Cantigas d` Amigo with aaB Forms by Galician Jograres

Transcrição

Cantigas d` Amigo with aaB Forms by Galician Jograres
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
Cantigas d’ Amigo with aaB Forms
by Galician Jograres
Rip Cohen
The Johns Hopkins University
2013
1
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
Introductory Note
Cantigas d’ amigo with aaB strophes comprise 20% of the genre and provide evidence for
the history of Galician-Portuguese forms (Cohen 2005). Presented here, with metrical
analysis, are 52 aaB texts from the cancioneiro de jograis galegos (Oliveira 1994: 199205). 1 The geography of the poets suggests the use of aaB was centered within a 100
kilometer radius of Vigo. 2 And the division of aaB strophes into three to six cognitive
chunks (Miller 1956), matching the needs of oral transmission, testifies to a long gestation. 3
The text is taken from Cohen 2003 (sometimes changed, e.g., Nuno Porco 1, Johan
Servando 8, Fernan do Lago 1). For questions of textual criticism, the apparatus and notes
in that edition should be consulted (few texts have any apparatus here). The colometry of
many texts has been re-analyzed (cf. Cohen 2010a). Angle brackets are used for additions
(but not for truncated refrains); square ones, for suggested deletions. Punctuation has been
altered, and tils have been added where historical phonology predicts them and thirteenth
century manuscripts of the lyric normally present them. Cases of conflation (Parkinson
2006: 116)––that is, of elision, absorption, or diphthongization of word-final and wordinitial vowels––are marked by an underline, e.g., amigo_á. All inter-verbal vocalic
encounters which are not marked in this way should be understood to be instances of hiatus.
Each text is preceded by an analysis of colometry, scansion, and rhyme systems.
The strophe is divided into two periods (body of strophe and refrain) separated by the
symbol ║. This symbol is not used when the metrical analysis of both periods is identical.
Letters in bold, e.g. aaB, represent verses with internal rhyme. In the text, inner cola (or
regular word-breaks) are marked with a vertical bar: |. Cola are only marked in the first
period––except when they are equal in both periods, or the second uses internal rhyme or
one of its cola matches one in the first period. Conflation across a colon boundary (which is
rare) is indicated thus: fremosa_|_en.
1
In the section of cantigas d’ amigo in the cancioneiro de cavaleiros (Oliveira 1994: 179) 9/15 poets, or 60%,
use aaB; in the recolha de trovadores portugueses (Oliveira 1994: 182) 6/14 authors, or 45%. So 15/29
trobadores, or 49%, use aaB for Amigo (see Cohen 2005: 249-55). In the cancioneiro de jograis galegos, the
figure is 19/27, or 70%. Translations of all the cantigas d’ amigo can be found in Cohen 2010c.
2
This can be seen from the map in Oliveira (2001: 182) by adding the names of the poets.
3
Schaffer (1987: 1-14) has sufficiently demonstrated the oral-formulaic roots of the genre.
2
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
The metrical template appears to be an alternation of strong and weak positions
determined by counting backwards from the nearest cadence (at the end of the colon or the
verse). Stressed and unstressed syllables then coincide (by definition) with strong and weak
positions, respectively, at that cadence. All other positions are free. There is a tendency,
however, for such coincidence to increase at the end of a cantiga.
Of these 52 texts, 16 have no inner cola, 20 deploy inner cola in the first period but
without internal rhyme, 3 have inner cola throughout but no internal rhyme, another 8 use
inner cola throughout but with rhyme in the refrain only, and 5 make use of internal rhyme
in both periods (see Appendix). Thus, roughly a third are “simplex” (without inner cola),
while two thirds have two cola in at least one period. These five varieties may reflect a
historical development.
This edition with metrical analysis is meant to facilitate study of texts which may
hold keys to a better understanding of the history of the cantiga d’amigo––its rhetoric,
pragmatics, and forms.
3
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO DE BERDIA – 3
aaB (x3): 13’ [6’+6’] ║ 7’
ia
asse
isse ║ igo
Deu-lo sabe, coitada | vivo mais ca soía,
ca se foi meu amigo, | e ben vi, quando s’ ia,
ca se perderia migo.
E dissera lh’ eu, ante | que se de min quitasse,
que se vẽesse cedo, | e, se alá tardasse,
5
ca se perderia migo.
E dissera lh’ eu, ante | que se de min partisse,
que, se muito quisesse | viver u me non visse,
ca se perderia migo.
4
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
NUNO PORCO – 1
aaB (x4): 11’ [5+6’] ║ 6’
i-o / ado ║ ada cobras alternantes
Irei a lo mar | vee-lo meu amigo,
pregunta-lo ei | se querrá viver migo
e vou m’ eu namorada.
Irei a lo mar | vee-lo meu amado,
pregunta-lo ei | se fará meu mandado
5
e vou m’ eu namorada.
Pregunta-lo ei | por que non vive migo
e direi lh’ a coit’ | en que por el<e> vivo
e vou m’ eu namorada.
Pregunta-lo ei | por que m’ á despagado
10
e xi mh assanhou | a tort<o> endõado
e vou m’ eu namorada.
5
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO DE VEER – 1
aaB (x3): 10 [4’+5] ║ 7’ (or 8’)
ei ir or ║ ada
Ai Deus, que doo | que eu de mi ei,
por que se foi meu | amig’ e fiquei
pequena_e del namorada.
Quando s’ el ouve | de Julhan a ir,
fiquei fremosa, | por vos non mentir,
5
pequena_e del namorada.
Ali ouv’ eu de | mha morte pavor
u eu fiquei mui | coitada pastor,
pequena_e del namorada.
6
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO DE VEER – 3
aaB (x2): 10’ [5+5’] ║ 10 [5+5]
(i) igo (i) ia ║ (i) i
There is an extrametrical syllable at the colon-boundary in I.1 and II.1 (which may suffer conflation across the
boundary in II.1). Maria in I.1 matches the rhyme-word of II.1; amigo in II.1 matches the rhyme-word of I.1.
A Santa Mari-a | fiz ir meu amigo
e non lh’ atendi | o que pos comigo:
con el me perdi | por que lhi menti.
Fiz ir meu ami-go_|_a Santa Maria
e non foi eu i | con el aquel dia:
5
con el me perdi | por que lhi menti.
7
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO DE VEER – 4
aaB I-III, V; aaB IV: 10/9’ [4’/5+5/4’] ║ 7
en eja ęsse (ęu-en) asse ia ║ ir
Do meu amig’, a | que eu quero ben,
guardan me del, e | non ouso per ren
a Santa Maria ir,
pois guardan me del, | que o non veja,
e non me leixan, | per ren que seja,
5
a Santa Maria ir.
Que o non visse, | macar quisesse,
por en guisaron | que non podesse
a Santa Maria ir.
Nen o viss’ eu nen | o tant’ amasse,
10
pois mi Deus deu quen | me non leixasse
a Santa Maria ir.
Des que o vi en | Julhan un dia,
ja me non leixan, | como soía,
a Santa Maria ir.
15
8
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO DE VEER – 5
aaB (x1 [fragment?]): 15’ [7’+7’] ║ 14 [7+7]
ece ║ (ei) ei
Assanhei me vos, amigo, | per bõa fe, con sandece
como se molher assanha | a quen lho nunca merece,
mais, se mi vos assanhei, | desassanhar mi vos ei.
9
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
BERNAL DE BONAVAL – 3
aaB (x4): 9’ [4’+4’] ║ 7’
ades / edes ║ igo cobras alternantes
– Ai fremosinha, | se ben ajades,
longi de vila, | quen asperades?
– Vin atender meu amigo.
– Ai fremosinha, | se gradoedes,
longi de vila, | quen atendedes?
5
– Vin atender meu amigo.
– Longi de vila, | quen asperades?
– Direi vol’ eu, pois | me preguntades:
vin atender meu amigo.
– Longi de vila, | quen atendedes?
10
– Direi vol’ eu, poi- | lo non sabedes:
vin atender meu amigo.
10
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
BERNAL DE BONAVAL – 4
aaB (x4): 16 [7’/8+8] ║ 16 [8+8]
or ar al ęr ║ (en) en
Pois mi dizedes, amigo, | ca mi queredes vós melhor
de quantas eno mundo son, | dizede, por Nostro Senhor,
se mi vós queredes gran ben, | como podedes <ir> daquen?
E, pois dizedes ca poder | non avedes d’ al tant’ amar
come min, ai meu amigo, | dizede, se Deus vos ampar,
5
se mi vós queredes gran ben, | como podedes <ir> daquen?
E, pois vos eu ouço dizer | ca non amades tan muit’ al
come mi, dized’, amigo, | se Deus vos lev’ a Bonaval,
se mi vós queredes gran ben, | como podedes <ir> daquen?
Por que oí sempre dizer, | du ome muit’ amou molher,
10
que se non podia end’ ir, | pesar mh á, se eu non souber:
se mi vós queredes gran ben, | como podedes <ir> daquen?
11
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
BERNAL DE BONAVAL – 6
aaB (I-III) > aaB (IV): 10 [4/3’+6] ║ 4
i on ei (í-ęu) ou ║ al
Diss’ a fremosa_|_en Bonaval assi:
“Ai Deus, u é | meu amigo daqui
de Bonaval?
Cuid’ eu, coitad’ | é no seu coraçon,
por que non foi | migo na sagraçon
5
de Bonaval.
Pois eu migo | seu mandado non ei,
ja m’ eu leda | partir non poderei
de Bonaval.
Pois m’ aqui seu | mandado non chegou,
10
muito vin eu | mais leda ca me vou
de Bonaval.”
12
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
BERNAL DE BONAVAL – 7
aaB (x2): 12 [7’+4] ║ 10
or ei ║ en
In both strophes the first syllable of the second colon of the second verse rhymes with the fourth syllable of
the refrain.
Rogar vos quer’ eu, mha madre | <e> mha senhor,
que mi non digades oje | mal, se eu for
a Bonaval, pois meu amig’ i ven.
Se vos non pesar, mha madre, | rogar vos ei,
por Deus, que mi non digades | mal, e irei
5
a Bonaval, pois meu amig’ i ven.
13
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
BERNAL DE BONAVAL – 8
aaB (I-II) > aaB (III): 10’ [4’+5’] ║ 7’
igo edes (ide) ades ║ osa
Filha fremosa, | vedes que vos digo:
que non faledes | ao voss’ amigo
sen mi, ai filha fremosa.
E se vós, filha, | meu amor queredes,
rogo vos eu que | nunca lhi faledes
5
sen mi, ai filha fremosa.
E al á i de | que vos non guardades:
perdedes i de | quanto lhi falades
sen mi, ai filha fremosa.
14
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN SERVANDO – 2
aaB (x3): 15/15’ [7’+7/7’] ║ 14 [7+7]
(igo) ar (edo) anha (ia) ando ║ (ir) ir
Ir se quer o meu amigo, | non me sei eu del vingar,
e, pero mal está migo, | se me lh’ eu ant’ assanhar,
quando m’ el sanhuda vir, | non s’ ousará daquend’ ir.
Ir se quer el daqui cedo | por mi non fazer companha,
mais, pero que non á medo | de lhi mal fazer mha sanha,
5
quando m’ el sanhuda vir, | non s’ ousará daquend’ ir.
Foi el fazer noutro dia | oraçon a San Servando
por s’ ir ja daqui sa via, | mais, se m’ eu for assanhando,
quando m’ el sanhuda vir, | non s’ ousará daquend’ ir.
15
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN SERVANDO – 5
aaB (x4): 15’/15 [7’+7’/7] ║ 7’
ia ida ar ada ║ igo
Ora van a San Servando | donas fazer romaria
e non me leixan con elas | ir, ca log’ alá iria,
por que ven i meu amigo.
Se eu foss’ en tal companha | de donas, fora guarida,
mais non quis oje mha madre | que fezess’ end’ eu a ida,
5
por que ven i meu amigo.
Tal romaria de donas | vai alá que non á par
e fora oj’ eu con elas, | mais non me queren leixar,
por que ven i meu amigo.
Nunca me mha madre veja, | se dela non for vingada,
10
por que oj’ a San Servando | non vou, e me ten guardada,
por que ven i meu amigo.
16
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN SERVANDO – 7
aaB (x3): 10/10’ ║ 8
or ou edes ║ er
Se meu amig’ a San Servando for
e lho Deus guisa polo seu amor,
i-lo quer’ eu, madre, veer.
E se el for, como me demandou,
a San Servando,_u m’ outra vez buscou,
5
i-lo quer’ eu, madre, veer.
O meu amigo, que mi vós tolhedes,
pero m’ agora por el mal dizedes,
i-lo quer’ eu, madre, veer.
17
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN SERVANDO – 8
aaB (x4): 11’ [5’+5’] ║ 5’
edes ades ia igo ║ ores
Mha madre velida, | e non me guardedes
d’ ir a San Servando, | ca, se o fazedes
morrerei d’ amores.
E non me guardedes, | se vós ben ajades,
d’ ir a San Servando, | ca, se me guardades,
5
morrerei d’ amores.
E se me [nõ] guardades | daquesta perfia
d’ ir a San Servando | fazer romaria,
morrerei d’ amores.
E se me [uos] guardades, | eu ben volo digo,
10
d’ ir a San Servando | veer meu amigo,
morrerei d’ amores.
7 nõ BV : seclusi : non Monaci : vós Nunes
BV : d’atal editores
daquesta scripsi (cf. Giinzo 4, vv. 8, 13 daquesta perfia) : datal
10 uos BV : seclusit Monaci
18
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN SERVANDO – 11
aaB (x2): 13’ [6’+6’] ║ 3’
igo ejo ║ ada
Fui eu a San Servando | por veer meu amigo
e non o vi na_ermida | nen falou el comigo,
namorada.
Disseron mi mandado | do que muito desejo
ca verria_a San Servando | e, pois eu non o vejo,
5
namorada.
5 fortasse verria_a Servando (cf. Servando 12, v. 18 par Servando) vel ven a San Servando
19
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN ZORRO – 3
aaB (x6): 6’ (5’ in II.2, IV.1) ║ 7’
i-o / a-o ║ eira cobras alternantes
Per ribeira do rio
vi remar o navio
e sabor ei da ribeira.
Per ribeira do alto
vi remar o barco
5
e sabor ei da ribeira.
Vi remar o navio,
i vai o meu amigo
e sabor ei da ribeira.
Vi remar o barco,
10
i vai o meu amado
e sabor ei da ribeira.
I vai o meu amigo,
quer me levar con sigo
e sabor ei da ribeira.
15
I vai o meu amado,
quer me levar de grado
e sabor ei da ribeira.
20
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN ZORRO – 7
aaB (x2): 9’ [4’+4’]
o-e u-a ║ (a-e) a-e
Mete_el rei barcas | no rio forte;
quen amigo_á, que | Deus lho amostre;
alá vai, madre, | ond’ ei suidade.
Mete_el rei barcas | na_Estremadura;
quen amig’ á, que | Deus lho aduga;
5
alá vai, madre, | ond’ ei suidade.
21
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JUIÃO BOLSEIRO – 4
aaB (x3): 13 [6’+6] ║ 6’
i en ar ║ igo
Nas barcas novas foi s’ o | meu amigo daqui,
e vej’ eu vĩir barcas | e tenho que ven i,
mha madre,_o meu amigo.
Atendamos, ai madre, | sempre vos querrei ben,
ca vejo vĩir barcas | e tenho que i ven,
5
mha madre,_o meu amigo.
Non faç’ eu desguisado, | mha madr’, eno cuidar,
ca non podia muito | sen mi alhur morar,
mha madre,_o meu amigo.
22
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JUIÃO BOLSEIRO – 12
aaB (x3): 15’ [7’+7’]
ia ada aes ║ (igo) igo
Aquestas noites tan longas | que Deus fez en grave dia
por min, por que as non dormho, | e por que as non fazia
no tempo que meu amigo | soía falar comigo?
Por que as fez Deus tan grandes, | non posso_eu dormir, coitada,
e, de como son sobejas, | quisera m’ outra vegada
5
no tempo que meu amigo | soía falar comigo.
Por que as Deus fez tan grandes, | sen mesura desiguaes,
e as eu dormir non posso, | por que as non fez ataes
no tempo que meu amigo | soía falar comigo?
23
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JUIÃO BOLSEIRO – 15
aaB (x2): 15 [7’/8+7] ║ [7’+7’]
i al ║ (igo) igo
Non perdi eu, meu amigo, | des que me de vós parti,
do meu coraçon gran coita | nen gran pesar, mais perdi
quanto tempo, meu amigo, | vós non vivestes comigo.
Nen perderan os olhos meus | chorar nunca, nen eu mal,
5
des que vos vós daqui fostes, | mais vedes que perdi al:
quanto tempo, meu amigo, | vós non vivestes comigo.
24
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO MEOGO – 1
aaB (x4): 10 [4’+5] ║ 8
ei er or ei ║ á
O meu amig’, a | que preito talhei,
con vosso medo, | madre, mentir lh’ ei;
e se non for, assanhar s’ á.
Talhei lh’ eu preito | de o ir veer
ena fonte_u os | cervos van bever,
5
e se non for, assanhar s’ á.
E non ei eu de | lhi mentir sabor,
mais mentir lh’ ei <eu> | con vosso pavor;
e se non for, assanhar s’ á.
De lhi mentir nen | un sabor non ei;
10
con vosso med’ a | mentir lh’ averei;
e se non for, assanhar s’ á.
25
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO MEOGO – 4
aaB (x2): 11 [5’+5] ║ 5’
ar er ║ ida
Ai cervas do monte, | vin vos preguntar:
foi s’ o meu amig’, e, | se alá tardar,
que farei velida?
Ai cervas do monte, | vin volo dizer,
foi s’ o meu amig’, e | querria saber:
5
que farei velida?
26
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO MEOGO – 5
aaB (x6): 11’ [5’+5’]
i-a / a-a ║ eda cobras alternantes
<Levou s’ aa alva>, | levou s’ a velida,
vai lavar cabelos | na fontana fria
leda dos amores, | dos amores leda.
<Levou s’ aa alva>, | levou s’ a louçana,
vai lavar cabelos | na fria fontana
5
leda dos amores, | dos amores leda.
Vai lavar cabelos | na fontana fria;
passou seu amigo, | que lhi ben queria
leda dos amores, | dos amores leda.
Vai lavar cabelos | na fria fontana;
10
passa seu amigo, | que <a> muit’ a<ma>va
leda dos amores, | dos amores leda.
Passa seu amigo, | que lhi ben queria;
o cervo do monte | a augua volvia
leda dos amores, | dos amores leda.
15
Passa seu amigo | que a muit’ amava;
o cervo do monte | volvia <a> augua
leda dos amores, | dos amores leda.
27
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO MEOGO – 6
aaB (x8): 5’/5 ║ 3’
ervas a-os e-as elos ei ara ║ igo
Enas verdes ervas
vi anda-las cervas,
meu amigo.
Enos verdes prados
vi os cervos bravos,
5
meu amigo.
E con sabor delas
lavei mhas garcetas,
meu amigo.
E con sabor delos
10
lavei meus cabelos,
meu amigo.
Des que los lavei,
d’ ouro los liei,
meu amigo.
15
Des que las lavara,
d’ ouro las liara,
meu amigo.
D’ ouro los liei
e vos asperei,
20
meu amigo.
D’ ouro las liara
e vos asperara,
meu amigo.
28
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PERO MEOGO – 9
aaB (x6) 10’ [4’+5’] ║ 5
i-a / a-a (I-IV); i-o / a-o (V-VI) ║ ei
– Digades, filha, | mha filha velida,
por que tardastes | na fontana fria?
(– Os amores ei).
– Digades, filha, | mha filha louçana,
por que tardastes | na fria fontana?
5
(– Os amores ei).
Tardei, mha madre, | na fontana fria,
cervos do monte | a augua volv<i>an;
(Os amores ei).
Tardei, mha madre, | na fria fontana,
10
cervos do monte | volv<i>an a augua;
(Os amores ei).
– Mentir, mha filha, | mentir por amigo,
nunca vi cervo | que volvesse_o rio;
(– Os amores ei).
15
– Mentir, mha filha, | mentir por amado,
nunca vi cervo | que volvess’ o alto;
(– Os amores ei).
29
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
NUNO TREEZ – 2
aaB (x3): 6 ║ 4
ar or or ║ ei
San Clemenço do mar,
se mi del non vingar,
non dormirei.
San Clemenço senhor,
se vingada non for,
non dormirei.
5
Se vingada non for
do fals’ e traedor,
non dormirei.
30
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
NUNO TREEZ – 3
aaB (I-IV) > aaB (V-VI): 16/15’ [7’+8/7’] ║ 15’ [7’+7]
on i/in ar or (ade) is (igo) ia ║ (igo) igo
Non vou eu a San Clemenço | orar, e faço gran razon,
ca el non mi tolhe_a coita | que trago no meu coraçon,
nen mh aduz o meu amigo, | pero lho rog’ e lho digo.
Non vou eu a San Clemenço, | nen el non se nembra de min,
nen mh aduz o meu amigo, | que sempr’ amei des que o vi,
5
nen mh aduz o meu amigo, | pero lho rog’ e lho digo.
Ca se el<e> m’ adussesse | o que me faz pẽad’ andar,
nunca tantos estadaes | arderan ant’ o seu altar,
nen mh aduz o meu amigo, | pero lho rog’ e lho digo.
Ca se el<e> m’ adussesse | o por que eu moiro d’ amor,
10
nunca tantos estadaes | arderan ant’ o meu senhor,
nen mh aduz o meu amigo, | pero lho rog’ e lho digo.
Pois eu e<n> mha voontade | de o non veer son ben fis,
que porrei par caridade | ant’ el candeas de Paris?
nen mh aduz o meu amigo, | pero lho rog’ e lho digo.
15
En mi tolher meu amigo | filhou comigo perfia,
por end’ arderá, vos digo, | ant’ el lume de bogia,
nen mh aduz o meu amigo, | pero lho rog’ e lho digo.
31
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
NUNO TREEZ – 4
aaB (x6): 16 [7´+8] ║ 9’
on ar er ar er on ║ igo
Estava m’ en San Clemenço, | u fora fazer oraçon,
e disse mh o mandadeiro, | que mi prougue de coraçon:
“Agora verrá_ aqui voss’ amigo.”
Estava <m’> en San Clemenço, | u fora candeas queimar,
e disse mh o mandadeiro: | “Fremosa de bon semelhar,
5
agora verrá_aqui voss’ amigo.”
Estava m’ en San Clemenço, | u fora oraçon fazer,
e disse mh o mandadeiro: | “Fremosa de bon parecer,
agora verrá_aqui voss’ amigo.”
E disse mh o mandadeiro: | “Fremosa de bon semelhar,”
10
por que viu que mi prazia, | ar começou m<e> a falar
“Agora verrá_aqui voss’ amigo.”
E disse mh o mandadeiro: | “Fremosa de bon parecer,”
por que viu que mi prazia, | ar começou <me> a dizer:
“Agora verrá_aqui voss’ amigo.”
15
E disse mh o mandadeiro, | que mi prougue de coraçon,
por que viu que mi prazia, | ar disse mh outra vez enton:
“Agora verrá_aqui voss’ amigo.”
32
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PEDR’ AMIGO DE SEVILHA – 7
aaB (x3): 15 [7’+7] ║ 14 [7+7]
(igo) er (eito) en (ito) ei ║ (ez) ez
Internal rhyme with dobre: I amigo ; II feito ; III dito. Repeated rhyme-word in refrain: fez.
Un cantar novo d’ amigo | querrei agora_aprender
que fez ora meu amigo, | e cuido log’ entender,
no cantar que diz que fez | por mi, se o por mi fez.
Un cantar d’ amig’ á feito, | e, se mho disser alguen
dereito como el é feito, | cuido_eu entender mui ben,
5
no cantar que diz que fez | por mi, se o por mi fez.
O cantar éste mui dito, | pero que o eu non sei,
mais, pois mho ouveren dito, | cuid’ eu que entend<er>ei,
no cantar que diz que fez | por mi, se o por mi fez.
33
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
PAE CALVO – 2
aaB (x4): 7’ ║ 5
ia ado ado ia ║ ei
Ai madr’, o que ben queria
foi s’ ora daqui sa via;
deseja-lo ei.
Foi s’ o<ra> meu perjurado
e non m’ envia mandado;
5
deseja-lo ei.
E non m’ enviou mandado;
de Deus lhi seja buscado;
deseja-lo ei.
Pois mandado non m’ envia,
10
busque lho Santa Maria;
deseja-lo ei.
34
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN PADROZELOS – 9
aaB (x3): 13 [6’+6] ║ 13’ [6’+6’]
or ir ei ║ (igo) igo
Id’ oj, ai meu amigo, | led’ a San Salvador,
eu vosco irei leda | e, pois eu vosco for,
mui leda_irei, amigo, | e vós ledo comigo.
Pero sõ<o> guardada, | toda via quer’ ir
con vosc’, ai meu amigo, | se mh a guarda non vir,
5
mui leda_irei, amigo, | e vós ledo comigo.
Pero sõo guardada, | toda via irei
con vosc’, ai meu amigo, | se a guarda non ei,
mui leda_irei, amigo, | e vós ledo comigo.
35
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
LOPO – 5
aaB (x4): 6’ ║ 8
edes ades ando igo ║ ar
– Filha, se gradoedes,
dizede que avedes.
– Non mi dan amores vagar.
– Filha, se ben ajades,
dized’ e non mençades.
5
– Non mi dan amores vagar.
– Dizede, pois vos mando,
por que ides chorando.
– Non mi dan amores vagar.
Par San Leuter vos digo:
10
cuidand’ en meu amigo,
non mi dan amores vagar.
36
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
LOPO – 6
aaB (x3): 11’/12 [4’/5+6’/7] ║ 11’ [5+6’]
ades erdes er ║ igo
Por Deus vos rogo, | madre, que mi digades
que vos mereci | que mi tanto guardades
d’ ir a San Leuter | falar con meu amigo.
Fazede mh ora | quanto mal <vós> poderdes,
ca non me guardar- | edes, pero quiserdes,
5
d’ ir a San Leuter | falar con meu amigo.
Nunca vos fiz ren | que non devess’ a fazer
e guardades me | tanto que non ei poder
d’ ir a San Leuter | falar con meu amigo.
37
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
LOPO – 7
aaB (x3): 11’/12 [5’/6+5’/6] ║ 12’ [6+6’]
ado ei ada ║ igo
Disseron m’ agora | do meu namorado
que se foi sanhud’ e | sen o meu mandado,
e por que s’ assanhou | agora_o meu amigo?
Sabe o San Leuter, | a que o eu roguei,
que o non mereci, | pero o sanhud’ ei,
5
e por que s’ assanhou | agora_o meu amigo?
Non lho mereci eu | nunca pois foi nada,
madr’, e fui un dia | por el mal julgada,
e por que s’ assanhou | agora_o meu amigo?
38
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
LOURENÇO – 5
aaB (x4): 10 ║ 3’
i ei en az ║ ada
Amiga, des que meu amigo vi,
el por mi morr’ e eu ando des i
namorada.
Des que o vi primeir’ e lhi falei,
el por mi morre e eu del fiquei
5
namorada.
Des que nos vimos, assi nos aven:
el por mi morr’ e eu ando por en
namorada.
Des que nos vimos, vede-lo que faz:
10
el por mi morr’ e eu and<o> assaz
namorada.
39
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN DE CANGAS – 3
aaB (x3): 9’/10 ║ 9’
edes er ar ║ igo
Amigo, se mi gran ben queredes,
id’ a San Momed’ e veer m’ edes;
oje non mi mençades, amigo.
Pois mh aqui ren non podedes dizer,
id’ u ajades comigo lezer;
5
oje non mi mençades, amigo.
Serei vosc’ en San Momede do mar
na ermida, se mho Deus aguisar;
oje non mi mençades, amigo.
40
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN DE GIINZO –1
aaB (x4): 13’ [6’+6’] ║ 7’
i-o / a-o ║ ada cobras alternantes
Como vivo coitada, | madre, por meu amigo,
ca m’ enviou mandado | que se vai no ferido,
e por el vivo coitada.
Como vivo coitada, | madre, por meu amado,
ca m’ enviou mandado | que se vai no fossado,
5
e por el vivo coitada.
Ca m’ enviou mandado | que se vai no ferido,
eu a Santa Cecilia | de coraçon o digo
e por el vivo coitada.
Ca m’ enviou mandado | que se vai no fossado,
10
eu a Santa Cecilia | de coraçon o falo
e por el vivo coitada.
41
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN DE GIINZO – 4
aaB (x3): 10’ ║ 4’
ia / ado ║ igo cobras alternantes variation in refrain: I-II do ; III-IV por ; V-VI con.
Non poss’ eu, madre,_ir a Santa Cecilia,
ca me guardades a noit’ e o dia
do meu amigo.
Non poss’ eu, madr<e>, aver gasalhado,
ca me non leixades fazer mandado
5
do meu amigo.
Ca me guardades a noit’ e o dia,
morrer vos ei con aquesta perfia
por meu amigo.
Ca mi non leixades fazer mandado,
10
morrer vos ei con aqueste cuidado
por meu amigo.
Morrer vos ei con aquesta perfia,
e, se me leixassedes ir, guarria
con meu amigo.
15
Morrer vos ei con aqueste cuidado
e, se quiserdes, irei mui de grado
con meu amigo.
42
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN DE GIINZO – 8
aaB (x4): 7 ║ 8 (or 7’)
er / ar ║ ęu cobras alternantes
A do mui bon parecer
mandou lo_aduffe tanger:
“Louçana d’ amores moir’ eu.”
A do mui bon semelhar
mandou lo_aduffe sonar:
5
“Louçana d’ amores moir’ eu.”
Mandou lo_aduffe tanger
e non lhi davan lezer:
“Louçana d’ amores moir’ eu.”
Mandou lo_aduffe sonar
10
<e> non lhi davan vagar:
“Louçana d’ amores moir’ eu.”
43
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN CODAX – 1
aaB (x4): 6’ ║ 7’
i-o / ado ║ edo cobras alternantes
Ondas do mar de Vigo,
se vistes meu amigo?
e ai Deus, se verrá cedo?
Ondas do mar levado,
se vistes meu amado?
5
e ai Deus, se verrá cedo?
Se vistes meu amigo?
o por que eu sospiro;
e ai Deus, se verrá cedo?
Se vistes meu amado?
10
o por que ei gran coidado;
e ai Deus, se verrá cedo?
44
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN CODAX – 2
aaA (I, III, IV) / aaB (II, IV, VI): 5’ ║ 6’
i-o / a-o ║ igo cobras alternantes
Mandad’ ei comigo
ca ven meu amigo,
e irei, madr’, a Vigo.
Comig’ ei mandado
ca ven meu amado,
5
e irei, madr’, a Vigo.
Ca ven meu amigo
e ven san’ e vivo,
e irei, madr’, a Vigo.
Ca ven meu amado
10
e ven viv’ e sano,
e irei, madr’, a Vigo.
Ca ven san’ e vivo
e del rei amigo,
e irei, madr’, a Vigo.
15
Ca ven vivo_e sano
e del rei privado,
e irei, madr’, a Vigo.
45
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN CODAX – 3
aaB (x4): 12’ [6’+5’] ║ 7’
i-o / ado ║ ondas cobras alternantes
Mha irmana fremosa, | treides comigo
a la_igreja de Vigo_u | é o mar salido
e miraremos las ondas.
Mha irmana fremosa, | treides de grado
a la_igreja de Vigo_u | é o mar levado
5
e miraremos las ondas.
A la_igreja de Vigo_u | é o mar salido
e verrá i mha madr<e> | e o meu amigo
e miraremos las ondas.
A la_igreja de Vigo_u | é o mar levado
10
e verrá i mha madr<e> | e o meu amado
e miraremos las ondas.
1, 4 treides (< trắhĭtis; cf. Cohen 2010b, s.v. traer) appears to be tri-syllabic here––an archaic pronunciation.
46
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN CODAX – 4
aaB (x6): 9’ ║ 5’
igo / a-o ║ ada cobras alternantes
Ai Deus, se sab’ ora meu amigo
com’ eu senheira estou en Vigo?
e vou namorada.
Ai Deus, se sab’ ora meu amado
com’ eu en Vigo senheira manho?
5
e vou namorada.
Com’ eu senheira estou en Vigo
e nulhas gardas non ei comigo,
e vou namorada.
Com’ eu senheira en Vigo manho
10
e nulhas gardas migo non trago,
e vou namorada.
E nulhas gardas non ei comigo
ergas meus olhos que choran migo,
e vou namorada.
15
E nulhas gardas migo non trago
ergas meus olhos que choran ambos,
e vou namorada.
47
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN CODAX – 5
aaB (x4): 9’ ║ 8’
igo / ado ║ ondas cobras alternantes
Quantas sabedes amar amigo,
treides comig’ a lo mar de Vigo
e banhar nos emos nas ondas.
Quantas sabedes amar amado,
treides comigo_a lo mar levado
5
e banhar nos emos nas ondas.
Treides comigo_a lo mar de Vigo
e veeremo-lo meu amigo
e banhar nos emos nas ondas.
Treides <co>migo_a lo mar levado
10
e veeremo-lo meu amado
e banhar nos emos nas ondas.
48
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN CODAX – 6
aaB (x6): 7’ ║ 3
i-o / ado ║ ei cobras alternantes
Eno sagrado en Vigo
bailava corpo velido;
amor ei.
En Vigo <e>no sagrado
bailava corpo delgado;
5
amor ei.
Bailava corpo velido
que nunca ouvera_amigo;
amor ei.
Bailava corpo delgado
10
que nunca ouvera_amado;
amor ei.
Que nunca ouvera_amigo
ergas no sagrad’ en Vigo;
amor ei.
15
Que nunca ouvera_amado
ergas en Vigo no sagrado;
amor ei.
49
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
MARTIN CODAX – 7
aaB (x2): 8 ║ 10
er ar ║ in
Ai ondas que eu vin veer,
se me saberedes dizer
por que tarda meu amigo sen min?
Ai ondas que eu vin mirar,
se me saberedes contar
5
por que tarda meu amigo sen min?
50
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
AIRAS PAEZ – 2
aaB (x3): 15/15’ [7’+7/7’] ║ 8’
i ado ou ║ eça
Por vee-lo namorado, | que muit’ á que eu non vi,
irmana, treides comigo, | ca me dizen que ven i
a Santa Maria de Reça.
Por que sei ca mi quer ben e | por que ven i mui <coi>tado,
irmana, treides comigo, | ca sei que ven i de grado
5
a Santa Maria de Reça.
Por vee-lo namorado, | que por mi gran mal levou,
treides comig’, ai irmana, | ca mi dizen que chegou
a Santa Maria de Reça.
51
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
FERNAN DO LAGO – 1
aaB (I-II) > aaB (III-IV): 13 [6’+6] ║ 6’
or en (ia) on (i-a) i ║ igo
D’ ir a Santa Maria | do Lag’ ei gran sabor
e pero non irei_alá, | se ant<e> i non for,
irmana,_o meu amigo.
D’ ir a Santa Maria | do Lag’ é mi gran ben
e pero non irei_alá, | se ant<e> i non ven,
5
irmana,_o meu amigo.
Gran sabor averia | <e>no meu coraçon
d’ ir a Santa Maria, | se i achass’ enton,
irmana,_o meu amigo.
Ja jurei noutro dia, | quando m’ ende parti,
10
que non foss’ a la_ermida, | se ante non foss’ i,
irmana,_o meu amigo.
2, 5 ant<e> i colometriae causa; cf. CSM 265.137 ante outros; CSM; 352.51 ante aver; CSM 291.53 sempre y;
CSM 357. 22 teve y
52
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN DE REQUEIXO – 1
aaB (x3): 15’/16 [7’/8+7’/8] ║ 15’ [7’+7’]
igo ei on ║ (ia) ia
Fui eu, madr’, en romaria | a Faro con meu amigo
e venho del namorada | por quanto falou comigo,
ca mi jurou que morria | por mi, tal ben mi queria.
Leda venho da ermida | e desta vez leda serei,
ca falei con meu amigo | que sempre <muito> desejei,
5
ca mi jurou que morria | por mi, tal ben mi queria.
Du m’ eu vi con meu amigo, | vin leda, se Deus mi perdon,
ca nunca lhi cuid’ a mentir | por quanto m’ el<e> diss’ enton,
ca mi jurou que morria | por mi, tal ben mi queria.
53
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN DE REQUEIXO – 2
aaB (x3): 14/13’ [5’/6+8/7’] ║ 14 [6+8]
(ia) ęr (ęu) igo (ęr) ada ║ (on) on
A Far<o> un dia | irei, madre, se vos prouguer,
rogar se verria | meu amigo, que mi ben quer,
e direi lh’ eu enton | a coita do meu coraçon.
Muito per desej’ eu | que vẽesse meu amigo
que m’ estas penas deu | e que falasse comigo
5
e direi lh’ eu enton | a coita do meu coraçon.
Se s’ el nembrar quiser | como fiquei namorada
e se cedo vẽer | e o vir eu ben talhada,
e direi lh’ eu enton | a coita do meu coraçon.
54
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
JOHAN DE REQUEIXO – 5
aaB (x3): 15’ [7’+7’]
(ęsse) igo (ado) enha (ada) ida ║ (ia) ia
Amiga, quen oje_ouvesse | mandado do meu amigo
e lhi ben dizer podesse | que vẽesse falar migo
ali u sempre queria | falar mig’ e non podia.
Se de mi ouver mandado, | non sei ren que o detenha,
5
amiga, pelo seu grado | que el mui cedo non venha
ali u sempre queria | falar mig’ e non podia.
U foi mig’ outra vegada | atende-lo ei velida,
fremosa e ben talhada | en Far<o> ena ermida
10
ali u sempre queria | falar mig’ e non podia.
55
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
Appendix: Varieties of aaB Strophic Construction
Simplex (no inner cola)
Inner cola in first period,
but no internal rhyme
Inner cola throughout,
internal rhyme in refrain
Berdia 3
Veer 5
Porco 1
Bonaval 4
Veer 1, 4*
Zorro 7
Bonaval 3*, 6*, 7*, 8
Bolseiro 12, 15
Servando 5, 8, 11
Treez 3*
Bolseiro 4
Padrozelos 9
Meogo 1, 4, 9
Requeixo 1
Servando 7
Zorro 3
Meogo 6
Treez 2
Calvo 2
Lopo 5
Lourenço 5
Cangas 3
Treez 4
Giinzo 1, 8
Giinzo 1
Internal rhyme throughout
Codax 3
Veer 3
Paez 2
Servando 1
Lago 1*
Sevilha 7
Codax 1, 2, 4, 5, 6, 7
Requeixo 2, 3
Inner cola throughout, but
no internal rhyme
Meogo 5
*= internal rhyme in one or
two strophes
Lopo 6, 7
56
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
Manuscripts and Works Cited
B = Biblioteca Nacional (Lisbon), cod. 10991.
V = Biblioteca Apostolica Vaticana (Rome), cod. lat. 4803.
Cohen, Rip. 2003. 500 Cantigas d’ Amigo. Edição Crítica/Critical Edition. Porto: Campo
das Letras.
___. 2005. “In the Beginning was the Strophe: Origins of the Cantiga d’ Amigo Revealed!”
Modelo: Actas do X Colóquio da Secção Portuguesa da Associação Hispánica de
Literatura Medieval. Ed. Ana Sofia Laranjinha and José Carlos Miranda. Porto:
Faculdade de Letras da Universidade do Porto. 243-55.
___. 2010a. “Colometry and Internal Rhyme in Vidal, Judeu d’ Elvas.” Budapest: Ars
Metrica 12. Web.
___. 2010b. An Etymological Wordlist for the Cantigas d’ Amigo. Baltimore: JScholarship,
The Johns Hopkins University. Web.
___. 2010c. The Cantigas d’ Amigo: An English Translation. Baltimore: JScholarship, The
Johns Hopkins University. Web.
CSM = Walter Mettmann, Afonso X, O Sabio. Cantigas de Santa Maria. 4 vols. Coimbra:
Por Ordem da Universidade, 1959-72.
Miller, George A. 1956. “The Magical Number Seven, Plus or Minus Two: Some Limits on
Our Capacity for Processing Information.” The Psychological Review 63: 81-97
Monaci, Ernesto. 1873. Canti antichi portoghesi tratti dal codice vaticano 4803 con
traduzione e note. Imola: Tip. D’Ignazio Galeati e F.
Nunes, José Joaquim. 1926-28. Cantigas d’amigo dos trovadores Galego-Portugueses.
Edição crítica acompanhada de introdução, comentário, variantes, e glossário. 3
vols. Coimbra: Imprensa da Universidade.
Oliveira, António Resende de. 1994. Depois do Espectáculo Trovadoresco. A estrutura dos
cancioneiros peninsulares e as recolhas dos séculos XIII e XIV. Lisbon: Colibri.
___. 2001. O Trovador galego-português e o seu mundo. Lisbon: Notícias Editorial.
57
Poetics of the Cantigas d’ Amigo
Parkinson, Stephen. 2006. “Rules of Hiatus and Elision in the Galician-Portuguese Lyric:
The View from the Cantigas de Santa Maria.” La corónica. A Journal of Medieval
Hispanic Languages, Literatures and Cultures 34.2: 113-33.
Schaffer, Martha E. 1987. “The Galician-Portuguese Lyric and the Kharjas.” Portuguese
Studies 3: 1-20.
58

Documentos relacionados

Literatura Portuguesa - Era Medieval - Trovadorismo

Literatura Portuguesa - Era Medieval - Trovadorismo se fez pela coisa que mais amou, e quanto dela receou sofreu, morrendo de pesar, Como morreu quem amou tal mulher que nunca lhe quis bem e a viu levada por alguém que a não valia nem a vale, ai, mi...

Leia mais