Pdf - Revista FEGUI
Transcrição
Pdf - Revista FEGUI
Deportistas Gallegos Campeonato de España Alevín, Infantil y Cadete en el 27-30 Junio de 2013 SECRETARÍA D. Diego López Rey COMITÉ CIENTÍFICO Dr. Stathis Avramidis (Universidad Metropolitana de Leeds. Reino Unido) Dr. José Ignacio Alonso Roque (Universidad de Murcia. España) Dr. Francisco Argudo Iturriaga (Universidad Autónoma de Madrid. España) Dr. Antonio Baena Extremera (Universidad de Murcia. España) Dr. Antônio Barroso Lima (Universidad Federal do Ceará. Brasil) Dr. Antonio Campos Izquierdo (Universidad Politécnica de Madrid. España) Dr. José María Cancela Carral (Universidad de Vigo. España) Dra. María Carrasco Poyatos (Universidad Católica de Murcia. España) Dr. Ricardo J. Pinto Fernandes (Universidade do Porto. Portugal) Dra. Carmen Ferragut Fiol (Universidad de Alcalá. España) Dra. María Dolores González Rivera (Universidad de Alcalá. España) Dr. José Luis López Elvira (Universidad Miguel Hernández de Elche. España) Dra. Suzana Pereira (Universidade de Santa Catarina. Brasil) Dr. Marek Rejman (University School of Physical Education. Polonia) Dr. Helio Roesler (Universidade de Santa Catarina. Brasil) Dra. Encarna Ruiz Lara (Universidad Católica de Murcia. Espana) Dr. José Miguel Saavedra García (Universidad de Extremadura. España) Dr. José Andrés Sánchez Molina (Universidade da Coruña. España) Dra. Susana Soares Ribeiro (Universidade do Porto. Portugal) Dr. David Szpilman (Hospital Miguel Couto de Río de Janeiro. Brasil) Dra. Nuria Ureña Ortín (Universidad de Murcia. España) Dra. Mª Elena Vila Suárez (Universidad de Vigo. España) Dr. Francisco J. Vera García (Universidad Miguel Hernández de Elche. España) Dr. João Paulo Vilas-Boas (Universidade do Porto. Portugal) COMITÉ ASESOR D. Xavier Calvo Sorrivas D. Carlos García Touriñán D. Luis J. Gallego Handford D. Diego Gómez Fernández D. Marcelino López Jiménez D. Jesús Lucas Ayuso D. Fco. Javier Magariños Alende D. Pedro Martínez Varela D. Santiago Moure Tubio D. Sergio Quintela Díaz Dña. Martina Ríos Bello Dña. Lorena Rodríguez Suárez Dña. Nuria Rodríguez Suárez D. Sergio Sánchez Fernández EDITA - FESSGA C/ Habitat, nº 8. Bajo. Izq. 15.172. Perillo – Oleiros. A Coruña. España. Telf. 981.97.71.20. Fax. 981.97.71.42. http://www.fessga.es http://www.fegui.es SUMARIO La crisis y el servicio de salvamento ................................ 91 Risk-taking behaviour and drowning incidents in swimming and non-aquatic activities around the water .................................................................................... 93 [Editorial] [Avramidis, S. and Butterly, R.] Unidad didáctica primeros auxilios y lesiones deportivas en educación física............................................. 99 [Baena-Extremera, A. y Ayala, JD.] Aspectos epidemiológicos do afogamento no município de Fortaleza............................................................ 107 [Sales, RCC. e Lima, A.] Noticias • Información FESSGA Información sobre la licencia profesional de la FESSGA para el año 2014................................................ Información sobre la licencia deportiva de la FESSGA. Temporada 2013 / 2014 .................................. Records gallego individuales y por equipos ............... Los más jóvenes también triunfan a nivel nacional .. Colección de llaveros de salvamento acuático deportivo - FESSGA .......................................................... Oceanman 2013 - AECSA .............................................. Cena gala de la FESSGA 2013....................................... Cristina García participa en los Word Games............ Manual de desfibrilador externo semiautomático .... Concurso de trabajos en salvamento acuático y primeros auxilios................................................................ 117 118 119 123 123 124 126 127 127 128 Revista Indexada en: FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y primeros auxilios no se hace responsable de la opinión expuesta por los autores que firman sus artículos. © FESSGA 1997 - 2013 Depósito Legal: C-834/97 ISSN: 1579-0347 © COPYWRITE. La revista FEGUI es la primera revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios editada en España y pretende ser un medio de formación y difusión de estos contenidos. Se permite la reproducción total o parcial de la edición de esta revista, siempre que se cite correctamente la fuente de procedencia y sus autores. IDIOMAS. La revista FEGUI se publica principalmente en castellano. Pero no descarta la publicación de artículos en otros idiomas como el inglés, francés, portugués, gallego o italiano, pues el objetivo fundamental es la difusión de sus contenidos a la mayor parte de la población. FEGUI. REVISTA DE SALVAMENTO ACUÁTICO Y PRIMEROS AUXILIOS VOL. 4. Nº 38 AÑO 2013 EDITOR Dr. José Arturo Abraldes Valeiras Editorial La crisis y el servicio de salvamento La puesta en marcha y apertura de la época estival del año 2013 ha traído consecuencias negativas para la sociedad, en lo que a número de ahogados se refiere. Comenzó el verano y, desgraciadamente, comenzamos a leer en la prensa noticias trágicas sobre accidentes en espacios acuáticos y naturales que terminaban con la muerte de numerosos bañistas que disfrutaban del medio acuático. Una de las principales causas de víctimas mortales es, y cada vez más frecuentemente, el ahogamiento. Por ello, nuestra función principal como entidad de salvamento y socorrismo es intentar disminuir el número de accidentes e impedir, si ocurren, que tengan un fatal desenlace. Es pública e importante la labor que desde nuestra federación se hace con los medios de comunicación para concienciar a la sociedad y a las administraciones públicas del gran problema que conlleva el espacio acuático, y la importancia de la seguridad en el mismo y en sus actividades. En este sentido, la administración pública, sobre todo en Galicia, se ha hecho eco de nuestras inquietudes y valora las causas principales de los accidentes en los arenales, intentando reforzar su seguridad, con el objetivo de que disminuya el número de ahogados con celeridad. La situación de crisis que vive en este momento el territorio nacional, se ha reflejado también en el servicio de vigilancia, principalmente en los espacios naturales. Así, la precariedad se manifiesta de diferentes formas en el servicio de salvamento y socorrismo: 1) se contrata menos personal para este servicio, 2) se disminuye de forma manifiesta el número de recursos humanos que actúan en los arenales en la época estival, 3) se reduce el horario laboral de y las horas de vigilancia de los socorristas, a pesar de haber una gran afluencia de usuarios en las playas. Estos aspectos más recurridos en esta época estival se unen a la evidencia de reducción en los días laborales totales del servicio de salvamento. La época estival la dicta cada ayuntamiento, sin atender a unos criterios lógicos de afluencia de usuarios a las playas y zonas acuáticas, comenzando cada vez más tarde el servicio de salvamento y socorrismo. Además, la crisis se evidencia en los recursos materiales, donde se han reducido subvenciones de administraciones y, por ello, se cuenta con menos materiales o incluso llegan a estar obsoletos o deteriorados. Finalmente, y no por ello menos importante, se corrobora una mayor ausencia de socorristas en los arenales que vigilan, previenen y actúan ante cualquier accidente como primer interviniente. En referencia a los usuarios, son frecuentes los accidentes que se producen por no obedecer los consejos que frecuentemente se informan por distintas vías, es por ello, que los medios de comunicación juegan un papel fundamental, así como el entorno educativo, familiar y las instituciones dedicadas al mundo del salvamento y socorrismo, como también los propios socorristas de pie de playa. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 91 Editorial Los consejos habituales a los usuarios, presentan aspectos básicos pero contenidos muy importantes para prevenir ahogamientos: 1) que no se bañen solos, 2) que se mojen todas las articulaciones antes de entrar al agua, 3) que supervisen la zona donde uno se baña, 4) que no se bañe después de una comida copiosa, 5) que se vigile de forma persistente a los niños, 6) que se conozca y respete las banderas (roja, amarilla o verde) de la playa, 7) que se acaten las normas del servicio de salvamento, 8) que se eviten situaciones potencialmente peligrosas, como lanzarse de cabeza al agua, bañarse sólo, nadar alejado de la orilla, etc. y, sobre todo, en presencia de un accidente ser capaz de pedir ayuda de forma eficaz y actuar de forma coherente al accidente. Estos consejos, deben seguir inculcándose en la población con ánimo de generar hábitos seguros en el uso del medio acuático, que prevengan y eviten cualquier tipo de situación peligrosa que, desgraciadamente, pueda terminar en ahogamiento. La ola de calor que ha vivido Galicia en este verano ha producido un aumento considerable del número de bañistas en los arenales, una mayor masificación y, desgraciadamente, un incremento de accidentes, sobre todo, de víctimas por ahogamiento, que permite definir como trágico el verano del 2013. Estos datos tan dramáticos, unidos a las características que el salvamento y socorrismo están viviendo en época de crisis, deterioran la imagen de la seguridad en los arenales y espacios acuáticos vigilados por profesionales del sector. Al mismo tiempo, se muestra una mala publicidad a las costas gallegas, que, a la postre, inciden de forma negativa en el turismo que se acerca cada año a disfrutar de los paisajes y las playas de Galicia. En este sentido, es por ello que, las administraciones públicas encargadas de estos temas, deben incidir en la mejora del servicio de salvamento y, poner un mayor esfuerzo en la prevención de los accidentes que ocurren en nuestras costas, poniéndole freno al aumento de víctimas por ahogamiento. Esperando que no se repitan los datos dramáticos obtenidos en este verano, donde tragedias de esta índole hacen que numerosas familias estén inmersas en un gran dolor. Desde la FESSGA, consideramos que se debería haber hecho mucho más, siempre está presente el remordimiento de que se podía haber evitado alguna muerte, y seguiremos trabajando en el objetivo de reducir y eliminar el número de muertes por ahogamiento. Seguiremos apostando por la educación, por la formación y por la profesionalidad de esta profesión, que permita tener mejores características y personal más cualificado para desempeñar las funciones propias de un servicio de salvamento y socorrismo eficaz. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 92 Avramidis, S. and Butterly, R. Artículo en Inglés Risk-taking behaviour and drowning incidents in swimming and non-aquatic activities around the water Comportamiento de riesgo e incidentes de ahogamiento en actividades de natación y próximas al medio acuático Stathis Avramidis Hellenic Centre for Disease Control and Prevention, Greece Leeds Metropolitan University, Leeds, UK Lifesaving Foundation, Ireland E-mail: [email protected] Reception date: April, 18, 2013 Acceptation date: June, 15, 2013 Ronald Butterly Leeds Metropolitan University, Leeds, UK E-mail: [email protected] ABSTRACT The aim of the present study was to associate the sets of behavior and the components of risk-taking behavior that were observed during a sample of drowning incidents. A major literature review of research identified potential risk-taking factors related to drowning reported in the literature. Qualitative content analysis also was used to analyze publicly-available drowning incident videos (n = 41). Authors also conducted semi-structured interviews of persons (n = 34) involved in separate drowning incidents. Based on these samples, results confirmed that people who experienced drowning episodes come from a range of age groups and they include sport risk-takers, as well as those engaging in rewarding, exciting, fun or exhilarating aquatic adventures. Risk-takers often participated in swimming and non-aquatic activities near and above the water on their own or as members of a group of like-minded peers. Key word: drowning; lifeguarding; lifesaving; water safety; swimming; rescue. RESUMEN El objetivo del presente estudio fue el de asociar los conjuntos y componentes de los comportamientos de riesgo que se observaron durante una muestra de incidentes de ahogamiento. Una importante revisión de la literatura de investigación identificó la toma de riesgos potenciales factores relacionados con ahogamientos tratados en la literatura. Análisis de contenido cualitativo se utilizó para analizar vídeos con incidentes de ahogamiento públicamente disponibles (n = 41). Los autores también realizaron entrevistas semiestructuradas a personas (n = 34) que participan en accidentes de ahogamiento diferentes. En base a estas muestras, los resultados confirmaron que las personas que experimentaron episodios de ahogamiento vienen de una variedad de grupos de edad e incluyen deporte de riesgo, así como los que se dedican a emocionantes y divertidas aventuras acuáticas. Frecuentemente aparecen riesgos en natación y actividades acuáticas a poca profundidad y en la superficie del agua en actividades por su cuenta o como parte de un grupo de compañeros con ideas afines. Palabras Clave: Ahogamiento, Salvamento, Socorrismo, Gestión del riesgo acuático INTRODUCTION “Risk is sometimes taken as synonymous with hazard but risk has the additional implication of the chance of a particular hazard actually occurring. Thus, a hazard may be defined as a potential threat to humans and their welfare and risk as the probability of hazard occurrence” (Smith, 1992, p. 6). In other words, to consider behaviour as risky, it must have as a potential outcome either no injuries or actual harm (Irwin & Ryan, 1989). Risk can be beneficial to people for a number of reasons. First, because according to the broaden-andbuild theory of positive emotions (Fredrickson, 2004), it may be a means of achieving the positive emotions that contribute to optimal well-being. An overall ratio of three positive to every negative emotion has been shown to optimise subjective well-being (Fredrickson & Losada, 2006). Second, humans need to take risks because they desire to explore the world. Einstein (1935) argued that humans seek escape from their personal life into the world of objective perception and thought. Finally, risk is necessary FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 93 Risk-taking behaviour and drowning incidents in swimming and non-aquatic activities around the water for achieving learning because people are learn more effectively from sensate-rich personal experiences (Bowman, 2009). Although taking certain kinds of risks may be beneficial in some cases, this is not universal. For example, research has repeatedly shown that some drowning deaths are caused because people take risks in, under, above, or around the aquatic environment (Avramidis, Butterly & Llewellyn, 2007). Given that drowning is a serious social and health problem worldwide (World Health Organization, 2003), risky behaviours act may exaggerate the magnitude of the likelihood of negative outcomes from the hazards found in aquatic environments. The consequences of risk-taking behaviors in public health and safety raises a series of aquatic-related questions. Why do people risk their health or life by participating in excessively risky aquatic activities in open water or other environments with unpredictable environmental or hazardous settings? Why do some people participate in aquatic experiences that contain potentially fatal risks (e.g. jumping in the sea from high cliffs, night scuba diving without a bubby, sailing in rough sea without wearing personal flotation device, long distance swimming in areas with sharks)? Are there individual behavioural traits that may allow lifeguards to foresee risk-taking in the people they supervise? Could this knowledge help lifeguards prevent injuries or death associated with aquatic environments by having this knowledge and recognizing those prone to engage in risky behaviours? Addressing these questions is not easy because the concept of risk is subjectively assessed by the decision-maker. Viewed from a certain perspective every human activity can be seen to contain risk (Franken, 1998), and risk-taking behaviour is a central facet of human information processing as explored within cognition, personality, motivational and social psychology (Tenenbaum, 1995). Researchers have stressed both the theoretical and practical implications of being able to understand risk-taking behaviour and to modify its occurrence (Lightfoot, 1997). People take risks for many reasons. Firstly, some people may be ignorant of potential risks. Secondly, others may take risks because they avoided being hurt in previous experiences; they were lucky. Lack of any injuries can reward unsafe behaviour. Behaviour that is rewarded by a lack of consequences, otherwise injuries are recurrent. Thirdly, by ignoring training, safety rules, signs and precautions, risk and likelihood of being injured increases. Fourth, individuals can be compromised by having only a limited behavioural repertoire for completing an activity. Finally, because they decide that it is better to risk failing than to avoid trying when the consequences are less aversive, persons engage in unsafe behaviours that bring high levels of risk (Weinstein, 1980; Plumert, 1995; Rutter, Quine & Albery, 1998). PSYCHOLOGICAL PROFILES OF RISK-TAKING RELEVANT TO LIFEGUARDING In aquatic settings lifeguards and other emergency personnel are likely to come across two types of risktakers. On the one hand are the people with a psychological high-risk sporting profile. On the other hand are those with an anti-social risk-taking profile (Llewellyn, 2003). Sporting risk-takers tend to be confident that they can manage the risks involved, and have like-minded friends. They are willing to take physical risks to trigger their ‘fight or flight’ response. The resulting “adrenalin rush” apparently gives them feelings of satisfaction derived from the exercise of control in dangerous circumstances, which they interpret as being challenging rather than threatening. Dangerous activities continue to be sought as long as the reward outweighs the consequences and when the sport activity provides intrinsically rewarding experience that is unique to the particular form of sport activity (e.g., sky diving above the sea; Cogan, 1999). Risk-takers in this category are more likely to be male, and may be low on neuroticism scales suggesting resilience to adverse stimuli. They are also low in anxiety, which may partially explain their heightened self-confidence (Llewellyn & Sanchez, in press). Risk-takers seeking sensation by participating in these activities are also more likely to report both a lifetime history and a family history of anti-social personality (n=335; Ball, Carroll & Rounsaville, 1994). Describing risk-taking sports participants in a sentence, they are confident, physically adventurous and need to demonstrate mastery (Llewellyn, 2003). As with the high-risk sporting profile, anti-social personality risk-taking might lead to drowning through health risk-taking or anti-social risk-taking behaviour, like binge drinking. Many drowning victims have consumed alcohol while boating or before swimming (Mackie, 1999; Smith, Keyl, Handley, Bartley, Foss, Tolbert, & McKnight, 2001; McCool, Moran, Ameratunga & Robinson, 2008). One explanation behind this might be that alcohol reduces risk perceptions compared to estimates made before drinking. This increases the risk-taking behaviour (Fromme, Katz, & D’Amico, 1997) possibly because the depressed nervous system inhibits the ability to foresee likely consequences. For example, adolescents are aware that their behaviour is risky and it is different from the decision-making processes of adults regarding consumption of alcohol and drugs combined with reckless driving (e.g., driving on steep paths near the water; Lightfoot, 1997). Collectively, anti-social risk-takers engage in risky situations that do not involve a large degree of personal control (e.g., Russian roulette), and favour conditions unlikely to appeal to the sporting kind of risk-taker (Llewellyn, 2003). As shown above, a more detailed understanding of risk-taking behaviours is vital to optimise aquatic safety. This will help to refine the training provided by aquatic sporting and recreational organizations to avoid and/or manage potentially risky behaviours before the develop into drowning events. The aim of the current study was to identify sets of behavior and FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 94 Avramidis, S. and Butterly, R. components of risk-taking that may lead to drowning or other aquatic emergencies. METHODS Consideration of the strengths and limitations of different research approaches (see Johnson & Onwuegbuzie, 2004) underpinned our decision to undertake a mixed methods approach across three studies. The first study reviewed quantitative studies, aiming to identify literary evidence of drowning incidents demonstrating specific sets of behaviours and components of risk-taking. The second study, based on observations of video recorded drowning rescues, aimed to assess whether or not the specific sets of behaviours and components of risk-taking identified in the first study were either present and/or supplemented by others. The third study was based on interviews, aimed to assess whether or not the specific sets of behaviours and components of risk-taking found in the quantitative literature review were identified as well as finding possible emerging ones. The third study also sought insights into questions left unanswered by the second study. Finally, the variables present in all three sets of data were synthesized to provide a better understanding of the relationships between risk-taking and drowning. Comparing and contrasting the outcomes from the three studies provides a triangulated evidence-base. For the rigour of the three studies see Table 1. STUDY 1 The first study was an extensive review of the literature on empirical studies that employed quantitative dependent measures. It was important that this type of research was completed first within the present mixed methods design, since the initial aim was to identify literary evidence of behaviour sets and components of risk-taking as causes of drowning episodes. The terms ‘drown’, ‘aquatic emergency’, ‘risk factors’, ‘risk-taking behaviour’, ‘risk assessment’, ‘lifeguard’, ‘water safety’, ‘lifesaving’ and ‘rescue’ were used as key words. The search identified 185 aquatic safety peer reviewed journal articles and textbooks in libraries, electronic databases typically available in academic libraries (e.g. Medline, Sport Discuss, Sport Discuss with Full Text, PsychINFO and PubMed). STUDY 2 Data Sources The exact data sources and procedures have been reported earlier (Avramidis, et al., 2007). A criterionsampling method obtained drowning-incident videos (N = 41) that were freely available in the public domain. This method facilitated the identification of variables and their relationships that otherwise might not be available for fatal or non-fatal traumatic drownings. These visual narratives ranged in length from 30 to 720 s (M = 345.0, SD = 2.8). Limitations Strengths Table 1: Rigour of the Three Studies of the Current Research. STUDY 1 Review STUDY 2 Video Analysis STUDY 3 Semi-structured Interviews External validity as the broad literature search provided secondary quantitative data. Internal credibility provided by a number of drowning episodes. This provided indepth individual case information. Internal credibility provided by a number of drowning episodes. This provided indepth individual case information. Data collection was relatively quicker compared to the other two studies. Researcher could document sequential patterns and change. Detailed description of phenomena embedded in local contexts. Results of the reviewed studies were provided independent of this research team. Researcher could get more information about each drowning episode compared to the first study. Reflects a large number of people. Data collection in natural settings. Researcher directed the interview along a desired pathway to extract responses to particular questions. This allowed deeper understanding of the drowning episodes. Researcher has no direct control over the data and therefore could not have an in-depth understanding of who, why and when a drowning incident occurred. This is a fundamental requirement in injury epidemiology of risk-taking behaviour. Researcher may have overlooked specific phenomena. Researcher’s chosen variables may have not reflected local constituencies’ understandings. Identification of local situations, conditions, and stakeholders’ needs. Data collection in natural settings. Small samples limit external generalizability of the findings. Small sample limited generalizability of the findings. The scale and quality of evidence varied by incident. A combination of convenience or snowball sampling did not allow the identification of all the variables that had been found in the literature but only those that were related to the specific circumstances of the examined aquatic environments. The results were more easily influenced by the researcher’s personal biases and experiences. Difficult to make quantitative predictions. Understanding and description of people’s personal experiences and opinion. The results were more easily influenced by the researcher’s personal biases and experiences. Difficult to make quantitative predictions. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 95 Risk-taking behaviour and drowning incidents in swimming and non-aquatic activities around the water Apparatus and Procedures We observed the videos on standard equipment and software to perform appropriate qualitative analyses (QSR, 2002). To deal with the various disadvantages and bias, the objective and subjective audio and visual content of the video were observed without unsupported assumptions and editorial comments. The audio-visual content was transcribed twice within a period of three months. This text was coded and analysed using NVIVO (version 2002). A number of codes were identified within the text. Finally, frequencies were measured. STUDY 3 Participants A combination of convenience and snowball sampling located participants who were water safety or aquatic professionals (e.g., lifeguards, lifesavers, scuba divers, and athletes of aquatic sports (N=34) who could describe a drowning episode. Apparatus and Procedures The same procedure as in the previous study (that examined observation of video recorded rescues) and past published work was followed (Avramidis et al., 2007). Anonymity and confidentiality were maintained. The participants received and read a participant information sheet. After having any questions about their involvement answered to their satisfaction, each signed an informed consent form. The semi-structured interview schedule included openended questions. The interview was transcribed and content analysed using NVIVO. RESULTS Components of risk-taking behavior were noted in all three studies. More precisely, the literature search revealed numerous studies dedicated to risk-taking behavior. Furthermore, the video analysis and the interview analysis identified 11 cases where risktaking behavior led to a drowning episode with one or multiple victims (Table 2). DISCUSSION Risk-taking behaviour was one cause of drowning in the first review study. The results of the second (video) and third (interview) studies supported this finding. More importantly, in the context of the current study, they helped in understanding how and why this happened. Therefore, a number of psychological perspectives need to be addressed in relation to risk-taking behavior. First, in terms of age, in the second and third studies, older children often performed risk-taking activities beyond their physical abilities. Consistent with previous evidence, they often participated in activities that required high ability, physical strength and experience (Plumert, 1995; Lightfoot, 1997). In adults who performed risky activities, the effects of drugs and alcohol altered the accuracy of their perception of the risks and hazards in aquatic activities. In some cases, the effect was to reduce awareness of the negative consequences, thus increasing the likelihood of engaging in risk-taking behaviour. The script below describes the case of a man who swam under the influence of alcohol. “A 50-year old, man had drunk a lot of beer and had eaten just before going swimming. He was swimming fine. Less than a minute later, we saw him unconscious face down. The lifeguard who was on duty swam towards him. The waves were so bid that he couldn’t see that the victim had moved. Thus, he lost sight of him. The 2nd guard started swimming out to get him. They gave him mouth-to-mouth whenever they could. They got him out. From the time the man was spotted until he was removed from the water was about 10min. Resuscitation was administered. He died in the hospital.” (Interview 11, Section 3, Paragraph 6). In the videos and interviews we observed that sporting risk-takers tended to be confident about managing the risks involved. More precisely, they took physical risks to trigger the ‘fight or flight’ response. Many of the sampled drowning victims apparently sought to experience high arousal as excitement rather than fear, believing they were in control of the risks. For example, some risk-takers before their risky attempt, commented: “Wow, ready to go. Let’s go over the edge” and “I got some butterflies; you will be stupid if you weren’t” (Video 2, Section 2, Paragraph 3). This may have given them feelings of satisfaction derived from exercise of control to shift from perceptions of threat to challenge; this was underpinned by the preparation that would allow them to experience personal control (Franken, 1998; Cogan, 1999). Often risk-takers - in both the videos and the interviews - were also unrealistically optimistic expecting that misfortunes would happen to others and, because of that, they ignored every prohibition about their action that was not consistent with their behaviour (Plumert, 1995; Rutter, Quine & Albery, 1998): “Thinking retrospectively I would consider swimming on that day as a risky activity; we had set up the red flags indicating that swimming was dangerous. Nevertheless, the father with the child had possibly ignored them when getting in to the water.” (Interview 20, Section 1, Paragraph 8). The casualties in the video and interview studies all participated voluntarily in risky activities. However, their behavior was often influenced by peer groups. We observed that risky behaviour was performed when it was recognized as risky by others who also participated voluntarily in the same activities. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 96 Avramidis, S. and Butterly, R. Table 2. Evidence of Risk-Taking Behavior in the Second and Third Studies. STUDY Video Analysis N 41 RISK-TAKING RELATED DROWNING EPISODES 2 FREQUENCY 7.4% Interview Analysis 34 9 26.5% Total 75 11 14.7% “He dove from very high up. We cheered. The other friends followed from different lesser heights. One of us wasn’t a very good swimmer. We told him ‘Don’t jump. There is no shame in saying you can’t swim very well’. ‘No, you all jumped. What am I, stupid?’ He went to dive, but flipped over in the air and hit the water with his back. He gasped and water went into his mouth. He started to panic and wave his arms about as most drowning victims do.” (Interview, 10, Section 2, Paragraph 6). Therefore, part of the problem of risk-taking behaviour in the examined samples relied on the relationships among individuals and their social groups. This suggests that relational context confers both meaning and status (Lightfoot, 1997; Llewellyn, 2003). Finally, we observed in the videos and interviews that aquatic adventures triggered the risk-taking behavior when the risk-takers considered it to be emotionally or sensationally rewarding. Risk-takers were often highly skilled and few reported, or showed, fear; these individuals are likely to have developed and refined their coping skills to handle uncertain situations Unfortunately for them, risk-takers do not always have as much control over their risky actions as they anticipate (Cogan, 1999) and as our evidence suggests; “The five Dare Devils jump. Slow motion replay of the failed stunt shows that they did not have enough on the cable when the jumped on the top of the bridge. When the five member team weighting almost 1000 pounds reaches the end of the cable, the tremendous force snapped their lifeline. The more powerful injuries came from the impact of the water 200 feet below the bridge. Laurie is unconscious; her neck broken. Jeff is not breathing; his neck is also broken. Chaos….” (Video 2, Section 4, Paragraph 3). These findings may have important implications for the general public, lifeguards, and local authorities for considering the risks to which they expose themselves. Even swimming in a controlled lifeguarded environment needs to be recognized as risk-taking increased when following a heavy meal and alcohol consumption. This led to the conclusion that, in the present sample, risk-takers were not only those who seek pleasure from activities that contain some degree of risk but also those who disregarded local safety rules and prohibitions. On the other hand, CASES Illegal bungee jump of a 5-team members from a 200 ft high bridge; base jump from 746 ft high tower above the sea Unsupervised repetitive hyperventilation exercises over underwater well; fisherman with epilepsy goes fishing alone far from the coast; deep scuba diving without a buddy; attempt to rescue an unknown drowning victim without knowing lifesaving techniques; attempt to save a child in a flooded river without knowing lifesaving techniques; diving in the sea from high cliffs; swimming having consumed alcohol and food; snorkelling far from the coast with wearing a lifejacket in an area with sharks; repetitive deep scuba diving without a buddy and without maintaining the safety rules when local authorities ought to make available funding for providing sufficient lifeguard supervision, adequate rescue equipment and preventive measures (e.g., warning signs, flags and drowning detection systems) this averts risk becoming actual harm. Finally, lifeguards should come to expect that drownings are equally likely to happen to non-swimmers as to those highly skilled individuals. These highly skilled individuals increase their risk both on their own and when they are with like-minded peers. The current findings are subject to a number of sources of potential bias. The first limitation is that the first study used only literature that was based in English and Greek languages. Therefore, it may have neglected important findings from research conducted in other languages. A second limitation relates to the time lag between the drowning incident and the interview, which may impair recall quality. CONCLUSIONS The mixed methods research design adopted here shows that risk-taking behavior during engagement may lead to a fatal or non-fatal drowning episode. In terms of age, we observed that older children performed risk-taking activities where they may have overestimated their physical abilities in relation to physical strength and experience. On the other hand, some adult risk-takers had a lifetime history of risky behaviour. Furthermore, sporting risk-takers tended to be confident about managing the risks involved. Additionally, the casualties of the present sample participated in risky voluntarily (e.g. stunts, sporting and recreational activities). Finally, we observed that aquatic adventures triggered the risktaking behavior when the risk-takers considered it to be rewarding, exciting, fun or exhilarating. ACKNOWLEDGMENTS Authors wish to thank Prof Jim McKenna, Leeds Metropolitan University, UK for editing advice prior to submission. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 97 Risk-taking behaviour and drowning incidents in swimming and non-aquatic activities around the water REFERENCES Avramidis, S., Butterly, R., & Llewellyn, D.J. (2007). The 4W model of drowning. International Journal of Aquatic Research and Education, 1(3), 221-230. Ball, S.A., Carroll, K.M., & Rounsaville, B.J. (1994). Sensation seeking, substance abuse, and psychopathology in treatmentseeking and community cocaine abusers. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 62(5), 1053-1057. Bowman, A. (2009) Making choices and taking risks. Retrieved 30 October 2009 from http:// www. teachingexpertise. com/ articles/ making- choices- taking-risks- 482. Cogan, N. (1999). Metamoticcational dominance, states and injuries in risk and safe sports. Personality and Individual Differences, 27, 503-518. Diener, E., Sandvik, E., & Pavot, W. (1991). Happiness is the frequency, not the intensity, of positive versus negative affect. In F. Strack (Ed.). Subjective well-being: an interdisciplinary perspective (pp. 119–139). Oxford: Pergamon Press. Einstein, A. (1935). The world as I see it. London: John Lane and Bodley Head. Ewert, A., & Hollenhurst, S. (1989). Testing the adventure model: empirical support for a model or risk recreation. Journal of Leisure Research, 21, 124-139. Franken, R.E. (1998). Human motivation. 4th ed. London: Brooks/Cole Publishing Company. Fredrickson, B. (2004). The broaden-and-build theory of positive emotions. Philosophical Transactions for the Royal Society Biological Sciences, 359, 1367–1377. Fredrickson, B.L. and Losada, M. F., (2005). Positive affect and the complex dynamics of human flourishing. American Psychologist, 60, 678-686. Fromme, K., Katz, E., & D’Amico, E. (1997). Effects of alcohol intoxication on the perceived consequences of risk-taking. Experimental and Clinical Psychopharmacology, 5(1), 14-23. Irwin, C.E., Jr & Ryan, S.A. (1989). Problem behaviour of adolescents. Pediatrics in Review, 10, 235-246. Johnson, R.B., & Onwuegbuzie, A.J. (2004). Mixed methods research: a research paradigm whose time has come. Educational Research, 33, 14–26. Lightfoot, C. (1997). The culture of adolescent risk-taking. New York: The Guilford Press. Llewellyn, D.J. (2003). The psychology of risk-taking behaviour. PhD Thesis, The University of Strathclyde. Llewellyn, D.J., & Sanchez, X. (in press). Individual differences and risk-taking in rock climbing. Psychology of Exercise and Sport. Mackie, I.J. (1999). Patterns of drowning in Australia, 1992-1997. Medical Journal of Australia, 171(11-12), 587-590. McCool, J.P., Moran, K., Ameratunga, S., & Robinson, E. (2008). New Zealand beachgoers' swimming behaviors, swimming abilities, and perception of drowning risk. International Journal of Aquatic Research and Education, 2(1), 7-15. Plumert, J. (1995). Relations between children’s overestimation of their physical abilities and accident proneness. Developmental Psychology, 31(5), 866-876. QSR. (2002). NVIVO, Getting started in NVIVO. Australia: QSR International Pty Ltd. Rutter, D.R., Quine, L., & Albery, P.I. (2003). Perceptions of risk in motorcyclists: Unrealistic optimism, relative realism and predictions of behaviour. British Journal of Psychology, 89, 681-696. Smith, K. (1992). Environmental hazards: assessing risk and reducing disaster. London: Routledge. Smith, G.S., Keyl, P.M., Handley, J.A., Bartley, C.L., Foss, R.D., Tolbert, W.G., & McKnight, J. (2001). Drinking and recreational boating fatalities, a population-based case-control study. Journal of American Medical Association, 286(23), 2974-2980. Tenenbaum, G. (1995) Methodological considerations in sport psychology. In F. Fu, and M.L. Nig, (Eds.). Sport Psychology (pp. 58-64). Hong Kong: Baptist University Press. Weinstein, N.D. (1980). Unrealistic optimism about feature life events. Journal of Personality and Social Psychology, 39, 806-820. World Health Organization. (2003). The injury fact book. A graphical overview of the global burden of injuries. Geneva: World Health Organization. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 98 Baena-Extremera, A. y Ayala, JD. Artículo en Castellano Unidad didáctica primeros auxilios y lesiones deportivas en educación física Didactic unit first aid and sports injuries in physical education Antonio Baena-Extremera Facultad del Deporte. Universidad de Murcia E-mail: [email protected] Fecha recepción: 16 de julio de 2013 Fecha aceptación: 21 de septiembre de 2013 José David Ayala Jiménez Facultad del Deporte. Universidad de Murcia E-mail: [email protected] RESUMEN Dentro del bloque de Contenidos de Condición Física y Salud, la Educación Física en Secundaria Obligatoria pretende enseñar a los alumnos gran cantidad de contenidos, donde se incluyen los primeros auxilios y el tratamiento de las lesiones en el deporte, recogidos dentro del Real Decreto 1631/2006 de enseñanzas mínimas. Estos contenidos son de gran interés para los alumnos, sobre todo porque uno de los objetivos de esta asignatura es que adquieran ciertos hábitos de práctica física de forma autónoma en su tiempo libre. En este trabajo, se presenta una unidad didáctica de primeros auxilios y lesiones deportivas para que los docentes, tengan una referencia de cómo poder trabajar y enseñar estos contenidos en educación secundaria. Se explican además algunas sesiones y algunos de los ejercicios a trabajar con los alumnos. Palabras Clave: Educación Física, Actividad Física, Lesión, Accidente. ABSTRACT Within the block of Contents Physical Fitness and Health, Physical Education in Secondary aims to teach students lots of content, which includes first aid and treatment of sports injuries, collected under the Royal Decree 1631/2006 curricula. These contents are of great interest to students, especially since one of the objectives of this course is to acquire certain habits of physical practice independently in their free time. In this paper, we present a teaching unit first aid and sports injuries for teachers, have a reference on how to work and teach this content in secondary education. It also explains some sessions and some of the exercises to work with students. Key Words: Physical Education, Physical Activity, Injure, Accident. INTRODUCCIÓN Las clases de Educación Física (EF) tiene un importante rol en la promoción y adquisición de conductas saludables en el alumnado (Moreno y Llamas, 2007; Nuviala, Gómez-López, Pérez y Nuviala, 2011). Es sabido que aquellos alumnos que tienen una actitud positiva hacia la práctica de actividades físicas en EF (Cardinal y Cardinal, 2001), o que señalan encontrarse más motivados y disfrutar más en estas clases (Cox, Smith y Williams, 2008), tienen mayor probabilidad de ser activos fuera del contexto educativo. Por todo ello, es necesario que el alumno adquiera algunas nociones básicas sobre primeros auxilios, que pueda aplicar dentro y fuera del entorno educativo. La práctica de actividades físicas y deportes aportan a nuestros alumnos grandes beneficios para su salud ya que esta, influye directamente en su desarrollo tanto físico como psicológico, pero también, es cierto que su práctica sistemática trae consigo el riesgo de sufrir lesiones más o menos graves, cuando no se toman las debidas precauciones para desarrollarla, e incluso tomándolas, como queda reflejado en el siguiente dato. Las tasas de accidentes en las clases de EF oscilan entre el 0,75-11,7% (Latorre y Herrador, 2003). Aunque, si bien es cierto que son leves en la mayoría de los casos. Para evitar las posibles lesiones en EF, lo ideal es prevenir y por otro lado, formar a los alumnos sobre estos contenidos, para que en caso de que ocurra, sepan cómo actuar, dentro y fuera del centro. De esta forma, según el diccionario de la Lengua Española entiende la prevención como “todas aquellas medidas que se deben tomar para evitar un riesgo”, en nuestro ámbito suelen traducirse en una lesión o accidente deportivo. En este caso, accidente deportivo, según la O.M.S. “es aquel que sucede durante la práctica de una actividad físico- FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 99 Unidad didáctica primeros auxilios y lesiones deportivas en educación física deportiva”. Se dice que es previsible, porque en la mayoría de los casos podría evitarse con unas adecuadas medidas de prevención. Por otro lado, los primeros auxilios, según Castro (2005), son “las medidas que se toman inicialmente en un accidente donde ha ocurrido, hasta que aparece la ayuda sanitaria; son las actividades fundamentales ante una urgencia”. Es por ello, que, con la realización de este trabajo, se pretende que nuestros alumnos conozcan los primeros auxilios a aplicar en diferentes casos en una situación de urgencia. Así como las primeras medidas de actuación en las principales lesiones deportivas y mediadas de actuación de urgencia, que se pueden dar tanto en el contexto educativo, como puedan suceder en el transcurso del día a día. Por todo esto, consideramos que desde el área de EF, el licenciado en Ciencias del Deporte debe propiciar el conocimiento de las técnicas de actuación en lesiones deportivas y primeros auxilios, secuenciando muy bien los contenidos para no repetir conceptos y lograr una formación lo más amplia posible en sus alumnos (Baena, 2011). FUNDAMENTACIÓN DE LA UNIDAD DIDÁCTICA El objetivo básico de esta unidad didáctica será que nuestros alumnos/as sean capaces de identificar, valorar e intervenir en situaciones de auxilio como consecuencia de un accidente o una lesión deportiva. Como todos sabemos, la práctica de actividad física y deportiva conlleva una gran cantidad de beneficios para las personas a nivel físico, psíquico y social. Igualmente, desde hace algunos años se conocen los beneficios positivos que estos hábitos tienen sobre la salud (Motl y McAuley, 2009), sobre el rendimiento académico (Inglés, Martínez-González, García-Fernández, Torregrosa y Ruiz-Esteban, 2012) e, incluso, sobre los aspectos psicológicos de las personas (Jiménez, Martínez, Miró y Sánchez, 2008). Pero también es cierto que lleva implícitos unos riesgos potenciales, los cuales pueden minimizarse con la adopción de una serie de medidas por parte de los propios deportistas o practicantes de actividad física. En la unidad didáctica de Primeros Auxilios se pretende informar a los alumnos/as sobre los posibles riesgos y, sobre todo, darles a conocer las medidas de prevención básicas y las pautas de actuación en caso de producirse algún tipo de accidente o de lesión durante la práctica de actividad física. Este trabajo, iría destinado para el cuarto curso de la Educación Secundaria Obligatoria. A partir de aquí, los objetivos que plantea conseguir dicha unidad son: Conocer y aplicar los principios básicos de primeros auxilios. Identificar los primeros auxilios que se deben prestar para cada tipo de lesión o enfermedad. Aplicar las técnicas de primeros auxilios en función del tipo de accidente o lesión y según los protocolos establecidos. Obtener los datos de las constantes vitales del enfermo o accidentado a partir de la medida de la frecuencia cardiaca y respiratoria, la temperatura y la presión arterial. Valorar la gravedad de accidentes, enfermedades o lesiones a partir de los datos de las constantes vitales, de la observación de los signos y síntomas, y de la información de los afectados. Considerar la secuencia de actuación y organización. Conocer las principales lesiones deportivas y sus medidas de actuación de urgencia. Valorar la importancia que tiene saber actuar correctamente en caso de accidente. Determinar la composición de un botiquín. A continuación, se va a establecer la relación que existe de esta unidad con los objetivos de etapa y de área de EF, según su contribución a la adquisición de los mismos. Contribución a los objetivos de etapa (Real Decreto 1631/2006 de 29 de diciembre, por el que se establecen las enseñanzas mínimas correspondientes a la Educación Secundaria Obligatoria). Asumir responsablemente sus deberes, conocer y ejercer sus derechos en el respeto a los demás, practicar la tolerancia, la cooperación y la solidaridad entre las personas y grupos, ejercitarse en el diálogo afianzando los derechos humanos como valores comunes de una sociedad plural y prepararse para el ejercicio de la ciudadanía democrática. Concebir el conocimiento científico como un saber integrado que se estructura en distintas disciplinas, así como conocer y aplicar los métodos para identificar los problemas en los diversos campos del conocimiento y de la experiencia. Conocer y aceptar el funcionamiento del propio cuerpo y el de los otros, respetar las diferencias, afianzar los hábitos de cuidado y salud corporales e incorporar la educación física y la práctica del deporte para favorecer el desarrollo personal y social. En relación con los objetivos de área, esta unidad contribuirá a los siguientes: Conocer los rasgos que definen una actividad física saludable y los efectos beneficiosos que esta tiene para la salud individual y colectiva. Valorar la práctica habitual y sistemática de actividades físicas como medio para mejorar las condiciones de salud y calidad de vida. Conocer y consolidar hábitos saludables, técnicas básicas de respiración y relajación como medio para reducir desequilibrios y aliviar tensiones producidas en la vida cotidiana y en la práctica físico-deportiva. Adoptar una actitud crítica ante el tratamiento del cuerpo, la actividad física y el deporte en el contexto social. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 100 Baena-Extremera, A. y Ayala, JD. En relación a la contribución de esta unidad a las competencias básicas descritas en la Ley 2/2006, así como en el Real Decreto 1631/2006, destacan las siguientes: Competencia matemática. Competencia en el conocimiento y la interacción con el mundo físico. Competencia social y ciudadana Competencia para aprender a aprender Autonomía e iniciativa personal A continuación, vamos a explicar los contenidos de la unidad didáctica. Conocimiento de los primeros auxilios en las actividades físicas y deportivas y sus pautas generales de actuación ante un accidente. Identificación de accidentes producidos por traumatismos mecánicos físicos. Aprendizaje de los elementos que incluye el botiquín de primeros auxilios. Conocer y practicar el protocolo de actuación ante un herido. Saber actuar en caso de accidente. Adopción de medidas de seguridad personal y del accidentado. Valoración y respeto de las normas higiénicas y preventivas. Concienciación de la importancia que tienen estos contenidos con las prácticas físicas. En relación a la metodología, de aplica la metodología adaptada para el grupo, en función de las tareas que se plantean en la temporalización del curso. Además se aplicará el método de enseñanza personalizada para atender las demandas específicas del alumno. La metodología didáctica se adaptará a las características propias del alumnado, centrándose fundamentalmente en él; se utilizarán modelos de enseñanza que permitan al alumno/a una mayor toma de conciencia e intervención en el proceso de aprendizaje; buscaremos así, su participación activa y la utilización global de sus recursos y capacidades. Se aplican específicamente estrategias de refuerzo en aquellos alumnos que necesiten de un mayor tiempo para comprender los contenidos, buscando la motivación para la progresión del alumno/a. Por lo tanto se combinará la instrucción directa mediante exposición magistral ayudada con material auxiliar como proyección de vídeos, o PowerPoint, y el manual básico de primeros auxilios de Cruz Roja, con la búsqueda de soluciones alimentando la disonancia en el alumno/a gracias al descubrimiento guiado. Igualmente, se utilizarán estilos de enseñanza que utilizan ambas técnicas, como por ejemplo el mando directo y modificación de mando directo, así como la enseñanza por grupos reducidos y la resolución de problemas, entre otros. Para llevar a cabo la evaluación, se utilizarán los siguientes instrumentos: Se utilizará un cuestionario para comprobar los conocimientos adquiridos en las actividades. Este instrumento valdrá un 40% de la nota final. Se utilizará una hoja de observación como escala de registro del trabajo del alumno durante el transcurso de esta U.D. y su actuación en el examen práctico. Este instrumento tendrá un valor del 40% de la nota final. Por último, se usará una lista de control donde se evaluará ciertos criterios de actitud, la asistencia y la puntualidad, con un valor total del 10%. Una vez explicados los elementos fundamentales de la unidad, vamos a proceder a explicar brevemente, las sesiones que la componen, pues debido al tipo de trabajo que abordamos, la extensión en las mismas debe ser limitada. ACTIVIDADES DE ENSEÑANZA/APRENDIZAJE. Sesión nº 1 - Temporización: 55’ Material necesario para la sesión: Cuestionario para el alumnado. Intervención docente: En esta primera sesión realizaremos una evaluación inicial para comprobar los conocimientos previos sobre primeros auxilios y lesiones deportivas de los que parten nuestros alumnos. Para ello utilizaremos el cuestionario de evaluación inicial y posteriormente realizaremos una revisión y discusión de los resultados obtenidos, resolviendo las dudas y fallos observados en nuestros alumnos. Sesión nº 2 - Temporización: 55’ Material necesario para la sesión: Ordenador y proyector. Intervención docente: Comenzaremos la sesión con una explicación teórica sobre los primeros auxilios y que es la conducta PAS ¿Qué hacer en un accidente? Que consiste básicamente en: Proteger, avisar y socorrer. A continuación plantearemos una serie de supuestos prácticos para que nuestros alumnos asimilen mejor la explicación. Por ejemplo, como evaluar rápidamente al accidentado, realizar una llamada al servicio de emergencias, etc. Para dejar constancia de todo lo anterior y facilitar su aprendizaje visionaremos el video de Cruz Roja sobre pauta general de actuación. Este video se puede encontrar en el siguiente link: http://youtu.be/X0CaEP585Mg Finalmente pasaríamos a resolver las posibles dudas que puedan surgir en nuestros alumnos. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 101 Unidad didáctica primeros auxilios y lesiones deportivas en educación física Sesión nº 3 - Temporización: 115’ Material necesario para la sesión: Ordenador y proyector. Maniquí para RCP. Colchonetas. Intervención docente: Comenzaremos la sesión con una exposición teórico/practica sobre como valorar las lesiones de un herido, dividiéndola en dos apartados: Primero la valoración inicial en el que se establecerán los pasos a seguir: 1º Comprobación de consciencia (hablar con el herido, zarandearle con suavidad para determinar si está consciente o no). 2º Comprobación de respiración (acercando nuestra mejilla a la boca de la víctima, ver si se eleva el pecho). 3º Apertura de vías respiratorias (si el paciente está inconsciente abrirle la boca y visualizar si hay un cuerpo extraño en su interior, extrayéndolo si es posible). 4º Valoración de pulso (Se tomará a nivel de la carótida, valorando la frecuencia y la intensidad). 5º Presencia de hemorragias. (Si existen se aplicara presión para frenar la hemorragia, no usar torniquete). En segundo lugar explicaremos la actuación a llevar a cabo ante una víctima inconsciente pero que sí respira. La que se conoce como la “posición lateral de seguridad”, pero solo se llevará a cabo cuando se esté seguro de que no presenta otras lesiones. Se realiza de la siguiente forma: 1º Hay que arrodillarse junto a la víctima y flexionar en ángulo recto el brazo más próximo al reanimador con el codo doblado y la palma de la mano hacia arriba. 2º Flexionar la pierna de la víctima más alejada al reanimador 3º Girarlo suavemente hacia el reanimador tirando de la pierna flexionada y empujando del hombro simultáneamente, de forma que quede tumbado lateralmente con la cadera y rodilla dobladas en ángulo recto. 4º Extender la cabeza hacia atrás y colocar la mano de la víctima que queda arriba con el dorso de la misma bajo la mejilla, para mantener la extensión de la cabeza. 5º Seguiremos a su lado vigilando sus signos vitales hasta que llegue la ayuda solicitada. A continuación explicaremos el protocolo de actuación ante una víctima que no respira. Reanimación cardio-pulmonar (RCP): 1º Lo primero que haremos, será colocar a la víctima sobre una superficie dura (suelo), boca arriba, con la cabeza y los hombros al mismo nivel que el cuerpo y los brazos estirados a lo largo del cuerpo. 2º El reanimador se colocará arrodillado a la altura de los hombros de la víctima. 3º A continuación, hay que comprobar la respiración, para ello hay que abrir la vía aérea, hiperextendiendo el cuello, con una mano bajo el mentón y con la otra en la frente de la víctima. (A la misma vez se revisará la boca en búsqueda de cuerpos extraños que puedan obstruir la vía aérea). 4º Una vez confirmada la parada cardiorrespiratoria se activará el sistema de emergencia. 5º Ya podemos comenzar el masaje cardiaco, (compresiones torácicas más boca a boca). Para realizarlo se colocará el talón de las manos en medio del esternón entre los pechos (línea intermamilar). Entrelazar los dedos de ambas manos y con los brazos rectos, en la línea vertical del tórax de la víctima, dejar caer el peso de nuestro cuerpo hundiendo el pecho de la víctima. El ciclo de la RCP es de 30 compresiones y 2 insuflaciones boca a boca. El ritmo es de 30:2, la frecuencia de compresión es de 100 por minuto. 6º Las insuflaciones: se realizan poniendo una mano en la frente y la otra en la barbilla, subiendo la cabeza suavemente. A continuación abrir la boca y comprobar que no hay ningún cuerpo extraño, comenzaremos la insuflación rodeando con nuestros labios la boca de la víctima, a la vez que tapamos la nariz para que no se escape el aire. Hay que asegurarse de que se eleva el pecho en caso contrario algo se estará haciendo mal. 7º En caso de que la víctima reaccione se colocará en la posición lateral de seguridad. Foto. Alumno practicando la Reanimación Cardiopulmonar Básica en un maniquí de entrenamiento. Finalmente, vamos a destacar algunas consideraciones de esta práctica en niños. Se procederá a realizar la valoración inicial igual que en adultos y una vez comprobada la inconsciencia y la ausencia de respiración se procederá de la siente forma: (Material extraído del Manual básico de primeros auxilios de Cruz Roja). 1º Se realizarán 5 insuflaciones. 2º Hay que realizar cuatro ciclos de 30 compresiones y 2 insuflaciones. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 102 Baena-Extremera, A. y Ayala, JD. 3º En caso de no revertir la parada cardio respiratoria se llamará al 112. 4º Continuar con el ciclo de 30 compresiones y 2 insuflaciones hasta la llegada de los servicios sanitarios. 5º En caso de reaccionar, se colocará en la posición lateral de seguridad. A continuación visionaremos el video de Cruz Roja para constatar todo lo anterior. Este video se puede consultar en siguiente link: http://youtu.be/iFDOJB7ZFzg Sesión nº 4 - Temporización: 55’ Material necesario para la sesión: Ordenador y proyector. Intervención docente: En esta sesión se explicarán los síntomas y primeras actuaciones ante posibles pérdidas de consciencia transitoria: Dolor torácico. Es un dolor que se siente en la parte anterior del tórax, fuerte y de forma repentina, que puede provocar sudores, palidez y mareo, acompañado de una sensación de opresión en el pecho. Que hacer: desabrochar prendas que opriman a la víctima, tranquilizar y llamar a una ambulancia para su traslado al hospital. Convulsiones. Son contracciones involuntarias y repetidas de la musculatura corporal, acompañadas generalmente con pérdida de la consciencia y desconexión de la realidad. (Manual de primeros auxilios, Cruz Roja) Que hacer: dejar a la víctima donde está, mejor echado en el suelo, apartar los objetos con los que se pueda golpear. Si fuera posible se colocará algo consistente entre los dientes para que no se muerda la lengua, nunca los dedos (por ejemplo un paquete de clínex) y es importante dar aviso a los servicios médicos aunque haya sido leve. Lipotimia, síncope o desmayo. Es una pérdida de consciencia temporal. Que hacer: elevar las piernas, situarla en una zona ventilada, aflojar las prendas que obstruyan las vías aéreas, no incorporarse rápidamente. Convulsión febril en niños. Es una fiebre repentina que se da en niños y puede provocar convulsiones. Que hacer: apartar los objetos con los que se pueda golpear, aplicar compresas mojadas para que descienda la fiebre. Acudir al centro sanitario. Insolación y golpe de calor. Es un aumento de la temperatura corporal provocada por una exposición prolonga al sol. Que hacer: parar la actividad física, ponerse a la sombra, beber agua abundantemente. Maniobra de Heimlich. A continuación explicaremos la maniobra de expulsión de un cuerpo extraño que obstruye la vía aérea. Se puede producir por ejemplo durante una comida cuando un trozo de comida bloquea la vía aérea y puede llegar a provocar la asfixia de la víctima. Procedimiento: Si la víctima tose, continuaremos animando a que siga haciéndolo. Si no tose y muestra signos evidentes de asfixia procederemos dando 5 golpes en la parte posterior de la espalda (entre las escápulas), inclinándole el tronco hacia delante. (Manual de primeros auxilios, Cruz Roja) A continuación nos colocaremos por detrás rodeándolo con ambos brazos para realizar la maniobra de Heimlich, colocando el puño de una mano con el pulgar haciendo relieve hacia el abdomen de la víctima por encima del ombligo y realizar 5 compresiones enérgicas hacia arriba. Si el objeto no sale y la víctima pierde la consciencia comenzaremos la RCP. Finalmente, trataremos el botiquín, el cual debería contener al menos el siguiente material: Tijeras de punta roma, pinzas, termómetro digital. Antisépticos: o Povidona Yodada. Desinfectantes: o Agua oxigenada, suero fisiológico. Material para curas: o Guantes, gasas estériles, esparadrapo, tiritas, vendas. Medicamentos: Analgésicos (paracetamol, ácido acetil salicílico) Pomada para quemaduras, pomada antiinflamatoria, colirio antiséptico, pomada antiestamínica. Para hacer un repaso de todo lo visto en esta sesión, pondremos los siguientes videos: http://youtu.be/w2p6W4jAKRY (Problemas cardiovasculares) http://youtu.be/pdLx3y8T-mk (Convulsiones) http://youtu.be/Blyd0yznUB0 (Lipotimia) http://youtu.be/iFDOJB7ZFzg (A partir del min. 7’32’’) (Obstrucción V/A.) Sesión nº 5 - Temporización: 55’ Material necesario para la sesión: Ordenador y proyector. Intervención docente: Una vez vistas las actuaciones y primeros auxilios a llevar a cabo en una situación de urgencia, pasaremos a explicar las principales lesiones y sus medidas de actuación de urgencia y su recuperación deportiva. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 103 Unidad didáctica primeros auxilios y lesiones deportivas en educación física Primero diferenciaremos entre lesión aguda y crónica, siendo la primera la derivada de una acción repentina (accidente deportivo) y crónica como la derivada de acciones repetidas (fractura por estrés). ejercicios de fuerza de forma progresiva. (Martínez, I. (2010) Apuntes de la asignatura de lesiones deportivas. Facultad de Ciencias del Deporte. Universidad de Murcia. No publicado). Lesiones agudas en la articulación del hombro: La articulación del hombro es inestable de por sí, esto es debido a sus propias características fisiológicas, lo que quiere decir que sacrifica estabilidad por movilidad, siendo esta la de mayor amplitud de movimiento del cuerpo humano. Lesiones agudas en la articulación de la rodilla: Ligamento cruzado, (anterior y posterior): se pueden lesionar por un contacto directo o indirecto que provoca un desgarro o la rotura total. Las lesiones más frecuentes que se suelen dar son una subluxación, luxación y por inestabilidad provocada en la mayoría de ocasiones por repetición de las anteriores debilitando la acción de los ligamentos que sujetan la cabeza del húmero. Se pueden producir por: un traumatismo directo, indirecto o por desgaste. Los síntomas que aparecen son después de sentir un sonido “crujiente”, hinchazón, dolor y una limitación funcional. Las medidas de actuación serán las de aplicar frío, inmovilización y elevación par a su traslado al centro sanitario. Los síntomas son evidentes provocando un fuerte dolor instantáneo imposibilitando el movimiento de la articulación. Las medidas que llevaremos a cabo serán la de aplicar hielo y la inmovilización del brazo utilizando un cabestrillo para su posterior traslado al centro sanitario. La recuperación la secuenciaremos en 8 semanas las 4 primeras se realizaran trabajos de movilización pasiva-activa y las 4 últimas ejercicios de propiocepción. Después de este periodo se programara un trabajo específico de prevención en que se buscará la recuperación de la movilidad completa y programa de refuerzo muscular. Si todas estas medidas no surgieran efecto y la lesión se vuelve a repetir habría que valorar la posibilidad de una intervención quirúrgica, mediante una artroscopia. (Martínez, I. (2010) Apuntes de la asignatura de lesiones deportivas. Facultad de Ciencias del Deporte. Universidad de Murcia. No publicado). Lesiones en la articulación del pie: Esguince de tobillo, es la región anatómica que más se lesiona siendo los ligamentos externos los más afectados en este tipo de lesión. Se divide en tres categorías (grados): Grado I: Se aprecia una leve hinchazón en la zona, se puede continuar haciendo ejercicio de forma moderada y puede presentar hematoma local. Grado II: Se caracteriza por un fuerte dolor acompañado de inflamación y hematoma, que provoca incapacidad de movimiento e hipersensibilidad local. Grado III: Síntomas parecidos al de grado II pero además puede parecer no sentir mucho dolor, esto puede ser síntoma de rotura a nivel nervioso. Las medidas que llevaremos a cabo serán la de aplicar frío y un vendaje compresivo y elevación del pie para reducir la inflamación. En caso de grado II o III se trasladará al centro sanitario para su valoración. La recuperación se planteará de forma individual con ejercicios de propiocepción y estiramientos y Foto. Alumnas practicando la inmovilización de piernas y brazos con férulas hinchables. La recuperación se planteará primero con trabajo de potenciación de isquiosurales más ejercicios de propiocepción y por último trabajo de cuadriceps de forma progresiva. Ligamentos laterales en ellos se tendrá en consideración su diferente estructura anatómica y su frecuencia de lesión. Siendo el interno más aplanado y el que con mayor frecuencia se lesiona, aunque su recuperación es mejor y el externo en forma de cordón y de peor recuperación tras la lesión y suele necesitar de cirugía para su recuperación total. Las medidas de actuación serán las mismas que en los ligamentos cruzados y los ejercicios de recuperación serán básicamente diseñados a partir de ejercicios de propiocepción de forma progresiva. Para este tipo de lesiones, el uso de la piscina para realizar los ejercicios de recuperación funcional es muy aconsejada por que disminuye el peso que tiene que soportar la articulación. (Martínez, I. (2010) Apuntes de la asignatura de lesiones deportivas. Facultad de Ciencias del Deporte. Universidad de Murcia. No publicado). Lesiones en meniscos: Los meniscos son como dos “almohadillas” situadas entre el fémur y la tibia encargadas de amortiguar y disipar el peso. Suelen romperse por un apoyo sobre una sola pierna, tras un salto, por el giro de la rodilla dejando el pie fijo en el suelo. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 104 Baena-Extremera, A. y Ayala, JD. Sesiones nº 7 y 8 Los síntomas son dolor, hinchazón, derrame articular y acumulación de líquido sinovial y bloqueo articular. Las medidas de urgencia consistirán en aplicar hielo e inmovilización del miembro y traslado al centro sanitario para su valoración. La recuperación, si no existe bloqueo se tratara con programa específico que potencie la musculatura y descargue a los meniscos de esfuerzos. Pero en caso de bloqueo articular será necesaria una intervención quirúrgica por medio de una artroscopia. (Martínez, I. (2010) Apuntes de la asignatura de lesiones deportivas. Facultad de Ciencias del Deporte. Universidad de Murcia. No publicado). Sesión nº 6 - Temporización: 55’ Material necesario para la sesión: Ordenador y proyector. Intervención docente: Esta sesión la dedicaremos a explicar las lesiones sin sustrato anatómico, así como su mecanismo lesional y sintomatología. También veremos sus medidas de urgencia y recuperación deportiva. Son lesiones musculares que se caracterizan por que no hay sangrado, no tienen separación del músculo y son ocasionadas dentro del organismo. Dolor post esfuerzo (agujetas), aparecen a las horas de realizar ejercicio al someter a la musculatura a unas cargas superiores a las que no está acostumbrada. Se recomienda aplicar calor y estiramientos para su recuperación, así como el aumento de la carga de forma gradual para prevenirlas. Calambres, son contracciones involuntarias del músculo ocasionados por esfuerzos cortos pero intensos. Desaparecen estirando el músculo. Se recomienda la aplicación de calor, estiramientos y una buena hidratación durante el ejercicio. Distensión o elongación, es provocada por un estiramiento excesivo del músculo. Se recomienda la aplicación de frío y reposo. Al empezar de nuevo a realizar ejercicio se hará de forma ligera y progresiva cuando desaparezcan los síntomas más o menos 5-7 días después. Contractura, Es provocada por el mantenimiento de una postura y la falta de relajación del músculo. Se recupera estirando o masajeando la zona. Se recomienda aplicar calor, estiramientos progresivos y reposo. Al empezar de nuevo a realizar ejercicio se hará de forma ligera y progresiva mediante contracciones isométricas. Los síntomas más o menos duraran 10-15 días. (Martínez, 2010) Apuntes de la asignatura de lesiones deportivas. Facultad de Ciencias del Deporte. Universidad de Murcia. No publicado). En estas sesiones llevaremos a cabo el proceso de evaluación de los contenidos vistos en la unidad didáctica. En la sesión nº 7 realizaremos un examen tipo test y en la sesión nº 8. Realizaremos el examen teórico/práctico, con la ayuda del maniquí de primeros auxilios se les plantearán diferentes casos para comprobar sus conocimientos, dejándolos reflejados en la rúbrica de evaluación. CONCLUSIONES Desde el área de Educación Física, no cabe duda que se puede aportar mucho al trabajo y desarrollo de la prevención, primeros auxilios y medidas de actuación de urgencia en lesiones deportivas, puesto que desempeñamos nuestra labor en un contexto propicio para que ocurran estos incidentes. Aunque, el fin último no seria que nuestros alumnos superen una materia en concreto, sino más bien que adquieran un aprendizaje significativo, útil para cualquier situación que se le pueda presentar en el día a día. Por otro lado no estaría de más contar con profesionales del sector sanitario, o charlas de expertos, que pudieran acudir al centro educativo. Y a propuesta personal que se realizaran cursos de reciclaje para el profesorado. (Como propuesta extraescolar se podría solicitar unas jornadas de protocolos de actuación sobre primeros auxilios y lesiones en las que aportarían sus conocimientos y experiencias profesionales del sector como; Un médico, Protección Civil o Cruz Roja). REFERENCIAS Baena, A. (2011) Educación Física y lesiones: aspectos preventivos y de seguridad en la docencia. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios, 35 (4), 319. Cardinal, B.J., y Cardinal, M.K. (2001). Role modeling in HPERD: Do attitudes match behavior? Journal of Physical Education, Recreation and Dance, 72(4), 34-39. Castro Blanco, F.J. (2005). La enseñanza de los primeros auxilios en el área de Educación Física. Lecturas: Educación Física y Deportes. Revista Digital - Buenos Aires - Año 10 - Nº 84. Cox, A.E., Smith, A.L., y Williams, L. (2008). Change in physical education motivation and physical activity behavior during middle school. Journal of Adolescent Health, 43, 506-513. Inglés, C. J., Martínez-González, A. E., García-Fernández, J. M., Torregrosa, M. S., y Ruiz-Esteban, C. (2012). Prosocial Behavior and Self-Concept of Spanish Students of Compulsory Secondary Education. Revista de Psicodidáctica, 17(1), 135-156. Jiménez, M.G., Martínez, P., Miró, E., y Sánchez, A.I. (2008). Bienestar psicológico y hábitos saludables: ¿están asociados a la práctica de ejercicio físico? International Journal of Clinical and Health Psychology, 8(1), 185-202. Manual básico de primeros auxilios. Cruz Roja Española, 2012. Martínez, I. (2010). Apuntes de la asignatura de lesiones deportivas. Facultad de Ciencias del Deporte. Universidad de Murcia. Material no publicado. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 105 Unidad didáctica primeros auxilios y lesiones deportivas en educación física Moreno, J.A., y Llamas, L.S. (2007). Predicción de la importancia concedida a la EF según el clima motivacional y la motivación autodeterminada en estudiantes adolescentes. Enseñanza, 25, 137-155. Motl, R.W., y McAuley, E. (2009). Pathways between physical activity and quality of life in adults with multiple sclerosis. Health Psychology, 28(6), 682-689. Nuviala, A., Gómez-López, M., Pérez, J.A., y Nuviala, R. (2011). Lifestyle and Physical Education. Journal of Human Kinetics, 27, 149-162. Organización Mundial de la Salud (OMS, 2003) Real Academia Española. (2001). Diccionario de la lengua española (22.a ed.). Madrid, España. Real Decreto 1631/2006 de 29 de diciembre. Rosas, M.R. (2011) Lesiones deportivas clínica y tratamiento. Offarm. Vol. 30 núm. 3 mayo-junio 36-42. San Jaime, A. (2009). Actuaciones básicas en primeros auxilios, Ed. Tebar. Madrid Viribay Lorite, F., Álvarez Cueto, B., Pérez Villanueva, N. (2005). Las lesiones deportivas atendidas en el área de urgencias. Emergencias, 17, 243-250. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 106 Sales, RCC. e Lima, A. Artículo en Portugués Aspectos epidemiológicos do afogamento no município de Fortaleza Epidemiology of drowning in the town of Fortaleza Sales, RCC Corpo de Bombeiros Militar do Estado do Ceará – Ceará – Brasil E-mail: [email protected] Fecha recepción: 16 de julio de 2013 Fecha aceptación: 21 de septiembre de 2013 Antônio Barroso Lima Universidade Federal do Ceará – IEFES - Ceará - Brasil E-mail: [email protected] RESUMO A presente pesquisa realizou um estudo dos aspectos epidemiológicos das mortes por afogamento no município de Fortaleza. O objetivo do estudo foi a análise dos aspectos epidemiológicos dos afogamentos ocorridos na cidade de Fortaleza no período compreendido de 2002 a 2007. O estudo tem características descritivas e exploratórias, onde os laudos do Instituto Médico Legal de Fortaleza (IML) serviram de fonte de consulta. Foi dado a conhecer a estrutura do Corpo de Bombeiros Militar do Estado do Ceará (CBMCE) Núcleo de Bombeiros Litorâneo que é o responsável pela atividade de prevenção e salvamento aquático, traçou o perfil do afogado de Fortaleza com suas variáveis e conheceu o perfil do afogado de outras instituições e suas ações preventivas. Os resultados revelam o seguinte perfil: (i) indivíduo do sexo masculino (86,13%); (ii) na faixa etária de 30 a 39 anos (18,39%); (iii) estudantes (34,3%); (iv) alfabetizados (44,19%); (v) horários de maior incidência compreendido no intervalo de 14h as 15h59 min. (22,26%); (vi) o mês de abril foi o de maior incidência com (13,22%); (vii) no dia de domingo (30,65%) e (viii) água doce (70%). Conclui-se que com a revelação do perfil do afogado da cidade de Fortaleza e suas variáveis ficou mais clara a possibilidade de deflagração correta de campanhas preventivas eficazes e a correta operacionalização dos recursos disponíveis de combate ao afogamento. Palavras Chave: Epidemiologia. Afogamento. Prevenção. Guarda-vidas. ABSTRACT This research conducted a study of epidemiological aspects of drowning deaths in the city of Fortaleza. The aim of the study was to analyze the epidemiology of drownings occurred in the city of Fortaleza in the period from 2002 to 2007. The study is exploratory and descriptive characteristics, where the reports of the Forensic Institute of Fortaleza (IML) served as a source of information. It was given to know the structure of the Fire Brigade of the State of Ceará (CBMCE) Center for Coastal Fire Department that is responsible for the activity of prevention and aquatic rescue, traced the profile of Fortaleza drowned with their variables and met the profile of the drowned other institutions and its preventive measures. The results show the following profile: (i) the male (86.13%); (ii) aged 30 to 39 years (18.39%); (iii) students (34.3%); (iv) literate (44.19%); (v) times greater incidence in the range of 14h to 15h59 min. (22.26%); (vi) the month of April was the highest incidence with (13.22%); (vii) on Sunday (30.65%) and (viii) freshwater (70% ). We conclude that with the revelation of the profile of the drowned city of Fortaleza and it is variables became clearer the possibility of outbreak of proper preventive campaigns effective and correct operation of the resources available to combat drowning. Key Words: Epidemiology. Drowning. Prevention. Lifeguards. INTRODUÇÃO A morte silenciosa por afogamento chama a atenção da população desde antes de Cristo, quando se constatam várias passagens bíblicas que descrevem tentativas de ressuscitação de afogados e, principalmente, em épocas em que homicídios, acidentes com transporte e suicídio não tinham tanto destaque numérico (Szpilman, 2000). O afogamento é considerado como trauma pela Organização Mundial de Saúde (OMS) e o trauma tem características peculiares, pois acontece inesperadamente, o que gera, invariavelmente, uma situação de caos no âmbito familiar (Szpilman, 2000). O afogamento teve seu conceito evoluído ao passar dos anos e a presente pesquisa baseou-se no conceito mais atual, que trata afogamento como o processo que condiciona disfunção respiratória devido à submersão ou imersão num meio líquido, independente da sobrevida ou não (Drowning, 2002). FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 107 Aspectos epidemiológicos do afogamento no município de Fortaleza O estado do Ceará, localizado na região nordeste do Brasil, apresenta uma população de 8.106.653, e conta com uma extensão litorânea de 573 km, sendo considerado, portanto, um amplo território turístico (IBGE, 2007). Somado a isso, tem suas serras, com amplos recursos naturais e outros atrativos que, através da publicidade, estimulam o turismo de repouso e descanso desejado pelos turistas nacionais e estrangeiros (SETUR, 2006). Estudos revelam que o principal centro de atração turística do Estado do Ceará é a própria capital (Fortaleza), com suas famosas praias: Iracema, Futuro, Barra do Ceará, Volta da Jurema e Mucuripe (SETUR, 2006). Fortaleza chega a 2,5 milhões de habitantes sendo a quinta cidade mais populosa do Brasil, de acordo com dados do Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE), (IBGE, 2012). Fortaleza abriga cerca de doze lagos de médio porte, dentre estes citamos: Messejana, Parangaba, Maraponga, Modubim, Opaia, Pajuçara e Jaçanaú (SEMAM, 2007). Possui uma extensão litorânea de 34 km, que somados a facilidade de acesso às praias, lagos, e outros mananciais promovem um risco iminente de afogamento nas atividades de lazer aquático (UFRJ, 2007). A responsabilidade legal de proteção e salvamento aquático do estado do Ceará é do Corpo de Bombeiros Militar do Estado do Ceará (CBMCE) (CEARÁ, 1989), com as atribuições de gerenciar as atividades preventivas e corretivas que objetivam reduzir as mortes por afogamento. No ano de 2004, foi criada a Lei no 13.462, de 27 de Abril de 2004, que dispõe sobre a presença obrigatória de profissionais de salvamento aquático nas áreas de lazer públicas e privadas do Estado do Ceará e dá outras providências. A referida lei tem em seus artigos, as responsabilidades, bem como os ambientes e circunstâncias que são necessários à presença do profissional guarda-vidas. Estes profissionais são portadores de certificado do Curso de Treinamento Credenciado, vistoriado e aprovado pelo CBMCE (CEARÁ, 2004). A complexidade do problema de afogamento exige uma diversidade de enfoques na sua abordagem. É importante a construção de indicadores a partir de várias vertentes. O perfil do afogado, onde se faz necessário o estudo dos aspectos epidemiológicos do afogamento para que a exposição do problema contribua e sirva de sustentabilidade para aplicação de atividades futuras (Rabello, 2001). O estudo dos aspectos epidemiológicos do afogamento no município de Fortaleza surgiu após serem verificados altos índices deste tipo de morte no Brasil e no mundo. A Organização Mundial de Saúde (OMS) estima que no ano de 2000 ocorreu cerca de 449.000 afogamentos no mundo inteiro (Peden, Mcgee, 2003). Em 2001-2002 era a sétima causa de morte não intencional em todas as idades e a segunda causa de morte por causa externa na faixa etária de 1 a 14 anos nos Estados Unidos (CDC, 2004). O mar do Litoral Leste de Fortaleza é caracterizado como perigoso por apresentar fortes ondas e morfologia irregular, além de possuir variação relativa da maré em torno de 3,1 metros (Pinheiro, L. 2000). Gráfico 1. Número de afogamentos ocorridos de 2002 a 2011 no estado do Ceará. No período compreendido entre os anos de 2002 a 2007, constatou-se somente em Fortaleza, a morte de 310 pessoas vítimas de afogamento e em todo o estado do Ceará 1.107 vítimas. Entretanto, contabilizando este número em todo o estado, tivemos os seguintes dados anuais de acordo com o gráfico 1. O número de mortes por afogamento no estado em 2002 - 175, em 2003 - 191, em 2004 – 233, em 2005 – 172, em 2006 – 176, em 2007 – 160, em 2008 correspondeu a 146 óbitos em 2009 este número passou para 163, no ano de 2010 decresceu para 127 óbitos e em 2011 este número elevou para 152 mortes, (IML, 2012). Dados relativos ao ano de 2012 já nos mostram que o Corpo de Bombeiros já contabilizou 316 resgates no ano em curso. Após esta constatação relativa aos altos índices de mortes por afogamento, surgiram questionamentos tais como: quem são as verdadeiras vítimas de afogamento no município e o que fazer para diminuir estes índices. METODOLOGIA O trabalho contextualizou as informações dos aspectos epidemiológicos do afogamento no município de Fortaleza, Ceará, através de um estudo descritivo, de caráter exploratório, com a delimitação de tempo compreendida no período de 2002 a 2007. O caráter descritivo da análise dos dados buscou descrever as características pertinentes às mortes por afogamento no município, com a interrelação entre as variáveis que serão mencionadas a seguir. Os dados da pesquisa documental nos foram fornecido pelo Instituto Médico Legal (IML) de Fortaleza, Ceará. Estas informações foram tratadas através do software Excel, da Microsoft, nos fornecendo dados relativos a análise, bem como a confecção dos gráficos e o agrupamento das informações. A população de referência para o estudo foram as vítimas por afogamento do município de Fortaleza. A pesquisa foi desenvolvida com o apoio técnicocientífico do CBMCE, da Faculdade Metropolitana FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 108 Sales, RCC. e Lima, A. de Fortaleza (FAMETRO) e em consonância com a Resolução n0 196/96 do Conselho Nacional de Saúde. Foram analisados 1193 registros de afogamento, dos quais foram excluídas as vítimas de outros municípios e selecionados 310 registros para o estudo das variáveis, que estavam em consonância com os objetivos da pesquisa. As variáveis estudadas foram: (i) Condicionantes do homem: a. Gênero (masculino ou feminino); b. Faixa etária, seguindo o padrão da literatura (Szpilman, 2002) com intervalos, em anos de 0-4; 5-9; 10-14; 15-19; 20-29; 30-39; 40-49; 50-59; 6069; 70-79; 80 e acima; c. Profissão do afogado; d. Grau de escolaridade (analfabeto, alfabetizado, ensino fundamental, ensino médio, nível superior); (ii) Condicionantes ambientais e temporais: a. Horário (08-10; 10-12; 12-14; 14-16; 16-18; noite e indeterminado); b. Por trimestre; c. Dia da semana (segundafeira, terça-feira, quarta-feira, quinta-feira, sextafeira, sábado, domingo); d. Ano; e. Tipo de água (doce ou salgada); f. Mês de ocorrência; g. Tipo de maré (enchente ou vazante) e Fase da lua (minguante, cheia, crescente e nova). RESULTADOS E ANÁLISE O universo total de laudos no período compreendido entre os dias 1 de janeiro de 2002 a 31 de dezembro de 2007, foi de 1193. Destes, foram analisados apenas 310 (25,98%), levando-se em consideração apenas aqueles afogamentos ocorridos no município de Fortaleza, Ceará, desconsiderando assim, outros municípios atendidos pelo IML Fortaleza. Condicionantes do homem Gênero da vítima Com a comparação em virtude do gênero, pôde-se verificar um predomínio de ocorrências do sexo masculino, sempre com uma grande superioridade numérica no decorrer dos anos. Constata-se uma elevação considerável no ano de 2004, atingindo o pico de 58 óbitos do sexo masculino, com um posterior decréscimo no ano de 2005 com 40 óbitos e uma ascensão nos anos seguintes. Verifica-se uma estabilidade no número de registros femininos a partir do ano de 2004, com seis eventos anuais. O gênero masculino, em termos percentuais, foi superior com 86,13% das ocorrências e o feminino aparece com 13,87%. A predominância do sexo masculino nas mortes por afogamento já é uma realidade no perfil do afogado no Brasil, ratificando os dados nacionais. Em pesquisas já feitas por Szpilman, apresenta-se o sexo masculino em todas as idades com superioridade numérica. A grande incidência do sexo masculino justifica-se devido a uma combinação de fatores apresentados por Howland et al (1996): 1. maior exposição do homem ao ambiente aquático com maior risco de submersão; 2. maior consumo de bebida alcoólica pelo sexo masculino e 3. a superestimação de sua habilidade natatória. Este triângulo segundo os autores justifica os principais motivos de superioridade de mortes masculinas por afogamento. Faixa etária da vítima A classificação etária foi dimensionada de acordo com o padrão da literatura de Szpilman (2002), onde estão divididos em 12 intervalos de idade. Observou-se que a idade entre 30-39 anos superou os outros intervalos, aparecendo com um total de 57 óbitos equivalente a 18,39% do total da amostra. O que mais preocupa é que os eventos de afogamento não apresentam regularidade, podendo variar a população em relação a faixa etária e encontra-se entre uma ampla faixa etária que vai de 5 a 49 com os maiores índices percentuais. Profissão A classificação da área ocupacional das vítimas foi baseada na denominação do IML de Fortaleza, de acordo com a nomenclatura utilizada em seus laudos cadavéricos e adaptada através da classificação de ocupação, segundo o setor e qualificação profissional (Souza, 1991). Esta classificação está assim distribuída: 1. Aposentados; 2. Desempregados; 3. Estudantes; 4. não informado; 5. dona-de-casa; 6. outros (englobam os profissionais dos setores primário, secundário e terciário). Observamos uma superioridade da categoria estudantes com 121 óbitos equivalendo a 34,9%, seguido por outros, com 109 óbitos equivalendo a 34,3%. As mortes precoces em afogamentos, com dados numéricos equivalente a 230 óbitos de estudantes e trabalhadores dos setores da economia, causam prejuízos econômicos para empresas e para o país, que investiu significativamente na preparação educacional e técnico-profissional destas vítimas. Escolaridade A classificação foi baseada nos laudos cadavéricos do IML em consonância, com a Lei de Diretrizes Básicas (LDB), Art. 21º, que qualifica os graus de escolaridade de acordo com a seguinte classificação: 1) educação básica, formada pela educação infantil, ensino fundamental e ensino médio; 2) educação superior. Para melhor avaliação dos resultados a educação básica será subdividida em: i) educação infantil, ii) ensino fundamental, iii) ensino médio, iv) ensino superior, v) analfabeto, vi) alfabetizado, vii) não informado. A configuração aplicada foi adaptada para atender a todos os níveis escolares presentes nos pareceres médicos legais. A importância de abordar o nível de escolaridade está correlacionada com o meio preventivo eficaz que deve ser usado para alcançar a redução do número de óbitos, confeccionando materiais apropriados para todos os níveis de escolaridade. Os índices percentuais totais dos afogamentos encontrados foram 44,19% para os alfabetizados e 23,55% para vítimas que cursavam o ensino fundamental. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 109 Aspectos epidemiológicos do afogamento no município de Fortaleza Nota-se que ao longo do período delimitado de anos estudados, os alfabetizados configuram em todos os anos como o nível que mais vitimou pessoas na água, chegando em alguns casos a atingir o índice de 29 óbitos. Condicionantes ambientais e temporais Horário Os horários das ocorrências serão classificados de acordo com os padrões de quarto de horas do CBMCE, com as adaptações necessárias ao serviço de guarda-vidas, buscando a fragmentação do tempo em turnos de 2 horas, distribuídos da seguinte forma segundo o NBL (2008): 1) (6-7h59min.), 2) (89h59min.); 3) (10-11h59min.); 4) (12-13h 59min.); 5) (14-15h59min.); 6) (16-17h59min.); 7) noite e 8) indeterminado. A configuração noite para a distribuição acontece em virtude do serviço de prevenção e salvamento aquático do CBMCE encerrar às 17h. Verifica-se que o horário com maior número de ocorrências corresponde ao intervalo entre 14h-15h59 min., com um total de 69 eventos, totalizando 22,26% das 310 ocorrências. Entretanto, a grande concentração ocorre no período de 8h as 17h59min. O intervalo de relevância está compreendido entre 10 e 17h59, sendo responsável por 222 casos equivalendo a 82,59% dos óbitos. Os horários noturnos e o período de 6h-7h59 são responsáveis por 17,41%, mas são ocorrências mais complicadas de monitorar, pois não existe serviço operacional de grande relevância nestes horários. Percebe-se que o horário é umas das variáveis mais relevantes em relação ao número de mortes por afogamento e o acréscimo e diminuição em relação ao horário coincide com o incremento e redução do número de banhistas. Por trimestre Foi feito uma divisão trimestral baseando-se nas férias escolares e principais datas comemorativas do ano, para avaliar o padrão de comportamento dos índices. Por trimestre ficou assim distribuido: 1) grupo A (dezembro, janeiro, fevereiro); 2) grupo B (março, abril, maio); 3) grupo C (junho, julho, agosto); 4) grupo D (setembro, outubro, novembro). O grupo B, compreendido pelos meses de março, abril e maio com o maior número de óbitos, 107, equivalendo a 34,52% dos casos. O trimestre de maior ocorrência é aquele que faz parte do período chuvoso, nos remetendo a entender que os esforços podem ser dimensionados de acordo com a quantidade de precipitação fluviométrica que o ano irá apresentar (FUNCEME, 2008). Dia da semana De acordo com os dias da semana as ocorrências estão quantificadas dentro de cada em dois grupos: 1) grupo A (segunda, terça, quarta, quinta, sexta), representando os dias úteis da semana, e 2) grupo B (sábado e domingo), representando o final de se- mana. Nota-se que o grupo A apresentou 171 óbitos equivalendo a (55%) dos casos de afogamento, superando o grupo B em 10% do total de ocorrências, que apresentou 139 (45%) episódios de afogamento. O domingo alcançou 95 episódios de afogamento, apresentando 30,65% do total de ocorrências e, em seguida, aparece a segunda-feira com 46 casos num total de 14,84% dos casos. O destaque para o domingo é uma característica generalizada nos estados da federação brasileira e confirma dados do CBMCE, onde ressalta o domingo como dia de muitas ocorrências. Entretanto, surpreendeu-nos segunda-feira como o segundo dia em que mais ocorreram mortes. Tipo de água O estudo avaliou os afogamentos ocorridos em água doce e água salgada como meio de submersão ou imersão. Quanto ao tipo de água que mais ocorreu eventos de afogamentos foi a água doce com 70% do total. No Brasil segundo Szpilman e Cruz (2002) já é comum deparar-se com o maior número de mortes por afogamento em água doce, em locais como rios, lagos, outros mananciais e em acidentes domésticos em banheiras, tanques, baldes e outros. No mês de abril a água doce apresenta-se em todo período estudado como aquele que mais ocasionou óbitos, conseguindo em alguns meses superar 50% as mortes na água salgada. Anual O ano de 2004 se apresenta como o de maior incidência em relação ao período estudado, com um total de 64 acidentes. (FUNCEME, 2008). Mês de ocorrência Constatou-se que o mês de abril apresenta-se como sendo aquele de maior índice de óbitos, apresentando 41 episódios das 310 ocorrências, o que representa um percentual de 13,23%. A distribuição mensal faz-se necessário para dimensionar adequadamente os trabalhos para diminuição do número de óbitos. Percebe-se, como já foi constatado anteriormente, que o período chuvoso compreendido pelos meses fevereiro, março, abril e maio destaca-se com um grande número de ocorrências em água doce, totalizando 51,7% do total de afogamentos. Esta afirmativa leva a crer que a incidência de mortes por afogamento em água doce pode estar associada à quantidade de chuva que o mês apresentou (FUNCEME, 2008). Para as ocorrências em água salgada nota-se que os meses que se destacaram com maiores índices de mortes foram os meses de janeiro, com 14 (4,5%) eventos, junho com 12 (3,9%) e dezembro com 11(3,7%). Ratifica-se a constatação realizada por Santos (2000), que registrou cerca de 80% dos acidentes em dias de sol ou poucas nuvens e Short et FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 110 Sales, RCC. e Lima, A. al. (1993) também verificaram que 81% dos acidentes ocorreram com tempo bom. Esta constatação é perfeitamente lógica pois trata-se de meses que sempre faz bom tempo. Tipo de maré e fase da lua A maré (enchente ou vazante) é o movimento regular e periódico das águas do mar que sobe e desce diariamente, tem seu nível arbitrado de acordo com equipamentos específicos de medição. Essa variação dá-se a cada 6h e 12 minutos (São Paulo, 2006). Este fenômeno é ocasionado pelas atrações simultâneas da lua e do sol sobre a terra e o fato da lua estar mais próxima do globo terrestre ocasiona uma maior atração. As marés sofrem influência direta das fases da lua. Entretanto, ficou constatado que a fase de lua cheia apresentou o mesmo número de óbitos, indiferente se a maré é de enchente ou vazante. Entretanto, o maior número de óbitos aconteceu nas fases de lua cheia e nova, no horário da maré de vazante, com o pressuposto que nestas situações as correntes de retorno fluem em direção ao mar com mais força. Com a grande influência da lua nos movimentos das marés a pesquisa aborda a relação dos episódios de afogamento na água salgada com as fases da lua (cheia, crescente, minguante e nova). Com a lua nova e cheia têm-se as marés vivas, que são marés excepcionalmente altas, e com a lua crescente e minguante ocorrem às marés de quadratura, que são marés baixas. Com os resultados obtidos verifica-se um destaque para as fases de lua cheia e nova, alcançando 16 mortes. Porem, os maiores índices, ao contrário do que se esperava aconteceu nas marés de enchente, apresentando números superiores em algumas fases da lua que às de vazante. Observações entre a realidade de outras instituições e Fortaleza Perfil do afogado das instituições Verifica-se a semelhança com as características do Brasil e de Fortaleza onde aparecem os estudantes e trabalhadores como principais vítimas de afogamento respondendo por 60% dos eventos. Percebese uma lacuna de algumas instituições que não possuem dados relevantes acerca da profissão do afogado, não sabendo informar qual profissional é a principal vítima. Verifica-se que poucas instituições preocupam-se com o estudo científico para exposição do problema do afogamento no seu estado. Verifica-se que 60% dos trabalhos executados para prevenir e corrigir os óbitos por afogamento fundamenta-se em suposições, quando o que realmente é relevante para uma instituição que procura atender com qualidade são os experimentos, pesquisas e estudos (Schonberger, 1997). Vale ressaltar que quanto ao sexo, o masculino aparece com superioridade atingindo o resultado geral com 76,9% dos eventos. A predominância do sexo masculino com superioridade foi análoga aos óbitos por afogamento da capital cearense, esta característica não é peculiar apenas nos estados do Brasil. Segundo Brenner (2003) nos Estados Unidos da América a superioridade masculina é notável. Em São Paulo consta que 89% dos óbitos ocorrem com pessoas também do sexo masculino. Dimensionamento das ações preventivas Segundo o Manual de Bombeiros de São Paulo (2006), prevenir significa antecipar-se através de uma decisão a uma situação de risco. Prevenir na área da saúde é fator essencial, visto que se antecipa ao agravamento da doença, e também faz parte dos atos de cuidado do paciente. Já na década de 50, foi formulado um guia de procedimentos que abrangiam cinco atividades que denotam a prevenção: 1) promoção da saúde; 2) proteção específica; 3) diagnóstico e tratamento precoce; 4) limitação do dano; 5) reabilitação (Leavell & Clark, 1976). As ações de prevenção são essenciais para a obtenção do êxito. Entretanto, faz-se necessário a criação de parecerias. A importância das parcerias para o engrandecimento institucional é notório , quando se verifica instituições que após parcerias conseguiram crescer e destacar-se entre outras com o mesmo tipo de atividade desenvolvida, as parcerias estratégicas possuem vantagens para as instituições públicas dentre elas estão: 1) a melhora e a atualização dos serviços e 2) a possibilidade de superar restrições orçamentárias que possam dificultar investimento público (Andrade e Rezende, 2005). Investimento das ações preventivas As ações de prevenção realizadas demonstram que pouquíssimas instituições não recebem investimento do governo. O Distrito Federal mesmo não recebendo esses recursos, tem procurado através da Companhia de Salvamento Aquático, realizar orientação verbal, no sentido de conscientizar a população. As demais organizações possuem investimentos em prevenção direcionados para a confecção de panfletos, placas de sinalização, campanhas educativas, aquisição de material operacional e a contratação de guarda-vidas temporários remunerados. Instrumentos de avaliação das ações preventivas Os resultados revelam ainda uma preocupação com a prevenção, o que é fator positivo para a redução dos números estatísticos. Muito embora exista uma grande atenção com a parte operacional de atendimento às ocorrências, a conduta mais importante é a prevenção, sendo considerado o mais poderoso tratamento, podendo evitar quase 85% dos casos de afogamento. Segundo Szpilman (2002) apesar de não parecer um ato heróico à população serve como base para a redução de afogamentos. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 111 Aspectos epidemiológicos do afogamento no município de Fortaleza Em 60% dos respondentes foi detectada a mensuração de prevenções efetuadas, e os procedimentos efetuados são variados, dentre eles tem-se: 1) dados coletados com os familiares ou vítimas, relatórios, programas, livros de atas, sistema de comunicação. Redução dos óbitos através das ações preventivas Com a aplicação de atividades preventivas verificase que 90% das instituições tiveram redução significativa no número de afogamentos. Portugal conseguiu reduzir na temporada de 2008 em 50% suas ocorrências, mas não especificou as atividades executadas. O estado de Santa Catarina conseguiu reduzir em 80% o número de eventos, com a intensificação de atividades preventivas associadas à contratação de guarda-vidas temporários (aumento do efetivo). Entre outras medidas de sucesso estão: 1) preparação técnico-profissional dos guarda-vidas; 2) a prevenção junto aos turistas e 3) instrução para crianças em parques aquáticos e nas escolas. Defesa civil e as ações preventivas O conceito de prevenção em Defesa Civil está correlacionado diretamente aos desastres, onde se enfatiza a ação de reduzir como algo possível de atingir e na Política Nacional de Defesa Civil existem as ações de redução que são compostas por quatro elos conhecidos como P2R2; são eles: 1) prevenção de desastre; 2) preparação para emergências e desastres; 3) respostas aos desastres e 4) Reconstrução (Brasil, 2004). Com o advento do crescimento da Defesa Civil Nacional a pesquisa procurou certificar-se se há alguma mobilização das instituições responsáveis pelo serviço de prevenção e salvamento aquático junto com a Defesa Civil, na busca de reduzir as mortes por afogamento ou incluir os afogamentos no código de desastre, já que esta morte apresenta características de desastres por somação de efeitos parciais. CONSIDERAÇÕES FINAIS O Jornal Diário do Nordeste, no dia 22 de setembro de 2008, traz informações, que entre 1996 e 2006 foram registrados 69.731 óbitos por afogamento em todo o País. Tendo considerado como dias mais críticos o sábado, domingo e feriados. Na verdade é um número elevadíssimo de vidas perdidas dados estes que merecem a devida atenção. Este trabalho buscou analisar os aspectos epidemiológicos dos afogamentos no município de Fortaleza, no período de 2002 a 2207. Diante deste desafio, era necessário conhecer a estrutura do CBMCE, e quais condições dispõe para o enfrentamento nos casos de afogamento. Dispor de dados estatísticos e concretos é fundamental em qualquer ação preventiva, no intuito de melhor se preparar para enfrentá-lo na busca por uma excelência. Portanto, conhecer dados relevantes sobre as vítimas através do perfil do afogado e suas variáveis é imprescindível para a deflagração de campanhas preventivas e ações corretivas eficazes. A considerar os resultados obtidos, podemos traçar um real perfil das vítimas de afogamentos em Fortaleza e as possíveis causas ambientais que os levaram ao óbito. Portanto, podemos afirmar que: (i) 86,13% eram Indivíduos do sexo masculino; (ii) 18,39% pertenciam a uma faixa etária compreendida de 30 a 39 anos; (iii) 34,9% eram estudantes e 44,19% alfabetizados; (iv) 70 % dos casos ocorreram em água doce; (v) no trimestre compreendido pelos meses março, abril e maio equivalente a 34,52% o qual coincide com o periodo chuvoso; (vi) o dia de domingo alcançou 30,65%; (vii) 22,26% em horário compreendido entre 14h – 15h 59 min.; (viii) o mês com maior número de óbitos em água doce foi abril; (ix) na água salgada o mês com maior número de óbitos foi janeiro; (x) a fase de lua cheia alcançou a maior quantidade de eventos e (xi) a maré de enchente provocou o maior índice de afogamentos. Com o conhecimento das ações vitoriosas de outras instituições que trabalham com salvamento aquático. Ficou evidenciado para o CBMCE que o afogamento é um problema de grande importância devido a sua magnitude e gravidade. Mesmo com a grande dificuldade de eliminar o referido problema, é possível reduzi-lo substancialmente com ações de prevenção. Dentro dos objetivos a pesquisa propõese a definir ações que pudessem contribuir para a redução de óbitos por afogamento no município de Fortaleza. Dentre elas destacaram-se: (i) transformar a doutrina corretiva do serviço de salvamento aquático em preventiva; (ii) ocupar as escolas através de projetos, que visem à familiarização com o meio líquido e o conhecimento dos riscos da água; (iii) o desenvolvimento do salvamento aquático como esporte; (iv) a aplicação da Lei n0 13.462 do Estado do Ceará, com o aumento da fiscalização; (v) boa preparação técnico-profissional do efetivo disponibilizado a trabalhar como guarda-vidas; (vi) a inclusão de instrumentos tecnológicos de vanguarda para o salvamento aquático; (vii) o estabelecimento de parcerias entre empresas privadas e órgãos públicos; (viii) o envolvimento da Defesa Civil com os afogamentos, principalmente nas áreas de risco; (ix) incluir o afogamento na Classificação Geral do Desastre, da Política de Defesa Civil; (x) distribuir postos com a variação da distância, disposta no intervalo de 50 a 500 metros, baseado no fluxo de banhista, tipo de praia e público freqüentador e (xi) monitorar mananciais de água doce abertos ao lazer público. Todas essas ações constituem-se apenas em sugestões aos órgãos competentes envolvidos com o tema. Espera-se poder contribuir para a redução dos indicadores das mortes por afogamentos em Fortaleza e estimular a prática de ações preventivas como forma eficaz de evitar maiores danos à sociedade. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 112 Sales, RCC. e Lima, A. REFERÊNCIAS BIBLIOGRAFÍCAS Andrade, S. A. C. R.; Resende, L. V. R. (2005). Inclusão Digital na Era do Conhecimento: parcerias público-privadas alavancam a construção do capital social. In: CINFORM Encontro Nacional de Ciência da Informação, 6, Salvador.Anais eletrônicos. Salvador: UFBA, Disponível em:<http://www.cinform.ufba.br/vi_anais/ docs/Sonia A. C. R. deAndrade. Bierens JJ, Knape JT, Gelissen HP. (2002). Drowning. Curr Opin Crit Care; p. 578-586. Brasil. (2004). Ministério da Integração Nacional. Secretaria Nacional de Defesa Civil. Política Nacional de Defesa Civil. Brasília, 88p. Brasil. (1998). Ministério do Planejamento e Orçamento, Secretaria Especial de Políticas Regionais, Departamento de Defesa Civil. Glossário de Defesa Civil, estudos de riscos e medicina de desastres. Brasília. Brasil. (1996). Resolução no 196/96, de 10 de Outubro de 1996. Diretrizes e normas regulamentadoras de pesquisas envolvendo seres humanos, Conselho Nacional de Saúde, 1996. Brasil. Constituição (1988). Constituição da República Federativa do Brasil:promulgada em 5 de outubro de 1988. Organização do texto: Juarez de Oliveira. 4. ed.São Paulo: Saraiva,. 168p. (Série Legislação Brasileira). Brenner, R. A. (2003). Prevention of drowning in infants, children, and adolescents. Pediatrics. p.440-5. Centers for Disease Control and Prevention. (2004). Nonfatal and Fatal Drownings in Recreational Water Settings-United States. Morbidity and Mortality Weekly Report;v.53, nº21, p 447. Ceará. Constituição (1989). Constituição do Estado do Ceará: promulgada em 05 de outubro de 1989. Organização do texto: Fernando Antonio Costa de Oliveira e Ruth Rodrigues de Lima. 3. Ed. Ceará: INESP, 2000. 271p. Ceará. Diário Oficial do Estado. (2007). Fortaleza, p.1,série 02, ano 10, n.66, 10 abril de 2007, p.1. Ceará. Lei n° 13462 de 26 de abril de 2004. (2004). Diário Oficial do Estado. Fortaleza,CE, n.81, 04 mai. 2004. Série II, ano VII, p.1-2. Corpo de Bombeiros do Estado do Rio de Janeiro. (1985). Manual de Salvamento Aquático. Rio de Janeiro, Diretoria de Pessoal do Estado Maior Geral. CBMCE. (1998). Corpo de Bombeiros Militar do Estado do Ceará. Histórico do CBMCE. Disponível em: <http://www.cb.ce.gov.br Drowning. (2002) The World Congress da ILS. Amsterdam. The Global Burden of Drowning. Task Force on the Epidemiology of Drowning. Disponível em: <http://www.drowning.nl. FUNCEME (2008). Fundação Cearense de Meteorologia e Recursos Hídricos. Disponível em: www.funceme.brGIL Humberto, J. S. C. (2008). Depoimento da história do Serviço de Salvamento Aquático do CBMCE. Fortaleza. Howland J, Hingson R, Mangione TW, Bell N, Bak S. (1996). Why are most drowning victims men? Sex differences in aquatic skills and behaviors. American Journal of Public Health. Jan, p. 93-6. IBGE.(2007). Instituto de Brasileiro de Geografia Estatística, Censos demográfico. Disponível em: http://www.ibge.gov.br/home/. IML. (2012). Instituto Médico Legal. Laudos Cadavéricos (Estatísticas). CD-ROM LDB. (1996). Lei de Diretrizes e Bases da Educação Nacional, Brasília, Lei nº 9.394. Leavel, H. & Clark, E.G. Medicina Preventiva. Mc-Graw-Hill, São Paulo,1976, 744 p. LOB. Lei nº 13.438, de 07 de janeiro de 2004. Lei de organização básica do Corpo de Bombeiros Militar. Diário Oficial do Estado, Fortaleza. NBL. (2007). Núcleo e Bombeiros Litorâneo. Livro do Fiscal de Praia. Fortaleza, 200p. NBL. (2008). Núcleo e Bombeiros Litorâneo. Documentos da Ajudância e Secretaria do NBL. Fortaleza, 200p. OMS, (2003). CID-10/Organização Mundia de Saúde; tradução do Centro Colaborador da OMS para a Classificaçãode Doenças em Portugues. 9. ed. Ver.- São Paulo: Editora da Universidade de São Paulo,. Orlowiski, J.; Szpilman, D. (2001). Drowning: Rescue, resuscitation and reanimation. Pediatric Clinic North Am, p. 627-645. Peden M. M, Mcgee K. (2003). The epidemiology of drowning worldwide. International Journal of Injury Control and Safety Promotion. v.10, n.4, p.195-9. Pinheiro, L. S. (2000). Estágios Morfodinânicos e sua relação com os riscos associados ao uso das praias no Estado do Ceará. FUNCAP. Santos, D. D. (2000). Sistema de apoio à decisão para Projeto Segurança nas Praias baseado em data mining. Trabalho de conclusão do curso de Ciência da Computação. Univali, 2000. 159 p. Corpo de Bombeiros da Polícia Miltar do Estado de São Paulo.(2006). Manual de Salvamento Marítimo. São Paulo. Coletânea de Manuais Técnicos de Bombeiros, 197p. Schonberger, Richard J.; Knod, Edward M. Jr. (1997). Serviço sincronizado, voltado a empresas de serviço. São Paulo: Pioneira. SEMAM. (2007).Secretaria de Meio Ambiente e Controle Urbano. Programa Lagoas de Fortaleza. Relatório do Mapeamento Batimétrico em Fortaleza-CE; Fortaleza, v.1, p 3-16. SETUR. (2006). Secretaria Estadual do Turismo. Estudos Turísticos da SETUR: Evolução do Turismo no Ceará, Fortaleza, n. 17, 2ª Edição.13p. Short, A. D.; May, A.; Hogan, C. L. (1993). NSW Beach Safety Programe: a three year study into the circunstances behind suf based rescues. University of Sydney Coastal Studies Unit. Sydney, Australia. SOUZA E. (1’991). Violência Velada e Revelada: Estudo Epidemiológico da Mortalidade por Causas Externas em Duque de Caxias. Rio de Janeiro. Tese de Mestrado. FIOCRUZ- Escola Nacional de Saúde Pública. Szpilman, D. (2002). Afogamento-ACLS,. Disponível em: http://www.szpilman.com/biblioteca. Szpilman, D.; Cruz Filho, F. (2002). Epidemiological profile of drowning in Brazil: 144207 deaths in 20 years study. In: World Congress on Drowning, Netherlands. SZPILMAN, D. (2000). Afogamento/Drowning. Revista brasileira de medicina do esporte; São Paulo, v.6,n.4, p.131-144. UFRJ. (2008). Universidade Federal do Rio de Janeiro. Observatório das Metrópoles Disponível em: http:</www.observatoriodasmetropoles.ufrj.br VASCONCELOS, J. S. (2007). Reunião com os Oficiais, no Gabinete do Comando. Depoimento do Coronel Vasconcelos para a importância de se criar o NBL. Fortaleza. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 113 Sunday 20 to Tuesday 22 October 2013 Potsdam, Germany www.wcdp2013.org Redacción FEGUI. Noticias Información FESSGA 1. La licencia del año 2014 viene ofertada por la Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia. 2. La validez de la licencia: del 1 de octubre de 2013 al 30 de septiembre de 2014, es válida para todo el territorio nacional. Indicar Licencia INFORMACIÓN SOBRE LA LICENCIA PROFESIONAL DE LA FESSGA PARA EL AÑO 2014 LICENCIA* Socorrista en Primeros Auxilios Socorrista en Salvamento Acuático Coordinadores de Salvamento Acuático Profesional Profesor de Primeros Auxilios Profesor de Salvamento Acuático Profesor (otros) Socorrista con licencia deportiva FESSGA IMPORTE 80 € 80 € 80 € 80 € 80 € 50 € 80 € 3. La licencia de la FESSGA se concede con las titulaciones otorgadas por la Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia, Federaciones Autonómicas y FESS. *Si usted renueva la licencia de Socorrista en Salvamento Acuático, su cuota ya incluye la de Socorrista en Primeros Auxilios. Si se renueva más de una licencia se paga la más cara y 10 € por las posteriores. 4. La licencia de la FESSGA tiene las ventajas que, a continuación, se detallan: Seguro de Responsabilidad Civil de cobertura NACIONAL, contratado por la FESSGA, a través de las siguientes aseguradoras: Mutualidad General Deportiva. Seguro de accidentes ilimitado en centros reconocidos con cobertura NACIONAL, contratado por la FESSGA. Asesoría laboral y jurídica gratuita (según convenio de la FESSGA). Descuentos en las cuotas de actividades formativas, congresos y cursos de nivel superior. Descuentos en material de salvamento y socorrismo (formativo, profesional y deportivo). Mayores posibilidades en el mercado laboral. Respaldo federativo a la titulación. Participación democrática en la FESSGA. Información sobre los cursos y actividades de la Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia y así como de otros organismos (según convenio). Acceso a cursos de nivel superior, especialidades y actividades de formación continuada. Realizar ingreso en la cuenta de Banco Echeverría: 0031-0037-10-1010000998. o en la cuenta de Caixanova: 2080-5184-63-3040008865. 5. Requisitos para la obtención de esta licencia: Es imprescindible adjuntar la siguiente documentación: o Modelo de solicitud debidamente cumplimentado. o Una fotografía por cada licencia solicitada. *Si es la primera vez que se renueva: o Una fotografía para el archivo. o Fotocopia de D.N.I. o Fotocopia de la titulación. Resguardo original del ingreso bancario por el importe de la/s licencia/s solicitadas, indicando en el concepto del ingreso: CUOTA 2014 y el NOMBRE y APELLIDOS del titular de la licencia. Las ventajas de la licencia tienen efecto a partir de la fecha de entrada en la FESSGA de TODA la documentación requerida. Las solicitudes de renovación INCOMPLETAS o INCORRECTAS NO serán tramitadas. Especificar en el ingreso: CUOTA 2014 de nombre y apellidos del titular de la licencia. FICHA DE DATOS PARA LA LICENCIA FESSGA Nº LICENCIA (si se posee de otros años): ____________ NOMBRE y APELLIDOS: _____________________________ D.N.I: ___________-___ F. NACIMIENTO: ___/____/______ DIRECCIÓN: _______________________________________ C.P: _______________ LOCALIDAD: __________________ PROVINCIA: _____________ TELÉFONOS: ______________ E.MAIL: ____________________________________________ FIRMA (Solicitante) FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 117 Noticias Información FEGUI La licencia de esta temporada es otorgada por la FESSGA con el respaldo de la Federación Española de Salvamento y Socorrismo (FESS) si fuera necesario, y tiene las siguientes características: Tiempo en vigor: desde el 01 de octubre de 2013 hasta el 30 de septiembre de 2014. El seguro es con HOWDEN IBERIA, con nº de póliza: GL 6427 000286, cuyas condiciones están a vuestra disposición en la FESSGA. Estará en vigor siempre que se cumplan los requisitos exigidos: pago de cuota, copia de D.N.I., licencia y ficha cumplimentada por el club. Los deportistas de 6 a 16 años tienen el seguro deportivo con la XUNTA DE GALICIA. Cuando ocurra un accidente se debe seguir los siguientes pasos: En caso de lesionarse en competición de Salvamento Deportivo de la FESSGA, dado que éstas suelen celebrarse en fin de semana, se seguirán los siguientes pasos: Notificación al director de competición por parte del responsable del club. Acudir a un centro concertado (Cuadro médico disponible en cada club) Toda la documentación entregada por el Centro Hospitalario al lesionado, deberá entregarse a la FESSGA (al día siguiente) para finalizar los trámites con HOWDEN IBERIA. El día hábil posterior se comunicará a la FESSGA, para hacer un parte de lesión que se entregará al Centro Hospitalario donde fue atendido el deportista. En caso de lesionarse en un entrenamiento del club, se seguirán los siguientes pasos: Notificación al responsable del club. Notificación a la FESSGA, que hará el parte necesario para acudir al centro hospitalario. Se irá a un centro hospitalario concertado con HOWDEN IBERIA, con el parte de lesión que la FESSGA emite al deportista. Toda la documentación entregada por el Centro Hospitalario, deberá entregarse a la FESSGA (al día siguiente) para finalizar los trámites con HOWDEN IBERIA. Llevar al centro médico la licencia actualizada o DNI. Para cualquier duda acerca del seguro (pruebas, rehabilitación, etc.) deberán de ponerse en contacto con la FESSGA en el teléfono: 981.97.71.20, y poseer el número de comunicado de accidente, que figura en la parte inferior del parte de lesiones que emite la FESSGA. OBSERVACIONES La FESSGA no respaldará ningún parte que no cumpla lo anterior. Cualquier solicitud que no venga cumplimentada como se indica no tendrá validez ni será tramitada por la FESSGA. Las solicitudes que no vengan firmadas NO tendrán validez ninguna. Indicar Licencia INFORMACIÓN SOBRE LA LICENCIA DEPORTIVA DE LA FESSGA. TEMPORADA 2013 / 2014 FESS GA* 6€ 10 € 15 € 20 € 80 € 130 € 20 € 35 € 55 € 35 € 35 € 38 € 50 € LICENCIAS DEPORTIVAS Deportista escuela (no compite) Deportista alevín y menor edad Deportista infantil o cadete Deportista absoluto Deportista-Socorrista FESSGA Club Crono Árbitro auxiliar Árbitro nacional Directivo club Monitor de Salvamento Entrenador auxiliar Entrenador superior FESS** 10 € 15 € 25 € *** Si se renueva más de una licencia se paga la de mayor importe y 7 euros más por cada una de las otras licencias renovadas. Los deportistas mayores de 16 años deben adjuntar fotocopia del título o certificado de socorrista si lo poseen. Los entrenadores, árbitros y monitores deben adjuntar fotocopia de la titulación. Realizar ingreso en cuenta de Banco Echeverría: 0031-0037-10-1010000998. Especificar en el ingreso: LICENCIA 2013-14 de nombre y apellidos del titular de la licencia FICHA DE DATOS PARA LA LICENCIA DEPORTIVA Nº LICENCIA (si se posee de otros años): ____________ NOMBRE y APELLIDOS: _____________________________ D.N.I: ___________-___ F. NACIMIENTO: ___/____/______ DIRECCIÓN: _______________________________________ C.P: _______________ LOCALIDAD: __________________ PROVINCIA: _____________ TELÉFONOS: ______________ CLUB: __________________________ IMPORTE ________€ E.MAIL: ____________________________________________ FIRMA (Solicitante)* FIRMA y SELLO (Club) *Firma de padre/madre (en caso de menores) FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 118 Redacción FEGUI. RÉCORDS CATEGORÍA MASCULINA (18 DE OCTUBRE 2013) PROBAS 200 m. natación con obstáculos 100 m. rescate manequí aletas XUVENIL XUNIOR ABSOLUTO J. Enrique Ramilo (Sal) 02.11.86 Caldas(02/04/11) J. Enrique Ramilo (Sal) 00.57.86 Caldas (02/04/11) Martín Tenorio (Sapo) 02.08.58 Caldas (20/02/11) J. Enrique Ramilo (Sal) 00.55.38 Carballo (27/01/13) J. Enrique Ramilo (Sal) 01.12.90 Carballo (02/03/13) Antonio Gómez (P.C. Coruña) 02.05.19 (11/10/01) J. Enrique Ramilo (Sal) 00.55.38 Carballo (27/01/13) Antonio Gómez (P.C. Coruña). 01.11.44 (14/03/03) Jorge Vega (Umia). 00.32.45 Caldas (16/01/10) 100 m. combinada de salvamento Anxo Martínez (Sapo) 01.13.71 Madrid (08/04/11) 50 m. rescate de manequí Anxo Martínez (Sapo) 00.33.90 Caldas (03/04/11) 100 m. socorrista. 200 m. súper socorrista Anxo Martínez (Sapo) 01.01.45 Caldas (02/04/11) Anxo Martínez (Sapo) 02.31.30 Pontevedra (19/03/11) Jorge Vega (Umia) 00.32.75 (04/03/06) J.Enrique Ramilo (SAL) 00.58.38 Carballo(02/03/13) J. Enrique Ramilo (Sal) 02.28.47 Caldas (12/02/12) CADETE 100 m. natación con obstáculos 150 m. natación con obstáculos Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 01.43.88 Malaga (25/06/09) 50 m. rescate manequí aletas Manuel Tomás Vidal (Sapo) 00.27.37 A Cañiza(22/03/03) 75 m. combinada de salvamento 50 m. rescate de manequí Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 00.54.61 Malaga (25/06/09) Manuel Tomas Vidal (Sapo) 00.39.10 A Cañiza (22/03/03) 25 m. rescate de manequí 50 m. socorrista 100 m. súper socorrista Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 01.15.00 Malaga (25/06/09) Iván Lobelle (SAL) 00.57.48 Arteixo (27/01/13) Ivan Lobelle (Sal). 02.23.10 (02/03/13) INFANTIL Miguel Rodríguez (sapo) 01.15.69 Cerceda (03/03/12) Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 00.32.86 Santander (30/06/07) RÉCORDS CATEGORÍA FEMENINA (18 DE OCTUBRE 2013) PROBAS XUVENIL XUNIOR ABSOLUTO 200 m. natación con obstáculos Mirem Vicente (Sapo) 02.26.57 (04/03/06) María Gallardo (SALVAR). 02.17.50 Arteixo (27/01/13) 100 m. rescate manequí aletas Inés Barbeito (Cerceda) 01.09.82 Caldas (11/02/12) Inés Barbeito (Cerceda). 01.07.09 (02/03/13) 100 m. combinada de salvamento Sabela Núñez (Sapo) 01.27.72 Riudoms (02/08/05) Mariana Gómez (Sapo). 01.25.97 (14/02/03) 50 m. rescate de manequí María Vidal (Sapo) 00.41.52 (04/03/06) Mariana Gómez (Sapo). 00.40.06 (14/02/03) Inés Barbeito (Cerceda) 01.10.39 Caldas (11/02/12) Inés Barbeito (Cerceda). 01.06.50 Carballo (02/03/13) María Vidal (Sapo) 02.50.45 (04/03/06) Noa Floriano (Sapo) 02.45.35 (27/07/03) María Gallardo (SALVAR). 02.17.50 Arteixo (27/01/13) Cristina García (Sapo). 01.04.48 Carballo (28/01/12) Cristina García (Sapo). 01.21.10 Caldas (02/04/11) Cristina García (Sapo). 00.37.49 Carballo (03/03/13) Cristina García (Sapo). 01.05.50 Pontevedra (27/11/11) Cristina García (Sapo) 02.38.24 Madrid (08/04/11) 100 m. socorrista. 200 m. súper socorrista CADETE 100 m. natación con obstáculos 150 m. natación con obstáculos Lucia Diaz Gonzalez (Sasa) 01.52.09 Alicante 2013 50 m. rescate manequí aletas Antia García (Umia) 00.30.25 Carballo (19/01/13) 75 m. combinada de salvamento 50 m. rescate de manequí Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 00.24.37 Santander (30/06/07) Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 00.30.43 Santander (30/06/07) Lucia Díaz González (Sasa) 01.00.83 Alicante 2013 INFANTIL Lucia Díaz González (Sasa) 01.18.42 Pontevedra (19/03/11) Marta Rosende González (Club Cerceda) 00.30.13 Alicante 2013 Antía García (Umia) 00.44.04 Carballo (09/02/13) 25 m. rescate de manequí Melina Velo (Salvamento Laracha) 00.23.70 Carballo (09/02/13) 50 m. socorrista Sabela Miras Fernandez (Salvamento Laracha) 00.30.70 Cáceres (26/03/11) 100 m. súper socorrista Lucia Díaz González (Sasa) 01.17.91 Alicante 2013 FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 119 Noticias Información FEGUI PROBAS 4x50 obstáculos. 4x25 arrastre de manequí. 4x50 tubo de rescate. 4x50combi nada salvamento Lanzamento con corda. PROBAS RÉCORDS POR EQUIPOS CATEGORÍA MASCULINA XUVENIL XUNIOR ABSOLUTO Sal Salv-ar Sapo 01.48.89 01.54.66 02.01.44 Caldas Carballo Caldas (11/02/12) (02/03/13) (02/04/11) Marcos LobeKeltoi Anxo Martínez lle Dominguez Pablo Vales Jesús López Daniel Tuset David Benipusta José Enrique Martín Cedeira Alejandro BazaRamilo Tomas Paz rra Iván Lobelle Sal Umia Sal 01.38.41 01.43.75 01.21.01 Caldas Caldas Enrique Ramilo (02/04/11) (02/04/11) Marcos LobeJesús López Daniel Suárez lle Álvaro Diez Samuel Torres Diego López José Ángel Manuel Fariña Iván Lobelle Miragaya Tino Carou Enrique Ramilo Sal Umia Salv-ar 01.38.78 01.44.20 01.53.47 CarbaCarbaCarballlo(02/03/13) llo(02/03/13) lo(03/03/13) Iván Lobelle Tino Carou Santiago Blanco Marcos RodríManuel Fariña Joel Carro guez Samuel Torres Martín Naya Diego López Daniel Suárez Borja Canedo Jesús López Sysca Sapo Umia 02.30.08 02.23.62 02.06.05 Pontevedra (15/12/02) (30/04/05) (18/01/04) P.C. SalvaSapo Sasa mento 00.15.09 00.10.98 00.13.29 Caldas Caldas Caldas (02/04/11) (11/02/12) (11/02/12) Anxo Martínez J. C. López Samuel Fraga Alejandro BazaRodríguez Abel Prego rra Jorge Puga CADETE 100 m. natación con obstáculos 150 m. natación con obstáculos Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 01.43.88 Malaga (25/06/09) 50 m. rescate manequí aletas Manuel Tomás Vidal (Sapo) 00.27.37 A Cañiza(22/03/03) 75 m. combinada de salvamento Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 00.54.61 Malaga (25/06/09) Manuel Tomas Vidal (Sapo) 00.39.10 A Cañiza (22/03/03) 50 m. rescate de manequí 25 m. rescate de manequí 50 m. socorrista 100 m. súper socorrista Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 01.15.00 Malaga (25/06/09) INFANTIL Miguel Rodríguez (sapo) 01.15.69 Cerceda (03/03/12) Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 00.32.86 Santander (30/06/07) PROBAS 4x50 obstáculos. Sapo 01.51.65 Riudoms (02/08/05) Umia 01.49.64 (14/03/03) 4x50 tubo de rescate. Sapo 02.03.47 (30/04/05) Sapo 02.00.01 Carballo(26/01/08) Cristina García Marín Noelia Casalderey Carb Mirem Vicente Escalona Silvia Caneda Bernarde 4x50combi nada salvamento Sapo 02.31.73 (30/04/05) Sapo 02.32.61 (22/02/03) Cerdeda 00.17.66 Santander (22/07/11) Inés Barbeito Nerea Vilariño Sasa 00.16.96 Carballo (02/03/13) Isabel García Eva Ribeiros 4x25 arrastre de manequí. Lanzamento con corda. PROBAS CADETE 150 m. natación con obstáculos Lucia Díaz González (Sasa) 01.52.09 Alicante 2013 50 m. rescate manequí aletas Antia García (Umia) 00.30.25 Carballo(19/01/13) 75 m. combinada de salvamento Lucia Díaz Gonzalez (Sasa) 01.00.83 Alicante 2013 Antía García (Umia) 00.44.04 Carballo (09/02/13) 25 m. rescate de manequí 50 m. socorrista 100 m. súper socorrista Sapo 01.42.84 (15/12/02) Selección Galega 01.58.03 Cáceres (26/04/08) Silvia González Tarrio. Silvia Caneda Bernardez Mirem vicente Escalona Cristina García Marín Sapo 02.16.66 (15/12/02) Sapo 00.16.57 Caldas (11/02/12) Cristina García Iria Marta Santorum INFANTIL Lucia Díaz González (Sasa) 01.18.42 Pontevedra (19/03/11) 100 m. natación con obstáculos 50 m. rescate de manequí Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 00.24.37 Santander (30/06/07) Anxo Martínez Serrapio (Sapo) 00.30.43 Santander (30/06/07) RÉCORDS POR EQUIPOS CATEGORÍA FEMENINA XUVENIL XUNIOR ABSOLUTO Sapo 02.10.34 (10/02/08) Silvia González Sapo Sysca Tarrio 02.10.82 01.58.23 Miren Vicente Riudoms (23.11.02) Escalona (02/08/05) Silvia Caneda Bernarde Cristina García Marín Lucia Díaz González (Sasa) 01.17.91 Alicante 2013 Marta Rosende Gonzalez (Club Cerceda) 00.30.13 Alicante 2013 Melina Velo (Salvamento Laracha) 00.23.70 Carballo (09/02/13) Sabela Miras Fernandez (Salvamento Laracha) 00.30.70 Cáceres (26/03/11) FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 120 Entrenamiento de Rescate con Moto Acuática Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia Publicaciones Actualización y aprendizaje de la RCP Básica El salvamento acuático deportivo a estudio Abraldes, J. A., Rodríguez, N., Rubio, J. A. y Martínez, P. Abraldes, J. A. y Rodríguez, N. (Eds.) Año: ISBN: Editorial: Páginas: Precio: Año: ISBN: Editorial: Páginas: Precio: 2006 978-84-611-3148-7 FESSGA 56 8€ En esta publicación se actualizan los protocolos de la RCP Básica en función de los criterios establecidos por la European Resuscitation Council, en noviembre de 2005. 2007 978-84-612-0944-6 FESSGA 224 20€ Esta publicación responde a un libro que conmemora el 10ª aniversario de la FESSGA y que presenta diferentes estudios relacionados (iniciación, rendimiento, talentos) con este deporte. Salvamento Acuático Deportivo. Pruebas Piscina Salvamento Acuático. Guía del alumno Abraldes, J. A., Lima, A., Rodríguez, N. et al. Abraldes, J. A. Año: ISBN: Editorial: Páginas: Precio: Año: ISBN: Editorial: Páginas: Precio: 2006 978-84-611-1322-4 FESSGA 60 min. 15€ Este DVD aporta una visión completa del deportista a medida que va realizando la prueba. La sincronización de dos cámaras nos permite apreciar como se desarrollan los aspectos técnicos de las pruebas. 2007 978-84-96353-69-9 UCAM 330 15€ Este manual desmenuza los contenidos de la asignatura de Salvamento acuático que se imparten en la licenciatura de Ciencias de la Actividad Física y del Deporte en la Universidad Católica San Antonio (UCAM). Salvamento y socorrismo. Secuencias de rescate en el medio acuático Book of abstracts. International Lifesaving Congreso Abraldes, J. A. Abraldes, J. A. y Rodríguez, N. (Eds.) Año: ISBN: Editorial: Páginas: Precio: Año: ISBN: Editorial: Páginas: Precio: 2006 978-84-611-1347-7 FESSGA 190 20€ En esta obra se observan minuciosamente las características de los rescates a través de una secuencia fotográfica, utilizando diferentes tipos de material ante diferentes situaciones. 2007 978-84-612-1082-4 FESSGA 164 0€ (Pdf); 20€ (Papel) Esta obra recoge los resúmenes de todos los trabajos presentados en el International Lifesaving Congreso 2007, celebrado en A Coruña, con motivo del 10º aniversario de la FESSGA. Derecho y prevención de accidentes en el medio acuático. Nociones legales para socorristas Estudios ante una necesidad: Salvamento y Socorrismo Acuático Sánchez, T. M., Rodríguez, N. y Sánchez, S. Abraldes, J. A. y Rodríguez, N. (Eds.) Año: ISBN: Editorial: Páginas: Precio: Año: ISBN: Editorial: Páginas: Precio: 2008 978-84-612-2780-8 FESSGA 80 15€ En esta obra podemos encontrar las nociones básicas legales que deben de conocer los socorristas para desempeñar su trabajo con calidad y seguridad ante sus responsabilidades. 2008 978-84-612-6323-3 FESSGA 280 20€ Esta publicación recoge estudios sobre cuatro grandes aspectos: primeros auxilios, salvamento deportivo, salvamento profesional y, gestión de la seguridad en espacios acuáticos. Pedidos: FESSGA. C/Hábitat, nº8, Bajo, Izq. 15.172. Perillo. Oleiros. A Coruña. España. Telf: 981.97.71.20. Fax: 981.97.71.42. Las personas con licencia federativa de la FESSGA tienen descuentos especiales sobre el precio de venta al público. Redacción FEGUI. LOS MÁS JÓVENES TAMBIÉN TRIUNFAN A NIVEL NACIONAL Las chicas cadetes realizaron un gran campeonato. Lucía Díaz (SASA) ganó dos pruebas: 100m Supersocorrista y Nadar Surf, y logró la 3ª plaza en Carrera con Tabla. Por su parte, Valeria Gómez (Sysca), logró la 1ª posición en la prueba Mini Banderas y la 2ª en Sprint Playa, donde Aitana Mirás (SASA) se llevó el bronce. En cuanto a las pruebas de relevos, los alevines masculinos del Club SASA consiguieron clasificarse en 2ª posición en el Relevo Sprint playa, las cadete femenino del Sysca lograron también la plata en el Relevo Sprint Playa y las del SASA se llevaron el bronce en Salvamento con Tubo de Rescate. Foto. Llegada del Relevo Sprint Alevín Masculino, donde el Club SASA logró la 2º plaza En el mes de junio, entre los días 27 y 30, se celebraron en Alicante los Campeonatos de España Alevín, Infantil y Cadete de verano. El 27 y 28 se nadaron las pruebas de piscina, en la Piscina Monte Tosal. El 29 y 30 la competición se trasladó a la Playa de San Juan, donde tuvieron lugar las pruebas de aguas abiertas. Todos estos resultados muestran un altísimo nivel por parte de los deportistas gallegos más jóvenes, lo cual indica que nos espera un futuro muy esperanzador para nuestro deporte. COLECCIÓN DE LLAVEROS DE SALVAMENTO ACUÁTICO DEPORTIVO - FESSGA Participaron en la competición un total de 47 deportistas gallegos: 13 alevines, 17 infantiles y 17 cadetes; pertenecientes al Club SASA, Club Natación Cerceda, Club Sysca, Club SAL y PC Salvamento Sanxenxo. Al igual que en pasadas ediciones de la revista mencionamos el gran aumento en los últimos años de nadadores gallegos de categorías juvenil, junior y absoluta que participan en campeonatos nacionales, tenemos que hacer lo mismo con los más jóvenes. Año tras año el número de deportistas de categorías alevín, infantil y cadete que participan en campeonatos de España va aumentando, lo cual muestra el gran nivel que está alcanzando el salvamento gallego. Este nivel no se muestra sólo con el número de participantes en campeonatos de importancia como el que estamos a tratar, sino también con los resultados que en él se logran. En esta ocasión los representantes gallegos se trajeron para casa un total de 14 medallas y un Récord Nacional. En categoría alevín femenino, Paula Ennes (SASA) logró la 3ª posición en la prueba Mini Banderas. En alevín masculino, Daniel Regueiro (Cerceda), se hizo con la 2ª posición en los 50m Maniquí Aletas. Por parte de los infantiles, Marta Rosende (Cerceda) ganó con solvencia la prueba 50m Maniquí Aletas, logrando el Récord de España de la prueba. Helena Torreiro (SASA) se proclamó Campeona de España de la prueba de Minibanderas, donde Clara Alonso (Sysca) logró el bronce. Foto. Ejemplo de los 4 modelos de llavero que la FESSGA ha realizado por su 10º aniversario (1997-2007) Con motivo del 10 aniversario (1997-2007) de la Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia (FESSGA), se diseñaron y realizaron cuatro llaveros que ilustran diferentes imágenes del Salvamento Acuático Deportivo, así como el logo de la FESSGA. Estos llaveros son de metal, con la parte posterior lisa, y pueden ser grabados para personalizarlos. Sus dimensiones son de 3,02 x 3,02 x 0,3 cm y se presentan en una caja individual. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 123 Noticias Información FEGUI Los precios de venta al público son como siguen: 1 Llavero: 9€ 2 Llaveros: 17€ 3 Llaveros: 22€ 4 Llaveros: 25€ Para mayores pedidos y/o cantidades debe consultarse con la FESSGA, bien a través de su teléfono (981.97.71.20) o bien a través de su correo electrónico ([email protected]), solicitando un presupuesto del pedido. OCEANMAN 2013 - AECSA para la prueba final la prueba más dura, celebrada en la playa de Orzan (A Coruña) domingo 25 de Agosto, con un formato acumulador de 4 Oceanman consecutivos y una puntuación doble con respecto al total de la competición. En el total del circuito Oceanman 2013 se repartieron un total de12.000 € en premios económicos, distribuidos según las diferentes categorías y la clasificación obtenida en sus diferentes pruebas (ver tabla). 1º 2º 3º 4º 5º 6º 7º 8º Foto. Logotipo / Banner del OceanMan 2013. La Asociación de Clubes de Salvamento Acuático (AECSA) en vista del éxito obtenido en la pasada temporada, organizó en colaboración con las Federaciones de Salvamento y Socorrismo de Cantabria, Castilla – La Mancha, Extremadura y Galicia el “CIRCUITO OCENMAN 2013” que tuvo lugar en los meses de junio a septiembre en distintos lugares de la península ibérica. El Circuito Ocenman estuvo conformado por 3 rondas y su PRUEBA FINAL que se realizarón en las siguientes fechas y lugares de competición: Calendario del CIRCUITO OCEANMAN 2013 RONDA RONDA 1 RONDA 2 RONDA 3 FINAL FECHA Sábado, 22 de Junio Domingo, 28 de Julio Sabado, 24 de Agosto Domingo, 24 de Agosto LUGAR El Campello (Alicante) Playa Berria (Cantabria) Playa Orzan - A Coruña Playa Orzan - A Coruña En el Circuito Oceanman 2013 se realizaron dos competiciones paralelas; arena y agua. La primera estará conformada por la prueba de banderas, mientras que la segunda se basará en pruebas tipo oceanman y nadar-tabla con distintos formatos según la ronda de que se trataba y de las diferentes categorías de competición. Las pruebas realizadas en el Oceanman son las más exigentes que se realizan en competición deportiva de Salvamento en España y a nivel Europeo. La exigencia es mucho mayor que las competiciones organizadas a nivel nacional y autonómico por las distintas federaciones autonómicas. En este sentido, podemos observar que la competición de las diferentes rondas lleva un formato acumulador en relación a las diferentes pruebas: Así, la primera ronda presentaba un acumulador en las pruebas de tablanadarsurf-ski-oceanman; la segunda ronda, un acumulador de 3 Oceanman consecutivos y, la tercera ronda un formato de doble “M”. Reservándose 1º 2º 3º 4º 5º CLASIFICACIÓN GENERAL INDIVIDUAL – CATEGORÍA ABSOLUTA BANDERAS OCEANMAN MASCULINA FEMENINA MASCULINA FEMENINA 300€ 200€ 1º 500€ 350€ 200€ 150€ 2º 400€ 250€ 175€ 125€ 3º 300€ 200€ 150€ 100€ 4º 250€ 150€ 125€ 75€ 5º 200€ 100€ 100€ 50€ 6º 150€ 50€ 75€ 7º 100€ 50€ 8º 50€ - CLASIFICACIÓN GENERAL INDIVIDUAL – CATEGORÍA CADETE – JUVENIL BANDERAS OCEANMAN MASCULINA FEMENINA MASCULINA FEMENINA MAT. MAT. MAT. (100€) 1º MAT. (150€) (100€) (150€) MAT. MAT. MAT. (75€) 2º MAT. (125€) (75€) (125€) MAT. MAT. MAT. (50€) 3º MAT. (100€) (50€) (100€) MAT. 4º MAT. (75€) (75€) MAT. 5º MAT. (50€) (50€) Nota: Material Deportivo por el valor indicado entre paréntesis. La competición oceanman se está convirtiendo en el mejor referente competitivo a nivel nacional, donde los deportistas conviven y compiten con las mayores exigencias. Los resultados más destacados en cada una de las pruebas, de las tres temporadas realizadas, se muestran a continuación en las siguientes tablas. Clasificación final del OCENMAN 2011, 2012 y 2013 Foto. Entrega de los premios finales en la categoría masculina absoluta. Ronda Final. Playa del Orzán (A Coruña). FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 124 Redacción FEGUI. OCEANMAN OCEANWOMAN 2013 TOP 5 1. 2. 3. 4. 5. Carlos Alonso David Buil Álvaro Rodríguez Carlos Gómez Juan Martín 1. 2. 3. 4. 5. Isabel Costa Itziar Abascal Beatriz Redondo Samanta Redondo María Luengas 1. 2. 3. 4. 5. 2012 TOP 5 José Guerrero David Buil Carlos Gómez Carlos Alonso Mario Manzanares 1. 2. 3. 4. 5. Itziar Abascal Samanta Redondo María Luengas Irene Morales Verónica Sánchez 1. 2. 3. 4. 5. David Buil Carlos Alonso Josep Bas Daniel Martínez Francisco López 1. 2. 3. 4. 5. Itziar Abascal Cristina Valero Samanta Redondo Cristina García Verónica Sánchez 2011 TOP 5 Foto. Participación de deportistas en la 1ª Ronda Oceanman 2013. Playa del Campello. De forma más desglosada podemos apreciar la participación en las diferentes rondas a los largo de la temporada 2013. PARTICIPACIÓN TOTAL OCEAN Clasificación Final – BANDERAS 2011, 2012 y 2013 BANDERAS MASCULINO 1. 2. 3. 2013 TOP 3 Jacobo Iñiguez David Arranz Carlos Gómez BANDERAS FEMENINO 1. 2. 3. Samanta Redondo Itziar Abascal Ester González 1. 2. 3. Lorena Morón Irene Morales Ana Venegas 1. 2. 3. Lorena Morón Itziar Abascal Lucia Hernández 2012 TOP 3 1. 2. 3. Carlos Gómez Jacobo Iñiguez Jorge Ortega 1. 2. 3. Roberto Navalón Jacobo Iñiguez Juan López M F JUVENIL M F CADETE M F 1ª RONDA 19 9 11 8 12 3 2ª RONDA 22 12 15 13 21 11 3ª RONDA 21 8 16 8 14 7 FINAL 21 8 16 8 14 7 TOTAL 36 18 24 16 25 17 PARTICIPACIÓN TOTAL BANDERAS Foto. Entrega de los premios finales en la categoría femenina absoluta. Ronda Final. Playa del Orzán (A Coruña). ABSOLUTO ABSOLUTO JUVENIL CADETE M F M F M F 1ª RONDA 15 5 10 9 11 3 2ª RONDA 20 10 14 10 22 11 3ª RONDA 16 6 15 7 13 9 FINAL 16 6 15 5 13 9 TOTAL 30 13 24 16 24 17 Además de los deportistas nacionales, tenemos que destacar la participación de deportistas franceses en el circuito 2013, cuya máxima representación corrió a cargo de la galardonada Flora Manciet con más de 20 títulos europeos y 9 medallas mundiales. 2011 TOP 3 Éxito de participación en el Oceanman 2013 El circuito OceanMan 2013 ha contado con más de 200 participantes entre las pruebas de OceanMan y Banderas. El año 2013 consiguió un nuevo récord de participación de deportistas de diferentes comunidades y clubes deportivos. La participación general por clubes fue un total de 16 clubes, de 6 comunidades autónomas, con un total de 134 participantes en las pruebas de Oceanman y 124 en las pruebas de banderas. Foto. Participación de deportistas en la 3ª Ronda Oceanman 2013 FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 125 Noticias Información FEGUI El circuito de este año será recordado por las sedes que en todas tuvimos unas condiciones ambientales perfectas para competir. Destacando la gran asistencia de público en El Campello, debido a la tradición de esta ronda; el maravilloso día y condiciones perfectas en la playa de Berria (Cantabria) y, como no, destacar el gran cierre que pudimos disfrutar en la playa del Orzan (A Coruña) con unas condiciones ideales tanto de olas como de afluencia de público debido a su perfecta ubicación. Foto. Cristina García recibió el premio de Campeona de la Liga en la categoría Sénior Femenino. Asistieron como invitados miembros de la Xunta de Galicia, alcaldes de Ayuntamientos donde se celebraron los campeonatos gallegos, presidentes de los clubes de salvamento de Galicia, así como miembros de la junta directiva de esta entidad, para disfrutar de esa noche de fiesta del salvamento gallego. El menú constaba de fidegüa como primer plato, de segundo ternera asada, finalizando con un postre de flan, todo ello rociado por vino, agua y refrescos. Así, después de toda la cena y los cafés, llegó la hora de los premiados, donde Dña. Nuria Rodríguez Suárez, presidenta de esta entidad, se encargó de actuar como presentadora de la gala. Siendo los encargados de entregar los trofeos, D, Dña. Nuria Rodríguez Suárez, presidenta FESSGA, Dña. Martina Rios Bello, Secretaria General de la FESSGA, D. Sergio Quintela Díaz, Director de Deporte de la FESSGA y D. Diego López Rey, Tesorero de la FESSGA. Foto. Cartel divulgativo de la 3ª Ronda y Ronda Final del Ocenaman 2013, que se celebraba en la playa del Orzán (A Coruña). El equipo de AECSA ya esta trabajando para que el OCEANMAN 2014 sea todavía más espectacular y con la participación de los mejores deportistas de nuestro país acompañados de los mejores deportistas europeos. CENA GALA DE LA FESSGA 2013 Otro año más la Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia (FESSGA) organizó la cena anual con el objetivo de que los miembros de esta entidad se reunieran con motivo de la celebración del fin de temporada 2012-2013. El Hotel Punta del Este, ubicado en la Carballo, fue quien recibió a los comensales la noche del 30 de noviembre encargándose de la gran cena. Todos los ganadores fueron galardonados con una placa conmemorativa de su hazaña y por un regalo otorgado por la FESSGA, además del trofeo al mejor club de Galicia. Además Cristina García y Daniel Suárez recibieron un premio especial por su reconocimiento como Deportista Galego de Alto Nivel, otorgado por la Xunta de Galicia Los Mejores Clubes de la liga fueron: 1º 2º 3º Club Sapo Sasa Cerceda Puntos 10923 9901.5 8535 Los mejores deportistas de cada categoría en la Liga Gallega de Salvamento Acuático Deportivo fueron: FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 126 Redacción FEGUI. Nombre Ana Carracedo Flores Alejandro Suárez García Helena Torreiro Guillín Brais García García Valeria Gómez Anido Miguel Fariña Caeiro Sara Gende Rodríguez Alejandro González Muiños Inés Barbeito Gende J. Enrique Ramilo Trigo Cristina García Marín Diego Abal Mouriño Club Umia Cerceda Sasa Sasa Sysca Umia Cerceda Sasa Cerceda Sal Sanxenxo Sapo Categoría Alevín Alevín Infantil Infantil Cadete Cadete Juvenil Juvenil Júnior Júnior Sénior Sénior reconocida como Deportista de Alto Nivel por la Xunta de Galicia, junto con Daniel Suárez Dapena. Las competiciones internacionales para los deportistas gallegos seguirían con la participación, nuevamente, de Anxo Martínez Sarrapio en los Campeonatos de Europa Júnior. Sin duda, la gran progresión de este deporte en nuestra comunidad no ha hecho más que empezar. El nivel de competitividad de nuestros deportistas está subiendo exponencialmente generación tras generación. Esperamos dentro de unos años seguir hablando de grandes resultados de todos nuestros deportistas en las diferentes categorías tanto a nivel nacional como internacional. CRISTINA GARCÍA PARTICIPA EN LOS WORLD GAMES 2013 MANUAL DE DESFIBRILADOR EXTERNO SEMIAUTOMÁTICO Foto. Componentes del equipo femenino en los World Games (incluída Cristina García, Izquierda), con la mascota del evento. Por primera vez, una deportista gallega en nuestro deporte fue convocada con la Selección Nacional Absoluta. Como no, esta deportista fue quien desde hace unos años domina, a base de trabajo y esfuerzo, el salvamento femenino gallego, Cristina García. Esta primera convocatoria fue nada más y nada menos que para representar a España en los World Games (las Olimpiadas de los deportes no olímpicos) celebrados en Cali a partir del 25 de julio. A la vuelta de esa inolvidable experiencia, salía otra convocatoria de la Selección Nacional Absoluta, esta vez para representar a España en los Campeonatos de Europa. Nuevamente Cristina García volvía a estar en ese listado de los mejores deportistas del país. Sin duda estas dos competiciones al más alto nivel le han servido a nuestra deportista más laureada para seguir cogiendo experiencia y así ir mejorando año a año para algún día, quién sabe, poder llegar a lo más alto. Las buenas noticias para esta gran deportista no acababan ahí, ya que unos meses más tarde, era Foto. Portada del manual publicado por la FESSGA para la formación del DESA. El presente libro constituye el nuevo manual de formación de los cursos de Desfibrilador Semiautomático Externo. Este libro está compuesto por dos volúmenes que aportan los conocimientos y las herramientas para la formación en contenidos específicos de DESA. Con este libro, se comienza una colección de libros que se están desarrollando para actualizar la formación en aspectos específicos en relación al Salvamento Acuático y los primeros auxilios. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 127 Noticias Información FEGUI CONCURSO DE TRABAJOS EN SALVAMENTO ACUÁTICO Y PRIMEROS AUXILIOS Bases 1. Requisitos de los participantes Cualquier persona física o jurídica. Los trabajos deben de ser inéditos. 2. Temática de los artículos Los trabajos podrán tratar sobre cualquier temática de interés relacionada con el mundo de la seguridad, salvamento, socorrismo y los primeros auxilios. 3. Presentación (requisitos formales) Cada autor podrá presentar uno o más artículos, y cada artículo puede estar escrito por uno o más autores. Los trabajos se presentarán en soporte magnético (procesador de textos Microsoft Word) y también 5 ejemplares en papel. Impresos en espacio sencillo, en lengua castellana, en formato DIN A4 y por una sola cara. Extensión máxima de 25 hojas y mínima de 15. También se presentará un resumen del trabajo de 500-800 palabras. Los trabajos y resúmenes impresos en papel, no llevarán el nombre del autor, ni ningún dato identificativo, simplemente poner el título en la primera hoja, y todas ellas numeradas. El trabajo ha de estar acompañado de una plica en sobre cerrado, en la cual ponga los datos personales: o Nombre y apellidos. o Dirección, teléfono y dirección electrónica. o Titulación y/o institución a la que representan. o Título del trabajo. En la parte exterior del sobre tiene que figurar el título del trabajo y en la parte inferior izquierda se tiene que indicar “Concurso de artículos sobre Salvamento Acuático y Primeros Auxilios”. Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia (FESSGA). Todos los datos anteriores, junto con el trabajo, se pueden enviar de forma electrónica de la FESSGA: [email protected], indicando en el asunto: “Concurso de trabajos en Salvamento Acuático y Primeros Auxilios”. 4. Plazo para la admisión de trabajos El plazo para la presentación de originales finalizará a las 20:00 horas del día 22 de diciembre de 2011. 5. Jurado La junta directiva de la FESSGA y los miembros del comité científico de la revista FEGUI son los miembros del jurado. Estará compuesto por cinco miembros bajo la presidencia del presidente de la FESSGA. 6. Veredicto El veredicto del jurado será inapelable y se hará público en la fecha límite de 30 de febrero de 2012. El jurado podrá dividir la dotación del premio entre dos participantes, si considera empatada la calidad de los trabajos. También podrá otorgar uno o más accésits (sin dotación económica). El jurado podrá declarar desierto el premio, en caso de considerar que ninguno de los trabajos tengan méritos suficientes o si éstos no se ajustasen a las bases. 7. Dotación del premio El premio será dotado con 500 euros sobre los que se efectuará la retención a cuenta del IRPF. El/la ganador/a o ganadores/as recibirán también un certificado acreditativo. 8. Disposición de los trabajos Durante el plazo de un año los trabajos presentados quedarán a disposición de la Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia (FESSGA), que publicará, si lo considera oportuno, el trabajo o resumen, siempre haciendo constar el nombre del autor o autores. La FESSGA no devolverá los trabajos presentados. 9. Entrega del premio El veredicto del premio será comunicado personalmente al/la ganador/a o los/as ganadores, los cuales tendrán de recogerlo en persona cuando se les convoque al acto de entrega. 10. Aceptación de las bases La participación en el premio supone la aceptación de las bases. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 128 Redacción FEGUI. Normas de publicación de la Revista FEGUI rá si reúnen las condiciones suficientes para pasar al proceso de revisión por parte del Comité Científico. Los artículos rechazados en esta primera valoración serán devueltos al autor indicándole los motivos por los cuales su trabajo no ha sido admitido. Así mismo, los autores de todos aquellos trabajos que, habiendo superado este primer filtro, no presenten los requisitos formales planteados en esta normativa, serán requeridos para subsanar las deficiencias detectadas en el plazo más breve posible. Durante este tiempo el trabajo permanecerá en depósito, pudiendo el autor solicitar la devolución del manuscrito si así lo considera. Sobre la cesión de derechos CONTENIDO La revista FEGUI, Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios considerará para su publicación trabajos divulgativos y de investigación relacionados con las diferentes áreas temáticas y campos del Salvamento y Socorrismo. Los trabajos se enviarán a la Secretaría de la revista, mediante correo electrónico a la dirección: [email protected]. También se pueden enviar a la dirección postal de la Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia (FESSGA): C/ Habitat, nº 8. Bajo Izq. 15.172 Perillo – Oleiros. A Coruña. España. Los manuscritos se enviarán protegidos adecuadamente, evitando doblar las figuras y acompañados de una carta de presentación. En dicha carta deberá figurar, de forma expresa, la aceptación de las normas de publicación y todas aquellas declaraciones juradas que se indican a continuación. CONDICIONES Sobre la selección de trabajos Todos los trabajos recibidos serán examinados por el Comité de Redacción de la revista FEGUI, Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios, que decidi- Todos los manuscritos están sujetos a revisión editorial. Podrán ser admitidos tanto artículos originales como revisiones de conjunto, siempre y cuando sean inéditos. Los autores remitirán una declaración jurada de no haber publicado ni enviado simultáneamente el artículo a otra revista para su revisión y posterior publicación. La aceptación de un artículo para su publicación en la revista FEGUI, Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios implica la cesión de los derechos de reproducción del autor a favor de su editor, no pudiendo ser reproducido o publicado total o parcialmente sin autorización escrita del mismo. Igualmente, el autor certificará que ostenta la legítima titularidad de uso sobre todos los derechos de propiedad intelectual e industrial correspondientes al artículo en cuestión. Cualquier litigio que pudiera surgir en relación a lo expresado con anterioridad deberá ser dirimido por los juzgados de la Comunidad Autónoma de A Coruña. Sobre los principios éticos Los trabajos enviados deben estar elaborados – si es el caso – respetando las recomendaciones internacionales sobre investigación clínica y con animales de laboratorio. En concreto el RD 944/1978 de 14 de abril y la Orden de recomendaciones internacionales sobre investigación clínica y con animales del Ministerio de Sanidad de 3 de agosto de 1982 por los que se regulan en España los Ensayos Clínicos en humanos, recogiendo los acuerdos de las asambleas médicas mundiales de Helsinki 64, Tokio 65 y Venecia 83 y las directivas comunitarias (UE) al respecto 75/318, 83/570, 83/571; y el RD 233/88 que desarrolla en España la directiva 86/609/UE sobre utilización de animales en experimentación y otros fines científicos. Se entiende que las opiniones expresadas en los artículos son responsabilidad exclusiva de los autores, no comprometiendo la opinión y política científica de la revista. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 129 Noticias Información FEGUI PRESENTACIÓN Los trabajos que se presenten en formato manuscrito lo realizarán por triplicado, mecanografiados en hojas DIN A-4 (210 x 297mm) a doble espacio en su totalidad (fuente Times New Roman, tamaño 12), con márgenes de 2.5cm en los lados y en los extremos superior e inferior de cada hoja. Todas las páginas irán numeradas correlativamente en el extremo inferior derecho. Los trabajos tendrán una extensión máxima de 25 páginas, incluida la bibliografía. Además, se incluirá un disquete o CD formateado para PC con el texto en un archivo tipo Word. Si los trabajos son enviados en formato electrónico tendrán las mismas características que las solicitadas para el manuscrito, presentando en un único documento tipo Word el texto. Las figuras del trabajo serán referenciadas en el lugar de inclusión en el texto. Éstas se entregarán en formato electrónico (preferentemente en formato .tiff o .jpg), con una calidad aceptable para su publicación (se recomienda un mínimo de 300 dpi). Formato de los manuscritos 1. En la PRIMERA PÁGINA del artículo se indicarán los siguientes datos: título, nombre y apellidos de los autores, referencias de centros de trabajo u ocupación, nombre completo y dirección del centro donde se ha desarrollado el trabajo (en su caso), título abreviado (30 caracteres máximo), dirección, correo electrónico, teléfono y telefax para la correspondencia. 2. En la SEGUNDA PÁGINA se incluirá: título, un resumen (inglés y castellano) no superior a 250 palabras y, entre 3 y 6, palabras clave en ambos idiomas. Deberá indicarse la fecha de finalización del trabajo. El nombre del autor sólo debe aparecer en la primera página, a fin de poder realizar la valoración imparcial. Se garantiza, además, que el artículo y el nombre de sus autores gozarán de una total confidencialidad hasta su publicación. superior de las mismas. Las figuras deberán llevar la numeración y título en la parte inferior. En el caso de no ser originales, aún siendo del mismo autor, se deberá reseñar también su procedencia y referencia bibliográfica. Las tablas y figuras se numerarán consecutivamente en el texto según su ubicación (Tabla 1 o Figura 1), respetando una numeración correlativa para cada tipo. 6. Fotografías. Se recomienda que las fotografías sean originales, y entregadas en soporte de papel fotográfico o diapositiva, ya que pueden existir problemas con la publicación de imágenes obtenidas de Internet, o, entregadas en archivos de imagen que no den buena calidad a la hora del proceso de impresión. En ese caso no serán publicadas. Las fotografías reciben el tratamiento de figuras, por lo que el autor deberá atenerse a las normas establecidas a tal efecto. Las fotografías enviadas deberán ir acompañadas, en hoja aparte, del texto y numeración que figurará al pie. Si las fotografías y/o figuras se presentan en formato electrónico deberán remitirse en un fichero aparte, en formato .tiff o .jpg, con una calidad aceptable para su publicación (se recomienda un mínimo de 300 dpi). En las fotografías que aparezcan personas se deberán adoptar las medidas necesarias para que éstas no puedan ser identificadas, o bien, contar con el visto bueno de ellas para su publicación. El Comité de Redacción se reserva el derecho a reducir el número de tablas y figuras propuestas por el autor si se consideran irrelevantes para la comprensión del texto. En este caso se notificará al autor la decisión tomada. 7. Unidades de medida. Las medidas de longitud, talla, peso y volumen se deben expresar en unidades métricas (metro, kilogramo, litro) o sus múltiplos decimales. 3. Texto, a partir de la TERCERA PÁGINA. En el caso de utilizar siglas, éstas deberán ser explicadas entre paréntesis la primera vez que aparezcan en el texto. Siempre que sea posible se evitarán las notas a pie de página, pero en el caso de ser imprescindibles aparecerán en la página correspondiente con un tamaño de letra igual a 10 y se utilizará la numeración arábiga en superíndice (1, 2, 3, etc.). Las temperaturas se facilitarán en grados Celsius y las presiones arteriales en milímetros de mercurio. 4. Citas en el texto y referencias bibliográficas. Se ajustarán a las Normas de APA (5ª edición). Las referencias irán al final del manuscrito en orden alfabético. ARTÍCULOS ORIGINALES 5. Tablas y figuras. Deben ser presentadas aparte, incluyéndose una tabla o figura por hoja, con su número y enunciado. En el caso de utilizar abreviaturas, se deberán aclarar a pie de tabla o figura. Las tablas deberán llevar numeración y título en la parte Todos los valores de parámetros hematológicos y bioquímicos se presentarán en unidades del sistema métrico decimal, de acuerdo con el Sistema Internacional de Unidades (SI). Los artículos originales contemplarán, a modo de referencia, los siguientes apartados: introducción, material y método, resultados, discusión, conclusiones, agradecimientos y referencias bibliográficas. FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 130 Redacción FEGUI. ARTÍCULOS DE REVISIÓN Los artículos de revisión contemplarán, a modo de referencia, los siguientes apartados: introducción, antecedentes, estado actual del tema, conclusiones, aplicaciones prácticas, futuras líneas de investigación, agradecimientos, referencias, y tablas / gráficos. Se consideran como artículos de revisión aquellos que analizan, desde una perspectiva histórica, el estado o nivel de desarrollo científico de una temática concreta. autor del artículo para que, de forma paralela, pueda contestar al autor de la carta. Ambas serán publicadas en un mismo número. La extensión de las cartas no podrá exceder de las dos páginas, incluyendo bibliografía de referencia, quedando su redacción sujeta a las indicaciones realizadas en el apartado de presentación. Cada carta al director deberá adjuntar al principio de la misma un resumen de no más de cien palabras. El Comité de Redacción se reserva el derecho de no publicar aquellas cartas que tengan un carácter ofensivo o, por otra parte, no se ciñan al objeto del artículo, notificándose esta decisión al autor de la carta. RECENSIÓN DE LIBROS Esta sección de la revista FEGUI, Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios estará destinada a ofrecer una visión crítica de obras publicadas recientemente y de destacada relevancia para nuestra área de conocimiento. En líneas generales, la estructura podría ser la siguiente: presentación de la obra, introducción, contenido del libro, aportación fundamental, comentarios personales, conclusiones generales, bibliografía. Los manuscritos enviados para su publicación en esta sección tendrán una extensión máxima de tres páginas ajustadas a las indicaciones realizadas en el apartado de presentación. TRATAMIENTO DE DATOS PERSONALES En virtud de lo establecido en el artículo 17 del Real Decreto 994/1999, por el que se aprueba el Reglamento de Medidas de Seguridad de los Ficheros Automatizados que contengan Datos de Carácter Personal, así como en la Ley Orgánica 15/1999 de Protección de Datos de Carácter Personal, la Dirección de la revista FEGUI, Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios garantiza el adecuado tratamiento de los datos de carácter personal. CARTAS AL DIRECTOR FEGUI, Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios pretende ser un órgano de opinión y discusión para la comunidad científica del área de salvamento y socorrismo. En este apartado se publicarán cartas dirigidas al Director de la revista criticando y opinando sobre los artículos publicados en los números anteriores. El documento será remitido al FEGUI. Revista de Salvamento Acuático y Primeros Auxilios ISSN: 1579-0347 Año 2013 Vol. 4 Nº 38 Pág. 131 Revista Publicada por la Federación de Salvamento e Socorrismo de Galicia C/ Habitat, nº 8. Bajo. Izq. 15.172 Perillo - Oleiros. A Coruña. España. Telf. 981.97.71.20 - Fax. 981.97.71.42
Documentos relacionados
fegui n_30 - Revista FEGUI
Dr. José Arturo Abraldes Valeiras (Universidad de Murcia. España) Dr. José Ignacio Alonso Roque (Universidad de Murcia. España) Dr. Francisco Argudo Iturriaga (Universidad Autónoma de Madrid. E...
Leia maisnew fegui - Revista FEGUI
María Carrasco Poyatos (Universidad Católica de Murcia. España) Dr. Ricardo J. Pinto Fernandes (Universidade do Porto. Portugal) Dra. Carmen Ferragut Fiol (Universidad de Alcalá. España) Dra....
Leia mais