sazogadoebrivi mecnierebebi maswavleblis profesiuli standarti

sazogadoebrivi
mecnierebebi
(sabazo da saSualo safexuri)
sazogadoebrivi mecnierebebi
maswavleblis
profesiuli standarti
2008 weli
(pirveli redaqcia)
1
2
maswavleblis profesiuli standarti
istoria
mimarTuleba: istoriuli dro
qronologiuri erTeulebis sistemis gamoyeneba;
istoriuli movlenebisa da faqtebis Sesabamis istoriul epoqebTan dakavSireba.
mimarTuleba: istoriuli interpretacia
istoriuli movlenebis (pirovnebebis) gansxvavebuli interpretaciebis arsebobis mizezebze msjeloba;
erTi da imave istoriuli movlenis (pirovnebis) gansxvavebuli interpretaciebis analizi da Sefaseba.
mimarTuleba: istoriuli kvleva
pirveladi da meoradi wyaroebis analizi;
istoriuli kvlevis dagegmva da Catareba.
mimarTuleba: komunikacia
msjelobasxvadasxva epoqaSi saqarTvelosa da msoflioSi momxdari mniSvnelovani politikuri, socialuri, ekonomikuri da kulturuli cvlilebebis Sesaxeb;
msjeloba msoflio religiebis arsisa da sxvadasxva epoqis sazogadoebis
cxovrebaSi religiis rolis Sesaxeb;
msjelobaTanamedrove epoqasa da warsulSi sxvadasxva kulturis urTierTobisa da urTierTgavlenis Sesaxeb;
sazogadoebrivi mecnierebebi
sabazo an/da saSualo safexuris sazogadoebrivi mecnierebebis
maswavleblis profesiuli unar-Cvevebi
msjeloba saqarTvelosa da msoflioSi ama Tu im konkretul epoqaSi momxdari politikuri, ekonomikuri, socialuri da kulturul-religiuri procesebis urTierTmimarTebebis Sesaxeb;
argumentirebuli eseis dawera istoriul Tematikaze;
istoriuli Temis dawera damoukideblad Catarebuli kvlevis safuZvelze.
3
maswavleblis profesiuli standarti
geografia
mimarTuleba: dro da sivrce
rukis enis gageba; rukis, istoriul-geografiuli saSualebebisa (sqema, diagrama,
foto, cxrili, grafiki) da geografiuli xelsawyoebis gamoyenebiT informaciis
moZieba:
a) sivrceSi orientacia – horizontis mxareebi, gradusTa bade; adgilis mdebareobis gansazRvra;
b) legendis gamoyenebiT simboloebis aRqma;
g) masStabis aRqma - masStabis gamoyenebiT adgilis da manZilebis Sedareba, kartografiuli proeqciebis gansxvaveba.
rukebidan da sxva geografiuli saSualebebidan (fotoebi, grafikebi, cxrilebi,
diagramebi da sxva) mopovebuli informaciis dakavSireba geografiul codnasTan
da amis safuZvelze adgilis, movlenisa da procesebis daxasiaTeba, kanonzomierebebis dadgena:
a) reliefis, hidrografiuli qselis, resursebis, gansaxlebebis, mosaxleobis,
socialuri da ekonomikuri sistemebis, satransporto sistemis Sesaxeb informaciis moZieba-analizi;
istoriul-geografiuli saSualebebis Tematuri analogebis Sedgena.
mimarTuleba: geografiuli kvleva
Tematikis Sesabamisi geografiuli kvlevis (maT Soris saveles) dagegmva;
problemis, geografiuli kvlevis miznis, misi gadaWris gzebisa da mimarTulebis
gansazRvra;
geografiuli kvlevisaTvis saWiro informaciis Segroveba, monacemTa organizeba;
geografiuli kvlevis gansaxorcieleblad mopovebuli informaciis analizi da damuSaveba;
geografiuli problemis gadaWra, kvlevis Sedegebis argumentirebulad warmoCena;
geografiuli Temis struqturuli organizacia.
mimarTuleba: geografiuli interpretacia
geografiuli terminebisa da cnebebis adekvaturi gamoyeneba;
geografiuli faqtebis mosazrebisgan gansxvaveba;
gavrcelebuli geografiuli stereotipebis kontrargumentacia;
geografiuli informaciis safuZvelze prognozebis gakeTeba da modelebis Seqmna
(geografiul konteqstSi);
sxvadasxva formatSi (weriTi, zepiri, vizualuri) warmodgenili informaciis gaazreba da aRqmad formatSi warmoCena.
4
rukebisa da sxva geografiuli saSualebebis gamoyenebiT sakuTari mosazrebebis gamoxatva;
geografiuli kvlevis Sedegebis warmoCenisaTvis aucilebeli unar-Cvevebis gamovlena;
movlenebsa da procesebs Soris mizez-Sedegobriv kavSirebze msjeloba;
geografiuli Temis dawera;
geografiuli davalebis specifikis gaTvaliswinebiT samuSaos danawileba, ganxilva
da sxv.;
damuSavebuli geografiuli Temis prezentacia.
samoqalaqo ganaTleba
mimarTuleba: kvleva
sazogadoebriv cxovrebaSi sakuTari SesaZleblobebis, adgilisa da mniSvnelobis
gaanalizeba;
sazogadoebrivi cxovrebisaTvis mniSvnelovani movlenebisa da procesebis amocnoba da gaanalizeba;
sazogadoebrivi, religiuri, saganmanaTleblo, samarTlebrivi, saxelmwifo da
ekonomikuri institutebis funqciebisa da mniSvnelobis gaanalizeba. demokratiuli praqtikis analizi qveynis interesebTan, tradiciebTan da RirebulebebTan
mimarTebaSi.
mimarTuleba: Sefaseba
sazogadoebriv movlenebsa da procesebTan mimarTebaSi poziciis gamomuSaveba da
argumentirebulad dacva;
sazogadoebrivi mecnierebebi
mimarTuleba: komunikacia
sazogadoebriv movlenebsa da procesebTan mimarTebaSi sxvadasxva midgomisa Tu
poziciis kritikulad Sefaseba;
movlenebis, procesebisa da poziciebis Sefasebisas Sesabamisi kriteriumebis gamoyeneba.
mimarTuleba: komunikacia
sazogadoebrivi interesebis gansaxorcieleblad moswavleebTan, kolegebTan,
mSoblebTan, samTavrobo da arasamTavrobo organizaciebTan TanamSromloba;
sazogadoebriv sakiTxebze msjelobisas sxvadasxva argumentisa da gamoxatvis
formebis miznobrivad gamoyeneba;
im procesebsa Tu gadawyvetilebebSi monawileoba, romlebic exeba moswavleebisa
da sakuTar pirovnul ganviTarebas, mSoblebisa da skolis, sazogadoebis interesebs.
5
maswavleblis profesiuli standarti
6
sabazo an/da saSualo safexuris sazogadoebrivi mecnierebebis maswavleblis profesiuli codna
istoria
istoriis Sesavali:
istoriis damxmare disciplinebi; istoriuli wyaroebi: werilobiTi, nivTieri, eTnografiuli, zepiri, lingvisturi, kino-, foto-, fonodokumentebi; msofliosa
da saqarTveloSi istoriuli azris ganviTareba (Zveli samyarosa da Sua saukuneebis mematianeebi, axali epoqis istorikosebi, XIX-XX saukuneebis istorikosebi).
dro da kalendari:
istoriuli drois erTeulebi: weli, saukune, aTaswleuli, welTaRricxvis sistema; kalendari da drois aRricxvis sistemebi (iuliusis da grigorianuli kalendrebi).
preistoriuli epoqa:
adamianis warmoSoba da ganviTareba; misi gansaxleba msoflioSi; neoliTuri revolucia; uZvelesi religiuri warmodgenebi; preistoriuli epoqis adamiani saqarTvelos teritoriaze.
qarTveli xalxis warmomavlobis sakiTxi
Zveli aRmosavleTi:
SuamdinareTi (adgilmdebareoba, mosaxleoba da misi saqmianoba, miTebi da RmerTebi, Zveli babiloni, hamurabis kanonebi; axalasuruli samefo); aqemenianTa imperia (adgilmdebareoba, kiros II da darios I; saxelmwifo mmarTvelobis sistema,
damwerloba da religia).
samxreT-dasavleT saqarTvelos tomTa uZvelesi gaerTianebebi. diaoxi da kolxa
Zveli saberZneTi, elinizmi da romi:
saberZneTis bunebrivi pirobebi, mosaxleoba da misi saqmianoba; religia adreul
saberZneTSi; aTeni; sparta; didi berZnuli kolonizacia; berZen-sparselTa omebi;
makedoniis aRzeveba, aleqsandre makedonelis imperia da misi dacema; kultura Zvel
saberZneTSi (ganaTleba, mecniereba, arqiteqtura, literatura, Teatri, sporti).
romis daarseba; italiis bunebrivi pirobebi da mosaxleoba; patriciebi da plebeebi; romis respublika (misi daarseba, mmarTvelobis sistema, omi karTagenTan, samoqalaqo omebi, iulius keisari); romis imperia (imperatoris xelisuflebis daarseba
- avgustusi; imperiis teritoria da mmarTvelobis sistema; qristianuli religia
da misi filosofiuri arsi; qristianobis gavrceleba da qristianebis devna; qristianobis saxelmwifo religiad gamocxadeba; romis imperiis orad gayofa; romi da
barbarosebi; dasavleT a.e.b) romis imperiis dacema); kultura Zvel romSi (arqiteq­
tura, literatura, `puri da sanaxaoba~).
kolxeTis samefo VI-III ss.; qarTlis (iberiis) samefos warmoqmna; iberiis samefo II-I
ss. da romaelTa laSqroba saqarTveloSi; saqarTvelosa da romis urTierToba I-II
saukuneebSi.
bizantiis imperia IV- XV:
saxelmwifo mmarTvelobis sistema; iustiniane didi da `romis samarTlis krebuli;~ herakle keisari. saqarTvelo iran-bizantiis dapirispirebaSi; arabebi da
bizantiis imperia; leon III da xatmebrZoleoba; ganxeTqileba msoflio eklesiaSi;
Turq-selCukebi da bizantia; bizantia da saqarTvelo Turq-selCukTa winaaRmdeg
brZolaSi; bizantiis dasusteba da dacema (XII-XVss.).
dasavleT evropa Sua saukuneebSi (V - XIV ss.):
xalxTa didi gadasaxleba; frankebis samefo (karlos didi, frankebis imperiis dacema), feodalizmi dasavleT evropaSi; jvarosnuli laSqrobebi; Sua saukune­
ebis qalaqi (qalaqebis warmoSoba, xelosnoba, vaWroba, qalaqis mmarTveloba da
fenebi; yofa); eklesia da samRvdeloeba; inglisi da safrangeTi XII-XIV ss. (Tavisuflebis didi qartia, inglisis parlamenti, generaluri Statebi, aswliani omi
_ Jana d’ arki).
saqarTvelo IV-XIV ss.:
feodaluri urTierTobebis Casaxva saqarTveloSi; qristianobis saxelmwifo religiad gamocxadeba saqarTveloSi; vaxtang gorgasali; `didi omianoba~; araboba
saqarTveloSi (islami da misi filosofiuri arsi, habib ibn-maslamas `dacvis sigeli,~ saqarTveloSi arabTa mmarTvelobis sistema da xarki); saqarTvelos erTiani
feodaluri saxelmwifos warmoSoba (axali feodaluri samTavroebis warmoSoba;
daviT kurapalati; bagrat III; giorgi I; bagrat IV; giorgi II; daviT IV); saqarTvelo XII
saukunis meore naxevarSi (giorgi III, Tamar mefe); saxelmwifoebrivi wyobileba da
kultura XII-XIII saukuneebSi; monRolTa batonoba saqarTveloSi (monRolTa ekonomikuri da socialuri yofa, monRoluri mmarTvelobis damyareba saqarTveloSi,
ormefoba saqarTveloSi, xalxis aRwera da monRoluri gadasaxadebi, demetre Tavdadebuli; giorgi V); Temur-lengis Semosevebi saqarTveloSi da misi Sedegebi.
sazogadoebrivi mecnierebebi
saqarTvelo antikur xanaSi:
dasavleT evropa, CrdiloeT amerika, ruseTi axal droSi (XV-XIX ss.):
didi geografiuli aRmoCenebi (vasko da gama, kolumbi, magelani); renesansi
(msoflmxedveloba, mecniereba, xelovneba); reformacia (martin luTeri, kalvinizmi, reformacia inglisSi, kontrreformacia); absolutizmi (lui XIV, merkantelizmi); inglisis revolucia (samoqalaqo omi, kromveli, revoluciis Sedegebi);
ganmanaTlebloba (frangi ganmanaTleblebi, ekonomikuri Teoriebi fiziokratebi, adam smiti); safrangeTis didi revolucia (absolutizmis krizisi, monarqiis
damxoba, iakobinelTa diqtatura, revoluciis Sedegebi); CrdiloeT amerika (omi
damoukideblobisaTvis, amerikis SeerTebuli Statebis Seqmna, jorj vaSingtoni,
1787 wlis konstitucia); ruseTis samefo (moskovis centralizebuli samefos Seqmna _ ivane III da ivane IV, petre I, ekaterine II); napoleonis epoqa (napoleonis aRzeveba, napoleonis sagareo politika da saomari kampaniebi; kontinenturi blokada,
1812 wlis saomari kampania ruseTSi, brZola laifcigTan, vaterloos brZola);
industriuli revolucia (industrializacia inglisSi, urbanizacia, socialuri
cvlilebebi); imperializmis epoqa (imperialisturi ideologia _ inglisi da ruseTi; kolonializmi _ inglisi, safrangeTi, ruseTi; marqsizmi).
7
maswavleblis profesiuli standarti
8
saqarTvelo XV-XIX ss.:
aleqsandre didis mefoba da qveynis daSla samefo-samTavroebad; brZola iranisa
da osmaleTis winaaRmdeg XVI-XVII ss. (brZola sixoistasTan, amasiis zavi, luarsab I
da simon I, samcxe-saaTabagosa da aWaris osmaleTis mflobelobaSi gadasvla, Teimuraz I da luarsab II, giorgi saakaZe); vaxtang VI; Teimuraz II da erekle II; solomon
I; saqarTvelo-ruseTis urTierToba XVI-XVIII ss.; qarTuli kultura XVI-XVIII ss.;
ruseTis mier qarTuli samefo-samTavroebis gauqmeba; ajanyebebi qarTlis mTianeTSi, kaxeTSi, imereTsa da guriaSi, 1832 wlis SeTqmuleba; ruseTis mTavrobis
politika saqarTveloSi 30-50-ian wlebSi; ruseT-TurqeTis omebi da saqarTvelo;
batonymobis gauqmeba saqarTveloSi; 60-70 wlebis reformebi; `Tergdaleulebi;~
marqsistuli moZraoba saqarTveloSi; politikuri mimdinareobebisa da partiebis
Camoyalibeba; qarTuli kultura XIX saukuneSi.
XX saukune:
saqarTvelo da msoflio XX saukunis dasawyisSi; I msoflio omi da parizis samSvidobo konferencia; saqarTvelo 1918-1921 wlebSi; saqarTvelo da msoflio 19211939 wlebSi; II msoflio omi da saqarTvelo; msoflio da saqarTvelo 1945-1985
ww-Si ; `perestroika~ da ssrk-s daSla; msoflio da saqarTvelo postsabWoTa
epoqaSi.
geografia
geografiis Sesavali:
geografiis Seswavlis obieqti da miznebi; geografiuli ideebis Camoyalibebis
(formirebis) istoria; mogzaurebi da mogzaurobebi; geografiuli cnebebi da
terminebi; geografiis da geografiuli codnis mniSvneloba; Tanamedrove geografiuli mecnierebis sistema; geografiuli kvlevis meTodebi: tradiciuli (aRwerilobiTi, SedarebiT-geografiuli, kartografiuli) da Tanamedrove (maTematikuri, aerokosmosuri, geoinformaciuli, modelireba); geografiuli prognozireba;
mdgradi ganviTarebis koncefcia.
sivrceSi orientacia:
ruka, rukis ena; globusi; adgilis gegma; kompasi; horizontis mxareebi, gradusTa
bade, grZedi da ganedi, tropikebi da polaruli wreebi, weliwadis droTa da dReRamis cvla; sasaaTo sartyelebi, TariRTa cvlis xazi; masStabi; kartografiuli
proeqciebi; sxvadasxva xelsawyoTi azomvebis Catareba (rukasa da adgilze).
fizikur-geografiuli maxasiaTeblebi:
amindi da klimati; temperaturis cvlileba ganedis, simaRlis da okeanesTan siaxlovis mixedviT; qarebi, maTi warmoSoba da gavrcelebis kanonzomierebebi; naleqebi,
maTi warmoSoba da gavrcelebis kanonzomierebebi; amindis prognozi; meteorologiuri xelsawyoebis gamoyenebis principi; klimatis gavlena miwaTmoqmedebaze, transportze, adamianis janmrTelobaze; atmosferosTan dakavSirebuli katastrofuli
movlenebi; atmosferos dacva. hidrografia (mdinareebi, tbebi, myinvarebi, miwisqveSa wylebi, Waobebi, wyalsacavebi), gavlena reliefze, klimatze, mosaxleobaze,
meurneobaze; wylis resursebis moculoba, gamoyeneba, dacva. wyalTan dakavSirebuli katastrofuli movlenebi; zRvebisa da okeaneebis mdebareoba da ganfeniloba;
sazogadoebrivi geografia:
geografiuli mdebareoba da sazRvrebi; saxasiaTo bunebrivi landSaftebi; bunebrivi resursebi (gavrceleba, mniSvneloba, mdgradi gamoyeneba); bunebrivi resursebi da meurneobis dargebi; resursebis klasifikacia amowurvadobis mixedviT; miwis,
wylis, agroklimaturi, tyis, msoflio okeanis resursebi; mosaxleoba, msoflios
demografiuli viTareba (istoriuli warsulidan dRemde); sxvaobebi da msgavsebebi
qveynebis mixedviT; rasebi, eTnikuri da religiuri struqtura (gavrceleba);
Sobadoba, mokvdaoba, sqesobriv-asakobrivi struqtura, SromiTi resursebi; regionebis da qveynebis socialur-demografiuli klasifikacia (sicocxlis xangrZlivobis, Sobadobis, mokvdaobis, jandacvis da ganaTlebis donis mixedviT); demografiuli gadasvla; demografiuli politika; migracia; urbanizacia da gansaxleba;
mosaxleobis simWidrove; dasaxlebis tipebi; didi geografiuli aRmoCenebi, mogzauroba; meurneobis dargebi (energetika, soflis meurneoba, turizmi, transporti, vaWroba, mrewveloba, komunikaciebi); politikuri geografia da geopolitika;
qveynebi mmarTvelobis formis da teritoriul-administraciuli mowyobis mixedviT; qveynebi saerTaSoriso statusis da sagareo politikuri kursis mixedviT;
mniSvnelovani saerTaSoriso samxedro-politikuri da ekonomikuri organizaciebi
(gaerTianebebi);
qveynebi socialur-ekonomikuri ganviTarebis donis mixedviT (humanuri ganviTarebis indeqsi); gaeros qveynebis tipologia; globalizaciis procesi;
kacobriobis mdgradi ganviTarebis perspeqtiva; umniSvnelovanesi globaluri problemebi da maTi mogvarebis gzebi.
saqarTvelos geografia:
sazogadoebrivi mecnierebebi
marilianoba, siRrme, sruteebi, yureebi, miqceva-moqceva, dinebebi, sameurneo gamoyeneba, dabinZureba, dacva; dedamiwis qerqi, filebis moZraoba; dedamiwis zedapiris
cvlileba; reliefi, geologiuri periodebi, teqtonika, endogenuri da egzogenuri
procesebi; wiaRiseuli resursebi, resursebis mdgradi gamoyeneba; absoluturi
da SefardebiTi simaRle, reliefis formebi, misi gavlena klimatze, mcenareebze,
cxovelebze, meurneobaze; niadagis tipebi da nayofiereba, mcenareTa da cxovelTa
samyaro. biomravalferovneba, maTi dacva, konservacia.
teritoriis formireba; mdebareoba da sazRvrebi; saqarTvelo da kavkasia; teritoriul-administraciuli mowyoba; buneba (mniSvnelovani fizikur-geografiuli
maxasiaTeblebi); bunebrivi resursebi; mosaxleoba (geografia, aRwera, demografia,
migracia, urbanizacia); mosaxleobis eTnikuri da religiuri struqtura; saxasiaTo
bunebrivi da anTropogenuli landSaftebi; infrastruqtura; meurneobis dargebi;
kulturuli mravalferovneba; saqarTvelo da humanuri ganviTarebis indeqsi; garemosdacviTi problemebi da stiqiuri movlenebi; bunebis dacva (samTavrobo da arasamTavrobo organizaciebis roli, daculi teritoriebi, wiTeli wigni da sxva).
9
maswavleblis profesiuli standarti
samoqalaqo ganaTleba
sazogadoebrivi mecnierebebis safuZvlebi da ZiriTadi cnebebi:
samyaros, adamianisa da sazogadoebis warmoSobis ZiriTadi Teoriebi;
sazogadoebis ganviTarebis kanonzomierebaTa Sesaxeb ZiriTadi Teoriebi;
kulturis arsi, raoba da misi mravalferovneba;
mecniereba da mecnieruli azrovnebis ZiriTadi Taviseburebebi;
religia, rogorc kulturuli fenomeni;
sazogadoebrivi mecnierebebis ZiriTadi mimarTulebebi da obieqtebi.
sazogadoebrivi mecnierebebSi gamoyenebuli ZiriTadi meTodebi:
dakvirveba da eqsperimenti;
msjeloba _ faqti da mosazreba;
statistika da analizi;
Teoriebi da daskvnebi.
adamianis uflebebi da Tavisuflebebi:
adamianis uflebebisa da Tavisuflebebis safuZvlebi;
maTi ganviTarebis ZiriTadi istoriuli etapebi;
uflebebisa da Tavisuflebebis arsi;
adamianis uflebebisa da Tavisuflebebis klasifikacia;
adamianis uflebebisa da Tavisuflebebis ganmsazRvreli fuZemdebluri dokumentebi.
konfliqti da mSvidobis mSenebloba:
konfliqti: misi marTva, gadaWra, transformacia, konfliqtis analizis teqnikebi;
konfliqtur situaciaSi qcevis strategiebi da tipebi;
mSvidoba, rogorc procesi _ misi arsi da swavlebis strategiebi;
formaluri da araformaluri samSvidobo ganaTleba.
mSvidobiani Tanaarseboba da mravalferovani garemo:
umravlesoba, umciresobebi, mowyvladi jgufebi;
Tanasworoba da diskriminacia;
integracia da asimilacia;
stereotipebi;
tolerantoba: misi arsi da ganzomilebebi.
demokratiis arsi da misi ZiriTadi institutebi:
demokratiis safuZvlebi da principebi;
demokratiis ganviTarebis ZiriTadi istoriuli etapebi;
10
demokratiuli institutebi da maTi mniSvneloba sazogadoebis ganviTarebaSi.
samoqalaqo sazogadoeba: arasamTavrobo seqtori, media, interesTa jgufebi da
sazogadoebrivi gaerTianebebi.
moqalaqeoba da misi aspeqtebi:
moqalaqeebis socialuri rolebi;
moqalaqis uflebebi, movaleobebi da pasuxismgebloba;
sazogadoebriv cxovrebaSi moqalaqis monawileobis formebi.
globaluri problemebi da misi mogvarebis gzebi:
sicocxlis ufleba da bavSvTa sikvdilianoba;
socialuri daavadebebi _ alkoholizmi da narkomania;
arasrulwlovanTa damnaSaveoba;
ganaTleba da misi xelmisawvdomoba;
devnilebi da ltolvilebi;
siRaribe da misi daZlevis gzebi;
adamiani da garemo;
mdgradi ganviTareba da misi aspeqtebi;
araTanabari ganviTareba da korufcia;
trefikingi;
saxelmwifos Zlierebis Tanamedrove maxasiaTeblebi da globalizacia;
saerTaSoriso saxelmwifoTaSorisi da arasamTavrobo organizaciebi.
saxelmwifosa da samarTlis ganviTarebis ZiriTadi Teoriebi:
ZiriTadi politikuri Teoriebi da maTi arsi;
saxelmwifos niSnebi, funqciebi, mowyoba;
sazogadoebrivi mecnierebebi
ZiriTadi sazogadoebrivi institutebi da maTi urTierTqmedeba:
saxelmwifos tipebi: mmarTvelobis formebi, sazogadoebrivi weswyobileba da politikuri reJimebi;
saxelmwifos warmoSoba saqarTveloSi da misi ganviTarebis etapebi;
samarTlis warmoSoba da ganviTareba;
samarTlebrivi saxelmwifo da misi maxasiaTeblebi;
kanonis uzenaesoba da kanoniereba;
saerTaSoriso samarTali (humanitaruli, sisxlis samarTali, garemosdacviTi,
adamianis uflebebis, Sromis da a.S.) da misi mniSvneloba;
saqarTvelos saxelmwifos kanonmdebloba da misi kavSiri saerTaSoriso samarTalTan (saqarTvelos konstitucia).
ekonomikis ZiriTadi cnebebi, kategoriebi da Teoriebi:
ZiriTadi ekonomikuri sistemebi;
ekonomikuri kategoriebi da kanonzomierebebi;
bazrebi da maTi tipebi;
11
maswavleblis profesiuli standarti
ekonomikuri saqmianobis tipebi, stimulebi da keTildReoba;
fuli da misi funqciebi;
biznesis organizacia da dafinanseba;
sazogadoebrivi sargeblobis saqoneli da momsaxureba;
socialur-ekonomikuri usafrTxoeba da politika;
ekonomikuri urTierTobebis garemo;
saxelmwifos ekonomikuri funqciebi.
swavlebis meTodebi
moswavleze da Sedegze orientirebuli saswavlo procesis dagegmva:
grZelvadiani da moklevadiani misaRwevi saswavlo miznebis, Sesabamisi amocanebisa
da mosalodneli Sedegebis gansazRvra;
saswavlo Temis saswavlo procesis saWiroebebisaTvis misadageba; sazogadoebrivi
mecnierebebis sagnobriv programaze dafuZnebuli iseTi saswavlo gegmis Seqmna,
romelic iTvaliswinebs moswavleebis interesebs, asakobriv Taviseburebebs, codnas, SesaZleblobebsa da gamocdilebas;
codnis gadacemis, unar-Cvevebis gamomuSavebisa da ganviTarebisaTvis swavlebis
strategiebis gansazRvra;
iseTi Sefasebis tipebis (ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli) SemuSaveba, romelTa saSualebiTac SesaZlebeli iqneba Sefasdes moswavleTa rogorc codna, aseve
unar-Cvevebi;
Sefasebis kriteriumebis gansazRvra da Sefasebis cxrilebis Sedgena Semdegi tipis aqtivobebisaTvis: problemis identifikacia, informaciis moZieba, problemis
gadaWris alternatiuli gzebis gansazRvra da maTi efeqturobis Sefaseba, istoriul-geografiuli saSualebebis gamoyeneba, istoriul-geografiuli wyaroebis
analizi, istoriuli da geografiuli kvlevis dagegmva, Catareba da prezentacia,
sazogadoebrivi mecnierebebis Temebze saklaso diskusiebSi monawileoba, sxvadasxva tipis weriTi davalebebis Sesruleba da sxva;
sxva sagnobrivi jgufebis maswavleblebTan urTierTTanamSromlobis safuZvelze
sagnis swavlebis strategiis SemuSaveba da aqtivobebis dagegmva.
swavlebis procesis warmarTva:
sazogadoebrivi mecnierebebis swavlis motivaciis xerxebis gamoyeneba;
Tanamedrove pedagogiuri meTodebisa da aqtivobebis gamoiyeneba, raTa moswavleebs gauRrmavdeT codna da ganuviTardeT unarebi istoriaSi, geografiasa da
samoqalaqo ganaTlebaSi;
moswavleebSi kvleviTi unarebis ganviTarebis xelSewyoba;
moswavleebSi sazogadoebrivi mecnierebebis sakiTxebze sadiskusio da weriTi un-
12
sazogadoebrivi mecnierebebis Seswavlis procesSi yvela moswavlis (maTi individualuri Taviseburebebis miuxedavad) CarTulobis uzrunvelyofa;
aqtivobebis iseTnairad warmarTva, rom moswavleebma SeZlon miRebuli codnis
yoveldRiur cxovrebasTan dakavSireba;
moswavleTaTvis xelmisawvdomi da moxerxebuli istoriul-geografiuli saSualebebis, media- da teqnologiuri resursebis gamoyeneba (saWiroebis SemTxvevaSi
Tavad Seqmna);
aqtivobebis iseTnairad warmarTva, rom moswavleebs ganuviTardeT sakuTari kvle­
visadmi kritikulad midgomis unari.
Sefaseba:
sazogadoebrivi mecnierebebis saswavlo miznebis Sesabamisi Sefasebis kriteriumebisa da sqemebis Sedgena da gamoyeneba;
sazogadoebriv mecnierebebSi moswavleTa progresisa da miRwevebis monitoringis
warmarTva;
sazogadoebriv mecnierebebSi moswavleTa saWiroebebis, progresisa da miRwevebis
aRnusxva da angariSis saxiT warmodgena;
momavali saswavlo procesis dasagegmad Sefasebis monacemebis gamoiyeneba;
sakuTari swavlebis Sefaseba;
misTvis SeTavazebuli Tanamedrove swavlebis koncefciebis, meTodebisa da teqnikis kritikulad Sefaseba.
istoriis, geografiisa da samoqalaqo ganaTlebis swavleba
moswavlis pirovnuli, kulturuli ganviTarebisa da
esTetikuri aRzrdis uzrunvelsayofad:
sazogadoebrivi mecnierebebi
arebis ganviTarebisaTvis xelSewyoba;
iseTi davalebebisa da aqtivobebis SerCeva an mofiqreba, romlebic daexmareba
moswavleebs SemoqmedebiTi unaris ganviTarebaSi;
iseTi davalebebisa da aqtivobebis SerCeva an mofiqreba, romlebic xels uwyobs
moswavleebSi kritikuli azrovnebis unaris ganviTarebas;
iseTi davalebebisa da aqtivobebis SerCeva an mofiqreba, romlebic xels Seuwyobs
moswavleebSi maRalzneobrivi Rirebulebebis gamomuSavebasa da maRali gemovnebis
ganviTarebas;
iseTi davalebebisa da aqtivobebis SerCeva an mofiqreba, romlebic xels Seuwyobs
moswavleebSi codnaze dafuZnebuli patriotizmis ganviTarebas;
iseTi davalebebisa da aqtivobebis SerCeva an mofiqreba, romlebic xels Seuwyobs
moswavleebis profesiuli orientaciis Camoyalibebas.
13
14
maswavleblis profesiuli standarti