Radicais/ Prefixos Origem Sentido Exemplos
Transcrição
Radicais/ Prefixos Origem Sentido Exemplos
Palavras que cheiram mar 3: Radicais e Prefixos Gregos em Português (Λέξεις που µυρίζουν θάλασσα) Prof. Dr. Dimitrios Koutantos As geraçoes dos Gregos ... e das palavras que imigraram ao Brasil) Στις γενιές των Ελλήνων … και των λέξεων που µετανάστευσαν στη Βραζιλία Existem vários processos de formação de palavras na Língua Portuguesa. Esses processos foram usados ao longo da história do idioma e podem ser usados atualmente para a criação de neologismos, quando se quer criar uma palavra para um conceito até então desconhecido. A derivação é um processo que consiste no acréscimo de morfemas a um radical já existente, a fim de representar um conceito relacionado à palavra original. Existem cinco processos de derivação, a saber: Prefixação: consiste em adicionar à palavra um prefixo. Exemplos: forma reforma, teatro - anfiteatro, operação - cooperação, etc. Sufixação: consiste em adicionar à palavra um sufixo. Exemplos: pedra pedreira, engenheiro - engenharia, igual - igualdade, etc. A composição é o processo que consiste em unir dois ou mais radicais para formar uma nova palavra. Existem varias processos de composição, a saber: União de radicais: processo semelhante ao de aglutinação, consiste em juntar elementos radicais do latim ou do grego para dar um novo significado. Exemplos: pedofilia/παιδοφιλία (pedo/παιδί, "criança" + filia/φιλία, "atração"), agrícola (agro/αγρός, "campo" + cola, "aquele que habita", etc.) Hibridismo: consiste em unir elementos sendo cada um oriundo de um idioma. Exemplos: automóvel (latim e grego), alcalóide (árabe e grego), etc. Radicais/ Prefixos Origem Sentido Exemplos acanto gr. ákanthos, espinho, άκανθος espinhoso acanthito, acanthidas, acanthophago acr, acro gr. ákros, άκρος mais elevado, mais extremo, alto, elevado acrópole, acrofobia, acrobata actino gr. aktís, aktînos, ακτής, ακτίνο- raio actinofobia, actinismo, actinobolismo, actinotherapia acuo gr. akúein (akúo), ouvir acumetro, acusma 164 ακούειν adeno gr. adén, glândula adénos, αδέν adenóide, adenoma aer, aero gr. aér, aéros, αέρο ar aéreo, aeródromo, aeronauta, aeróstato agro, agri gr. ágros, αγρός campo agrologia, agronomia, agrografia, agromania, agrícola, agricultura algo gr. álgos, άλγος dor, sofrimento algophilia, algostase alo gr. állos, άλλος outro, diferente, alopatia, alomorfia diverso ambli gr. amblýs, αµβλύς enfraquecido, ângulo obtuso ampelo gr. ámpelos, vinha άµπελος ambligono, ambliope ampelidaceas, amplelito (movimento) de baixo pra cima, anacronismo, anaeróbio ao contrário, através de ana gr. aná, ανά ancilo gr. agkýlos recurvado, (ou ankýlos), adunco άγκύλη andro gr. anér, άνδρο homem, caráter androceu, andrógino, andróide, masculino, androsperma macho anemo gr. ánemos, άνεµος vento anemógrafo, anemômetro anfi gr. amphí, αµφί em torno de, dos dois lados, no meio de anfiteatro anfo gr. ámpho, αµφό os dois, ambos angel, angelo gr. aggeloz, άγγελος mensageiro, anjo angelólatra, angelogia angio gr. aggeîon (ou angeîon), αγγείον recipiente, vaso, cápsula angiolithico, angiologia, angioma aniso gr. ánisos, άνισος desigual, parcial anisometropia, anisopodes anti gr. antí, αντί no lugar de, confronto com ancilose, ancilóstomo anticorpo, anticristão 165 anto, ant gr. ánthos, ανθός flor, rebento antrac gr. ánthrax, ánthrakos, άνθραξ carvão, carbúnculo antologia, antografia, antóide, antomania, antologista, antólogo antropógrafo, antropologia, antropófago, antropóide, pitecantropo, antropopiteco, misantropo, filantropo, antropofagia, antropocêntrico, antropófobo, antropogénese, antropografia, antropolatria, antropólatra, antropólito, antropólogo, antropomancia, antropometria, antroponímia, antroposofia, antropoteísmo, antropoterapia, antropozóico, teofilantropia antropo gr. ánthropos, άνθρωπος apo de, fora de, gr. apó, από longe (de), separado (de) apocalipse, apode aracn gr. aráchne, aranha αράχνη aracnofobia, aracneolitho arce gr. árchein (árcho), αρχή ocupar o posto mais elevado arcebispo, arqueologia, ou avançado, archetypo comandar, guiar areo gr. araiós, αραιό pouco denso, leve areometro, areostylo aristo gr. áristos, άριστος o melhor aristocracia, aristocrata aritm, aritmo gr. arithmós, quantidade, αριθµό número aritmética, aritmologia, aritmomancia arque, arqueo que está na gr. archaîos, origem, antigo, αρχαίος primitivo arquétipo, arquegônio, arqueografia, arqueologia, arqueozóico arqui gr. árchein (árcho), αρχήν ocupar a posição mais elevada, dominar arquidea arterio gr. artería, αρτηρία artéria arteriosclerose, arteriologia artri, artro gr. árthron, άρθρο articulação artrite, artrose homem, ser humano 166 asco gr. askós, ασκός saco, odre ascoboleas, ascoma asteno gr. asthéneia, ασθένεια fraqueza, enfermidade astenopia aster, astro gr. astér, astéros, αστήρ estrela, astro, chama asteróide, astrólogo, astronomia atelo gr. atelés, ατελής que não chega ao fim, incompleto, imperfeito atelocardia, atelomielia atmo gr. atmós, ατµός vapor atmosfera, atmometro auto gr. autós, αυτός por si mesmo, só, próprio autocracia, autógrafo, autômato balan gr. bálamos, bolota, glande βάλανος balanito, bálano bari gr. barýs, βαρύς pesado barítono, barisfera baro gr. báros, βάρος peso, pressão barômetro, barógrafo, barologia, barometrografia, etc. bati gr. bathýs, βαθύς profundo baticardia, batimetria livro bibliografia, biblioteca, bibliófilo, bíblia, bibliátrica, bibliologia, bibliomancia, bibliomania, bibliónimo, bibliopola, biblioteconomia, biblística biblio gr. bíblion, βιβλίον bio gr. biós, βίος vida blasto gr. blastós, βλαστός germe, rebento blastócito, blastoderme blefaro gr. blépharon, βλέφαρον pálpebra blefarite, blefaroplastia, blefarospasmo butiro gr. bútyron, βούτυρον manteiga butiraceo, butirometro caco gr. kakós, κακός mau, defeituoso cacografia, cacófato, cacofonia, cacografia, cacográfico, etc. cali, calo gr. kalós, καλός belo, formoso califasia, califonia, caligrafar, caligrafia, calilogia biografia, biologia, biótipo, biotipologia, anfíbio 167 carcino gr. karkínos, caranguejo, καρκίνος tumor, câncer carcinologia, carcinoma carpo gr. karpós, καρπός fruto, pulso carpólito, carpologia, carposiderito cata gr. katá, κατά (movimento) de catalogo, cataplasma, cataracta cima pra baixo cefalo gr. kephalé, κεφαλή cabeça ciano gr. kýanos, κυανός azul-escuro cine, cinema, cinemato gr. kínemas, movimento, kínematos, agitação σινεµά cineto gr. kinetós, κινητός que pode mover-se, capaz de mover-se cinematografo, cinesiotherapia cino gr. kýon, kinós, κύων cão cinologia, cinófilo ciste, cisti, cisto gr. kýstis, κύστις bexiga, vesícula cistite cito gr. kýtos, κύτος cavidade oca, célula citoplasma, citoquímica clepto gr. kléptein (klépto), κλέφτης roubar cleptomania cloro gr. chlorós, χλωρός amareloesverdeado, verde-claro clorito, clorofila coco gr. kókkos, κόκκος grão esférico, semente cocolitho col gr. cholé, χολή bílis colite colpo gr. kolpós, κόλπος reentrância, cavidade, vagina colpite, colpotomia copro gr. kópros, κόπρος excremento coprolalia, coprostasia mundo cósmico, cosmogonia, cosmografia, cosmógrafo, cosmolábio, cosmologia, cosmometria, cosmonomia, cosmosofia, microcosmo cosmo gr. kosmos, κόσµος cefalópodes, cefaloscopia cinemática, cinestesia 168 gr. kryptós, cript, cripto κρυπτός escondido cripta, criptogamia, criptogâmico, criptografia, criptograma, criptogramista, criptônimo cromossomo, cromogravura, cromoterapia, crônica, cronista, cronografia, cronógrafo, cronologia, cronometria, cronômetro, cromônimo, cronoscópio crom, cromo, cromato gr. chrôma, cromatos, χρώµα cor, cor atificial crono gr. chrónos, χρόνος tempo, duração cronologia, cronômetro, de um evento cronograma dactilo gr. dáktylos, dedo δάχτυλος datilografia, datiloscopia deca gr. déka, δέκα dez decaedro, decalitro, decâmetro demo gr. dêmos, δήµος povo, público, país demografia, democracia, demagogia dermo gr. dérma, dérmatos, δέρµα pele dermatologia, dermatite deutero gr. deutero, δεύτερο segundo deuterogamia, deuterógamo, deuteronômio di gr. dís, δις duas vezes, em dipétalo, dissílabo dobro, dois dinami gr. dinami, δύναµη força díname, dinamia, dinâmico, dinamismo, dinamite, dinamizar, dínamo, dinamógrafo, dinamômetro diplo gr. diplóos, διπλός duplo diploma, diplomacia, diplomática dodeca gr. dódeka, δώδεκα doze dodecassílabo dolico gr. dolichós, alongado, δολιχός comprido dolicocéfalo eco gr. ôikos, οίκος casa, habitação ecologia, ecossistema, economia eletro, electro gr. eletro, έλεκτρον âmbar, eletricidade elétrico, eletrômetro dentro, no interior (de) endoblasto, endocárdio, endocardite, endocarpo, endocéfalo, endocélio, endocrânio, endócrino, endoderma, endófito, endo gr. endo, ενδό 169 endogamia, endógena, endogénese, endógeno, endoparasito, endopleura, endoscopia, endoscópio, endosfera, endosmose, endosperma, endósporo, endóstoma, endotérmico enea gr. ennea, εννέα nove eneágono eno gr. ôinos, οίνος vinho enofilia, enófilo, enófobo, enóforo, enografia, enógrafo, enol, enóleo, enólico, enolina, enolismo, enologia, enomancia, enomel, enometria, enotecnia, enotermo enter, entero gr. énteron, έντερον intestino enterite, enterogastrite entomo gr. éntomon, inseto έντοµον entomologista epi gr. epí, επί sobre epidemia, epiderme, epítese ergo gr. érgon, έργον trabalho, execução ergonomia, ergometria eritro gr. erythrós, vermelho ερυθρός eritrina, eritroblasto escafo gr. skáphe, σκάφη barco, esquife escafopodes escato gr. skór, skatós, έσχατος excremento escatologia, escatológico esclero gr. sklerós, σκληρός duro, rígido esclerose, esclerosado semente espermatozóide gr. spérma, esperm(ato) spérmatos, σπέρµα esplen, espleno gr. splén, splénos, σπλήνα baço esplenite esquizo gr. schízein (schízo), σχίζω fender, dividir esquizofrenia estafilo gr. staphylé, úvula, cacho de estafilococo σταφύλι uva esteno gr. stenés, στενός estreito, apertado estenocardia, estenocefalo 170 estere, estereo gr. stereós, στερεός sólido, fixo estereótipo, estereografia estilo gr. stýlos, στύλος coluna, pilar estylobata, estilóide estoma, estomato gr. stómatos, boca, orifício στόµα estrepto gr. streptós, στρεπτός recurvado estreptococo estrobo gr. stróbos, στρόβιλος turbilhão estroboscopico etno gr. éthnos, έθνος raça, povo etnografia, etnologia eu gr. eû, ευ bem, com harmonia, com felicidade eucalipto, eucaristia, euchologio exo gr. éxo, έξω de fora, do lade exodico, êxodo, exorcismo, de fora (de) exótico fago gr. phagein (phagés), φαγείν comer fagócito, fagolyse farmaco gr. phármakon, φάρµακον remédio, medicamento farmacologia, farmacopéia filo gr. phýllon, φύλλο folha filófago, filopodes, filotaxia, filoxera filo gr. philos, φίλος que ama, amante, amigo (de) filósofo, filólogo, filodérmico, filodinastia, filoginia, filologia, filomática, filosofia, filotecnia, filotimia fisio gr. physis, physeós, φύσις natureza, formação fisiologia, fisionomia fito gr. phytón, φυτόν planta, árvore fitologia flebo gr. phléps, phlébos, φλέβα veia flebite fono, fon gr. phoné, φωνή som, voz fonógrafo, fonologia fos, foto gr. phôs, photós, φως, luz φώτο fósforo, fotofobia gamo gr. gámos, agamia, agâmico, ágamo, casamento, estomatite, estomatoscópio 171 γάµος união endogamia, poligamia, bigamia, fanerogamia, criptogâmica gastr, gastro gr. gastér, gastrós, γαστήρ ventre, estômago gastrite, gastrônomo, gastronomia gen, geno gr. génos, géneos, γένος descendência, raça, espécie genótipo geo, a gr. gê, γη terra geografia, geologia, apogeu, geocêntrico, geocinético, geodésica, geodinâmica, geogenia, geognosia, geodesiografia, geólogo, geomancia, geometria, geomorfologia, georama, geostática, geotectônica, geotermia, geotropismo ger, gero gr. géron, γέρον idoso, velho geriatria, gerontocracia mulher ginecologista gr. gyné, gino, gineco gynaikós, γυνή glicero, glicer gr. glykerós, de sabor doce γλυκερός glicemia, glicerina glosso gr. glôssa língua, (var. glôtta), linguagem, γλώσσα idioma glossário, glote gr. glykýs, gluco, glico, glykeîa, gli γλυκό doce glucose, glicose, glicogênio goni gr. gonía, γωνία ângulo, aresta goniômetro gono gr. gónos, γόνος germe, semente, reprodução ginóforo, gonorréia grafo gr. gráphein (grápho), gravar, escrever grafologia γράφω hagio gr. hágios, άγιος helio gr. hélios, ήλιος santo, sagrado, hafiografia, hagiógrafo puro sol heliografia, helioscópio, heliocêntrico, heliocromia, heliofilia, heliofobia, heliografia, heliogravura, heliómetro, 172 helioplastia, helioscopia, heliose, heliostática, helióstato, heliotipia, heliotropia, heliotrópico, heliotropismo hemero gr. heméra, ηµέρα dia hemeralogia, hemeródromo, hemerologia, hemerológico, hemeroteca, efêmero, efemérides, efemeridade hemi gr. hemi-, ηµί meio, metade hemisfério, hemistíquio, hemialgia, hemiciclo, hemicrania, hemíono, hemiopia, hemiplegia, hemíptero, hemisfera hemo, hemato gr. haîma, haîmatos, αίµα hemoglobina, hematócrito, hemorragia hendeca gr. héndeka, onze έντεκα hendecassílabo, hendecaedro hema gr. hema, αίµα sagre hemácia, hematina, hematocarpo, nematóide, hematologia, hematosar, hematose, hematosina, hematozoário, etc. hepato gr. hépar, hépatos, ήπαρ fígado hepatal, hepatalgia, hepático, hepatismo, hepatite, hepatização, hépato, hepatografia, hepatologia hepta gr. heptá, επτά sete heptágono, heptassílabo hetero gr, héteros, έτερος outro, diferente, heterônimo, heterogêneo oposto hexa gr. héx, έξι seis hexágono, hexâmetro água hidratar, hidrata, hidráulico, hidremia, hídria, hidriatria, hídrico, hidroavião, hidrosfera, hidrófilo, hidrofobia, hidrófobo, hidróforo, hidrogenia, hidrogeologia, hidrognosia, hidrografia, hidrólatra, hidrólise, hidrólogo, hidromancia, hidromântico, higrometria, hidromia, hidrópata, hidrópico, hidropírico, hidroplano, hidrópota, hidrorragia, hidrorreia, hidroscopia, hidrostática, hidrotecnia, hidro gr. hýdor, ύδωρ sangue, fluxo de sangue 173 hidrotérmico, hidrótico, hidrotipia, hidrúria, hidromedusa hier(o) gr. hiero, ιερός sagrado hierático, hierodrama, hierodulo, hierofanta, hidrografia, hidrologia, hidrólogo, hieromaníaco hiper gr. hypér, υπέρ sobre, além (de), em excesso hipertensão hipno gr. hýpnos, ύπνος sono hipnotismo, hipnótico hipo gr. híppos, ίππος cavalo hipódromo, hipopótamo hipo gr. hypó, υπό sob, abaixo (de) hipotensão, hipoderme histero gr. hystéra, υστέρα matriz, útero histerotomia homo, homeo gr. homós, οµός semelhante, igual, comum homógrafo, homogêneo, homeopatia iatro gr. iatrós, iatér, ιατρός médico iatralita, iatreu, iatrophysica icono gr. ícone, εικών imagem iconoclasta, iconolatria ictio gr. ichthýs, ichthýos, ιχθύς peixe ictíaco, ictíico, ictiocola, ictiofagia, ictiografia, ictiógrafo, ictióide, ictiólito, ictiomancia, ictiose, ictiossauro iso gr. ísos, ίσος igual isócrono, isósceles laringo gr. láryggos, garganta λάρυγγας laringite, laringologia lepi, lepido gr. lépis, lepídos, λεπίς escama, casca lepidocarpo, lepidochloro leuco gr. leukós, λευκός branco leucócito, leucodermia lipo gr. lípos, λίπος gordura liparidas, lipase, lipidograma pedra litocarpo, litóclase, litocola, litografia, litófago, litofania, litófilo, litogravura, litogenesia, litoglifia, litóide, litológica, litosfera, litosperma, litotomia, lito gr. líthos, λίθος 174 litótomo logo gr. lógos, λόγος palavra, discurso, ciência logotherapia, macro gr. makrós, µακρός grande macrocéfalo, macrocosmo mani gr. mania, µανία loucura, paixão manicômio mante gr. mantes, µάντης adivinho, adivinhação (-mancia) cartomancia, cartomante, quiromancia, quiromante, nigromante, hidromante, teomania, antropomancia, bibliomancia, geomante, geomancia masto gr. mastós, µαστός mama mastologia mecano gr. mechané, máquina µηχανή mecânica mega, megalo gr. mégas, megále, µέγας grande megalegoria, megalítico, megalítico, megalografia, megalomania, megalossauro, megascópio, megatério meia, melano gr. mélas, mélaina, µελάνι negro, escuro melanoma, melanócito melo gr. mélos, µέλος melodia, canto melodia, melopéia meningo gr. mêninx, mêniggos, µηνυγγίτις meninge meningite meno gr. mén, menós, µήνας mês, mênstruo menorréia, menostasia meso gr. mésos, µέσος meio, médio; no mesóclise, mesopotâmia meio de meta gr. metá, µετά transcedência meteoro gr. metéoros, fenômenos ou meteorologista µετέωρος corpos celestes metro gr. métra, µήτρα matriz, útero, ventre metalinguagem métrico, metrografia, metrologia, metrologista, metromania, metrônomo, metrópole, metropolita, cronometria, higrometria, 175 geometria metro gr. métron, µέτρον medida metrônomo, metrópole micro gr. mikrós, µικρός pequeno micróbio, microcéfalo, microscópio mielo gr. myelós, µυελός medula, tutano mielograma miria gr. myriás, myriádos, µύριοι dez mil, em número muito grande, inumerável miriâmetro, miríade, miriápode miso gr. misein (miséo), µισώ odiar, detestar misógino, misantropo mito gr. mitos, µύθος fábula mito, miografia, mitógrafo, mitologia, mitólogo, mitomania, metonímia, mitonímico, mitômano mnemo gr. mnéme, µνήµη memória, lembrança mnemônico mon, mono gr. mónos, µόνος sozinho, único, um monarca, monogamia morfo gr. morphé, µορφή forma morfologia nano gr. nánnos, νάνος anão nanismo, nanocefalo nauto gr. náutes, ναύτης navegante, navegador nautilo, nautodica necro gr. nekrós, νεκρός morte, morto, cadáver necrópole, necrotério nefelo, nefeli gr. nephéle, νεφέλη nuvem nefelibata, nefelina nefro gr. nephrós, rim νεφρός nefrite, nefrologia gr. neós, νέος neocatolicismo, neocéltico, neoclassicismo, neodímio, neófito, neofobia, neófobo, neógala, neógamo, neogótico, neogeografia, neolatino, neolítico, neologia, neologismo, neoménia, neoplasia, neoplasma, neotínea, neotérico, neotomismo, neozóico neo novo, jovem 176 neuro, neuri, nevr, nevro gr. neuron, νεύρον fibra, nervo neurologia, nevralgia noso gr. nósos, νόσος doença nosocômio, nosologia, nosomania octo gr. októ, lat. octo, οκτώ oito octossílabo, octaedro odonto gr. odous, odóntos, οδόντος dente odontologia, odontalgia oftalmo gr. ophthalmós, olho οφθαλµός oligo gr. olígos, λίγος pequeno, pouco oligarca, oligarquia, oligoceno, numeroso oligóclase, oligoquetas oniro gr. óneiros, όνειρο sonho onirocritica, oniropolo onomato gr. ónoma, onómatos, όνοµα nome onomatologia, onomatopéia oftalmologia, oftalmoscópio oo gr. oo, ωόν ovo oobasto, oócito, oogénese, oogônio, oólito, oologia, oomancia, ooscopia, oosfera, ooteca, oótipo ornito gr. órnis, órnithos, όρνις pássaro, ave ornitologia, ornitóide, ornitorrinco oro gr. ôros, όρος montanha orogenia, orografia orto gr. orthos, ορθός certo, direito, reto, justo ortografia, ortodoxo, ortopedia orqui gr. órchis, όρχις testículo orquite osmo gr. osmé, οσµή cheiro osmologia, osmose oste, osteo gr. ostéon, οστέον osso osteoporose, osteodermo oto gr. oús, otós, ouvido ωτίς otite, otorrinolaringologista oxi, oxido gr. oxys, οξύς acre, ácido, agudo oxítona, oxígono, oxigênio paleo gr. palaiós, παλαιός antigo paleografia, paleontologia 177 pan, panto gr, pân, todo, todos, pantós, παν, tudo παντός panteísmo, pan-americano paqui gr. pachýs, παχύς espesso, grosso paquiderme para gr. pará, παρά proximidade, oposição parabase, parábola, paradigma, paradoxo, paralisia pato gr. pathos, πάθος paixão, sofrimento, doença patogênese, patogenia, patognómico, patologia, patológico, patologista, simpatia, antipatia pedi, pedo gr. pais, criança, paidós, παίς, educação, παιδός cultura pedagogia, pedagogo, pediatria, pedófilo, pedologia pedo gr. pedón, πεδίον solo pedionalgia, pedionomo pent, penta gr. pénte, πέντε cinco pentatlo, pentágono pepto gr. peptein (pépto), πέψις digerir pepsia, peptogeno peri gr. perí, περί ao redor de, em periferia volta de pigo, pige gr. pygé, πηγή nádega rino gr. rino, ρίνος nariz rinoceronte piro gr. pýr, pyrós, πυρ fogo pirólise, piromania, pirotecnia piteco gr. píthekos, macaco πίθηκος plasmo gr. plasma, πλάσµα ação de formar, plasma, plasmólise, modelagem plati gr. platýs, πλατύς largo, chato pneumo gr. pneúmon, pulmão, pneúmonos, respiração πνεύµον pneumologia, pneumonia pneumato gr. pneúma, pneúmatos, ar, gás πνεύµα pneumático, pneumatose podo gr. poús, pé podós, πους podologia pitecooide platicefalo, platinopodio 178 poli gr. polís, πόλις cidade política poli gr. pólys, πολύς muito, numerosos policromia, poliglota, polígrafo, polígono potamo gr. potamós, rio ποταµός potamides, potamita, potamografia, potamologia, potamónimo, hipopótamo, mesopotâmia proto gr. prôtos, πρώτος protagonista, protonauta, protonotário, protoplasma, protótipo, prototórax, protozoário pseudo gr. pseudés, enganoso, falso pseudônimo, pseudópode ψευδές psittac gr. psittac, ψιτακισµός primeiro papagaio psitacídeas, psitacismo, psítaco, psitacose, psitáculo psico gr. psyché, ψυχή alma, espírito psicalgia, psicanálise, psicofisiologia, psicogenia, psicognosia, psicografia, psicógrafo, psicologia, psicólogo, psicometria, psicopata, psicose, psicoterapia, psiquiatria, psíquico, psiquismo ptero gr. pterón, φτερόν asa pterodáctilo quilo gr. kilo, κιλό mil quilograma, quilômetro quiro gr. cheír, mão cheiros, χειρ quirógrafo, quirologia, quiromancia, quiromante, quirómetro, quironecta, quiromancia, quiróptero, quirotomia, quirotribia, cirurgia, cirurgião, cirúrgico reo gr. rheía, ρέω reóforo, reómetro, reostato, reótomo, diarréia, diarréico rinco fluir, escorrer gr. rhýgchos (rhýnchos), bico, focinho ρύγχος rino gr. rhís, nariz rhínos, ρίνος rinoceronte, rinoplastia rizo gr. rhíza, ρίζα raiz rizófilo, rizotônico rodo gr. rhódon, rosa ródio, rodochlorosito 179 ρόδον rombo, rombi gr. rhómbos, losango ρόµβος romboedro sarco gr. sárxs, carne sárkos, σάρξ sarcasmo, sarcófago seleno gr. seléne, σελήνη lua selênico, selenose sema, semato gr. sema, σήµα sinal, marca semafórico, semáforo, semantema, semântica, sematologia, polissemia semio gr. semeíon, sinal, indicação semiótica σηµείον sidero, sider gr. síderos, σίδηρος ferro siderólito, siderurgia sin gr. sín, συν com, juntamente sindico, síndrome sismo gr. seismós, tremor de terra σεισµός sismógrafo, sismologia soma, somato gr. sôma, sômatos, σώµα somático corpo sopho, sofo, gr. sofos, σábio, Sophia, σοφός, sofia, sabedoria sofia σοφία sofomania, sofómano, filósofo, filosofia, teosofia tafo gr. táphos, τάφος talasso gr. thálassa (var. tálatta), mar θάλασσα talassographia tanato gr. thánatos, morte θάνατος tanatofobia taqueo, taqui gr. tachýs, ταχύς rápido taquicardia, taquigrafia tecno gr. téchne, τέχνη arte, artifício, indústria tecnologia, tecnocracia, tecnografia tele gr. têle, τήλε de longe, a distância telegrama, telefone, telepatia gr. theós, θεός teísmo, teísta, teocracia, teodiceia, teófago, teomania, teofilantropia, teofobia, deus, divindade teogonia, teologia, teologismo, teólogo, teomancia, teomita, teomante, teomitologia, teopsia teo funeral, tumba tafophobia 180 terato gr. téras, tératos, τέρας term, termo gr. thérmos, calor θερµός termômetro tetra gr. tetrá, τέτρα quatro tetrarca, tetraedro tipo gr. tipos, τύπος impressão, marca, figura tipografia, tipologia tiros gr. týros, τύρος queijo tirina, tiroglyphidas tomo gr. tomé, τοµή corte, seção tomografia tono gr. tónos, τόνος tensão, força, tom tonometro topo gr. tópos, τόπος lugar, sítio topofobia, topografia, topógrafo, topologia, toponímia, topônimo, tópico toraco gr. thórax, thórakos, θώραξ peito, tórax toracoplastia tris gr. tris, τρεις três triacantho, triadico, trigonometria, trilogia trofo gr. trophé, τροφή trofoplasma trombo gr. thrómbos, coágulo θρόµβος trombose tropo gr. tropos, τρόπος tropico urano gr. ouranós, céu, abóbada ουρανός palatina uranocircito uro gr. oúron, όυρον urina urologista uro gr. ourá, ουρά cauda urodelo, uropriste xanto gr. xantós, ξανθός amarelo xanthogenio, xantofila xeno gr. xénos, ξένος estrangeiro, hóspede xenofilia, xenófilo, xenofobismo, xenofobia, xerografia, xerografo, xenomania, xenómano xera gr. xerós, duro, seco xeroderma, xerofagia, xerófago, monstro alimento, crescimento ação de se voltar para teratologia 181 xenofilia, xerófilo, xerofitia, xerófito, xeroftalmia, xerografia, xerose, xerotermo, xerotropismo ξερός xilo gr. xýlon, ξύλον madeira xilografia, xilogravura zon(a) gr. zone, ζώνη cinto zona, zonado, zonal, zonar, zonária, zoniforme, zonífugo, zonípeto zigo gr. zygón, ζυγός par, união de dois zigostata animal zoógrafo, zoóbio, zoobiologia, zoocarpo, zoodinâmica, zoocina, zoodomácia, zooelectricidade, zooética, zoofagia, zoófago, zoofilia, zoófito, zoofobia, zoogenia, zoogeografia, zoogléia, zoogonia, zoógono, zoólatra, zoólito, zoologia, zoomorfia zoo gr. zóon, ζώον 182 Radicais Gregos 1º Elemento da Composição Forma aeroantropoarqueoauto bibliobiocalicosmocromocronodactilodecademodiele( c )troeneaetnofarmacofilofisiofonofotogeohemoheptaheterohexahidrohipoictioiso litomacromegamelomesomicromitomono- Sentido ar homem antigo de si mesmo livro vida belo mundo cor tempo dedo dez povo dois (âmbar) eletricidade nove raça medicamento amigo natureza voz, som fogo, luz terra sangue sete outro seis água cavalo peixe igual pedra grande, longo grande canto meio pequeno fábula um só Exemplos aeronave antropologia arqueologia autobiografia biblioteca biologia caligrafia cosmologia cromossomo cronologia dactilografia decaedro democracia dissílabo eletroímã eneágono etnologia farmacologia filologia fisionomia fonologia fotosfera geografia hemorragia heptágono heterogêneo hexágono hidrogênio hipopótamo ictiologia isósceles litografia macróbio megalomaníaco melodia mesóclise micróbio mitologia monarca 183 necroneooctoodontooftalmoonomatoortooxipaleopanpatopentapiropolipotamoprotopseudopsicoquiloquirorinorizotecnotermotetratipotopotrizoo- morto novo oito dente olho nome reto, justo agudo, penetrante antigo todos, tudo doença cinco fogo muito rio primeiro falso alma, espírito mil mão nariz raiz arte quente quatro figura, marca lugar três animal necrotério neolatino octaedro odontologia oftalmologia onomatopéia ortodoxo oxítono paleontologia pan-americano patologia pentágono pirotecnia poliglota potamografia protozoário pseudônimo psicologia quilograma quiromancia rinoceronte rizotônico tecnografia termômetro tetraedro tipografia topografia trissílabo zoologia Radicais Gregos 2º Elemento da Composição Forma -agogo -algia -arca -arquia -céfalo -cracia -doxo -dromo -edro -fagia -fago Sentido que conduz dor que comanda comando, governo cabeça poder que opina lugar para correr base, fase ato de comer que come Exemplos pedagogo nevralgia monarca monarquia microcéfalo democracia ortodoxo hipódromo poliedro antropofagia antropófago 184 -filia -fobia -fobo -foro -gamia -gamo -gêneo -glota; -glossa -gono -grafia -grafo -grama -logia -logo -mancia -metria -metro -morfo -nomia -nomo -péia -pólis; -pole -ptero -scopia -scópio -sofia -teca -terapia -tomia -tono amizade inimizade, ódio, temor que odeia, inimigo que leva ou conduz casamento casa que gera língua ângulo escrita, descrição que escreve escrito, peso discurso que fala ou trata adivinhação medida que mede que tem a forma lei, regra que regula ato de fazer cidade asa ato de ver instrumento para ver sabedoria lugar onde se guarda cura corte, divisão tensão, tom bibliofilia fotofobia xenófobo fósforo poligamia bígamo heterogêneo poliglota, isoglossa pentágono ortografia calígrafo telegrama, quilograma arqueologia diálogo quiromancia biometria pentâmetro polimorfo astronomia autônomo onomatopéia petrópolis, metrópole helicóptero macroscopia microscópio logosofia biblioteca fisioterapia dicotomia monótono 185 Prefixo a-, na anaanfianti- Prefixos Gregos Sentido privação; negação repetição; separação; inversão; para cima duplicidade; ao redor; de ambos os lados oposição, ação contrária Exemplos ateu, analfabeto, anestesia análise, anatomia, anáfora, anagrama anfíbio, anfiteatro, anfibologia antibiótico, anti-higiênico, antitérmico, antítese, antípoda, anticristo separação; afastamento; apogeu, apóstolo, apóstata longe de arqui-, posição superior; excesso; arquitetura, arquipélago, arcebispo, arcanjo arceprimazia movimento para baixo; a catacatálise, catálogo, cataplasma, catadupa partir de; ordem diaatravés de; ao longo de diafragma, diagrama, diálogo, diagnóstico diduas vezes dipolo, dígrafo mau funcionamento; disdispnéia, discromia, disenteria dificuldade en-, em-, posição interna; direção para encéfalo, emblema, elipse, endotérmico e-, endo- dentro ex-, ec-, movimento para fora; êxodo, eclipse exo-ecto- posição exterior epiposição superior; acima de. epiderme, epílogo excelência; perfeição; eu-, eveuforia, evangelho verdade hemimetade hemisfério posição superior; hiperhipérbole, hipertensão intensidade; excesso hipoposição inferior; insuficiência hipotrofia, hipotensão, hipodérmico posteridade; através de; metamorfose, metabolismo, metáfora, metamudança metacarpo proximidade; ao lado; oposto paraparadoxo, paralelo, paródia, parasita a periem torno de; pericárdio, período, perímetro, perífrase proposição anterior prólogo, prognóstico polimultiplicidade; pluralidade polinômio, poliedro apo- 186 LINGUAGEM MÉDICA a, an - privação: acloridria, afasia, anaeróbio, analgésico an, ana - para cima, para trás: anionte, anaplasia ana - de novo: anamnese, anastomose anti - contra: antiemético, antídoto, anti-sepsia apo - separação, derivação: apócrino apófise, aponeurose dia - através de: diagnóstico, diafragma, diarréia, diáfise, diálise dis - dificuldade: disfagia, dispnéia, dislalia, distrofia, disúria ecto - fora de, exterior: ectoderma, ectópico, ectoparasito endo - dentro, parte interna: endocárdio, endógeno, endotélio epi - sobre: epiderme, epidemia, epífise, epidídimo eu - bem, bom: euforia, eugenia, eutanásia exo - para fora, externo: exoftalmia, exosmose, exógeno hemi - metade: hemisfério, hemiplegia, hemicrania, hemicolectomia hiper - aumento, excesso: hipertrofia, hipertonia, hiperglicemia. hipo - diminuição ou posição abaixo: hipocloridria, hipocôndrio iso - igualdade: isotérmico, isogênico, isótopo, isotônico meta - mudança, sucessão: metamorfose, metáfase, metacarpo neo - novo: neoplasia, neoformação, neologismo oligo - pouco: oligosperma, oligúria, oligofrênico orto - reto, direito: ortognata, ortopedia, ortodontia pan - todo: pancardite, pangastrite, pandemia, pan-hipopituitarismo pen - escassez, pobreza: citopenia, leucopenia, linfopenia para - proximidade: parasito, paratiróide, paramétrio, paranormal peri - em torno de: periarticular, periférico, peritônio, pericárdio poli – muito: policitema, polidipsia, polimenorréia, poliúria pro - anterioridade: prognóstico, proglote sin - idéia de conjunto, simultâneo: síndrome, sincrônico, sincício. Principais sufixos nominais gregos de interesse médico: ase - enzima: amilase, lípase, fosfatase, transaminase ia - coleção, qualidade, ciência: enfermaria, assistolia, cardiologia ismo - doença, sistema, crença: alcoolismo, botulismo, vitalismo íase - doença causada por parasito ou bactéria: amebíase, hanseníase ite - inflamação: apendicite, gastrite, cistite, miosite óide - semelhante a: mastóide, esfenóide, esquizóide oma - tumor: mioma, carcinoma, sarcoma ose - doença não inflamatória, ou degenerativa: artrose, dermatose 187 Bibliographia Amos, C. D.S. Os estrangeirismos e as fronteiras da língua portuguesa. http://www.filologia.org.br/revista/34/07.htm Cardoso L. O. B. Do grego antigo ao português contemporâneo: o sortilégio da língua e a epifania da cultura. http://www.ipv.pt/millenium/esf9_luis.htm http://pt.wikipedia.org/wiki/P%C3%A1gina_principal http://pt.wiktionary.org/wiki/Categoria:Prefixo_(Portugu%C3%AAs) http://www.portugues.com.br/morfologia/formacao/radicais/pradicais.asp Josephson, N. (1978) Ελληνικά Γλωσσικά Στοιχεία στις πολυνησιακές Γλώσσες – Ελληνικός Ειρηνικός. Πανεπιστήµιο της Χαϊδεβέργης. Prefixos, sufixos e Radicais Gregos e latinos http://undozine.org/portal/files/prefixossufixos.pdf Ramiz Calvao (1994) Vocabulário Etimológico, Ortográfico, e Prosódico das Palavras Portuguesas Derivadas da Língua Grega. Rio de Janeiro. Livraria Garnier. Rezende, J. (2004) Linguagem Médica, Fundamentos da Terminologia Medica, 3a. ed. da AB Editora e Distribuidora de Livros Ltda. Starzynsli, M. G. (1994) Língua e literatura grega: origens. Estudos Avançados, 8(22), 395-400. Tζιροπούλου – Eυσταθίου, Α. Το ταξίδι των ελληνικών λέξεων· ιστορικές & ετυµολογικές αναφορές. http://abnet.agrino.org/htmls/E/E011.html ∆ωρικός, Σ. και Χατζηγιαννάκης, Κ. (1998) Οι Ίνκα Μιλούσαν Ελληνικά. Αθήνα: ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΚΕΨΙΣ. ∆ωρικός, Σ. και Χατζηγιαννάκης, Κ. (2005) Οι Μάγια. Ο Πελασγόφωνος Λαός της Κεντρικής Αµερικής. Αθήνα: ΕΚ∆ΟΤΙΚΗ ΑΛΦΑ. Κιλαπάν, Λ. (2003) Η Ελληνική Καταγωγή των Αραουκανών της Χιλής, Μετ. Γ. Λαθύρης. Αθήνα: Ηλιοδρόµιον. Κωνσταντινίδης, Α. (1993) H Οικουµενική ∆ιάσταση της Ελληνικής Γλώσσης. http://abnet.agrino.org/htmls/E/E009.html Μπαµπινιώτης, Γ. (2003) Ετυµολογία: η αλήθεια των λέξεων. Εφηµερίδα «Το Βήµα», 02/02/2003. Μπαµπινιώτης, Γ. (2004) Ελληνική Γλώσσα - Η συµβολή της σε βασικές έννοιες τού Ευρωπαϊκού πολιτισµού http://www.greekemb.jp/culture/babiniotis_gr.htm Μπαµπινιώτης, Γ. (2006) H γλώσσα ως πρόσβαση στον πολιτισµό». Εφηµερίδα «Το Βήµα», 02/07/2006. Μπαµπινιώτης, Γ. (2007) Γλωσσική διδασκαλία µέσα από τις ρίζες των λέξεων». Εφηµερίδα «Το Βήµα», 04-03-2007. Παυλάκου, Γ. Οι ελληνικές λέξεις στη Γερµανική. http://abnet.agrino.org/htmls/E/E004.html 188
Documentos relacionados
λεξεις που μυριζουν θαλασσα 1
Λέξεις που µυρίζουν θάλασσα 1: Η ετυµολογία, ο οικουµενισµός και η µοναδικότητα της ελληνικής γλώσσας του ∆ρ. ∆ηµήτρη Κουτάντου Στις γενιές των Ελλήνων … και των λέξεων που µετανάστευσαν στη Βραζιλ...
Leia mais