Zwei Techiayolan-Fragmente - Das Ms. Mexicain 81 der

Transcrição

Zwei Techiayolan-Fragmente - Das Ms. Mexicain 81 der
Anneliese Mönnich t
Zwei Techialoyan-Fragmente
Das Ms.Mexicain 81
der Nationalbibliothek zu Paris
Aztekischer Text mit deutscher Übersetzung
von Anneliese Mönnich
Aus dem Nachlaß herausgegeben und eingeleitet
von Ulf Bankmann
Se presentan el t e x t o azteca, la t r a d u c c i ó n al alemán, así
c o m o una r e p r o d u c c i ó n f o t o g r á f i c a c o m p l e t a del Ms. Mexicain
81
de la B i b l i o t e c a N a c i o n a l de París. Este m a n u s c r i t o c o n -
tiene f r a g m e n t o s de d o s c ó d i c e s del g r u p o T e c h i a l o y a n q u e se
refieren
a
Tepotzotlan
(México)
H i d a l g o ) . En ellos se encuentran
y
Zenpualan
(Zempoala,
d a t o s s o b r e la historia d e
T e p o t z o t l a n y sobre la tenencia de tierras. En la i n t r o d u c c i ó n
se e n f o c a n p r o b l e m a s de la r e c o n s t r u c c i ó n de l o s c ó d i c e s .
Für die von ihr mitgeplante Festschrift Gerdt Kutscher hatte Anneliese
Mönnich (t 1981) keinen eigenen Beitrag fertiggestellt. In diesem nun
dem Andenken an ihren verehrten Lehrer gewidmeten Band wird aus
ihrem Nachlass die von ihr für "Indiana" vorbereitete, vom Herausgeber
in Lesung und Übersetzung ergänzte Textedition mit der vollständigen
photographischen Wiedergabe des Manuscrit Mexicain 81 der Nationalbibliothek zu Paris vorgelegt.
Drei Beiträge zum Amerikanistenkongress in Paris 1976, die 1980
publiziert wurden, behandelten unter anderem dieses Dokument der
Techialoyan-Gruppe: AnneUese Mönnich gab eine kurze Zusammenfassung des Inhalts der Handschrift; einen Vergleich der historischen Aus-
147
sagen über die Dynastie von Tepotzotlan im Ms, Mexicain 81 und in der
„Geschichte der Königreiche von Colhuacan und M e x i c o " unternahm der
Herausgeber; ferner erörterte Jean-Baptiste Faivre stilistische Aspekte des
Manuskripts und verwies erstmals auf Unterschiede zwischen Blatt 1 bis
7 und Blatt 8/9. Zuvor hat sich besonders Donald Robertson ( 1 9 6 0 )
mit dem Ms. Mexicain 81 beschäftigt, in dem er den ersten Teil eines mit
zwei weiteren Techialoyan-Fragmenten rekonstruierten Codex von Tepotzotlan sah. In Robertsons grundlegendem Katalog der TechialoyanManuskripte und Malereien (1975: 271) ist das Pariser Dokument unter
der Nummer 718 erfasst.
Eine Kommentierung des Manuskripts war von Anneliese Mönnich
nicht beabsichtigt und soll auch hier nicht versucht werden. Einige Beobachtungen, Fragen und Schlüsse seien jedoch mitgeteilt.
An dem fragmentarischen Charakter des Ms. Mexicain 81 bestehen keine Zweifel. Deutlich wird nun, dass dieses Fragment keine Einheit bildet:
Malerei und Schrift auf den ersten 7 Blättern einerseits und den letzten
2 Blättern andererseits Hessen zunächst erkennen, dass hier verschiedene
Maler/Schreiber am Werke waren. Figuren und Beischriften auf den
letzten beiden Blättern stimmen weitgehend mit denen im (ebenfalls
fragmentarischen) Techialoyan-Codex von Zenpualan (Robertson 1975:
267, Nr. 705) überein, so dass mit grosser Wahrscheinlichkeit angenommen werden darf, Blatt 8/9 des Ms. Mexicain 81 und der Codex von Zenpualan (ausser Blatt 2) seien aus den gleichen Händen hervorgegangen.
Die Blattgrössen scheinen einander im wesentlichen zu entsprechen, vor
allem aber finden Wurmlöcher in den letzten Blättern des ZenpualanCodex und in den beiden letzten Blättern des Ms. Mexicain 81 ihre Entsprechung, während eine derartige Kongruenz bei Blatt 7 und 8 innerhalb
des Pariser Manuskripts nicht zu beobachten ist. Der fragmentarische
Codex von Zenpualan endet mit der am rechten Rand von Blatt 16v
unten durch 8 senkrecht angeordnete Kreise gegebenen Blattzählung, die
von 2 bis 8 fortlaufend auf jeder vierten Seite (1 Doppelblatt = 4 Seiten)
erscheint. Ms. Mexicain 81 endet mit der am rechten Rand in der unteren
Hälfte von Blatt 9v durch 9 senkrecht angeordnete Kreise gegebenen
Zählung. Demnach spricht alles dafür, dass Blatt 8/9 des Pariser Manuskripts einst Blatt 16 des Zenpualan-Codex folgten, einen Teil (jedoch
vermuthch nicht das Ende) dieses Techialoyan-Dokuments bildeten.
Robertsons Rekonstruktionsversuch beruht auf der Annahme, Ms.
Mexicain 81 (9 Folios) würde zusammen mit Fragmenten in Chicago
(10 Folios; Robertson 1975: 270, Nr. 714) und in Manchester (6 Folios;
ibid. 272 - 273, Nr. 722) die 25 Quartblätter ergeben, welche die Identifizierung mit einem "Mapa en papel Indiano" der Sammlung Boturini
(1746: § 111,2) ermöglichten. Sollten die beiden Zenpualan-Blätter bereits
148
vor
Boturinis
Trennung
tzotlan-Codex
eingefügt
struktion
überhaupt
photographische
sowie
deren
auf
von
seiner
Sammlung,
sein?
falschen
Voraussetzungen?
Reproduktionen
buchstabengetreu
der
Oder
vor
worden
beruht
anderen
transkribierte
1743,
einem
Robertsons
Solange
TepoRekon-
vollständige
Tepotzotlan-Fragmente
Texte
mit
Übersetzungen
nicht verfügbar sind, w e r d e n sich diese Fragen k a u m abschliessend
worten
beant-
lassen.
LITERATURVERZEICHNIS
B a n k m a n n , Ulf
1980
„ T e c h i a l o y a n - F r a g e n . " In Actes
ricanistes
(Paris, 2 - 9 Septembre
du XLII^
Congrés International
1976),
7 : 73 - 8 0 , Paris.
des
Boturini B e n a d u c i , L o r e n z o
1746
" C a t á l o g o del M u s e o H i s t ó r i c o I n d i a n o . . . " B e i / d e a de una nueva
general de la América
septentrional,
Madrid.
Amé-
historia
Faivre, Jean-Baptiste
1980
" Q u e l q u e s aspects du dessin dans d e u x manuscrits T e c h i a l o y a n d e la B i b l i o t h é q u e Nationale de Paris." In Actes
du XLII^
Congrés
International
des
Américanistes
(Paris, 2 - 9 Septembre
1976),
7 : 8 1 - 8 8 , Paris.
M ö n n i c h , Anneliese
1980
" T r e s c ó d i c e s inéditos del g r u p o T e c h i a l o y a n en las b i b l i o t e c a s de París y
V i e n a . " In Actes du XLII"
Congrés International
des Américanistes
(Paris, 2
- 9 Septembre
1976),
7 : 6 5 - 7 1 , Paris.
Robertson, Donald
1960
" T h e T e c h i a l o y a n C o d e x o f T e p o t z o t l á n : C o d e x X ( R y l a n d s M e x i c a n Ms.
1 ) . " With a Transcription and Translation b y B y r o n M c A f e e . In Bulletin
of
the John Rylands
Library,
4 3 . 1 : 1 0 9 - 1 3 0 , Manchester.
1975
" T e c h i a l o y a n Manuscripts and Paintings, with a C a t a l o g . " In Handbook
Middle American
Indians,
14: 2 5 3 - 2 8 0 , Austin.
of
Einige Hinweise zur E d i t i o n v o n T e x t u n d Übersetzung sind Ursula D y c k e r h o f f u n d
Hanns J. Prem z u v e r d a n k e n ; für eventuelle Irrtümer sind sie j e d o c h nicht verantwortlich.
149
Fol.
Aztekischer Text
Deutsche Übersetzung
Fragment des Codex von Tepotzotlan
Ir
Y n h u e y tlalmazehuque
Xolotl
Der grosse L a n d n e h m e r
Xolotl.
Iv
Cuahutlalpa t o z c u e c u e n t z i n
quinatzin
Quauhtlalpan T o z c u e c u e n t z i n
Quinatzin.
2r
y e niz n e z t o c m o c h cuauhtla
t e p e m e y a x c a y n i n altepetl
xochimanco quizehuyca
xochimanco
xatiaco
xantanatzi
xaxelonimotzin
cuautlaqua . . .
Hier erstreckten sich nur Wälder
u n d G e b i r g e , Besitz dieser O r t s c h a f t .
Xochimanco ...*
Xochimanco,
Santiago,
Santa A n a ,
San G e r ó n i m o ,
Quauhtlaqua ...,
Coahuacan Atlyquizan A m e l c o ,
Tepoxaco.
c o a h u a c a n atl y q u i z a n a m e l c o
tepoxaco
2v
y e niz tictlilmachiotia y n
tequitcatlali
y m a x c a tlaxilacaleque
y z m o p o a y p a n ynin h u e y
altepetl
tepotzotla tzontecomatl
m o c h y z neztimani
coauitl ypan mani ontzontli
tlatamachihuah
tetl y z t a c a m a n i y e t z o n t l i
tlatamachihuah O O O
t e z c a c o a c mani n a u h t z o n t l
m o c h tlatamachihual c o a u y t l
neztimani O O O O
cozcatepec mani zentzontli
huytlaztoc O
3r
Hier z e i c h n e n wir das Land f ü r
die Steuern auf,
den Besitz der B a r r i o - B e w o h n e r ,
die man hier zählt zu diesem
grossen Ort,
Cabecera T e p o t z o t l a n .
Alles Land erstreckt sich hier:
Bei Q u a u i t l y p a n liegen 8 0 0
tlatamachihuah Land.
Bei T e t l y z t a c c a n liegen 1 2 0 0
tlatamachihuah Land.
Bei T e z c a c o a c liegen ganze 1 6 0 0
tlatamachihualquauitl L a n d .
Bei C o z c a t e p e c hegen 4 0 0
tlatamachihuah Land weithin.
ytecpanchan yancuyca o q u i m o manililique
y n h u e y pili y n nican m o t e nehua x o l o t t l a l m a z e u h q u e ca
niz o q u i m o t z i n t ü i t i a ynin
t e p o t z o t e c a t l altepetl
y oquiquenameneztimani
Das Fürstenhaus, das neu z u
g r ü n d e n geruhte
der grosse Fürst, der hier genannte
X o l o t l , ein L a n d n e h m e r ist er.
Hier geruhte er zu gründen diese
T e p o t z o t e c a - Siedlung.
Er legte die Erstreckung der
G r e n z e fest.
y n ipan y n y x a m a t l y e nican
onpeuh ytlamecayoca
In diesem D o k u m e n t beginnt hier
sein vermessener L a n d b e s i t z :
q u i z e h u y c a v o n A . M ö n n i c h nicht übersetzt, v o n anderen T e c h i a l o y a n - Ü b e r s e t z e m j e w e i l s unterschiedlich verstanden.
150
3v
gihuatecpan tlaxilacali
t l a c a t e c c o tlaxilacali
h u y x a c h t i c p a c tlaxilacali
tenamicti tlaxilacali
tlatatacoyan m o l h u y a
nican y n ipan y n i p o p o c a zitlali cahuytli m o t e n e h u a
tochtli acatl cali
y n ipan y t l a t o c a y o y n
h u e y pili o q u i m o c h i h u y l i t i a c
c h i c ó m e y n ynpilhuantzitzin
ca yehuan o q u i y e c m a n q u e
ynin altepetl t e p o t z o t l a
moteneua
Barrio C i h u a t e c p a n ,
Barrio T l a c a t e c c o ,
Barrio H u y x a c h t i c p a c ,
Barrio T e n a m i c t i ,
w o gegraben w i r d , berät man sich.
Hier, zur Zeit des K o m e t e n ,
in den Jahren genannt
K a n i n c h e n , R o h r , Haus,
während seiner Herrschaft geruhte
der grosse Fürst zu zeugen
sieben seiner Prinzen;
sie sind es, die gut anlegten
diesen T e p o t z o t l a n genannten Ort.
4r
niz o n p e u h y n y t l a t o c a y o
cuaunochtzin ytlazopiltzin
xolotl
niz o q u i m o c a h u y l i t i a
y e niz o a g i c o tlaneltoquiliztli
Hier begann die Herrschaft v o n
Q u a u h n o c h t z i n , d e m geliebten
N a c h f a h r e n des X o l o t l .
Hier geruhte er, die Herrschaft
weiterzugeben.
Hier kam der christliche G l a u b e an.
4v
niz o m o q u i x t i q u e pipüti
o q u i m o z e l i l i q u e tlateochihualatl
to palazizco coauhnohtzin
to caxpal coauhnohtzin
Hier erschienen die Fürsten,
die die heilige T a u f e erhielten:
D o n Francisco Quauhnochtzin,
D o n Gaspar Q u a u h n o c h t z i n .
5r
t o t e c u y o malquex yhuan
ytlacahuan m o h y z mani
Unser Herr der Marqués u n d
seine Männer sind alle hier.
5v
malquex yn yyaotlacahuan
Der Marqués u n d seine Kriegsleute.
6r
niz o m o m i q u i l i y n y e h u a t z i n
h u e y pili c u a u h n o c h t z i n y e
y p a n o a z i c o tlaneltoquiliztU
orne acatl
Hier verstarb er, der verehrte
grosse Fürst Q u a u h n o c h t z i n , als
der christliche G l a u b e a n g e k o m m e n
ist, im Jahre 2 R o h r .
6v
y e niz o m o m a n teocali m o tenehua t e p o t z o t l a n t z o n t e c o m a t l c e tecptl
Hier w u r d e das G o t t e s h a u s der erw ä h n t e n Cabecera T e p o t z o t l a n g e b a u t
im Jahre 1 Feuerstein.
7r
y e niz o m o t l a c u a t e q u i l i
totlazoteopixcatzin
Hier taufte unser geliebter u n d
verehrter Priester.
7v
niz o n p e h u t l a t o c a y o t l
oz...mopehuatili
ton pal..lome coahunochtzin
o m o t e n e u h q u e tequihuaque
Hier begann die Herrschaft,
. . . es geruhte anzufangen
Don Bartolomé Quauhnochtzin.
Die b e n a n n t e n Amtsträger.
151
Fragment des Codex von Zenpualan
8r
xan pelnaltino t e s c a c o a c
mani g e n t z o n t l i mecatl tlali
meyotoc
Bei San Bernardino T e z c a c o a c
liegen 4 0 0 m e c a t l L a n d ,
mit Agaven b e p f l a n z t .
8v
xan a c o x t i n tepetl ytzi.tlan
meyotoc
mani Qentzontli m e c a tlali
Bei San A g u s t í n T e p e t l y t z i n t l a n ,
mit Agaven b e p f l a n z t ,
liegen 4 0 0 mecatl L a n d .
9r
tepancalan tlaxilacali
yccotitlan m e y o t o c
Barrio Tepancallan.
Y c g o t i t l a n , mit Agaven b e p f l a n z t .
9v
xa l o c a x tlaxilacali
Barrio San Lucas.
152
ÍTÍ'
• tÍH f
153
>
(N
I
a
E
^
'-Si
m
o.—
(N
"o
'^--.»-T^i.-jt..-»«::..
154
VvJlife»-
>
ro
'SiJ
O
155
i
HI-"
o
156
157
o>
VO
.O
158
>
t-
o
159
00
.o
160
>
0\
W i
o\
.o
161
I

Documentos relacionados