POPULATION PROJECTIONS Final in Tetum version
Transcrição
PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN TIMOR-LESTE PROJEKSAUN POPULASAUN NIAN 2004-2050 ANALISA HUSI REZULTADU SENSUS NIAN RELATORIU 1 SENSUS POPULASAUN JERAL TIMOR-LESTE NIAN BA TINAN 2004 DIRESAUN NASIONAL ESTATISTIKA Fundu Populasaun Nasoens Unidas nian maka Finansa 1 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Director, Departementu Estatistika Nasional Manuel Mendonça Ekipa Projeksaun Populasaun Anastasia SEP Vong Silvino Lopes Manuel da Silva Ricardo Neupert Konselleru Teknikal husi Internasional Ricardo Neupert Editor Domingos S. Freitas Avaliador sira Ghazi Mujahid, CST - Thailand Madeleine Reid 2 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Prefaze Iha kampo atu sukat populasaun nia numeru no sira-nia karakteristika bazika, projeksaun populasaun importante tebes mós hanesan sensus. Iha nasaun barak, projeksaun populasaun ida maka aktividade analitika dala uluk nian ne’ebé hala’o wainhira prosesu dadus/informasaun sensus nian kompletu ona. Nia razaun maka simples tebes; sensus ida dehan ba ita, ita hamutuk nain hirak iha tempu ne’ebá maibé la’os ita hamutuk nain hira. Sensus ida sura populasaun ne’ebé maka moris iha nasaun ida-nia laran iha tempu ne’ebé maka fó, dala barak durante loron ida, ne’ebé hanaran loron sensus. Maibé loron tuir mai, la temi tinan tuir mai, populasaun ne’ebé maka rejistu ona durante loron sensus la vale ona: ema mate no moris loro-loron. Iha kazu TimorLeste nian, populasaun ne’ebé maka rejistu ona husi Sensus Populasaun no Uma nian iha tinan 2005 maka 923,198. Tuir estimasaun katak to’o tinan 2006 nia klaran, populasaun ita nian hamutuk nain 1,015,187. Projeksaun populaasun fó ba ita ho estimasaun ba sasukat populasaun futuru nian no tinan no kompozisaun sexu iha kualker pontu no tempu hafoin loron sensus nian. Koñesementu ba sasukat no kompozisaun populasaun prezente no futuru nian tuir tinan/idade no sexu importante tebes ba planu, halo politika no atu hala’o analiza sosiu-ekonomia. Projeksaun populasaun ida fó estimasaun kona-ba nesesidade no rekursu hirak ne’ebé tenki distribui atu satisfika nesesidade hirak-nune’e. Nu’udár izemplu, projeksaun populasaun ida fó informasaun kona-ba numeru husi labarik husi tinan 0-4 ne’ebé maka oras-ne’e iha nasaun ida nia laran, ne’ebé nu’udár dadus/informasaun importante atu planu kampañe imunizasaun ida. Projeksaun ne’e mós fó sasukat no evolusaun husi populasaun sira iha tinan/idade iskola atu nune’e bele planu ba izizensia ba aula no profesor sira. Projeksaun populasaun ida ba oras-ne’e no futuru mós informasaun importante ida atu analiza izizensia ba uma/hela fatin no utilidade hirak. Hatutan liútan, projeksaun populasaun ida mós fó denominador hirak ba indikador lubuk ida hanesan numeru aktividade ekonomia oioin. Isu/asuntu boot ida husi projeksaun populasaun maka nia konsistensia, katak, sé los ka la’e numeru hirak-ne’ebé maka projeita ona koresponde ho realidade ka projeksaun hirak sei aserta ho sasukat populasaun iha futuru. Ema barak, demographer nain sira mós iha openiaun ne’ebé uit’oan liu kona-ba kapasidade demografia nian atu halo estimasaun ne’ebé loloos. Pele menus, iha nivel nasional no tinan hirak-ne’ebé atu mai ba sensus ida, projeksaun populaaun fó rezultadu hirak-ne’ebé aserta wainhira demografia hirak-ne’ebé halo ona bazeia ba baze ne’ebé los ka populasaun inisiu no iha hipoteze ne’ebé iha razaun kona-ba mortalidade, fertilidade no migrasaun. Rezultadu hirak dala ruma la aserta maibé besik realidade atu halo planu ne’ebé adekuadu. Dehan tiha ona katak objektivu husi projeksaun populasaun hirak maka la’os atu halo predisaun ba realidade maibé atu konstrui. Nu’udár izemplu, importante atu hatene populasaun ho idade iskola nian aumenta lailais daudaun no ba tinan lima ne’ebé atu mai numeru husi profesor/a no aula tenki aumenta to’o 4.5% kada tinan ida maski dala ruma ita nia predisaun ba numeru husi labarik sira bele lato’o ka liu atu hirak. Buat-ne’ebé importante maka atu hatene katak presiza atu halo iskola no profesor/a sira presiza atu treinu. Projeksaun ba populasaun iha tempu narik nian ladun aserta. Wainhira ita muda liúba futuru, nia aserta menus. Sé nune’e, tan’sa demografer sira izizi atu halo projeksaun ba tempu naruk nian? Nusa la projeita deit ba periodu ida ba tinan 5 to’o 10 nian, to’o, nu’udár izemplu loron sensus tuir mai nian? Razaun loloos maka katak impaktu husi fertilidade no mortalidade muda tuir nivel kresimentu populasaun nian no sasukat ho estruktura populasaun ne’ebé maka mosu hafoin dekade rua ka tolu no analiza serteza ba tempu naruk dala ruma dala barak la presiza; importante liu maka atu identifika tendensia. Nu’udár izemplu, iha Timor-Leste, tuir projeksaun presente/oras-ne’e nian, husi tinan 2004 ba 2030, populasaun ho tinan/idade ba serbisu nian sei aumenta husi tokon sorin ba tokon 1.1. Dala ruma, kresimentu maka sei tokon 0.9 deit ka dala ruma ba tokon 1.3. Serteza iha ne’e la importante hanesan atu iha konsiensia katak izizensia ba serbisu sei aumentu maka’as durante dekade rua tuir mai no esforsa maka’as tenki halo atu konsumi traballador foun sira ba iha ekonomia. Nune’e, maski ami halo sala, sei diak liu ba sosiedade ida atu uza projeksaun sira ba planu duke la ho projeksaun hirak-ne’e. Rezultadu husi projeksaun ne’ebé aprezenta iha dokumentu ne’e analitikamente iha kredibilidade no razaun. Maibé, sira sei la livre husi eru hirak. Iha kazu ida-ne’e, ida-ne’e importante atu tau iha neon isu/asuntu rua: Ba projeksaun hirak-ne’e, baze populasaun hetan husi sensus tinan 2004. Nivel no tendensia husi komponente hirak mós halo ona estimasaun no avaliasaun husi baze ne’ebé hanesan. Maibé analiza no estatistika demografia husi sensus diskobre eru hirak, liliu halo numerasaun sala ba labarik ki’ik sira. Maioria husi eru kuriji ona uza tekniku estandar demografia. Sala sira seluk tamba falta informasaun labele hadiak. Hatutan liútan, iha mós posibilidade ba 3 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN eru iha estimasaun fertilidade no mortalidade. Ida-ne’e la’os surpreza tamba eru kobertura no kontiudu mosu iha sensus tomak, maski hirak-ne’ebé hala’o iha nasaun hirak-ne’ebé maka dezenvolvidu. Sala hirak iha sensus TimorLeste iha tinan 2004 nia laran importante, maski, hare’e ba sira la halo invalidu rezultadu hirak husi sensus no prevene nia uza nu’udár baze boot ida ba planu dezenvolvimentu no analiza sosiu-demografia. Isu/asuntu ba dala rua nian maka kata, Timor-Leste esperiensa hela transformasaun sosiu-ekonomika ne’ebé halo difisil liu atu halo estimasaun ba movimentu futuru husi mortalidade, fertilidade no migrasaun. Projeksaun hirakne’ebé hato’o analiza ona hare’e fali ba situasaun presente Timor-Leste nian no informasaun ne’ebé maka iha; maibé espera katak reformasaun ekonomia hirak, programa sosial hirak no akontesementu politika bele produz mundasa demografia hirak. Konsiderasaun hirak-ne’e sujere nesesidade atu hala’o sensus ida iha interval badak nia laran, atu hetan informasaun diak ne’ebé foun. Sensus foun ida sei fasilita evalusaun husi projeksaun hirak-ne’e hanesan mós atu hetan projeksaun foun hafoin sensus hirak. Hare’e fali ba sentru hirak-ne’ebé la klaru husi projeksaun hirak-ne’e, interval tinan 10 baibain entre sensus sira kleur liu ba iha Timor-Leste. Loron los ne’ebé identifika ona ba sensus foun maka sei iha tinan 2010. Iha kualker kazu, projeksaun hirak-ne’ebé aprezenta iha dokumentu ne’e sei sai baze ne’ebé ajuda tebes husi informasaun ba tinan hirak-ne’ebé atu mai. Projeksaun hirak-ne’e indika loloos persistensia husi estruktura populasaun foin sa’e ida no tendensia futuru ne’ebé importante, hanesan, kresimentu populasaun ne’ebé konstanta, liliu husi populasaun ho tinan/idade serbisu. Survei Demografia Nasonal (NDS – National Demografic survey) no UNFPA sira fiar katak relatoriu kona-ba projeksaun populasaun, bazeia ba dadus/informasaun sensus tinan 2004 sei simu didiak iha Ministeriu no Departementu oioin husi governu Republica Democratica de Timor-Leste hanesan mós ho ajensia internasional, doador, NGO no utente dadus/informasaun sira seluk. Manuel Mendonça Director, Departementu Nasional Estatistika Ministeriu Planu no Finansa Republica Democratica de Timor-Leste. Hernando Agudelo Reprezentante UNFPA nian Republica Democratica de Timor-Leste. 4 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela Konteudu Pagina Prefaze husi Director, Departementu Nasional Estatistika ho Reprezentante UNFPA nian, Timor-Leste……………...…………………………..03 SUMARIU EXEKUTIVU…………………………..………………………………………………………………07 INTRODUSAUN……………………..……………………………………………………………………………..10 METODU…………………………..………………………………………………………………………………..11 ESTIMASAUN BA KOMPONENTE SIRA…………………………...………………………………………….12 Estimasaun ba Mortalidade……………..…………………………………………..12 Estimasaun ba Fertilidade………………..…………………………………………15 Migrasaun Internasional……………………...……………………………………..16 BAZE POPULASAUN…………….………………………………………………………………………………..17 PROJEKSAUN BA KOMPONENTE SIRA……………………………..………………………………………..20 Projeksaun ba Mortalidade…..……………………………………………………...20 Projeksaun ba Fertilidade………...…………………………………………………23 Migrasaun Internasional………...…………………………………………………..27 RESULTADU HIRAK…………….……...………………………………………………………….……………..28 SUMARIU NO KONKLUZAUN HIRAK…………………………………….…………………………………..46 REFERENSIA HIRAK………….…………………………………...……………………………………………..48 5 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Lista ba Tabele Hirak Pagina TABELA 1: Timor-Leste: Tabela moris tinan 2002, mane no feto………………………………………..…12 TABELA 2: Timor-Leste: Numeru tinan/idade fertilidade espesifiku hirak no numeru fertilidade total, tinan 1003…………………………………………………………………………………….…15 TABELA 3: Timor-Leste: Populasaun sensus ne’ebé la hadiak no la hadiak diferensa persentajen………...19 TABELA 4: Timor-Leste: Hipoteze kona-ba esperansa moris husi wainhira moris, 2002 to 2050….……....21 TABELA 5: Timor-Leste: Hipoteze kona-ba numeru fertilidade total, 2003 ba 2050…….…………………25 TABELA 6: Timor-Leste: Projeita estrutura fertilidade ba nivel tuir modelu Asia nian…..…….…………..26 TABELA 7: Timor-Leste: Projeksaun populasaun tuir senariu tolu no indikador demografia hirak ne’ebé projeita ……………………………………………………………………………………….....28 TABELA 8: Timor-Leste, indikador ne’ebé hili ona ba kompozisaun sexu no tinan tuir senariu tolu futuru nian, tinan 2004 ba 2020 no 2030, 2040 no 2050…………………..………....…………41 TABELA 9: Timor-Leste, mudansa populasaun tuir grupu tinan/idade boot ba senariu futuru tolu, Tinan 2005 ba tinan 2050…………………………………………………………………….…44 Lista ba Figura Hirak Pagina FIGURA 1: Timor-Leste: Sensus Populasaun tinan 2004……...………………………..………...18 FIGURA 2a—2b: Timor-Leste: Esperansa moris ne’ebé projeita ona wainhira moris, Mane sira tuir hipoteze tolu ………………………………...……………..…...……..21/22 FIGURA 3: Timor-Leste: Projeksaun husi TFR, tinan 2003 ba tinan 2050…………...…………...25 FIGURA 4a—4c: Timor-Leste, Numeru Baziku Moris nian (CBR) no Numeru Baziku Mate nian (CDR), tinan 2000 ba tinan 2050, senariu mediu, boor no ki’ik…………………........31/32 FIGURA 5: Timor-Leste nia populasaun ne’ebé projeita ona tuir senariu tolu, tinan 2000 ba 2050 ………………………………………………………..………..…32 FIGURA 6a—6j: Timor-Leste, piramida populasaun, tinan 2005 (senariu mediu………………...…….34/38 FIGURA 7a ho 7b: Timor-Leste: Piramida populasaun, tinan 2050, senariu aas/boot (shaded) no senariu mediu (not shaded)………………………………………………...……....39 Apendixu TABELA A Timor-Leste, projeksaun populasaun tuir sexu no tinan klik hirak, tinan 2000 ba tinan 2050—senariu mediu/klaran ………………………....…………….………..…50/78 6 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN 2004-2050 NIVEL NASIONAL SUMARIU EXEKUTIVU Projeksaun populasaun maka hanesan exersizu demografiku ida ne’ebé kompostu husi kalkulasaun emperikal bazeia ba sasukat populasaun nian iha futuru tuir hipotezia spesifiku kona-ba mudansa iha kresimentu populasaun ka nia komponente hirak (mortalidade, fertilidade no migrasaun). Projeksaun populasaun presente nian ba Timor-Leste bazeia ba Sensus tinan 2004 kona-ba Populasaun no Uma. Projeksaun kobre periodu husi tinan 2004 to’o tinan 2050 no hala’o tuir tinan no sexu. Metodu uza atu hala’o projeksaun hirak-ne’e maka metodu komponente, metodu ida-ne’e inklui projeksaun independente hirak ba mortalidade, fertilidade no migrasaun. ‘Software’ ka programa ne’ebé utiliza maka Projeksaun Rurais no Urbanu ne’ebé Estadus Unidus nia Departementu ba Sensus maka halo. Kontrariu ba programa projeksaun hotu ne’ebé halo projeksaun tuir grupu tinan 5 no tuir ‘quinquenium’, Projeksaun Rurais no Urbanu fó rezultadu hirak tuir tinan ida (single age) (maski sé populasaun tama ona iha grupu tinan lima nian) no ba tinan ida-idak husi periodu sei konsidera hela. Estimasaun mortalidade no fertilidade husi inisiu hala’o ho dadus husi Sensus Populasaun no Uma husi tinan 2004 nian hodi uza metodu indireita. Estimasaun kona-ba mortalidade, mortalidade bebe no labarik nian halo hodi uza metodu ‘Brass-type’ ne’ebé uza dadus kona-ba labarik hirak-ne’ebé maka moris no konsege moris. Estimasaun esperansa moris nian iha tabela moris no inisiu husi moris hola husi valor mortalidade bebe no labarik nian. Tabela hirak husi Modelu Lorosa’e husi Modelu Moris Rejiaun Coale-Demeny ka ‘The East Model of the Coale-Demeny Regional Model Life Tables maka uza ba estamasaun hirak-ne’e. Iha kazu fertilidade uza metodu P/F husi rasio/ relasaun indireita. Baze populasaun ida hari’i ona hodi uza estimasaun mortalidade no fertilidade. Ida-ne’e maka sensus populasaun ne’ebé hadiak ona ba numeru ne’ebé marka/sura sala no halo relatoriu sala ba tinan. Baibain, populasaun ne’ebé la sura durante sensus koriji hodi uza rezultadu hirak husi survei enumerasaun posterior ida. Survei ida-ne’e la hala’o iha Timor-Leste hafoin sensus. Maski-nune’e, populasaun ne’ebé tinan ki’ik liu (husi tinan 0 ba 4 no 5 ba tinan 9), maka dala barak sai nu’udár grupu hirak-ne’ebé maka afeita husi populasaun ne’ebé la sura durante sensus, hadiak hodi kompara sensus populasaun ba ida-ne’ebé maka hetan ona hodi aplika numeru fertilidade no mortalidade ba sensus husi populasaun feto. Jeralmente, populasaun husi tinan 10 ka boot liútan ladun afeita husi populasaun ne’ebé la sura durante sensus, maibé afeita husi halo relatoriu sala ba tinan. Problema ida-ne’e hamenuz tebes wainhira populasaun tau iha grupu husi grupu tinan 5 hirak tamba nune’e duni maka kazu iha ne’e. Iha projeksaun oras-ne’e nian, nu’udár iha exersizu projeksaun sira, hari’i senariu tolu tuir baze husi hipoteze konaba mudansa ba komponente sira. Hipoteze no senariu hirak-ne’e hari’i tuir baze asunsaun (konkluzaun) kona-ba oin’sa numeru sei la’o iha futuru. Iha-ne’e sira hetan marka nu’udár mediu ka rekomenda, boot no ki’ik. Senariu mediu inklui asunsaun hirak-ne’ebé maka besik liu kona-ba tendensiu mortalidade no fertilidade iha futuru. Numeru kresimentu populasaun ne’ebé maka kuaze mosu iha futuru koresponde ba senariu ida-ne’e. Senariu rua sira seluk dala barak reprezenta valor maximu no minimu hirak katak numeru mortalidade no fertilidade ne’ebé sei sai iha futuru, hare’e fali ba karakteristika hirak husi populasaun ne’ebé maka estuda hela. Senariu boot inklui hipoteze ne’ebé asumi katak fertilidade boot liu no numeru mortalidade wainhira senario ki’ik inklui hipoteze hirak-ne’ebé husu ka hato’o proposta ba numeru ne’ebé maka ki’ik liu. Tuir Relatoriu Dezenvolvimentu Humanu UNDP nian, nasaun hirak-ne’ebé ho nivel dezenvolvimentu humanu idane’ebé boot iha esperansa moris to’o tinan 77 husi moris, 74 ba mane no 80 ba feto sira. Hipoteze ne’ebé rekomenda kona-ba mortalidade asumi katak ba tinan 2050, esperansa moris iha maka tinan 72 ba mane no tinan 78 ba feto sira iha Timor-Leste, katak, nivel mortalidade hirak maka menus tinan 2 hasoru nasaun hirak-ne’ebé nia dezenvolvimentu 7 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN humanu maka’as ne’ebé maka oras-ne’e observa hela. Hipoteze ida-ne’e asume katak ba tinan 2050, esperansa moris nian maka tinan 68 ba mane sira no tinan 74 ba feto sira, katak, tinan 6 menus ba nasaun hirak-ne’ebé nia dezenvolvimentu humanu maka’as ne’ebé maka oras-ne’e observa ona. Hipoteze ki’ik asume katak ba tinan 2050, esperansa moris nian maka tinan 78 ba mane sira no 82 ba feto sira, katak, tinan 2 liu nasaun hirak-ne’ebé maka ho nivel dezenvolvimentu maka’as. Esperansa moris ba entre tinan 2002 no 2050 maka kalkula tuir internposaun linear. Halo ona projeksaun ba nivel fertilidade in termus numeru fertilidade total uza funsaun lojistika ida. Atu avalia funsaun ida-ne’e presiza iha valor hat: a) limita boot ne’ebé indika istoria fertilidade iha pasadu (hili ona TFR ida husi oan nain 8.0 kada feto ida); b) valor intermediu dala uluk ida, ne’ebé iha projeksaun ida-ne’e maka TFR ne’ebé antisipa ona husi sensus (oan nain 7.0 kada feto ida, ne’ebé koresponde ba tinan 2003); c) valor intermediu segundu, ne’ebé maka tau ba tinan 2020 no lahanesan tuir hipoteze hirak; no d) limita ki’ik ida ne’ebé indika nivel iha ne’ebé fertilidade sei estavel iha futuru no sei lahanesan tuir hipoteze. Hipoteze ne’ebé maka rekomenda asume katak ba tinan 2020, TFR sei koresponde ba numeru oan hirak maka feto ho tinan 20-24 sira deklara hakarak atu hetan iha Survei Demografia no Saude tinan 2003 (DHS – Demographic Health Survey); oan nian 4.9 kada feto ida. Ida-ne’e asume limita boot husi oan nain 3.0 kada feto ida. Hipoteze boot ne’e asume katak ba tinan 2020 TFR sei koresponde aproximamente ba numeru oan hirak maka feto ho tinan 40-44 hakarak atu hetan tuir DHS tinan 2003 nian: oan nain 6.1 kada feto ida. Hipoteze ne’e mós asume limita boot husi oan nain 3.5 kada feto ida. Hipoteze ki’ik asume katak iha tinan 2020, TFR sei koresponde ba menus oan ida maka feto hirak ho tinan 20-24 hakarak atu hetan iha DHS tinan 2003 nian: Oan nain 3.9 kada feto ida. Hipoteze ne’e asume limita boot husi oan nain 2.5 kada feto ida. Asume ona mós katak kompozisaun tinan ba fertilidade sei muda. Oras-ne’e, feto sira hetan oan iha sira-nia vida reprodutiva tomak. Redusaun ida fertilidade dala barak signifika katak feto sira ho tinan 30 ba 49 hamenus sira-nia fertilidade liútan hirak-ne’ebé maka aserta iha sira-nia tinan reprodutiva (tinan 20-29). Maski-nune’e, sé karik fertilidade menus, fertilidade sei konsentra liu iha feto hirak ho tinan 20 ba tinan 34. Informasaun ne’ebé maka iha la to’o atu analitikamente hato’o hipoteze ne’ebé maka iha kredibilidade kona-ba migrasaun tamba falta informasaun/dadus no istoria Timor-Leste nian foin lailais ne’e. Movimentu populasaun hirak foin lailais ne’e tamba instabilidade politika, sosial no ekonomia ne’ebé nasaun ne’e hasoru/esperiensia, nune’e la konsidera nu’udár migrasaun internasional tuir kondisaun normal hirak. Ida-ne’e maka limitasaun boot atu halo estimasaun ba migrasaun internasional. Maibé, iha razaun tebes atu asume katak ida-ne’e sei sai nu’udár komponente boot ida husi mudansa populasaun iha Timor-Leste. Ida-ne’e la dehan katak migrasaun sei la akontese iha dekade lima ne’ebé atu mai, maibé probabilidade maka nia nivel sei ki’ik no sei iha impaktu ba sasukat no estruktura populasaun nian. Ida-ne’e asunsaun/konkluzaun ida deit no la signifika katak sei iha migrasaun iha futuru ka imigrasaun sei la mosu; maibé la iha evidensia atu hato’o hipoteze ida kona-ba volume no tendensia ba migrasaun internasional. Baibain iha kazu ida-ne’e maka atu asume katak sei ki’ik (uit’oan deit). Hafoin halo projeksaun ba nivel no estruktura mortalidade no fertilidade, projeksaun populasaun nasional tuir tinan/ idade no sexu tuir senariu tolu. Ba tinan 2010, populasaun total ba Timor-Leste maka sei to’o tokon 1.1 tuir senariu tolu. Iha tinan 2020, populasaun sei sai tokon 1.5 tuir variasaun mediu no ki’ik no tokon 1.6 tuir variasaun boot. Populasaun ida ho numeru tokon 3.0 sei mosu iha tinan 2050 iha senariu mediu/klaran. Senariu boot sujere katak populasaun ida-ne’ebé boot liu tan: tokon 3.9 no senariu ki’ik sujere populasaun ki’ik ida ho numeru tokon 2.5. Tuir senariu mediu, kresimentu populasaun maka sei 3.0% to’o loron ikus dekade oras-ne’e ninian. Populasaun sei to’o 2.7% iha tinan 2020 no sei ki’ik liu 2.0% to’o iha periodu projeksaun nian. Nu’udar hare’e ona, numeru ne’ebé maka projeta ona husi variasaun boot no ki’ik maka respektivamente boot ka ki’ik liu. Kontrariu ba asunsaun/konkluzaun katak fertilidade sei menus iha futuru, populasaun sei sente kresimentu importante ida. Ida-ne’e los katak velosidade kresimentu populasaun sei menus iha dekade lima atu mai, maibé maski fertilidade menus lailais liután, kresimentu populasaun sei maka’as tebes. Razaun loloos ba influensa limitadu husi fertilidade ida-ne’e bele nota ne’e ba kresimentu populasaun maka momentum populasaun nian ne’ebé populasaun Timor-Leste esperiensia daudaun. Numeru fertilidade pasadu no oras-ne’e ninian fó potensial ba kresimentu populasaun ida-ne’ebé lailais no maka’as maski iha redusaun fertilidade. Ko’alia liután, tendensia fertilidade selu-seluk ne’ebé uza iha senariu tolu ne’ebé inklui iha projeksaun ida-ne’e indika katakdurante dekade tuir mai, mudansa fertilidade dala ruma iha impaktu ne’ebé maka limitadu ba sasukat populasaun nian. 8 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Maibé redusaun fertilidade ida-ne’ebé maka lailais, nu’udár izemplu, suporte husi programa planiamentu familiar sei bele nota iha tinan 2030 nia laran. Mudansa hirak-ne’ebé sei hare’e iha estruktura tinan/idade, nu’udár rezultadu ida husi redusaun fertilidade, sujere bonus demografia katak kuantidade husi populasaun ne’ebé foin sa’e sei menus no kuantidade husi tinan/idade serbisu sei aumenta. Rekursu importante hirak, ne’ebé sé la’e sei muda fali ba gastu sosial, bele tau fali ba hadiak infrastruktura nasaun nian. Maski velosidade kresimentu populasaun foin sa’e sei menus, kresimentu ba populasaun ho tinan/idade serbisu sei aumenta dramatikamente, aplika presaun populasaun maka’as ba sistema sosio-ekonomiku. Ho liafuan seluk katak izizensia ba serbisu sei aumenta maka’as. Maski ekonomia nasaun nian sei boot tan, no izizensia ba traballador sei kresimentu ida-ne’ebé hanesan, numeru kresimentu husi populasaun ho tinan/idade serbisu sei liu numeru serbisu ne’ebé maka kria. Só redusaun fertilidade maka’as ida tan maka bele haboot tan populasaun ho tinan/idade serbisu ekonomikamente sei atrai no permiti nasaun atu iha benefisiu husi bonus demografiku ida hahu hafoin tinan 2020. Pontu ikus responde ba isu/asuntu importante ne’ebé mosu husi projeksaun hirak-ne’e. Expansaun ba populasaun ho tinan/idade serbisu ne’ebé konklui ona iha projeksaun sira fó dezafiu boot ida ba ekonomia Timor-Leste nian: Kriasaun serbisu iha faze ida-ne’ebé bele dada numeru ne’ebé aumentu daudaun husi ema hirak-ne’ebé maka atu ba merkadu serbisu nian. Kresimentu husi populasuan ho tinan/idade serbisu la’os faktor ida-ne’ebé maka bele atu modifika tamba buat-ne’e la’os rezultadu husi oras-ne’e, maibé husi dinamika demografika pasadu Timor-Leste nian. Numeru boot husi ema hirak-ne’ebé maka moris durante tinan 1990 nian laran no sorin balun husi oras-ne’e sei sai foin-sa’e adultu iha dekade rua tan, nune’e, sei sai parte husi forsa serbisu/forsa de traballu. Maski sé, hahu husi orasne’e, fertilidade hahu menus, kresimentu husi populasaun ho tinan/idade serbisu nian sei kontinua maka’as nafatin. Isu/asuntu importante iha kazu ne’e maka atu halo planu ba dalan oioin atu simu hola kresimentu ida nune’e. Ida-ne’e importante atu realize katak solusaun ba problema ne’e prinsipalmente maka ekonomia no politika, maibé komponente demografika, sosial no kultural. Funsaun husi demografia maka la’os deit atu fó dadus/informasaun ba ekonomista no planu nain sira maibé atu kontribui ho nia instrumentu konseptual no metodolojikal ba diskusaun politika publiku nian kona-ba hamoris kampo serbisu, investimentu no distribusaun rekursu oioin. 9 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN INTRODUSAUN Projeksaun populasaun maka hanesan exersizu demografiku ida ne’ebé kompostu husi kalkulasaun emperikal bazeia ba sasukat populasaun nian iha futuru tuir hipotezia spesifiku kona-ba mudansa iha kresimentu populasaun ka nia komponente hirak (mortalidade, fertilidade no migrasaun). Projeksaun populasaun baibain halo tuir tinan/idade no sexu, no metodolojia ida-ne’ebé uza dalabarak liu maka metodu komponente, ne’ebé involve projeksaun independente ida husi mortalidade, fertilidade no migrasaun loloos nian. Prosedura hahu hodi hari’i baze populasaun ida tuir grupu sexu no tinan (dala barak grupu tinan lima). Ida-ne’e tipikalmente sensus populasaun ida-ne’ebé maka hadiak ona ba populasaun hirak-ne'ebé la sura durante periodu sensus no sala hirak iha kompozisaun tinan/idade no sexu. Grupu ida-ida husi tinan-sexu husi populasaun ne’e aumenta tuir tempu hodi aplika ba sira mortalidade no numeru migrasaun loloos nian, no hodi aumenta tan membru foun husi uza numeru fertilidade. Ida-ne’e importante atu klarifika katak, iha tempu wainhira hakerek dokumentu ne’e, katak projeksaun populasaun ida la’os exersizu siik ka konta istoria ka formula komplexu sientifika ida atu hare’e futuru. Wainhira hala’o projeksaun ida-nia objektivu maka la’os atu halo predisaun ba numeru populasaun ba tinan ka dekade hirak-ne’ebé maka tu mai iha futuru, maibe atu fó sasukat ida ba populasaun nian sé asunsaun balun kona-ba nivel mortalidade, fertilidade no migrasaun, no tendensia ne’ebé maka sei akontese iha futuru. Iha kazu ida-ne’e, projeksaun populasaun aka exersizu prospetivu ida kompara ba predisaun ida. Buat-ne’ebé importante maka atu labele siik numeru loloos husi labarik, foin sa’e adultu sira ka ferik/katuas sira ne’ebé sei moris iha teritoriu ida iha tinan 10 ka 20 atu mai. Buat-ne’ebé relevante maka atu hatene katak sé tendensia hirak iha komponente demografia ne’ebé maka mosu hanesan ho ida-ne’ebé maka hato’o iha exersizu projeksaun, numeru eskola sira, aula no profesora/profesor sira tenki aumenta hodi fó presentajen ida atu to’o iha kobertura edukasaun kompletu iha futuru, ekonomia tenki fó serbisu iha to’o parte ida atu realiza nivel desempregu ne’ebé ki’ik, no tenki harii kuantidade ida ba uma residensial atu hadook an husi falta uma. Ho liafuan seluk, projeksaun la’os instrumentu atu siik (predict) futuru maibé atu kontrui futuru (Romaniuc, 1990). Dinamika populasaun Timor-Leste nian tenki inklui ba faze hotu husi planu dezenvolvimentu. Pasu dala uluk liu ba serbisu ida-ne’e maka atu prepara projeksaun populasaun hirak-ne’ebé bele hola modelu ba situasaun no fó informasaun ne’ebé diak kona-ba sa’ida maka hare’e ba sei akontese iha futuru, atu hatene bele antisipa sa’ida, no sé bele, atu antisipa mundansa demografia importante hirak ba dezenvolvimentu nasional. Maski-ne’e, dokumentu idane’e aprezenta rezultadu husi projeksaun populasaun ba Timor-Leste iha nivel nasional tuir tinan/idade no sexu no ba periodu 2004 ba 2050. Baze populasaun no mós maioria dadus/informasaun ne’ebé maka uza atu halo estimasaun ba nivel no estruktura husi komponente sira, mai husi Sensus Populasaun no Uma ikus liu nian ne’ebé hala’o iha tinan 2004. 10 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN METODU Medotu uza atu prepara projeksaun populasaun hirak-ne’e maka metodu komponente grupu (cohort method group). Ida-ne’e maka tekniku ida-ne’ebé avansadu liu, no nune’e, tekniku ne’e uza iha nasaun barak tebes atu halo projeksaun populasaun sira. Nia prinsipiu maka atu avansa tuir tempu, kresimentu hirak iha tinan lima, grupu tinan lima husi baze populasaun ida, dala barak liu maka sensus populasaun foin lailais nian (George, et all., 2004). Nune’e, iha nia forma baziku, metodu ida-ne’e fó projeksaun ba populasaun tuir sexu no grupu tinan/idade lima ba final husi ‘quinquenium’ ida-idak husi periodu projeksaun. Nu’udár temi ona iha leten ba, sensus 2004 husi TimorLeste hadiak ona tuir konsiderasaun lubuk ida, explika iha parte seluk, atu harii baze populasaun. Populasaun ne’ebé maka hadiak ne’e hare’e ba to’o tinan 2050. Projeksaun ida-ne’e hala’o uza programa (software) Projeksaun Rurais-Urbanu (RUP) ne’ebé Departementu Sensus Estadus Unidas Amerika nian maka dezenvolve. Vantajen boot husi programa ne’e maka katak nia permiti atu hala’o projeksaun tuir tinan klik husi idade (duke tinan lima nu’udár iha metodu konvensional). Dadus ba grupu tinan partikular ne’ebé la tama ba grupu konvensional tinan lima nian bele hetan ho karakteristiku ida-ne’e. Buat-ne’e mós halo nia sai posibel atu tuir grupu populasaun ne’ebé bele ki’ik ka boot liu grupu haktuir malu tamba eventu demografiku pasadu. Hatutan liútan, projeksaun ida-ne’e hala’o tina-tinan. Hodi uza karakteristika ida-ne’e, iha posibilidade atu aumenta tan informasaun ba eventu demografiku ba tinan partikular ida hodi la obriga nia impaktu ba periodu tinan lima ida. Nia mós fó utente sira estimasaun ba tina-tinan hodi la kahur entre dadus/informasaun ba tinan klaran. Hatama dadus/informasaun ba populasaun no komponente sira bele fó liúhusi tinan klik hirak ka grupu tinan lima sira. Halo grupu ba tinan hanesan pontu independente, nune’e iha posiblidade atu hatama dadus/ informasaun tinan lima ba pontu balun no dadus/informasaun tinan klik ba seluk. Programa muda dadus/informasaun hotu ne’ebé maka prepara ona ba tinan klik hirak husi idade molok hala’o projeksaun (Arriaga and associates, 1994). Fleksibilidade ida-ne’e iha vantajen atu permiti peritu demografia ida atu dezenvolve modelu projeksaun ida ne’ebé kaer loloos situasaun demografia husi nasaun ida no uza didiak tebes dadus/informasaun ne’ebé ho lala’ok ida iha ne’ebé informasaun ne’e besik tebes ba nia forma orijinal. Programa fó rezultadu hirak ba medidas demografia oioin ba kualker tinan ne’ebé maka fó iha periodu projeksaun nian, hanesan, populasaun tuir tinan/idade no sexu (tinan klik hirak, grupu tinan 5 hirak, no grupu tinan/idade partikular hirak), medidas sumariu, numeru importante sumariu, tabela moris nian, numeru migrasaun, numeru moris no mate, no selu-seluk tan. 11 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN ESTIMASAUN BA KOMPONENTE SIRA Estatistika kona-ba moris no mate ne’ebé sistema rejistrasaun importante Timor-Leste nian fó la kompletu no la iha posibilidade atu uza sira atu halo estimasaun ba nivel fertilidade no mortalidade. Durante tinan 50 liúba tekniku demografia siara dezenvolve ona metodu ne’ebé maka diak atu halo estimasaun ba mortalidade no fertilidade husi dadus/informasaun sensus (United Nations, 1983). Metodu hirak-ne’e maka naran metodu indireitu hirak, ne’ebé extensivamente utilize iha tipu husi serbisu hirak hanesan-ne’e. Estimasaun ba mortalidade Faze importante ida iha exersizu projeksaun ida maka atu dezenvolve tabela moris nian ida ba inisiu husi periodu projeksaun. Tabela moris ida maka figura organizadu no kompletu ida ba mortalidade populasaun nian. Tabela ne’e sei kompostu husi apresentasaun tabulariu husi medidas mortalidade hirak-ne’ebé maka iha ligasaun (ka tabela funsaun hirak) tuir grupu tinan/idade hirak. Funsaun ne’ebé importante liu maka probabilidade atu mate ida tinan kada tinan, probabilidade atu moris iha kada tinan no esperansa moris nian. Ida tuir mai maka numeru estandar ba tinan adisional ne’ebé ema ida sei moris, sé tendensia mortalidade oras-ne’e sei kontinua ba parte hotu husi ema ne’e nia moris. Numeru esperansa moris nian ida-ne’ebé temi liu maka esperansa moris wainhira foin moris (PRB, 2000). Iha exersizu projeksaun ida, tabela ba inisiu moris nian uza atu avalia sensus populasaun no konsekuensiamente harii baze populasaun, no importante liu, tabela ne’e maka tenki sai nu’udar pontu inisiu ba projeksaun mortalidade. Tabela 1 hatudu kona-ba tabela moris nian ne’ebé maka uza daudaun oras-ne’e. Nia koresponde ba tinan 2002. Nota katak tabela ne’e inklui esplikaaun ida ba artigu ida-idak ka funsaun hirak husi tabela nian. Prosedura ne’ebé uza atu harii tabela moris ida-ne’e maka nu’udár aprezenta tuir mai: Tabela 1 Timor-Leste: Tabela moris tinan 2002, mane no feto Mane Tinan (x) 0 1 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 Luan (n) M(X,N) Q(X,N) I(X) D(X,N) L(X,N) S(X,N) T(X) E(X) A(X,N) 1 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 + 0.10718 0.00739 0.00200 0.00131 0.00229 0.00332 0.00336 0.00372 0.00460 0.00618 0.00886 0.01327 0.01975 0.02934 0.04478 0.07049 0.11130 0.19869 0.10000 0.02901 0.00993 0.00655 0.01137 0.01645 0.01667 0.01843 0.02275 0.03047 0.04337 0.06434 0.09431 0.13709 0.20209 0.30043 0.43377 ..... 100000 90000 87390 86522 85955 84978 83580 82186 80671 78835 76433 73118 68414 61962 53467 42662 29845 16899 10000 2611 868 567 977 1398 1394 1515 1836 2402 3315 4704 6452 8495 10805 12817 12946 16899 93300 353087 434779 431193 427516 421497 414438 407230 398943 388469 374345 354486 326741 289503 241288 181817 116315 85052 .89277 /A/ .97400 /B/ 0.99175 0.99147 0.98592 0.98325 0.98261 0.97965 0.97375 0.96364 0.94695 0.92173 0.88603 0.83346 0.75353 0.63974 .42237 /C/ ..... 5740000 5646700 5293613 4858833 4427641 4000124 3578627 3164189 2756959 2358016 1969547 1595202 1240717 913976 624473 383185 201368 85052 57.400 62.741 60.575 56.157 51.511 47.072 42.817 38.500 34.175 29.911 25.768 21.817 18.135 14.751 11.680 8.982 6.747 5.033 0.330 1.352 2.500 2.500 2.688 2.574 2.517 2.558 2.596 2.624 2.641 2.639 2.624 2.609 2.589 2.543 2.458 5.033 (kontinua) 12 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela 1 (kontinuasaun) Feto Tinan (x) 0 1 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 Luan (n) M(X,N) Q(X,N) I(X) D(X,N) L(X,N) S(X,N) T(X) E(X) A(X,N) 1 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 + 0.10222 0.00895 0.00226 0.00145 0.00211 0.00284 0.00333 0.00382 0.00451 0.00534 0.00684 0.00964 0.01435 0.02280 0.03747 0.06246 0.10288 0.19417 0.09574 0.03498 0.01125 0.00725 0.01050 0.01408 0.01650 0.01892 0.02230 0.02638 0.03364 0.04715 0.06942 0.10822 0.17208 0.27129 0.40904 ..... 100000 90426 87264 86282 85656 84757 83564 82185 80630 78831 76752 74170 70673 65767 58649 48557 35384 20910 9574 3163 982 625 899 1194 1379 1555 1798 2080 2582 3497 4906 7118 10092 13173 14473 20910 93655 353382 433863 429845 426155 420908 414447 407122 398762 389115 377584 362576 341831 312125 269346 210909 140678 107689 .89407 /A/ .97053 /B/ 0.99074 0.99142 0.98769 0.98465 0.98233 0.97946 0.97581 0.97037 0.96025 0.94279 0.91310 0.86294 0.78304 0.66701 .43359 /C/ ..... 5889992 5796337 5442955 5009091 4579246 4153091 3732183 3317737 2910614 2511852 2122737 1745153 1382578 1040746 728622 459276 248367 107689 58.900 64.100 62.374 58.055 53.461 49.000 44.663 40.369 36.099 31.864 27.657 23.529 19.563 15.825 12.423 9.459 7.019 5.150 0.337 1.368 2.500 2.500 2.635 2.589 2.555 2.555 2.561 2.576 2.609 2.634 2.649 2.652 2.632 2.580 2.496 5.150 \a\ Valor fó maka ba sobrebivente husi grupu 5 husi tempu moris to’o grupu tinan/ida 0-4 = L(0,5)/500000 \b\ Valor ne’ebé fó maka S(0,5) = L(5,5)/L(0,5) \c\ Valor ne’ebé fó maka S(75+,5) = T(80)/T(75) Funsaun tabela moris nian: Numeru mortalidade tinan-espesifiku, maka, numeru mate nian kalkula husi group tinan sira ida-ida (husi x to x+n) Q(X,N) = Probabilidade husi mate entre tinan aserta x no x+n I(X) = Numeru husi sobrevivente sira iha tinan x husi moris 100,000 D(X,N) = Numeru husi ema-tinan hirak-ne’ebé maka ema moris entre tinan x no x+n L(X,N) = Numeru husi ema-tinan hirak-ne’ebé maka ema moris entre tinan x no x+n sira S(X,N) = Rasiu husi sobrevivente ba ema hirak-nia tinan x ba x+n (hare’e catatan kaki tabela nian a, b no c) T(X) = Numeru husi ema-tinan hirak-ne’ebé ema moris hafoin tinan x E(x) = Esperansa moris nian iha tinan x A(X,N) = Maioria husi ema – tinan hirak-ne’ebé ema hirak moris ba entre tinan x no x+n Iha nasaun barak, falta estatistiku importante, elaborasaun ba tabela moris ida hahu ho estimasaun indireita husi mortalidade bebe no labarik nian. Survei demografia no sensus tomak inklui kestaun atu halo estimasaun ba mortalidade wainhira tinan hahu foufoun. Hirak-ne’e kestaun hirak-ne’ebé simples, husu ba sira hotu ne’ebé maka ho tinan 15 ka liu, refere ba labarik moris hirak maka sira hahoris ona no hira maka mate ona (ka moris nafatin). Sensus 2004 nian inklui kestaun hirak-ne’e. Dadus/informasaun partikular uza atu halibur estatistika kona-ba proporsaun husi labarik hirak-ne’ebé maka mate ona hafoin moris, tuir sira-nia inan nia tinan/idade. Dadus/informasaun hirakne’e transforma liúhusi metodu indireitu hirak ba numeru mortalidade bebe no labarik nian. Mortalidade bebe maka probabilidade atu mate entre hafoin moris no wainhira halo tinan ba dala ulu. Labarik sira-nia mortalidade maka probabilidade atu mate entre aserta tinan ida no lima (PRB, 2000). Metodu indireita hirak-ne’ebé uza beibeik liu maka tekniku ‘Brass-type’ sira. Willian Brass, demografer Ingles ida, maka prosedura ne’ebé dala uluk ne’ebé dezenvolve atu muda proporsaun labarik hirak-ne’ebé moris maibé mate ona, ne’ebé feto hirak (tuir grupu tinan nian) hato’o ba estimasaun probabilidade atu mate molok to’o loloos iha tinan labarik nian (United Nations, 1983). Hafoin, dezenvolve tiha versaun ne’ebé hadiak ona. Variasaun importante rua maka Tekniku Trussell no tekniku Palloni-Haligman (United Nations, 1988). Variasaun rua uza tabela modelu moris nian. Tekniku Trussell sira uza Tabela Modelu Moris Rejiaun Coale-Demeny nian (Loromonu, Tasi-mane, Lorosa’e no Tasi Feto), no tekniku Palloni-Haligman uza Nasoens Unidas nia Tabela Modelu Moris nian (Latin Amerika, Chili, Asia Tasi Mane nian, Mediu Oriente no Jeral). Iha-ne’e, uza ona programa demografika MORTPAK atu halo estimasaun mortalidade bebe no labarik nian (United Nations, 1988). Tamba metodu hirak uza tabela modelu moris nian sira, hare’e ba presiza atu hari’i modelu ida-ne’ebé maka aserta ba modelu mortalidade husi Timor-Leste nian. 13 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Diferensa entre mortalidade bebe no labarik maka kriteria importante atu konsidera wainhira hili tabela modelu moris nian ne’ebé uza atu halo estimasaun ba mortalidade tinan seidauk to’o lima ho tekniku ‘Brass-type’ ida. Seleksaun ida-ne’e bele bazeia ba karakteristika epidemiolojikal balun husi mortalidade wainhira iha tinan foufoun, konaba esperiensia mortalidade husi nasaun hirak-ne’ebé maka ho demografia, kultura, karakteristika sosial no ekonomia hanesan ka kona-ba rezultadu husi survei demografia no saudé sira. Sé falta informasaun ida-ne’e, rekomenda duni atu uza modelu Loromonu husi Tabela Moris Rejional Coale-Demenu ka modelu Jeral husi Tabela Moris Nasoens Unidas nian. Razaun maka katak modelu hirak-ne’e koresponde ba modelu mortalidade baibain ka jeral hirak. Evidensia ida-ne’ebé maka sujere ida-ne’e ba Timor-Leste, modelu ne’ebé los liu atu uza ba estimasaun indireitamente husi mortalidade tinan lima ba kraik maka modelu Lorosa’e husi Tabela Moris Rejiaun CoaleDemeny nian. Kona-ba mortalidade iha tinan foun, modelu ida-ne’e marka ho diferensa ne’ebé boot entre mortalidade bebe no labarik nian. Ho liafuan seluk katak tama iha komponetu ida husi numeru mortalidade tinan foufoun maka’as tebes wainhira komponente tinan 1-4 komparativamente ki’ik. Survei Demografia no Saude (DHS) ne’ebé hala’o iha tinan 2003 (Ministeriu Saude...2003) fó evidensia ida-ne’ebé la’os konklusivu maibé importante liu. Tuir estimasaun direita ba mortalidade husi tinan foufoun ba periodu tinan 1994-2003 (bazeia ba istoria reprodutivu sira, ne’ebé la presiza atu depende ba tabela modelu moris nian) mortalidade bebe nian maka mate 82 kada moris rihun ida no mate 25 kada labarik rihun ida husi hirak-ne’ebé maka ho tinan 1-4. Diferensa boot ida-ne’e tipiku Coale-Demenu nia Modelu Loromonu. Tamba razaun oioin lubuk ida, nivel husi mortalidade tinan lima ba kraik ne’ebé kalkula iha DHS hare’e ba ladun fó valor. Ida-ne’e la’os fatin atu diskuti isu/asuntu ne’e tamba nia kompleksidade. Maibé, iha posibilidade katak maski iha problema ne’e, diferensa boot entre mortalidade bebe no labari los tebe-tebes. Ida-ne’e bele akontese ida-ne’ebé maka la iha valor iha impaktu hanesan ba komponente rua hotu husi mortalidade tinan foufoun. Atu aumenta, faktu seluk sujere katak modelu ne’ebé iha ligasaun ba mortalidade bebe no labarik koresponde ba modelu lorosa’e. Espesialmente iha ligasaun maka numeru fertilidade ne’ebé maka’as ne’ebé existi iha rai laran. Komponente importante ida husi mortalidade bebe, liliu mortalidade hafoin moris (bebe sira-nia mate mosu to’o loron 28 hafoin moris), maka estatus saude inan sira-nian. Impaktu husi fertilidade ne’ebé maka’as ba saude inan no bebe nian hatene diak hotu ona. Modelu fertilidade inan-nian iha impaktu ne’ebé maka’as ba mortalidade bebe nian, ho probabilidade hirak hanesan mate maka’as liu ba labarik hirak ne’ebé maka husi inan hirak-ne’ebé maka joven liu ka idade liu ona, ka sé intervalu moris nian badak liu, ka sé labarik husi numeru moris ne’ebé boot. Tuir DHS, 59% husi moris iha Timor-Leste iha risku mortalidade ida ne’ebé maka’as tamba tendensia husi fertilidade ho risku ne’ebé maka’as entre inan sira (Ministry of Health, et all., 2003). Nune’e, iha mortalidade bebe ida-ne’ebé maka’as tamba risku importante hirak-ne’ebé maka iha ligasaun ho numeru fertilidade ne’ebé maka’as. Iha parte seluk, mortalidade labarik nian ladun depende ba estatus saude inan-nian, nune’e, ida-ne’e ladun hetan afeita hosu vulnerabilidade adisional tamba tendensia risku fertilidade ne’ebé maka’as. Nune’e, kompara ba numeru mortalidade bebe nian, numeru mortalidade labarik nian ki’ik liu. Uza metodu ‘Brass-type’ ne’ebé maka temi ona iha leten ho modelu lorosa’e nian, valor estimasaun ba mortalidade bebe nian maka moris rihun ida iha mate 98. Numeru ba mane maka 102 no ba feto maka 94. Valor hirak-ne’e koresponde ba tinan 2002. Metodu mós fó estimasaun katak mortalidade bebe nian ba tinan hirak liúba, liliu ba tinan 1996, 1998 no tinan 2000. Numeru respektivu ba kombiasaun sexu rua maka kada moris rihun ida iha mate 126, 110 no 101. Kona-ba mortalidade labarik nian, numeru estimasaun ba tinan 2002, maka bebe ho tinan 1 ba 4 nain 31 maka mate husi moris rihun ida-ne’ebé maka moris. Numeru ba mane maka 34 no 29 ba feto sira. Nu’udár iha kazu mortalidade bebe nian, dadus/informasaun indika redusaun ida. Ba kombinasaun sexu rua, numeru ba tinan 1996, 1998 no tinan 2000 maka respektivamente nain 47, 38 no 33. Numeru mortalidade labarik nian ne’ebé importante liu ba objektivu husi faze inisial ida-ne’e ba exersizu projeksaun maka ida-foin lailais-ne’e maka birak-ne’ebé ba tinan 2002. Sira maka kontribusaun importante atu hari’i tabela inisial moris nian. Importante mós maka faktu katak mortalidade tinan foufoun menus daudaun ona, maibé informasaun ida-ne’e relevante liu ba atu avalia tendensia mortalidade futuru. Hafoin iha tiha estimasaun ba mortalidade bebe no labarik nian, hala’o esforsa ida atu halo estimasaun ba mortalidade adultu nian husi uza mos metodu indireitu ida. Ida-ne’e bazeia ba informasaun kona-ba sobrebibente parente (inan aman) sira-nian (ba hare’e Brass and Hill, 1973 and UN, 1983). Iha segunda faze, bele kombina probabilidade hirak-ne’e ho numeru mortalidade tinan foufoun nian no hetan tabela moris nian ida-ne’ebé kompletu. 14 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Sensus tinan 2004 inklui kestaun hirak kona-ba estatus maternal ka paternal sira nia inan ka aman natural sei moris ka la’e. Maski-nune’e, rezultadu hirak-ne’ebé maka hetan ho metodu ida-ne’e la konsisten. Problema boot ida maka modelu husi mortalidade adultu nian ne’ebé rezultadu hirak sujere. Difikuldade loloos maka katak metodu bazeia ba asunsaun lubuk ida ne’ebé katak ba kazu Timor-Leste nian la validu ida (hare’e United Nations, 1983). Nune’e, tabela moris ne’ebé estimasaun halao ona atu hahu exersizu projeksaun bazeia deit ba rezultadu hirak husi estimasaun indireitu husi mortalidade bebe no labarik nian. Uza duni metodu no, partikularmente, programa ne’ebé maka uza (MORTPAK, hare’e Nasoens Unidas tinan 1998) mós fó estimasaun esperansa moris nian wainhira moris koresponde ba numeru respektivu mortalidade iha tinan foufoun. Esperansa moris nian iha tempu moris maka valor importante ne’ebé tabele moris nian no indikador ne’ebé maka dala barak liu kalkula no hatuir kona-ba nivel mortalidade nian fó. Ida-ne’e bele diside nu’udár numeru tinan normal hirak-ne’ebé maka husu atu bebe foun ida atu moris sé nivel mortalidade no modelu ba tinan hirak-ne’ebé maka iha ba nia moris (PRB, 2000). Nune’e, tuir numeru mortalidade bebe no labarik nian hirak-ne’ebé maka halo ona estimasaun husi sensu, esperansa moris iha tinan 2002 maka tinan 57.4 ba mane no tinan 58.9 ba feto sira. Dala ida-tan uza MORTPAK, tabela moris kompleta koresponde ba esperansa moris hirak-ne’e hetan ona. Hirak-ne’e maka, koretamente, tabela moris nian ne’ebé aprezenta iha Tabela 1. Nu’udár temi ona iha leten, utiliza duni metodu indireitu ‘Brass-type’ atu halo estimasaun ba mortalidade tinan foufoun la’os deit halo estimasaun ba tinan 2002 maibé ba tinan 1996, 1998 no tinan 2000. Prosedura hanesan mós uza atu hetan tabela moris husi tinan hirak-ne’ebá. Tabele moris adisional hirak-ne’e la uza ba projeksaun-ne’e rasik maibé analiza seluk ne’ebé maka iha ligasaun. Asunsaun katak Tabela Moris nian husi Rejiaun Coale-Demeny mós ne’ebé aserta ba mortalidade adultu nian adopta mós iha ne’e. Atu halo estimasaun ba esperansa moris nian iha bazeia husi numeru mortalidade tinan foufoun no atu hetan tabela kompletu ida husu medidas hirak-ne’e, tenki hili modelu tabela moris ida. Baibain wainhira tabela moris ida sufisientemente duplika modelu mortalidade tinan foufoun, nia mós sei duplika ho didiak modelu husi mortalidade adultu nian. Estimasaun ba fertilidade Estimasaun ba numeru fertilidade total (TFR) no numeru tinan espesifiku ba fertilidade (ASFR) hetan husi sensu tinan 2004 hodi aplika tekniku indireita ida hanaran P/F ratio (hare’e United Nations, 1983). TFR maka medida ne’ebé tipikalmente uza atu komunika nivel fertilidade oras-ne’e nian. Ida-ne’e halo estimasaun hodi sura numeru tinan espesifiku ba fertilidade (ASFR) no produz numeru normal husi labarik ne’ebé maka feto sira sei ko’us/tur ahi sé sira-nia fertilidade sempre sa’e to’o sira-nia vida reprodutivu hotu. Dadus/informasaun sensus nian utiliza atu kalkula medidas hirak-ne’e maka numeru husi moris tuir tinan inan nian durante fulan 12 molok sensus hala’o (hetan husi kestaun ida kona-ba dadus moris nian husi labarik ne’ebé moris ikus liu) no numeru husi labarik hirak-ne’e maka sira tur ahi ona no moris, no mós tuir tinan/idade feto sira-nian. Rezultadu husi kalkulasaun ida-ne’e aprezenta iha Tabela 2. Ko’alia ho firmi, TFR ne’eb’e maka halo ona estimansaun ho dalan ida-ne’e koresponde ba tinan lima husi tinan 1999-2003, maski dala barak tau liúba sensus tinan uluk (tinan 2003). Tabela 2 Timor-Leste: Numeru tinan/idade fertilidade espesifiku hirak no numer fertilidade total, tinan 2003 Tinan ASFR 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 0.0592 0.2830 0.3467 0.3159 0.2300 0.1156 0.0388 TFR 6.95 15 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN TFR kalkula husi sensus no mós halo estimasaun husi survey demografia foin lailais-ne’e (Ministry of Health, et all., 2003; UNICEF, 2002), indika katak nivel fertilidade inan iha Timor-Leste maka ida-ne’ebé maka’as liu iha mundu. Tuir DHS tinan 2003 nian, iha periodu husu periodu 2000 – 2003, feto Timor-Leste baibain iha oan to’o nain 7.77 (Ministry of Health, et all, 2003). Naran estimasaun hirak-ne’e, ida-ne’ebé husi sensus ka ida-ne’ebé husi DHS, maka’as liu kompara ba hirak-ne’ebé maka observa ona iha kualker nasaun iha Relatoriu Dezenvolvimentu Humanu UNDP nian, tinan 2005). Relevante mós atu temi katak diferensa entre TFR hirak-ne’ebé maka sensus tinan 2004 maka halo estimasaun la’os surpresa. Nia baze hirak maka oioin: eis kobre husi populasaun kompletu no exemplu ida ne’ebé tuir mai, kestaun atu sukat numeru husi moris lahanesan no to’o metodu hirak atu kalkula numeru sira mós lahanesan. Hatutan liútan, numeru sensus nian refere ba 1999-2003 no survei ba tinan 2000-2003. Migrasaun Internasional Migrasaun internasional maka komponente ida-ne’ebé difisil liu atu halo estimasaun iha projeksaun ida. Razaun ida maka katak dadus/informasaun sensus nian so bele uza deit atu halo estimasaun imigrasaun internasional maibé la’os emigrasaun (só la’e so uza mós sensus hirak husi rai seluk nian). Estratejia ida ne’ebé maka uza dala barak liu maka atu halo estimasaun numeru migrasaun loloos indireitamente ba periodu entre sensus. Nune’e presiza sensus rua no numeru sobrebivente entre sensus. Teoretikamente, metodu ida-ne’e bele uza iha ne’e ho estimasaun indiretia husi tabela moris nian sira no sensus Indonesia nian iha tinan 1990. Maibé, nu’udár esplika iha parte uluk ba, tinan 1990 hanesan dekade komflitu, violensia no instabilidade ida, nune’e, metodu indireita hirak bele fó estimasaun numeru loloos migrasaun nian ne’ebé laloos ka labele uza. Maski sé numeru loloos migrasaun nian los/konsisten, sira sei seluk no ladun uza ba projeksaun ida. Tamba ursida maka sei esplika, numeru migrasaun pasadu loloos nian dalabarak hetan extrapolaasun iha premeiru dekade husi periodu projeksaun nian. Sei la realistiku atu asume katak numeru migrasaun loloos nian iha futuru hanesan ba hirak-ne’ebé maka akontese durante dekade ida-ne’ebé maka la estavel. Sensus tinan 2004 iha dadus/informasaun barak atu halo estimasaun ba imigrasaun internasional maibé labele uza nu’udár baze ida ba projeksaun ne’ebé bele uza tamba emigrasaun labele hetan. Ida-ne’e sei labale atu kalkula ema nain hirak maka muda tama ona mai rai laran sé imposibel uit’oan atu hatene nain hirak maka sai husi nasaun ida. Maibé importante atu temi katak dadus/informasaun sensus tinan 2004 kona-ba imigrasaun indika numeru maka’as maibé maka ida bele iha diskunfia katak instabilidade maka halo buat ne’e no jeralmente ema hirak-ne’ebé deslokadu durante violensia iha tinan 1990 nian lara maka foin fila mai. Isu/asuntu ida-ne’e sei diskuti iha seksaun seluk. 16 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN BAZE POPULASAUN Operasaun ida-ne’ebé importante liu iha exersizu projeksaun maka atu hari’i baze populasaun, ne’ebé dala barak maka sensus populasaun ne’ebé iku liu ne’ebé hadiak ona tuir populasaun hirak-ne'ebé la sura durante periodu sensus halo relatoriu sala ba tinan. populasaun hirak-ne'ebé la sura durante periodu sensus ne’ebé iha impaktu ba sensus sira maka dala barak halo estimasaun no hadiak uza survei enumerasaun pasterior ida. Metodu ida-ne’e barak komportu husi hakerek filafali populasaun ne’ebé maka iha ona iha modelu segementu designadu ka area enumerasaun hodi uza survei ida. Survei ida-ne’e tenki hala’o lalais kedan hafoin survei. Hafoin kompara rezultadu hirak ho poulasaun ne’ebé maka sensus dokumenta ona iha segementu areia ne’ebé hanesan. (Wilmoth, 2004). Nia diferensa fó estimasaun ida husi populasaun hirak-ne'ebé la sura durante periodu sensus. Tamba falta rekurus oioin, survei enumerasaun pasterior ida la hala’o iha Timor-Leste hafoin Sensus tinan 2004. Maski nune’e, hadiak ona sensus hodi uza metodu demografika ida. Iha kuaze sensus sira hotu, problema kona-ba populasaun hirak-ne'ebé la sura durante periodu sensus no halo relatoriu salo ba tinan ba grupu husi tinan 0-4 kuaze hanesan wainhira ba grupu ho tinan 5-9 sé la halo relatoriu demais ka halo relatoriu sala bele mosu. Atu hadiak dadus/informasaun ba grupu tinan hirak-ne’e, hala’o prosedura hirak tuir mai ne’e: Ba grupu tinan 0-4, halo ona konkluzaun katak fertilidade sei nafatin hela durante 5 molok sensus (1999-2004), ho TFR husi oan nain 7.0 kada feto ida (hare’e seksaun ba estimasaun fertilidade). Sensus ba populasaun feto projeita kontrariu tuir tinan klik¹. Numeru tinan fertilidade espesifiku koresponde ba tinan 1999-2004 aplika ba projeksaun kontrariu ba feto sira atu bele hetan numeru moris hirak iha tinan lima ida-idak molok sensus. Buat hirak-ne’e fahe tuir sexu, asume katak rasio sexu ida husi moris maka 105 ba kada feto 100. Hafoin moris hirakne’ebé moris duni to’o dadus sensus nian uza numeru sobrebivente husi tabele moris nian ne’ebé iha (hare’e seksaun kona-ba estimasaun husi mortalidade). Ho dala ida-ne’e, estimasaun populasaun independente ida ba tinan 0-4 hetan duni. Rezultadu sujere katak numeru husi mane ho tinan 0-4, ne’ebé sensus dokumenta ona, tenki hasa’e tuir faktor ida husi 1.131 no numeru feto sira ho tinan 0-4 tenki hasa’e tuir faktor ida husi 1.148. Prosedura hanesan mós hala’o ba grupu tinan/idade 5 ba 9 maibé iha kazu ida-ne’e uza numeru husi hirak-ne’ebé konsege moris ne’ebé koresponde ba tinan 1994-1999. Sensus feto sira-nia projeita kontrariu ba tinan 10. Konklui katak TFR hanesan mós ho tinan lima (oan nain 7.0 kada feto ia). Numeru mane hirak ho tinan 5 – 9 tenki hasa’e ba faktor ida husi 1.061 no numeru feto hirak-ne’ebé maka ho tinan/idade hanesan tenki hasa’e tuir factor ida husi 1.075. Faktor ajustamentu hat ne’e maka aplika ba sensus populasaun ba tinan 0-4 no 5 – 9. Iha jeral, under-enumeration ladun afeita populasaun ho tinan 10 no liútán, maibé afeita husi halo relatoriu sala ba tinan. Problama ida-ne’e orsida hamenus wanihira populasaun tau ba iha kategoria grupu tinan 5 nu’udár kazu iha ne’e. Maib’e, eru balun sei bele iha nafatin maski dadus/informasaun tau ona iha grupu. Problema maka katak buatne’e difisil tebe-tebes, ka imposibel, tuir realidade, atu determina kontribusaun ketak husi populasaun hirak-ne'ebé la sura durante periodu sensus ka impaktu husi halo relatoriu ba tinan sala ba populasaun iha grupu tinan/idade partikular ida no mós atu fahe eru hirak husi fluktuasaun loloos (Hobbs, 2004). Ida-ne’e maka kazu partikular iha Timor -Leste. Figura 1 hatudu piramida populasaun husi populasaun Timor-Leste nian tuir Sensus tinan 2004. Piramida populasaun reprezenta kompozisaun husi populasaun ida nia tinan no sexu. Tabela Horizontal hatudu numeru hirak (ka) persentajen hirak) husi mane no feto sira iha grupu tinan/idade ida-idak. Perfil husi piramida ida bele dehan sai loloos kona-ba istoria husi populasaun ida tamba nia refleta modelu fertilidade, mortalidade no migrasaun pasadu no orasne’e ninian, ne’ebé nu’udár rezultadu husi mudansa ekonomia, sosial no politika sira. Piramida husi Timor-Leste iha forma triangle husi populasaun ida-ne’eb’e ho fertilidade no mortalidade ne’ebé tun daudaun, maibé nia mós iha iregularidade lubuk ida. Perturbasaun ne’e nu’udár impaktu husi mundansa derepenti iha fertilidade, mortalidade no 1 Programa MOVEPOP husi pakote estatistika PAS uza ba projeksaun kontrariu. Hare’e Arriaga no asociatu, 1994. 2 Indonesia invada Timor-Leste iha tinan 1975 no tinan 1999. Hatutan liubá respresaun politika, agrikultura subsisten, hahan, no suplai mediku intensionalmente istraga hotu, no rezulta iha mortalidade ne’ebé mka’as tebes. Tuir estimasaun katak mate ne’ebé maka iha ligasaun ho konflitu hamutuk 102,800 akontese husi tinan 1975 to’o 1999, o’ho entre 18,600 no liu 84,200 mate tamba hamlaha no moris (Silva no Ball, 2006). Violensia liútan akontese hafaoin referendum ida iha tinan 1999, iha ne’ebé desizaun maioria ida, hamutuk 78% vota ba ukun rasik’ an. Maibé, iha reasaun ida ne’ebé aat tebes ne’ebé milisia pro-integrasaun sira maka halo no hetan suporte husi forsa armada Indonesia nian, no forsa ne’e rasik. Estimasaun dehan katak ema nain 1000 to’o 2000 maka mate no 1/3 husi populasaun obriga ba akampamentu refujiadu (UNDP, 2002). 17 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN migrasaun ne’ebé rezultu husi akontesementu trajiku hirak-ne’ebé nasaun experiensia/hasoru ona durante dekade tolu ne’ebé liúba². Nu’udár izemplu, populasaun ho tinan 28-29 maka grupu ne’ebé moris hafoin independensia husi okupasaun Indonesia nian no nia sasukat ne’ebé ki’ik bele sai nu’udár rezultadu husi kanselasaun ida atu iha oan tamba insiguransa politikal no sosial. Iregularidade iha piramida bele mós tamba rezultadu hirak husi akontesementu no prosesu istoriku ne’ebé iha ligasaun ba okupasaun Indonesian nian ne’ebé kleur, resistensia no luta ba ukun rasik’an. Maski nune’e, importante tebes atu hatudu katak iregularidade balun tamba rezultadu husi halo relatoriu sala ba tinan ka populasaun hirak-ne'ebé la sura durante periodu sensus. Nu’udár temi ona, difisil tebe-tebes atu fahe modelu aktual husi eru sira. Figura 1 Timor-Leste: Sensun populasaun tinan 2004 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 80 + - 79 - 74 - 69 - 64 - 59 - 54 - 49 - 44 - 39 - 34 - 29 - 24 - 19 - 14 5-9 0-4 80000 Feto sira Mane sira 60000 40000 20000 0 20000 40000 60000 80000 Iha tekniku atu hadiak kompozisaun tinan/idade husi populasaun ida atu hadiak problema hirak hanesan halo relatoriu sala ba tinan (Hare’e Arriaga and associates, 1994). Maibé, hodi aplike metodu hirak-ne’e flaktuasaun loloos mós lakon. Iha kazu Timor-Leste nian, flaktuasaun hirak-ne’e sei los kompara ba rezultadu husi eru iha halo relatoriu sala ba tinan. Iha tekniku seluk ne’ebé bazeia iha halibur sensus konsekutivu rua ho fertilidade, mortalidade no migrasaun inter-censal (Luther and Retherford, 1988). Ba kazu Timor-Leste nian, Sensus tinan 1990 iha³. Maibé, akontesementu barak ne’ebé akontese entre tinan 1999 no tinan 2002 iha Timor-Leste halo metodu ida-ne’e la los. Akontesementu hiak-ne’e bele rezultu ona hsu iregularidade no modelu demografia husi periodu entre sensus ne’ebé ho durasaun ne’ebé lahanesan baibain, kuaze imposibel atu halo estimasaun. Nune’e, desidi atu labele hadiak populasaun ho tinan 10 no liútan ho konsiderasaun katak ajustamentu hirak bele hamosu eru boot hirak. Sensus populasaun koresponde ba 11 Jullu 2004. Atu serbisu liútan objektivu planu nian hirak, projeksaun tenki iha dadus base ne’ebé koresponde ba tinan klaran, 30 Juñu. Atu bele muda populasaun sensus husi loron 11 fulan Jullu ba loron 30 fulan Juñu, uza Programa MOVEPOP husi pakote komputador PAS (hare’e Arriaga and associates, 1994). Nune’e, populasaun ne’ebé maka projeta ba tinan ida-idak husi periodu projeksaun sei refere ba loron 30 Juñu. 3 Ida ne’e Sensus Populasaun tinan 1990 Indonesia nian ne’ebé hala’o wainhira Timor-Leste sei hanesan Timor-Timur, provinsia Indonesia nian. 18 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela 3 hatudu populasaun ne’ebé maka dokumenta ona, populasaun ne’ebé maka hadiak ona, diferensa persentajen no baze populasaun nian. Tabela 3 Timor-Leste: Populasaun sensus ne’ebé la hadiak no hadiak no diferensa persentajen Tinan 0-4 5-9 10 - 14 15 - 19 20 - 24 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 - 69 70 - 74 75 - 79 80 + Total Tinan La hadiak Feto Mane Total Mane Hadiak/adjusta Feto Total 77,720 66,661 61,422 47,953 37,640 28,366 32,227 24,894 22,513 16,917 16,651 9,910 10,613 5,952 4,922 2,313 3,245 73,024 62,759 57,225 47,321 38,061 28,772 30,183 23,906 23,433 17,403 16,282 9,295 9,903 5,794 4,764 2,083 3,071 150,744 129,420 118,647 95,274 75,701 57,138 62,410 48,800 45,946 34,320 32,933 19,205 20,516 11,746 9,686 4,396 6,316 87,898 70,730 61,422 47,953 37,640 28,366 32,227 24,894 22,513 16,917 16,651 9,910 10,613 5,952 4,922 2,313 3,245 83,834 67,444 57,225 47,321 38,061 28,772 30,183 23,906 23,433 17,403 16,282 9,295 9,903 5,794 4,764 2,083 3,071 171,732 138,174 118,647 95,274 75,701 57,138 62,410 48,800 45,946 34,320 32,933 19,205 20,516 11,746 9,686 4,396 6,316 469,919 453,279 923,198 484,166 468,774 952,940 Diferensa Persentajen Mane Feto Total Baze populasaun (loron 1 fulan Jullu tinan 2004) Mane Feto Total 0-4 5-9 10 - 14 15 - 19 20 - 24 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 - 69 70 - 74 75 - 79 80 + -11.6 -5.8 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 -12.9 -6.9 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 -12.2 -6.3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 87,811 70,661 61,361 47,906 37,603 28,338 32,195 24,870 22,491 16,900 16,635 9,900 10,602 5,947 4,917 2,310 3,242 83,752 67,378 57,168 47,275 38,023 28,744 30,153 23,883 23,410 17,385 16,266 9,286 9,893 5,789 4,759 2,081 3,068 171,563 138,039 118,529 95,181 75,626 57,082 62,348 48,753 45,901 34,285 32,901 19,186 20,495 11,736 9,676 4,391 6,310 Total -2.9 -3.3 -3.1 483,689 468,313 952,002 19 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN PROJEKSAUN BA KOMPONENTE SIRA Iha projeksaun presente nian, nu’udár iha maioria exersizu projeksaun sira, hari’i senariu tolu tuir baze husi hipoteze kona-ba mundansa hirak ba komponente sira. Hipotezia no senariu hirak-ne’e hari’i tuir baze asunsaun kona-ba oin’sa numeru sei hatudu iha futuru. Hanaran sira nu’udár mediu ka rekomenda, boot no ki’ik. Senariu mediu inklui asunsaun probabilidade hirak kona-ba mortalidade futuru no tendensia fertilidade. Kresimentu populasaun ne’ebé maka sei akontese iha futuru koresponde ba senariu ne’e. Senariu rua seluk reprezenta valor maximu ka minimum hirak ne’ebé numeru mortalidade no fertilidade bele sai iha futuru hodi konsidera karakteristiku populasaun ne’ebé maka estuda hela. Loloos, dala ruma sira bele iha probabilidade ne’ebé ki’ik maka atu mosu maibé kalkula ba sira nia valor analitika no atu marka limitasaun boot ka ki’ik ida iha ne’ebé kresimentu populasaun virtualmente fiar katak sei nafatin (George, et all. 2004). Senariu boot inklui hipoteze ne’ebé asume posibilidade ba fertilidade boot no numeru mortalidade wainhira senariu ki’ik inklui hipoteze hirak-ne’ebá hato’o posibilidade numeru ki’ik hirak. Nosaun husi kredibilidade analitika maka sentru ba kualker exersizu projeksaun. Asunsaun hirak ka hipoteze ne’ebé forma senariu tenki entre limita husi kredibilidade ne’ebé sujere husi karakteristika nasaun nian, nia tendensia demografia pasadu, esperiensia husi nasaun seluk nian no koñesementu demografia ne’ebé iha. Asunsaun tenki kredibilidade ba belun profesional sira no ba utente sira (Romaniuc, 1990). Iha projeksaun populasaun buat baibain ida atu asume katak nasaun sei la hetan impaktu husi funi ida, disastre natural ida ka krizi katastropia ekonomia ida. Maski iha posibilidade atu dezenvolve exersizu simulasaun hirak atu analiza impaktu demografia husi disastre, violensia no krizi ekonomia, projeksaun populasaun konvensional ida asume katak situasaun oras-ne’e sei la sofre kualker estragus iha futuru. Ida-ne’e la’os atu dehan katak la iha esforsu hirak-ne’ebé maka halo ona atu permiti mudansa sosial ekonomia iha futuru. Absolutamente ka momos deit, tau hotu ba konsiderasaun iha konstrusaun husi senariu hirak. Projesaun ba mortalidade Dalan baibain atu halo projeksaun ba mortalidade maka hodi halo projeksaun ba esperansa moris. Iha segunda faze, wainhira projeksaun populasaun mós hala’o daudaun, esperansa moris hirak-ne’ebé maka projeta ona iha ligasaun ba tabela moris hirak, liliu, numeru sobrebivente, ne’ebé maka aplika ba populasaun. Nu’udár temi ona, mortalidade hasoru daudaun redusaun durante decade pasadu no presente. Hare’e ba sei kontinua tun nafatin. Iha hipoteze tolu maka hato’o ona iha kazu ne’e. Nivel mortalidade ne’ebé maka observa foin lailias iha nasaun hirak-ne’ebé ho nivel dezenvolvimentu humanu ne’ebé maka’as uza nu’udár referensia ida. Tuir Relatoriu Dezenvolvimentu Humanu UNDP nian ba tinan 2005 (UNDP, 2005), nasaun hirak ho dezenvolvimentu humanu ida ne’ebé maka’as iha esperansa moris ida-ne’ebé aserta iha moris ba tinan 77, ba mane sira tinan 74 no ba feto sira tinan 80. 1. Mediu ka hipoteze ne’ebé maka rekomenda ona. Asume ona katak ba tinan 2050 esperansa moris maka tinan 72 ba mane sira no 78 ba feto sira iha Timor-este, ida-ne’e atu dehan katak nivel mortalidade hirak sei menus tinan rua ba nivel ne’ebé maka oras-ne’e observa hela iha nasaun hirak ho dezenvolvimentu humanu ne’ebé boot. 2. Hipoteze boot. Asume ona katak ba tinan 2050 esperansa moris maka tinan 68 ba feto sira no 74 ba mane sira, katak, menus tinan 6 ba nasaun hirak-ne’ebé maka observa hela oras-ne’e iha nasaun hirak-ne’ebé ho nivel dezenvolvimentu humanu boot. 3. Hipoteze ki’ik. Assume katak ba tinan 2050 esperansa moris maka tinan 76 ba mane sira no tinan 82 ba feto sira, katak, tinan 2 liu nasaun hirak-ne’ebé maka oras-ne’e ho nivel dezenvolvimentu humanu boot. 20 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Interpolasaun linear maka kalkula esperansa moris hirak ba tinan entre 2002 no 2050. Rezultadu husi exersizu sira maka aprezenta iha Tabela 4 no figura 2b and 2b. Tabela 4 Timor-Leste: Hipoteze kona-ba esperansa moris husi wainhira moris, 2002 to 2050 Tinan 2002 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 Hipoteze Boot Mane Feto Mediu Mane Feto 57.4 58.3 59.8 61.4 62.9 64.4 65.9 67.4 69.0 70.5 72.0 58.9 60.1 62.1 64.1 66.1 68.1 70.0 72.0 74.0 76.0 78.0 57.4 58.1 59.2 60.3 61.4 62.5 63.6 64.7 65.8 66.9 68.0 Ki’ik Mane 58.9 59.8 61.4 63.0 64.6 66.1 67.7 69.3 70.9 72.4 74.0 57.4 58.6 60.5 62.4 64.4 66.3 68.3 70.2 72.1 74.1 76.0 Figura 2a: Timor-Leste: Esperansa moris ne’ebé projeita ona wainhira moris, mane sira tuir hipoteze tolu. 85 80 e(o) 75 70 65 60 55 50 2000 2010 2020 Mediu 2030 Boot 21 Ki'ik 2040 2050 Feto 58.9 60.3 62.8 65.2 67.6 70.0 72.4 74.8 77.2 79.6 82.0 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Figura 2b: Timor-Leste: Esperansa moris ne’ebé projeita ona, feto, tuir hipoteze tolu. 90 85 80 e(o) 75 70 65 60 55 50 2000 2010 2020 Mediu 2030 Boot 2040 2050 Ki'ik Oras-ne’e, nivel mortalidade iha Timor-Leste boot tebes no bele hare’e ba optimismu tebes atu konklui katak tendensia ne’ebé sei akontese maka kresimentu ida ba mais ka menus esperansa moris tinan 16 husi tempu moris iha tinan 46 nia laran. Maibé, kontributor boot ba mortalidade boot maka mortalidade bebe nian no hare’e ba katak governu iha intensaun atu hamenus prokupasaun ne’e maka’as tebes. Ministeriu Saude halo ona hakerek ona politika nasional ida ba imunizasaun ne’ebé ho objektivu atu hadiak kobertura imunizasaun iha Timor-Leste tomak, liliu liúhusi haklaken saude no edukasaun. Politika nasional ida kona-ba nutrisaun komunidade nian mós prepara daudaun hela. Targetu nasional ne’ebé maka relevante mós inklui mós iha promosaun (haklaken) no edukasaun ba feto hirakne’ebé isin rua no famila sira, liliu haklaken fó susu bebe sira ba fulan nen dala uluk, hadiak estatus nutrisaun husi feto isin rua sira, no haboot serbisu kuidadu saude. Objektivu mós atu dezenvolve politika saudé nasional ba labarik ida ne’ebé inklui implementa aktividade nutrisaun hirak (Republica Democratica de Timor-Leste no Ekipa Nasaun Nasoens Unidas nian, tinan 2004). Sé estratejia no politika saudé hotu tau ba aksaun loloos iha konfuzaun uit’oan katak mortalidade bebe no labarik sei menu maka’as tebes. Maibé importansia ba mortalidade ba tinan foufoun wainhira determina esperansa moris husi tempu moris, tendensia mortalidade ne’ebé hato’o iha hipoteze intermediariu iha kredibilidade no realistiku. Nu’udár isplike ona iha leten, hipoteze boot ka ki’ik reprezenta valor maximu no minimu katak mortalidade iha posibilidade atu simu Timor-Leste. Hare’e ba katak mortalidade, liliu mortalidade bebe, sei para ka esperiensia redusaun uit’oan deit, hare’e fali ba politika no programa sosial no saudé governu nian sira. Hatutan liútan, mortalidade bebe no labarik esperiensia ona redusaun ida-ne’ebé klaru durante tinan hirak liúba. Nune’e, fiar katak esperansa moris nian husi tempu moris sei aumenta menus husi tinan 10 (sexu rua hotu, mane no feto) iha periodu ida-ne’ebé besik tinan 50. Iha hipoteze boot konklui katak esperansa moris sei aumenta to’o tinan 12 durante dekade lima ne’ebé tuir mai. Iha parte seluk, klaru katak kresimentu ida iha esperansa moris ne’ebé esperansa moris ne’ebé maka boot liu hirak-ne’ebé maka observa oras-ne’e iha nasaun hirak ho nivel dezenvolvimentu humanu ne’ebé boot la realistiku. Tuir hipoteze esperansa moris ki’ik, esperansa moris husi iha tempu moris sei aumenta to’o tinan 20 durante periodu projeksaun. Dezenvolvimentu boot liútan ne’e hare’e ba sei akontese. 22 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Kona-ba estruktura tinan husi mortalidade, konklui katak dezenvolvimentu liútan akontese entre labarik sira kompara ba adultu sira, katak, numeru mortalidade tinan foufoun sei menus lalais liu kompara ba numeru mortalidade tomak.Ida-ne’e hetan hodi uza tabela moris limita sira, ne’ebé inklui iha RUP. Tabela moris hirak-ne’e, Departementu Sensus Estadus Unidus nian maka dezenvolve, kaer metin nivel no modelu husi mortalidade husi nasaun dezenvolvidu ho numeru mortalidade hirak-ne’ebé ki’ik liu (Arriaga and associates, 1994). Tabela hirak-ne’e tau iha futuru ne’ebé dok, sai husi periodu projeksaun. Iha kazu ida-ne’e, tau sira ba tinan 2100. Tabele hirak-ne’e la fó impaktu nivel mortalidade ne’ebé konklui iha hipoteze maib’e estruktura mortalidade nu’udar indika ona iha leten. Projeksaun ba fertilidade Iha nasaun hirak-ne’ebé nivel fertilidade maka’as/boot no iha evidensia husi redusaun tendensia fertilidae, projeksaun dala barak bazeia ba asunsaun ne’ebé tendensia ne’e sei kontinua iha futuru. Esperiensia istoriku maka katak wainhira fertilidade hahu menus, nia sei kontinua nune’e. Kestaun importante ne’ebé husu dalabarak liu iha kazu hanesan ne’e maka: Iha faze ida-ne’ebé maka fertilidade sei kontinua menu no sa’e to’o nivel ne’ebé? Problema sei difisil liu iha ne’ebé la iha evidensia husi redusaun. Kestaun importante iha-ne’e maka: Fertilidade sei hahu menus durante periodu projeksaun ka? No, sé karik kazu maka hanesan ne’e, wainhira maka fertilidade hahu menuz? Iha kazu ida-ne’e iha teoria lubuk ida ka regras imperiku hirak atu hato’o hipoteze kona-ba tendensia fertilidade hirak. Nu’udár temi ona iha leten, nivel fertilidade iha Timor-Leste hare’e ba hanesan ida-ne’ebé as liu iha iha mundu no la iha evidensia ba redusaun ida. Maibé, hare’e ba la realistiku atu konklui katak fertilidade sei la menu iha tempu badak nia laran, liliu katak iha nasaun hirak-ne’ebé la dezenvolve fertilidade esperiensia daudaun redusaun no barak maka tun maka’as tebe-tebes. Iha informasaun rua ne’ebé bele fó naroman ba isu/asuntu ne’e. Dala uluk, dadus/informasaun kona-ba preferensia fertilidade husi DHS tinan 2003 katak feto barak iha Timor-Leste maka hakarak atu hamenus sira nia fertilidade. Nu’udár izemplu, signifika husi numeru loloos husi oan entre feto hirak-ne’ebé hahu sira-nia vida reprodutiva (tinan 15 ba tinan 19) aka 4.8. Numeru ida-ne’e maka 5.8 entre feto hirak ne’ebé maka vida reprodutivu hotu daudaun (tinan 45 to’o 49). Estandar ba feto hotu nian tinan/idade reprodutiva maka oan nain 5.6. Entre feto hirak-ne’ebé iha ona oan 4 ne’ebé moris hela maka, 17.4 % lakohi tan ona oan. Numeru ida-ne’e aumenta to’o 37% entre hirak-ne’ebé iha oan nain hitu ne’ebé moris hela. Klaru feto sira iha Timor-Leste hato’o sira-nia hakarak maka’as atu iha oan barak. Maibé, preferensia fertilidade kompara ba fertilidade loloos, nivel ne’ebé hatudu iha preferensia ki’ik kompara ba ne’ebé maka koresponde ba numeru hirak-ne’ebé maka observa hela. Faktu ida-ne’e maka indikasaun maka’as husi redusaun fertilidade ida iha futuru. Hare’e ba katak buat-ne’e sei maka’as, pelemenus iha periodu inisiu, maibé nia sujere katak konklui numeru fertilidade konstanta ba futuru dala ruma la realistiku. Dala rua, Governu Timor-Leste rekoñese ona importansia husi hamenus numeru moris ne’ebé maka’as tebe-tebes (barak liu maka espasu entre tur ahi/hahoris) atu fasilita eradikasaun pobreza/halakon ki’ak, hamenus Timor-Leste nian nivel mortalidade maternal no bebe ne’ebé boot tebes, no hadiak saudé inan no labarik sira-nian. Nune’e, politika planu familiar dezenvolve no Konsellu Ministru aprova ona iha tinan 2002. Governu halo esforsu hela atu fó/ ofrese liúhusi sistema saude publiku nian, asistensia tekniku no finansial husi komunidade internasional, suplai regular no distribusaun maka’as ne’ebé maka efektivu variedade kontraseptivu sira atu garantu katak hatan duni ba opsaun no nesesidade kazal/kabe nain sira no individual iha Timor-Leste. Promosaun/haklaken planu familiar sei hala’o iha kontextu kona-ba protesaun saude no promosaun husi saude reprodutiva tomak. Sei husu katak promosaun hirak-nune’e sei neineik maibé desisivamente sei fó aten brani ba kabe nain no individual atu aksesu informasaun planu familiar, ‘counseling no serbisu sira (Ministry of Health, UNFPA, WHO, w/d). 23 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Foti isu/asuntu rua ne’e ba konsiderasaun, konklui katak fertilidade sei tun neineik entre feto sira iha Timor-Leste no sei to’o iha nivel ki’ik wainhira molok projeksaun atu hotu. Importante atu subliña katak hipoteze alternativa ida, hanesan determinasaun ba nivel fertilidade hirak ka maski krisimentu ida mós validu. Maski nune’e, diferensa maka katak hipoteze ba redusaun neineik ida suporte ho evidensia hirak-ne’ebé iha no la’os hipoteze alternativu. Operasionalmente, projeksaun fertilidade dala barak halo hodi tau loloos funsaun lojistiku ida. Funsaun lojistiku ne’e iha forma S kontrariu ida ho limitasaun aas ida ne’ebé koresponde ba nivel fertilidade boot uluk; tendensia redusaun ida ne’ebé reprezenta periodu ba redusaun fertilidade; no limitasaun ki’ik ne’ebé indika periodu wainhira fertilidade estabiliza fali ona iha nivel ki’ik hirak. Asunsaun katak fertilidade sei tun hafoin kurva lojistiku ida maka konsisten ho teoria demografia tranzisaun. Teoria ne’e sujere faze evolusaun tolu, husi fertilidade ne’ebé boot no ekuilibrium mortalidade boot nian ba fertilidade ki’ik, ekuilibrium mortalidade ki’ik, hetan disturbasaun husi faze ida hanaran tranzisaun. Periodu tranzisaun maka karakteriza ho redusaun fertilidade no mortalidade. Wainhira mortalidade tun sedu liu fertilidade, no iha velosidade ida-ne’ebé lalais, periodu ida-ne’e simboliza ho kresimentu populasaun ne’ebé lalais (PRB, 2000). Timor-Leste mosu iha faze inisiu husi periodu trazisaun, ho numeru mortalidade ida-ne’ebé neineik no numeru fertilidade ne’ebé boot. Ajustamentu husi funsaun lojistiku ida presiza valor hat: a) Limitasaun aas ne’ebé indika fertilidade ba tempu naruk pasadu nian. TFR ida husi oan nain 8.0 kada feto ida hili ona ba hipoteze tomak. b) Valor intermediu dala uluk ida, ne’ebé iha projeksaun ne’e maka TFR ne’ebé halo estimasaun husi sensus: oan nain 7.0 kada feto ida. Nia koresponde ba tinan 2003. c) Valor intermediu ba dala rua nian, ne’ebé tau ba tinan 2020 no diferente tuir hipoteze. d) Limitasaun badak/ki’ik ida, ne’ebé indika nivel fertilidade sei normalize iha futuru. Ida-ne’e mós diferente tuir hipoteze. Nune’e, hipoteze tolu kona-ba fertilidade maka: 1. Hipoteze mediu assume katak ba tinan 2020, TFR sei koreponde ba numeru husi ona hirak-ne’ebé feto sira ho tinan 20-24 hakarak tuir DHS tinan 2003: oan nain 4.9 kada feto ida. Hipoteze asume limitasaun ki’ik ida husi oan nian 3.0 kada feto ida. 2. Hipoteze aas asume katak ba tinan 2020 TFT sei koresponde ba mais ou menus numeru husi oan hirakne’ebé maka feto sira ho tinan 40-45 hakarak iha DHS tinan 2003: oan nain 6.1 kada feto ida. Hipoteze ne’e assume limitasaun ki’ik husi oan nain 3.5 kada feto ida. 3. Hipoteze ki’ik asume katak ba tinan 2020, TFR sei koresponde ba oan hirak-ne’ebé maka feto hirak ho tinan 20-24 hakarak menus husi ida iha DHS tinan 2003: Oan nain 3.9 kada feto ida. Hipoteze ne’e assume l imitasaun ki’ik ida husi oan nain 2.5 kada feto ida. Nota katak limitasaun aas hala’o funsaun ki’ik atu hatama lojistika tamba nia la tama iha periodu projeksaun. Nia valor bele uza liútan atu halo adjustamentu ki’ik balun. Limitasaun ki’ik balun sei relevante liu tamba nia indika nivel iha ne’ebé fertilidade sei normaliza iha futuru. Maibé, figura hirak-ne’ebé importante liu atu hatama kurva maka valor intermediu dala uluk no ba dala rua nian no distansia tempu entre sira rua. 24 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela 5 no Figura 3 hatudu TFR koresponde ba hipoteze fertilidade ida-ida. Tabela 5 Timor-Leste: Hipoteze kona-ba numeru fertilidade total, 2003 ba 2050 Tinan Mediu Boot Ki’ik 2003 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 7.00 6.81 6.24 5.58 4.90 4.30 3.84 3.52 3.32 3.19 3.11 7.00 6.91 6.67 6.40 6.10 5.79 5.48 5.18 4.90 4.65 4.43 7.00 6.73 5.85 4.82 3.90 3.26 2.88 2.69 2.59 2.54 2.52 Figura 3: Timor-Leste: Projeksaun husi TFR, tinan 2003 ba tinan 2050 7.00 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00 2000 2010 2020 2030 Mediu Boot 2040 2050 Ki'ik Dala barak, redusaun fertilidade, nia kompozisaun tinan nian mós hetan mudansa importante. Modelu frikuente maka feto hirak ho tinan 34 ba 49 hamenus sira-nia fertilidade liu fali hirak-ne’ebé maka aserta iha tinan/idade reprodutiva (20-34). Maibé, partikularmente difisil atu determina oin’sa fertilidade nia ajenda sei muda espesifikamente wainhira fertilidade tun wainhira loloos karik seidauk atu tun, nu’udár iha kazu Timor-Leste nian. Estratejia ne’ebé adekuada liu iha kazu ida-ne’e maka atu uza modelu ajenda fertilidade sira, ne’ebé funsiona hanesan hanesan loloos modelu tabela moris nian sira. 25 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Iha modelu importante tolu : Modelu Afrika, Arabika no Asia nian (CELADE, 1992). Modelu Asia nian hili iha ne’e tamba modelu ne’e foin lailais maka observa. Wainhira fertilidade hahu atu tun, ajenda tinan/idade nian gradualmente muda ba tinan ida-ne’ebé maka fertilidade konsentra ba iha tinan/idade reprodutiva hirak (tinan 20-34). Tabela 6 hatudu numeru fertilidade ba tinan/idade espesifiku Asia nian ne’ebé koresponde ho TFR ida-ne’ebé fó ona, no koresponde ba numeru absoluta. Tabela 6 Timor-Leste: Projeita estruktra fertilidade ba nivel tuir modelu Asia nian. Tinan Hipoteze mediu Ba TFR=4.9 (2020) Ba TFR=3.11 (2050) Asia ASFR Asia ASFR 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 0.05205 0.21290 0.26885 0.23585 0.15466 0.06612 0.00956 0.05101 0.20864 0.26347 0.23113 0.15157 0.06480 0.00937 0.02448 0.23411 0.33502 0.25566 0.12030 0.02920 0.00124 0.01523 0.14562 0.20838 0.15902 0.07483 0.01816 0.00077 Kalkulasaun 1.00000 4.90 1.00000 3.11 Tinan Hipoteze boot Ba TFR=4.43 (2050) Asia ASFR Hipoteze ki’ik Ba TFR=3.90 (2020) Ba TFR=2.52 (2050) Asia ASFR Asia ASFR 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 0.04380 0.21061 0.27481 0.24181 0.15603 0.06429 0.00864 0.03881 0.18660 0.24348 0.21424 0.13824 0.05696 0.00766 0.03527 0.21407 0.29032 0.24795 0.14960 0.05617 0.00663 0.02751 0.16697 0.22645 0.19340 0.11669 0.04381 0.00517 0.02617 0.27615 0.36245 0.23163 0.08651 0.01663 0.00046 0.01319 0.13918 0.18267 0.11674 0.04360 0.00838 0.00023 Kalkulasaun 1.00000 4.43 1.00000 3.90 1.00000 2.52 26 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Asume iha hipoteze mediu katak iha tinan 2020 kompozisaun fertilidade entre feto sira iha Timor-Leste sei koresponde ba Ajenda Asia nian ba nivel fertilidade ne’e. Durante prosesu projeksaun, ajenda fertilidade ne’ebé maka observa iha tina 2003 gradualmente hakbesik ba modelu Asia nian ne’ebé koresponde ba TFR husi oan nain 4.9 ne’ebé asume ba tinan 2020 (ida-ne’e halo automatikamente tuir programa projeksaun RUP nian). Asume mós iha hipoteze ne’e katak to’o iha loron ikus husi periodu projeksaun iha tinan 2050, kompozisaun fertilidade sei hanesan ho ajenda Asia nian ba TFR ida husi 3.1, ne’ebé maka sai nu’udár numeru ne’ebé maka asume ba tinan-ne’e. Modelu tinan 2020 sei gradualente hakbesik ba modelu tinan 2050 durante prosesu projeksaun. Prosedura hanesan mós adopta ba hipoteze ki’ik no boot. Hetan ona ajenda fertilidade ba nivel ida-idak liúhusi pakote projeksaun demografia PRODEM ne’ebé CELADE maka dezenvolve (tinan 1992). Migrasaun Internasional Nu’udár indika ona iha leten, informasaun ne’ebé maka iha lato’o atu hato’o hipoteze analitikal ne’ebé iha kredibilidade kona-ba migrasaun internasional tamba buat rua, falta dadus/informasaun no Timor-Leste nia istoria foin lalais ne’e. Movimentu populasaun foin lalais ne’e nian akontese tamba instabilidade politika, social no ekonomia ne’ebé Timor-Leste foin hakat liu, no nune’e, la’os indikativu ba migrasaun internasional tuir kondisaun normal. Ida-ne’e limitasaun boot atu halo estimasaun migrasaun internasional. Maibé, naton atu asume katak buat ne’e sei dai komponente boot ida ba mudansa populasaun iha Timor-Leste. Ida-ne’e la’os atu dehan katak migrasaun sei la akontese iha dekade lima ne’ebé atu mai, maibé dala ruma nia nivel sei ki’ik no nune’e sei la iha impaktu ba sasukat no estruktura populasaun nian. Ida-ne’e hanesan asunsaun ida deit no la signifika katak iha migrasaun iha futuru ne’ebé atu mai ka imigrasaun sei la mosu; maibé la iha evidensia atu halo proposta ba hipoteze ida kona-ba volume no tendensia hus migrasaun internasional. Pratiku baibain in kazu ida-ne’e maka atu asume sei la boot. 27 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN RESULTADU HIRAK Hafoin adjustamentu hotu ne’ebé maka dehan ona, no haktuir ba projeksaun nivel mortalidade no fertilidade no estruktura, populasaun nasional tuir tinan/idade sexu no sexu projeita ona tuir senariu tolu ne’e. Senariu ka variasaun hirak-ne’e bazeia ba hipoteze kona-ba komponente. Tabela 7 hatudu rezultadu baziku husi projeksaun tuir senariu tolu. Ba tinan 2010, populasaun total Timor-Leste nian sei liu tokon 1.1 uit’oan tuir senariu tolu. Iha tinan 2020, populasaun sei hamutuk tokon 1.5 tuir variasaun mediu no ki’ik no tokon 1.6 tuir variasaun boot. Populasaun hamutuk tokon 3 sei mosu iha tinan 2050 iha senariu mediu. Senariu boot sujere katak populasaun ida-ne’ebé liu: besik tokon 4 no senariu ki’ik sujere populasaun ne’ebé ki’ik; tokon 2 ho balun. Tabela 7 Timor-Leste: Projeksaun population tuir senariu tolu no indikador demografia hirakne’ebé projeita. Tinan Populasaun 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 952,002 983,369 1,015,187 1,047,632 1,080,742 1,114,534 1,149,028 1,184,193 1,219,992 1,256,441 1,293,556 1,331,354 1,369,829 1,408,952 1,448,691 1,488,968 1,529,817 1,571,373 1,613,653 1,656,545 1,699,747 1,743,239 1,787,349 1,832,170 1,877,594 1,923,430 1,969,587 2,016,259 2,063,564 2,111,443 2,159,886 2,208,792 2,258,214 2,308,291 2,358,994 2,410,389 2,462,381 2,514,913 2,568,077 2,621,867 2,676,336 2,731,417 2,787,087 2,843,435 2,900,455 2,958,150 3,016,469 Numeru kresimentu 3.24 3.18 3.15 3.11 3.08 3.05 3.02 2.98 2.94 2.91 2.88 2.85 2.82 2.78 2.74 2.71 2.68 2.66 2.62 2.58 2.53 2.50 2.48 2.45 2.41 2.37 2.34 2.32 2.29 2.27 2.24 2.21 2.19 2.17 2.16 2.13 2.11 2.09 2.07 2.06 2.04 2.02 2.00 1.99 1.97 1.95 Moris 41,534 42,332 42,923 43,564 44,247 44,965 45,719 46,375 47,052 47,750 48,470 49,215 49,923 50,614 51,271 51,819 52,560 53,395 54,180 54,789 54,940 55,487 56,312 57,067 57,700 58,085 58,547 59,323 60,032 60,693 61,379 61,832 62,606 63,332 64,062 64,937 65,495 66,273 67,031 67,804 68,674 69,317 70,150 70,981 71,814 72,662 73,418 Numeru moris baziku 43.6 43.1 42.3 41.6 40.9 40.3 39.8 39.2 38.6 38.0 37.5 37.0 36.4 35.9 35.4 34.8 34.4 34.0 33.6 33.1 32.3 31.8 31.5 31.2 30.7 30.2 29.7 29.4 29.1 28.7 28.4 28.0 27.7 27.4 27.2 26.9 26.6 26.4 26.1 25.9 25.7 25.4 25.2 25.0 24.8 24.6 24.3 Mate 10,317 10,813 10,806 10,791 10,801 10,828 10,868 10,898 10,932 10,972 11,019 11,069 11,117 11,172 11,235 11,300 11,381 11,463 11,553 11,633 11,692 11,752 11,825 11,912 12,007 12,105 12,212 12,316 12,428 12,540 12,647 12,753 12,842 12,941 13,047 13,162 13,287 13,418 13,557 13,699 13,840 13,989 14,138 14,295 14,459 14,628 14,814 SENARIU MEDIU Esperansa moris Numeru mate Sexu rua Mane Fete baziku hotu 10.8 11.0 10.6 10.3 10.0 9.7 9.5 9.2 9.0 8.7 8.5 8.3 8.1 7.9 7.8 7.6 7.4 7.3 7.2 7.0 6.9 6.7 6.6 6.5 6.4 6.3 6.2 6.1 6.0 5.9 5.9 5.8 5.7 5.6 5.5 5.5 5.4 5.3 5.3 5.2 5.2 5.1 5.1 5.0 5.0 4.9 4.9 58.8 59.2 59.5 59.9 60.2 60.6 60.9 61.3 61.7 62.0 62.4 62.7 63.1 63.4 63.8 64.1 64.5 64.8 65.2 65.5 65.9 66.2 66.6 66.9 67.2 67.6 67.9 68.3 68.6 69.0 69.3 69.6 70.0 70.4 70.7 71.1 71.4 71.8 72.1 72.5 72.8 73.2 73.5 73.9 74.2 74.6 74.9 58.0 58.3 58.6 58.9 59.2 59.5 59.8 60.1 60.5 60.8 61.1 61.4 61.7 62.0 62.3 62.6 62.9 63.2 63.5 63.8 64.1 64.4 64.7 65.0 65.3 65.6 65.9 66.2 66.5 66.8 67.1 67.4 67.7 68.1 68.4 68.7 69.0 69.3 69.6 69.9 70.2 70.5 70.8 71.1 71.4 71.7 72.0 59.7 60.1 60.5 60.9 61.3 61.7 62.1 62.5 62.9 63.3 63.7 64.1 64.5 64.9 65.3 65.7 66.1 66.5 66.9 67.3 67.7 68.1 68.5 68.9 69.3 69.6 70.0 70.4 70.8 71.2 71.6 72.0 72.4 72.8 73.2 73.6 74.0 74.4 74.8 75.2 75.6 76.0 76.4 76.8 77.2 77.6 78.0 Mortalidade bebe/infantil Sexu rua Mane Feto hotu 92.6 90.3 88.0 85.8 83.5 81.4 79.3 77.1 74.9 72.7 70.7 68.7 66.6 64.7 62.8 60.9 59.1 57.3 55.5 53.8 52.1 50.4 48.8 47.2 45.7 44.2 42.8 41.3 39.8 38.4 37.1 35.8 34.4 33.1 31.9 30.6 29.5 28.4 27.3 26.2 25.2 24.3 23.3 22.4 21.5 20.7 19.9 94.9 92.8 90.6 88.4 86.3 84.3 82.3 80.1 77.9 75.8 73.8 71.8 69.9 68.0 66.1 64.3 62.6 60.8 59.0 57.3 55.7 54.1 52.4 50.8 49.2 47.7 46.2 44.7 43.3 41.9 40.5 39.2 37.7 36.3 35.0 33.7 32.4 31.3 30.1 29.0 28.0 26.9 25.9 24.9 24.0 23.1 22.2 Numeru total fertilidade 90.2 87.8 85.3 82.9 80.6 78.4 76.1 73.9 71.6 69.5 67.4 65.4 63.3 61.2 59.3 57.4 55.5 53.6 51.8 50.0 48.3 46.6 45.0 43.5 42.0 40.5 39.1 37.6 36.2 34.8 33.5 32.2 31.0 29.7 28.6 27.4 26.4 25.3 24.3 23.3 22.4 21.5 20.6 19.8 19.0 18.2 17.5 6.9 6.8 6.7 6.6 6.5 6.4 6.2 6.1 6.0 5.8 5.7 5.6 5.4 5.3 5.2 5.0 4.9 4.8 4.7 4.5 4.4 4.3 4.2 4.1 4.0 3.9 3.8 3.8 3.7 3.6 3.6 3.5 3.5 3.4 3.4 3.4 3.3 3.3 3.3 3.2 3.2 3.2 3.2 3.2 3.1 3.1 3.1 (kontinua) 28 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela 7 (kontinusaun) Tinan Populasaun 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 952,002 983,666 1,016,047 1,049,389 1,083,752 1,119,177 1,155,711 1,193,386 1,232,231 1,272,298 1,313,646 1,356,340 1,400,415 1,445,885 1,492,771 1,541,059 1,590,861 1,642,336 1,695,521 1,750,360 1,806,556 1,864,181 1,923,546 1,984,648 2,047,455 2,111,846 2,177,812 2,245,443 2,314,750 2,385,747 2,458,482 2,532,937 2,609,099 2,687,018 2,766,733 2,848,362 2,931,864 3,017,170 3,104,363 3,193,500 3,284,725 3,378,002 3,473,279 3,570,653 3,670,157 3,771,876 3,875,783 Numeru kresimentu 3.27 3.24 3.23 3.22 3.22 3.21 3.21 3.20 3.20 3.20 3.20 3.20 3.20 3.19 3.18 3.18 3.18 3.19 3.18 3.16 3.14 3.14 3.13 3.12 3.10 3.08 3.06 3.04 3.02 3.00 2.98 2.96 2.94 2.92 2.91 2.89 2.87 2.85 2.83 2.82 2.80 2.78 2.77 2.75 2.73 2.72 Moris 41,818 42,915 43,915 44,990 46,132 47,336 48,605 49,892 51,237 52,645 54,123 55,678 57,229 58,818 60,432 62,006 63,866 65,796 67,747 69,565 70,884 72,820 74,763 76,706 78,595 80,311 82,195 84,100 86,010 87,942 89,940 91,830 93,790 95,772 97,822 100,063 102,050 104,173 106,333 108,582 111,037 113,222 115,563 117,933 120,363 122,919 125,324 Numeru moris baziku 43.9 43.6 43.2 42.9 42.6 42.3 42.1 41.8 41.6 41.4 41.2 41.1 40.9 40.7 40.5 40.2 40.2 40.1 40.0 39.7 39.2 39.1 38.9 38.7 38.4 38.0 37.7 37.5 37.2 36.9 36.6 36.3 36.0 35.6 35.4 35.1 34.8 34.5 34.3 34.0 33.8 33.5 33.3 33.0 32.8 32.6 32.3 Mate 10,409 10,996 11,072 11,148 11,247 11,369 11,503 11,644 11,794 11,953 12,120 12,292 12,464 12,644 12,834 13,027 13,242 13,470 13,704 13,930 14,127 14,326 14,528 14,736 14,952 15,172 15,402 15,632 15,864 16,094 16,319 16,542 16,754 16,970 17,196 17,431 17,679 17,930 18,190 18,452 18,716 18,989 19,242 19,506 19,781 20,062 20,366 SENARIU BOOT Esperansa moris Numeru mate Sexu rua Mane Feto baziku hotu 10.9 11.2 10.9 10.6 10.4 10.2 10.0 9.8 9.6 9.4 9.2 9.1 8.9 8.7 8.6 8.5 8.3 8.2 8.1 8.0 7.8 7.7 7.6 7.4 7.3 7.2 7.1 7.0 6.9 6.8 6.6 6.5 6.4 6.3 6.2 6.1 6.0 5.9 5.9 5.8 5.7 5.6 5.5 5.5 5.4 5.3 5.3 58.7 58.9 59.2 59.5 59.7 60.0 60.3 60.6 60.8 61.1 61.4 61.6 61.9 62.2 62.4 62.7 63.0 63.2 63.5 63.7 64.0 64.3 64.5 64.8 65.1 65.3 65.6 65.9 66.2 66.4 66.7 66.9 67.2 67.5 67.8 68.0 68.3 68.6 68.8 69.1 69.3 69.6 69.9 70.1 70.4 70.7 70.9 57.9 58.1 58.3 58.6 58.8 59.0 59.2 59.4 59.7 59.9 60.1 60.3 60.5 60.8 61.0 61.2 61.4 61.6 61.8 62.1 62.3 62.5 62.7 63.0 63.2 63.4 63.6 63.8 64.1 64.3 64.5 64.7 64.9 65.2 65.4 65.6 65.8 66.0 66.3 66.5 66.7 66.9 67.1 67.4 67.6 67.8 68.0 59.5 59.8 60.1 60.5 60.8 61.1 61.4 61.7 62.1 62.4 62.7 63.0 63.3 63.7 64.0 64.3 64.6 64.9 65.2 65.5 65.8 66.1 66.4 66.8 67.1 67.4 67.7 68.0 68.4 68.7 69.0 69.3 69.6 70.0 70.3 70.6 70.9 71.2 71.5 71.8 72.1 72.4 72.7 73.1 73.4 73.7 74.0 Mortalidade bebe/infantil Sexu rua Mane Feto hotu 93.7 92.0 90.2 88.4 86.7 85.0 83.3 81.6 80.0 78.3 76.7 75.1 73.5 71.9 70.4 68.9 67.4 65.9 64.5 63.1 61.7 60.4 58.9 57.5 56.2 54.8 53.5 52.2 50.9 49.7 48.4 47.2 46.0 44.8 43.7 42.5 41.4 40.4 39.3 38.3 37.3 36.3 35.3 34.4 33.4 32.5 31.6 95.9 94.2 92.6 91.0 89.4 87.9 86.4 84.9 83.3 81.8 80.4 78.9 77.4 76.0 74.6 73.2 71.8 70.4 69.0 67.6 66.3 65.0 63.6 62.3 61.0 59.8 58.5 57.3 56.0 54.8 53.6 52.4 51.2 50.1 48.9 47.8 46.7 45.6 44.5 43.5 42.4 41.4 40.4 39.4 38.4 37.5 36.5 Numeru total fertilidade 91.4 89.6 87.6 85.7 83.8 81.9 80.1 78.3 76.4 74.6 72.9 71.2 69.4 67.7 66.0 64.4 62.8 61.3 59.8 58.3 56.9 55.5 54.0 52.5 51.1 49.7 48.3 46.9 45.6 44.3 43.0 41.8 40.5 39.3 38.1 37.0 35.9 34.9 33.8 32.9 31.9 31.0 30.0 29.0 28.1 27.2 26.4 6.9 6.9 6.9 6.8 6.8 6.7 6.7 6.6 6.6 6.5 6.5 6.4 6.3 6.3 6.2 6.2 6.1 6.0 6.0 5.9 5.9 5.8 5.7 5.7 5.6 5.5 5.5 5.4 5.4 5.3 5.2 5.2 5.1 5.1 5.0 5.0 4.9 4.9 4.8 4.8 4.7 4.7 4.6 4.6 4.5 4.5 4.4 (kontinua) 29 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela 7 (kontinuasaun) Tinan Populasaun 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 952,002 983,125 1,014,439 1,046,030 1,077,911 1,110,071 1,142,502 1,175,089 1,207,714 1,240,347 1,272,955 1,305,498 1,338,023 1,370,561 1,403,032 1,435,343 1,467,465 1,499,716 1,532,340 1,565,213 1,598,046 1,630,791 1,663,863 1,697,465 1,731,474 1,765,694 1,800,002 1,834,592 1,869,601 1,904,941 1,940,600 1,976,448 2,012,425 2,048,583 2,084,867 2,121,310 2,157,806 2,194,268 2,230,755 2,267,264 2,303,827 2,340,401 2,376,963 2,413,577 2,450,270 2,487,073 2,523,984 Numeru kresimentu 3.22 3.14 3.07 3.00 2.94 2.88 2.81 2.74 2.67 2.60 2.52 2.46 2.40 2.34 2.28 2.21 2.17 2.15 2.12 2.08 2.03 2.01 2.00 1.98 1.96 1.92 1.90 1.89 1.87 1.86 1.83 1.80 1.78 1.76 1.73 1.71 1.68 1.65 1.62 1.60 1.58 1.55 1.53 1.51 1.49 1.47 Moris 41,285 41,819 41,984 42,172 42,375 42,582 42,794 42,783 42,751 42,691 42,600 42,471 42,467 42,399 42,262 42,023 41,852 42,276 42,637 42,827 42,592 42,676 43,272 43,784 44,161 44,293 44,440 44,975 45,413 45,785 46,194 46,300 46,581 46,791 46,976 47,263 47,253 47,369 47,477 47,595 47,773 47,811 47,967 48,155 48,376 48,631 48,869 Numeru moris baziku 43.4 42.5 41.4 40.3 39.3 38.4 37.5 36.4 35.4 34.4 33.5 32.5 31.7 30.9 30.1 29.3 28.5 28.2 27.8 27.4 26.7 26.2 26.0 25.8 25.5 25.1 24.7 24.5 24.3 24.0 23.8 23.4 23.2 22.8 22.5 22.3 21.9 21.6 21.3 21.0 20.7 20.4 20.2 20.0 19.7 19.6 19.4 Mate 10,223 10,635 10,540 10,434 10,351 10,284 10,232 10,171 10,114 10,062 10,015 9,971 9,915 9,875 9,844 9,820 9,810 9,818 9,845 9,871 9,882 9,895 9,910 9,942 9,984 10,030 10,086 10,149 10,223 10,295 10,365 10,434 10,494 10,563 10,637 10,717 10,807 10,890 10,981 11,074 11,168 11,269 11,386 11,508 11,636 11,766 11,910 SENARIU KI’IK Esperansa moris Numeru mate Sexu rua Mane Feto baziku hotu 10.7 10.8 10.4 10.0 9.6 9.3 9.0 8.7 8.4 8.1 7.9 7.6 7.4 7.2 7.0 6.8 6.7 6.6 6.4 6.3 6.2 6.1 6.0 5.9 5.8 5.7 5.6 5.5 5.5 5.4 5.3 5.3 5.2 5.2 5.1 5.1 5.0 5.0 4.9 4.9 4.9 4.8 4.8 4.8 4.8 4.7 4.7 59.0 59.4 59.9 60.3 60.8 61.2 61.6 62.1 62.5 62.9 63.4 63.8 64.2 64.7 65.1 65.5 66.0 66.4 66.8 67.3 67.7 68.1 68.6 69.0 69.4 69.9 70.3 70.7 71.2 71.6 72.0 72.4 72.9 73.3 73.7 74.2 74.6 75.0 75.5 75.9 76.3 76.8 77.2 77.6 78.1 78.5 58.2 58.6 59.0 59.4 59.8 60.1 60.5 60.9 61.3 61.7 62.0 62.4 62.8 63.2 63.6 64.0 64.4 64.8 65.2 65.6 65.9 66.3 66.7 67.1 67.5 67.9 68.3 68.7 69.1 69.5 69.8 70.2 70.6 71.0 71.4 71.7 72.1 72.5 72.9 73.3 73.7 74.1 74.5 74.9 75.2 75.6 59.8 60.3 60.8 61.3 61.8 62.3 62.8 63.3 63.8 64.3 64.7 65.2 65.7 66.2 66.7 67.1 67.6 68.1 68.6 69.1 69.5 70.0 70.5 71.0 71.5 71.9 72.4 72.9 73.4 73.9 74.3 74.8 75.3 75.8 76.2 76.7 77.2 77.7 78.2 78.6 79.1 79.6 80.1 80.6 81.0 81.5 Mortalidade bebe/infantil Sexu rua Mane Feto hotu 91.4 88.6 85.7 82.9 80.2 77.5 75.0 72.4 69.8 67.4 65.1 62.8 60.3 58.0 55.7 53.6 51.5 49.4 47.4 45.4 43.6 41.8 39.9 38.1 36.4 34.7 33.2 31.6 30.2 28.8 27.5 26.2 24.9 23.7 22.6 21.5 20.5 19.4 18.5 17.5 16.6 15.8 15.0 14.3 13.6 12.9 93.4 90.6 87.9 85.2 82.6 80.0 77.6 75.0 72.6 70.2 67.8 65.6 63.1 60.7 58.4 56.2 54.1 52.0 49.9 48.0 46.1 44.3 42.3 40.4 38.6 36.9 35.3 33.7 32.2 30.7 29.3 28.0 26.6 25.4 24.2 23.0 21.9 20.8 19.7 18.7 17.7 16.7 15.9 15.1 14.3 13.6 89.4 86.6 83.5 80.5 77.7 74.9 72.3 69.6 67.0 64.5 62.1 59.8 57.4 55.1 52.9 50.8 48.8 46.7 44.7 42.7 40.9 39.1 37.3 35.6 34.0 32.5 31.0 29.5 28.1 26.8 25.5 24.3 23.1 22.0 20.9 19.9 19.0 18.1 17.2 16.4 15.6 14.8 14.1 13.5 12.8 12.2 Numeru total fertilidade 6.8 6.7 6.6 6.4 6.2 6.0 5.9 5.6 5.4 5.2 5.0 4.8 4.6 4.5 4.3 4.1 3.9 3.8 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3.0 3.0 2.9 2.8 2.8 2.8 2.7 2.7 2.7 2.7 2.6 2.6 2.6 2.6 2.6 2.6 2.6 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 Tabela 7 mós hatutu numeru annual husi kresimentu populasaun durante periodu projeksaun. Tuir senariu mediu, kresimentu populasaun sei liu 3.% to’o loron ikus husi dekade oras-ne’e. Nia sei to’o 2.7% to’o inisiu tinan 2020 no sei iha 2.% rua nia okos to’o loron ikus husi periodu projeksaun. Nu’udár espera ona katak numeru ne’ebé maka projeita iha variasaun boo no ki’ik maka sei boot no ki’ik liu, respektivamente. 30 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Figura 4a, 4b no 4c hatudu evolusaun futuru husi numeru baziku moris no mate hirak tuir senariu tolu. Nota katak distansia entre kurva rua koresponde ba kresimentu populasaun. Hatutan liútan, Figura 5 hatudu evolusaun husi sasukat populasaun. Nivel Figura 4a: Timor-Leste, Numeru Baziku Moris nian (CBR) no Numeru Baziku Mate nian (CDR), tinan 2000 ba tinan 2050, senariu mediu 50.0 45.0 40.0 35.0 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 2004 2009 2014 2019 2024 2029 2034 2039 2044 2049 Tinan hirak CBR CDR Nivel Figura 4b: Timor-Leste, Numeru Moris Baziku (CBR) no Numeru Mate Baziku (CDR), 2000 ba 2050, senariu boot 50.0 45.0 40.0 35.0 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 2004 2009 2014 2019 2024 2029 Tinan hirak CBR CDR 31 2034 2039 2044 2049 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Nivel Figura 4c: Timor-Leste, Numeru Moris Baziku (CBR) no Numeru Mate Baziku (CDR), tinan 2000 ba 2050, senariu ki’ik 50.0 45.0 40.0 35.0 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 2004 2009 2014 2019 2024 2029 2034 2039 2044 2049 Tinan hirak CBR CDR Populasaun Figura 5: Timor-Leste nia populasaun ne’ebé projeita ona tuir senariu tolu, tinan 2000 ba 2050. 3,800,000 3,300,000 2,800,000 2,300,000 1,800,000 1,300,000 800,000 2000 2005 2010 2015 M ediu 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 Boot YearsKi'ik Iha isu/asuntu importante rua ne’ebé presiza atu diskuti. Dala uluk, maski iha redusaun ba fertilidade iha senariu tolu, kresimentu populasaun iha Timor-Leste sei kontinua maka’as tebes durante dekade hirak tuir mai. Nota, nu’udár izemplu, katak numeru moris aumenta iha senariu tolu; maski iha ida-ne’ebé ki’ik, iha ne’ebé numeru fertilidade hirak asume sei tun substansialmente. Isu/asuntu ba dala rua nian maka defaktu, maski iha velosidade redusaun fertilidade oioin to’o tinan 2010 nia klaran. Diferensiasaun loloos hahu hafoin ida-ne’e. Nu’udár izemplu diferensa entre populasaun ne’ebé projeita ona ba tinan 2015 iha senariu ki’ik no boot maka hamutuk 50,842 ka 3.9%. 32 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Razaun loloos ba modelu uluk maka insidente hanaran momentum populasaun nian. Ida-ne’e maka tendensia husi populasaun ida atu kontinua atu aumenta maski sé fertilidade redusaun maka’as ida. Rezultadu fertilidade boot sira iha populasaun ida ho proporsaun boot ida iha tinan/idade ne’ebé foun sa’e tebes no moris hirak kontinua maka’as liu mate wainhira foin sa’e hirak-ne’e hakat liu sira-nia tinan/idade atu hetan oan. (Rowland, 2003; Weeks, 2002). Maioria demografer no hirak-ne’ebé maka hakerek lei/politika konsidera katak redusaun fertilidade maka’as no nivel fertilidade favorabel ba sosiedade tamba sasukat familia ne’ebé ki’ik sei hadiak famila nia moris diak no haneik kresimentu populasaun sei iha favor ba kresimentu ekonomia (Hobcraft, 2003; Birdsall, Kelly and Sinding, 2001; Mason, 2001). Nune’e, redusaun fertilidade konsidera ona, jeralmente, insidente pozitivu ida. Maibe tamba momentum populasaun, impaktu imidiata husi redusaun fertilidade ba kresimentu populasaun bele limita. Impaktu boot ida bele presiza dekade ida ka rua. Nu’udár izemplu, konsidera numeru fertilidade no populasaun ba tinan 2010 tuir senariu boot no ki’ik (Table 7). Ida pasadu nian asume redusaun fertilidade ida-ne’ebé neineik: TFR ida husi oan nain 6.7 kada feto ida no populasaun suksesivu ida hamutuk ema nain 1,155,711. Redusaun ne’ebé maka loloos nu’udár redusaun rapida: TFR ida ba oan nain 5.9 kada feto ida no populasaun suksesivu ida husi ema nian 1,142,502 ba tinan ida-ne’e mós. Maski iha diferensa iha TFT, diferensa iha numeru populasaun maka ema nain 13,209 deit, ne’ebé signifika katak variasaun populasaun boot maka 1.2% pursentu deit no boot liu variasaun populasaun boot. Hafoin tinan 2020 diferensa entre senariu tolu sei sai boot. Ida-ne’e klaru iha figura 5. Tuir senariu boot, populasaun iha tinan 2050 sei hamutuk ema nain 3,875,783, wainhira rezultadu husi senariu ki’ik maka ema nain 2,523, 984. Diferensa maka ema nian 1,351, 799; populasaun ba dala uluk nian maka 53.7% boot liu populasaun ba dala rua nian. Sasukat husi populasaun ne’ebé maka projeita ona ne’e bele halo diferensa intermus halo estimulasaun vs. limita dezenvolvimentu sosial no ekonomia iha nasaun. Numeru kresimentu populasaun iha senariu tolu ne’e hetan impaktu husi momentum populasaun husi periodu molo projeksaun maibé momentum ne’e hetan suporte maka’as husi numeru fertilidade boot husi variasaun boot ka substansialmente moderadu husi numeru fertilidade ki’ik husi variasaun ki’ik. Impaktu husi tendensia no nivel fertilidade husi dekade ne’ebé maka reprezenta sei sai mós hafoin tinan 20 ka 30. Demografia maka siensia mesak ne’ebé halo projeksaun ba periodu tinan 50 ka liután. Pratiku ida-ne’e la’os arogantu ka la hare’e hetan metodu limitasaun husi demografia. Razaun maka katak impaktu husi mudansa sira iha komponente, liliu fertilidade, akontese pelemenus hafoin dekade rua ka tolu. Programa planiamentu familiar idane’ebé efektivu ho objektivu ambisiozu ida ba tinan 2010 ka 2015 bele iha impaktu nivel ki’ik ida-ne’ebé lalais entre feto sira no moris diak husi familia nian. Maibé, nia impaktu ba kresimentu populasauniha nivel nasional sei presiza dekade rua, liliu, wainhira feto sira moris iha tempu wainhira planiamentu familiar hahu, hahu sira-nia movis reprodutivu. Ida-ne’e dala ruma sei presiza liútan tempu sé redusaun fertilidade hetan interupsaun husi momentum populasaun ida-ne’ebé boot. Importante mós hanesan numeru no kresimentu maka mudansa iha estruktura populasaun nian. Ida-ne’e simplesmente distribusaun husi populasaun tuir tinan no sexu. Dadus/informasaun ida-ne’e importante tebes ba deskrisaun no analiza husi tipu seluk husi dadus/informasaun demografia, maibé prinsipalmente tamba izizensia sosial no ekonomia iha rai laran signifikamente hetan impaktu husi numeru relativu iha tinan/idade ida-idak. Tipu husi planu barak, liliu planu husi institusaun komunidade no serbisu hirak presiza dadus kona-ba kompozisaun tinan no sexu. Tinan maka variabel importante ida kuandu sukat populasaun potensial eskola, populasaun vota potensial, forsa ba serbisu/traballu potensial, no selu-seluk tan. (Shryock no Swanson, 2004). Dalan momos atu hatudu estruktura populasaun ida maka husi piramida populasaun ida. Figura 6a ba 6j hatudu piramida populasaun hirak-ne’ebé rezulta husi senariu mediu ba tinan lima da-idak entre tinan 2005 no 2050. Sira reprezenta numeru absoluta hirak. Piramida deskobre loloos expansaun husi populasaun hodi hare’e katak areia piramida reprezenta numeru total. Nota katak durante periodu projeksaun piramida hirak mantein sira nia forma trianglu; sira aumenta substansialmente maibé sira-nia perfil hanesan nafatin. Razaun maka, dala uluk, nivel boot husi fertilidade iha inisiu husi periodu projeksaun no ba dala rua nian, asume katak redusaun numeru fertilidade komparativamente neineik. Redusaun ne’ebé lailais liu no maka’as sei rezultu fali ba tendensia ida ba kuadradu ida husi piramida, katak, sira sei muda ona husi forma trianglu ba kuadradu ida. 33 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Figura 6a: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2005 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 50000 100000 150000 200000 Figura 6b: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2010 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 34 50000 100000 150000 200000 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Figura 6c: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2015 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 50000 100000 150000 200000 Figura 6d: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2020 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 35 50000 100000 150000 200000 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Figura 6e: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2025 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 50000 100000 150000 200000 Figura 6f: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2030 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 36 50000 100000 150000 200000 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Figura 6g: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2035 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 50000 100000 150000 200000 Figura 6h: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2040 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 37 50000 100000 150000 200000 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Figura 6i: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2045 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 50000 100000 150000 200000 Figura 6j: Timor Leste, Piramida populasaun, tinan 2050 (senariu mediu) 80+ 70-74 Mane Feto 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0- 4 200000 150000 100000 50000 0 38 50000 100000 150000 200000 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Figura 7a kompara piramida populasaun ba tinan 2050, korespode ba senariu mediu no boot, wainhira Figura 7b kompara senariu mediu ho senariu ki’ik. Piramida koresponde ba senariu boot iha baze ne’ebé boot liu kompara ba ida-ne’ebé maka rezultu husi senariu mediu. Razaun maka redusaun fertilidade ne’ebé neineik asume ona iha ida pasadu nian. Piramida ne’ebé koresponde ba senariu ki’ik iha baze ida-ne’ebé ki’ik kompara ba piramida senariu mediu no, hafoin, nia iha tendensia atu sai husi forma triangula adopta perfil ida ne’ebé kuadradu. Nu’udár sujere ona iha leten, mudansa forma ida-ne’e maka rezultadu husi redusaun fertilidade lalais nian ne’ebé asume iha senariu ki’ik. Figura 7a Timor-Leste: Piramida populasaun, tinan 2050, senariu aas/boot (shaded) no senariu mediu (la hamahun) 80+ 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5- 9 0- 4 Feto hirak Mane hirak 310000 210000 110000 10000 90000 190000 290000 Figura 7b Timor-Leste: Piramida populasaun hirak, tinan 2050, senariu ki’ik (hamahun) no senariu mediu (la hamahun) 80+ 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5- 9 0- 4 310000 Feto sira Mane sira 210000 110000 10000 39 90000 190000 290000 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Senariu demografia tolu reprezenta fertilidade tranzisaun ne’ebé la hanesan ne’ebé rezultu la’os deit sasukat populasaun ne’ebé diferente maibé diferente mós iha estruktura tinan nian. Husi pontu devista ekonomia nian, estruktura koresponde ba senariu ki’ik dala ruma favorabel ba kresimentu sosiu-ekonomia no redusaun pobreza. Importante atu klarifika katak reklama ne’ebé maka halo iha ne’e la’os ida-ne’e katak prosesu demografia la la’o mesak wanhira produz dezenvolvimentu, kresimentu ekonomia no redusaun pobreza. La’os mós redusaun fertilidade no redusaun ida iha velosidade kresimentu populasaun ne’ebé lori direitamente ka indireitamente ba populasau nia moris diak. Peskijador ne’ebé maka estuda ona isu/asuntu ne’ebé kuaze universalmente hakerek nu’udár prosesu komplexu no faze oioin ida (hare’e nu’udár izemplu, Williamson, 2001). Prosesu ne’e hari’i tutan fali iha nasaun ida nia ekonomia no estruktura sosial, no dala barak kontrola iha tempu tomak tuir nasaun nia politika sosiu-ekonomia pasadu no presente. Maibé proporsaun importante husi dezenvolvimentu sosiu-ekonomia no rezultadu husi redusaun pobreza/ki’ak husi pozisaun nasaun ida-nia populasaun no velosidade liúhusi tranzisaun demografia. Xavi ida atu komprende relasaun ida-ne’e maka konseitu husi demografia bonus/exta ka demografia dividente.Wainhira fertilidade tun, proporsaun boot ida husi populasaun muda tama ba no liúhusi tinan/idade serbisu nian wainhira proporsaun husi labarik sira esperiensia redusaun kontanta ida. Janela oportunidade ida atu aumenta osan no investementu ba kresimentu ekonomia nu’udár rezultadu iha husi relativamente rekursu hira deit maka presiza ba investementu hirak iha edukasaun no saude. Hatutan liútan, presaun populasaun menus ba sistema edukasaun no saude bele fasilita dezenvolvimentu kualitativu no kuantitativu no, nune’e, akumulasaun importante ida husi kapital humanu (Leete and Schoch, 2003; Mason, 2003). Dezenvolvimentu hirak-ne’e sei estimula no manutein dezenvolvimentu ekonomia no, wainhira bonus hotu, maka wainhira numeru husi ema idade sira aumenta substansialmente, nasaun sei iha rekursu atu aguenta ho mudansa demografia foun ne’e. Konsidera katak 1/3 husi kresimentu ekonomia ne’ebé maka nasaun Asia Lorosa’e balun hetan durante 1/4 ikus husi kapitulu pasadu bele atribui ba utilizasaun adekuada ida husi demografia bonus (Williamson no Higgins, 1997)4 . Ida-ne’e mós importante atu nota katak piramida nia tutun koresponde ba senariu tolu husi tinan 2050 kuaze hanesan. Portasaun husi populasaun (ho tinan 45 no liu) moris ona iha tinan 2004, wainhira projeksaun hahu no subjete ona ba deit numeru mortalidade dirente. Maksi asunsaun hirak-kona-ba nivel mortalidade diferente entre senariu tolu, rezultadu husi populasaun tolu hanesan deit. Ida-ne’e tamba iha impaktu ne’ebé limita ba sasukat husi populasaun adultu iha periodu ida-ne’ebé relativamente badak. Fertilidade maka determinante ida-ne’ebé maka determina liu numeru populasaun iha tempu badak nia laran. Tabela 8 hatudu grupu indikador hirak husu estruktura sexu no tinan husi populasaun futuru ba Timor -Leste. Indikador dala uluk ne’ebé aprezenta iha Tabela 8 maka persentajen sexu, ne’ebé nu’udár presentajen enre populasaun feto no manes hirak-ne’ebé hato’o nu’udár mane sira kada feto nain 100 ida. Variabel ida-ne’e la esperiensia mundansa subtansial durante periodu projeksaun, maibé iha tendensia ki’ik ida ba numeru ida husi 100 ida, ne’ebé signifika katak ekuilibrium entre sexu sira. Razaun loloos ba tendensia ida ne’e maka variasaun ne’ebé asume tuir modelu sexu husi modelu husi mortalidade. Demografiac bonus, maibé, bele sai demografia tax ida. Benefisiu ekonomia husi bonus depende ba malu iha kondisaun ekonomia favorable ida, politika hirak-ne’ebé adekuada, no mós sosial no politika estabilidade. Espansaun rapida husi populasaun ho idade serbisu maka pozitivu só wainhira oportunidade aumenta ho velosidade naton atu aserta suplai forsa traballu, kresimentu iha produtividade manutein nafatin no edukasaun boot ba beibeik no iha mudansa hirak. Iha estabilizasaun ida ne’ebé falta kondisaun hirak-ne’e, situasaun ida hare’e ba atu mosu, karakteriza ho desempregu ne’ebé aumenta, kresimentu disturbasaun pobreza/ki’ak no politika no sosial (Leete and Schoch, 2003). 4 40 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela 8 Timor-Leste, indikador ne’ebé hili ona ba kopozisaun sexu no tinan tuir senariu tolu futuru nian, tinan 2004 ba 2020 no 2030, 2040 no 2050. SENARIU MEDIU INDIKADOR HIRAK BA KOMPOZISAUN IDADE-SEXU 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Rasiu sexu Tinan/idade klaran/mediu Persentajen husi tinan 15 mai kraik Persentajen husi populasaun hirak-ne’eb’e iha idade serbisu Persentajen husi ema katuas/ferik sira Persentajen husi feto hirak iha idade reproductiva Rasiu dependensia total Rasiu dependensia labarik nian Rasiu tinan dependensia Indexu idade nian Rasiu suporte inan no aman nian 103.3 103.3 103.2 103.2 103.2 103.2 103.1 103.1 103.1 103.1 103.1 103.0 103.0 103.0 103.0 102.9 102.9 17.4 17.3 17.2 17.2 17.3 17.3 17.4 17.4 17.5 17.5 17.6 17.7 17.8 17.9 18.1 18.3 18.5 45.0 45.1 45.1 45.0 45.0 44.9 44.8 44.8 44.7 44.5 44.3 43.9 43.5 43.0 42.6 42.6 42.2 51.7 51.6 51.6 51.6 51.6 51.7 51.8 52.0 52.2 52.4 52.6 52.9 53.3 53.7 54.0 53.9 54.3 3.4 3.3 3.4 3.4 3.4 3.4 3.3 3.2 3.2 3.1 3.1 3.1 3.2 3.3 3.4 3.4 3.5 44.6 44.5 44.5 44.6 44.6 44.6 44.6 44.6 44.5 44.6 44.8 45.1 45.5 46.0 46.3 46.3 46.6 93.6 93.8 93.9 93.9 93.7 93.4 92.9 92.3 91.7 90.9 90.0 88.9 87.6 86.3 85.3 85.4 84.1 87.1 87.4 87.4 87.4 87.2 86.9 86.5 86.1 85.6 85.0 84.1 83.0 81.6 80.1 79.0 79.0 77.7 6.5 6.5 6.5 6.6 6.6 6.5 6.4 6.2 6.0 5.9 5.9 5.9 6.0 6.2 6.3 6.4 6.4 12.3 11.9 11.6 11.3 11.1 11.0 11.1 11.2 11.5 11.7 11.9 12.0 12.2 12.3 12.4 12.5 12.8 8.7 7.8 7.0 6.4 6.0 5.7 5.5 5.4 5.3 5.2 5.1 5.0 4.9 4.8 4.9 5.0 5.2 INDIKADOR HIRAK BA KOMPOZISAUN IDADE-SEXU 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2040 2050 Rasiu sexu 102.9 102.9 102.8 102.8 102.8 102.7 102.7 102.7 102.7 102.6 102.3 102.0 Tinan/idade klaran/mediu 18.7 18.9 18.9 19.2 19.4 19.6 19.8 20.0 20.2 20.4 22.5 24.6 Persentajen husi tinan 15 mai kraik 41.8 41.4 41.0 40.7 40.3 39.9 39.5 39.1 38.8 38.4 35.0 32.4 Persentajen husi populasaun hirak-ne’eb’e iha idade serbisu 54.7 55.1 55.4 55.8 56.1 56.4 56.7 57.0 57.3 57.6 60.4 62.4 Persentajen husi ema katuas/ferik sira 3.5 3.5 3.5 3.6 3.6 3.7 3.8 3.9 3.9 4.0 4.6 5.1 Persentajen husi feto hirak iha idade reproductiva 46.9 47.1 47.4 47.7 48.1 48.5 48.9 49.3 49.6 50.0 51.8 51.7 Rasiu dependensia total 82.8 81.6 80.4 79.3 78.3 77.3 76.4 75.5 74.6 73.6 65.6 60.2 Rasiu dependensia labarik nian 76.4 75.2 74.0 72.9 71.8 70.7 69.7 68.7 67.7 66.6 57.9 52.0 Rasiu tinan dependensia 6.4 6.4 6.4 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.9 7.6 8.2 Indexu idade nian 13.1 13.8 13.5 14.1 14.4 14.6 14.8 15.0 15.4 15.8 18.5 23.9 Rasiu suporte inan no aman nian 5.4 5.8 5.7 5.9 5.9 5.9 5.9 6.0 6.2 6.6 8.8 10.0 SENARIU BOOT INDIKADOR HIRAK BA KOMPOZISAUN IDADE-SEXU 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Rasiu sexu Tinan/idade klaran/mediu Persentajen husi tinan 15 mai kraik Persentajen husi populasaun hirak-ne’eb’e iha idade serbisu Persentajen husi ema katuas/ferik sira Persentajen husi feto hirak iha idade reproductiva Rasiu dependensia total Rasiu dependensia labarik nian Rasiu tinan dependensia Indexu idade nian Rasiu suporte inan no aman nian 103.3 103.3 103.2 103.2 103.2 103.2 103.2 103.2 103.1 103.1 103.1 103.1 103.0 103.0 103.0 103.0 102.9 17.4 17.3 17.2 17.2 17.2 17.2 17.2 17.2 17.2 17.2 17.2 17.2 17.2 17.3 17.4 17.5 17.6 45.0 45.1 45.1 45.2 45.2 45.2 45.2 45.2 45.3 45.3 45.2 45.0 44.8 44.6 44.5 44.7 44.6 51.7 51.6 51.5 51.5 51.5 51.5 51.5 51.6 51.6 51.7 51.8 51.9 52.1 52.2 52.3 52.0 52.1 3.4 3.3 3.4 3.4 3.4 3.4 3.3 3.2 3.1 3.0 3.0 3.0 3.1 3.2 3.2 3.3 3.3 44.6 44.5 44.5 44.5 44.5 44.5 44.4 44.2 44.1 44.0 44.0 44.2 44.5 44.7 44.9 44.6 44.7 93.6 93.9 94.1 94.3 94.3 94.3 94.1 93.9 93.7 93.5 93.2 92.7 92.0 91.4 91.2 92.3 91.8 87.1 87.4 87.6 87.7 87.8 87.8 87.7 87.7 87.7 87.6 87.3 86.8 86.1 85.3 85.0 86.0 85.5 6.5 6.5 6.5 6.6 6.6 6.5 6.4 6.2 6.0 5.9 5.8 5.9 6.0 6.1 6.2 6.3 6.3 12.3 11.9 11.6 11.2 11.0 10.8 10.9 11.0 11.1 11.3 11.4 11.4 11.4 11.4 11.4 11.4 11.5 8.7 7.8 7.0 6.3 5.9 5.6 5.4 5.3 5.2 5.1 5.0 4.8 4.7 4.7 4.7 4.8 4.9 INDIKADOR HIRAK BA KOMPOZISAUN IDADE-SEXU 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2040 2050 Rasiu sexu 102.9 102.9 102.9 102.8 102.8 102.8 102.8 102.8 102.7 102.7 102.4 102.1 Tinan/idade klaran/mediu 17.5 17.5 17.6 17.6 17.7 17.8 17.8 17.9 17.9 18.0 18.8 19.9 Persentajen husi tinan 15 mai kraik 44.5 44.4 44.3 44.2 44.0 43.9 43.8 43.7 43.6 43.5 41.8 39.7 Persentajen husi populasaun hirak-ne’eb’e iha idade serbisu 52.3 52.4 52.5 52.6 52.7 52.7 52.8 52.8 52.9 53.0 54.6 56.6 Persentajen husi ema katuas/ferik sira 3.3 3.3 3.3 3.3 3.3 3.3 3.4 3.4 3.5 3.5 3.6 3.6 Persentajen husi feto hirak iha idade reproductiva 44.8 44.9 44.9 45.1 45.2 45.4 45.6 45.8 46.0 46.2 47.5 48.5 Rasiu dependensia total 91.3 90.9 90.5 90.2 89.9 89.7 89.5 89.3 88.9 88.5 83.2 76.6 Rasiu dependensia labarik nian 85.1 84.7 84.3 84.0 83.6 83.4 83.1 82.8 82.4 82.0 76.6 70.2 Rasiu tinan dependensia 6.3 6.2 6.2 6.2 6.3 6.3 6.4 6.5 6.5 6.5 6.6 6.4 Indexu idade nian 11.6 11.8 11.9 12.0 12.0 12.0 12.0 12.0 12.1 12.2 12.4 14.2 Rasiu suporte inan no aman nian 5.1 5.3 5.4 5.5 5.5 5.4 5.4 5.4 5.6 5.9 7.6 8.1 (kontinua) 41 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela 8 (kontinuasaun) SENARIU KI'IK INDIKADOR HIRAK BA KOMPOZISAUN IDADE-SEXU 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Rasiu sexu Tinan/idade klaran/mediu Persentajen husi tinan 15 mai kraik Persentajen husi populasaun hirak-ne’eb’e iha idade serbisu Persentajen husi ema katuas/ferik sira Persentajen husi feto hirak iha idade reproductiva Rasiu dependensia total Rasiu dependensia labarik nian Rasiu tinan dependensia Indexu idade nian Rasiu suporte inan no aman nian 103.3 103.3 103.2 103.2 103.2 103.2 103.2 103.1 103.1 103.1 103.1 103.0 103.0 103.0 102.9 102.9 102.9 17.4 17.3 17.3 17.3 17.3 17.4 17.5 17.6 17.7 17.9 18.0 18.2 18.4 18.6 18.9 19.2 19.5 45.0 45.1 45.0 44.9 44.8 44.7 44.5 44.3 44.1 43.7 43.3 42.7 42.0 41.3 40.6 40.3 39.6 51.7 51.6 51.6 51.7 51.8 51.9 52.2 52.4 52.7 53.1 53.5 54.1 54.6 55.3 55.8 56.0 56.7 3.4 3.3 3.4 3.4 3.4 3.4 3.4 3.3 3.2 3.2 3.2 3.2 3.3 3.4 3.6 3.6 3.7 44.6 44.5 44.6 44.7 44.8 44.8 44.9 45.0 45.0 45.2 45.5 46.0 46.6 47.3 47.9 48.1 48.6 93.6 93.8 93.8 93.6 93.2 92.6 91.7 90.7 89.6 88.3 86.8 85.0 83.0 80.9 79.1 78.4 76.3 87.1 87.3 87.3 87.0 86.6 86.0 85.3 84.5 83.5 82.4 80.9 79.0 76.9 74.7 72.7 71.9 69.8 6.5 6.5 6.5 6.6 6.6 6.6 6.4 6.3 6.1 6.0 5.9 6.0 6.1 6.2 6.4 6.5 6.5 12.3 12.0 11.6 11.3 11.2 11.1 11.2 11.5 11.8 12.1 12.4 12.7 13.0 13.3 13.6 13.9 14.4 8.7 7.8 7.0 6.4 6.0 5.7 5.6 5.5 5.4 5.4 5.3 5.2 5.1 5.0 5.1 5.2 5.5 INDIKADOR HIRAK BA KOMPOZISAUN IDADE-SEXU 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2040 2050 Rasiu sexu 102.8 102.8 102.8 102.7 102.7 102.7 102.7 102.6 102.6 102.6 102.3 102.0 Tinan/idade klaran/mediu 19.8 20.2 20.5 20.8 21.0 21.4 21.7 22.1 22.4 22.7 25.8 28.5 Persentajen husi tinan 15 mai kraik 38.9 38.2 37.5 36.9 36.3 35.7 35.1 34.6 34.1 33.6 30.4 27.6 Persentajen husi populasaun hirak-ne’eb’e iha idade serbisu 57.4 58.0 58.6 59.2 59.7 60.2 60.7 61.1 61.5 61.8 64.0 65.7 Persentajen husi ema katuas/ferik sira 3.7 3.8 3.8 3.9 4.0 4.1 4.2 4.4 4.5 4.5 5.6 6.7 Persentajen husi feto hirak iha idade reproductiva 49.1 49.6 50.1 50.6 51.1 51.7 52.2 52.6 53.0 53.4 54.1 52.6 Rasiu dependensia total 74.2 72.3 70.5 68.9 67.4 66.0 64.8 63.7 62.7 61.7 56.2 52.2 Rasiu dependensia labarik nian 67.7 65.8 64.0 62.3 60.7 59.2 57.8 56.6 55.5 54.4 47.5 42.0 Rasiu tinan dependensia 6.5 6.5 6.5 6.6 6.7 6.8 7.0 7.1 7.3 7.3 8.7 10.2 Indexu idade nian 15.0 15.7 16.3 16.9 17.4 17.9 18.4 19.0 19.6 20.3 25.7 35.9 Rasiu suporte inan no aman nian 5.7 6.0 6.2 6.3 6.3 6.3 6.4 6.5 6.8 7.3 10.3 12.0 Rasiu sexu = Numeru husi manes sira kada feto nain 100 ida. Tinan klaran/Mediu = Tinan/idade e’ebé aka fahe populasaun ida ba grupu numeru ne’ebé hanesan; katak populasaun sorin joven liu kompara ba ida-ne’e no sorin katuas/ferik. Persentajen iha tinan 15 ba kraik – maka indikador ne’ebé simples liu iha estruktura husi populasaun ida; populasaun joven hirak dala barak iha 40% husi sira-nia populasaun ho tinan 15 mai kraik. Persentajen husi tinan/idade serbisu = maka numeru ema hirak iha tinan/idade reprodutiva ka tinan/idade serbisu nian (tinan 15 – 64) kada populaaun 100 ida. Persentajen husi ema idade hirak = Numeru husi ema hirak ne’ebé iha ona idade pensionista nian (tinan 64) kada populasaun 100 ida. Persentajen feto sira iha tinan/idade reprodutiva = maka numeru feto hirak ho tinan 15 ba 49 kada feto nain 100 husi populasaun. Rasiu dependensia total = maka rasiu husi ema hirak-ne’ebé iha tinan/idade dependensia (jeralmente tinan 15 ba kraik no liu tinan 64) ba hirak-ne’ebé maka ekonomikamente iha tinan produtiva (tinan 15-64) iha populasaun ida. Rasiu dependensia labarik nian = rasiu husi ema hirak-ne’ebé iha tinan/idade dependensia ki’ik liu (lato’o tinan 15) ba hirakne’ebé ekonomikamente produtiva ((15-64 years) iha populasaunn ida. Rasiu tinan/idade dependensia nian = maka rasiu husi ema hirak-ne’ebé iha ona iha tinan boot ba tinan/idade dependensia (liu tinan 65) ba hirak-ne’ebé ekonomikamente iha idade produtiva (15-64 years) iha populasaun ida. Indexu idade nian = Numeru husi ema hirak ne’ebé ho tinan 60 kada ema 100 ho tinan 15 mai karaik. Rasiu suporte inan-aman nian = numeru husi ema hirak ne’ebé ho tinan 85 ka liu kada ema nian atus ida ho tinan 50 to’o 64. Indikador tuir mai maka tinan klaran, ne’ebé maka nu’udár idade iha ne’ebé populasaun sorin maka joven liu no sorin maka idade liu. Oras-ne’e daudaun maka tinan 17.4, ne’ebé indika populasaun ne’ebé joven tebes. Nia aumenta durante periodu projeksaun no to’on tinan 2050 nia sei to’o tinan 24.6 iha senariu mediu, ne’ebé sei sujere populasaun ne’ebé la joven ona, maibé relativamente populasaun ne’ebé joven hela. Tendensia ne’e konfirma tuir indikador ne’ebé tuir mai: persentajen husi populasaun ho tinan 15 mai kraik. Iha inisiu periodu projeksaun maka 45.0% no, tuir senariu mediu, to’o loron iku maka pontu 12.6% kuaze iha tinan 50. So senariu ki’ik indika populasaun ida-ne’ebé la joven tebes ona to’o loron ikus husi periodu projeksaun. Tinan/idade mediu/klaran maka tinan 28.5 no persentajen husi populasaun ne’ebé seidauk to’o tinan 15 maka 27.6%. 42 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tuir senariu mediu, populasaun ho idade/tinan serbisu nian aumenta, maski la boot: husi 51.7 % iha tinan 2004 to’o 62.4 % iha tinan 2050. Kresimentu ida-ne’e, oin’sa mós bele fó nosaun ne’ebé sala ida ba dinamika demografia ne’ebé maka Timor-Leste esperiensia daudaun. Tabela 9 hatudu mudansa hirak iha valor absoluta no numeru kresimentu ne’ebé grupu idade boot tolu sei esperiensia durante periodu projeksaun. Populasaun iha tinan/idade serbisu bele esperiensia kresimentu absoluta ne’ebé bele konsidera, maski nia divisaun iha populasaun tomak sei la aumenta to’o nivel importante ida. Tuir senariu mediu, husi tinan 2005 to’o 2030, nia sasukat sei aumenta dala rua (double) husi tokon sorin ba liu tokon ida. Durante periodu projeksaun tomak populasau sei aumenta husi tokon sorin ida ba besik tokon rua. Valor hirak-ne’e koreponde ba kresimentu dramatiku ida iha numeru absoluta husi traballador potensial, katak, in termus suplai ba forsa traballador iha dekade hirak-ne’ebé atu tuir mai. Se la’e só kuandu iha investementu boot, bele haboot izizensia traballadore, desempregu no subu desempregu sei aumenta signifikamente. Se populasaun ida-ne’e la konsume ekonomikamente, demografia bonus sei sai demografia tax/impostu ka todan ida (hare’e catatan kaki 4). 43 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Tabela 9 Timor-Leste, mudansa populasaun tuir grupu tinan/idade boot ba senariu futuru tolu, tinan 2005 ba tinan 2050 SENARIU MEDIU Tinan hirak 2005 2010 2020 2030 2040 2050 Periodu hirak 2005-2010 2010-2020 2020-2030 2030-2040 2040-2050 0-14 Numeru hirak 15-64 65+ 443,190 507,309 515,203 595,700 645,624 830,940 756,251 1,134,761 861,835 1,487,361 978,597 1,883,319 Tinan hirak 2005 2010 2020 2030 2040 2050 Periodu hirak 2005-2010 2010-2020 2020-2030 2030-2040 2040-2050 443,525 507,289 522,326 595,443 709,164 829,455 947,021 1,155,214 1,225,404 1,600,166 1,539,908 2,194,718 32,852 37,942 52,242 75,577 106,294 141,157 Numeru husi kresimentu 3.27 3.20 2.88 3.06 3.31 3.20 2.89 3.31 3.69 2.58 3.26 3.41 2.28 3.16 2.84 32,870 38,125 53,253 78,575 113,185 154,553 Numeru husi kresimentu 3.01 3.21 2.97 2.26 3.33 3.34 1.58 3.12 3.89 1.31 2.71 3.65 1.27 2.36 3.12 SENARIU AAS/BOOT Numeru hirak 0-14 15-64 65+ Total 983,369 1,149,028 1,529,817 1,969,587 2,462,381 3,016,469 3.11 2.86 2.53 2.23 2.03 SENARIU BADAK/KI’IK Numeru hirak Tinan hirak 0-14 15-64 65+ Total 983,666 1,155,711 1,590,861 2,177,812 2,931,864 3,875,783 2005 2010 2020 2030 2040 2050 Periodu hirak 2005-2010 2010-2020 2020-2030 2030-2040 2040-2050 3.22 3.20 3.14 2.97 2.79 44 442,907 507,330 508,211 595,973 580,707 832,467 605,152 1,113,113 655,713 1,381,422 697,149 1,657,983 32,888 38,318 54,291 81,737 120,671 168,852 Numeru husi kresimentu 2.75 3.22 3.06 1.33 3.34 3.48 0.41 2.91 4.09 0.80 2.16 3.90 0.61 1.82 3.36 Total 983,125 1,142,502 1,467,465 1,800,002 2,157,806 2,523,984 3.00 2.50 2.04 1.81 1.57 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Loloos karik, kresimentu populasaun hanesan eskala ne’ebé maka projeita iha senariu mediu, la temi kresimentu ne’ebé maka hare’e ona iha senariu boot, hare’e ekonomikamente sei konsume hotu maski nasaun esperiensia expansaun ekonomia ida-ne’ebé boot. Eskritor politika no planu sira tenki tau ba iha konsiderasaun isu/asuntu idane’e atu halo planu estratejia ida atu responde ba problema ne’e, ne’ebé bele iha konsekuensia sosial no politika hirak-ne’ebé seriu. Maski nune’e nota katak to’o tinan 2020-2030, velosidade husi kresimentu husi populasaun ho tinan/idade serbisu sei hahu redusaun neineik ida. Aserta tempu ida-ne’e wainhira asume redusaun fertilidade tinan lima ora-ne’e no tuir mai sei hahu atu hamenus velosidade kresimentu husi populasaun ho tinan/idade serbisu. Maibé, kresimentu iha suplai traballador sei boot nafatin. Ida importante atu marka katak asuntu ida-ne’e labele trata nu’udár parte husi dinamika populasaun nasaun nian maibé prinsipalmente nu’udár problema ekonomia, sosial no politika. Só redusaun fertilidade subtansial ida-ne’ebé sei involve tranzisaun demografia diferente ida, bele rezultu iha expansaun populasaun ho tinan/idade ida-ne’ebé ekonomikamente sei involve no permiti nasaun atu iha benefisiu husi bonus demografia ida hahu hafoin tinan 2020. Persentajen husi ema idade ona iha populasaun sei esperiensia kresimentu uit’oan: husi 3.4% iha tinan 2004 ba 5.1% iha tinan 2050 (Tabela 8). Maibé, nu’udár iha kazu populasaun ho tinan/idade serbisu nian, hirak-ne’ebé idade ona ka ferik/katuas sei esperiensia krisimentu absoluta boot ida. Nota katak to’o tinan 2040, populasaun ferik/katuas sira sei liu ema nain 100.000. Nia sasukat iha tinan 2005 maka só ema nain 32,870 (Tabela 9). Ida-ne’e mós importante atu konsidera populasaun feto iha tina/idade reprodutiva. Iha tabela 8, tuir senariu mediu, nia persentajen aumenta husi 44.6% ba 51.7% durante periodu projeksaun. Expansaun husi grupu feto ida-ne’e, no defaktu katak to’o tinan atus ida-ne’e nia klaran sei kompostu husi metade husi populasaun feto, signifika momentum ne’ebé forte no naruk ba population Timor-Leste nian Rasiu husi ida dependensia maka rasiu husi ema hirak-ne’ebé iha idade dependente (tinan 15 mai kraik no liu tinan 64) ba hirak-ne’ebé maka iha idade produtiva ekonomikamente (tinan 15-64). Medidas demografia ida-ne’e dala barak uza nu’udár indikador husi todan ekonomia ne’ebé porsaun husi populasaun produtivu ida tenki lori. Klaru katak ida-ne’e hanesan indikador jeral husi dependensia ekonomia tamba ema barak ne’ebé maka defini nu’udár dependete maka produtor no barak ne’ebé maka iha ida/tinan produtivu ekonomikamente dependente. medida idane’e integra ona ba rasiu dependensia foin sa’e, ne’ebé konsidera deit dependente foin sa’e (minus liu tinan 15) no rasiu tinan/idade tuan, ne’ebé inklui deit dependente tinan tuan (liu tinan 65). Tuir Tabela 8, rasiu dependensia foin sa’e nian esperiensia redusaun importante ida durante periodu projeksaun, indika kresimente ne’ebé lalais husi populasaun ho tinan/idade serbisu kompara idade labarik nia. Nu’udár sujere husi indikador pasadu rua, populasaun sei joven nafatin maibé sei la joven hanesan oras-ne’e. Iha parte seluk, rasiu dependensia tinan tuan sei la esperiensia mudansa. Nu’udár hatudu iha kraik, ida-ne’e rezultu husi faktu katak kresimentu konstanta husi populasaun ferik/ katuas sira sei kompensa ho redusaun ida iha velosidade kresimentu husi populasaun ho tinan/idade serbisu nian. Rasiu dependensia total hatudu redusaun importante ida tamba sira depende deit ba variasaun husi numeru foin sa’e. Indikador seluk tan ba todan ne’ebé ema hirak-ne’ebé idade ona sei hetan iha decade tuir mai iha indeku idade nian, mós aprezenta iha Tabela8. Variable ida-ne’e koreponde ba numeru husi ema hirak-ne’ebé idade ona kada foin sa’e nain 100. Nia sei aumenta husi 12.3 ba katuas/ferik hamutuk 23.9 kada foin sa’e nain 100 ida husi tinan 2004 ba 2030 no ba 15.8 iha tinan 2050. Loloos karik, indikador ba todan husi ferik no katuas sira iha populasaun tomak iha futuru sei la tau Timor-Leste nu’udár populasaun idade ida hanesan nasaun Europa sira, maibé importante atu realiza katak numeru husi katuas/ ferik sira sei aumenta maka’as tebes nu’udár sira-nia parte mós iha populasaun. Tendensia ne’e importante tebes no tenki konsidera iha kualker planu dezenvolvimentu. Indikador ikus iha Tabela 8, rasiu suporte inan/aman nian, maka proporsaun entre populasaun ho tinan 85 no liútan, maioria husi hirak-ne’ebé maka lakon ona sira-nia autonomia no fizikamente vulnerabel, no populasaun hirak ho tinan/idade 50 ba 64, ne’ebé koresponde aproximamente ba sira-nia oan hirak-ne’ebé adultu ona. Medida ida-ne’e fó indikasaun baziku ida husi populasaun ne’ebé iha atu kuidadu hirak-ne’ebé idade tebes ona (Rowland, tinan 2003). Ida-ne’e indikasaun estimativa ba numeru husi ferik/katuas sira husi sira-ne’ebé kuidade hamutuk nian 100 ida (la sala sira nia oan hirak-ne’ebé boot ona). Iha kazu Timor-Leste nian, numeru katuas/ferik sira kada kuidade nain hamutuk 100 hetan flaktuasaun nu’udár rezultadu husi modelu demografia pasadu no presente hirak. Husi tinan 2004 ba 2017, persentajen tun husi 8.7 ba 4.8 kada kuidadu nain 100 ida, no hafoin aumenta fali to’o 10.0 iha loron ikus husi periodu projeksaun. 45 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN Rezultadu kompletu husi projeksaun (tuir Senariu Rekomenda) maka aprezenta iha Apendixu (Table A). Ida pasadu kompostu husi populasaun tuir grupu sexu no tinan no tuir mai, populasaun tuir sexu no tinan/idade klik hirak, ba hotu tinan kalendariu individual hirak husi tinan 2000 ba tinan 2050. SUMARIU NO KONKLUZAUN HIRAK Rezultadu husi projeksaun hirak-ne’e bele halo sumariu iha observasaun hat: 1. Hare’e ba populasaun husi Timor-Leste sei kontinua kresimentu ida-ne’ebé lalais no importante durante periodu projeksaun tomak (2004-2050) no espesialmente durante dekade oras-ne’e no tuir mai nian. Maibé, sé fertilidade tun, nu’udár asumi ona iha senariu hirak-ne’ebé maka hato’o ona, velosidade kresimentu populasaun sei tun neineik. Tuir senariu mediu, to’o iha loron ikus husi periodu projeksaun, populasaun sei iha 2% kada tinan. Tuir senariu ne’ebé hanesan mós, oras-ne’e, numeru anual husi kresimentu maka liu 3% no só iha inisiu husi dekade ne’ebé atu mai kresimentu sei to’o iha valor ida-ne’ebé iha persentajen ne’e nia okos. Maski iha redusaun iha velosidade kresimentu, populasaun sei esperiensia kresimentu absoluta ida. Husi estimasaun ida kala tokon 1 ba dekade oras-ne’e nia klaran, populasaun sei aumenta besik tokon 2 iha tinan 2030 no liu tokon 3 iha loron ikus husi periodu projeksaun. Nota katak iha senariu boot, iha ne’ebé fertilidade asume ba atu esperiensia redusaun modesta ida, populasaun sei to’o besik tokon 3 iha tinan 2040 no besik tokon 4 iha tinan 2050. 2. Nu’udár temi ona iha leten, asume ona katak fertilidade sei tun no sei kontinua nafatin durante periodu projeksaun iha senariu tolu. Maski iha asunsaun ida-ne’e ba futuru, populasaun sei kontinua esperiensia kresimentu importante ida. Ida-ne’e los katak velosidade kresimentu populasaunsei tun durante dekade lima atu mai, maibé ida kala sei sei hetan redusaun ne’ebé maka’as liu iha senariu mediu no ki’ik, hodi konsidera katak redusaun iha fertilidade nu’udár konklui ona. Ko’alia liútan, maski fertilidade tun sei lalais liútan, kresimentu populasaun sei maka’as nafatin. Razaun loloos ba influensa limita ida-ne’e husi fertilidade ba kresimentu populasaun maka momentum populasaun ne’ebé populasaun Timor-Leste esperiensia daudaun. Numeru fertilidade ne’ebé maka’as iha pasadu no oras-ne’e fó potensialidade ba kresimentu populasaun ida-ne’ebé lalais no maka’as maski iha redusaun fertilidade. 3. Analiza uluk husi relasaun entre fertilidade no kresimentu populasaun bele fó posibilidade aidea ne’ebé sala katak tendensia fertilidade la’os preokupasaun ida ba sasukat populasaun Timor-Leste nian iha futuru. Tendensia fertilidade hirak-ne’ebé diferente uza iha senariu tolu ne’ebé hato’o iha projeksaun-ne’e indika kakat, defaktu, durante dekade ne’ebé tuir mai no ida seluk tan, mundansa fertilidade bele iha impaktu ida-ne’ebé limita ba sasukat populasaun nian. Maibé, redusaun fertilidade ida-ne’ebé maka lalais liu, nu’udár izemplu, haforsa husi programa planiamentu familiar, sei bele nota iha tinan 2030 nia laran. 4. Mudansa iha estruktura tinan/idade ne’ebé hakarak, nu’udár rezultadu husi redusaun fertilidade, sujere potensial ba bonus demografia ida, maka porsaun husi populasaun foin sa’e sei menus no porsaun husi populasaun ho tinan/idade serbisu nian sei aumenta. Rekursu importante, ne’ebé sei sé la’e muda fali ba gastu sosial, bele uza fali ba hadiak infrastruktura nasaun nian. Maski velosidade kresimentu populasaun joven sei menus, kresimentu ba populasaun ho tinan/idade serbisu nian sei aumenta dramatikamente, aplika presaun populasaun maka’as ba sistema ekonomia. Ho liafuan seluk, izizensia ba serbisu sei aumenta maka’as. Maski ekonomia nasaun nia sei aumenta partikularmente, no izizi ba forsa serbisu nian sei esperiensia kresimentu ida ne’ebé hanesan, numeru husi kresimentu ba populasaun ho tinan/idade serbisu nian hare’e ba sei liu kualker numeru husi kriasaun serbisu ne’ebé diak. Só redusaun fertilidade maka’as ida maka sei bele rezulta iha expansaun husi populasaun ho tinan/idade serbisu sei konsumi ekonomikamente no permiti nasaun atu iha benefisiu husi bonus demografia ida hahu hafoin tinan 2020. Pontu final sei hasoru isu/asuntu importante liu ne’ebé mosu husi projeksaun hirak-ne’e. Expansaun husi populasaun ho tinan/idade serbisu nian ne’ebé asumi ona iha projeksaun hirak-ne’e fó desafiu boot ida ba ekonomia Timor-Leste nian, ne’ebé hanaran kriasaun serbisu hirak iha nivel ne’ebé bele konsumi kresimentu kuantidade husi ema ne’ebé tama ba forsa serbisu nian. Kresimentu husi populasaun ho tinan/idade serbisu nian maka faktor ida ne’ebé labele atu modifika tamba ida-ne’e la’os rezultadu husi tempu oras-nee, maibé husi dinamika demografia pasadu nasaun nian. Grupu boot ne’ebé moris iha tinan 1990 nia laran no parte dala uluk husi dekade oras-ne’e nian sei sai adultu joven iha dekade rua maitan no nune’e sai parte husi forsa serbisu nian. Maski sé, nu’udár tuir loloos iha ne’e, fertilidade 46 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN hahu tun, kresimentu husi populasaun ho idade serbisu nian sei kontinua maka’as tebes. Isu/asuntu importante liu iha kazu ida-ne’e maka atu buka dalan atu konsumi kresimentu ida hanesan ne’e. Ida-ne’e importante atu realize katak solusaun hirak ba problema ne’e maka ekonomia no politika, maibé iha mós komponente demografia, sosial no kultural. Funsaun husi demografia maka la’os deit atu fó dadus/informasaun ba ekonomista no planu nain sira maib’e atu kontribui ho nia instrumentu konseptu no metodolojika rasik ba disukusaun politika publiku nian kona-ba kriasaun serbisu, investimentu no distribusaun husi rekursu sira. Ikus mai, ida-ne’e mós iha valor atu temi katak exersizu projeksaun ne’e sei dook husi hotu. Iha liútan projeksaun hirak ne’ebé tenki hala’o. Dala uluk, sei importante tebes atu halo projeksaun ba populasaun tuir distritu sira. Konsiderasaun boot ida iha kazu ne’e maka heterojiniti ne’ebé maka’as iha Timor-Leste. Projeksaun ida iha nivel distritu presiza atu konfirma projeksaun nasional oras-ne’e nian, ne’ebé dala ruma la bele hetan diversidade husi Timor-Leste nian. Dala rua nian, sei importante tebes atu hala’o projeksaun lubuk ida nu’udár exersizu simulasaun ida. Projeksaun hirak-ne’e bele hala’o atu determina kombinasaun optimu husi asunsaun kredibel kona-ba komponente ne’ebé sei lori ba velosidade husi kresimentu populasaun ne’ebé favoravel kona-ba no estruktura tinan/idade atu hetan objektivu dezenvolvimentu ne’ebé iha ona. Hafoin estudu no analiza didiak hirak, bele harii ona nivel husi kresimentu no estruktura populasaun ida nu’udár favoravel ba dezenvolvimentu sosio-ekonomiku. Distribusaun populasuan jeral optimu bele harii ona sé simulasaun hala’o iha nivel distritu. Kombinasaun husi tendensia fertilidade, mortalidade no migrasaun oioin ne’ebé sei presiza atu hetan populasaun ida ho karakteristiku sira bele explora ona liúhusi prosedura simulasaun ne’e. Ida-ne’e exersizu ida-ne’ebé maka orienta ba politika ne’ebé sei importante atu planu politika populasaun iha Timor-Leste. 47 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN REFERENSIA HIRAK Arriaga, E. and associates, 1994. Population Analysis with Microcomputers (PAS), U. S. Bureau of the Census, USAID, UNFPA, Washington, D. C., USA Brass, W. and K. H. Hill, 1973. ‘Estimating adult mortality from orphanhood’, in: Proceedings of the International Population Conference, Vol. 3, IUSSP, Liége, pp.111-123. CELADE (Latin American Demographic Center), 1992. PRODEM, Version 2, CELADE, Santiago, Chile. George, M.; S. Smith; D. Swanson; and J. Tayman, 2004. ‘Population projections’, in: J. Siegel and D. Swanson (eds.), The Methods and Materials of Demography, Elsevier Academic Press, USA, pp. 561-601. Hobbs, F. 2004. ‘Age and sex composition’, in: J. Siegel and D. Swanson (eds.), The Methods and Materials of Demography, Elsevier Academic Press, USA, pp. 125-173. Leete R and M. Schoch, 2003. ‘Population and poverty: Satisfying unmet need as the route to sustainable development’, in: Population and Poverty, United Nations, New York, USA, pp. 9-38. Luther, N. and R. Retherford. 1988, ‘Consisten correction of census and vital registration dadus’, Matehmathical Population Studies 1, pp. 1-20. Mason, A. 2003. ‘Capitalizing the demographic dividend’ in: Population and Poverty, United Nations, New York, USA, pp. 39-48. Ministry of Health, National Statistics Office, University of Newcastle, The Australian National University, ACIL Australia Pty Ltd. 2003. Timor-Leste 2003 Demographic and Health Survey, University of Newcastle, Newcastle, Australia. Ministry of Health, UNFPA and WHO, w/d. National Reproductive Health Strategy 2004-2015, Ministry of Health, Dili, Timor-Leste. PRB (Population Reference Bureau), 2000. Population Handbook, Population Reference Bureau, Washington, DC, USA. Republica Democratica de Timor-Leste and United Nations Country Team, 2004. Timor-Leste – Millenium Development Goals Report, United Nations, Dili, Timor-Leste. Romaniuc, A. 1990. ‘Population projection and prediction, simulation and prospective analysis’, Population Bulletin of the United Nations No. 29, pp. 16- 31. Rowland, D. T. 2003. Demographic Methods and Concepts, Oxford University Press, United Kingdom. Silva, R. and P. Ball. 2006. The Profile of Human Rights Violations in Timor Leste, 1974-1999, A Report by the Benetech Human Rights Dadus Analysis Group to the Commission of Reception, Truth and Reconciliation of TimorLeste, 9 February 2006, available on line at http://www.htdag.org/timor. UNICEF, 2003. Multiple Indicator Cluster Survey (MICS), UNICEF, Dili, Timor-Leste. United Nations, 1883. Manual X. Indirect Techniques for Demographic Estimation, United Nations, New York, USA. 48 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN United Nations, 1988. MortPak-The United Nations Software Package for Mortality Measurement, United Nations, New York, USA. UNDP (United Nations Development Programme),2002. Timor-Leste Human Development Report 2002: Ukun Rasik A’an –Timor-Leste. The Way Ahead, United Nations Development Programme, Dili, Timor-Leste. UNDP (United Nations Development Programme), 2005. Human Development Report, 2005, United Nations, New York, USA. Weeks, J. R. 2002. Population, an Introduction to Concepts and Issues (eighth edition), Wadsworth, USA. Wilmoth, J. 2004. ‘Population size’, in in: J. Siegel and D. Swanson (eds.), The Methods and Materials of Demography, Elsevier Academic Press, USA, pp. 65-80. Williamson, J. 2001. ‘Demographic change, economic growth and inequality’, in: N. Birdsal, A. Kelly and S. Sinding (eds.), Population Matters: Demographic Change, Economic Growth, and Poverty in the Developing World, Oxford University Press, Oxford, United Kindom, pp. 107-136. Williamson J. and M. Higgins, 1997. ‘The accumulation and demography connection in East Asia’ in: Proceedings of the Conference on Population and the East Asian Miracle, East-West Center, Honolulu, USA. 49 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A Timor-Leste, projeksaun populasaun tuir sexu no tinan klik hirak, tinan 2000 Ba tinan 2050 - senariu mediu/klaran. 2004 Tinan Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto Total 952002 483689 468313 0-4 0 1 2 3 4 171,563 32,227 35,906 36,128 34,723 32,579 87,811 16,495 18,383 18,503 17,772 16,658 83,752 15,732 17,523 17,625 16,951 15,921 40 - 44 40 41 42 43 44 45,901 9,512 9,579 9,444 9,004 8,362 22491 4,719 4,705 4,608 4,383 4,076 23410 4,793 4,874 4,836 4,621 4,286 5-9 5 6 7 8 9 138,039 30,349 28,450 27,109 26,314 25,817 70,661 15,504 14,531 13,860 13,485 13,281 67,378 14,845 13,919 13,249 12,829 12,536 45 - 49 45 46 47 48 49 34,285 7,620 6,979 6,567 6,488 6,631 16900 3,725 3,422 3,236 3,214 3,303 17385 3,895 3,557 3,331 3,274 3,328 10 - 14 10 11 12 13 14 118,529 25,201 24,588 23,864 22,956 21,920 61361 13,028 12,764 12,402 11,891 11,276 57168 12,173 11,824 11,462 11,065 10,644 50 - 54 50 51 52 53 54 32901 6,896 7,050 6,929 6,408 5,618 16635 3,455 3,553 3,507 3,256 2,864 16266 3,441 3,497 3,422 3,152 2,754 15 - 19 15 16 17 18 19 95181 20,865 19,877 18,954 18,123 17,362 47906 10,637 10,045 9,509 9,054 8,661 47275 10,228 9,832 9,445 9,069 8,701 55 - 59 55 56 57 58 59 19,186 4,706 3,929 3,455 3,415 3,681 9900 2,409 2,022 1,787 1,772 1,910 9286 2,297 1,907 1,668 1,643 1,771 20 - 24 20 21 22 23 24 75626 16,687 16,014 15,245 14,329 13,351 37603 8,320 7,976 7,583 7,113 6,611 38023 8,367 8,038 7,662 7,216 6,740 60 - 64 60 61 62 63 64 20495 4,068 4,338 4,390 4,107 3,592 10602 2,110 2,249 2,273 2,121 1,849 9893 1,958 2,089 2,117 1,986 1,743 25 - 29 25 26 27 28 29 57082 12,290 11,376 10,898 11,005 11,513 28338 6,065 5,601 5,381 5,483 5,808 28744 6,225 5,775 5,517 5,522 5,705 65 - 69 65 66 67 68 69 11736 3,003 2,511 2,160 2,023 2,039 5947 1,537 1,275 1,090 1,017 1,028 5789 1,466 1,236 1,070 1,006 1,011 30 - 34 30 31 32 33 34 62348 12,232 12,805 12,981 12,575 11,755 32195 6,247 6,602 6,730 6,528 6,088 30153 5,985 6,203 6,251 6,047 5,667 70 - 74 70 71 72 73 74 9676 2,101 2,116 2,036 1,846 1,577 4917 1,063 1,074 1,036 940 804 4759 1,038 1,042 1,000 906 773 35 - 39 35 36 37 38 39 48753 10,788 9,979 9,419 9,240 9,327 24870 5,568 5,132 4,813 4,680 4,677 23883 5,220 4,847 4,606 4,560 4,650 75 - 79 75 76 77 78 79 4391 1,271 983 759 656 722 2310 649 505 397 355 404 2081 622 478 362 301 318 80+ 6,310 3,242 3,068 (kontinua) 50 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2005 Tinan Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto Total 983,369 499,573 483,796 0-4 0 1 2 3 4 176,438 39,445 30,973 35,501 35,927 34,592 90,333 20,164 15,854 18,193 18,410 17,712 86,105 19,281 15,119 17,308 17,517 16,880 40 - 44 40 41 42 43 44 46,612 9,281 9,460 9,525 9,392 8,954 22958 4,653 4,691 4,676 4,581 4,357 23654 4,628 4,769 4,849 4,811 4,597 5-9 5 6 7 8 9 144496 32,495 30,289 28,394 27,056 26,262 73892 16,618 15,476 14,504 13,834 13,460 70604 15,877 14,813 13,890 13,222 12,802 45 - 49 45 46 47 48 49 35751 8,307 7,562 6,926 6,517 6,439 17526 4,046 3,693 3,392 3,208 3,187 18225 4,261 3,869 3,534 3,309 3,252 10 - 14 10 11 12 13 14 122,256 25,774 25,169 24,554 23,833 22,926 63282 13,260 13,012 12,747 12,387 11,876 58974 12,514 12,157 11,807 11,446 11,050 50 - 54 50 51 52 53 54 33549 6,570 6,819 6,972 6,851 6,337 16861 3,268 3,410 3,507 3,462 3,214 16688 3,302 3,409 3,465 3,389 3,123 15 - 19 15 16 17 18 19 99538 21,882 20,822 19,835 18,915 18,084 50415 11,256 10,614 10,022 9,489 9,034 49123 10,626 10,208 9,813 9,426 9,050 55 - 59 55 56 57 58 59 20,789 5,540 4,629 3,863 3,398 3,359 10655 2,818 2,363 1,983 1,753 1,738 10134 2,722 2,266 1,880 1,645 1,621 20 - 24 20 21 22 23 24 79410 17,318 16,638 15,968 15,199 14,287 39529 8,637 8,293 7,951 7,558 7,090 39881 8,681 8,345 8,017 7,641 7,197 60 - 64 60 61 62 63 64 20080 3,604 3,965 4,230 4,278 4,003 10370 1,865 2,050 2,186 2,208 2,061 9710 1,739 1,915 2,044 2,070 1,942 25 - 29 25 26 27 28 29 58734 13,310 12,252 11,340 10,863 10,969 29047 6,590 6,046 5,583 5,363 5,465 29687 6,720 6,206 5,757 5,500 5,504 65 - 69 65 66 67 68 69 12792 3,477 2,884 2,413 2,075 1,943 6491 1,783 1,471 1,221 1,043 973 6301 1,694 1,413 1,192 1,032 970 30 - 34 30 31 32 33 34 61885 11,474 12,188 12,758 12,935 12,530 31802 5,788 6,225 6,578 6,706 6,505 30083 5,686 5,963 6,180 6,229 6,025 70 - 74 70 71 72 73 74 9524 1,935 1,969 1,983 1,907 1,730 4810 972 992 1,002 967 877 4714 963 977 981 940 853 35 - 39 35 36 37 38 39 50961 11,708 10,740 9,936 9,378 9,199 26166 6,063 5,543 5,110 4,791 4,659 24795 5,645 5,197 4,826 4,587 4,540 75 - 79 75 76 77 78 79 4756 1,450 1,145 886 683 592 2446 736 582 453 356 319 2310 714 563 433 327 273 80+ 5,798 2,990 2,808 (kontinua) 51 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2006 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,015,187 515,678 499,509 0-4 0 1 2 3 4 179,743 39,937 38,070 30,632 35,309 35,795 92,019 20,411 19,461 15,694 18,104 18,349 87,724 19,526 18,609 14,938 17,205 17,446 40 - 44 40 41 42 43 44 46,606 9,154 9,229 9,408 9,474 9,341 23126 4,635 4,625 4,663 4,649 4,554 23480 4,519 4,604 4,745 4,825 4,787 5-9 5 6 7 8 9 152514 34,507 32,433 30,230 28,340 27,004 77995 17,672 16,588 15,448 14,478 13,809 74519 16,835 15,845 14,782 13,862 13,195 45 - 49 45 46 47 48 49 37988 8,895 8,245 7,505 6,874 6,469 18542 4,325 4,012 3,661 3,363 3,181 19446 4,570 4,233 3,844 3,511 3,288 10 - 14 10 11 12 13 14 125,422 26,220 25,740 25,136 24,523 23,803 64781 13,439 13,243 12,996 12,731 12,372 60641 12,781 12,497 12,140 11,792 11,431 50 - 54 50 51 52 53 54 33293 6,379 6,498 6,744 6,896 6,776 16626 3,153 3,226 3,367 3,462 3,418 16667 3,226 3,272 3,377 3,434 3,358 15 - 19 15 16 17 18 19 104172 22,886 21,838 20,778 19,794 18,876 53146 11,855 11,232 10,591 10,000 9,468 51026 11,031 10,606 10,187 9,794 9,408 55 - 59 55 56 57 58 59 23,395 6,250 5,449 4,554 3,799 3,343 11911 3,163 2,764 2,319 1,945 1,720 11484 3,087 2,685 2,235 1,854 1,623 20 - 24 20 21 22 23 24 82974 18,040 17,267 16,590 15,922 15,155 41346 9,010 8,609 8,267 7,926 7,534 41628 9,030 8,658 8,323 7,996 7,621 60 - 64 60 61 62 63 64 18966 3,289 3,515 3,865 4,125 4,172 9773 1,697 1,813 1,992 2,125 2,146 9193 1,592 1,702 1,873 2,000 2,026 25 - 29 25 26 27 28 29 61859 14,244 13,268 12,214 11,304 10,829 30573 7,067 6,569 6,027 5,565 5,345 31286 7,177 6,699 6,187 5,739 5,484 65 - 69 65 66 67 68 69 14300 3,874 3,342 2,770 2,319 1,995 7271 1,988 1,707 1,408 1,169 999 7029 1,886 1,635 1,362 1,150 996 30 - 34 30 31 32 33 34 60112 10,932 11,434 12,145 12,712 12,889 30654 5,447 5,768 6,203 6,554 6,682 29458 5,485 5,666 5,942 6,158 6,207 70 - 74 70 71 72 73 74 9153 1,845 1,815 1,846 1,859 1,788 4592 920 908 926 935 903 4561 925 907 920 924 885 35 - 39 35 36 37 38 39 54063 12,482 11,657 10,694 9,892 9,338 27892 6,480 6,036 5,519 5,087 4,770 26171 6,002 5,621 5,175 4,805 4,568 75 - 79 75 76 77 78 79 5347 1,593 1,308 1,032 799 615 2713 804 661 522 407 319 2634 789 647 510 392 296 80+ 5,280 2,718 2,562 (kontinua) 52 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2007 Tinan Sexu rua hotu Feto 1,047,632 532,099 515,533 0-4 0 1 2 3 4 182,487 40,583 38,586 37,664 30,470 35,184 93,393 20,740 19,719 19,269 15,619 18,046 89,094 19,843 18,867 18,395 14,851 17,138 40 - 44 40 41 42 43 44 46,356 9,293 9,104 9,179 9,357 9,423 23209 4,746 4,607 4,598 4,636 4,622 23147 4,547 4,497 4,581 4,721 4,801 5-9 5 6 7 8 9 160985 35,709 34,443 32,373 30,173 28,287 82382 18,309 17,641 16,559 15,420 14,453 78603 17,400 16,802 15,814 14,753 13,834 45 - 49 45 46 47 48 49 40566 9,281 8,829 8,184 7,450 6,822 19752 4,521 4,288 3,979 3,630 3,334 20814 4,760 4,541 4,205 3,820 3,488 10 - 14 10 11 12 13 14 128,451 26,962 26,187 25,706 25,104 24,492 66132 13,788 13,423 13,226 12,980 12,715 62319 13,174 12,764 12,480 12,124 11,777 50 - 54 50 51 52 53 54 32640 6,411 6,310 6,427 6,670 6,822 16189 3,148 3,113 3,185 3,324 3,419 16451 3,263 3,197 3,242 3,346 3,403 15 - 19 15 16 17 18 19 108886 23,764 22,840 21,792 20,737 19,753 55935 12,351 11,830 11,207 10,569 9,978 52951 11,413 11,010 10,585 10,168 9,775 55 - 59 55 56 57 58 59 26,412 6,684 6,149 5,361 4,480 3,738 13364 3,364 3,104 2,712 2,275 1,909 13048 3,320 3,045 2,649 2,205 1,829 20 - 24 20 21 22 23 24 86457 18,831 17,988 17,218 16,542 15,878 43149 9,443 8,982 8,582 8,240 7,902 43308 9,388 9,006 8,636 8,302 7,976 60 - 64 60 61 62 63 64 17703 3,274 3,208 3,429 3,769 4,023 9094 1,679 1,650 1,763 1,936 2,066 8609 1,595 1,558 1,666 1,833 1,957 25 - 29 25 26 27 28 29 65982 15,109 14,201 13,227 12,176 11,269 32658 7,510 7,045 6,548 6,008 5,547 33324 7,599 7,156 6,679 6,168 5,722 65 - 69 65 66 67 68 69 15870 4,040 3,725 3,212 2,664 2,229 8078 2,071 1,904 1,635 1,349 1119 7792 1,969 1,821 1,577 1,315 1110 30 - 34 30 31 32 33 34 57852 10,793 10,895 11,395 12,102 12,667 29216 5,327 5,429 5,748 6,181 6,531 28636 5,466 5,466 5,647 5,921 6,136 70 - 74 70 71 72 73 74 8807 1,895 1,732 1,703 1,732 1,745 4392 945 860 848 865 874 4415 950 872 855 867 871 35 - 39 35 36 37 38 39 57374 12,839 12,429 11,608 10,648 9,850 29677 6,655 6,452 6,010 5,495 5,065 27697 6,184 5,977 5,598 5,153 4,785 75 - 79 75 76 77 78 79 5919 1,647 1,438 1,181 931 722 2979 828 722 594 469 366 2940 819 716 587 462 356 80+ 4,885 2,500 2,385 Total Tinan Sexu rua hotu Male Mane Feto (kontinua) 53 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2008 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,080,742 548,855 531,887 0-4 0 1 2 3 4 186,543 41,269 39,253 38,186 37,470 30,365 95,425 21,089 20,057 19,530 19,179 15,570 91,118 20,180 19,196 18,656 18,291 14,795 40 - 44 40 41 42 43 44 46,539 9,804 9,242 9,055 9,131 9,307 23519 5,040 4,718 4,580 4,572 4,609 23020 4,764 4,524 4,475 4,559 4,698 5-9 5 6 7 8 9 167561 35,103 35,644 34,381 32,314 30,119 85821 18,008 18,277 17,611 16,531 15,394 81740 17,095 17,367 16,770 15,783 14,725 45 - 49 45 46 47 48 49 42860 9,363 9,213 8,765 8,123 7,396 20870 4,589 4,483 4,253 3,945 3,600 21990 4,774 4,730 4,512 4,178 3,796 10 - 14 10 11 12 13 14 132,072 28,244 26,928 26,154 25,674 25,072 67783 14,432 13,771 13,406 13,210 12,964 64289 13,812 13,157 12,748 12,464 12,108 50 - 54 50 51 52 53 54 32301 6,760 6,343 6,242 6,358 6,598 15909 3,299 3,109 3,074 3,145 3,282 16392 3,461 3,234 3,168 3,213 3,316 15 - 19 15 16 17 18 19 113407 24,453 23,715 22,795 21,748 20,696 58552 12,694 12,324 11,805 11,183 10,546 54855 11,759 11,391 10,990 10,565 10,150 55 - 59 55 56 57 58 59 29,043 6,731 6,577 6,051 5,275 4,409 14608 3,366 3,301 3,046 2,662 2,233 14435 3,365 3,276 3,005 2,613 2,176 20 - 24 20 21 22 23 24 90087 19,706 18,777 17,938 17,171 16,495 45090 9,953 9,413 8,954 8,556 8,214 44997 9,753 9,364 8,984 8,615 8,281 60 - 64 60 61 62 63 64 17007 3,663 3,193 3,130 3,345 3,676 8698 1,865 1,632 1,605 1,714 1,882 8309 1,798 1,561 1,525 1,631 1,794 25 - 29 25 26 27 28 29 70379 15,832 15,063 14,158 13,187 12,139 34904 7,878 7,486 7,023 6,528 5,989 35475 7,954 7,577 7,135 6,659 6,150 65 - 69 65 66 67 68 69 17018 3,898 3,886 3,582 3,090 2,562 8662 1,995 1,984 1,824 1,567 1,292 8356 1,903 1,902 1,758 1,523 1,270 30 - 34 30 31 32 33 34 56262 11,233 10,757 10,857 11,355 12,060 28135 5,529 5,309 5,410 5,728 6,159 28127 5,704 5,448 5,447 5,627 5,901 70 - 74 70 71 72 73 74 8750 2,119 1,779 1,627 1,598 1,627 4348 1,060 883 804 792 809 4402 1,059 896 823 806 818 35 - 39 35 36 37 38 39 59944 12,619 12,786 12,377 11,559 10,603 31012 6,506 6,627 6,424 5,984 5,471 28932 6,113 6,159 5,953 5,575 5,132 75 - 79 75 76 77 78 79 6305 1,609 1,489 1,298 1,068 841 3152 802 745 649 534 422 3153 807 744 649 534 419 80+ 4,664 2,367 2,297 (kontinua) 54 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2009 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,114,534 565,954 548,580 0-4 0 1 2 3 4 196,148 41,992 39,958 38,858 37,995 37,345 100,303 21,457 20,414 19,870 19,441 19,121 95,845 20,535 19,544 18,988 18,554 18,224 40 - 44 40 41 42 43 44 47,588 10,553 9,752 9,193 9,007 9,083 24245 5,444 5,011 4,691 4,553 4,546 23343 5,109 4,741 4,502 4,454 4,537 5-9 5 6 7 8 9 167496 30,296 35,042 35,581 34,320 32,257 85847 15,537 17,979 18,246 17,582 16,503 81649 14,759 17,063 17,335 16,738 15,754 45 - 49 45 46 47 48 49 44456 9,249 9,295 9,146 8,702 8,064 21704 4,577 4,551 4,446 4,218 3,912 22752 4,672 4,744 4,700 4,484 4,152 10 - 14 10 11 12 13 14 136,943 30,074 28,210 26,895 26,121 25,643 70125 15,372 14,415 13,754 13,390 13,194 66818 14,702 13,795 13,141 12,731 12,449 50 - 54 50 51 52 53 54 32760 7,330 6,689 6,275 6,176 6,290 16033 3,563 3,258 3,070 3,036 3,106 16727 3,767 3,431 3,205 3,140 3,184 15 - 19 15 16 17 18 19 117560 25,031 24,406 23,668 22,749 21,706 60847 12,942 12,668 12,298 11,779 11,160 56713 12,089 11,738 11,370 10,970 10,546 55 - 59 55 56 57 58 59 30,756 6,511 6,625 6,473 5,955 5,192 15378 3,231 3,304 3,240 2,990 2,613 15378 3,280 3,321 3,233 2,965 2,579 20 - 24 20 21 22 23 24 94036 20,647 19,652 18,726 17,888 17,123 47282 10,519 9,923 9,384 8,926 8,530 46754 10,128 9,729 9,342 8,962 8,593 60 - 64 60 61 62 63 64 17331 4,322 3,574 3,116 3,055 3,264 8812 2,182 1,814 1,587 1,562 1,667 8519 2,140 1,760 1,529 1,493 1,597 25 - 29 25 26 27 28 29 74516 16,449 15,785 15,018 14,115 13,149 37015 8,189 7,854 7,463 7,001 6,508 37501 8,260 7,931 7,555 7,114 6,641 65 - 69 65 66 67 68 69 17470 3,562 3,750 3,740 3,446 2,972 8880 1,817 1,912 1,902 1,748 1,501 8590 1,745 1,838 1,838 1,698 1,471 30 - 34 30 31 32 33 34 56152 12,099 11,195 10,722 10,820 11,316 27870 5,969 5,510 5,292 5,391 5,708 28282 6,130 5,685 5,430 5,429 5,608 70 - 74 70 71 72 73 74 9130 2,437 1,992 1,671 1,529 1,501 4534 1,224 992 825 752 741 4596 1,213 1,000 846 777 760 35 - 39 35 36 37 38 39 61152 12,015 12,567 12,733 12,325 11,512 31568 6,136 6,478 6,599 6,396 5,959 29584 5,879 6,089 6,134 5,929 5,553 75 - 79 75 76 77 78 79 6444 1,502 1,455 1,348 1,173 966 3200 743 722 671 583 481 3244 759 733 677 590 485 80+ 4,596 2,311 2,285 (kontinua) 55 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2010 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,149,028 583,405 565,623 0-4 0 1 2 3 4 199,556 42,749 40,699 39,568 38,669 37,871 102,026 21,842 20,790 20,229 19,782 19,383 97,530 20,907 19,909 19,339 18,887 18,488 40 - 44 40 41 42 43 44 49,761 11,458 10,498 9,701 9,145 8,959 25516 5,929 5,413 4,983 4,665 4,526 24245 5,529 5,085 4,718 4,480 4,433 5-9 5 6 7 8 9 172,271 37,263 30,245 34,982 35,521 34,260 88314 19,082 15,512 17,950 18,217 17,553 83957 18,181 14,733 17,032 17,304 16,707 45 - 49 45 46 47 48 49 45,159 9,027 9,184 9,227 9,080 8,641 22161 4,515 4,540 4,513 4,409 4,184 22998 4,512 4,644 4,714 4,671 4,457 10 - 14 10 11 12 13 14 143,376 32,210 30,039 28,175 26,863 26,089 73343 16,480 15,354 14,397 13,738 13,374 70033 15,730 14,685 13,778 13,125 12,715 50 - 54 50 51 52 53 54 34,186 7,993 7,253 6,619 6,209 6,112 16640 3,872 3,519 3,218 3,032 2,999 17546 4,121 3,734 3,401 3,177 3,113 15 - 19 15 16 17 18 19 121,271 25,602 24,983 24,359 23,622 22,705 62,756 13,172 12,915 12,642 12,272 11,755 58,515 12,430 12,068 11,717 11,350 10,950 55 - 59 55 56 57 58 59 31,372 6,207 6,410 6,521 6,372 5,862 15,590 3,058 3,173 3,243 3,181 2,935 15,782 3,149 3,237 3,278 3,191 2,927 20 - 24 20 21 22 23 24 98,360 21,655 20,591 19,600 18,675 17,839 49,766 11,131 10,487 9,894 9,355 8,899 48,594 10,524 10,104 9,706 9,320 8,940 60 - 64 60 61 62 63 64 18,821 5,090 4,219 3,489 3,040 2,983 9,505 2,554 2,123 1,765 1,543 1,520 9,316 2,536 2,096 1,724 1,497 1,463 25 - 29 25 26 27 28 29 78,263 17,075 16,401 15,739 14,974 14,074 38,919 8,504 8,164 7,831 7,440 6,980 39,344 8,571 8,237 7,908 7,534 7,094 65 - 69 65 66 67 68 69 17,119 3,164 3,428 3,609 3,601 3,317 8,685 1,610 1,742 1,833 1,824 1,676 8,434 1,554 1,686 1,776 1,777 1,641 30 - 34 30 31 32 33 34 57,794 13,108 12,059 11,157 10,686 10,784 28574 6,487 5,949 5,491 5,274 5,373 29220 6,621 6,110 5,666 5,412 5,411 70 - 74 70 71 72 73 74 10,001 2,829 2,291 1,872 1,571 1,438 4972 1,423 1,145 928 772 704 5029 1,406 1,146 944 799 734 35 - 39 35 36 37 38 39 60,713 11,274 11,967 12,516 12,681 12,275 31188 5,686 6,111 6,451 6,571 6,369 29525 5,588 5,856 6,065 6,110 5,906 75 - 79 75 76 77 78 79 6,346 1,386 1,360 1,317 1,222 1,061 3130 681 669 650 605 525 3216 705 691 667 617 536 80+ 4,659 2,320 2,339 (kontinua) 56 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2011 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,184,193 601,193 583,000 0-4 0 1 2 3 4 203,196 43,477 41,479 40,312 39,381 38,547 103,871 22,213 21,186 20,606 20,141 19,725 99,325 21,264 20,293 19,706 19,240 18,822 40 - 44 40 41 42 43 44 52,809 12,218 11,398 10,445 9,651 9,097 27209 6,337 5,896 5,383 4,955 4,638 25600 5,881 5,502 5,062 4,696 4,459 5-9 5 6 7 8 9 175574 37,791 37,202 30,194 34,925 35,462 89995 19,345 19,053 15,487 17,922 18,188 85579 18,446 18,149 14,707 17,003 17,274 45 - 49 45 46 47 48 49 45163 8,904 8,963 9,120 9,161 9,015 22326 4,495 4,479 4,503 4,476 4,373 22837 4,409 4,484 4,617 4,685 4,642 10 - 14 10 11 12 13 14 151,358 34,211 32,172 30,003 28,141 26,831 77427 17,529 16,461 15,336 14,379 13,722 73931 16,682 15,711 14,667 13,762 13,109 50 - 54 50 51 52 53 54 36350 8,567 7,910 7,178 6,550 6,145 17617 4,142 3,825 3,476 3,179 2,995 18733 4,425 4,085 3,702 3,371 3,150 15 - 19 15 16 17 18 19 124427 26,049 25,554 24,935 24,312 23,577 64249 13,353 13,145 12,888 12,616 12,247 60178 12,696 12,409 12,047 11,696 11,330 55 - 59 55 56 57 58 59 31,149 6,033 6,111 6,312 6,420 6,273 15379 2,954 3,002 3,116 3,184 3,123 15770 3,079 3,109 3,196 3,236 3,150 20 - 24 20 21 22 23 24 102960 22,653 21,598 20,536 19,548 18,625 52470 11,725 11,098 10,456 9,864 9,327 50490 10,928 10,500 10,080 9,684 9,298 60 - 64 60 61 62 63 64 21213 5,749 4,969 4,120 3,406 2,969 10640 2,870 2,485 2,066 1,717 1,502 10573 2,879 2,484 2,054 1,689 1,467 25 - 29 25 26 27 28 29 81795 17,789 17,027 16,354 15,694 14,931 40716 8,872 8,479 8,140 7,807 7,418 41079 8,917 8,548 8,214 7,887 7,513 65 - 69 65 66 67 68 69 16183 2,893 3,046 3,302 3,475 3,467 8191 1,469 1,544 1,671 1,758 1,749 7992 1,424 1,502 1,631 1,717 1,718 30 - 34 30 31 32 33 34 60888 14,031 13,064 12,020 11,121 10,652 30082 6,958 6,465 5,929 5,473 5,257 30806 7,073 6,599 6,091 5,648 5,395 70 - 74 70 71 72 73 74 11214 3,158 2,661 2,156 1,761 1,478 5585 1,589 1,332 1,073 868 723 5629 1,569 1,329 1,083 893 755 35 - 39 35 36 37 38 39 58988 10,744 11,228 11,919 12,467 12,630 30069 5,353 5,662 6,085 6,425 6,544 28919 5,391 5,566 5,834 6,042 6,086 75 - 79 75 76 77 78 79 6120 1,330 1,256 1,233 1,194 1,107 2996 648 614 603 586 545 3124 682 642 630 608 562 80+ 4,806 2,371 2,435 (kontinua) 57 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2012 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto sexu rua hotu Age Mane Feto 1,219,992 619,300 600,692 0-4 0 1 2 3 4 206,888 44,174 42,229 41,097 40,127 39,261 105,744 22,569 21,567 21,004 20,519 20,085 101,144 21,605 20,662 20,093 19,608 19,176 40 - 44 40 41 42 43 44 56,062 12,573 12,156 11,341 10,390 9,602 28958 6,512 6,302 5,864 5,352 4,928 27104 6,061 5,854 5,477 5,038 4,674 5-9 5 6 7 8 9 178356 38,469 37,730 37,143 30,145 34,869 91386 19,688 19,315 19,025 15,463 17,895 86970 18,781 18,415 18,118 14,682 16,974 45 - 49 45 46 47 48 49 44937 9,043 8,840 8,902 9,055 9,097 22415 4,607 4,458 4,444 4,466 4,440 22522 4,436 4,382 4,458 4,589 4,657 10 - 14 10 11 12 13 14 159,794 35,413 34,171 32,133 29,969 28,108 81794 18,163 17,509 16,441 15,319 14,362 78000 17,250 16,662 15,692 14,650 13,746 50 - 54 50 51 52 53 54 38833 8,938 8,479 7,829 7,105 6,482 18775 4,330 4,092 3,778 3,435 3,140 20058 4,608 4,387 4,051 3,670 3,342 15 - 19 15 16 17 18 19 127,453 26,790 26,001 25,506 24,888 24,268 65,597 13,700 13,326 13,118 12,862 12,591 61,856 13,090 12,675 12,388 12,026 11,677 55 - 59 55 56 57 58 59 30,564 6,068 5,940 6,019 6,216 6,321 14,987 2,951 2,900 2,949 3,060 3,127 15,577 3,117 3,040 3,070 3,156 3,194 20 - 24 20 21 22 23 24 107638 23,523 22,595 21,540 20,482 19,498 55232 12,216 11,691 11,065 10,425 9,835 52406 11,307 10,904 10,475 10,057 9,663 60 - 64 60 61 62 63 64 23972 6,152 5,616 4,853 4,024 3,327 11949 3,053 2,794 2,419 2,011 1,672 12023 3,099 2,822 2,434 2,013 1,655 25 - 29 25 26 27 28 29 85249 18,573 17,740 16,979 16,308 15,649 42499 9,299 8,846 8,454 8,116 7,784 42750 9,274 8,894 8,525 8,192 7,865 65 - 69 65 66 67 68 69 15131 2,880 2,788 2,933 3,182 3,348 7633 1,451 1,410 1,481 1,604 1,687 7498 1,429 1,378 1,452 1,578 1,661 30 - 34 30 31 32 33 34 64962 14,887 13,985 13,023 11,982 11,085 32139 7,395 6,935 6,444 5,910 5,455 32823 7,492 7,050 6,579 6,072 5,630 70 - 74 70 71 72 73 74 12469 3,302 2,973 2,506 2,030 1,658 6214 1,658 1,489 1,248 1,006 813 6255 1,644 1,484 1,258 1,024 845 35 - 39 35 36 37 38 39 56788 10,613 10,702 11,184 11,871 12,418 28666 5,237 5,331 5,639 6,060 6,399 28122 5,376 5,371 5,545 5,811 6,019 75 - 79 75 76 77 78 79 5916 1,367 1,207 1,140 1,118 1,084 2877 665 585 554 544 529 3039 702 622 586 574 555 80+ 4,980 2,435 2,545 (kontinua) 58 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2013 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,256,441 637,733 618,708 0-4 0 1 2 3 4 210,618 44,891 42,950 41,853 40,915 40,009 107,639 22,935 21,934 21,388 20,918 20,464 102,979 21,956 21,016 20,465 19,997 19,545 40 - 44 40 41 42 43 44 58,590 12,363 12,510 12,094 11,284 10,339 30267 6,369 6,476 6,267 5,832 5,323 28323 5,994 6,034 5,827 5,452 5,016 5-9 5 6 7 8 9 182446 39,183 38,408 37,672 37,085 30,098 93430 20,048 19,658 19,287 18,997 15,440 89016 19,135 18,750 18,385 18,088 14,658 45 - 49 45 46 47 48 49 45136 9,544 8,980 8,779 8,839 8,994 22727 4,895 4,570 4,423 4,408 4,431 22409 4,649 4,410 4,356 4,431 4,563 10 - 14 10 11 12 13 14 166,357 34,822 35,373 34,132 32,096 29,934 85226 17,872 18,142 17,489 16,422 15,301 81131 16,950 17,231 16,643 15,674 14,633 50 - 54 50 51 52 53 54 41043 9,019 8,848 8,393 7,749 7,034 19844 4,396 4,278 4,043 3,733 3,394 21199 4,623 4,570 4,350 4,016 3,640 15 - 19 15 16 17 18 19 131062 28,067 26,740 25,953 25,460 24,842 67239 14,340 13,672 13,299 13,092 12,836 63823 13,727 13,068 12,654 12,368 12,006 55 - 59 55 56 57 58 59 30,278 6,401 5,976 5,851 5,929 6,121 14743 3,094 2,898 2,849 2,897 3,005 15535 3,307 3,078 3,002 3,032 3,116 20 - 24 20 21 22 23 24 112128 24,214 23,463 22,537 21,485 20,429 57826 12,560 12,181 11,657 11,033 10,395 54302 11,654 11,282 10,880 10,452 10,034 60 - 64 60 61 62 63 64 26372 6,202 6,010 5,487 4,741 3,932 13065 3,059 2,972 2,721 2,355 1,958 13307 3,143 3,038 2,766 2,386 1,974 25 - 29 25 26 27 28 29 88854 19,446 18,522 17,690 16,933 16,263 44420 9,806 9,272 8,820 8,430 8,092 44434 9,640 9,250 8,870 8,503 8,171 65 - 69 65 66 67 68 69 14585 3,229 2,775 2,688 2,826 3,067 7324 1,617 1,392 1,354 1,421 1,540 7261 1,612 1,383 1,334 1,405 1,527 30 - 34 30 31 32 33 34 69309 15,602 14,840 13,941 12,982 11,944 34358 7,760 7,371 6,913 6,423 5,891 34951 7,842 7,469 7,028 6,559 6,053 70 - 74 70 71 72 73 74 13377 3,192 3,111 2,800 2,361 1,913 6664 1,601 1,555 1,395 1,170 943 6713 1,591 1,556 1,405 1,191 970 35 - 39 35 36 37 38 39 55244 11,047 10,571 10,660 11,142 11,824 27612 5,435 5,216 5,309 5,617 6,035 27632 5,612 5,355 5,351 5,525 5,789 75 - 79 75 76 77 78 79 5924 1,535 1,242 1,096 1,035 1,016 2870 749 601 528 500 492 3054 786 641 568 535 524 80+ 5,118 2,479 2,639 (kontinua) 59 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2014 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,293,556 656,501 637,055 0-4 0 1 2 3 4 214,370 45,630 43,689 42,580 41,673 40,798 109,546 23,312 22,311 21,757 21,303 20,863 104,824 22,318 21,378 20,823 20,370 19,935 40 - 44 40 41 42 43 44 59,784 11,772 12,302 12,449 12,034 11,227 30816 6,007 6,334 6,442 6,233 5,800 28968 5,765 5,968 6,007 5,801 5,427 5-9 5 6 7 8 9 192051 39,932 39,124 38,350 37,616 37,029 98306 20,428 20,019 19,630 19,260 18,969 93745 19,504 19,105 18,720 18,356 18,060 45 - 49 45 46 47 48 49 46173 10,279 9,478 8,918 8,720 8,778 23440 5,288 4,856 4,534 4,389 4,373 22733 4,991 4,622 4,384 4,331 4,405 10 - 14 10 11 12 13 14 166,327 30,059 34,782 35,334 34,093 32,059 85266 15,421 17,851 18,122 17,469 16,403 81061 14,638 16,931 17,212 16,624 15,656 50 - 54 50 51 52 53 54 42587 8,918 8,928 8,760 8,309 7,672 20643 4,387 4,344 4,228 3,995 3,689 21944 4,531 4,584 4,532 4,314 3,983 15 - 19 15 16 17 18 19 135920 29,891 28,016 26,692 25,907 25,414 69573 15,277 14,312 13,645 13,273 13,066 66347 14,614 13,704 13,047 12,634 12,348 55 - 59 55 56 57 58 59 30,746 6,947 6,306 5,887 5,764 5,842 14877 3,344 3,040 2,847 2,799 2,847 15869 3,603 3,266 3,040 2,965 2,995 20 - 24 20 21 22 23 24 116255 24,788 24,153 23,403 22,480 21,431 60100 12,805 12,524 12,146 11,623 11,002 56155 11,983 11,629 11,257 10,857 10,429 60 - 64 60 61 62 63 64 27935 6,006 6,060 5,874 5,363 4,632 13756 2,939 2,979 2,895 2,650 2,293 14179 3,067 3,081 2,979 2,713 2,339 25 - 29 25 26 27 28 29 92770 20,375 19,394 18,471 17,642 16,888 46589 10,365 9,778 9,245 8,795 8,406 46181 10,010 9,616 9,226 8,847 8,482 65 - 69 65 66 67 68 69 14925 3,818 3,114 2,676 2,591 2,726 7449 1,894 1,553 1,337 1,300 1,365 7476 1,924 1,561 1,339 1,291 1,361 30 - 34 30 31 32 33 34 73403 16,216 15,553 14,794 13,898 12,942 36444 8,068 7,735 7,347 6,891 6,403 36959 8,148 7,818 7,447 7,007 6,539 70 - 74 70 71 72 73 74 13732 2,924 3,009 2,933 2,640 2,226 6828 1,462 1,501 1,459 1,309 1097 6904 1,462 1,508 1,474 1,331 1,129 35 - 39 35 36 37 38 39 55156 11,902 11,005 10,531 10,619 11,099 27360 5,869 5,414 5,195 5,288 5,594 27796 6,033 5,591 5,336 5,331 5,505 75 - 79 75 76 77 78 79 6235 1,772 1,396 1,129 997 941 3019 869 677 543 478 452 3216 903 719 586 519 489 80+ 5,187 2,489 2,698 (kontinua) 60 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2015 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,331,354 675,612 655,742 0-4 0 1 2 3 4 218,125 46,391 44,450 43,324 42,402 41,558 111,457 23,701 22,698 22,136 21,673 21,249 106,668 22,690 21,752 21,188 20,729 20,309 40 - 44 40 41 42 43 44 59,370 11,050 11,715 12,242 12,389 11,974 30449 5,567 5,975 6,300 6,408 6,199 28921 5,483 5,740 5,942 5,981 5,775 5-9 5 6 7 8 9 195518 40,722 39,874 39,067 38,294 37,561 100054 20,827 20,400 19,991 19,603 19,233 95464 19,895 19,474 19,076 18,691 18,328 45 - 49 45 46 47 48 49 48303 11,162 10,210 9,413 8,857 8,661 24681 5,762 5,248 4,818 4,498 4,355 23622 5,400 4,962 4,595 4,359 4,306 10 - 14 10 11 12 13 14 171,102 36,982 30,025 34,744 35,295 34,056 87732 18,946 15,403 17,831 18,102 17,450 83370 18,036 14,622 16,913 17,193 16,606 50 - 54 50 51 52 53 54 43275 8,706 8,828 8,841 8,673 8,227 21087 4,331 4,335 4,294 4,178 3,949 22188 4,375 4,493 4,547 4,495 4,278 15 - 19 15 16 17 18 19 142324 32,013 29,838 27,966 26,645 25,862 72775 16,378 15,247 14,284 13,618 13,248 69549 15,635 14,591 13,682 13,027 12,614 55 - 59 55 56 57 58 59 32,117 7,578 6,845 6,214 5,801 5,679 15456 3,635 3,286 2,987 2,798 2,750 16661 3,943 3,559 3,227 3,003 2,929 20 - 24 20 21 22 23 24 119948 25,359 24,727 24,093 23,345 22,424 61993 13,034 12,769 12,489 12,111 11,590 57955 12,325 11,958 11,604 11,234 10,834 60 - 64 60 61 62 63 64 28514 5,734 5,872 5,923 5,742 5,243 13953 2,786 2,863 2,902 2,820 2,582 14561 2,948 3,009 3,021 2,922 2,661 25 - 29 25 26 27 28 29 97055 21,375 20,321 19,342 18,422 17,595 49046 10,971 10,336 9,750 9,219 8,770 48009 10,404 9,985 9,592 9,203 8,825 65 - 69 65 66 67 68 69 16267 4,498 3,684 3,004 2,581 2,500 8063 2,218 1,820 1,492 1,284 1,249 8204 2,280 1,864 1,512 1,297 1,251 30 - 34 30 31 32 33 34 77118 16,840 16,167 15,506 14,748 13,857 38328 8,381 8,043 7,711 7,323 6,870 38790 8,459 8,124 7,795 7,425 6,987 70 - 74 70 71 72 73 74 13456 2,601 2,759 2,838 2,767 2,491 6676 1,297 1,372 1,409 1,369 1,229 6780 1,304 1,387 1,429 1,398 1,262 35 - 39 35 36 37 38 39 56789 12,897 11,857 10,965 10,491 10,579 28061 6,380 5,846 5,393 5,174 5,268 28728 6,517 6,011 5,572 5,317 5,311 75 - 79 75 76 77 78 79 6883 2,064 1,613 1,270 1,029 907 3334 1012 786 612 492 432 3549 1052 827 658 537 475 80+ 5,190 2,467 2,723 (kontinua) 61 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2016 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,369,829 695,061 674,768 0-4 0 1 2 3 4 221,908 47,146 45,235 44,090 43,149 42,288 113,382 24,086 23,098 22,525 22,053 21,620 108,526 23,060 22,137 21,565 21,096 20,668 40 - 44 40 41 42 43 44 57,701 10,533 10,997 11,659 12,183 12,329 29365 5,243 5,538 5,944 6,266 6,374 28336 5,290 5,459 5,715 5,917 5,955 5-9 5 6 7 8 9 199218 41,483 40,665 39,818 39,012 38,240 101926 21,213 20,799 20,373 19,964 19,577 97292 20,270 19,866 19,445 19,048 18,663 45 - 49 45 46 47 48 49 51282 11,905 11,088 10,141 9,349 8,799 26329 6,159 5,718 5,207 4,781 4,464 24953 5,746 5,370 4,934 4,568 4,335 10 - 14 10 11 12 13 14 174,411 37,514 36,941 29,994 34,705 35,257 89414 19,209 18,925 15,387 17,811 18,082 84997 18,305 18,016 14,607 16,894 17,175 50 - 54 50 51 52 53 54 43294 8,589 8,621 8,741 8,755 8,588 21253 4,313 4,281 4,285 4,244 4,130 22041 4,276 4,340 4,456 4,511 4,458 15 - 19 15 16 17 18 19 150268 34,008 31,957 29,787 27,917 26,599 76836 17,423 16,347 15,218 14,256 13,592 73432 16,585 15,610 14,569 13,661 13,007 55 - 59 55 56 57 58 59 34,183 8,128 7,468 6,746 6,124 5,717 16380 3,892 3,572 3,230 2,936 2,750 17803 4,236 3,896 3,516 3,188 2,967 20 - 24 20 21 22 23 24 123094 25,808 25,297 24,668 24,033 23,288 63479 13,217 12,997 12,734 12,454 12,077 59615 12,591 12,300 11,934 11,579 11,211 60 - 64 60 61 62 63 64 28330 5,576 5,607 5,741 5,793 5,613 13771 2,691 2,715 2,789 2,829 2,747 14559 2,885 2,892 2,952 2,964 2,866 25 - 29 25 26 27 28 29 101620 22,368 21,318 20,268 19,292 18,374 51722 11,558 10,940 10,307 9,723 9,194 49898 10,810 10,378 9,961 9,569 9,180 65 - 69 65 66 67 68 69 18382 5,095 4,341 3,556 2,899 2,491 9048 2,499 2,132 1,749 1,434 1,234 9334 2,596 2,209 1,807 1,465 1,257 30 - 34 30 31 32 33 34 80617 17,546 16,790 16,118 15,459 14,704 40104 8,744 8,355 8,018 7,687 7,300 40513 8,802 8,435 8,100 7,772 7,404 70 - 74 70 71 72 73 74 12737 2,386 2,456 2,604 2,680 2,611 6302 1,187 1,218 1,288 1,324 1,285 6435 1,199 1,238 1,316 1,356 1,326 35 - 39 35 36 37 38 39 59851 13,811 12,849 11,814 10,924 10,453 29551 6,846 6,355 5,824 5,372 5,154 30300 6,965 6,494 5,990 5,552 5,299 75 - 79 75 76 77 78 79 7757 2,313 1,880 1,470 1,157 937 3762 1135 916 712 554 445 3995 1178 964 758 603 492 80+ 5,176 2,437 2,739 (kontinua) 62 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2017 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,408,952 714,831 694,121 0-4 0 1 2 3 4 225,726 47,878 46,014 44,880 43,916 43,038 115,323 24,459 23,494 22,927 22,442 22,001 110,403 23,419 22,520 21,953 21,474 21,037 40 - 44 40 41 42 43 44 55,566 10,409 10,484 10,944 11,605 12,124 28002 5,131 5,216 5,508 5,914 6,233 27564 5,278 5,268 5,436 5,691 5,891 5-9 5 6 7 8 9 202973 42,215 41,426 40,610 39,763 38,959 103827 21,585 21,185 20,773 20,346 19,938 99146 20,630 20,241 19,837 19,417 19,021 45 - 49 45 46 47 48 49 54462 12,259 11,827 11,014 10,074 9,288 28032 6,333 6,112 5,675 5,167 4,745 26430 5,926 5,715 5,339 4,907 4,543 10 - 14 10 11 12 13 14 177,199 38,193 37,474 36,902 29,962 34,668 90808 19,553 19,188 18,905 15,370 17,792 86391 18,640 18,286 17,997 14,592 16,876 50 - 54 50 51 52 53 54 43096 8,726 8,506 8,538 8,656 8,670 21348 4,421 4,264 4,232 4,236 4,195 21748 4,305 4,242 4,306 4,420 4,475 15 - 19 15 16 17 18 19 158667 35,208 33,951 31,902 29,736 27,870 81179 18,055 17,390 16,316 15,189 14,229 77488 17,153 16,561 15,586 14,547 13,641 55 - 59 55 56 57 58 59 36,545 8,485 8,012 7,362 6,650 6,036 17470 4,071 3,826 3,512 3,175 2,886 19075 4,414 4,186 3,850 3,475 3,150 20 - 24 20 21 22 23 24 126,112 26,545 25,746 25,236 24,609 23,976 64,821 13,561 13,180 12,961 12,699 12,420 61,291 12,984 12,566 12,275 11,910 11,556 60 - 64 60 61 62 63 64 27,834 5,614 5,454 5,485 5,615 5,666 13,437 2,692 2,623 2,646 2,718 2,758 14,397 2,922 2,831 2,839 2,897 2,908 25 - 29 25 26 27 28 29 106,262 23,229 22,312 21,263 20,216 19,242 54,455 12,043 11,527 10,910 10,279 9,696 51,807 11,186 10,785 10,353 9,937 9,546 65 - 69 65 66 67 68 69 20,798 5,455 4,920 4,191 3,434 2,798 10,171 2,659 2,403 2,049 1,682 1,378 10,627 2,796 2,517 2,142 1,752 1,420 30 - 34 30 31 32 33 34 84043 18,324 17,493 16,742 16,071 15,413 41871 9,167 8,717 8,330 7,994 7,663 42172 9,157 8,776 8,412 8,077 7,750 70 - 74 70 71 72 73 74 11946 2,381 2,253 2,321 2,459 2,532 5888 1,174 1,115 1,145 1,210 1,244 6058 1,207 1,138 1,176 1,249 1,288 35 - 39 35 36 37 38 39 63874 14,656 13,761 12,803 11,770 10,884 31578 7,275 6,820 6,331 5,801 5,351 32296 7,381 6,941 6,472 5,969 5,533 75 - 79 75 76 77 78 79 8646 2,425 2,110 1,715 1,341 1,055 4194 1187 1029 830 646 502 4452 1,238 1081 885 695 553 80+ 5,203 2,427 2,776 (kontinua) 63 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2018 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,448,691 734,906 713,785 0-4 0 1 2 3 4 229,534 48,585 46,770 45,664 44,709 43,806 117,257 24,819 23,878 23,325 22,845 22,390 112,277 23,766 22,892 22,339 21,864 21,416 40 - 44 40 41 42 43 44 54,078 10,839 10,361 10,435 10,893 11,550 26983 5,327 5,105 5,189 5,479 5,883 27095 5,512 5,256 5,246 5,414 5,667 5-9 5 6 7 8 9 206764 42,967 42,159 41,371 40,556 39,711 105751 21,968 21,557 21,159 20,746 20,321 101013 20,999 20,602 20,212 19,810 19,390 45 - 49 45 46 47 48 49 56935 12,056 12,180 11,748 10,943 10,008 29306 6,194 6,286 6,065 5,633 5,128 27629 5,862 5,894 5,683 5,310 4,880 10 - 14 10 11 12 13 14 181,295 38,912 38,153 37,436 36,863 29,931 92852 19,914 19,532 19,168 18,884 15,354 88443 18,998 18,621 18,268 17,979 14,577 50 - 54 50 51 52 53 54 43309 9,213 8,642 8,425 8,456 8,573 21659 4,700 4,371 4,216 4,184 4,188 21650 4,513 4,271 4,209 4,272 4,385 15 - 19 15 16 17 18 19 165199 34,621 35,149 33,895 31,848 29,686 84590 17,766 18,021 17,358 16,285 15,160 80609 16,855 17,128 16,537 15,563 14,526 55 - 59 55 56 57 58 59 38,646 8,568 8,365 7,899 7,258 6,556 18474 4,136 4,002 3,762 3,453 3,121 20172 4,432 4,363 4,137 3,805 3,435 20 - 24 20 21 22 23 24 129711 27,815 26,482 25,685 25,177 24,552 66456 14,197 13,524 13,144 12,926 12,665 63255 13,618 12,958 12,541 12,251 11,887 60 - 64 60 61 62 63 64 27617 5,929 5,493 5,336 5,365 5,494 13237 2,826 2,625 2,557 2,579 2,650 14380 3,103 2,868 2,779 2,786 2,844 25 - 29 25 26 27 28 29 110718 23,917 23,170 22,256 21,210 20,165 57024 12,386 12,010 11,496 10,881 10,251 53694 11,531 11,160 10,760 10,329 9,914 65 - 69 65 66 67 68 69 22897 5,509 5,270 4,753 4,049 3,316 11128 2,671 2,558 2,311 1,971 1,617 11769 2,838 2,712 2,442 2,078 1,699 30 - 34 30 31 32 33 34 87622 19,190 18,270 17,444 16,694 16,024 43773 9,668 9,139 8,691 8,305 7,970 43849 9,522 9,131 8,753 8,389 8,054 70 - 74 70 71 72 73 74 11575 2,675 2,251 2,129 2,195 2,325 5678 1,311 1,104 1,048 1,077 1,138 5897 1,364 1,147 1,081 1,118 1,187 35 - 39 35 36 37 38 39 68164 15,364 14,602 13,713 12,757 11,728 33765 7,637 7,247 6,795 6,307 5,779 34399 7,727 7,355 6,918 6,450 5,949 75 - 79 75 76 77 78 79 9284 2,354 2,213 1,926 1,567 1,224 4499 1150 1076 934 753 586 4785 1,204 1137 992 814 638 80+ 5,343 2,474 2,869 (kontinua) 64 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2019 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,488,968 755,246 733,722 0-4 0 1 2 3 4 233,246 49,223 47,500 46,427 45,496 44,600 119,142 25,144 24,249 23,712 23,244 22,793 114,104 24,079 23,251 22,715 22,252 21,807 40 - 44 40 41 42 43 44 54,013 11,680 10,789 10,314 10,386 10,844 26746 5,753 5,300 5,079 5,162 5,452 27267 5,927 5,489 5,235 5,224 5,392 5-9 5 6 7 8 9 210575 43,736 42,912 42,105 41,318 40,504 107683 22,357 21,941 21,531 21,133 20,721 102892 21,379 20,971 20,574 20,185 19,783 45 - 49 45 46 47 48 49 58110 11,485 11,979 12,101 11,672 10,873 29844 5,845 6,149 6,239 6,019 5,592 28266 5,640 5,830 5,862 5,653 5,281 10 - 14 10 11 12 13 14 190,874 39,665 38,872 38,115 37,397 36,825 97713 20,297 19,893 19,512 19,147 18,864 93161 19,368 18,979 18,603 18,250 17,961 50 - 54 50 51 52 53 54 44334 9,928 9,125 8,560 8,346 8,375 22355 5,080 4,647 4,322 4,169 4,137 21979 4,848 4,478 4,238 4,177 4,238 15 - 19 15 16 17 18 19 165182 29,891 34,564 35,092 33,839 31,796 84634 15,332 17,733 17,988 17,326 16,255 80548 14,559 16,831 17,104 16,513 15,541 55 - 59 55 56 57 58 59 40,116 8,473 8,448 8,249 7,789 7,157 19227 4,130 4,067 3,935 3,700 3,395 20889 4,343 4,381 4,314 4,089 3,762 20 - 24 20 21 22 23 24 134544 29,627 27,752 26,421 25,625 25,119 68772 15,125 14,160 13,487 13,109 12,891 65772 14,502 13,592 12,934 12,516 12,228 60 - 64 60 61 62 63 64 28091 6,441 5,802 5,376 5,222 5,250 13380 3,057 2,755 2,560 2,493 2,515 14711 3,384 3,047 2,816 2,729 2,735 25 - 29 25 26 27 28 29 114823 24,494 23,857 23,114 22,201 21,157 59280 12,632 12,352 11,979 11,465 10,852 55543 11,862 11,505 11,135 10,736 10,305 65 - 69 65 66 67 68 69 24267 5,344 5,324 5,092 4,594 3,913 11718 2,568 2,570 2,460 2,224 1,896 12549 2,776 2,754 2,632 2,370 2,017 30 - 34 30 31 32 33 34 91507 20,111 19,136 18,218 17,395 16,647 45919 10,222 9,639 9,112 8,665 8,281 45588 9,889 9,497 9,106 8,730 8,366 70 - 74 70 71 72 73 74 11922 3,172 2,530 2,130 2,013 2,077 5811 1,540 1,233 1,039 985 1,014 6111 1,632 1,297 1,091 1,028 1,063 35 - 39 35 36 37 38 39 72211 15,973 15,311 14,549 13,665 12,713 35825 7,943 7,609 7,219 6,770 6,284 36386 8,030 7,702 7,330 6,895 6,429 75 - 79 75 76 77 78 79 9529 2,163 2,151 2,023 1,761 1,431 4605 1,052 1044 977 849 683 4924 1,111 1107 1046 912 748 80+ 5,624 2,592 3,032 (kontinua) 65 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2020 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,529,817 775,869 753,948 0-4 0 1 2 3 4 236,879 49,903 48,164 47,162 46,262 45,388 120,987 25,491 24,586 24,085 23,632 23,193 115,892 24,412 23,578 23,077 22,630 22,195 40 - 44 40 41 42 43 44 55,636 12,663 11,627 10,740 10,268 10,338 27443 6,257 5,724 5,273 5,054 5,135 28193 6,406 5,903 5,467 5,214 5,203 5-9 5 6 7 8 9 214392 44,531 43,681 42,861 42,052 41,267 109619 22,760 22,330 21,916 21,505 21,108 104773 21,771 21,351 20,945 20,547 20,159 45 - 49 45 46 47 48 49 57721 10,785 11,412 11,902 12,025 11,597 29492 5,419 5,802 6,103 6,194 5,974 28229 5,366 5,610 5,799 5,831 5,623 10 - 14 10 11 12 13 14 194,353 40,458 39,625 38,833 38,077 37,360 99465 20,698 20,275 19,873 19,492 19,127 94888 19,760 19,350 18,960 18,585 18,233 50 - 54 50 51 52 53 54 46409 10,788 9,833 9,041 8,479 8,268 23557 5,541 5,023 4,596 4,274 4,123 22852 5,247 4,810 4,445 4,205 4,145 15 - 19 15 16 17 18 19 169947 36,777 29,842 34,508 35,036 33,784 87091 18,837 15,304 17,700 17,955 17,295 82856 17,940 14,538 16,808 17,081 16,489 55 - 59 55 56 57 58 59 40,783 8,278 8,356 8,331 8,135 7,683 19651 4,080 4,062 3,999 3,870 3,640 21132 4,198 4,294 4,332 4,265 4,043 20 - 24 20 21 22 23 24 140912 31,735 29,560 27,690 26,361 25,566 71952 16,219 15,085 14,123 13,451 13,074 68960 15,516 14,475 13,567 12,910 12,492 60 - 64 60 61 62 63 64 29392 7,032 6,306 5,680 5,262 5,112 13923 3,325 2,982 2,687 2,497 2,432 15469 3,707 3,324 2,993 2,765 2,680 25 - 29 25 26 27 28 29 118500 25,060 24,436 23,798 23,058 22,148 61158 12,857 12,599 12,319 11,948 11,435 57342 12,203 11,837 11,479 11,110 10,713 65 - 69 65 66 67 68 69 24788 5,109 5,167 5,147 4,922 4,443 11891 2,437 2,472 2,474 2,367 2,141 12897 2,672 2,695 2,673 2,555 2,302 30 - 34 30 31 32 33 34 95754 21,102 20,055 19,083 18,167 17,347 48350 10,822 10,192 9,611 9,085 8,640 47404 10,280 9,863 9,472 9,082 8,707 70 - 74 70 71 72 73 74 13064 3,744 3,003 2,395 2,016 1,906 6321 1,805 1,450 1,161 978 927 6743 1,939 1,553 1,234 1,038 979 35 - 39 35 36 37 38 39 75886 16,595 15,917 15,258 14,499 13,617 37685 8,253 7,914 7,581 7,192 6,745 38201 8,342 8,003 7,677 7,307 6,872 75 - 79 75 76 77 78 79 9342 1,933 1,979 1,968 1,851 1,611 4503 938 956 949 888 772 4839 995 1,023 1019 963 839 80+ 6,059 2,781 3,278 (kontinua) 66 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2021 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,571,373 796,842 774,531 0-4 0 1 2 3 4 240,580 50,725 48,867 47,833 46,998 46,157 122,866 25,910 24,943 24,425 24,006 23,582 117,714 24,815 23,924 23,408 22,992 22,575 40 - 44 40 41 42 43 44 58,660 13,564 12,606 11,576 10,692 10,222 28914 6,717 6,225 5,696 5,247 5,029 29746 6,847 6,381 5,880 5,445 5,193 5-9 5 6 7 8 9 218238 45,321 44,478 43,628 42,810 42,001 111570 23,161 22,734 22,304 21,891 21,480 106668 22,160 21,744 21,324 20,919 20,521 45 - 49 45 46 47 48 49 56116 10,283 10,717 11,341 11,826 11,949 28450 5,103 5,380 5,760 6,058 6,149 27666 5,180 5,337 5,581 5,768 5,800 10 - 14 10 11 12 13 14 198,061 41,222 40,419 39,585 38,795 38,040 101341 21,085 20,677 20,254 19,852 19,473 96720 20,137 19,742 19,331 18,943 18,567 50 - 54 50 51 52 53 54 49294 11,507 10,689 9,740 8,958 8,400 25140 5,919 5,481 4,967 4,546 4,227 24154 5,588 5,208 4,773 4,412 4,173 15 - 19 15 16 17 18 19 173260 37,311 36,720 29,795 34,453 34,981 88770 19,099 18,804 15,276 17,668 17,923 84490 18,212 17,916 14,519 16,785 17,058 55 - 59 55 56 57 58 59 40,822 8,174 8,164 8,242 8,218 8,024 19817 4,067 4,013 3,996 3,934 3,807 21005 4,107 4,151 4,246 4,284 4,217 20 - 24 20 21 22 23 24 148810 33,720 31,664 29,494 27,630 26,302 75982 17,257 16,177 15,045 14,087 13,416 72828 16,463 15,487 14,449 13,543 12,886 60 - 64 60 61 62 63 64 31327 7,552 6,885 6,176 5,561 5,153 14777 3,566 3,244 2,910 2,621 2,436 16550 3,986 3,641 3,266 2,940 2,717 25 - 29 25 26 27 28 29 121630 25,507 25,001 24,378 23,741 23,003 62634 13,039 12,825 12,566 12,287 11,917 58996 12,468 12,176 11,812 11,454 11,086 65 - 69 65 66 67 68 69 24655 4,976 4,941 4,998 4,979 4,761 11746 2,358 2,346 2,380 2,383 2,279 12909 2,618 2,595 2,618 2,596 2,482 30 - 34 30 31 32 33 34 100285 22,092 21,044 20,000 19,032 18,117 50999 11,404 10,790 10,163 9,584 9,058 49286 10,688 10,254 9,837 9,448 9,059 70 - 74 70 71 72 73 74 14824 4,254 3,546 2,845 2,269 1,910 7120 2,039 1,700 1,366 1,094 921 7704 2,215 1,846 1,479 1,175 989 35 - 39 35 36 37 38 39 79350 17,293 16,539 15,863 15,206 14,449 39439 8,612 8,223 7,885 7,554 7,165 39911 8,681 8,316 7,978 7,652 7,284 75 - 79 75 76 77 78 79 8856 1,777 1,769 1,812 1,802 1,696 4252 859 853 869 863 808 4604 918 916 943 939 888 80+ 6,605 3,025 3,580 (kontinua) 67 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2022 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,613,653 818,174 795,479 0-4 0 1 2 3 4 244,389 51,566 49,712 48,544 47,672 46,895 124,801 26,339 25,373 24,785 24,347 23,957 119,588 25,227 24,339 23,759 23,325 22,938 40 - 44 40 41 42 43 44 62,618 14,392 13,504 12,552 11,525 10,645 30902 7,134 6,684 6,195 5,668 5,221 31716 7,258 6,820 6,357 5,857 5,424 5-9 5 6 7 8 9 222124 46,091 45,269 44,426 43,578 42,760 113540 23,550 23,136 22,708 22,280 21,866 108584 22,541 22,133 21,718 21,298 20,894 45 - 49 45 46 47 48 49 54061 10,168 10,219 10,651 11,271 11,752 27139 4,999 5,066 5,341 5,719 6,014 26922 5,169 5,153 5,310 5,552 5,738 10 - 14 10 11 12 13 14 201,823 41,956 41,183 40,379 39,548 38,757 103242 21,457 21,064 20,656 20,234 19,831 98581 20,499 20,119 19,723 19,314 18,926 50 - 54 50 51 52 53 54 52377 11,857 11,401 10,592 9,650 8,877 26780 6,093 5,855 5,422 4,913 4,497 25597 5,764 5,546 5,170 4,737 4,380 15 - 19 15 16 17 18 19 176057 37,993 37,252 36,663 29,749 34,400 90168 19,447 19,064 18,771 15,249 17,637 85889 18,546 18,188 17,892 14,500 16,763 55 - 59 55 56 57 58 59 40,659 8,305 8,062 8,054 8,132 8,106 19921 4,170 4,001 3,948 3,932 3,870 20738 4,135 4,061 4,106 4,200 4,236 20 - 24 20 21 22 23 24 157157 34,916 33,647 31,595 29,429 27,570 80289 17,884 17,213 16,135 15,006 14,051 76868 17,032 16,434 15,460 14,423 13,519 60 - 64 60 61 62 63 64 33527 7,889 7,397 6,744 6,050 5,447 15775 3,731 3,480 3,166 2,840 2,558 17752 4,158 3,917 3,578 3,210 2,889 25 - 29 25 26 27 28 29 124641 26,243 25,448 24,943 24,321 23,686 63970 13,382 13,006 12,792 12,534 12,256 60671 12,861 12,442 12,151 11,787 11,430 65 - 69 65 66 67 68 69 24268 5,017 4,815 4,782 4,836 4,818 11481 2,362 2,271 2,260 2,292 2,296 12787 2,655 2,544 2,522 2,544 2,522 30 - 34 30 31 32 33 34 104894 22,945 22,033 20,988 19,946 18,982 53707 11,885 11,371 10,760 10,134 9,557 51187 11,060 10,662 10,228 9,812 9,425 70 - 74 70 71 72 73 74 16803 4,561 4,033 3,362 2,696 2,151 8014 2,172 1,922 1,602 1,287 1,031 8789 2,389 2,111 1,760 1,409 1,120 35 - 39 35 36 37 38 39 82746 18,062 17,235 16,483 15,810 15,156 41187 9,029 8,581 8,193 7,857 7,527 41559 9,033 8,654 8,290 7,953 7,629 75 - 79 75 76 77 78 79 8346 1,782 1,629 1,622 1,661 1,652 3989 854 782 777 791 785 4357 928 847 845 870 867 80+ 7,163 3,269 3,894 (kontinua) 68 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2023 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,656,545 839,808 816,737 0-4 0 1 2 3 4 248,225 52,297 50,576 49,393 48,387 47,572 126,749 26,712 25,812 25,217 24,709 24,299 121,476 25,585 24,764 24,176 23,678 23,273 40 - 44 40 41 42 43 44 66,847 15,098 14,330 13,446 12,498 11,475 33052 7,495 7,100 6,652 6,165 5,640 33795 7,603 7,230 6,794 6,333 5,835 5-9 5 6 7 8 9 225993 46,829 46,040 45,218 44,377 43,529 115501 23,925 23,525 23,111 22,684 22,256 110492 22,904 22,515 22,107 21,693 21,273 45 - 49 45 46 47 48 49 52641 10,589 10,106 10,157 10,586 11,203 26165 5,190 4,963 5,030 5,303 5,679 26476 5,399 5,143 5,127 5,283 5,524 10 - 14 10 11 12 13 14 205,628 42,716 41,917 41,144 40,340 39,511 105171 21,843 21,436 21,043 20,635 20,214 100457 20,873 20,481 20,101 19,705 19,297 50 - 54 50 51 52 53 54 54768 11,662 11,749 11,299 10,496 9,562 28004 5,960 6,027 5,793 5,364 4,860 26764 5,702 5,722 5,506 5,132 4,702 15 - 19 15 16 17 18 19 180151 38,709 37,935 37,195 36,609 29,703 92208 19,804 19,413 19,030 18,739 15,222 87943 18,905 18,522 18,165 17,870 14,481 55 - 59 55 56 57 58 59 40,897 8,778 8,193 7,955 7,947 8,024 20232 4,437 4,103 3,938 3,885 3,869 20665 4,341 4,090 4,017 4,062 4,155 20 - 24 20 21 22 23 24 163648 34,337 34,841 33,575 31,529 29,366 83670 17,599 17,839 17,169 16,095 14,968 79978 16,738 17,002 16,406 15,434 14,398 60 - 64 60 61 62 63 64 35481 7,970 7,729 7,247 6,608 5,927 16695 3,793 3,642 3,397 3,091 2,772 18786 4,177 4,087 3,850 3,517 3,155 25 - 29 25 26 27 28 29 128233 27,509 26,183 25,390 24,886 24,265 65599 14,015 13,349 12,973 12,760 12,502 62634 13,494 12,834 12,417 12,126 11,763 65 - 69 65 66 67 68 69 24136 5,306 4,857 4,662 4,629 4,682 11332 2,481 2,276 2,189 2,177 2,209 12804 2,825 2,581 2,473 2,452 2,473 30 - 34 30 31 32 33 34 109315 23,628 22,885 21,976 20,932 19,894 56251 12,224 11,852 11,339 10,730 10,106 53064 11,404 11,033 10,637 10,202 9,788 70 - 74 70 71 72 73 74 18519 4,619 4,326 3,826 3,190 2,558 8775 2,189 2,048 1,813 1,511 1,214 9744 2,430 2,278 2,013 1,679 1,344 35 - 39 35 36 37 38 39 86293 18,927 18,001 17,179 16,428 15,758 43067 9,527 8,996 8,551 8,164 7,829 43226 9,400 9,005 8,628 8,264 7,929 75 - 79 75 76 77 78 79 8150 2,007 1,636 1,494 1,490 1,523 3875 956 778 712 709 720 4275 1,051 858 782 781 803 80+ 7,620 3,462 4,158 (kontinua) 69 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2024 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,699,747 861,590 838,157 0-4 0 1 2 3 4 251,842 52,720 51,333 50,262 49,240 48,287 128,586 26,927 26,198 25,658 25,142 24,661 123,256 25,793 25,135 24,604 24,098 23,626 40 - 44 40 41 42 43 44 70,834 15,699 15,033 14,270 13,388 12,444 35077 7,797 7,458 7,067 6,620 6,135 35757 7,902 7,575 7,203 6,768 6,309 5-9 5 6 7 8 9 229776 47,509 46,779 45,990 45,170 44,328 117417 24,269 23,900 23,501 23,087 22,660 112359 23,240 22,879 22,489 22,083 21,668 45 - 49 45 46 47 48 49 52606 11,417 10,525 10,046 10,096 10,522 25949 5,607 5,153 4,929 4,994 5,266 26657 5,810 5,372 5,117 5,102 5,256 10 - 14 10 11 12 13 14 209,449 43,485 42,677 41,878 41,106 40,303 107107 22,233 21,822 21,415 21,022 20,615 102342 21,252 20,855 20,463 20,084 19,688 50 - 54 50 51 52 53 54 55921 11,119 11,558 11,644 11,198 10,402 28527 5,629 5,896 5,964 5,731 5,307 27394 5,490 5,662 5,680 5,467 5,095 15 - 19 15 16 17 18 19 189687 39,463 38,652 37,878 37,139 36,555 97040 20,187 19,770 19,379 18,997 18,707 92647 19,276 18,882 18,499 18,142 17,848 55 - 59 55 56 57 58 59 41,896 9,456 8,662 8,084 7,851 7,843 20901 4,796 4,367 4,038 3,876 3,824 20995 4,660 4,295 4,046 3,975 4,019 20 - 24 20 21 22 23 24 163651 29,650 34,265 34,768 33,504 31,464 83721 15,190 17,555 17,795 17,125 16,056 79930 14,460 16,710 16,973 16,379 15,408 60 - 64 60 61 62 63 64 36855 7,891 7,810 7,575 7,102 6,477 17388 3,793 3,703 3,557 3,316 3,019 19467 4,098 4,107 4,018 3,786 3,458 25 - 29 25 26 27 28 29 133038 29,302 27,448 26,125 25,333 24,830 67896 14,930 13,981 13,316 12,941 12,728 65142 14,372 13,467 12,809 12,392 12,102 65 - 69 65 66 67 68 69 24617 5,775 5,139 4,704 4,515 4,484 11484 2,690 2,391 2,194 2,110 2,099 13133 3,085 2,748 2,510 2,405 2,385 30 - 34 30 31 32 33 34 113398 24,207 23,567 22,825 21,920 20,879 58488 12,470 12,190 11,819 11,308 10,701 54910 11,737 11,377 11,006 10,612 10,178 70 - 74 70 71 72 73 74 19643 4,490 4,385 4,107 3,632 3,029 9242 2,107 2,066 1,932 1,711 1,426 10401 2,383 2,319 2,175 1,921 1,603 35 - 39 35 36 37 38 39 90142 19,835 18,867 17,941 17,123 16,376 45189 10,074 9,494 8,964 8,521 8,136 44953 9,761 9,373 8,977 8,602 8,240 75 - 79 75 76 77 78 79 8477 2,389 1,844 1,503 1,372 1,369 4004 1,126 872 710 649 647 4473 1,263 972 793 723 722 80+ 7,915 3,574 4,341 (kontinua) 70 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2025 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,743,239 883,511 859,728 0-4 0 1 2 3 4 255,182 53,117 51,786 51,026 50,110 49,143 130,283 27,129 26,428 26,047 25,583 25,096 124,899 25,988 25,358 24,979 24,527 24,047 40 - 44 40 41 42 43 44 74,461 16,316 15,633 14,969 14,211 13,332 36908 8,103 7,760 7,422 7,034 6,589 37553 8,213 7,873 7,547 7,177 6,743 5-9 5 6 7 8 9 233479 48,224 47,460 46,730 45,942 45,123 119292 24,630 24,245 23,876 23,477 23,064 114187 23,594 23,215 22,854 22,465 22,059 45 - 49 45 46 47 48 49 54215 12,380 11,350 10,463 9,986 10,036 26638 6,099 5,568 5,117 4,895 4,959 27577 6,281 5,782 5,346 5,091 5,077 10 - 14 10 11 12 13 14 213,277 44,285 43,445 42,638 41,840 41,069 109046 22,638 22,211 21,801 21,394 21,002 104231 21,647 21,234 20,837 20,446 20,067 50 - 54 50 51 52 53 54 55563 10,446 11,020 11,456 11,541 11,100 28197 5,221 5,569 5,834 5,902 5,671 27366 5,225 5,451 5,622 5,639 5,429 15 - 19 15 16 17 18 19 193164 40,256 39,405 38,596 37,822 37,085 98787 20,588 20,152 19,737 19,346 18,964 94377 19,668 19,253 18,859 18,476 18,121 55 - 59 55 56 57 58 59 43,896 10,288 9,332 8,549 7,978 7,749 22048 5,238 4,721 4,299 3,974 3,816 21848 5,050 4,611 4,250 4,004 3,933 20 - 24 20 21 22 23 24 168406 36,490 29,590 34,194 34,697 33,435 86167 18,668 15,153 17,512 17,751 17,083 82239 17,822 14,437 16,682 16,946 16,352 60 - 64 60 61 62 63 64 37493 7,715 7,734 7,657 7,425 6,962 17783 3,750 3,704 3,617 3,474 3,238 19710 3,965 4,030 4,040 3,951 3,724 25 - 29 25 26 27 28 29 139369 31,398 29,238 27,388 26,067 25,278 71051 16,017 14,894 13,947 13,283 12,910 68318 15,381 14,344 13,441 12,784 12,368 65 - 69 65 66 67 68 69 25822 6,314 5,595 4,979 4,559 4,375 11981 2,931 2,594 2,305 2,116 2,035 13841 3,383 3,001 2,674 2,443 2,340 30 - 34 30 31 32 33 34 117056 24,771 24,146 23,507 22,768 21,864 60352 12,695 12,436 12,157 11,787 11,277 56704 12,076 11,710 11,350 10,981 10,587 70 - 74 70 71 72 73 74 20086 4,302 4,267 4,164 3,902 3,451 9383 2,003 1,990 1,950 1,824 1,616 10703 2,299 2,277 2,214 2,078 1,835 35 - 39 35 36 37 38 39 94351 20,820 19,772 18,807 17,883 17,069 47594 10,669 10,039 9,461 8,933 8,492 46757 10,151 9,733 9,346 8,950 8,577 75 - 79 75 76 77 78 79 9368 2,832 2,197 1,696 1,382 1,261 4388 1,324 1,028 796 648 592 4980 1,508 1,169 900 734 669 80+ 8,051 3,613 4,438 (kontinua) 71 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinusaun) 2026 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,787,349 905,740 881,609 0-4 0 1 2 3 4 258,434 53,846 52,210 51,486 50,878 50,014 131,936 27,502 26,643 26,280 25,974 25,537 126,498 26,344 25,567 25,206 24,904 24,477 40 - 44 40 41 42 43 44 77,884 17,007 16,248 15,569 14,907 14,153 38636 8,458 8,065 7,724 7,387 7,002 39248 8,549 8,183 7,845 7,520 7,151 5-9 5 6 7 8 9 237249 49,082 48,175 47,413 46,682 45,897 121201 25,066 24,606 24,222 23,852 23,455 116048 24,016 23,569 23,191 22,830 22,442 45 - 49 45 46 47 48 49 57185 13,265 12,307 11,285 10,401 9,927 28080 6,551 6,056 5,531 5,081 4,861 29105 6,714 6,251 5,754 5,320 5,066 10 - 14 10 11 12 13 14 217,134 45,079 44,247 43,406 42,600 41,802 111001 23,041 22,617 22,190 21,780 21,373 106133 22,038 21,630 21,216 20,820 20,429 50 - 54 50 51 52 53 54 54040 9,964 10,356 10,924 11,356 11,440 27209 4,917 5,167 5,511 5,773 5,841 26831 5,047 5,189 5,413 5,583 5,599 15 - 19 15 16 17 18 19 196877 41,022 40,198 39,348 38,542 37,767 100664 20,975 20,553 20,118 19,705 19,313 96213 20,047 19,645 19,230 18,837 18,454 55 - 59 55 56 57 58 59 46,662 10,981 10,154 9,212 8,439 7,876 23549 5,598 5,157 4,648 4,233 3,913 23113 5,383 4,997 4,564 4,206 3,963 20 - 24 20 21 22 23 24 171721 37,021 36,417 29,531 34,124 34,628 87842 18,925 18,623 15,117 17,469 17,708 83879 18,096 17,794 14,414 16,655 16,920 60 - 64 60 61 62 63 64 37558 7,623 7,564 7,583 7,508 7,280 17951 3,742 3,664 3,618 3,534 3,393 19607 3,881 3,900 3,965 3,974 3,887 25 - 29 25 26 27 28 29 147212 33,365 31,331 29,175 27,329 26,012 75044 17,042 15,979 14,858 13,913 13,252 72168 16,323 15,352 14,317 13,416 12,760 65 - 69 65 66 67 68 69 27579 6,788 6,121 5,425 4,825 4,420 12739 3,144 2,828 2,503 2,223 2,041 14840 3,644 3,293 2,922 2,602 2,379 30 - 34 30 31 32 33 34 120175 25,219 24,710 24,087 23,448 22,711 61821 12,877 12,661 12,403 12,125 11,755 58354 12,342 12,049 11,684 11,323 10,956 70 - 74 70 71 72 73 74 20014 4,200 4,091 4,056 3,958 3,709 9281 1,943 1,893 1,880 1,842 1,723 10733 2,257 2,198 2,176 2,116 1,986 35 - 39 35 36 37 38 39 98843 21,803 20,755 19,709 18,749 17,827 50212 11,243 10,633 10,004 9,429 8,903 48631 10,560 10,122 9,705 9,320 8,924 75 - 79 75 76 77 78 79 10693 3,230 2,607 2,023 1,561 1,272 4970 1,502 1,210 939 727 592 5723 1,728 1,397 1,084 834 680 80+ 8,089 3,604 4,485 (kontinua) 72 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2027 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,832,170 928,326 903,844 0-4 0 1 2 3 4 261,677 54,671 52,963 51,917 51,342 50,784 133,588 27,924 27,028 26,498 26,209 25,929 128,089 26,747 25,935 25,419 25,133 24,855 40 - 44 40 41 42 43 44 81,236 17,764 16,937 16,182 15,507 14,846 40357 8,868 8,419 8,028 7,689 7,353 40879 8,896 8,518 8,154 7,818 7,493 5-9 5 6 7 8 9 241121 49,955 49,033 48,130 47,365 46,638 123162 25,508 25,042 24,584 24,198 23,830 117959 24,447 23,991 23,546 23,167 22,808 45 - 49 45 46 47 48 49 61068 14,083 13,188 12,238 11,219 10,340 30023 6,962 6,506 6,016 5,493 5,046 31045 7,121 6,682 6,222 5,726 5,294 10 - 14 10 11 12 13 14 221,033 45,854 45,040 44,208 43,368 42,563 112977 23,433 23,019 22,596 22,169 21,760 108056 22,421 22,021 21,612 21,199 20,803 50 - 54 50 51 52 53 54 52093 9,857 9,880 10,267 10,830 11,259 25969 4,820 4,867 5,114 5,454 5,714 26124 5,037 5,013 5,153 5,376 5,545 15 - 19 15 16 17 18 19 200641 41,755 40,965 40,141 39,293 38,487 102562 21,345 20,941 20,519 20,085 19,672 98079 20,410 20,024 19,622 19,208 18,815 55 - 59 55 56 57 58 59 49,609 11,318 10,840 10,024 9,095 8,332 25103 5,767 5,512 5,078 4,577 4,169 24506 5,551 5,328 4,946 4,518 4,163 20 - 24 20 21 22 23 24 174527 37,704 36,948 36,344 29,474 34,057 89241 19,274 18,880 18,578 15,082 17,427 85286 18,430 18,068 17,766 14,392 16,630 60 - 64 60 61 62 63 64 37444 7,750 7,475 7,418 7,437 7,364 18064 3,838 3,657 3,580 3,536 3,453 19380 3,912 3,818 3,838 3,901 3,911 25 - 29 25 26 27 28 29 155502 34,557 33,295 31,265 29,114 27,271 79312 17,666 17,002 15,941 14,823 13,880 76190 16,891 16,293 15,324 14,291 13,391 65 - 69 65 66 67 68 69 29560 7,101 6,582 5,936 5,262 4,679 13620 3,296 3,034 2,729 2,416 2,145 15940 3,805 3,548 3,207 2,846 2,534 30 - 34 30 31 32 33 34 123181 25,954 25,158 24,649 24,029 23,391 63154 13,220 12,843 12,627 12,371 12,093 60027 12,734 12,315 12,022 11,658 11,298 70 - 74 70 71 72 73 74 19757 4,246 3,995 3,893 3,858 3,765 9094 1,950 1,836 1,790 1,777 1,741 10663 2,296 2,159 2,103 2,081 2,024 35 - 39 35 36 37 38 39 103414 22,648 21,736 20,691 19,648 18,691 52890 11,720 11,205 10,598 9,970 9,397 50524 10,928 10,531 10,093 9,678 9,294 75 - 79 75 76 77 78 79 12156 3,474 2,977 2,403 1,863 1,439 5606 1,603 1,373 1,107 858 665 6550 1,871 1,604 1,296 1,005 774 80+ 8,151 3,604 4,547 (kontinua) 73 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2028 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,877,594 951,213 926,381 0-4 0 1 2 3 4 264,914 55,399 53,810 52,678 51,775 51,252 135,237 28,297 27,461 26,886 26,428 26,165 129,677 27,102 26,349 25,792 25,347 25,087 40 - 44 40 41 42 43 44 84,750 18,626 17,692 16,869 16,118 15,445 42215 9,361 8,827 8,381 7,992 7,654 42535 9,265 8,865 8,488 8,126 7,791 5-9 5 6 7 8 9 245026 50,725 49,909 48,986 48,086 47,320 125143 25,901 25,485 25,019 24,562 24,176 119883 24,824 24,424 23,967 23,524 23,144 45 - 49 45 46 47 48 49 65213 14,775 14,002 13,112 12,169 11,155 32121 7,312 6,915 6,462 5,976 5,456 33092 7,463 7,087 6,650 6,193 5,699 10 - 14 10 11 12 13 14 224,914 46,596 45,815 45,002 44,170 43,331 114941 23,808 23,411 22,998 22,576 22,148 109973 22,788 22,404 22,004 21,594 21,183 50 - 54 50 51 52 53 54 50757 10,268 9,774 9,797 10,180 10,738 25053 5,004 4,771 4,818 5,062 5,398 25704 5,264 5,003 4,979 5,118 5,340 15 - 19 15 16 17 18 19 204447 42,515 41,699 40,908 40,085 39,240 104488 21,732 21,311 20,906 20,486 20,053 99959 20,783 20,388 20,002 19,599 19,187 55 - 59 55 56 57 58 59 51,899 11,141 11,176 10,702 9,899 8,981 26261 5,643 5,680 5,428 5,002 4,508 25638 5,498 5,496 5,274 4,897 4,473 20 - 24 20 21 22 23 24 178621 38,423 37,631 36,877 36,273 29,417 91277 19,633 19,228 18,836 18,534 15,046 87344 18,790 18,403 18,041 17,739 14,371 60 - 64 60 61 62 63 64 37706 8,200 7,601 7,333 7,277 7,295 18372 4,091 3,751 3,575 3,499 3,456 19334 4,109 3,850 3,758 3,778 3,839 25 - 29 25 26 27 28 29 161956 33,989 34,486 33,227 31,201 29,053 82667 17,387 17,625 16,963 15,904 14,788 79289 16,602 16,861 16,264 15,297 14,265 65 - 69 65 66 67 68 69 31324 7,185 6,890 6,385 5,759 5,105 14433 3,354 3,183 2,929 2,635 2,332 16891 3,831 3,707 3,456 3,124 2,773 30 - 34 30 31 32 33 34 126764 27,211 25,892 25,098 24,591 23,972 64776 13,847 13,185 12,810 12,595 12,339 61988 13,364 12,707 12,288 11,996 11,633 70 - 74 70 71 72 73 74 19721 4,497 4,043 3,803 3,705 3,673 9005 2,050 1,845 1,736 1,693 1,681 10716 2,447 2,198 2,067 2,012 1,992 35 - 39 35 36 37 38 39 107793 23,327 22,579 21,671 20,628 19,588 55406 12,057 11,681 11,169 10,562 9,937 52387 11,270 10,898 10,502 10,066 9,651 75 - 79 75 76 77 78 79 13417 3,531 3,204 2,746 2,216 1,720 6143 1,621 1,467 1,256 1013 786 7274 1,910 1,737 1,490 1,203 934 80+ 8,372 3,675 4,697 (kontinua) 74 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2029 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,923,430 974,304 949,126 0-4 0 1 2 3 4 268,266 55,948 54,561 53,531 52,539 51,687 136,948 28,578 27,845 27,322 26,818 26,385 131,318 27,370 26,716 26,209 25,721 25,302 40 - 44 40 41 42 43 44 88,552 19,520 18,553 17,622 16,802 16,055 44305 9,898 9,320 8,787 8,343 7,957 44247 9,622 9,233 8,835 8,459 8,098 5-9 5 6 7 8 9 248722 51,195 50,680 49,863 48,942 48,042 127016 26,137 25,879 25,462 24,998 24,540 121706 25,058 24,801 24,401 23,944 23,502 45 - 49 45 46 47 48 49 69126 15,371 14,692 13,924 13,038 12,101 34100 7,611 7,264 6,869 6,419 5,937 35026 7,760 7,428 7,055 6,619 6,164 10 - 14 10 11 12 13 14 228,710 47,279 46,556 45,777 44,965 44,133 116863 24,154 23,786 23,390 22,978 22,555 111847 23,125 22,770 22,387 21,987 21,578 50 - 54 50 51 52 53 54 50764 11,078 10,182 9,694 9,715 10,095 24869 5,411 4,953 4,724 4,769 5,012 25895 5,667 5,229 4,970 4,946 5,083 15 - 19 15 16 17 18 19 208268 43,284 42,458 41,643 40,852 40,031 106420 22,120 21,698 21,277 20,872 20,453 101848 21,164 20,760 20,366 19,980 19,578 55 - 59 55 56 57 58 59 53,012 10,626 11,003 11,038 10,569 9,776 26759 5,330 5,559 5,596 5,347 4,927 26253 5,296 5,444 5,442 5,222 4,849 20 - 24 20 21 22 23 24 188097 39,176 38,351 37,559 36,808 36,203 96068 20,014 19,588 19,183 18,793 18,490 92029 19,162 18,763 18,376 18,015 17,713 60 - 64 60 61 62 63 64 38679 8,840 8,045 7,458 7,195 7,141 19008 4,424 4,000 3,667 3,496 3,421 19671 4,416 4,045 3,791 3,699 3,720 25 - 29 25 26 27 28 29 161995 29,360 33,920 34,417 33,161 31,137 82736 15,012 17,347 17,585 16,925 15,867 79259 14,348 16,573 16,832 16,236 15,270 65 - 69 65 66 67 68 69 32566 7,118 6,974 6,687 6,198 5,589 15046 3,358 3,240 3,074 2,829 2,545 17520 3,760 3,734 3,613 3,369 3,044 30 - 34 30 31 32 33 34 131543 28,991 27,147 25,831 25,040 24,534 67057 14,753 13,812 13,151 12,777 12,564 64486 14,238 13,335 12,680 12,263 11,970 70 - 74 70 71 72 73 74 20197 4,910 4,284 3,851 3,622 3,530 9161 2,230 1,940 1,746 1,643 1,602 11036 2,680 2,344 2,105 1,979 1,928 35 - 39 35 36 37 38 39 111850 23,908 23,257 22,512 21,606 20,567 57624 12,303 12,017 11,643 11,133 10,528 54226 11,605 11,240 10,869 10,473 10,039 75 - 79 75 76 77 78 79 14247 3,446 3,261 2,958 2,536 2,046 6473 1,566 1,485 1,344 1150 928 7774 1,880 1,776 1,614 1,386 1,118 80+ 8,836 3,851 4,985 (kontinua) 75 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2030 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 1,969,587 997,552 972,035 0-4 0 1 2 3 4 271,685 56,415 55,135 54,288 53,395 52,452 138,695 28,817 28,139 27,709 27,254 26,776 132,990 27,598 26,996 26,579 26,141 25,676 40 - 44 40 41 42 43 44 92,713 20,497 19,445 18,480 17,554 16,737 46676 10,488 9,855 9,279 8,748 8,306 46037 10,009 9,590 9,201 8,806 8,431 5-9 5 6 7 8 9 252137 51,633 51,149 50,637 49,819 48,899 128748 26,359 26,114 25,858 25,440 24,977 123389 25,274 25,035 24,779 24,379 23,922 45 - 49 45 46 47 48 49 72689 15,979 15,287 14,609 13,847 12,967 35892 7,913 7,562 7,216 6,824 6,377 36797 8,066 7,725 7,393 7,023 6,590 10 - 14 10 11 12 13 14 232,429 48,002 47,240 46,518 45,740 44,929 118743 24,519 24,132 23,765 23,369 22,958 113686 23,483 23,108 22,753 22,371 21,971 50 - 54 50 51 52 53 54 52353 12,018 10,987 10,099 9,614 9,635 25549 5,889 5,357 4,904 4,677 4,722 26804 6,129 5,630 5,195 4,937 4,913 15 - 19 15 16 17 18 19 212099 44,084 43,228 42,402 41,587 40,798 108358 22,526 22,086 21,664 21,243 20,839 103741 21,558 21,142 20,738 20,344 19,959 55 - 59 55 56 57 58 59 52,699 9,992 10,497 10,868 10,903 10,439 26461 4,950 5,252 5,477 5,514 5,268 26238 5,042 5,245 5,391 5,389 5,171 20 - 24 20 21 22 23 24 191579 39,968 39,103 38,279 37,490 36,739 97815 20,414 19,968 19,543 19,140 18,750 93764 19,554 19,135 18,736 18,350 17,989 60 - 64 60 61 62 63 64 40575 9,625 8,676 7,894 7,319 7,061 20079 4,836 4,327 3,911 3,586 3,419 20496 4,789 4,349 3,983 3,733 3,642 25 - 29 25 26 27 28 29 166733 36,134 29,301 33,855 34,348 33,095 85167 18,448 14,978 17,309 17,545 16,887 81566 17,686 14,323 16,546 16,803 16,208 65 - 69 65 66 67 68 69 33164 6,972 6,911 6,770 6,493 6,018 15404 3,326 3,245 3,130 2,970 2,733 17760 3,646 3,666 3,640 3,523 3,285 30 - 34 30 31 32 33 34 137836 31,072 28,924 27,085 25,771 24,984 70187 15,830 14,716 13,777 13,118 12,746 67649 15,242 14,208 13,308 12,653 12,238 70 - 74 70 71 72 73 74 21265 5,378 4,681 4,083 3,670 3,453 9593 2,435 2,112 1,837 1,653 1,556 11672 2,943 2,569 2,246 2,017 1,897 35 - 39 35 36 37 38 39 115485 24,470 23,838 23,188 22,446 21,543 59472 12,528 12,263 11,978 11,606 11,097 56013 11,942 11,575 11,210 10,840 10,446 75 - 79 75 76 77 78 79 14593 3,315 3,186 3,013 2,735 2,344 6577 1,493 1,436 1,361 1,233 1054 8016 1,822 1,750 1,652 1,502 1,290 80+ 9,553 4,136 5,417 (kontinua) 76 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2040 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 2,462,381 1,245,431 1,216,950 0-4 0 1 2 3 4 307,304 63,709 62,373 61,303 60,403 59,516 156,918 32,555 31,847 31,299 30,836 30,381 150,386 31,154 30,526 30,004 29,567 29,135 40 - 44 40 41 42 43 44 134,182 30,333 28,198 26,362 25,047 24,242 68099 15,410 14,302 13,363 12,703 12,321 66083 14,923 13,896 12,999 12,344 11,921 5-9 5 6 7 8 9 286,421 58,789 58,102 57,325 56,529 55,676 146213 30,010 29,660 29,263 28,857 28,423 140208 28,779 28,442 28,062 27,672 27,253 45 - 49 45 46 47 48 49 111302 23,698 23,030 22,344 21,577 20,653 56995 12,078 11,788 11,478 11,086 10,565 54307 11,620 11,242 10,866 10,491 10,088 10 - 14 10 11 12 13 14 268,110 54,941 54,391 53,762 52,957 52,059 136847 28,047 27,767 27,438 27,027 26,568 131263 26,894 26,624 26,324 25,930 25,491 50 - 54 50 51 52 53 54 87950 19,592 18,510 17,524 16,580 15,744 43836 9,945 9,297 8,711 8,168 7,715 44114 9,647 9,213 8,813 8,412 8,029 15 - 19 15 16 17 18 19 250043 51,248 50,746 50,215 49,381 48,453 127543 26,149 25,888 25,616 25,182 24,708 122500 25,099 24,858 24,599 24,199 23,745 55 - 59 55 56 57 58 59 67,254 14,957 14,219 13,510 12,726 11,842 32655 7,303 6,929 6,559 6,157 5,707 34599 7,654 7,290 6,951 6,569 6,135 20 - 24 20 21 22 23 24 229735 47,532 46,734 45,981 45,163 44,325 117062 24,231 23,821 23,429 23,006 22,575 112673 23,301 22,913 22,552 22,157 21,750 60 - 64 60 61 62 63 64 46608 10,891 9,866 8,982 8,467 8,402 22169 5,219 4,698 4,249 4,006 3,997 24439 5,672 5,168 4,733 4,461 4,405 25 - 29 25 26 27 28 29 208850 43,457 42,591 41,752 40,924 40,126 106321 22,128 21,684 21,258 20,829 20,422 102529 21,329 20,907 20,494 20,095 19,704 65 - 69 65 66 67 68 69 43907 8,598 8,892 9,060 8,938 8,419 21278 4,128 4,305 4,406 4,355 4,084 22629 4,470 4,587 4,654 4,583 4,335 30 - 34 30 31 32 33 34 188182 39,286 38,422 37,601 36,810 36,063 95780 19,995 19,556 19,136 18,738 18,355 92402 19,291 18,866 18,465 18,072 17,708 70 - 74 70 71 72 73 74 30541 7,604 6,672 5,913 5,340 5,012 14407 3,662 3,178 2,789 2,483 2,295 16134 3,942 3,494 3,124 2,857 2,717 35 - 39 35 36 37 38 39 163255 35,443 28,713 33,150 33,601 32,348 83165 18,046 14,638 16,904 17,117 16,460 80090 17,397 14,075 16,246 16,484 15,888 75 - 79 75 76 77 78 79 20895 4,778 4,533 4,245 3,893 3,446 9072 2,146 1,994 1,830 1,655 1,447 11823 2,632 2,539 2,415 2,238 1,999 80+ 17,842 7,071 10,771 (kontinua) 77 PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN APENDIXU Tabela A (kontinuasaun) 2050 Tinan Total Sexu rua hotu Mane Feto Tinan Sexu rua hotu Mane Feto 3,016,469 1,523,239 1,493,230 0-4 0 1 2 3 4 348,395 71,868 70,630 69,587 68,622 67,688 178,011 36,742 36,088 35,551 35,054 34,576 170,384 35,126 34,542 34,036 33,568 33,112 40 - 44 40 41 42 43 44 184,075 38,529 37,629 36,782 35,954 35,181 93363 19,550 19,091 18,653 18,234 17,835 90712 18,979 18,538 18,129 17,720 17,346 5-9 5 6 7 8 9 325623 66,857 66,016 65,108 64,251 63,391 166305 34,149 33,717 33,254 32,812 32,373 159318 32,708 32,299 31,854 31,439 31,018 45 - 49 45 46 47 48 49 158282 34,511 27,899 32,146 32,503 31,223 80187 17,495 14,153 16,301 16,458 15,780 78095 17,016 13,746 15,845 16,045 15,443 10 - 14 10 11 12 13 14 304,579 62,625 61,802 60,895 60,056 59,201 155477 31,982 31,551 31,085 30,651 30,208 149102 30,643 30,251 29,810 29,405 28,993 50 - 54 50 51 52 53 54 128280 29,194 27,040 25,198 23,850 22,998 64499 14,721 13,598 12,652 11,973 11,555 63781 14,473 13,442 12,546 11,877 11,443 15 - 19 15 16 17 18 19 284602 58,464 57,758 56,957 56,147 55,276 145118 29,826 29,458 29,043 28,621 28,170 139484 28,638 28,300 27,914 27,526 27,106 55 - 59 55 56 57 58 59 104,051 22,384 21,639 20,882 20,054 19,092 52482 11,266 10,924 10,565 10,135 9,592 51569 11,118 10,715 10,317 9,919 9,500 20 - 24 20 21 22 23 24 265634 54,511 53,932 53,265 52,423 51,503 135227 27,772 27,469 27,113 26,676 26,197 130407 26,739 26,463 26,152 25,747 25,306 60 - 64 60 61 62 63 64 79554 17,993 16,863 15,839 14,860 13,999 38738 8,956 8,288 7,687 7,136 6,671 40816 9,037 8,575 8,152 7,724 7,328 25 - 29 25 26 27 28 29 246983 50,661 50,149 49,602 48,754 47,817 125540 25,761 25,494 25,214 24,774 24,297 121443 24,900 24,655 24,388 23,980 23,520 65 - 69 65 66 67 68 69 57658 13,151 12,337 11,569 10,742 9,859 27043 6,230 5,821 5,423 5,005 4,564 30615 6,921 6,516 6,146 5,737 5,295 30 - 34 30 31 32 33 34 226497 46,888 46,090 45,332 44,511 43,676 115041 23,817 23,413 23,024 22,604 22,183 111456 23,071 22,677 22,308 21,907 21,493 70 - 74 70 71 72 73 74 36534 8,905 7,890 7,018 6,465 6,256 16534 4,087 3,584 3,156 2,898 2,809 20000 4,818 4,306 3,862 3,567 3,447 35 - 39 35 36 37 38 39 205361 42,795 41,911 41,053 40,209 39,393 104245 21,728 21,278 20,841 20,407 19,991 101116 21,067 20,633 20,212 19,802 19,402 75 - 79 75 76 77 78 79 29301 6,205 6,168 6,038 5,718 5,172 13264 2,805 2,800 2,745 2,592 2,322 16037 3,400 3,368 3,293 3,126 2,850 80+ 31,060 12,165 18,895 78
Documentos relacionados
Abrir Lista Enfermeiros Admitidos
Joana Pacheco Brum de Sousa Patrícia Alexandra Nogueira da Piedade Rita Alexandra Neves Caixinha Marisa de Jesus Moedas Formigo Daniela Filipa Matos Santos Sílvia Isabel Marques Rosado Ana Margarid...
Leia maisRelatoriu Asesmentu Situasaun Trimestre II 2014
relatoriu trimestral. MAP husu fundus ba Peskiza Nasional ba Utilizasaun Rai no atu estabelese Monitorizasaun Ai‐han Nasional no Sistema Assesmentu Ai‐han ne’ebe sei fornese informasaun forte iha k...
Leia maisRelatoriu Asesmentu Situasaun Trimestre I 2014
relatoriu trimestral. MAP husu fundus ba Peskiza Nasional ba Utilizasaun Rai no atu estabelese Monitorizasaun Ai‐han Nasional no Sistema Assesmentu Ai‐han ne’ebe sei fornese informasaun forte iha k...
Leia maisGravura 9 - STATISTICS TIMOR
maibe benefisius ne’ebé hetan sei sai diak liu esforsu hotu ne’ebé maka halo. Halibur no tau hamutuk dadus sosio-ekonomika ho demografiku ne’ebé los ba nasaun tomak importante ba Timor-Leste tamba,...
Leia mais