ruseTis politika evrokavSirSi

Transcrição

Soft Power
ruseTis sagareo politikis axali koncefc ia
saqarTvelosTan mimarTebaSi
Soft Power
ruseTis sagareo politikis
axali koncefcia
2008 wlis agvistos omisSemdgomi periodi
redaqtori Tengiz fxalaZe
winamdebare wignSi ganxilulia rusuli Soft Power-is koncefcia
saqarTvelosTan mimarTebaSi 2008 wlis agvistos omisSemdgom
periodSi.
wignis avtorebi madlierebas gamoxataven konrad adenaueris
fondis mimarT finansuri mxardaWerisaTvis.
wignis avtorebi madlobas uxdian saqarTvelos sagareo saqmeTa
saministros, saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros,
saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministros, saqarTvelos saxelmwifo ministris aparats diasporis sakiTxebSi gaweuli
daxmarebisa da TanamSromlobisaTvis.
w i g nze m u S ao bd n e n :
kvlevis avtorebi:
Tengiz fxalaZe, Tornike SaraSeniZe,
giorgi volski, Teimuraz qaruxniSvili, mariam cacanaSvili, giorgi gvimraZe,
nato baGiaSvili, nana devdariani.
redaqtori:
Tengiz fxalaZe
saredaqcio kolegia: giorgi volski,nato baGiaSvili,
nino soloRaSvili
gamomcemlebi: geopolitikuri kvlevebis
saerTaSoriso centri
konrad adenaueris fondi
wigni dabeWdilia:
gamomcemloba “mTawmindeli” 2010 weli.
ISBN 978-9941-9064-8-0
sarGevi
winasityvaoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
katia kristina plate, konrad adenaueris fondi
regionaluri programa _
samxreT kavkasiis politikuri dialogis xelmZRvaneli
redaqtorisagan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Tengiz fxalaZe
geopolitikuri kvlevebis saerTaSoriso centris Tavmjdomare
ruseTis kavkasiuri politikis ZiriTadi veqtorebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Tengiz fxalaZe, giorgi volski
rusuli `rbili Zalis~ arsi da ZiriTadi amocanebi saqarTveloSi . . . . . . 18
Tengiz fxalaZe
Tavi I .
ruseTis federaciis diplomatiuri aqtivobebi
saqarTvelosTan mimarTebaSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
okupirebuli teritoriebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Tengiz fxalaZe
ruseTis politika euToSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Tornike SaraSeniZe
gaeros sameTvalyureo misiis saqmianobis Sewyveta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
giorgi volski
ruseTis politika evrosabWos saparlamento asambleaSi . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Tornike SaraSeniZe
ruseTi Jenevis molaparakebebze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Tengiz fxalaZe, Tornike SaraSeniZe
ruseTis politika evrokavSirSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Tornike SaraSeniZe
Tavi II
ruseTis federaciis ` TanamemamuleTa dacvis ~
politika da sakonsulo politika saqarTvelosTan
mimarTebaSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
ruseTis federaciis „TanamemamuleTa dacvis~ politika
saqarTvelosTan mimarTebaSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Tengiz fxalaZe
qarTvelebi ruseTSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Teimuraz qaruxniSvili, Tengiz fxalaZe
sakonsulo saqmianoba, rogorc ruseTis „rbili Zalis~
politikis ganxorcielebis instrumenti . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Tengiz fxalaZe
Tavi III .
ruseTis media da saqarTvelo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
mariam cacanaSvili
Tavi I V .
2008-2009 wlebis kiberomi saqarTveloSi .........................107
mariam cacanaSvili
Tavi V .
religiis faqtoris gamoyeneba ruseTis mier
„rbili Zalis~ konteqstSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Tengiz fxalaZe, giorgi gvimraZe
Tavi V I .
kultura , ganaTleba , mecniereba da sazogadoebasTan
urTierToba rogorc ruseTis “Soft Power”- is
ganxorcielebis instrumenti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
kultura ruseTis „rbili Zalis~ konteqstSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148
nato baGiaSvili
kultmasobrivi ideologiuri RonisZiebebi da “Soft Power”-is
sxva gamovlinebebi okupirebul teritoriebze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
nato baGiaSvili
ganaTleba da mecniereba, rogorc
„ruseTis rbili Zalis~ instrumenti
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167
Tengiz fxalaZe, nato baGiaSvili
„sazogadoebasTan dialogi~ da ruseTis „rbili Zala~. . . . . . . . . . . . . . . 194
Tengiz fxalaZe, nana devdariani
daskvnebi da rekomendaciebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 1
winasityvaoba
konrad adenaueris germanuli fondi atarebs germaniis federaciuli
respublikis pirveli kancleris, konrad adenaueris saxels. iseve
rogorc konrad adenaueri, Gven qristian demokratiuli principebis
erTgulebi varT. fondi 1955 wels daarsda germaniaSi. mas Semdeg Gven
viRwviT mSvidobis, Tavisuflebis, kanonis uzenaesobis, demokratiis,
evropuli ideasa da socialuri sabazro ekonomikis ideis damkvid
rebisaTvis. yoveldRiuri aqtiuri muSaobiT Gven xels vuwyobT
am miznebis ganxorcielebas germaniasa da msoflios 120 qveyanaSi.
saqarTveloSi amas vakeTebT skolebSi samoqalaqo ganaTlebis xelSe
wyobiT, demokratiuli partiebis ganviTarebis mxardaWeriT, Jurna
listebis treiningiT, studentebisaTvis stipendiebis miniWebiT,
sazogadoebisaTvis saintereso sxvadasxva sakiTxebze dialogebis da
debatebis inicirebiTa da mravali sxva saxis saqmianobiT.
Gven siamovnebiT davuWireT mxari geopolitikuri kvlevebis saerTaSoriso centris iniciativas ganexorcielebina ruseTis federaciis
”rbili Zalis” koncefciis da samxreT kavkasiaze misi zegavlenis anali
tikuri kvleva. Gemi Rrma rwmeniT, Zalze Rirebulia am koncefciis,
iseve rogorc ruseTis federaciis ganzraxvaTa analizis gamocema.
es gamocema unda emsaxurebodes samxreT kavkasiaSi teritoriuli
konfliqtebis sakiTxebSi GarTul mxareTa Soris mimdinare esoden
saWiro diskusiebis damatebiTi mosazrebiT uzrunvelyofis mizans.
Tu geqnebaT survili gamoexmauroT romelime statias, gTxovT Tqveni
mosazrebebi gamoagzavnoT Semdeg misamarTze: [email protected].
Gven siamovnebiT mivawvdiT avtorebs Tqvens SeniSvnebs.
katia kristina plate
konrad adenaueris fondi
regionaluri programa _
samxreT kavkasiis politikuri dialogis xelmZRvaneli
redaqtorisagan
„Tu mowinaaRmdege Senze Zlieria, Seni moqmedeba unda
gascdes misi azrovnebis farglebs“
bernard verberi
„rbili Zala“ (Soft Power), rogorc Tanamedrove saerTaSoriso politikis axali mimarTuleba, meoce saukunis miwuruls gamoGnda. mis
Semoqmedad miGneulia amerikeli mecnieri, harvardis universitetis
profesori, jozef nai (Joseph Nye). Tavis wignebSi „liderobisaTvis
ganwiruli: amerikuli Zlierebis cvalebadi buneba“ (Bound to Lead: The
Changing Nature of American Power. New York: Basic Books, 1990) da „rbili
Zala: warmatebis arsi msoflio politikaSi“ (Soft Power: The Means to
Success in World Politics. Public Affairs, 2004) naim srulad warmoadgina
aRniSnuli koncefcia.
„uxeSi Zalis“ Teoriisagan gansxvavebiT, romelic iZulebisa da
zewolis berketebs iyenebs, „rbili Zala“ sasurveli miznis misaRwevad TanamSromlobisa da mimzidvelobis meqanizmebs efuZneba da
inteleqtualur resursebs aniWebs upiratesobas. klasikuri Soft
Power sami komponentisagan Sedgeba: Rirebulebebi, kultura da
diplomatia.
jozef nais ideebma umalve moipova popularoba da maleve dainerga
aSS-sa da dasavleTis sxva wamyvani qveynebis sagareo politikaSi.
mniSvnelovan wilad swored klasikurma „rbilma Zalam“ ganapiroba
demokratiuli Rirebulebebisa da principebis popularizacia postsabWoTa qveynebSi da moaxdina Zireuli gardatexa postkomunisturi
qveynebis sazogadoebebSi.
maSin, rodesac dasavleTi faseulobebis popularizaciiT iyo
dakavebuli, ruseTis federaciis maSindelma prezidentma vladimer
putinma meoce saukunis udides geopolitikur katastrofad sabWoTa kavSiris daSla gamoacxada da sagareo politikis ZiriTad prioritetad mezobel saxelmwifoebze moskovis zegavlenis gaZliereba
daasaxela. vladimer putinis xelisuflebaSi yofnis pirvelive
wlebSi Seiqmna „liberaluri imperiis“ doqtrina, romelic „energetikuli iaraRis“ gamoyenebiT postsabWoTa saxelmwifoebze
zegavlenis mopovebas gulisxmobda. odnav mogvianebiT, 2004 wels,
prezidentma putinma sagareo saqmeTa saministros ruseTis saerTaSoriso imijis gaumjobeseba daavala: „ar dagvaviwydes poziciebis
SenarGuneba da ganviTareba iq, sadac adre Gadebul iqna uamravi
resursi... iq Gven vaxsovarT da gvicnoben“!
aqedan gamomdinare, rus politikosebs axali sazrunavi gauGndaT
_ Seqmnan sakuTari qveynis axali, dasavleTisaTvis misaRebi imiji
da imavdroulad gaaZlieron mezoblebze zegavlenis meqanizmebi.
aRniSnulis misaRwevad kremlma sakuTar politikur arsenalSi
cvlilebebi Seitana. upirveles yovlisa, es exeba „rbili Zalis“
(Soft Power) danergvas rusul sagareo politikaSi. am iaraRs konkretuli „samizne“ aqvs: rogorc es ruseTis federaciis sagareo saqmeTa
saministros angariSSia aRniSnuli, msoflioSi kulturuli zegavlenis mopovebisaTvis brZolis gaZliereba saWiroebs „ruseTis
sagareo kulturuli politikis“ realizaciaSi GarTuli yvela sxva
saministros, uwyebisa da organizaciis resursebis mobilizebas,
ramac xeli unda Seuwyos am „brZolaSi“ moskovis warmatebas da
msoflioSi ruseTis saiformacio-kulturuli zegavlenis
gaZlierebas.
http://archive.kremlin.ru/appears/2004/07/12/0000_type63374type63378_74399.
shtml
ruseTis federaciis sagareo, politikuri da diplomatiuri saqmianoba
2008 wels, gv.147 http://www.mid.ru/brp_4.nsf/itogi/B286E140E4B7E48AC325752
E002DEF65
2007 wels ruseTis sagareo politikis mimoxilvaSi pirvelad
gamoGnda „sagareo politikis humanitaruli mimarTuleba“. ruseTis
sagareo saqmeTa saministros mier momzadebul dokumentSi araorazrovnadaa miTiTebuli, rom kultura, ganaTleba da mecniereba,
sazRvargareT TanamemamuleTa interesebis dacva, sakonsulo saqmia
noba da rusuli media warmoadgens ruseTis sagareo politikis
ganxorcielebis instrumentebs.
am saSualebebs moskovi mudmivad iyenebs mezobel qveynebze sakuTari
zegavlenis gasaZliereblad. magaliTisaTvis, „TanamemamuleTa
dacva“ - swored is motivia, riTac ruseTma saqarTvelos teritoriaze sakuTari SeiraRebuli Zalebi Semoiyvana. swored „Tanamemamuleebze zrunvis“ sababiT ganxorcielda afxazeTisa da samxreT
oseTis teritoriaze mosaxleobis ukanono pasportizacia, mosaxleobis struqturis xelovnuri Secvla da saqarTvelos teritoriis
nawilis okupacia da aneqsia.
sagareo politikis „humanitaruli mimarTulebis“ miznebisaTvis
gamoiyeneba rogorc saxelmwifo organizaciebi, aseve ruseTis
federaciis saxelmwifo biujeti. „rbili Zalis“ ganxorcielebaSi
GarTulia rusuli mediac da iseTi erTi SexedviT sazogadoebrivi
organizaciebi, rogoricaa fondi „russki mir“. es organizaciebi
finansdeba federaluri biujetidan da, Sesabamisad, dakveTasac
saxelmwifosagan iRebs. maTi saqmianobis miznebi da amocanebi asaxulia ruseTis sagareo politikis Zireul dokumentebSi, rogorebicaa sagareo politikis mimarTulebebi, sagareo saqmeTa saministros
yovelwliuri angariSi, TanamemamuleTa dacvis saxelmwifo programa da sxv.
erT-erT statiaSi vladimer mukomeli, ruseTis mecnierebaTa akade
miis sociologiis institutis seqtoris gamge da eTnopolitikuri
da regionaluri kvlevebis centris direqtori, aRniSnavs: imigrantebi maTi warmoSobis qveynebze sagareo politikuri zewolis
mniSvnelovani resursia. savizo reJimis SemoReba (an SemoRebis
10
muqara), araRiarebuli saxelmwifoebis moqalaqeTa naturalizacia,
readmisiaze molaparakebebis inicireba, sxva qveynis moqalaqeebis
yrilobebis Gatareba maT saxelmwifoebSi arGevnebis win, mosazRvre
qveynebis mkvidri mosaxleobis devna ruseTis teritoriaze (sakuTari moqalaqeebis GaTvliT) gadaiqca postsabWoTa sivrceze ruseTis sagareo politikis yoveldRiur instrumentad.
“Soft Power” -is meqnizmi kargadaa damuSavebuli ruseTis samecniero-kvleviT centrebSi. ufro metic, rogorc sabWoTa kavSiris
Rirseuli samarTalmemkvidre, putiniseuli ruseTi srulad
iyenebs yofili sabWouri propagandistuli manqanis miRwevebs da
am gamocdilebiT gamdidrebuli „rbilis Zalis“ mTeli arsenalis
realizacias axdens mezobel saxelmwifoebSi (magaliTad baltiis
qveynebi, moldova, ukraina da sxv). bolo wlebSi sul ufro aqtiurad xdeba misi gamoyeneba saqarTvelosTan mimarTebaSic.
2008 wlis 25 seqtembers (ramdenime kviraSi saqarTvelos teritoriis
okupaciis Semdeg) premierma putinma „mwvane Suqi“ aunTo rbil Zalas
saqarTvelosTan mimarTebaSi. „saWiroa ganvaviTaroT Zmuri urTierTobebi saqarTvelos qalaqebTan, imitom, rom saqarTvelos gasaglejad
gadacema nacionalistebisa da upasuxismgeblo adamianebisaTvis iqneboda araswori.“ omis Semdeg ruseTis prezidents, premiersa da sxva
maRalGinosnebs araerTxel gamouxatavT sakuTari „nazi grZnobebi“
qarTvel, afxaz Tu os xalxebTan mimarTebaSi, magram kremlis politikis
faqtobrivi Sedegebis gaTvaliswinebiT, es „sentimentalizmi“ radikalurad gansxvavdeba samomavlo TanamSromlobis WeSmariti survilisagan.
ras warmoadgens kremliseuli „rbili Zala“? riT ganasxvavdeba Soft
-is rusul interpretacia tradiciulisagan? rogor iyenebs
mas oficialuri moskovi sakuTari interesebisaTvis da aris Tu ara
es „faseulobaTa eqsporti“?
Power
http://www.globalaffairs.ru/number/n_10942
http://premier.gov.ru/visits/ru/6068/events/1975/
11
winamdebare wigni swored „rbili Zalis“ kremliseul interpretacias eZRvneba. Gven ganvixilavT rusuli “Soft Power”-is yvela
mimarTulebas, romelic gamoiyeneba saqarTvelosTan mimarTebaSi.
aRvwerT maTi moqmedebis meqnizmebs, zemoqmedebis Sedegebsa da samomavlo safrTxeebs.
amTaviTve aRvniSnavT, rom winamdebare naSromis avtorTa jgufi
winaaRmdegia qsenofobiis nebismieri gamovlinebis da pativs scems
yvela ersa da erovnebas. miT umetes, naSromi ar aris mimarTuli
romelime xalxis an xalxebis winaaRmdeg. Gveni mizania, ganvasxvavoT
Rirebulebebi saqarTvelos saxelmwifoebrivi interesebis sawinaaRmdego qmedebebisagan, gamovavlinoT is safrTxeebi, romelic
SesaZloa saguldagulod iyos „SefuTuli“ da perspeqtivaSi seriozul saSiSroebas warmoadgendes rogorc saqarTveloSi mcxovrebi
xalxebisaTvis, maT Soris afxazebisa da osebisaTvis, aseve zogadad
saqarTvelos, rogorc qveynis saxelmwifoebriobisaTvis.
gvinda madloba gadavuxadoT konrad adenaueris fonds, romelmac
aRniSnuli kvlevis ganxorcielebaSi udidesi daxmareba gagviwia.
swored misi uSualo TandgomiTa da mxardaWeriT gamoica winamdebare naSromi.
Tengiz fxalaZe
geopolitikuri kvlevebis
saerTaSoriso centris Tavmjdomare
12
ruseTis kavkasiuri politikis
ZiriTadi veqtorebi
Tengiz fxalaZe , giorgi volski
„aris regionebi, sadac ruseTs aqvs privilegirebuli interesebi.
am regionebSi aris qveynebi, romelTanac Gven tradiciulad gvaerTianebs megobruli da keTilmezobluri interesebi, istoriulad
gansakuTrebuli urTierTobebi. Gven yuradRebiT vimuSavebT am
regionebSi da ganvaviTarebT aseT megobrul urTierTobebs am qveynebTan, Gvens axlo mezoblebTan~. es gaxlavT amonaridi dimitri
medvedevis 2008 wlis 31 agvistos interviudan. am „privilegirebuli
intersebis~ zonebis GamonaTvalSi samxreT kavkasia da, Sesabamisad,
saqarTvelo umniSvnelovanes adgils ikavebs. am regionze kontrolis
damyareba oficialuri moskovisaTvis erT-erT umTavres amocanas
warmoadgens. kremls jerac ver „mouSuSebia~ baltiis qveynebis
„iolad dakargva~ da yovel Rones xmarobs, rom ar dauSvas msgavsi
precendentis ganmeoreba, miT umetes, saqarTvelosTan mimarTebaSi,
romelic sakuTari geostrategiuli mdebareobiT „kavkasiis gasaRebs~
warmoadgens. amitomac, am mimarTulebiT nebismieri nabiji, romelic
ruseTis „privilegirebuli interesebis~ GarGoebs scdeba, aRiqmeba
pirdapir muqarad ruseTis erovnuli usafrTxoebisaTvis.
„Gven swored aseTi pasuxi unda gagveca. winaaRmdeg SemTxvevaSi,
SevwyvetdiT sakuTari Tavis pativiscemas, davkargavdiT kavkasias da,
saboloo jamSi, davkargavdiT mTlianad ruseTs. vfiqrob, ar mWirdeba
TqvenTvis ubralo WeSmaritebis damtkiceba: ruseTs SeuZlia iyos
Zlieri da didi, an is ar iqneba saerTod. es Zalian tkbili lukmaa,
http://news.kremlin.ru/news/1276
13
Gveni teritoria, bunebrivi resursebi, mTeli Gveni SesaZleblobebi
yovelTvis izidavda da izidavs mravali Surianis mzeras. msoflioSi
cxovreba ar gaiolebula, magram gamoGnda kidev erTi Zala (ruseTis
saxiT) romelsac SeuZlia daicvas wesrigi msoflioSi. da, albaT,
es aris kavkasiis omis mTavari gakveTili~. dimitri medvedevis es
sityvebi srulad warmoadgenen saqarTvelosa da kavkasiis regionSi
ruseTis „eqskluziuri interesebis~ WeSmarit Sinaarss.
samwuxaroa, magram ruseTis federaciis erovnuli usafrTxoebis
strategia naTlad mowmobs: sakuTari usafrTxoebis uzrunvelyofa
moskovisaTvis, upirveles yovlisa, misi sazRvrebis axlo mdebare,
yofili sabWoTa kavSiris qveynebSi gavlenis damkvidrebaSi gamoixateba.
sabWoTa kavSiris rRvevis sawyis periodSi naTeli iyo, rom ruseTi
mis xelT arsebuli yvela saSualebiT daupirispirdeboda Grdiloatlantikuri aliansis infrastruqturis aRmosavleTis mimarTulebiT gafarToebis mcdelobas da mouwevda dasavleTTan, upirveles
yovlisa ki aSS-Tan brZola kavkasiis regionisaTvis. jer kidev gasuli
saukunis 90-ian wlebSi aSkara iyo moskovis miswrafeba kavkasiidan
gamoedevna e.w. „araregionaluri moTamaSeebi~. marTalia, amisaTvis
ruseTs ar hyofnida `pozitiuri~ berketebi, rogorc ideologiuri
aseve ekonomikuri TvalsazrisiT, magram gaaGnda Tavisi `negatiuri~
upiratesoba _ dapirispirebebis provocireba. swored am faqtoris
gamoyenebam ganapiroba samxreT kavkasiasa da kerZod saqarTveloSi
SeiaraRebuli konfliqtebi warmoSoba.
imis gamo, rom saqarTvelo ar Gamoyalibda ruseTis mtkice mokavSired, ruseTma problemebis Seqmnas Seuwyo xeli cxinvalis (1991)
da afxazeTis (1992-1993) regionebSi. eTnikuri omebis Semdeg aq jer
samSvidobo Zalebis meSveobiT damkvidrda, xolo 2008 wlis agvistos omis Semdeg, moaxdina dasaxelebuli regionebis okupacia.
14
http://news.kremlin.ru/transcripts/1564
dRes ruseTi kavkasiaSi kontrols swored am meqanizmebis eqspluataciiT inarGunebs. rogorc bevri analitikosi miiGnevs, agvistos
omi aSS-sa da ruseTis konkurenciis erT-erT epizods asaxavs.
samxedro-politikuri faqtorebis garda, ruseTis politika
aqcentirebulia energoresursebis wyaroebis da satranzito gzebis
kontrolis Temaze. ruseTis ekonomika ZiriTadad damokidebulia
energonedleulis realizaciaze, magram energoresursebi moskovisaTvis gacilebiT metia, vidre ubralod ekonomikis elementi. am
faqtors ruseTis danarGen msofliosTan xelsayreli politikuri
urTierTobebisaTvis strategiuli mniSvneloba aqvs. rogorc
mosalodneli iyo, energoresursebis sakiTxisadmi aseTi mniSvne
lobis miniWebam saqarTvelosTan mimarTebaSi ruseTis politikaze
gadamwyveti mniSvneloba iqonia.
gasaTvaliswinebelia, agreTve, rom ruseTs seriozuli problemebi
aqvs Tavis samxreT nawilSi (GrdiloeT kavkasia). 90-iani wlebis Sua
periodidan moyolebuli, aq praqtikulad ar Sewyvetila saomari
moqmedebebi federalur Zalebsa da ajanyebulTa Soris. ruseTi
sadmi met-naklebad pozitiuri ganwyoba mxolod Grdilo oseTis
avtonomiur respublikaSia. miuxedavad sastiki Zaladobisa,
gansakuTrebiT GeGneTis respublikaSi, dasavleTis qveynebi ar arian
loialurebi Grdilokavkasiel mebrZolTa mimarT, radgan aSkarad
ikveTeba maTi organizaciebis kavSiri radikalur islamistur
moZraobebTan da brZolaSi aqtiurad iyeneben teroristul
meTodebs. ruseTma SeZlo kavkasiis respublikebSi marionetuli
reJimebis Gamoyalibeba, maT Soris GeGneTSi (r.kadirovi).
amdenad, ruseTis politika saqarTvelosTan mimarTebaSi motivirebulia ara marto mowinaaRmdege samxedro politikuri blokis
sazRvrebTan miaxloebis prevenciis an energoresursebis tranzitis
alternatiul derefanze kontrolis interesiT. misTvis principuli mniSvneloba aqvs Tavis teritoriaze mimdinare saomari moqmedebebis arealis (Grdilo kavkasiis) zurgis kontrols.
15
swored am mizeziT daiwyo saqarTveloSi ruseTis aqtiuri Semosvla
XIX saukunis pirveli wlebidan. man saqarTvelo jer ruseTis imperiis
SemadgenlobaSi gaaerTiana (1801), xolo mcire periodis damoukideb
lobis Semdeg ki (1918-1921), iseve rogorc somxeTi da azerbaijani,
saqarTvelo sabWoTa ruseTis mier iqna okupirebuli da sabWoTa
socialisturi respublikebis kavSirSi (ssrk) gaerTianebuli. amave
periodidan gamoikveTa energoresursebiT mdidari kaspiis zRvis
regionisa da satranzito gzebis kontrolis interesi.
faqtiurad, saqarTvelosTan 2008 wlis agvistos omis Sedegad,
teritoriebis faqtiuri aneqsiiT ruseTma moaxdina Tavisi erovnuli
usafrTxoebis strategiis calkeuli amocanebis Zalismieri
realizacia: problema Seuqmna saqarTvelos Grdilo-atlantikur
aliansSi da evrokavSirSi gawevrianebisa da energoresursebis
gadazidvis globalur sistemebSi saqarTvelos stabilur partniorad
Gamoyalibebis perspeqtivas.
ruseTs efeqturi berketebi aqvs agreTve somxeTsa da azerbaijanze
gavlenisaTvis. somxeTi mTiani yarabaRisa da mimdebare raionebis
okupaciis gamo gare samyarosagan izolirebulia azerbaijanisa da
TurqeTis mier, mowyvetilia yvela regionul energoproeqts da
azerbaijanisagan mudmivi revanSis molodinSia; tvirTebis miRebis
erTaderTi gza saqarTvelos gavliT rGeba. rusuli gazis miRebasac
saqarTveloze gamavali tranzituli miliT axdens. misi biujetis didi
nawili sazRvargareT myofi SeZlebuli Tanamemamuleebis daxmarebiT ivseba, Tumca maTi aqtiuri lobirebis miuxedavad, somxeTi ver
wyvets usafrTxebis problemas. iranTan misi urTierTobebi ganuviTarebeli da ekonomikuri TvalsazrisiT umniSvneloa. amdenad,
erevani mTlianadaa damokidebuli moskovze. somxeTi koleqtiuri
usafrTxeobis xelSekrulebis wevricaa, sadac masTan erTad gaerTianebulia ruseTi, yazaxeTi, uzbekeTi, tajikeTi, yirgizeTi, belorusi. es samxedro-politikuri SeTanxmeba moskovis mieraa inicirebuli da iseve, rogorc damoukidebel saxelmwifoTa kavSiri (dsT),
yofili ssrk-s sivrceSi gavlenis kidev erT meqanizms warmoadgens.
16
politikuri viTarebisa da energetikaze damokidebuli ekonomikis
gaTvaliswinebiT ruseTTan loialur urTierTobas ufrTxildeba
azerbaijani. rusuli kompaniebi GarTulebi arian azerbaijanSi moqmed
saerTaSoriso energetikul korporaciebSi. amasTanave, ruseTi
warmoadgens azerbaijanuli energoresursebis satranzito partniors. rac mTavaria, amerikasTan da safrangeTTan erTad ruseTi
mTiani yarabaRis konfliqtis mogvarebisaTvis Seqmnili minskis
jgufis gavleniani wevria. ruseTi somxeTis samxedro „mfarvelicaa~ (giumris samxedro baza), rac azerbaijanisaTvis moskovTan
urTierTobebis dabalansebis kidev erTi damatebiTi faqtoria.
saqarTveloSi moskovis zegavlenis gaZlierebis SemTxvevaSi ukve
azerbaijani aRmoGndeba rusuli izolaciis mZevlis rolSi, rasac
uciloblad mohyveba kaspiis auzisa da centraluri aziis regionebis
realuri gadaqceva ruseTis „privilegirebuli interesebis~ ara
Teoriul, aramed faqtobriv zonad.
17
rusuli `rbili Zalis~ arsi da
ZiriTadi amocanebi saqarTveloSi
Tengiz fxalaZe
erT-erT statiaSi moskovis karnegis centris xelmZRvaneli dimitri
trenini aRniSnavs, rom sanqciebis politikam saqarTvelosTan
mimarTebaSi ver gaamarTla da Sedegad moitana saqarTvelos kidev
ufro metad daSoreba ruseTisagan, ara mxolod politikurad,
aramed kulturuladac. is gaTvla, rom ramdenime wlis Semdeg
qarTvelebi „gons movlen~ da ukrainelebis msgavsad airGeven im
xelisuflebas, romelic wava moskovTan daTmobebze, SeiZleba
mcdari aRmoGndes. amitomac, dadga dro, Seicvalos midgoma
qarTuli problemis mimarT. „imis magivrad, rom qarTveli xalxi
vaqcioT ruseTis xelmZRvanelobis saakaSvilTan urTierTobis
mZevlad, saWiroa gavzardoT ruseTis mimzidveloba saqarTvelos
sazogadoebriobis TvalSi. sxva sityvebiT rom iTqvas, „uxeSi Zala~
unda Seicvalos „rbili ZaliT~.
saqarTvelos mimarT keTilganwyobis imijis Seqmnas ara mxolod rusi
eqspertebi, aramed kremlis mesveurebic cdiloben. 2009 wlis 16 noembers ruseTis premierma vladimer putinma evgeni primakovs dabadebis
dRe miuloca da yvelasTvis moulodnelad saqarTvelos gamTlianeba
daavala. gadauWreli sakiTxebi GvenTvis ar arsebobs _ aRniSna putinma
_ saqarTvelos gamTlianebis sakiTxi gadaWradia! es gancxadeba ruseTis premierma sajarod gaakeTa da dasZina, rom darwmunebulia da imedovnebs, rom misi sityvebi darbazis kedlebs aucileblad gascdeba.
http://www.carnegie.ru/publications/?fa=41353
http://www.gazeta.ru/column/rynska/3287611.shtml
18
mniSvnelovani is garemoc, sadac es sityvebi warmoiTqva. wveulebas
moskovSi moRvawe bevri cnobili qarTveli eswreboda da putinis
gamosvlis Semdeg darbazSi revaz laRiZis „Tbiliso~-mac ki gaiJRera!
Tumca, isic unda aRiniSnos, rom aseTi gancxadebebi „SemTxveviT~
ar keTdeba. miT umetes, evgeni primakovi is pirovnebaa, romelic
davalebebs mxolod „piarisa~ da reklamisaTvis ar iRebs, Tanac saku
Tar dabadebis dRis aRsaniSnavad mowyobil sazeimo wveulebaze!
putinis zemoxsenebuli gancxadeba „saqarTvelos gamTlianebis~
Sesaxeb “Soft Power”-is „rusuli interpretaciis~ aSkara magaliTia.
erTi mxriv, ruseTis premieri yvelas, da maT Soris dasavleTis,
gasagonad aRniSnavs, rom „konstuqciuladaa~ ganwyobili saqarTvelos mimarT da mzadaa dialogisaTvis, xolo meore mxriv, xazs
usvams sakuTar „Zlevamosilebas~ _ „GvenTvis gadauWreli sakiTxebi
ar arsebobs~ da roca mogvindeba maSin wagarTmevT an dagibrunebT
teritoriebso!
2008 wlis agvistos Semdeg ruseTis oficiozi xSirad saubrobs
saqarTvelosTan „axal urTierTobebze~. moskovi cdilobs Seqmnas
konstruqciuli partnioris imiji da daarwmunos saerTaSoriso
sazogadoeba sakuTar humanurobasa da keTilmezobluri urTierTobebis survilSi. bunebrivia, aRniSnuls Sors mimavali miznebi aqvs.
ruseTis federaciam ukve araerTxel ganacxada Riad sakuTari ambiciis Sesaxeb, gaxdes evropuli usafrTxoebis axali sistemis mTavari
Semoqmedi da arqiteqtori. 2009 wels prezidentma medvedevma ukve
waradgina sakuTari koncefcia aRniSnulTan dakavSirebiT. magram
am iniciativam sasurveli rezonansi jerac ver moipova. dasavleTi
ver aRiarebs usafrTxoebis axali sistemis arqiteqtorad qveyanas,
romelsac mezobeli saxelmwifos teritoria aqvs aneqsirebuli.
amdenad, imijis Secvla saqarTvelosTan mimarTebaSi kremlisaTvis
mniSnelovan taqtikur amocanas warmoadgens, romelic mas sakuTari
strategiuli miznebis ganxorcielebaSi daexmareba.
19
rogoria amJamad da rogori SeiZleba iyos uaxloes momavalSi kremlis
„rbili Zalis~ realizaciis meqanizmebi saqarTvelosTan mimarTebaSi?
ruseTis federaciis sagareo saqmeTa saministro sagareo politikis
humanitaruli mimarTulebis ramdenime instruments gamoyofs:

sazRvargareT TanamemamuleTa interesebis dacva;

sakonsulo saqmianoba;

uflebadacviTi problematika;

TanamSromloba kulturis, ganaTlebisa da mecnierebis
sferoebSi.
aRniSnuls emateba sainformacio uzrunvelyofa da yovelive es
moskovis sagareo politikis diplomatiur arsenalSi erTiandeba.
Sesabamisad, dasaxuli amocanebis ganxorcielebaSi aqtiurad arian
GarTulebi rogorc sagareo saqmeTa saministro, aseve „rossotrudniGestvo~ (damoukidebl saxelmwifoTa Tanamegobrobis, sazRvargareT
mcxovrebi Tanamemamuleebisa da saerTaSoriso humanitaruli
TanamSromlobis federaluri saagento), ganaTlebis mecnierebisa
da kuturis saxelmwifo dawesebulebebi, kvleviTi centrebi, kremlis
mier kontrolirebadi sazogadoebrivi organizaciebi (magaliTad
fondi „russki mir~ (“Русский Мир”), moskovis Tanamemamulis saxli
“Московский Дом Соотечественника” da sxv.) da media saSualebebi.
sainteresoa ideologiuri platforma, romliTac ruseTi cdilobs axali imijis warmoGenas. upirveles yovlisa, es aris „rusuli
samyaros~ idea. pirvelad am formulirebam 2007 wels, prezident
putinis ruseTis federaluri krebis mimarT gagzavnil yovelwliur
mimarTvaSi gaiJRera: „mimdinare wels, romelic gamocxadebulia
20
http://www.mid.ru/Brp_4.nsf/arh/
5837BBE2727D8C3DC32576E9003AD888?OpenDocument
rusuli enis wlad, gvaqvs mizezi kidev erTxel gavixsenoT, rom
rusuli ena _ esaa xalxTa istoriuli Zmobisa da marTlac rom
saerTaSoriso urTierTobebis ena. igi ara mxolod WeSmaritad
msoflio miRwevebis Semnaxvel plasts warmoadgens, aramed aris
mravalmilioniani „rusuli samyaros~ cocxali sivrce, romelic,
ra Tqma unda, gacilebiT farToa, vidre Tavad ruseTi~.10 swored am
gancxadebidan ori Tvis Tavze, 2007 wlis 21 ivniss, vladimer putinis
brZanebulebiT Seiqmna fondi „russki mir~, romlis oficialuri
damfuZneblebic arian ruseTis federaciis sagareo saqmeTa da
kulturis saministroebi. organizaciis ZiriTad amocanebad ki
„ruseTisaTvis xelsayreli sazogadoebrivi azris Seqmna~ da zogadad
„rbili Zalis~ popularizacia ganisazRvra.11
„rusuli samyaros~ arsis gamosarkvevad da Sesaswavlad ruseTSi
ramdenime Teoretikuli skola aRmocenda. fond „russki miris~
aRmasrulebeli direqtori, istoriul mecnierebaTa doqtori viaGe
slav nikonovi sam aseT mimarTulebas gamoyofs:12

geopolitikuri, romelsac warmoadgenen aleqsandre dugini
da vadim cimburski. maT mier iqna SemuSavebuli koncefcia
„kunZuli ruseTi~ (“Остров Россия”). aRniSnuli gulisxmobs
erTgvari izolirebuli, Gaketili samyaros Seqmnas
postsabWoTa qveynebTan aliansis Seqmnis saSualebiT. am
SemTxvevaSi, postsabWoTa qveynebma unda moaxdinon ruseTis
usafrTxoebisa da evraziis kontinentze suverenulobis
uzrunvelyofa. koncefciaSi aqcenti keTdeba ruseTis
civilizebul TviTmyofadobaze, romelic upirispirdeba
petre I-is mier dasavlur samyarosTan Serwymis politikas.
10
http://archive.kremlin.ru/appears/2007/04/26/1156_
type63372type63374type82634_125339.shtml
11
http://www.russkiymir.ru/russkiymir/ru/fund/about
12
http://www.russkiymir.ru/russkiymir/ru/analytics/article/news0013.html
21

geoekonomikuri _ warmoadgenen piotr SGedrovicki
da aleqsandre neklessa. am skolis warmomadgenlebi
saubroben „rusul geoekonomikur samyaroze~, romelic
iqmneba didi raodenobis rusuli diasporebisagan, maT
Soris maRali teqnologiebis sferoSi moRvaweebisagan.
am diasporebze dayrdnobiT ruseTi erTveba dasavleTis
teqnologiur da finansur resursebSi, xdeba misi SeRweva
dasavluri civilizaciis politikur da kulturul
birTvSi, riTac ruseTi gaimagrebs sakuTar poziciebs
globalur ekonomikasa da politikaSi. am mimarTulebis
ideologiur maxasiaTebels warmoadgens formula:
ilaparake rusulad = iazrovne rusulad = moiqeci
rusulad.

mesame skola _ geokulturuli paradigma, romelic
warmodgenilia sergei gradirovskisa da moris meJuevis
naSromebiT. am mimarTulebis Tanaxmad, rusuli
samyaros amocanaa ruseTis integracia migraciuli
nakadebis „saTave qveynebTan~, romlebic ZiriTadad
postsabWoTa sivrceSi mdebareoben. am SemTxvevaSi
ruseTma unda Seqmnas sazogadoebebi britanuli erTa
Tanamegobrobis an iberiul-amerikuli saxelmwifoebis
gaerTianebis, an frankofonuri erebis Tanamegobrobis
principiT.
rogorc viaGeslav nikonovi aRniSnavs, fondi „russki mir~ sakuTar
saqmianobaSi iyenebs yvela am Teoriuli skolis calkeul debulebebs da Tan „rusuli samyaros~ sakuTar xedvas ayalibebs. am koncefciis Tanxmad, Tu saxelmwifos SigniT „rusi~ eTnokulturuli
identurobis aRmniSvnelia, qveynis sazRvrebs gareT es cneba zeeTnikurobis, supereTnikurobisa da garkveul wilad civilizaciurobis
ganmsazRvreli xdeba. rusuli samyaro ki aris „ruseTi plius rusuli
sazRvargareTi~. es „aris civilizacia da rogorc civilizacia,
22
gacilebiT farToa, vidre eTnosebi da erebi, teritoriebi, religiebi,
politikuri sistemebi da ideologiuri midrekilebebi~.13
rogorc zemoaRniSnulidan Gans, es koncefciebi kremlis mier
strategiul dokumentebSi gansazRvruli amocanebis, kerZod ki
postsabWoTa sivrceze sakuTari Zlierebis gazrdisaken mimarTuli
doqtrinebi ufroa, vidre zogadsakacobrio Rirebulebebisa da
faseulobebis matarebeli Teoriebi. isini Seqmnilia moskovis
„realuri politikis~ ganxorcielebisaTvis. imisaTvis rom,
rogorc sergei karaganovi aRniSnavs, ruseTi „Tavaziand iRimebodes
da ara damcinavad~14 da moklebulia swored im mTavar Rirebulebebis sistemas, romeliTac gamoirGeva jozef nais mier Seqmnili “Soft
Power”-is koncefcia. Tavad nikonovi gulistkiviliT aRniSnavs, rom
ruseTs ar gaaGnia ideologia, romelsac SesTavazebda msoflios.15
amdenad, rusuli „rbili Zala~ oficialuri moskovis mier gan
xorcielebuli saxelmwifo politikis erT-erTi instrumentia,
romelic ara zogadad faseulobebis gavrcelebas, aramed kremlisa
da ruseTis mmarTveli elitis interesebs emsaxureba. isev vladimer
putins davesesxebiT: „lideroba mudmivad unda gavamyaroT efeqturi saqmeebiT, efeqturi politikiT. pirvelxarisxovan amocanad
kvlavac rGeba baltiisa da damoukidebel saxelmwifoTa Tanamegob
robis qveynebSi Gveni Tanamemamuleebis, Gveni Tanamoqalaqeebis
interesebisa da uflebebis dacva. movida dro, xeli movkidoT
Tanamegobrobis qveynebSi msxvili kulturul-saganmanaTleblo
centrebis Seqmnas Gvens TanamemamuleebTan samuSaod.~16
13
http://www.russkiymir.ru/russkiymir/ru/analytics/article/news0013.html
14
http://www.svop.ru/live/news.asp?n_id=24659
15
http://www.russ.ru/Mirovaya-povestka/Komponentov-myagkoj-sily-u-Rossii-nemnogo
16
http://archive.kremlin.ru/appears/2004/07/12/0000_type63374type63378_74399.
shtml
23
amdenad, ruseTis axali imijis, rusuli „rbili Zalisa~ da misi
calkeuli komponentebis Sesaxeb saubrisas mxedvelobidan ar unda
gamogvrGes is ZiriTadi miznebi, romelTa realizaciiskenac mii
swrafvian am ideologiebis mTavari Semoqmedebi.
24
Tavi I .
ruseTis federaciis
diplomatiuri
aqtivobebi
saqarTvelosTan
mimarTebaSi
okupirebuli teritoriebi
Tengiz fxalaZe
2008 wlis agvistos Semdgom ruseTis federaciis sagareo politikis
umniSvnelovanes amocanad iqca mis mier saqarTveloSi ganxorcielebuli samxedro agresiis aucileblobis dasabuTeba, okupirebul
teritoriebze sakuTari qmedebebis legalizacia, am teritoriebis
„aTviseba~, saerTaSoriso mxardaWeris mopoveba afxazeTisa da
samxreT oseTis damoukideblobis aRiarebis sakiTxSi da saqarTvelos, rogorc arastabiluri da agresori qveynis imijis damkvid
reba saerTaSoriso TanamegobrobaSi.
okupirebuli teritoriebis „aTviseba~ moskovma, upirveles yovlisa,
samarTlebrivi bazis „SeqmniT~ daiwyo. 2008 wlis 26 agvistos ruseTma
samxreT oseTisa da afxazeTis damoukidebloba aRiara, riTac uxeSad
daarRvia manamde nakisri saerTaSoriso valdebulebebi, maT Soris
aRiarebis faqtamde ori kviriT adre (2008 wlis 12 agvistos) mis
mierve xelmowerili saakaSvili-sarkozi-medvedevis eqvspunqtiani SeTanxmeba. 2008 wlis 9 seqtembers, notebis gacvlis gziT,
moskovma „diplomatiuri urTierTobebi~ daamyara soxumsa da
cxinvalTan, xolo ukve 2008 wlis 17 seqtembers maTTan „megob
robisa da TanamSromlobis~ xelSekrulebebi gaaforma. Semdgom
gaformda xelSekrulebebi saxelmwifo sazRvris dacvisa da samxedro
TanamSromlobis sferoebSi, romlebic oficialuri moskovis Rrma
rwmeniT „mowodebulia ara mxolod am respublikebis, aramed mTlianad
regionis usafrTxoebis gasaZliereblad~. mTlianobaSi 2008-2010 w.w.
moskovma e.w. afxazeTisa da samxreT oseTis „damoukidebel saxelmwifoebTan~ daaxloebiT 30-30 „saxelmwifoTSorisi, mTavrobaTSorisi
26
da uwyebaTSorisi dokumenti~ gaaforma.17 am e.w. „samarTlebrivi
bazis~ arss ruseTis mier saqarTvelos teritoriebis okupaciis da
aneqsiis faqtis gamarTleba da am teritoriebis Semdgomi kolonizaciis legalizacia warmoadgens.
ruseTma da okupirebuli teritoriebis de faqto mmarTvelebma
„diplomatiuri warmomadgenlobebic~ gacvales. 2009 wlis 1 maiss
gaixsna ruseTis federaciis „saelGo~ afxazeTSi,18 xolo 2010 wlis
17 maiss _ afxazeTis „saelGo~ moskovSi.19 moskovSi aseve funqcionirebs „samxreT oseTis respublikis saelGoc~.20 rac Seexeba ruseTis
„diplomatiur warmomadgenlobas~ cxinvalSi, igi aseve moqmedebs,21
magram ukeTesi samuSao pirobebis Sesaqmnelad, vladimer putinis
piradi miTiTebiT, q. cxinvalSi mimdinareobs „saelGos~ warmomadgenlobiTi kompleqsis mSenebloba, rac iTvaliswinebs samsarTulian
saofise da eqvssarTulian sacxovrebel nagebobebs. kompleqsis
mSeneblobis dasruleba gaTvaliswinebulia 2012 wels.22
imavdroulad, didi intensivobiT viTardeba „ormxrivi diplomatiuri urTierTobebi~. eduard kokoiTisa da sergei baRafSis
vizitebma moskovSi faqtiurad regularuli xasiaTi miiRo. ZiriTadi
Sexvedrebi imarTeba ruseTis sagareo saqmeTa saministroSi, prezidentis administraciaSi, ministrTa kabinetsa da ruseTis mTavrobis
sxva struqturebSi, aseve moskovis saerTaSoriso urTierTobaTa
institutSi, ruseTis sapatriarqoSi, ufro iSviaTad ki dimitri
17
http://www.mid.ru/Brp_4.nsf/arh/
5837BBE2727D8C3DC32576E9003AD888?OpenDocument
18
http://www.interfax.ru/society/news.asp?id=77530
19
http://www.newsru.com/russia/17may2010/abhazposol.html
20
http://osembassy.ru/ru/
21
http://www.rfsosetia.mid.ru/
22
http://cominf.org/node/1166484231
27
medvedevTan da vladimer putinTan.23 aRarafers vambobT okupirebuli regionebis „mTavrobebis~ sxva wevrebis mimosvlaze ruseTis
federaciaSi. Tuki am „vizitebs~ kargad GavuRrmavdebiT, rac calke
kvlevis sagania, naTlad davinaxavT, rom maTi Sinaarsi da xasiaTi
sabWoTa kavSiris komunisturi partiis centralur komitetSi
regionuli donis partiuli Ginovnikebis stumrobas ufro Seesabameba,
vidre damoukidebeli qveynebis diplomatiur urTierTobebs.
soxumsa da cxinvals aseve xSirad stumroben ruseTis federaciis
maRali da umaRlesi rangis saxelmwifo delegaciebi. magaliTisa
Tvis, dimitri medvedevis vizitebi afxazeTsa (8 agvisto 2010 w.)24 da
samxreT oseTSi (13 ivlisi 2009 w.),25 aseve vladimer putinis viziti
afxazeTSi (12 agvisto 2009 w.).26 xazgasasmelia ruseTis sapatrirqos
aqtivobac. eduard kokoiTs monawileoba aqvs miRebuli ruseTis
sapatriarqos mier organizebul araerT RonisZiebaSi da ramdenime
Sexvedrac hqonda ruseTis eklesiis maRalGinosnebTan.27 rac Seexeba
sergei baRafSs, igi piradad miiRo moskovisa da sruliad ruseTis
patriarqma kirilma. rogorc Gans, rusuli eklesia gansakuTrebuli
yuradRebiT ekideba afxazeTs, razedac moskovis sapatriarqos saitze
arsebuli informaciac metyvelebs.28
23 ufro dawvrilebiT vizitebis qronologiebis Sesaxeb ix: http://www.
mfaabkhazia.net/ru/russia; http://www.mid.ru/ns-reuro.nsf/strana?OpenView&Start=
1&Count=30&Expand=1#1 da http://presidentrso.ru/
24
25
26
http://premier.gov.ru/visits/world/6125/events/4729/
27
http://www.patriarchia.ru/search/
?text=%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%B9%D1%82&x=0&y=0
28
http://www.patriarchia.ru/search/
?text=%D0%B1%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BF%D1%88&x=0&y=0
28
ruseTis sxva oficialuri pirebis, cnobili saxelmwifo da sazogado
moRvaweebis stumroba okupirebul teritoriebze ukve yoveldRiurobad gadaiqca da maTi raodenoba faqtobrivad statistikur
monacemebSi gadaizarda.
aRsaniSnavia moskovis Zalisxmeva afxazeTisa da samxreT oseTis
„damoukideblobis~ saerTaSoriso aRiarebis misaRwevad. saerTaSoriso sazogadoebam imTaviTve daikava sakmaod principuli pozicia
saqarTvelos okupirebul teritoriebTan dakavSirebiT da
araerTxel mimarTa moskovs saqarTvelos teritoriis deokupaciis
mowodebiT. dasavleTis qveynebis garda am poziciaze mtkiced dganan
damoukidebel saxelmwifoTa Tanamegobrobis wevri qveynebic.
zewolisa da SantaJis miuxedavad, moskovma am sivrceSi okupirebuli
teritoriebis damoukidebel saxlmwifoebad cnobas ver miaRwia.
samagierod, kremlma „grandiozuli diplomatiur gamarjveba~
moipova nikaraguas, venesuelisa da naurus meSveobiT. nikaraguam,
pirvelma ruseTis Semdeg, 2008 wlis 3 seqtembers aRiara samxreT
oseTisa da afxazeTis „damoukidebloba~.29 erTi wlis Semdeg, 2009
wlis 10 seqtembers, mas venesuelac SeuerTda.30
rac Seexeba naurus republikas, man okupirebuli teritoriebis
„damoukidebloba~ 2009 wlis dekemberSi scno. sagulisxmoa, rom
aRniSnul movlenas win uswrebda naurus mTavrobis mimarTva mosko
visadmi, romliTac igi 50 milionian kredits iTxovda afxazeTisa
da samxreT oseTis „aRiarebis~ sanacvlod. ramdenime Tvis gansjis
Semdeg, kremlma realur safasurad miiGnia moTxovnili Tanxa da
naurusTan garigebaze daTanxmda.31
29
http://www.regnum.ru/news/1050253.html
30
http://www.newsru.com/russia/10sep2009/chavez.html
31
http://www.runewsweek.ru/country/31746/
29
vfiqrobT, moyvanili magaliTebi naTlad warmoaGens rusuli
diplomatiisa da kremlis politikis realur miznebs saqarTvelos
Tan mimarTebaSi. moskovisaTvis misaRebia mxolod im xasiaTis
saerTaSoriso urTierTobebi, romelic ar SeewinaRmdegeba mis
imperiul zraxvebs da xels ar SeuSlis saqarTvelos okupirebuli
teritoriebis „aTvisebaSi~. aseT viTarebaSi kremlisaTvis mxolod
diskomfortis Semqmneli iyo is saerTaSoriso misiebi, romlebsac am
teritoriebze Sesvlisa da saqmianobis mandati hqondaT. amitomac,
mniSvnelovani Zalisxmeva mimarTa euTosa da gaeros misiebis saqmianobis SesaGereblad.
30
ruseTis politika euToSi
Tornike SaraSeniZe
euTos damkvirvebelTa misia saqarTveloSi 1992 wlidan muSaobda
da mis umTavres amocanas cxinvalis regionSi arsebuli konfliqtis
mSvidobiani mogvarebis xelSewyoba warmoadgenda. 2008 wlis omis
Semdeg ganviTarebuli movlenebis, kerZod ki ruseTis mier samxreT
oseTisa da afxazeTis e.w. „damoukideblobis~ cnobis Semdeg cxadi
gaxda, rom kremls ar sWirdeboda saerTaSoriso organizaciaTa
yofna mis mier okupirebul teritoriebze, miT umetes, rom omis
Semdeg, dasavleTs sruli safuZveli hqonda samxreT oseTis teritoriaze misiis gaZlierebisaTvis (omamde konfliqtur zonaSi sul
euTos cxra damkvirvebeli imyofeboda da maT verafriT SeuSales
xeli konfliqtis dawyebas). saerTaSoriso organizaciebis yofnas
saqarTvelos okupirebul teritoriebze ruseTi mxolod maSin See
gueboda, Tuki es organizaciebi ama Tu im formiT mainc scnobdnen
àxal realobebs~ _ afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobas.
es midgoma Zalian kargad gamoixata im politikaSi, romelic ruseTma
saqarTveloSi euTos misiis mimarT gaatara da romlis Sedegadac
misiis daxurvas miaRwia. aRsaniSnavia, rom ruseTs ukve hqonda
msgavsi gamocdileba. 2005 wels man dabloka saqarTveloSi euTos
sazRvris damkvirvebelTa misiis gagrZeleba, romelmac aSkarad
dadebiTi roli Seasrula saqarTvelosa da ruseTs Soris im daZa
bulobis ganmuxtvaSi, romelsac safuZveli Gaeyara pankisis xeobaSi
GeGeni ltolvilebis masobrivad gadmodinebisas, GeGneTSi ruseTis
meore samxedro kampaniis msvlelobis dros. ruseTma saqarTvelos
pankisis xeobaSi ara mxolod mSvidobiani ltolvilebis, aramed
SeiaraRebuli GeGeni mebrZolebis SefarebaSi dasdo brali. ruseTsa
da euTos Soris konfliqti 2007 wlis dekembris saparlamento da
31
2008 wlis aprilis saprezidento arGevnebis win qveynidan ODIHR-is
(euTos demokratiuli institutebis da adamianis uflebaTa ofisi)
gaZevebiT gagrZelda. gaZevebis kulminaciad putinis gamosvla iqca,
roca man euToelebs urGia `sakuTari colebisaTvis SGis xarSva~
eswavlebinaT.32 ruseTis ukmayofileba da gaRizianeba euTos mimarT
jer kidev 1999 wels daiwyo, roca stambulis samitze ruseTi iZulebuli gaxda xeli moewera SeTanxmebaze, romelic mas saqarTvelodan
da moldovadan samxedro bazebis gayvanas avaldebulebda. aqedan
moyolebuli, ruseTma saqarTvelodan bazebi praqtikulad gaiyvana,
Tuki ar GavTvliT gudauTis (afxazeTi) bazas, romelzec saerTaSoriso
damkirveblebs srulfasovani daSveba arasodes hqoniaT. cxadia,
àxali realobebis~ Seqmnis Semdeg afxazeTsa da samxreT oseTSi damkvirvebelTa daSveba kidev ufro metad Seusrulebel misiad iqca.
samxreT oseTis teritoriaze euTos misiis dablokvis procesi jer
kidev maSin daiwyo, roca moskovma konfliqtis dros iqaurobas
gamoridebul dakvirveblebs ubralod iq dabrunebis ufleba aRar
misca. samagierod, ruseTma saqarTveloSi muSaobis ufleba darTo
damatebiT oc damkvirvebels, oRond, isev da isev, es damkvirveblebic samxreT oseTis gareT rGebodnen, raTa qarTuli mxare gaekontrolebinaT (ruseTi periodulad yvela saerTaSoriso forumze
gamoxatavda SeSfoTebas, rom saqarTvelo ìsev iaraRdeboda~).
saqarTveloSi euTos misias 2009 wlis 1 ianvars ewureboda vada
da ruseTma am TariRisaTvis misiis gagrZelebis sakuTari varianti
moamzada, romelic winaswarve cxadi iyo, rom saqarTvelosaTvis
miuRebeli aRmoGndeboda.
rusuli variantis mixedviT, saqarTveloSi misiis paralelurad
unda gaxsniliyo misia samxreT oseTSi _ `cxinvalSi euTos misia
sacdeli (samuSao) mandatiT.~ moskovs surda, rom euTos axali
misiis daniSvnisas òficialurad gaeTvaliswinebina 2008 wlis
32
32
http://www.zavtra.com.ua/news/mir/62644/
agvistos Semdeg regionSi momxdari mniSvnelovani politikuri
cvlilebebi.~ am misiis gagrZeleba-Sewyveta ar unda yofiliyo
Tbilisis prerogativa da saerTod igi aranair kavSirSi ar unda
yofiliyo saqarTveloSi euTos misiasTan.
rusul variantSi samxreT oseTi moxseniebuli iyo `maspinZel qveynad.~ aseve, am variantSi naxsenebi iyo `sazRvari saqarTvelosa da
samxreT oseTs Soris.~ mandatis mixedviT misias moeTxoveboda
`yvela saqmianoba SeeTanxmebina maspinZel qveyanasTan~ da aseve
`SeenarGunebina kontaqtebi rusul samxedro kontinentTan.~ es
ukanaskneli, ganxorcielebis SemTxvevaSi, ukve euTos mxridan
legitimacias aZlevda samxreT oseTSi rusuli samxedro bazebis
yofnasac. aseve Gafiqrebuli iyo samxreT oseTis de-faqto xelisuf
lebis legitimaciac: misia am xelisuflebas unda daxmareboda eTnikur
urTierTobaTa sakiTxebis mogvarebaSi. garda amisa, swored am
xelisuflebas (da ara euTos) unda SeerGia misiis wevrebi (isev cxra
adamiani xelmZRvanelis GaTvliT) da am xelisuflebas unda hqonoda
kontroli misiis damxmare personalze. rac yvelaze mTavaria, misiis
organizaciuli sakiTxebi unda Gamoyalibebuliyo calke SeTanxmebaSi, romelic euTos samxreT oseTis de-faqto xelisuflebasTan
unda gaeformebina. misia yovel eqvs TveSi unda gagrZelebuliyo
`maspinZeli qveynis~ TanxmobiT. Sedegad ruseTi euToSi Tavisi
vetos uflebis garda am organizaciaze zemoqmedebis kidev erT
berkets iZenda samxreT oseTis marionetuli mTavrobis saxiT.
am SemoTavazebis dros ruseTma kosovosa da makedoniis magaliTi
moiSvelia. euToSi ruseTis warmomadgenelma anvar azimovma aRniSna,
rom es ar iqneboda pirveli SemTxveva, roca organizacia Tavis
misias gaxsnida iseT qveynebSi (samxreT oseTis garda ruseTi afxazeTSic moiTxovda misiis gagzavnas), romelTac yvela saxelmwifo
ar scnobda.33
33
http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav122208a.shtml
33
aRsaniSnavia, rom ruseTi „keTili nebis~ Jestis gaTamaSebasac
apirebda, akisrebda ra misias `ltolvilTa usafrTxo da Rirseuli
dabrunebisaTvis xelis Sewyobas.~ Tumca, cxadi iyo rom amgvari
dabruneba aranairad ar ganxorcieldeboda eTnikuri qarTuli
soflebis ganadgurebis Semdeg. garda amisa, ruseTi ìZulebiT
gadaadgilebul pirTa~ nacvlad termin `ltolvilebs~ iyenebda,
riTac kidev erTxel afiqsirebda àxal realobas~ _ axali saxelmwifos Seqmnas, romelSic ltolvilebi sxva saxelmwifodan (saqarTvelodan) unda dabrulebuliyvnen.
gamomdinare iqidan, rom es varianti miuRebeli aRmoGnda, euTom
neitraluri statusis misiis Seqmnaze daiwyo muSaoba. iqamde ki (2009
wlis 30 ivnisamde) ruseTi daTanxmda saqarTvelos mier kontrolirebad teritoriaze ockaciani misiis datovebaze. sabolood,
euTos Tavmjdomare qveyanam, saberZneTma SeimuSava kidec neitraluri
statusis misiis varianti, romlis mixedviTac qarTuli mxridan
ocdaori, xolo samxreT oseTis teritoriaze ki rva damkirvebeli
unda ganlagebuliyo, romelTac administraciuli sazRvris gadakveTis ufleba eqnebodaT. magram ruseTma amis sapasuxod ganacxada,
rom gadaadgilebaze `maspinZeli qveynis~ Tanxmoba unda yofiliyo
saWiro. saerTodac, berZnuli varianti isev da isev àxal realobebs~
ar iTvaliswinebda. azimovma saberZneTs mouwoda, Tavisi proeqtis
SemuSevebisas ufro mWidrod eTanamSromla samxreT oseTis
xelisuflebasTan da daimuqra, rom Tuki yvelaferi `30 ivnisamde
ar gadawydeboda da Tuki ruseTis mosazrebebi gaTvaliswinebuli ar
iqneboda~,34 maSin ruseTi saerTod bolos mouRebda euTos misias
saqarTveloSi, rac sabolood asec moxda. Tumca, amas ar SeuSlia
ruseTisaTvis xeli euTos misiis gawyvetaSi saqarTvelo da misi
dasavleli partniorebi daedanaSaulebina.
paralelurad ki ruseTi isev akritikebda dasavleTs saqarTvelos
SeiaraRebaSi da `qarTuli samxedro reJimis~ xelaxali gaZlierebis
34
34
http://www.eurasianet.org/departments/insightb/articles/eav022309a.shtml
gamo gangaSs texda. ruseTis sagareo saqmeTa ministris moadgile
karasinma ki im periodSi aRniSna, rom saqarTveloSi mimdinare
opoziciis mitingebi `saqarTvelos amJamindel saxelmwifo manqanaSi
arsebul sistemur darRvevebze~35 mianiSnebda. amgvarad, ruseTma
araorazrovnad agrZnobina dasavleTs, rom ar Rirda ruseTTan
dapirispireba da saerTod Tavis Sewuxeba saqarTvelos gamo,
romlis xelisuflebac xalxis `mxardaWeras aRar imsaxurebda.~
garda amisa, ruseTi Seecada saqarTvelosTan omi gamoeyenebina
euTos Semdgomi diskreditaciisaTvis da saerTod `civi omis~
Semdgomi status kvos gadaxedvisaTvis. ruseTis oficialuri pirebi
daufaravad akritikebdnen euTos imis gamo, rom am ukanasknelma ver
SeZlo `saqarTvelos mier samxreT oseTze ganxorcielebuli agresiis~ Tavidan acileba. lavrovma euTos ministerialze organizacia
gaakritika aseve 1999 wels iugoslaviis dabombvis gamoc (romelic
euTom aseve ver aicila Tavidan). lavrovma aseve gaakritika euTos36
demokratiul institutTa da adamianis uflebaTa biuro (ODIHR)
euTos wevrebis „pirveli da meore xarisxis~ saxelmwifoebad dayofis gamo, rac qveynebs Soris uTanasworobas usvams xazs.37 lavrovma
iqve gausva xazi, rom ruseTs namdvilad ar unda euTos dasusteba
da magaliTebad moiyvana ruseTis mier organizebuli Sexvedra
azerbaijanisa da somxeTis prezidentebs Soris, rogorc yarabaRis
konfiliqtis mogvarebis gzaze gadadgmuli nabiji.
euTos kritikis miuxedavad, ruseTi maqsimalurad cdilobda es
organizacia SeZlebisdagvarad gamoeyenebina saqarTvelos winaaRmdeg.
kerZod, 2009 wlis ianvarSi moskovma 1999 wels xelmowerili ndobisa
da usafrTxoebis ganmtkicebis zomebze molaparakebis Sesaxeb xelmowerili venis dokumentis farglebSi saqarTvelos SeiaraRebuli
35
http://www.eurasianet.org/departments/insightb/articles/eav022309a.shtml
36
www.osce.org/item/40834.html
37
http://www.mid.ru/brp_4.nsf/2fee282eb6df40e643256999005e6e8c/
09e3fadbb7882a2bc32573a2006b45f8?OpenDocument
35
Zalebis obieqtebis Semowmeba moiTxova. pasuxad Tbilisma fors
maJoris ufleba gamoiyena im mizeziT, rom ruseTi sarkozi-medvedevis
SeTanxmebas ar asrulebda da ruseTi Tavis obieqtebze ar dauSva.
dabolos, swored euTos ukavSirdeboda 2008 wlis omis Semdgomi
ruseTis yvelaze mniSvnelovani da radikaluri iniciativa, romlis
mizanicaa evropis axali usafrTxoebis arqiteqturis Seqmna. am proeqtis mixedviT, dauSvebelia Zalis gamoyeneba saxelmwifoebs Soris.
garda amisa, dauSvebelia erTis usafrTxoebis gazrda sxvebis xarjze
(rac kargad SeiZleba iqnas gamoyenebuli natos gafarToebis dasablokad). arc erT saxelmwifosa Tu saxelmwifoTa jgufs ar unda
gaaGndes evro-atlantikur sivrceSi usafrTxoebis garantirebis
eqskluziuri ufleba (isev da isev natos SezRudva). garda amisa,
proeqtSi saubaria iseT sakiTxebzec, rogoricaa transnacionaluri
danaSaulisa da terorizmis winaaRmdeg brZola da konfliqtebis
prevencia. ruseTis es iniciativa SeiZleba Semdegnairad SevajamoT:

ruseTma danarGen msoflios ganucxada, rom igi
`dakmayofilda~ 2008 wlis teritoriuli SenaZeniT da axla
yvelas mSvidobas sTavazobs;

ruseTs miaGnia, rom mas Semdeg rac man moigo omi
saqarTvelosTan da amgvarad dabloka natos gafarToeba, unda
gadaixedos civi omis Semdgomi status kvo, unda gadaixedos da
SeizRudos natos roli;

ruseTi gamodis evropis axali mSvidobismyofelis rolSi da
amgvarad aqvs ambicia evropaSi liderobaze.
36
gaeros sameTvalyureo misiis
saqmianobis Sewyveta
giorgi volski
ruseTi ar Gqarobda saqarTveloSi gaeros sameTvalyureo misiis mandatis
Sewyvetas. 2008 wlis 8 seqtembers, safrangeTis prezidentis SuamdgomlobiT, ruseTsa da saqarTvelos Soris SeTanxmda viTarebis mogvarebis
Sesaxeb 12 agvistos miRebuli gegmis realizaciis zogierTi debuleba.
amasTanave, ruseTi daTanxmda afxazeTSi gaeros misiis mandatis
SenarGunebas personalis imave raodenobiT da 7 agvistomde arsebuli ganlagebis sqemiT. ufro metic, Sors mimavali mosazrebiT,
daTanxmda gaeros uSiSroebis sabWos iseTi rezoluciis miRebas
(09.10.08 #1839),38 romelic eyrdnoboda gaeros adre miRebul yvela
Sesabamis rezolucias da kerZod 2008 wlis 15 aprilis 1808 rezolucias,39 romelSic xazgasmuli iyo saqarTvelos teritoriuli mTlianobis
saerTaSoriso mxardaWera. aRniSnuli 1839-e rezoluciiT gaeros sameTvalyureo misiis mandati 2009 wlis 15 Tebervlamde iqna gagrZelebuli.40
im periodSi, afxazeTSi sameTvalyureo misiis gagrZelebis sakiTxze
msjelobisas ruseTma Segnebulad ar gamoeyena gaeros uSiSroebis
sabWos mudmivi wevris `vetos~ ufleba, radganac oficialuri
38
http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N08/544/25/PDF/N0854425.
pdf?OpenElement
39
pdf?OpenElement
40
pdf?OpenElement
37
moskovis politikuri propaganda iTvaliswinebda molaparakebebSi
arakonstruqciul mxared saqarTvelos warmoGenas. garda amisa,
dekemberSi iwureboda saqarTveloSi euTos misiis mandati. agvistos
saomari moqmedebis ZiriTad asparezze, anu okupirebuli cxinvalis
regionSi sruli kontrolis damyareba ruseTis pirveli rigis
amocanas warmoadgenda. Sesabamisad, ruseTisaTvis aucilebeli
iyo mimdinare procesebidan euTos gayvana. amisaTvis, mas ukve wlis
bolos mouwevda `vetos~ uflebis gardauvali gamoyeneba da ar surda
saerTaSoriso TanamegobrobasTan mravalmxriv dapirispirebaSi Gabma.
ruseTi daeloda dsT-s aRmasrulebeli sabWos gadawyvetilebas
saqarTvelos mTavrobis mimarTvebze dsT-s Semadgenlobidan gasvlisa41 da qarTul-afxazuri konfliqtis zonaSi dsT-s samSvidobo
operaciis Sewyvetis Sesaxeb,42 romelTanac pirdapir iyo dakavSirebuli afxazeTSi gaeros sameTvalyureo misiis mandatis moqmedeba.
dsT-s samSvidobo operaciis Sewyveta TavisTavad ganapirobebda
gaeros misiis mandatis arsebuli saxiT Sewyvetas da misi Secvlis
sakiTxis ganxilvis aucileblobas.
2008 wlis 15 oqtombers ZalaSi Sevida dsT-s sagareo saqmeTa minist
rebis biSkekis (yirgizeTi) sxdomis gadawyvetileba qarTul-afxazuri
konfliqtis zonaSi dsT-s samSvidobo operaciis Sewyvetis Taobaze.43
miuxedavad amisa, gaeros misia aqtiur reJimSi agrZelebda muSaobas,
maT Soris patrulirebas kodoris xeobaSi, Tumca saxeze iyo samSvidobo procesis saboloo Sewyvetis faqti.
ruseTis morigi politikuri gadawyvetileba aseve dakavSirebuli iyo
saerTaSoriso doneze avtoritetis SenarGunebis amocanasTan. igi
41
http://www.cis.minsk.by/webnpa/text.aspx?RN=N90900553
42
http://www.cis.minsk.by/webnpa/text.aspx?RN=N90800581
43
pdf?OpenElement
38
uproblemod daTanxmda winadadebas GarTuliyo Jenevis molaparakebebSi. molaparakebebis pirveli raundi gaeros generaluri mdivnis sagangebo warmomadgenlis, agreTve evrokavSirisa da euTos
TanaTavmjdomareobiT 2008 wlis 15 oqtombers gaimarTa. SexvedraSi
monawileobas iRebdnen saqarTvelos, ruseTis da aSS-s delegaciebi,
aseve afxazeTisa da samxreT oseTis warmomadgenlebi.44
2008 wlis 31 oqtombers saqarTvelos prezidentma (m.saakaSvili)
xeli moawera parlamentis mier miRebul kanons afxazeTisa da samx
reT oseTis okupirebul teritoriebad, xolo ruseTis federaciis
samxedro okupantad gamocxadebis Taobaze. kanonma gansazRvra am
teritoriebisadmi damokidebulebis sagangebo reJimi. am droisa
Tvis ruseTi ukve warmoadgenda Jenevis molaparakebaTa formatis
erT-erT mTavar figurants.
soxumisa da cxinvalis warmomadgenelTa saerTaSoriso molaparakebebSi GarTvis amocanis nawilobriv SesrulebasTan erTad, ruseTma
ganaxorciela pirveli etapis gegma: misi `vetos~ gamo 2008 wlis
22 dekembers, euTos wevri qveyebis mier ver iqna miRebuli gada
wyvetileba saqarTveloSi euTos misiis mandatis gagrZelebis Taobaze. euTos moqmedi Tavmjdomaris winadadeba gulisxmobda sagangebo
warmomadgenlis institutis Seqmnas Stab-biniT venaSi, romelsac
ori ganyofileba eqneboda Tbilissa da cxinvalSi. rogorc mosalodneli iyo, ar iqna miRebuli arc ruseTis winadadeba cxinvalsa
da TbilisSi euTos ori gansxvavebuli misiis Seqmnis Taobaze.
amasobaSi, afxazeTis teritoriaze dsT-s samSvidobo Zalebis
poziciebi ruseTis regularuli armiis qvedanayofebma daikaves.
faqtiurad gauqmda cecxlis Sewyvetisa da ZalTa daSoriSorebis
Sesaxeb moskovis 1994 wlis 14 maisis SeTanxmeba da, Sesabamisad,
Seicvala gaeros sameTvalyureo misiis mdgomareobac. gaeros genera
44
http://mfa.gov.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=59&info_id=8249
39
lurma mdivanma wamoayena winadadeba (S/2009/69, muxlebi 67, 68)45
yovlismomcveli meqanizmis Seqmnamde, gaeros sameTvalyureo misias
dakisreboda garkveuli funqciebi adre moqmed `konfliqtis zonis~
farglebSi. es funqciebi gulisxmobda dapirispirebul mxareTa
Soris incidentebis da adgilobrivi mosaxleobis uflebebis darRve
vebis prevenciis, agreTve humanitaruli viTarebis gaumjobesebis
xelSewyobisaken mimarTuli RonisZiebebis ganxorcielebas.
sagulisxmoa, rom amave moxsenebaSi generalurma mdivanma wamoayena
winadadebebi usafrTxoebis reJimis Seqmnis Sesaxeb, romelic
efuZneboda saomari moqmedebebis Sewyvetis Taobaze 12 agvistosa da
8 seqtembris SeTanxmebaTa elementebs (muxli 66).46 SemoTavazebuli
reJimi iTvaliswinebda: cecxlis Sewyvetis SeTanxmebis mkacr dacvas,
usafrTxoebis zonis Seqmnas md. enguris orive sanapiros gaswvriv,
am zonaSi mZime samxedro teqnikis akrZalvas, samarTaldamcavi organoebis
qvedanayofebis limitirebas, safreni saSualebebis gamoyenebis akrZalvas, samxedro Zalebis nebismier gadaadgilebaze sagangebo Setyobinebis
aucileblobas da mxareTa uflebamosili warmomadgenlebis daniSvnas.
gaeros generalurma mdivanma uSiSroebis sabWosagan moiTxova
mtkice mxardaWera Sesabamisi meqanizmebis Seqmnisa da mxareTa Soris
am sakiTxze SeTanxmebis uzrunvelsayofad.
ruseTi arc am etapze daupirispirda uSiSroebis sabWos danarGen
wevrTa pozicias. igi 2009 wlis 13 Tebervals miRebuli #1866
rezoluciis47 Tanaavtoric gaxda da mxari dauWira gaeros misiis
mandatis gagrZelebas 2009 wlis 15 ivnisamde. ruseTma mxari dauWira,
45
pdf?OpenElement
46
pdf?OpenElement
47
pdf?OpenElement
40
agreTve, generaluri mdivnis mier SemoTavazebul usafrTxoebis
droebiT reJims; am mizniT, moskovis 1994 wlis 14 maisis SeTanxmebis
2(a) muxlis SenarGunebas da daTanxmda formulirebas Jenevis mola
parakebebis mniSvnelobis Sesaxeb. misive TanxmobiT rezoluciaSi
darGa miniSneba 2008 wlis 15 aprilis #1808 rezoluciaze,48 sadac,
dadgenilebiT nawilSi figurirebda formulireba saqarTvelos
teritoriuli mTlianobis mxardaWeris Sesaxeb. samagierod, isargebla
ra vetos uflebis mqone mxaris gavleniT, pirvelad sakiTxis ganxilvis
istoriis manZilze, ar dauSva analogiuri formulirebis rezoluciis dadgenilebiT nawilSi kidev erTxel gamoyeneba.
sabWos Semdgomi sxdoma daigegma 2009 wlis 15 ivniss, romelsac
gaeros generalur mdivnis winadadebebis safuZvelze unda gane
sazRvra regionSi sameTvalyureo misiis saqmianobis aspeqtebi.
generalur mdivans eTxova Sesabamisi winadadebebis 15 maisisaTvis
warmodgena.
amasTan erTad, afxazeTSi usafrTxoebis saimedo reJimis Seqmnisa
da gaeros misiis momavali saqmianobis Sesaxeb gaimarTa gaeros
molaparakebebi rusul (moskovi, 26-27 marti 2009) da qarTul (niuiorki, 16 aprili 2009) mxareebTan, gamoiTqva aseTi reJimis Seqmnis
mxardaWerisaTvis mzadyofna.
JenevaSi miRweuli SeTanxmebis Tanaxmad, cxinvalis regionSi 2009
wlis 23 aprilidan amoqmedda incidentebis aRkveTisa da reagirebis
meqanizmi. pirvel SexvedraSi qarTul da osur mxareebTan erTad,
monawileoba miiRes ruseTis Tavdacvis saministros, euTosa da
evrokavSiris warmomadgenlebma.
ganvixiloT, Tu rogori iyo afxazeTSi gaeros misiis yofnis SemoTa
vazebuli formatis Sesabamisoba saqarTvelos da ruseTis interesebTan.
48
pdf?OpenElement
41
upirveles yovlisa, mxedvelobaSia misaRebi, rom gaeros generaluri
mdivnis morigi moxsenebis (18.05.09) momzadeba da procesebSi
monawile mxareebTan konsultaciebi mimdinareobda ruseTTan
saqarTvelos uTanasworo brZolaSi damarcxebisa da regionis
faqtiuri okupaciis fonze.
Tavi iGina xsenebul, 1866-e rezoluciaSi daSvebulma precedentma:
genereluri mdivnis moxsenebis rogorc saTaurSi, aseve teqstSi
afxazeTis da cxinvalis regioni/samxreT oseTi aRar iyo moxseniebuli
rogorc saqarTvelos Semadgeneli nawili (afxazeTi, saqarTvelo;
samxreT oseTi/saqarTvelo), Tumca saTaurSi kvlav figurirebda
miniSneba 2008 wlis 15 aprilis 1808-e rezoluciaze. amasTanave,
generaluri mdivnis mier SemoTavazebuli iyo misiis neitraluri
dasaxeleba _ gaeros misia stabilizaciisaTvis.
rogorc movlenaTa Semdgomma ganviTarebam gviGvena, ruseTi
gamiznulad daeloda moxsenebaSi gamoyenebul `dabalansebul~ formulirebebze saqarTvelos mxaris reaqcias, maSin, rodesac afxazeTSi
saerTaSoriso meTvalyure organizaciis, Tundac neitraluri
dasaxelebiT SenarGuneba Tavad ruseTisTvis ar SeiZleba yofiliyo
misaRebi. ruseTis interesebSi Sedioda mxolod Jenevis molapara
kebis formatis arseboba, afxazuri da osuri delegaciebisaTvis
saerTaSoriso tribunis uzrunvelyofa da gansaxilveli
sakiTxebis SezRudva lokaluri usafrTxoebis, socialuri da sxva
depolitizirebuli TemebiT. misiis neitraluri dasaxelebis
damkvidreba ruseTs ar SeeZlo GaeTvala politikur gamarjvebad.
es sakiTxis mxolod formalur mxares warmoadgenda. qveynebi,
Tundac uSiSroebis sabWos danarGeni Semadgenloba, iseve rogorc
nebismieri saerTaSoriso forumi, uproblemod daadasturebdnen
saqarTvelos teritoriuli mTlianobis mxardaWeras.
ruseTisaTvis realur problemas warmoadgenda iseTi saerTaSo
riso formatis arseboba, romelic kontrols daawesebda saomari
moqmedebebis SewyvetisaTvis evrokavSiris Tavmjdomare qveynis
42
SuamdgomlobiT miRweuli SeTanxmebebis Sesrulebaze. amasTanave,
gagrZeldeboda sakiTxis Sesabamisi kuTxiT ganxilvebi, maT Soris _
uSiSroebis sabWos formatSi. gaeros generaluri mdivnis winadadebebi ki, swored Suamdgomlobis meqanizmis daarsebas gulisxmobda.
moxsenebis 67-e muxlis formulireba aseTi iyo:
_
gaeros misia iTanamSromlebs sxva saerTaSoriso
organizaciebTan, iseTebTan, rogoricaa evrokavSirisa da
euTos sadamkvirveblo misiebi;
_
gaeros generaluri mdivnis specialuri warmomadgenlis
saqmianobis meSveobiT, misia xels Seuwyobs evrokavSiris,
euTosa da gaeros erTobliv saSuamavlo Zalisxmevas 2008
wlis 12 agvistos SeTanxmebis da 8 seqtemberis dokumentiT
gansazRvruli RonisZiebebis Sesasruleblad.
ruseTisaTvis misaRebi arc galis raionSi maTi erTpirovnuli
gavlenis dabalansebis da qarTveli mosaxleobis uflebebis dacvaze
kontrolis reJimi iyo misaRebi. am amocanis realizaciisaTvis
generaluri mdivani sameTvalyureo misiisaTvis Semdeg ufleba
mosilebebs (mandats) moiTxovda:
_
usafrTxoebis reJimis dacvaze zedamxedveloba da kontroli;
_
orive mxaresTan da sxva moqmed mxareebTan mudmiv kontaqtSi
yofna, daZabulobis warmoqmnis dauSveblobisa da aseTi
SemTxvevebis mogvarebis mizniT;
_
mxareTa TanamSromlobis xelSewyoba, maT Soris incidentebis
aRkveTisa da reagirebis SeTanxmebuli meqanizmis farglebSi;
_
adgilobrivi mosaxleobis Tavisufali gadaadgilebis
xelSewyoba cecxlis Sewyvetis xazis gadakveTisas, maT Soris
gadakveTis punqtebze meTvalyureobis dawesebiT;
43
_
mosaxleobis humanitaruli daxmarebis, devnilTa dabrunebis
da ZiriTadi uflebebis dacva, maT Soris gaeros fondebisa da
specializebuli dawesebulebebis saqmianobis xelSewyobiT;
_
gaeros iseTi organoebisa da saqmianobis gaZliereba,
romlebic dakavSirebulia samoqalaqo policiisa da adamianis
uflebebis dacvis sakiTxebTan, agreTve adgilobrivi
da dabrunebuli mosaxleobis uflebebis dacvasTan,
gansakuTrebiT konfliqtis zonaSi;
_
or mxares Soris urTierTobis xelSewyoba praqtikul
sakiTxebze TanamSromlobis, urTierTndobis amaRlebisa da
dialogis warmarTvisaTvis.
regionSi ruseTis saukupacio reJimis ganmtkicebis gegmasTan
Seusabamo iyo agreTve generaluri mdivnis mier usafrTxoebis
uzrunvelsayofad SemoTavazebuli elementebi. am mimarTebiT
generaluri mdivnis winadadebebi gulisxmobda usafrTxoebisa da
Seiaraebis SezRudvis zonebis aRdgenas xmeleTsa da zRvaze;
SeiaraRebis saxeobebis, agreTve SeiaraRebuli Zalebis mkacr
SezRudvas, xolo 12 kilometrian zonaSi maT saerTod aRkveTas,
garda msubuqad SeiaraRebuli qarTuli da afxazuri
mxareebis samarTaldamcavebis yofnisa, cecxlis Sewyvetis orive
mxares (md. enguris gaswvriv); gaTvaliswinebuli iyo am zonebSi
piradi Semadgenlobisa da samxedro teqnikis gadaadgilebaze kontrolis sistemis daweseba, usafrTxoebisa da humanitaruli mdgomarebis monitoringi kodoris xeobaSi, samxedro bazebis mudmivi
monitoringi, gaeros misiis gadaadgilebis sruli Tavisufleba da
darRvevebze gamoZiebis Gatareba da saerTaSoriso Tanamegobrobis
informireba maT Sedegebze.
winaaRmdegobis nacvlad, oficialurma ruseTma kmayofileba
gamoxata moxsenebis mimarT: moskovi miesalma gaeros midgomebs.
44
gaerosTan ruseTis mudmivma warmomadgenelma (v.Gurkini) Tavis
gancxadebaSi xazi gausva, rom moxseneba `samxreT kavkasiaSi axal
politikur realobas asaxavs~. afxazeTis de-faqto prezidentma
(s.baRafSi) moxsenebas àfxazi xalxis gamarjveba~ uwoda. afxazeTis
de-faqto sagareo saqmeTa ministrma (s.Samba) ganacxada, rom igi
kmayofilia moxsenebiT da SesaZloa afxazurma mxarem Jenevis konsultaciebSi monawileoba miiRos (rusuli sainformacio saagento
`novosti~, 19.05.09).
qarTulma mxarem imoqmeda principiT: rac kargia ruseTisaTvis, is
cudia saqarTvelosaTvis. gaerosTan saqarTvelos mudmivma warmomadgenelma (a.lomaia) Tavdapirvelad ganacxada, rom `moxsenebis
teqstSi saqarTvelos teritoriuli mTlianoba eWvqveS ar aris
dayenebuli da arc SeiZleba iyos~, ruseTis mxaris gancxadebebs ki
imis Taobaze, rom moxsenebaSi afxazeTi saqarTvelos teritoriis
nawilad ar aris moxseniebuli, man ruseTis oficialuri propagandis nawili uwoda (saqarTvelos telekompania `rusTavi-2~,
19.05.09).
mogvianebiT, uSiSroebis sabWoSi gamarTuli konsultaciebis Semdeg
(27.05.09), gaeroSi Gatarebul pres-konfeneciaze a. lomaiam moulodnelad ganacxada, rom generaluri mdivnis mier SemoTavazebuli
usafrTxoebis axali zonebis Seqmna, xels ar Seuwyobs okupirebul
teritoriebze usafrTxoebis dacvas. ufro metic, xazi gausva, rom
generaluri mdivnis pan-gi munis moxsenebis ramodenime dRis dagvianebiT gamoqveyneba qmnis eWvis safuZvels, rom moxsenebis koreq
tireba ruseTis SantaJis qveS moxda, amasTanave mwuxareba gamoTqva
imasTan dakavSirebiT, rom gaeros generalurma mdivanma ruseTis
mxridan SantaJi dauSva.
gaeros generaluri mdivani iZulebuli gaxda oficialuri
gancxadebiT kategoriulad uareyo qarTuli mxaris braldeba
`rusuli SantaJis~ Sesaxeb.
45
saqarTveloSi gaeros misiis axal mandatsa da usafrTxoebis
reJimze uSiSroebis sabWos wevrTa konsultaciebi daiwyo saqarT
velos xelisuflebis mxridan gaeros generaluri mdivnis Sesabamisi
moxsenebis mwvave kritikis fonze. am garemoebas udavod xeli Seuwyo moxsenebis mimarT moskovis sapirispiro damokidebulebis gamoxatvam.
ruseTis realuri pozicia _ negatiuri damokidebuleba generaluri mdivnis mier SemoTavazebuli gadawyvetilebebis mimarT _
mogvianebiT, uSiSroebis sabWos daxuruli konsultaciebis procesSi gamovlinda. aRniSnulze gaeros uSiSroebis sabWos 2009 wlis
15 ivnisis sxdomis oqmi metyvelebs. rogorc calkeuli qveynebis
warmomadgenelTa gancxadebebSia miTiTebuli, konsultaciebis procesSi ruseTi daJinebiT moiTxovda rezoluciaSi iseTi terminiebis
gamoyenebas, rogoricaa àfxazeTis respulika~, àfxazeTis respublikis sazRvrebi~ da sxva. uSiSroebis sabWos praqtikaSi faqtiurad
arasodes momxdara generaluri mdivnis moxsenebaSi gamoyenebuli
formulirebebis Zireuli Secvla da amdenad, arc ruseTis winadadebebi yofila miRebuli. miuxedavad amisa, rogorc gaerosTan
safrangeTis mudmivi warmomadgenlis (riperi) gamosvlaSia aRniSnuli, delegaciebi àxlos mividnen SeTanxmebis miRwevasTan~.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, sabWos sxdomaze gansaxilvelad iyo
warmoadgenili ara srulmasStabiani rezoluciis proeqti gaeros
sameTvalyureo misiis momavali mandatis da usafrTxoebis reJimis Sesaxeb, aramed ormuxliani rezoluciis proeqti gaeros misiis
(Zveli dasaxelebiT) mandatis 30 ivnisamde `teqnikuri~ gagrZelebis
Taobaze, anu im vadiT, rac `SeTanxmebis miRwevasTan~ axlos misuli
konsultaciebis dasamTavreblad iyo saWiro.
swored, am `teqnikuri~ rezoluciis proeqtis SeTanxmebisas
(13, 14 ivnisi) gaxmovanda ruseTis pozicia, rom igi mxars ar uWerda
mis Sesaval nawilSi uSiSroebis sabWos cnobil 1808-e, 1839-e da
1866-e rezoluciebze miniSnebas. am SemTxvevaSic ruseTi daeloda
reaqcias saqarTvelos xelisuflebis mxridan, romelmac ar daayovna
46
ruseTis poziciis mwvaved gakritikeba da dauSveblad miiGnia iseTi,
Tundac teqnikuri Sinaarsis dokumentis miReba, sadac zemoaRniSnuli rezoluciebi ar iqneboda miniSnebuli. saqarTvelos xelisuflebis midgomis Sesabamisi iyo uSiSroebis sabWos wevri partniori
qveynebis poziciac 15 ivniss, sakiTxis uSiSroebis sabWos oficialur
sxdomaze ganxilvisas.
rezoluciaze kenWisyrisa da `vetos~ dadebis Semdeg ruseTis warmomadgenelma (Gurkini) ganacxada, rom miuxedavad gaeros misiis momavali
mandatis calkeuli formulirebebis mimarT maTi uTanxmoebisa,
ruseTis mxare ar iyo winaaRmdegi damatebiTi konsultaciebisaTvis
kidev ori kviriT gaegrZelebina misiis Zveli mandati. amasTanave,
man warmoadgina rezuluciis `neitraluri~ proeqti, romlis miRebas igi daxuruli konsultaciebisas sTavazobda uSiSroebis sabWos
wevrebs. am proeqtSi, nacvlad dasaxelebul sam rezoluciaze miniSnebisa, gamoyenebuli iyo formulireba èyrdnoba ra uSiSroebis
sabWos yvela Sesabamis rezolucias da gaeros generaluri mdivnis
2009 wlis moxsenebas...~ da Semdeg SemoTavazebuli teqtis mixedviT:
1. adgens, gagrZeldes gaeros misiis mandati axali periodiT,
romelic iwureba 2009 wlis 30 ivniss;
2. adgens, aqtiurad gagrZeldes am sakiTxze muSaoba.
zemoaRniSnulidan gamomdinare SeiZleba davaskvnaT:
1. ruseTma dagegma da gegmazomierad ganaxorciela strategiuli
amocanis realizeba _ saqarTvelos teritoriidan euTosa da
gaeros misiebis gayvana;
2. omis Semdgom Seqmnili viTarebis gaTvaliswinebiT, gaeros
generaluri mdivnis moxsenebaSi (18.05.09) Gamoyalibebuli
winadadebebi iyo regionSi saerTaSoriso monitoringis
meqanizmis SenarGunebis erTaderTi realisturi SesaZlebloba;
47
3. gansxvavebiT euTos misiis saqmianobis gagrZelebaze `vetos~
dadebisa, ruseTs ar gamouyenebia `vetos~ ufleba afxazeTSi
gaeros misiis axali mandatis miRebasTan dakavSirebiT. aqamde
saqme arc misula;
4. dasaSvebia, rom gaeros sameTvalyureo misiis axali
mandatis Sesaxeb vrceli rezoluciis proeqtis ganxilvebis
gagrZelebis SemTxvevaSi ruseTi gaeros generaluri mdivnis
mier SemoTavazebuli winadadebebis winaaRmdegi wavidoda.
igi ar dauWerda mxars SemoTavazebul usafrTxebis axal
reJims, agreTve 12 agvistosa da 8 seqtembris SeTanxmebebis
monitoringis sistemas, magram amis Sesaxeb mas winaswari
sajaro gancxadebebi ar gaukeTebia. ufro metic, rogorc
ruseTma, aseve afxazeTis de-faqto xelisuflebam mxari
dauWires gaeros generaluri mdivnis Sesabamis moxsenebas da
damatebiTi konsultaciebisaTvis gaeros misiis arsebuli
mandatis ori kviriT gagrZelebas;
5. dasaSvebia isic, rom damatebiTi konsultaciebisas,
ruseTi ver SeZlebda (Tavs aaridebda) saerTaSoriso
TanamegobrobasTan Ria dapirispirebas da daTanxmdeboda
gaeros misiis mandatis neitraluri dasaxelebiT gagrZelebas.
aseTi SesaZleblobis sasargeblod uSiSroebis sabWos
sxdomaze (15.06.09) gaerosTan didi britaneTis mudmivi
warmomadgenlis (paremi) moxsenebaSi moyvanili Semdegi
garemoebac metyvelebs: àfxazeTis de-faqto xelisufleba
dainteresebuli iyo misiis SenarGunebiT, rac ruseTs
konfliqtis im erTaderT mxared warmoadgens, romelic
eswrafvoda saqarTveloSi gaeros rolis dasrulebas~;
6. gaeros misiis saqmianobis Sewyveta, SemdgomSi misi
axali mandatiT gagrZelebis da masTan erTad regionSi
saerTaSoriso organizaciebis Sesvlis uperspeqtivoba
ganapiroba gaeros generaluri mdivnis moxsenebis da misiis
48
`teqnikuri~ gagrZelebis Sesaxeb ruseTis mier warmodgenili
`neitraluri~ xasiaTis rezoluciis formulirebebisadmi
saqarTvelos xelisuflebis ukiduresad negatiurma
damokidebulebam, riTac moxerxebulad isargebla ruseTma.
saqarTvelos mxarem aSkarad arakonstruqciul poziciaSi
Gaiyena Tavi, rodesac am moxsenebisaTvis gaeros generaluri
mdivani `ruseTis SantaJis~ qveS moqcevaSi daadanaSaula;
7. saqarTvelos xelisuflebam gadaWarbebulad Seafasa
evrokavSiris sameTvalyureo misiis avtoriteti,
gaeros nacvlad separatistul regionebSi misi Sesvlis
SesaZleblobebis TvalsazrisiT. Sesabamisad, qarTulma
diplomatiam ugulvebelyo, partnior qveynebTan SeTanxmebiT,
gonivrul kompromisebze wasvlis SesaZlebloba;
8. rogorc uSiSroebis sabWos sxdomaze (15.06.09) gaerosTan
saqarTvelos mudmivi warmomadgenlis moxsenebaSia aRniSnuli:
`saqarTveloSi gaeros sameTvalyureo misiis mandatis
moqmedebis Sewyvetis mTavari Sedegi iqneba miukerZoebeli
informaciis miRebis SesaZleblobebis Semcireba rogorc
usafrTxoebis mdgomareobis TvalsazrisiT, aseve adamianis
uflebebis darRvevebze. misiis likvidacia aseve niSnavs, rom
amieridan garTuldeba regionSi ruseTis samxedro yofnis
zrdasa, jarebis gadaadgilebaze meTvalyureoba an maTi
dokumenturad dafiqsireba~;
9. saqarTvelos xelisuflebis poziciis marTebulobis
erTmniSvnelovnad Sefaseba rTulia. calkeuli, gamonaklisi
epizodebis garda, saqarTvelos saxelisuflo, politikur
da saeqsperto wreebSi aRniSnuli Tema ar gamxdara
detaluri msjelobis sagani. amis mizezi mniSvnelovanwilad
is garemoeba iyo, rom saqarTveloSi mwvaved, quGis
farTomasStabiani aqciebis fonze mimdinareobda Sida
politikuri dapirispireba; xelisufleba Tavad apelirebda
49
gaeros dokumentebSi saqarTvelos suverenuli uflebebis
da saxelmwifo interesebis Selaxvis TvalsaGinoebaze, raTa
wagebuli omis fonze es Tema opozicias mis winaaRmdeg ar
gamoeyenebina; mosaxleobis didi nawilisaTvis Znelad gasageb,
rTul diplomatiur-politikuri aspeqtebze sajaro kamaTs
yvelam aarida Tavi;
10. saerTaSoriso doneze ruseTis yvela Semdgomi nabiji
diplomatiur Tu ekonomikur sferoSi, agreTve politikuri
gadawyvetilebebi srulad an mniSvnelovanwilad ukavSirdeba
omis Sedegad miRweuli `warmatebis~ gamagrebas. aseTi
strategiis Semadgenel nawilad unda ganvixiloT ruseTis
TvalsaGino konstruqcivizmi natosTan, aSS-is axal
administraciasTan da evrokavSirTan politikur-ekonomikur
urTierTobebSi. Seqmnil realiebs exmianeba agreTve ruseTis
axali usafrTxoebis strategiac.
11. saerTaSoriso asparezze ruseTis aqtivobebis fonze, sagangebo
yuradRebas imsaxurebs misi axali politikis xasiaTi
saqarTvelosTan mimarTebaSi, romlis ZiriTadi konturebi
axla iwyebs gamokveTas.
50
ruseTis politika evrosabWos
saparlamento asambleaSi
Tornike SaraSeniZe
evrosabWos saparlamento asamblea ruseT-saqarTvelos omis
Sedegebis ganxilvis erT-erT mniSvnelovan forumad iqca. TavisTavad
evrosabWos formati erTob gaxsnil sivrces warmoadgens im ubralo
mizezis gamo, rom igi aerTianebs parlamentarebs. es ukanasknelni
ki naklebad arian SezRudulebi Ginovnikuri protokolebiTa da
sakuTar Tavs met Tavisuflebas aZleven. swored amiT aixsneba is
faqti, rom evrosabWos saparlamento asambleaze ruseTis qmedebebis
misamarTiT yvelaze mwvave kritika gaismoda da miRebul rezolu
ciebSic ruseTis mimarT araerTi moTxovna iqna wayenebuli. cxadia,
ruseTi Tavidanve cdilobda aqtiurad daecva Tavisi poziciebi,
moexdina qarTuli mxaris diskreditacia da, Sesabamisad, aeridebina Tavidan kritika da misTvis miuRebeli rezoluciebi. amis misaR
wevad evrosabWos saparlamento asambleis sesiebis dros rusuli
delegacia ramdenime mimarTulebiT muSaobda, romelTagan zogierTi warmoadgenda saerTaSoriso samarTlis normebze apelirebas,
zogierTic ki eyrdnoboda istoriisa Tu Tanamedrove realobis
ruseTiseul interpretacias. es mimarTulebebi da argumentebi
Semdegi iyo:

`samxreT oseTze saqarTvelos aranairi (maT Soris arc
istoriuli) ufleba ar gaaGnia.~ am argumentis mixedviT,
samxreT oseTi saqarTvelos SemadgenlobaSi Seiyvana
`qarTvelma~ stalinma, ise ki es mxare saqarTvelos arasodes
ekuTvnoda. osi xalxi yovelTvis ganicdida Seviwroebas
qarTuli saxelmwifos mxridan da saamisod arsebobs bevri
51
magaliTi. Sesabamisad, ruseTi warmoadgens osi xalxis _ am
patara da Gagruli eris _ erTaderT damcvelsa da mfarvels.
osebs ar surdaT cxovreba qarTul saxelmwifoSi da sabWoTa
kavSiris daSlisaTanave gamoacxades damoukidebloba. os
xalxs ar surs saqarTvelos SemadgenlobaSi cxovreba da Tuki
vinme moindomebs maT es aiZulos, kidev daiRvreba sisxli da
daixoceba kidev ufro meti osi.

`ruseTi patara erebis damcvelia~. yovelive zemoTqmulidan
gamomdinare, ruseTs aranairad ar SeeZlo mietovebina osi
xalxi maSin, roca mas Tavs daesxa saakaSvilis reJimi. ruseTma
daicva umciresoba, romelsac umravlesoba Gagravda. ruseTis
samxedro yofna samxreT oseTsa da afxazeTSi ganpirobebulia
mxolod adgilobrivi mosaxleobis nebiT. `ruseTis mzadyofna
daicvas erovnuli umciresobebi Tavis samezobloSi ar unda
iqnas aRqmuli ruseTis imperiis mcdelobad daibrunos
Tavisi poziciebi,~ _ ganacxada saparlamento asambleis
sesiaze ruseTis federaciis delegaciis xelmZRvanelma
konstantin kosaGovma.49 is faqti, rom samxreT oseTSi axla
simSvidea, swored ruseTis damsaxurebaa. sainteresoa aseve,
rom ruseTis patara erebis damcvelad gamoyvanis konteqstSi
rusuli delegaciis erT-erTi gamorGeuli wevri sergei
markovi franguli delegaciis erT-erT wevrsac (ruseTisadmi
kritikulad ganwyobils) ki daupirispirda, romelsac yofili
koloniuri saxelmwifos warmomadgeneli uwoda.50

`ruseTs ar daurRvevia saerTaSoriso samarTlis
normebi.~ marTalia, arsebobs saxelmwifoTa teritoriuli
mTlianobis principi, magram aseve arsebobs erTa
49
http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/Records/2008/E/0809291500E.
htm
50
pdf?OpenElement
52
TviTgamorkvevis principic, romelsac daeyrdno ruseTi.
rusuli delegacia cdilobda asambleis rezoluciis
teqstebSi daefiqsirebina swored TviTgamorkvevis sakiTxis
mniSvneloba, Tumca es mcdelobebi warumateblad dasrulda.

`ruseTi daeyrdno kosovos precedents.~ TviTgamorkvevis
principis Teoriulad arsebobis garda ukve arsebobda
kosovos praqtikuli magaliTi, romelmac saTave daudo axal
realobas. ruseTma ubralod gaagrZela axali realobis Seqmna
da droa mas am saqmeSi mTeli evropa ahyves. Tuki am winadadebas
gaiTvaliswinebs, èvrosabWos SeZlebs axali msoflio wesrigs
Seqmnas~.51 mowodeba „axali msoflio wesrigis~ Seqmnisaken
garkveulad exmianeboda ruseTis federaciis iniciativas
axali evropuli usafrTxoebis arqiteqturis Taobaze, romlis
ideac swored imaSi mdgomareobda, rom Zvelma sistemam
sakuTari Tavi amowura da sakuTari uunaroba daadastura.

`ruseTi Seqmnil viTarebaSi meorexarisxovan rols
asrulebs da pasuxismgebloba ar ekisreba~. rusulma
delegaciam ramdenjerme ganacxada, rom SeiaraRebul
konfliqts adgili ar hqonda ruseTsa da saqarTvelos Soris.
konfliqti daiwyo saqarTvelom, roca igi Tavs daesxa samxreT
oseTs. aqedan gamomdinare, es iyo omi saqarTvelosa da samxreT
oseTs Soris, romelSic ruseTi mogvianebiT Gaeba. samxreT
oseTi warmoadgenda konfliqtis mxaresac da damoukidebel
moTamaSesac. am moTamaSes evrosabWos saparlamento
asambleis tribunac unda daTmobodaT, raTa asambleas ukeT
gaecnobierebina Seqmnili viTreba. gamomdinare iqidan, rom
saparlamento asamblea Tavidanve arasworad miudga 2008 wlis
oms _ Seafasa ra igi ruseT-saqarTvelos omad _ igi araswori
gziT wavida Tavis msjelobaSi da, Sesabamisad, ruseTi aseT
51
htm
53
msjelobaze dayrdnobiT gakeTebul daskvnebs ver daeTanxmeba.
rusuli delegaciis am logikidan gamomdinare adgili hqonda
warumatebel mcdelobebs amoeRoT ruseTi rezoluciis
teqstebis im pasaJebidan, sadac saubari iyo samxreT oseTisa
da afxazeTis pasuxismgeblobebze, im motiviT rom TiTqos
ruseTi àr akontrolebda~ arc samxreT oseTsa da arc
afxazeTs, radganac maT sakuTari mTavrobebi gaaGndaT.

`yvelafris miuxedavad ruseTSi qarTveli xalxi uyvarT~.
es tradiciuli motivi xSirad gaismoda asambleis sesiebze.
rusi parlamentarebi gamoTqvamdnen wuxils imis gamo, rom
am siyvarulisa da Tbili damokidebulebis miuxedavad,
qarTvelma xalxma zurgi aqcia ruseTs da samxedro daxmarebas
amerikisgan iRebda. ruseTi mSvidobismyofelis statusiT
imyofeboda saqarTveloSi, magram es ar daufasda.

`saakaSvilma omi wamoiwyo Sida problemebis gadasafarad~.
saqarTveloSi ar aris demokratia da mosaxleobis
umravlesoba xelisuflebiT ukmayofiloa. amitomac
saqarTvelos 2008 wlis „agresiis~ erT-erTi mizani iyo
ukmayofilo mosaxleobis yuradRebis gadatana sxva sakiTxebze.

`saqarTvelom xeli unda moaweros SeTanxmebas Zalis
argamoyenebis Sesaxeb~. rogorc cnobilia, rusuli
diplomatia jer kidev 2008 wlis omamde apelirebda am TemiT
da, bunebrivia, omis Semdeg am mimarTulebiT muSaoba kidev
ufro gaaZliera. rusulma delegaciam erT-erT sesiaze
uSedegod scada rezoluciis teqstSi Seetana es sakiTxi.52
bunebrivia, qarTulma mxarem sawinaaRmdegod wamoayena
argumenti, rom swored aseT SeTanxmebas warmoadgenda
medvedev-sarkozis SeTamxmeba, romelic daarRvia moskovma.
52
htm
54
saboloo jamSi yvela es e.w. „argumenti~ gabaTilebul iqna da
evrosabWos saparlamento asambleis yvela Sesabamis rezoluciaSi
dafiqsirda araerTi moTxovna ruseTis misamarTiT. maT Soris:

ruseTs unda gaeuqmebina samxreT oseTisa da afxazeTis
saxelmwifoebad aRiareba;

ruseTs unda daeSva evrokavSirisa da euTos monitorebi orive
teritoriaze;

ruseTs (afxazeTisa da samxreT oseTis de faqto
mmarTvelebTan erTad) yvelanairad unda Seewyo xeli am
teritoriebze saqarTvelos moqalaqeebis gadaadgilebisaTvis.
rezolucia mkacrad gmobda afxazeTisa da samxreT oseTis
eTnikurad qarTveli mosaxleobis iZulebas aeRoT rusuli
pasportebi;

asamblea gmobda ruseTis pozicias afxazeTSi gaerosa da
samxreT oseTSi euTos misiebTan dakavSirebiT (rogorc
cnobilia, moskovma orive misiis gauqmebas miaRwia);

asamblea aseve gmobda ruseTsa da samxreT oseTSi qarTvelTa
eTnikuri wmendis gagrZelebasa da am sakiTxis argamoZiebas da
yovelive amis gamo pasuxismgeblobas akisrebda ruseTs.

aRsaniSnavia kidev erTi sakiTxi: asamblea rezoluciebSi
gakvirvebas gamoTqvamda imis gamo, rom ruseTi ar asrulebda
iseT moTxovnebsac ki, romlebic aranair kavSirSi ar iyo
samxreT oseTisa da afxazeTis statusTan.
rogorc cnobilia, ruseTma arc erTi moTxovna ar Seasrula.
mas Semdeg, rac 2008 wlis agvistoSi, saomari moqmedebebis dros,
ruseTi samxreT oseTis administraciul sazRvrebs gadascda da Semdeg ki, samxreT oseTi da afxazeTi damoukidebel saxelmwifoebad
55
aRiara, rezoluciebis Sesruleba am qmedebaTa Secdomebad aRiarebas niSnavda. amitomac, moskovis politika sapirispiro mimarTulebiT warimarTa: separatistul zonebze eqskluziuri kontrolis
damyarebisa da danarGeni msofliosaTvis àxali realobebis~ Tavis
moxvevis mcdelobis gziT. aseTi politikis pirobebSi, ruseTs aranairad ar sWirdeboda saerTaSoriso damkvirveblebi separatistul
teritoriaze, radgan es niSnavda eqskluziuri kontrolis dakargvas
da omis dros Gadenili eTnowmendis faqtebis ufro metad gamoaSkaravebas. garda amisa, ruseTs gadawyvetili hqonda bolo moeRo
saqarTveloSi saakaSvilis xelisuflebisaTvis, rasac yvelaze ufro
metad xels Seuwyobda afxazeTisa da samxreT oseTisaTvis axali aRiarebebis mopoveba sxvadasxva saxelmwifoebis mxridan. isev da isev,
aseTi politikis pirobebSi rezoluciebis moTxovnebis Sesrulebaze
saubaric ki ver iqneboda.
2010 wlis 29 aprils evrosabWos saparlamento asambleas sityviT
mimarTa ruseTis federaciis sagareo saqmeTa ministrma sergei
lavrovma. gamosvlis Semdeg dasmul SekiTxvaze, kidev ramden
xans apirebda ruseTi rezoluciebSi wayenebuli moTxovnebis Seu
sruleblobas, ministrma upasuxa, rom ruseTi maT Sesulebas saerTod ar apirebs, radgan rezoluciebi ìyo politizebuli~ da àr
iTvaliswinebda axal realobebs.~ garda amisa, lavrovma iqve isic
ganacxada, rom ruseTi 2008 wlis omis Semdegac ar apirebda samxreT
oseTisa da afxazeTis saxelmwifoebad aRiarebas da amis gakeTeba mas
praqtikulad saqarTvelom aiZula, radgan omis dasrulebis Semdeg
saqarTvelos mxridan dafiqsirebulma poziciam aSkara gaxada, rom
`saqarTvelo isev fiqrobda omze.~53 Sesabamisad, aRiareba Semdgomi
sisxlisRvris Tavidan acilebis erTaderTi saSualeba iyo. am naTqvams asambleis rusuli delegaciis taSi mohyva da aplodismentebs
bevri ararusi parlamentaric ayva _ lavrovma Tavisi gamosvliT
Seqmna STabeWdileba, rom ruseTs afxazeTisa da samxreT oseTis
aRiareba faqtobrivad saqarTvelom moaxvia Tavze.
53
56
http://www.inosmi.ru/caucasus/20100430/159656153.html
Tumca, lavrovis gamosvla aRsaniSnavi ufro sxva faqtorebis gamo
iyo. ministrma ZiriTadad isaubra `did samamulo omSi~ gamarjvebis
65-ze wlisTavsa da im did wvlilze, romelic ruseTma faSizmis
damarcxebiT Seitana evropuli demokratiuli wesrigis GamoyalibebaSi.54 lavrovma xazi gausva evropisa da ruseTis TanamSromlobis
did mniSvnelobas, aseve prezident medvedevis axal kurss, romelic
mimarTulia qveynis modernizaciisa da demokratizaciisaken. yovelive amiT gakeTda miniSneba, rom ruseTi erTob mniSvnelovani iyo
dasavleTisaTvis, da rom saqarTvelos gamo masTan urTierTobis
gafuWeba ar Rirda. ministrs saerTod ar uxsenebia 2008 wlis konfliqti da aRiarebis Temas mxolod maSin Seexo, roca am sakiTxze
qarTuli delegaciis wevrma dasva SekiTxva. aSkara iyo, rom 2010 wlis
aprilSi, roca ruseTma ukve ramdenjerme ganacxada uari evrosabWos saparlamento asambleis rezoluciaSi mis mimarT dayenebuli
moTxovnebis Sesrulebaze, moskovSi GaTvales, rom saqarTvelosTan
konfliqtis sakiTxi praqtikulad amowuruli iyo da amitomac,
lavrovs igi saerTod ar unda exsenebina. an, Tu amowuruli ar iyo,
lavrovs Tavisi dumiliT unda egrZnobinebina dasavleTisaTvis,
rom ruseTs es sakiTxi amowurulad miaGnda da masze mibrunebas ar
apirebda, saqarTvelo-ruseTis omi ukve ganvlili etapi iyo da axla
ruseTsa da evropas isev unda gamoenaxaT mSvidobiani da momgebiani
Tanaarsebobis gzebi, miT ufro, rom omis Semdeg, ruseTma axali
Tanaarsebobis idea wamoayena _ medevedevis iniciativa axali evropuli usafrTxoebis arqiteqturis Sesaxeb, romelsac lavrovi aseve
sagangebod Seexo Tavis gamosvlaSi.
jer kidev lavrovis am saetapo gamosvlamde, didi xniT adre yvelasa
Tvis cxadi iyo, rom ruseTi araviTar SemTxvevaSi ar daTmobda 2008
wlis omiT mopovebuls evrosabWos saparlamento asambleis mxridan
kritikis SiSiT. erTaderTi, rac moskovs seriozulad aSfoTebda,
iyo evrosabWos saparlamento asambleaSi xmis uflebis SesaZlo
GamorTmeva. ruseTisnairi didi saxelmwifosaTvis es prestiJis seri
54
http://www.mid.ru/brp_4.nsf/0/CDE548B7DAD336BEC3257714004D7D1E
57
ozuli Selaxva iqneboda. am safrTxis prevenciisaTvis jer kidev
2008 wlis seqtembridan moyolebuli ruseTis mxridan gaismoda
muqarebi, rom sapasuxod ruseTi saerTod gavidoda evrosabWodan.
amis Sesaxeb ganacxada kosaGovma, mas Semdeg rac asambleis wevrebis
nawili (saqarTvelos garda ZiriTadad baltiis qveynebis, poloneTisa da ukrainis delegaciaTa wevrebi) ruseTisaTvis xmis uflebis
GamorTmevis iniciativiT gamovida. kosaGovma ganacxada, rom Tuki
es sakiTxi dadebiTad gadawydeboda, maSin igi Tavad urGevda ruseTis mTavrobas evrosabWodan gasvlas.55
ruseTis gasvlis perspeqtiva niSnavda ara mxolod evrosabWos biujetSi seriozuli deficitis gaGenas (cxadia, ruseTi avtomaturad
Sewyvetda Tavisi wilis gadaxdas), aramed dasavleTsa da ruseTs
Soris urTierTobaTa Semdgom garTulebas. ruseTis oficialur
pirTa mxridan gamafrTxilebel gancxadebebs daemata mTeli rigi
evropeli analitikosebis SeSfoTeba ruseTTan urTierTobebis
mosalodneli gamwvavebis gamo. magaliTad, germaniis sagareo
politikis sabWos eqsperti aleqsandr rari acxadebda, rom Tuki
ruseTs xmis uflebas GamoarTmevdnen `miuxedavad imisa, rom agresia saakaSvilma ganaxorciela,~ maSin eWvis qveS dadgeboda ruseTis
civilizaciuri arGevani da ruseTi daSordeboda dasavleTs. es
gaarTulebda terorizmis winaaRmdeg omis warmoebas da da kiTxvis niSnis qveS daayenebda energetikis sferoSi TanamSromlobas.
terorizmTan brZola, kerZod ki avRaneTSi antiteroristuli operaciis bedi, eWvqveS daayenes rusma eqspertebmac. garda amisa, rusuli
delegacia asambleaSi qarTuli delegaciis winaaRmdeg analogiuri
zomebis miRebiT daimuqra. TandaTanobiT cxadi xdeboda, rom xmis
uflebis GamorTmevis mcdelobidan araferi gamovidoda.
asambleis sxdomebze mniSvnelovani yuradReba daeTmo „taliavinis
komisiis~ daskvnasac. rusulma delegaciam, rogorc mosalodneli
iyo, yuradReba gaamaxvila daskvnis teqstis swored im pasaJebze,
55
58
http://www.rg.ru/2008/09/16/pase.html
sadac naTqvamia, rom konfliqti daiwyo maSin, roca qarTulma SeiaraRebulma Zalebma cecxli gauxsnes cxinvals. cxadia, ignorirebul
iqna is pasaJebi, sadac naTqvami iyo, rom es momenti iqca kulminaciad
da rom amas win uZRoda ormxrivi srolebi. rusuli delegacia miT
umetes gaurboda komisiis daskvnaSi sakmaod dawvrilebiT aRweril
konfliqtis istorias moyolebuli 90-iani wlebidan da 2008 wlis
omis Semdgom viTarebas, sadac ruseTis roli erTob uaryofiTad
iyo Sefasebuli. konteqstidan amoglejili fraza ruseTisaTvis sakmarisi aRmoGnda, raTa omis gamGaReblad qarTuli mxare gamoecxadebina, romelmac (rusuli mxaris TqmiT) daarRvia saerTaSoriso
normebi da sakuTar Tavze aRebuli valdebulebebi konfliqtebis
mSvidobianad mogvarebis Sesaxeb. am „logikiT~, ruseTis pasuxi saqarTvelos qmedebebze iZulebiTi iyo. xolo gamomdinare iqidan, rom
omis Semdeg Seiqmna òri axali saxelmwifo,~ ruseTi aranairad ar
arRvevda sarkozi-medvedevis SeTanxmebis mixedviT sakuTar Tavze
aRebul valdebulebebs _ man jarebi gaiyvana, magram iZulebuli
gaxda daetovebina samxreT oseTisa da afxazeTis teritoriebze,
radgan amas „adgilobrivi mTavrobebi da mosaxleoba iTxovdnen~.
am argumentis gasaZliereblad rusuli delegacia sakmaod xSirad
scemda gangaSis zars imis gamo, rom `saqarTvelo isev iaraRdeboda,~
àtarebda samxedro manevrebs afxazeTisa da samxreT oseTis sazR
vrebTan~, „mimarTavda provokaciebs afxazeTisa da samxreT oseTis
sazRvrebTan.~ rusuli delegacia aseve mZafrad akritikebda im qveynebs, romlebic odesRac saqarTvelos aiaraRebdnen da amgvarad
konfliqtis gamo brals nawilobriv dasavleTsac debdnen.
saerTod, rusul delegacias kargad hqonda gaazrebuli, rom iseT
organoSi, rogoric evrosabWos saparlamento asambleaa, saWiro
iyo sifrTxile da imperiuli ambiciebis damalva. aq ar SeiZleboda
saubari imaze, rom ruseTs meti uflebebi hqonda, vidre saqarTvelos, gamomdinare im faqtidan, rom ufro didi saxelmwifoa. amiT
aixsneboda zemoT moyvanili gamosvlebi imis Taobaze, rom konfliqts adgili hqonda ara saqarTvelosa da ruseTs Soris, aramed
saqarTvelosa da òr axal saxelmwifos~ Soris. sakiTxis ganxilva
59
patara saqarTvelosa da did ruseTs Soris konfliqtis WrilSi
imTaviTve wamgebian viTarebaSi ayenebda moskovs. cxadia, gacilebiT ukeTesi iyo sakiTxis ganxilva Tbilissa da cxinvals Soris
konfliqtis WrilSi Tu ara, Tbiliss, cxinvalsa da moskovs Soris
mainc. swored aqedan gamomdinare rusuli delegacia ar iwonebda
ungreli parlamentaris, maTias iorSis moxsenebebs da yvelanairad
uWerda mxars meore momxsenebels, britanel jer uilSers, romelic
konfliqtis mxared cxinvalsac moixseniebda. samxreT oseTisa da
afxazeTis aRiarebiT ruseTma erTgvari `paraleluri samarTlebrivi sivrce~ da alternatiuli realoba Seqmna, romlis Tavs
moxvevasac danarGen msoflioze cdilobda. radganac Tavidanve
cxadi iyo, rom evrosabWos wevrebTan es ar moxerxdeboda, ruseTma
daafiqsira, rom misTvis es realoba saboloo iyo da gadaxedvas ar
eqvemdebareboda.
evrosabWos saparlamento asambleaSi ruseTis politika Semdegnairad SeiZleba SevafasoT:

ruseTs ar SeiZleboda hqonoda imis imedi, rom evrosabWos
saparlamento asamblea mis pozicias gaiziarebda da Seegueboda saqarTvelos teritoriebis okupacias. hqonda ra gacnobierebuli es garemoeba, ruseTi erTis mxriv afiqsirebda,
rom misTvis 2008 wlis omis Sedegebi gadaxedvas ar eqvemdebareboda da rom, rogoric ar unda yofiliyo asambleis
rezoluciebi, ruseTi maT ar Seasrulebda, Tuki es mis interesebs ewinaaRmdegeboda. garda amisa, asambleas adre Tu gvian
unda mobezreboda rezoluciebSi ruseTisaTvis valdebulebebis
Sexseneba. amitomac, ruseTs ubralod unda moeTmina.
amave dros, ruseTi cdilobda aecilebina dartyma da kritika im
argumentze dayrdnobiT, rom 2008 wlis agvistoSi igi iZulebiT
aRmoGnda GaTreuli omSi (romelic `daiwyo saqarTvelom~), xolo
2008 wlis Semdeg masTan pretenziebi miT umetes aravis unda
hqonoda, radgan saqme ara ruseTsa da saqarTvelos exeboda, aramed
60
exeboda saqarTvelos, afxazeTsa da samxreT oseTs. rac Seexeboda
am ori ukanasknelis aRiarebas, ruseTs amis „sruli ufleba gaaGnda~
kosovos precedentis Semdeg.
cxadi iyo ra, rom evrosabWos saparlamento asambleaSi diplomatiuri omi wagebuli iqneboda, ruseTi cdilobda rezoluciebSi
rogorme saqarTvelos braleulobac wamoewia, an daefiqsirebinda
samxreT oseTi da afxazeTi rogorc axali moTamaSeebi.
ruseTi cdilobda moexdina zogadad saqarTvelos diskreditacia,
rogorc agresorisa da mGagvrelis, romelic momavalSic apirebda
agresiis ganxorcielebas ar awerda ra xels SeTanxmebas cecxlis
ganuaxleblobis Sesaxeb.
paralelurad midioda gamafrTxilebeli kampania, raTa ruseTisa
Tvis ar SeeGerebinaT asambleaSi xmis ufleba. kampania agorda
presaSi da, amave dros, savaraudod, Sesabamisi brZolebi midioda
asambleis kuluarebSic.
61
ruseTi Jenevis molaparakebebze
Tengiz fxalaZe , Tornike SaraSeniZe
2008 wlis 15 oqtombers q. JenevaSi daiwyo saerTaSoriso molaparake
bebi afxazeTsa da samxreT oseTSi/saqarTvelo,56 usafrTxoebisa
da stabilurobis zomebTan dakavSirebiT, 2008 wlis 12 agvistos
„cecxlis Sewyvetis Sesaxeb~ SeTanxmebis moTxovnis Sesabamisad.
amasTan dakavSirebiT saqarTvelos sagareo saqmeTa saministrom
specialuri gancxadeba gaavrcela, romelSiac naTqvamia: „saerTaSoriso sazogadoebis, gansakuTrebiT ki evrokavSiris, gaerosa da
euTos erToblivi ZalisxmeviT pirvelad Seiqmna iseTi saerTaSo
riso formati, romlis farglebSic ruseTs aRar gaaGnia mis mier
adre miTvisebuli monopolia samSvidobo procesze. samwuxarod,
ruseTis federaciis warmomadgenlebi dasawyisidanve Seudgnen
molaparakebis Seferxebas rusuli saokupacio jarebis meSveobiT Seqmnili reJimebis warmomadgenlebis molaparakebaSi oficialur mxareebad, suverenuli saxelmwifoebis Sesabamis doneze
GarTvis moTxovniT, da, amave dros, afxazeTisa da cxinvalis
regionis/samxreT oseTis/saqarTvelo, legitimuri xelisuflebis
warmomadgenlebis molaparakebebSi monawileobisaTvis winaaRmdegobis gaweviT.~57
56 aseTi formulireba, iseve rogorc „afxazeTi/saqarTvelo~ da
„samxreT oseTi/saqarTvelo~ gamoiyeneba saerTaSoriso dokumentebSi.
formulirebis winaaRmdegia ruseTis federacia, romelic cdilobs
„samxreT oseTi~ da „afxazeTi~ moixseniebodes saqarTvelosTan kavSiris
gareSe, rogorc damoukidebeli erTeulebi.
57
62
Jenevis molaparakebebis plenaruli sxdomis formati iTvaliswinebs
saqarTvelos, ruseTisa da aSS-s, rogorc oficialuri monawileebis,
da evrokavSiris, euTosa da gaeros, rogorc Suamavali mxareebis, warmomadgenlebis monawileobas. moskovis mcdelobas, monawile mxareebad
warmoeGina samxreT oseTi da afxazeTi, warmateba ar mohyolia. amitomac,
ruseTis federaciam ar miiRo monawileoba plenarul sesiaSi.
plenaruli sesiis garda arsebobs meore, araoficialuri formatic.
romelsac monawileni eswrebian individualuri formiT da ara rogorc
romelime qveynis delegaciis wevrebi. aseT araoficialur formatSi
Jenevis molaparakebebs eswrebian afxazeTisa da samxreT oseTis de
faqto xelisuflebis warmomadgenlebi. Jenevis pirvelive Sexvedris win
ruseTis sagareo saqmeTa ministri lavrovi acxadebda, rom afxazeTsa
da samxreT oseTs formatSi monawileoba `Tanasworuflebiani partni
orebis~ statusiT unda mieRoT.58 gacnobierebuli hqondaT ra, rom am
sakiTxSi ruseTi saqarTvelosa da misi partniorebis kategoriul winaaR
mdegobas waawydeboda, moskovSi albaT ubralod surdaT, rom am sakiTxze
miRebuli uaris samagierod, Tavadac eTqvaT uari sapirispiro mxaris
moTxovnebsa da SemoTavazebebze. Tumca, cxadia soxumisa da samxreT
oseTis statusis amaRlebisaTvis muSaoba mainc gagrZeldeboda.
2008 wlis 15 oqtombridan 2010 wlis ivlisamde molaparakebaTa
12 raundi gaimarTa. procesi sakmaod rTulad mimdinareobs. molapake
baTa sxvadasxva etapebze ruseTma wamoayena tradiciuli argumentebi
saqarTvelos xelaxali SeiaraRebis Taobaze da gaakritika dasavleTis
saxelmwifoebi TbilisisaTvis iaraRis miwodebis gamo. Tumca, Jenevis
molaparakebebze rusuli diplomatiis mTavar mimarTulebad sul sxva
sakiTxi iqca _ saqarTvelos mier samxreT oseTTan da afxazeTTan Zalis
gamouyeneblobis Sesaxeb SeTanxmebis xelmowera. moskovi praqtikulad
yvela Sexvedraze ayenebda am sakiTxs da bunebrivia, winaaRmdegobas
awydeboda Tbilisis mxridan, romlisTvisac amgvar SeTanxmebebze xelis
mowera afxazeTisa da samxreT oseTis aRiarebisaken gadadgmuli nabijis
58
http://www.civil.ge/geo/article.php?id=19963&search=Jenev
63
tolfasia. saqarTvelo acxadebda da acxadebs, rom cecxlis ganuaxleb
lobis Taobaze ukve arsebobs dokumenti, romelsac xeli moewera 2008
wlis agvistoSi sarkozis, medvedevisa da saakaSvilis mier da romelsac
saqarTvelo, ruseTisagan gansxvavebiT, zedmiwevniT asrulebs. saqarTvelos am pozicias Jenevis molaparakebebze mxars uWers aSS-c. cxadia,
ruseTis warmomadgenlebs kargad aqvT gaazrebuli, rom saqarTvelo
msgavs SeTanxmebebs xels ar moawers, magram am sakiTxis mudmivad dRis
wesrigSi dayenebiT ruseTi cdilobs Seiqmnas gasamarTlebeli argumenti
kontrwinadadebebsa da SeTavazebebze uaris saTqmelad. saqarTvelos
mxarem ramdenjerme SesTavaza ruseTis federacias „Zalis argamoyenebis
Taobaze~ axali SeTanxmebis gaformeba Tbilissa da moskovs Soris. am
winadadebas ruseTis mxare `provokaciuls~ uwodebs da acxadebs rom
aseT dokuments xels ar moawers, radgan Tavad konfliqtis mxare ar
aris. aseve `provokaciuli~ uwoda Jenevis molaparakebebze ruseTis warmomadgenelma, sagareo saqmeTa ministris moadgile grigori karasinma
Tbilisis winadadebas konfliqtur zonebSi saerTaSoriso samSvi
dobo kontingentis Seyvanis Taobaze. 2008 wlis 12 agvistos „sarkozisaakaSvili-medvedevis~ dokumentis Taobaze saubrisas ki ruseTi
isev àxal realobebs~ iSveliebda da acxadebda, rom am realobebis
gaTvaliswinebiT, man yvelanairad Seasrula SeTanxmebis pirobebi _
gaiyvana ra jarebi `saqarTvelos teritoriidan.~ xolo afxazeTisa da
samxreT oseTis teritoriebze ruseTis samxedro Zalebis yofna àm
saxelmwifoebTan~ gaformebul SeTanxmebebs efuZneboda.
Jenevis formati diplomatiur iaraRad yvelaze efeqturad gamo
yenebul iqna 2009 wlis maisSi, roca gaeros generalur mdivans unda
waredgina moxseneba afxazeTSi Seqmnili viTarebis Taobaze. iqamde,
yvela aseTi dokumentis saTaurSi figurirebda àfxazeTi, saqarT
velo,~ rac xazs usvamda afxazeTis saqarTvelos SemadgenlobaSi
yofnas. elodnen ra axal moxsenebaSi igive formulirebas, Jene
vaSi afxazeTis warmomadgenlebma demarSi moawyves. afxazeTis de
faqto sagareo saqmeTa ministrma sergei Sambam ganacxada, rom
soxums surda, rom moxseneba Jenevis molaparakebebis mexuTe
raundis dawyebamde gamoqveynebuliyo, radganac dokumentis for-
64
mulireba gansazRvravda afxazuri mxaris pozicias Jenevis ganxilvebSi
mis monawileobaze. soxumi winaaRmdegi iyo formulirebis àfxazeTi,
saqarTvelo~, da misi gancxadebiT gaeros aRar unda gamoeyenebina amgvari
formulireba, radgan orma misma wevrma saxelmwifom _ ruseTma da
nikaraguam _ aRiares afxazeTis damoukidebloba. amis Semdeg ruseTma
gadawyvita àeRo pauza~ da aseve Seewyvita Jenevis molaparakebebis
mexuTe raundSi monawileoba manamde, sanam gairkveoda afxazeTis
pozicia SexvedraSi monawileobasTan dakavSirebiT. bunebrivia, igive
pozicia daikaves samxreT oseTis warmomadgenlebmac.
soxumisa da ruseTis demarSs Jenevis molaparakebebSi warmodgenilma
saerTaSoriso organizaciebma veraferi daupirispires. erTobliv
gancxadebaSi, romelic rusuli delegaciis mier molaparakebebis datovebis Semdeg gamoqveynda, gaeros, euTos da evrokavSiris warmomadgenlebma ganacxades, rom `TanaTavmjdomareebi muSaoben, raTa ganaxldes
molaparakebebi xval dilidan, 19 maisidan, rogorc dagegmili iyo da
movuwodebT yvela monawiles daeswros~. aseve, `TanaTavmjdomareebi
Zlier wuxils gamoTqvamen ruseTis warmomadgenlebis mier Jenevis
ganxilvebis mexuTe raundis datovebis gamo mas Semdeg, rac afxazeTis
warmomadgenlebma gadawyvites ar daswrebodnen Sexvedras da mas Semdeg, rac ganxilvebi samxreT oseTis monawileebmac datoves.~59
rogorc cnobilia, Sedegad angariSis saTaurSi neitraluri formulireba gaGnda: `generaluri mdivnis moxseneba warmodgenili uSiSroebis sabWos 1808-e, 1839-e da 1866-e rezoluciebis Sesabamisad.~
am warmatebis Semdeg karasini aRniSnavda, rom gavida is dro, roca
afxazeTisa da samxreT oseTis warmomadgenlebi Jenevis molaparakebebze meorexarisxovan rolSi iyvnen da axla maT mier wamoyenebul
winadadebebsa da proeqtebs ukve ìgive politikuri wona aqvs,~ rac
sxva warmomadgenlebis (maT Soris saerTaSoriso organizaciaTa
warmomadgenlebis) wamoyenebul winadadebebsa da proeqtebs.60
59
www.civil.ge/geo/article.php?id=21155
60
www.izvestia.ru/comment/article3135153/
65
SeiZleba iTqvas, rom 2009 wlis maisis demarSiT moskovma garkveul
warmatebas miaRwia im gegmis ganxorcielebis gzaze, romelzec Jenevis
molaparakebebis dawyebamde lavrovma ganacxada (saubaria, soxumisa
da cxinvalisaTvis Tanasworunariani partniorebis statusis SeZena).
SeiZleba Tamamad iTqvas, rom 2010 wlis ivnisSi gamarTul molaparakebaTa 11-e raundze afxazeTis warmomadgenelTa demarSi61 isev igive
motivaciiT aixsneba _ Jenevis formatSi darGenis sanacvlod soxumi
damatebiT moTxovnebs wamoayenebs da am sakiTxSi moskovis yvelanairi
mxardaWeriT (maT Soris demarSis GaTvliT) isargeblebs. soxumis pretenziis ZiriTad mizezad isev Zalis gamouyeneblobis Taobaze SeTanxmeba saxeldeba, romelsac saqarTvelo xels ar awers. am sakiTxiT
spekulireba Jenevis formatSi albaT kidev didxans gagrZeldeba.
Jenevis molaparakebaTa formati iTvaliswinebs ori samuSao jgufis
arsebobas: incidentebis prevenciisa da maTze reagirebis meqnizmi
da iZulebiT gadaadgilebul pirTa da ltolvilTa sakiTxebTan
dakavSirebiT momuSave jgufi. aqedan SedarebiTi produqtiulobiT
gamoirGeva pirveli _ incidentebis prevenciisa da maTze reagirebis
meqanizmi. Tumca, aqve aRsaniSnavia, rom ruseTis federaciis ZiriTad
taqtikas warmoadgens drois gaWianureba da pasuxismgeblobis sxvaze
gadatana (magaliTad afxazeTis an samxreT oseTis warmomadgenelTa
xeliT molaparakebebis GaSla an safuZvelSive principulad miuRebeli moTxovnis an winapirobis dayeneba, razedac qarTuli mxaris
uaryofiTi damokidebuleba windawin cnobilia).
ruseTis federaciis mxridan Jenevis molaparakebebis aSkara
obstruqciis miuxedavad, qarTuli mxaris Zalisxmeva mimarTulia
am samSvidobo procesis gagrZelebisa da arsebuli problemebis
molaparakebebis gziT gadasaWrelad.
61
66
http://www.newsru.com/world/24jun2010/genevend.html
ruseTis politika evrokavSirSi
Tornike SaraSeniZe
evrokavSirTan ruseTis urTierToba saerTod vrceli Temaa, Tumca
saqarTvelosTan konfliqtis konteqstSi aq sul ramdenime sakiTxia
gansaxilveli. ar warmoadgens ra evrokavSiris wevr-qveyanas,
ruseTs ar hqonda aranairi xma am organizaciis forumebze da masze
mxolod garedan SeeZlo diplomatiuri zewolis ganxorcieleba.
2008 wlis 2 seqtembers moskovi kmayofilebiT gamoexmaura evrokavSiris sagangebo samits, romelzec saqarTvelo-ruseTis omis
sakiTxi ganixiles da romelzec saboloo jamSi ruseTis winaaRmdeg
aranairi konkretuli nabiji ar gadadgmula. ruseTis federaciis
sagareo saqmeTa saministrom kmayofilebiT aRniSna, rom èvrokavSiris wevrTa umravlesoba pasuxismgeblobiT miudga sakiTxs...
gaiazra ra urTierTTanamSromlobis mniSvneloba.~62 saministro ar
daeTanxma ruseTis dadanaSaulebas Zalis araproporciul gamoye
nebaSi da gakvirveba gamoTqva, rom Tbilisis qmedebebs aranairi
Sefaseba ar mieca.
albaT, imTaviTve cxadi iyo, rom evrokavSiri radikalurad ar da
ver daupirispirdeboda ruseTs. roca ukve 2008 wlis noemberSi
Tavad sarkozim isic ganacxada, rom moskovma sarkozi-medvedevis
SeTanxmebiT nakisri valdebulebebi Seasrula, naTeli gaxda rom
evrokavSiri ruseTTan Serigebaze midioda.
rac Seexeba evrokavSiris sadamkvirveblo misiis beds saqarTveloSi,
ruseTma Tavidanve Riad daafiqsira pozicia, rom amgvari misiis
62
http://www.mid.ru/brp_4.nsf/0/C3A6AA0BD1F6A15AC32574B800327206
67
arsebobas saerTod ar hqonda azri gamomdinare iqidan, rom `saqarT
veloSi saerTaSoriso organizaciebi sakmarisad iyvnen warmo
dgenilni.~63 roca SemdgomSi cxadi gaxda, rom evrokavSirs mtkiced
hqonda gadawyvetili sadamkvirveblo misiis gagzavna, ruseTma ukan
daixia (Tumca, sakiTxavia ras moimoqmedebda ruseTi, evrokavSirSi
vetos ufleba rom hqonoda).
evrokavSiris sadamkvirveblo misiis (EUMM) ganxorcieleba daiwyo
evrokavSiris SuamavlobiT miRweuli 12 agvistos eqvspunqtiani
SeTanxmebis da misi SesrulebisTvis saWiro RonisZiebaTa Sesaxeb
8 seqtembris SeTanxmebis Sedegad. misia 200 damkvirvebelTan erTad,
mandatis Sesrulebas 2008 wlis 1 oqtombers Seudga. misi mandati
oTx mniSvnelovan komponents moicavs, kerZod, stabilizacias,
normalizacias da ndobis aRdgenas, aseve, briuselTan angariSgebas
raTa evrokavSiris politikis ganmxorcieleblebs hqondeT informacia adgilze arsebuli situaciis Sesaxeb.
normalizacia pirveli da yvelaze mniSvnelovani amocana iyo,
romelic misiis winaSe idga. Tavisi saqmianobis dasawyisSi misiis mcde
lobebi iqiT iyo mimarTuli, rom afxazeTTan da samxreT oseTTan
administraciuli sazRvrebis mimdebare teritoriebze mcxovrebi
mosaxleobis da saomari moqmedebebis Sedegad gadaadgilebulTa
cxovreba normalur kalapotSi dabrunebuliyo.
maSin roca misiis mandati saqarTvelos mTel teritorias faravs
saerTaSoriso doneze aRiarebuli sazRvrebis farglebSi, de faqto
xelisuflebebis uari samxreT oseTsa da afxazeTSi SeSvebaze xels
uSlis misiis normalizaciis da stabilizaciis mcdelobebs.64
EUMM-ma
dRemde ver moaxerxa okupirebuli teritoriebze SeRweva.
magram amis mizezad mxolod soxumisa da cxinvalis reJimebis „urGo63
euobserver.com/9/26706
64
http://civil.ge/geo/article.php?id=23032
68
bas~ ver davasaxelebT. aqac problemebis ZiriTadi mizezi isev da isev
moskovis xisti poziciaa, ris Sesaxebac rusi diplomatebi daufaravad saubroben. ase magaliTad, 2009 wlis 27 ivliss gaimarTa evrokavSiris zogad saqmeTa da sagareo urTierTobebis sabWos (GAERC)
sxdoma, sadac miRebuli iqna daskvniTi dokumenti saqarTvelos Sesaxeb, romelSiac aRniSnulia: „saqarTvelosa da ruseTs Soris 2008
wlis agvistos konfliqtis Semdgom, saqarTveloSi evrokavSiris
mier monitoringis misiis swrafi ganTavseba mSvidobisa da stabilurobis xelSewyobisaken mimarTuli moqmedebebis ganxorcielebisTvis
evrokavSiris mzadyofnas adasturebs. aRniSnul periodSi qveynis
teritoriaze evrokavSiris monitorebis ganTavsebam xeli Seuwyo
2008 wlis 12 agvistosa da 8 seqtembers xelmowerili SeTanxmebebis
implimentaciisaTvis aucilebeli pirobebis Seqmnas.
aRniSnul konteqstSi, sabWo kidev erTxel mouwodebs mxareebs maT
mier aRebuli valdebulebebis Sesrulebisaken, romelic, amasTanave,
gulisxmobs yvela samxedro Zalis dapirispirebis dawyebamde arsebul poziciebze dabrunebas.
sabWo kidev erTxel axmovanebs, rom EUMM-is mandati iTvaliswinebs
saqarTvelos mTel teritoriaze gavrcelebas da kvlavac akeTebs
mowodebas imis Sesaxeb, rom evrokavSiris monitoringis misia
SeSvebul iqnas afxazeTisa da samxreT oseTis regionebSi, rac, jerjerobiT ganxorcielebuli ar aris.~65
aRniSnuli dokumentis miRebas mohyva kritika oficialuri moskovis
mxridan. ruseTis sagareo saqmeTa ministris moadgilis sergei karasinis oficialur komentarSi naTqvamia: ar SeiZleba, ar aRiniSnos,
rom gadawyvetilebaSi uxvadaa terminebi da frazebi, romlebic
migvaniSnebs politikuri TamaSebis gagrZelebis survilze da ugulvebelyofs 2008 wlis tragediis Semdeg regionSi Gamoyalibebul axal
realobas. kerZod, migviTiTebs suverenuli afxazeTisa da samxreT
65
69
oseTis teritoriaze SeRwevis survilze imis miuxedavad, rom Tavad
misiis dasaxeleba gulisxmobs, rom misi saqmianoba vrceldeba
mxolod saqarTveloze. soxumsa da cxinvalSi negatiurad uyureben
evrokavSiris mcdelobebs, rom SeaRwion am teritoriebze.66
Tundac am gancxadebidan naTelia moskovis ganzraxva, Tavi aaridos
nakisri saerTaSoriso valdebulebebis Sesrulebasa da xeli SuSalos EUMM-is misiis srulfasovan funqcionirebas.
66
70
http://www.mid.ru/brp_4.nsf/0/C3A6AA0BD1F6A15AC32574B800327206
Tavi II
ruseTis federaciis
`TanamemamuleTa
dacvis~ politika da
sakonsulo politika
saqarTvelosTan
mimarTebaSi
ruseTis federaciis
„TanamemamuleTa dacvis~ politika
Tengiz fxalaZe
saqarTvelos teritoriaze saukuneebis ganmavlobaSi tradiciulad cxovrobdnen araerTi erisa da erovnebis warmomadgenlebi.
aTaswlovani istoriis ganmavlobaSi sxva erovnebisa da religiis
mimarT Gamoyalibebuli tolerantobis tradiciebi ganapirobeben
saqarTveloSi, rogorc mravalerovan saxelmwifoSi, sxvadasxva
erovnebisa da religiuri aRmsareblobis warmomadgenlebis erTobliv Tanacxovrebas. miuxedavad arsebuli konfliqturi zonebisa
(afxazeTi da samxreT oseTi) da 2008 wlis agvistos ruseT-saqarTvelos omisa, saqarTvelos mTel teritoriaze dResac cxovroben
rusebi, afxazebi da osebi, romlebic aranair diskomforts da miT
umetes devnasa da Seviwroebas ar ganicdian.
rusuli diaspora saqarTveloSi saukuneebis ganmavlobaSi Gamo
yalibda. misi arseboba arasodes yofila safrTxe saqarTvelos
saxelmwifosaTvis. rac Seexeba Tanamedrove rusuli politikis erTerT ZiriTad mimarTulebas _ „TanamemamuleTa intersebis dacva~,
saqarTvelosTan mimarTebaSi es gulisxmobs mosaxleobis farTo
speqtrs: Tavad rusul diasporasa da rusulenovan mosaxleobas,
aseve saqarTvelos araqarTulenovani da qarTulenovani mosaxleobis nawilsa da afxazeTisa da samxreT oseTis im mosaxleobas, romlebic ruseTis mier saerTaSoriso samarTlisa da saqarTvelos
kanonmdeblobis uxeSi darRveviT ganxorcielebuli masobrivi
pasportizaciis Sedegad ruseTis moqalaqeebad iqcnen.
72
winamdebare kvleva Seexeba ruseTis federaciis im qmedebebs, romelic
man „TanamemamuleTa dacvis~ motiviT saqarTvelos teritoriaze,
maT Soris, afxazeTsa da samxreT oseTSi ganaxorciela. amTaviTve
aRsaniSnavia, rom ruseTis nebismieri arakanonieri da saqarTvelos
saxelmwifos sazianod mimarTuli qmedeba afxazeTisa da samxreT
oseTis teritoriaze mcxovrebi „Tanamemamuleebis interesebis
dacvis~ motiviT iniRbeboda, Tumca am qmedebebis SedegebiT Tu
vimsjelebT, upirveles yovlisa swored afxazebi, osebi da is eTnikuri jgufebi ziandebodnen da zaraldebodnen, romelTa bedze
zrunvasac moskovi sakuTar „wmidaTawmida movaleobad~ asaRebda.
upirveles yovlisa, ganvsazRvroT ras gulisxmobs sityva „Tana
memamule~ an „Tanamoqalaqe~, radgan am cnebebis kremliseuli
interpretacia gansxvavdeba zogadad saerTaSoriso samarTalSi
miRebuli definiciisagan.
„vin arian Gveni Tanamoqalaqeebi~, „SeiZleba Tu ara sabolood
gamovyoT „Gveniani~ „TiTqmis Gvenianisagan~ da „ara Gvenianisagan~,
rusi da rusuli kulturis matareblebi _ rusulenovanisa da ruseTze orientirebulisagan~?67 aseT, viTomda ritorikul SekiTxvebs
svamen „rusuli samyaros~ erT-erTi qseluri proeqtis “archipelag.
ru”-s Semqmnelebi da pasuxsac Tavadve „pouloben~: ar SeiZleba erTi
msxvili xazis gavleba, romelic ruseTs gayofs imisagan, rac ar aris
ruseTi da arasodes yofila ruseTi.68
am logikiTa da ideologiiT aris gajerebuli oficialuri kanonmdeblobac. magaliTad, „sazRvargareT mcxovreb TanamemamuleebTan
mimarTebaSi ruseTis federaciis saxelmwifo politikis Sesaxeb~
kanonis ukanasknel, 2010 wlis ivlisSi miRebuli Sesworebebis gaTva
liswinebiT, redaqciaSi vkiTxulobT, rom ucxoeTSi mcxovrebi
67
http://www.archipelag.ru/about_project/
68
http://www.archipelag.ru/about_project/
73
„Tanamemamulebi~, garda sazRvargareTis qveynebSi mcxovrebi ruseTis federaciis moqalaqeebisa, arian:

is pirebi da maTi STamomavlebic, romlebic cxovroben
ruseTis federaciis farglebs gareT, magram ekuTvnian
ruseTis teritoriaze istoriulad mcxovreb xalxebs;

pirebi, romlebmac gaakeTes Tavisufali arGevani ruseTis
federaciasTan sulieri, kulturuli da samrTlebrivi
kavSirebis sasargeblod da romelTa pirdapiri aRmavali
xaziT naTesavebi adre cxovrobdnen sabWoTa kavSiris
teritoriaze, maT Soris:
_
ssrk-s moqalaqeebi, mcxovrebi qvenebSi, romlebic adre
Sediodnen ssrk-s SemadgenlobaSi da romlebmac miiRes
am qveynebis moqalaqeoba an iqcnen moqalaqeobis armqone
pirebad;
_
emigrantebi rusuli saxelmwifodan, ruseTis
respublikidan, ruseTis sabWoTa federaciuli
socialisturi respublikidan, sabWoTa kavSiridan
da ruseTis federaciidan, romlebsac aqvT Sesabamisi
moqalaqeobrivi kuTvnileba da gaxdnen ucxo qveynis
moqalaqeebi an moqalaqeobis armqone pirebi.69
erTi sityviT, rusi momRerlis oleg gazmanovis erT-erTi popularuli hitis eniT rom vTqvaT: “Я рожден в Советском Союзе, сделан
я в СССР” da amitomac cimbiri, volgispireTi, kavkasia da baltiis
pireTi da bevri sxva ram КГБ-sa da „specnazis~ GaTvliT, yvelaferi
„erTi qveyana~ yofila! 70 romel qveyanazea saubari, vfiqrob,
dakonkretebas aRar saWiroebs.
69
http://graph.document.kremlin.ru/page.aspx?1;1291765
70
http://www.gazeta.ru/comments/2005/01/13_a_224133.shtml
74
aqve aRvniSnavT, rom „TanamemamuleTa Sesaxeb~ kanonis 2010 wlis
ivlisamde moqmedi redaqcia kidev ufro metad iyo sabWouri identu
robiT gaJRenTili da ar moiTxovda ruseTis federaciasTan sulieri,
kulturuli da samarTlebrivi kavSirebis sasargeblod „Tavisufali
arGevanis~ gakeTebas. kanonmdeblobis „gaprogresulebis~ es patara
mcdelobac ki mZafri kritikisa da ideologiuri „mamebis~ aRSfo
Tebis sagnad gadaiqca. „TanamemamuleTa politikis~ erT-erTma
mTavarma Semoqmedma, modest kolerovma, Tavad prezidenti medvedevi kritikis qar-cecxlSi gaatara da TanamemamuleTa interesebis
uaryofaSi daadanaSaula: „utvino oficiozi gvamcnobs ra prezidentis mier TanamemamuleTa Sesaxeb kanonis xelmoweraze, Gqarobs
daaskvnas, rom dsT-s mcxovreblebi avtomaturad veRar GaiTvlebian
Tanamemamuleebad~.71
sabWoTa da postsabWoTa identurobaze apelireba SemTxveviTi movlena
araa rusi kanonmdeblebisa da, miT umetes, ideologebisaTvis. iseTi
terminebi, rogoricaa „yofili sabWoTa kavSiris teritoriaze
aRmocenebuli saxelmwifoebi~, „postsabWoTa qveynebi~, „yofili
sabWoTa respublikebi~ (arsebobs kidev sxva variantebic, sadac
mTavari aqcenti sabWourobaze da sabWoTa kavSirze keTdeba) xSirad
ixmareba ruseTis oficialuri pirebisa da maRalGinosnebis mier.
es aris is definicia, romelic sruliad mkafiod exmaureba rusuli
politikis Sinaarss da mas absoluturad mkveTrad gansazRvruli
datvirTva da funqcia aqvs, kerZod:
1. am terminiT ruseTi xazs usvams rom am qveynebis raobis
ZiriTadi ganmsazRvreli faqtoria is, rom isini iyvnen
ssrk-s Semadgeneli nawili da aRmocendnen ssrk-s daSlis
Sedegad, da ara is, rom am qveynebs aqvT sakuTari istoria,
saxelmwifoebrioba da tradiciebi. amitomac, yofili ssrk-s
moqalaqeebi, romlebic cxovroben am qveynebis teritoriaze
„ar arian valdebulni miiRon am qveynebis moqalaqeoba~.
67 http://www.regnum.ru/news/1308005.html
75
2. termini „yofili sabWoTa kavSiris teritoriaze
aRmocenebuli saxelmwifoebi~ aTanabrebs am saxelmwifoebs
iseT separatistul regionebTan, rogorebicaa afxazeTi,
samxreT oseTi, yarabaRi, dnestrispireTi da a.S. isinic
warmoadgenen yofili ssrk-s teritoriis nawils da
gansxvaveba „mxolod isaa~, rom am separatistulma
regionebma „jer ver miaRwies~ sakuTari damoukideblobis
aRiarebas. aqedan daibada termini _ araRiarebuli
respublikebi (Непризнанные республики). swored am
logikiTa da moskoveli ideologebis STagonebiT 2000
wels „dafuZnebul iqna~ dsT-2 (СНГ-2), anu „araRiarebul
saxelmwifoTa kavSiri~.72
3. ruseTs, rogorc ssrk-s samarTalmemkvidres, valdebuleba
akisria ssrk-s yofil moqalaqeTa mimarT da amitom „yofili
sabWoTa kavSiris teritoriaze aRmocenebul saxelmwifoebSi~
mcxovrebi adamianebi arian „Tanamemamuleebi~, romelTa
interesebis dacva ruseTis saxelmwifos „wmidaTawminda
movaleobaa~.
axla ki mTavari sakiTxi _ saqarTvelos mosaxleobis ra nawili SeiZleba GaTvalos kremlma sakuTar Tanamemamuled an Tanamoqalaqed?
Tuki vimsjelebT im kanonmdeblobiT, romelic ruseTSi 2010 wlis
ivlisamde moqmedebda, kremlis logikiT „Tanamemamulis~ kategoriaSi saqarTvelos nebismieri macxovrebeli SeiZleba moxvdes. Tuki
realur suraTs SevxedavT, saqarTvelos mosaxleobis solidur
nawils aqvs mWidro kavSirebi ruseTis federaciasTan. rac Seexeba
uSualod ruseTis moqalaqeebs, maTi zusti raodenoba ucnobia,
radgan maTi umravlesoba saqarTvelos teritoriaze arsebul konfliqtis zonebSi, afxazeTsa da samxreT oseTSi cxovrobs.
72
76
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%9D%D0%93-2
mosaxleobis is nawili, romelic „Tanamemamuled~ SeiZleba iyos
ganxiluli, pirobiTad sam kategoriad SeiZleba daiyos:
1. eTnikuri qarTvelebi, romlebic ZiriTadad moRvaweoben
ruseTSi, magram ar gauwyvetiaT kavSiri saqarTvelosTan.
saqarTvelos teritoriaze maT aqvT uZravi qoneba,
sacxovrebeli adgili, hyavT axlo naTesavebi. es xalxi ruseTSi
ZiriTadad samuSaos saSovnelad da ekonomikuri siduxWiris
gamo aRmoGnda.
90-ian wlebSi saqarTvelodan uamravi adamiani wavida
ruseTSi samuSaod. dReisaTvis ruseTis teritoriaze,
sxvadasxva monacemebiT 600 000 _ 900 000 eTnikuri qarTveli
cxovrobs. maT umravlesobas ruseTis moqalaqeobasTan erTad
saqarTvelos moqalaqeobac aqvs;
2. rusulenovani diaspora da ruseTidan saqarTveloSi
sacxovreblad Gamosuli moqalaqeebi, romlebsac hqondaT, an
dRemde aqvT SenarGunebuli ruseTis moqalaqeoba, magram imave
dros aqvs saqarTvelos moqalaqeoba an saqarTveloSi mudmivad
binadrobis ufleba.
3. afxazeTisa da samxreT oseTis mosaxleoba, romelTaganac
absolutur umravlesobas, zogs nebiT da zogs iZulebiT,
miRebuli aqvs ruseTis moqalaqeoba.
GamoTvlili kategoriebidan swored mesame warmoadgens kremliseburi “Soft Power”-is gamovlinebis friad saintereso magaliTs. romlis teqnologiebic absolutur winaaRmdegobaSi modis rogorc
saerTaSoriso samarTalTan, aseve Tavad ruseTis federaciis
kanonmdeblobasTan. es gaxlavT rusuli e. w. `pasportizaciis~
politika, rac gulisxmobs ruseTis moqlaqeobis masiurad miniWebas da Semdgom pasportebis gacemas im pirebze, romlebic samxreT
oseTsa da afxazeTSi cxovroben. amJamad, am teritoriaze mosaxle-
77
obis umravlesoba rusuli pasportebis mflobelia. rogorc
„saqarTveloSi momxdar konfliqtTan dakavSirebuli faqtebis
damdgeni damoukidebeli saerTaSoriso misiis~ (e.w. taliavinis
komisia) daskvnaSia aRniSnuli, moqalaqeobis Sesaxeb axali rusuli
kanonmdeblobiT (ZalaSi Sevida 2003 wels), moqalaqobis miniWeba
regulirdeba me-13 da me-14 muxlebiT, rac ruseTis moqalaqeobis
miRebis gamartivebul procedurebs warmoadgens. amiT farTod
gaexsna kari aTasobiT ganacxadis Semtans samxreT oseTidan da
afxazeTidan. erT-erTi umniSvnelovanesi moTxovna sxva saxelmwifoebisTvis valdebuleba aiRos moqalaqeobis miniWebaze saerTaSo
riso samarTlis farglebSi, aris adekvaturi faqtobrivi kavSiris
arsebobis aucilebloba ganacxadis warmdgensa da mimReb saxel
mwifos, am SemTxvevaSi ki ruseTs Soris, TumcaRa, gadawyvetileba
ar SeiZleba iyos TviTneburi. faqtobrivi kavSiris aseT SemTxvevebs warmoadgens ojaxis gaerTianeba, xangrZlivi periodiT sxva
qveyanaSi cxovreba, grZelvadiani sajaro an samxedro samsaxuri.
damatebiT, aucilebelia mSobliuri qveynis calsaxad gamoxatuli
Tanxmoba, Tumca, saqarTvelos kanonmdebloba ar aRiarebs ormag
moqalaqeobas. yofili sabWoTa kavSiris moqalaqeoba ar SeiZleba
ganxiluli iyos, rogorc sakmarisi safuZveli, radgan sabWoTa kavSiris moqalaqeobis statusi damoukideblobis gamocxadebisTanave
saqarTvelos moqalaqeobis statusiT Seicvala. am moTxovnebis Sesa
bamisad, miniWebuli moqalaqeobis mxolod SezRuduli raodenoba
SeiZleba miGneuli iyos kanonierad saerTaSoriso samarTlis farglebSi. saerTaSoriso samarTlis Tanaxmad, afxazeTidan da samxreT
oseTidan naturalizebuli mosaxleobis didi nawili ruseTis moqalaqe ar aris. am gziT miniWebuli rusuli moqalaqeobis aRiareba ar
aris savaldebulo arc saqarTvelosTvis da arc romelime mesame
qveynisTvis. Sesabamisad is pirebi, romlebic samxreT oseTsa da
afxazeTSi cxovroben da romlebic saqarTvelos moqalaqeebi sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg gaxdnen, `pasportizaciis~ politikis
miuxedavad saqarTvelos moqalaqeebad rGebian. 2008 wlis agvistos
omis periodSi isini jer kidev saqarTvelos moqalaqeebi iyvnen da,
samarTlebrivi TvalsazrisiT, dRemde saqarTvelos moqalaqeebad
78
rGebian, Tu maT uari ar uTqvamT moqalaqeobaze an ar daukargavT
saqarTvelos moqalaqeoba dadgenili procedurebis dacviT. ruseTis moqalaqeobis masiuri miniWeba saqarTvelos moqalaqeebisTvis
da pasportebis masiuri gacema saqarTvelos teritoriaze, maT
Soris separatistuli regionebis GaTvliT, saqarTvelos mTavrobis
Tanxmobis gareSe, ewinaaRmdegeba keTilmezobluri politikis principebs, rac saqarTvelos suverenitets aSkarad uqmnis sirTuleebs
da saqarTvelos Sida saqmeebSi Garevas warmoadgens.73
miuxedavad kategoriuli da mkacri tonisa, taliavinis komisiis
daskvna mainc mTlianad ver asaxavs pasportizaciis mTel arssa da
danaSaulebriv bunebas. afxazeTis teritoriaze ruseTis moqalaqeobis miniWeba daiwyo jer kidev XX saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi
sazogadoebrivi organizaciis „rusuli TemTa kongresis~ meSveobiT,
romlebic Suamdgomlobas uwevda aRniSnul pirebs ruseTis Sesa
bamis uwyebebTan.
„rusul TemTa kongresi~ 74 nacionalistur-imperiuli politikuri gaerTianebaa, romelsac xelmZRvanelobs dimitri rogozini _
ruseTis federaciis amJamindeli mudmivi warmomadgeneli natoSi.
rogozinis mosazrebebsa da SefasebebSi kargad da sruliad naTlad
Gans „TanamoqalaqeTa da TanamemamuleTa mxardaWeris~ da ruseTis
„humanitaruli politikis~ WeSmariti arsi, suliskveTeba da miznebi.
rogozinis SefasebiT, is rom „Tanamemamuleebi~ cxovroben `yofili
sabWoTa kavSiris teritoriaze aRmocenebul saxelmwifoTa
teritoriaze~, sulac àr niSnavs, rom maT unda miiRon am qveynebis
moqalaqeoba~!75 amitomac, ruseTis politika mTlianad jdeba TanamemamuleTa mxardasaWerad mimarTul humanitaruli qmedebebis logikaSi, „afxazeTisa da samxreT oseTis macxovreblebi yofili sabWoTa
moqalaqeebi arian, romlebmac ar miiRes saqarTvelos moqalaqeoba.
73
http://www.ceiig.ch/pdf/IIFFMCG_Volume_I.pdf
74
http://www.rodina.ru
75
http://www.rodina.ru/news/more/?id=494
79
swored amitom, ruseTi, rogorc sabWoTa kavSiris samarTalmemkvidre, valdebuli iyo mieca am xalxisaTvis moqalaqeoba da uflebebi,
rac gamomdinareobs ruseTis konstituciidan~.76 am argumentebis
simarTleSi ruseTi absoluturad darwmunebulia da, amitom, arc
muqaras erideba: „Tu Tmis erTi Reri mainc Gamovardeba ruseTis
moqalaqeebis Tavidan, ruseTis valdebuli iqneba gamoiyenos saSualebaTa mTeli arsenali sakuTari moqalaqeebis dasacavad~.
sagulisxmoa, rom 2008 wlis agvistoSi saqarTveloSi SemoWris
umTavres mizezad ruseTi swored sakuTari moqalaqeebis dacvas
asaxelebda. amitomac, pasportizaciis procesi namdvilad unda
iqces farTo Seswavlisa da saerTaSoriso ganxilvis sagnad, radgan
swored saqarTveloSi aprobirebili teqnologia iqna Semdgom
gamoyenebuli moldovasa (dnestrispireTi) da ukrainaSi (yirimi).
pasportizaciis procesi 2008 wlis agvistos omis Semdegac gagrZelda
ruseTis mier aneqsirebul teritoriebze. amis erT-erT da ara
erTaderT magaliTad SeiZleba moviyvanoT osuri sainformacio
saagentos mier 2009 wlis 11 ivniss gavrcelebuli informacia imis
Sesaxeb, rom „samxreT oseTSi ruseTis sagareo saqmeTa saministros
droebiT sakonsulo punqtSi mimdinareobs dokumentebis miReba
rusuli sazRvargareTis pasportebis gasaformeblad~.77
gansakuTrebiTi Zaldataneba da iZulebis faqtebi dafiqsirebulia
galisa da axalgoris raionebSi, sadac rusul pasportebTan erTad
mosaxleobas aiZuleben aiRon afxazuri (galSi) da osuri (axalgorSi) pasportebi.
unda aRiniSnos, rom afxazeTsa da samxreT oseTSi socialurekonomikuri mdgomareoba uaRresad mZimea. adgilze normaluri
samuSaos Sovna uaRresad rTulia da mosaxleobas ukidures
76
http://www.rodina.ru/news/more/?id=494
77
http://osinform.ru/14205-v-juzhnojj-osetii-prodolzhaetsja-process.html
80
gaWirvebaSi uwevs cxovreba. amitomac, am regionis mosaxleobisaTvis erTaderT xsnas warmoadgens savaWro-ekonomikuri urTierTobebi ruseTTan, gansakuTrebiT ki mis sazRvrispira regionebTan.
samxreT oseTisa da afxazeTis mosaxleobis loialurobis
„wasaxaliseblad~ ruseTis mier gamoyenebul iqna 3 instrumenti:
1. gamartivebuli mimosvlis saSualeba _ orive regionSi
aralegaluri sasazRvro-gamSvebi punqtebis gaxsnis meSveobiT;
2. ruseTis pasportebis gacema;
3. pensiebisa da socialuri daxmarebebis daniSvna, im
pirebisaTvis vinc miiRo ruseTis moqalaqeoba.
faqtiurad, swored uvizo mimosvla da zog SemTxvevaSi fuladi
daxmarebis gacema warmoadgenda pasportizaciis realur xelSesaxeb
motivacias ubralo mosaxleobisaTvis, radganac, rac ar unda gasa
kviri iyos, amgvari gziT mopovebuli moqalaqeoba rusul realobaSi
mraval problemas ukavSirdeba da ar iZleva moqalaqisaTvis Gveuli
mravali uflebis realizaciis safuZvels. saqme isaa, rom afxazeTisa
da samxreT oseTis teritoriaze pasportis gacema, da, Sesabamisad,
ruseTis moqalaqeobis miniWeba, xdeboda sagareo saqmeTa saministros specialuri sakonsulo dawesebulebis mier. amgvari dawese
bulebisa Tu warmomadgenlobebis arseboba calke Seswavlis sagania,
radganac aranairi dokumenti saqarTvelos teritoriis am nawilSi
maTi arsebobisa da funqcionirebis Sesaxeb ar Seqmnila. maSasadame,
afxazeTisa da samxreT oseTis teritoriaze gaxsnili gancxadebis
mimRebi punqtebi da adgilze gamsvleli brigadebi warmoadgenda
aralegalur jgufebs da, Sesabamisad, arc sabuTebis ganxilvis da
miT umetes pasportis gacemis uflebac ar hqondaT.78
78
http://www.rodina.ru
81
aseTi saqmianoba sxva araferia, Tu ara yalbi dokumentebis damzadeba,
rac iTvleba sisxlis samarTlis danaSaulad rogorc saqarTveloSi,
aseve Tavad ruseTis federaciaSi.
amgvari aralegaluri sakonsuloebis mier gacemul moqalaqeobas ruseTis Sss organoebi uproblemod aRiareben da axdenen am moqalaqeTa
registracias Gasvlis adgilis mixedviT, magram ar aregistrireben
sacxovrebeli adgilis mixedviT da ar aZleven ruseTis federaciis
Sida pasports. Sedegad, am moqalaqeebs ar SeuZliaT ruseTis teritoriaze uZravi qonebis SeZena, radgan amgvari garigebis damowmeba
SeuZlebelia sazRvargareTis pasportiT. aqedan gamomdinare, am
gziT miRebuli moqalaqeoba, romelic Tavad ruseTis federaciis
teritoriaze SezRudul uflebebs warmoSobs, TavisTavad iuridiuli kazusia, romelic samarTlebriv absurdamdec ki midis da
sakmao safuZvels iZleva imisaTvis, rom misi miRebis kanoniereba
eWvqveS iqnas dayenebuli. miT umetes, rom ruseTis federaciaSi
kanonis cvlileba xdeba mmarTveli elitis interesebidan da ara
mosaxleobis interesebidan gamomdinare.
yovelive zemoaRniSnuli mowmobs, rom pasportizaciis umTavres
amocanas warmoadgenda afxazeTisa da samxreT oseTis teritoriebze
ruseTis moqalaqeTa ricxvis xelovnuri zrda, raTa SemdgomSi moskovs saSualeba miscemoda ganexorcielebina qmedebebi „sakuTari moqalaqeebis interesebis dasacavad~. mTavaria, Seqmniliyo konfliqtebSi
ruseTis Riad monawileobis sababi, riTac SeiZleboda sxva qveynis
teritoriis okupaciisa da aneqsiis gamarTleba. rac Seexeba sakuTriv
afxazeTisa da samxreT oseTis mosaxleobas, romelTaTvisac aseTi
siuxviT rigdeboda moqalaqeoba, is mxolod moskovis politikis
ganxorcielebis erT-erT instruments warmoadgenda da realurad
misi interesebis dacva, Tundac „uflebaSezRuduli moqalaqeobis~
miniWebis Semdeg, kremlis mesveurebs azradac ar mosvliaT.
82
„ T an a m e m a m u le e b T an ~ m u S ao b a saq ar T v e lo s
ok u p i r e bu l t e r i t o r i e bze
2008 wlis agvistos Semdeg „TanamemamuleebTan~ muSaobam okupirebul
teritoriebze axali impulsi da kidev ufro farTo formebi miiRo.
2009 wlis 28 ianvars ruseTis federaciis dsT-s, sazRvargareT
mcxovrebi Tanamemamuleebis saqmeTa da saerTaSoriso humanitaruli
TanamSromlobis federaluri biuros („rossotrudniGestvos~)
xelmZRvanelma, ruseTis prezidentis specialurma warmomadgenelma
dsT-s qveynebTan urTierTobebSi farit muxametSinma moskovSi
samxreT oseTis „elGi~ miiRo. oficialuri informaciiT, ganxilul
iqna TanamSromlobis sakiTxebis farTo speqtri, maT Soris q. cxin
valSi „rossatrudniGestvos~ warmomadgenlobis „ganaTlebisa
da kulturis rusuli saxlis~ saxiT gaxsnis sakiTxic.79 rogorc
SemdgomSi aRmoGnda, „msoflio finansurma krizisma xeli SeuSala
Ganafiqris droulad ganxorcielebas~, magram 2010-2011 w.w. aseTi
proeqtebi aucileblad ganxorcieldeba.80
movlenaTa Semdgomma ganviTarebam gviGvena, rom am sakiTxSi moskovma
upiratesoba afxazeTs „mianiWa~ da 2009 wlis 18 dekembers soxumSi
„rossotrudniGestvos~ warmomadgenloba gaixsna. ceremonias fede
raluri saagentos xelmZRvaneli f. muxametSini, „afxazeTis prezidenti~ sergei baRafSi da sxva „oficialuri pirebi~ eswrebodnen.
muxametSinma ganacxada, rom es „mxolod dasawyisia~ da samomavlod
ufro masStaburi proeqtebis realizacia igegmeba.81
am movlenamde ramdenime kviriT adre, 2009 wlis 26 noembers afxazeTSi „TanamemamuleTa respublikuri konferencia~ Gatarda (ra
Tqma unda, saubaria ara afxazeTis, aramed „ruseTis Tanamemamuleebze~). moskovelma stumrebma, ruseTis prezidentis administraciis
79
http://rs.gov.ru/node/981
80
http://osradio.ru/culture/28748-culture.html
81
83
Ginovnikebma, moismines adgilobrivi organizaciebis angariSebi da
„Tanamemamuleebs~ dausaxes samomavlo gegmebi da amocanebi.82
2008-2010 w.w. samxreT oseTisa da afxazeTis teritoriaze araerTi
RonisZieba gaimarTa, romelic TanamemamuleTa muSaobas da okupi
rebul teritoriebze rusuli saTvistomoebis gaZlierebas isaxavda
miznad. yoveli aseTi Sexvedra umniSvnelovanesi saxelmwifo
RonisZiebis rangSi iyo ayvanili, sadac gansakuTrebuli madlobebi
gamoiTqmeboda moskovis mimarT Tanamemamuleebze da, maSasadame, afxazeTsa da samxreT oseTze zrunvisaTvis (rogorc Gans adgilobrivi de
faqto mmarTvelebisaTvis es marTlac erTi da igive cnebaa!). iseTi
„dResaswaulebi~, rogoricaa ruseTis nacionaluri dRe, rusuli enis
dRe, ruseTis armiis dRe da a.S. faqtiurad erovnul dResaswaulebad
aris gamocxadebuli da maTi aRniSvna udidesi pompezurobiT xdeba.83
2010 wlis 5 marts afxazeTsa da samxreT oseTSi mcxovrebi ruseTis
Tanamemamuleebis Sexvedra ukve q. soWSi gaimarTa. monawileebma
ganixiles TanamemamuleTa organizaciebis saganmanaTleblo saqmianobaSi TanamSromlobis sakiTxebi. miRebul iqna gadawyvetileba
q. soWSi saerTaSoriso konferenciis „maswavlebeli da misi roli
pirovnebis Gamoyalibebasa da moswavleTa profesiul arGevanSi.
ruseTis, afxazeTis da samxreT oseTis gamocdileba~ Gatarebis Sesaxeb da aseve didi samamulo omis istoriisadmi miZRvnili gamofenis organizebis Sesaxeb.84
82
83 aseTi RonisZiebebis Sesaxeb damatebiT ix:
http://rs.gov.ru/search/node/
%D1%8E%D0%B6%D0%BD%D0%B0%D1%8F%20%D0%BE%
D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8F
da
http://rs.gov.ru/search/node/
%D0%B0%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%8F
84
84
rogorc Gans, aseTma erToblivma RonisZiebebma Tavis Sedegi gamoiRo
da samxreT-oseTis „ideologiur-politikuri momzadebis~ donec
saTanadod amaRlda. amitomac, 2010 wlis 8 seqtembers q. cxinvalSi
rogorc iqna gaimarTa „ruseTis TanamemamuleTa pirveli konfe
rencia~.85 RonisZiebaze aRiniSna organizaciebis „rossi~ (Россы) da
„samxreT oseTis ruseTis moqalaqeTa kavSiris~ (Союз российских
граждан Южной Осетии) gansakuTrebuli wvlili ruseTisa da samxreT
oseTis sazogadoebebis daaxloebis da megobrobis ganmtkicebis
saqmeSi. aRiniSna, rom „damoukideblobis~ mopovebamde es ori organizacia „samxreT oseTis xmis~ funqcias asrulebda da swored maTi
meSveobiT xdeboda im ideebis gaxmovaneba, ris mitanasac ruseTis
xelisuflebamde cdilobda samxreT oseTi.86
erTob saintereso da mravalmniSvnelovani iyo ruseTis „elGis~ elbrus
kargievis gamosvla. man amcno Sekrebilebs „TanamemamuleTa Sesaxeb
kanonSi~ Setanili cvlilebebis Sesaxeb da ganumarta, rom „Tanamemamulis statuss~ gafrTxileba da saqmiT damtkiceba sWirdeba da, Tuki
saTanadod iSromeben, „ruseTi mzad aris gulSi Gaikras aseTi Tanamemamuleebi~. kargievma kmayofilebiT aRniSna is faqti, rom rusuli ena
samxreT oseTis respublikaSi saxelmwifo organoebis oficialur enad
iTvleba. aRniSnulis pasuxad samxreT oseTis „sagareo saqmeTa ministrma~ murat jioevma ganacxada, rom yvelas, vinc cxovrobs samxreT
oseTSi, siamayiT SeuZliaT uwodon sakuTar Tavs „Tanamemamuleebi~
da rom yvela macxovrebeli Tavs slavad Tvlis da slavuri kulturis
dResaswaulebsac rogorc sakuTars, ise aRiqvams!87
msgavsi RonisZiebebi ukve regularul saxes Rebulobs rogorc
samxreT oseTSi, iseve afxazeTSic. maTSi sazogadoebis, miT umetes
ki axalgazrdobis udidesi nawilia GarTuli. faqtobrivad okupirebul teritoriebze „TanamemamuleebTan muSaobis~ egidiT rusifika85
86
87
85
ciis procesi mimdinareobs, rasac am regionebis mosaxlobisaTvis
metad savalalo da SeiZleba sabediwero Sedegic hqondes.
„Tanamemamuleebze zrunvis~ TvalsaGino magaliTia ruseTis
biurokratiuli manqanis damokidebuleba im xalxis mimarT, romelic
realurad saWiroebs daxmarebas da iZulebiT Seafara ruseTis teri
torias Tavi. saubaria afxazeTis teritoriidan jer kidev gasuli
saukunis 90-ian wlebSi ltolvilad qceul mosaxleobaze.
1992-93 w.w. saqarTveloSi, kerZod afxazeTSi arsebuli SeiaraRebuli konfliqtis Sedegad (romelis monawile mxarec swored ruseTis
federacia iyo) aRniSnuli teritoria mosaxleobis didma nawilma
iZulebiT datova, romelTaganac nawili saqarTvelos sxva regionebSi
gadasaxlda, nawilma ki ruseTs Seafara Tavi. im periodisaTvis uvizo
mimosvlis reJimi arsebobda, jer kidev moqmedebda ssrk-s pasporti
da, amdenad, saqarTvelos teritoriidan ruseTSi gadasvla aranair
problemas ar warmoadgenda. im periodidan moyolebuli aRniSnuli
ltolvilebi cxovroben ruseTis federaciis teritoriaze, Tumca
sxvadasxva mizezis gamo maTma didma nawilma ltolvilis statusi
ver miiRo. ltolvilebis nawilma scada gamoeyenebina is garemoeba,
rom ruseTma afxazeTis macxovreblebisaTvis ruseTis moqalaqeobis miRebis gamartivebuli reJimi aamoqmeda. im periodSi ruseTis
moqalaqeobis sakiTxebs mogvarebiT, rogorc ukve zemoTac aRvniSneT, dakavebuli iyo „rusul TemTa kongresi~. magram aRmoGnda,
rom moqalaqeobis miniWebis gamartivebuli procedura sruliadac ar gulisxmobda afxazeTidan ltolvilebs. pirdapiri uaris
Tqma SeuZlebeli iyo, radgan ltolvilebs sabuTebSi afxazeTSi
registraciis aRniSvna hqondaT, amitomac uaris sxva meqanizmi iqna
mofiqrebuli. „rusul TemTa kongresi~ ibarebda sabuTebs, magram
amis Sesaxeb oficialur cnobas ver gascemda, radganac sazogadoeb
rivi organizaciis statusi hqonda. aseTi cnobis (СПРАВКА) gareSe
ki ramis damtkiceba an gasaGivreba SeuZlebelia (visac erTxel mainc
hqonia Sexeba rusul biurakratiasTan, arasodes daaviwydeba am
cnobis anu „spravkis~ fasi). Sesabamisad ltolvilebi wlobiT elo-
86
debodnen reagirebas Gabarebul sabuTebze, magram umetesoba dRemde
ver eRirsa pasuxs. bolo wlebSi ki eTnikuri qarTvelebis mimarT
damokidebuleba Seicvala. gaxSirda maTi sabuTebis „SemTxveviT~
dakargvisa da gaqrobis faqtebi ruseTis saemigracio samsaxurebSi.
rac ar qreboda, ruseTis saemigracio samsaxuris mier igzavneboda
mudmivi Gaweris anu registraciis misamarTze Sesamowmeblad. aseTi
misamarTi ki ltolvilebs ruseTis teritoriaze ar gaaGniaT. sabolood, maTi sabuTebi ruseTis sakonsulo departamentma afxazeTis „sagareo saqmeTa saministros~ gadasca, anu im reJims Gaugdo
xelSi, romelmac es xalxi ltolvilad aqcia! 88 es ar gaxlavT
erTeuli SemTxveva, ruseTis teritoriaze 50 000‑mde afxazeTidan
ltolvili cxovrobs da maTi didi nawili aseT savalalo dReSi
aRmoGnda. rogorc Gans, sabWoTa НКВД-s suli jer kidev Rrmad aris
Gabudebuli Tanamedrove ruseTis Sinagan saqmeTa saministrosa da
saemigracio samsaxuris GinovnikebSi! Tanamedrove msoflioSi aTasobiT adamianis msgavsi damcirebisa da araraobad miGnevis faqtis
arsebobac ki Znelad warmosadgenia, miT umetes im saxelmwifosagan,
romelic sakuTari Tanamemamuleebis interesebisa da uflebebis
dacvaze sxva qveynebs uyenebs pretenzias!
am mimarTebiT aseve mniSvnelovania ruseTis faderaciaSi arsebuli
qarTuli diasporis mdgomareoba, anu kremlis zrunva im „Tanamema
muleebze~, romlebic uSualod ruseTis teritoriaze cxovroben.
88
http://www.refugee.ru/publ/dokumenty/polozhenie_bezhencev_iz_abkhazii_v_
rossijskoj_federacii/9-1-0-9
87
qarTvelebi ruseTSi
Teimuraz qaruxniSvili , Tengiz fxalaZe
saqarTvelos gaaGnia ara erTi safuZvliani pretenzia ruseTis
mimarT, maT Soris qarTul diasporasTan dakavSirebiT, miuxedavad
imisa, rom rusi politikosebi amaod cdiloben sakuTari Tavis
udanaSaulod warmoGenas msoflio sazogadoebis winaSe.
qarTvelebis emigracia ruseTSi SeiZleba oTx istoriul etapad
daiyos: mefis ruseTi 1491-1918 ww., sabWoTa periodi 1921-1991 w.,
Tanamedrove damoukideblobis periodi 1991-2008 ww., ruseTis 2008 w. okupaciis Semdgomi periodi. yvela istoriul etapze
qarTvelebma Seitanes mniSvnelovani wvlili rusuli saxelmwifos
sxvadasxva sferoebis Gamoyalibebasa da ganviTarebaSi.
amJamad, dauzustebeli monacemebiT, ruseTSi cxovrobs milionamde
qarTveli. yvelaze mZime viTarebaSi aRmoGndnen iZulebiTi migran
tebi saqarTvelos konfliqturi regionebidan, romelTaTvisac
Gamoyalibebuli realobis gamo ruseTis saemigracio samsaxuri ar
axdens maTi legitimaciis gaformebas, ris gamoc isini kanongareSe
mdgomareobaSi aRmoGndnen da iZulebulni arian, aiRon okupirebul
teritoriebze moqmedi sabuTebi.
damoukidebeli saqarTvelos fundamenturi siZneleebi dakavSirebulia ruseTis farisevlur politikasTan. e.w. mSvidobismyofelma
samxedro kontigentma ganaxorciela `SeparviTi aneqsia~, SemdgomSi
ki ruseTma aisrula Tavisi sanukvari ocneba da moaxdina saqarT-
88
velos teritoriis mniSvnelovani nawilis okupacia, Gaatara masiuri
eTnowmenda, aRiara afxazeTisa da e.w. samxreT oseTis separatistuli
reJimebis `damoukidebloba~. aman gamoiwvia erTiani saxelmwifos
defragmentacia, devnilTa da ltolvilTa didi nakadis (500 000)
da maTTan dakavSirebuli humanitaruli da socialuri problemebis
warmoqmna, rasac mohyva migraciis axali talRa ruseTSi.
msoflios kargad axsovs 2006 wels ruseTSi myofi qarTvelebis
masobrivi deportacia. amas Tan sdevda farTo propagandistuli
aqciebi. administraciuli struqturebi awarmoebdnen qarTvelebis
totalur devnas: quGaSi, samsaxurSi, sacxovrebel adgilze, skolaSi,
umaRles saswavlebelSi, eklesiaSi. ganwirulebs deportaciisaTvis
gausaZlis pirobebSi amyofebdnen specialurad Seqmnil izolatorebSi da satvirTo TviTmfrinavebiT aZevebdnen ruseTidan.
xelisuflebam qarTuli restornebis daxurvac ki daiwyo. rodesac
amdagvarma qmedebebma miiRo qsenofobiis manifestirebuli xasiaTi,
ruseTs daupirispirda saerTaSoriso sazogadoeba, ramac SesaZlebeli gaxada am barbarosuli aqciis Sewyveta.89
wlebis ganmavlobaSi ruseTSi mcxovrebi qarTuli warmoSobis kulturis moRvaweebma o. basilaSvilma, z. wereTelma, b. akuninma eTnikuri
niSniT ruseTis represiebis msxverplad igrZnes Tavi da mimarTes
xelisuflebas Ria weriliT `ruseTi ganicdis sircxvilis dReebs~.90
miuxedavad imisa, rom ruseTis xelisuflebam araerTxel cinikurad
ganacxada „erTmorwmune Zmuri erisadmi~ pativiscemisa da siyvarulis
Sesaxeb, igi mizanmimarTulad da gegmazomierad agrZelebs imperiul,
istoriulad aprobirebul, agresiul erovnul politikas `dayavi
da ibatone~-s principiT.
89 aRniSnulis Taobaze damatebiTi informaciisaTvis ix:
“Humanitarian dimension“ of Russian foreign Policy Toword Georgia, Moldova, Ukraine
and The Baltic States“
www.icgs.ge
90
http://www.svobodanews.ru/content/article/268422.html
89
jer kidev mefis ruseTis droindeli mravalricxovani dokumentebi,
mosaxleobis aRweris GaTvliT, aGveneben, rom ruseTis mmarTvelTa
moqmedebebi saqarTveloSi yovelTvis mimarTuli iyo mosaxleobis
gonebaSi eTnikuri da religiuri gansxvavebebis fiqsaciaze iqac ki,
sadac isini ar arsebobdnen da saxelmwifos xelT arsebuli yvela
resursis gamoyenebiT uwyobdnen xels am procesis momwifebas separatistul ganwyobamde. es taqtika axlac aseve aqtiurad gamoiyeneba
qarTul diasporasTan mimarTebaSi.
aRmaSfoTebeli magaliTia, Tu rogor aris warmodgenili „qarTvelis~ cneba 2010 wlis ruseTis federaciis sayovelTao aRwerisTvis
oficialur dokumentebSi. erovnebis grafaSi qarTvelebi dayofili
arian qarTvelebad, megrelebad, raWvelebad, aWarlebad, svanebad
da a.S.91 (megrelebi, raWvelebi, aWarlebi, svanebi _ qarTveli eris
subeTnikuri jgufebia). rusi ideologebis mier aRniSnul doku
mentSi qarTvelebi 12 (!) erovnebad arian warmodgenilni.92 msgavsi
ram mxolod romelime „eqspertis~ avadmyofuri fantaziis nayofi
rom iyos, kidev naklebad gagvikvirdeboda, magram rodesac aseTi
midgoma saxelmwifoebrivi mniSvnelobis dokumentSia dafiqsirebuli, igi mxolod da mxolod mizanmimarTul antiqarTul saxel
mwifo politikad SeiZleba Sefasdes.
91 ix.: Приложение № 1 к приказу №74 “Алфавитный перечень возможных
вариантов ответов населения для кодирования ответа на вопрос 7 Переписного
листа формы Л Всероссийской переписи населения 2010 года”
http://www.perepis-2010.ru/documents/acts/
92
90
http://www.apsny.ge/interview/1272566326.php
sakonsulo saqmianoba, rogorc
ruseTis „rbili Zalis~ politikis
ganxorcielebis instrumenti
Tengiz fxalaZe
2008 wlis 2 seqtembers saqarTvelos sagareo saqmeTa saministrom
ruseTis federaciis saelGos gadasca ori nota, romelTaganac
pirvelSi aRniSnuli iyo, rom saqarTvelos winaaRmdeg ruseTis
federaciis mtrul qmedebebTan dakavSirebiT, rac gamoixata saqarTvelos winaaRmdeg samxedro agresiasa da qveynis nawilis okupaciaSi,
saqarTvelos teritoriis saerTaSorisod aRiarebul nawilebSi
_ afxazeTsa da cxinvalis regionSi eTnikur wmendasa da maTi e.w.
damoukideblobis ukanono aRiarebaSi, gamomdinare saqarTvelos
parlamentis 2008 wlis 28 agvistos # 243-rs dadgenilebidan,
saqarTvelo wyvets 1992 wlis 2 ivlisis `saqarTvelos respublikasa da ruseTis federacias Soris diplomatiuri urTierTobis
damyarebis Sesaxeb~ oqmis moqmedebas.93
xolo meore notiT, saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro acnobebda ruseTis mxares, rom `sakonsulo urTierTobaTa Sesaxeb~
venis 1963 wlis 24 aprilis konvenciis me-2 muxlis me-3 punqtis
93
91
safuZvelze, saqarTvelos mxare inarGunebda sakonsulo urTierTobebs ruseTis federaciasTan.94
garda amisa, 2008 wlis 4 seqtembers saqarTvelos prezidentis 2008
wlis 3 seqtembris #426 brZanebiT, oficialurma Tbilisma ruseTis
federaciasTan savizo reJimi gaamartiva da ruseTis moqalaqeebs
ufleba miecaT mieRoT saqarTvelos viza saerTaSoriso mimosvli
saTvis gaxsnil yvela sasazRvro-gamSveb punqtSi.95
sapasuxod ruseTis federaciam, rogorc es mosalodneli iyo,
SeaGera vizebis gacema saqarTvelos moqalaqeebze. 96 „dasjis~ es
forma ukve tradiciad iqca saqarTvelosTan mimarTebaSi jer kidev
2000 wlis miwurulidan, rodesac moskovis iniciativiT saqarTvelosa da ruseTs Soris savizo reJimi iqna SemoRebuli. Tumca unda
aRiniSnos, rom amjerad ruseTSi ar dawyebula is qsenofobiuri
isteria, rasac adgili hqonda 2006 wlis meore naxevarSi, rodesac
mTel ruseTSi mimdinareobda saqarTvelos moqalaqeebisa da eTnikuri qarTvelebis devna, dapatimreba da deportacia. imdroindeli
represiebis Sedegad, aTasobiT saqarTvelos moqalaqe da eTnikuri
qarTveli iqna sruliad umizezod dakavebuli, Seuracxyofili da
deportirebuli. yovelgvari mizezisa da axsna _ ganmartebis gareSe
moqalaqeebma dakarges samsaxuri, bavSvebi gamoagdes skolidan, ara
adamianuri mopyrobis Sedegad gardaicvala ramdenime moqalaqe.97
amJamad ruseTma gansxvavebuli midgoma airGia. diplomatiuri
urTierTobis gawyvetisTanave ruseTis sagareo saqmeTa ministrma
94
95
96
http://www.newsru.com/russia/03sep2008/poslali.html
97 dawvrilebiT aRniSnuli represiebis Sesaxeb ix: “The “Humanitarian
Dimension” of Russian foreign policy toward Georgia, Moldova, Ukraine and the Baltic
States” – www.icgs.ge
92
sergei lavrovma ganacxada, rom „ruseTi ar apirebs SurisZiebas
saqarTvelos moqalaqeebze~. 98 2009 wlis martSi saqarTveloSi
amoqmedda Sveicariis saelGos ruseTis federaciis interesebis
seqcia, xolo moskovSi Sveicariis saelGoSi _ saqarTvelos interesebis seqcia. aqedan moyolebuli, ruseTis mxarem ganaaxla vizebis
gacema saqarTvelos moqalaqeebze. vizebi gaicema mxolod sakonsulo warmomadgenlobaSi da mxolod Semdegi SemTxvevebisaTvis:
satranzito, kerZo mowveva, saswavlo da gauTvaliswinebeli SemTxvevebi (gadaudebeli samedicino daxmareba, naTesavis gardacvaleba
da a.S.).99 vizis gacemis vadebi damokidebulia rogorc konsulis
pirad Sexedulebebze, aseve momwvevi mxaris gavlenianobis xarisxze
da SeiZleba meryeobdes vadebSi: ramdenime dRidan ramdenime
Tvemde SualedSi.
amis paralelurad 2009 wels ruseTis federaciam okupirebul
teritoriebze, soxumsa da cxinvalSi saelGoebi gaxsna. gansakuT
rebuli yuradReba eqceoda sakonsulo ganyofilebebisa da samsa
xurebis aqtiur muSaobas. amis erT-erTi mizezi isic iyo, rom
2008 wlidan ukve vada gasdioda ruseTis federaciis mier
2002-2006 w.w. afxazeTisa da samxreT oseTis teritoriaze
masobrivad darigebul pasportebs da faqtiurad okupirebuli
teritoriebis mosaxleobis TiTqmis 90% xelaxal pasportizacias
saWiroebda. isic gasaTvaliswinebelia, rom moqalaqeTa xelaxali
pasportizaciis periodSi ruseTis federaciam maqsimalurad gaaWianura uvizo mimosvlis Sesaxeb SeTanxmebaze molaparakebebi cxinvalisa da soxumis marionetul mTavrobebTan,100 raTa okupirebuli
teritoriebis mosaxleobis „damatebiTi stimuli~ miscemoda ruseTis federaciis pasportis droulad misaRebad.
98
99
http://www.georgia.mid.ru/
100 Sesabamisi „xelSekrulebebi~ moskovma soxumTan 2009 wli 2 oqtombers,
xolo cxinvalTan 2010 wlis 1 Tebervals moewera xeli. orive
`xelSekruleba~ realurad 2010 wlis gazafxulidan amoqmedda
93
sruliad naTelia, rom sakonsulo samsaxuri warmoadgens ruseTis
politikis erT-erT mZlavr da seriozul instruments, romelic
mTlianad aris moqceuli ideologiur GarGoebSi.
94
Tavi III .
ruseTis media da
saqarTvelo
mariam cacanaSvili
sasaciloa, roca kalia urems Seaxteba:
yvela darwmunebulia, rom kalia Gamovardeba.
aravin fiqrobs _ uremi gadabrundebao.
Ginuri andaza
m e d i a saS u ale b e b i ` m t r i s x at i s ~ S e saq m n e lad
`mtris xati~ da `megobris xati~ orive politikuri instrumentebia
adamianuri resursebis mobilizaciisTvis politikuri elitis
xelSi. erTi uaryofiTi zegavlenis provocirebiT, meore dadebiTi
efeqtis iluziiT xelisuflebisaTvis sasurvel (da ara namdvil)
monacemebs qmnis gavlenis SenarGunebisa da misTvis saWiro gada
wyvetilebebis misaRebad.
aravisTvisaa ucxo, rom realuri cxovreba ufro dramatulia,
vidre tragikuli an komikuri. politikaSi ar arseboben mudmivi
mtrebi an mudmivi megobrebi, arseboben mxolod mudmivi interesebi.
keTili ganzraxvebiT zogjer saSineli Sedegi SeiZleba dadges, an
piriqiT. cxovrebis dramatuloba is ki araa, rom erTmaneTs boroti
da keTili ebrZvis, aramed _ sxvadasxva warmodgenebi sikeTesa da
borotebaze. SesaZlebelia borotebac raime konkretuli sikeTis
hipertrofiaa, an sikeTea borotebaSi amokrefili marcvlebi? umwifar bavSvobaSi aseTi kiTxvebi ar Gndeba cxovrebiseul aqsiomebze,
ubralod vinc Gveni mSoblebis gverdiTaa _ kargi adamianebi arian,
vinc mowinaaRmdege _ cudebi.
dRes xSirad media, mtris an megobris xatis SeqmniT, uaryofs Tavis
mTavar funqcias: iyos meditori sazogadoebasa da xelisuflebas
Soris. aq ukve diqtatoruli klasika iwyebs muSaobas: Tu realurad
mteri an megobari ar arsebobs, isini unda gamovigonoT.
pirveli msoflio omis droidan moyolebuli presaSi xSirad naxavT
jariskacTa wamebis, Zarcvis da sxva Zaladobis suraTebs. amas
emateba warwerebi cru braldebebiT. es teqnologia droTa ganmav
lobaSi daixvewa, axali Seferilobebi SeiZina. aseTi informaciis
miReba sazogadoebaSi risxvas iwvevs. mkiTxveli Tvlis, rom saqme
aqvs WeSmarit, obieqtur informaciaTan. Semdeg aRmoGndeba, rom
am faqtebs sinamdvilesTan kavSiri ar hqonia. sazogadoebrivi azris
96
winaswarganzraxuli fabrikacia dRevandel mediaSi arnaxul masStabebs aRwevs. saqarTvelos Sida da gare politika dRes mTlianad
mtrisa da megobris xatis principiT imarTeba. mediateqnologiebis
ganviTarebis fonze informaciis mavne zegavlenisagan adamiani ufro
da ufro daucveli xdeba.
ru se T i s i nf o r m ac i u l i r e su r se b i saq ar T v e lo S i
saqarTveloSi rusulenovani mediis roli bolo 10 wlis ganmavlo
baSi sakmaod Semcirda, amis mizezad saxeldeba dabali msyidvelobiT
unarianoba, SezRuduli sareklamo bazari, saxelmwifo mxardaWeris
ararseboba. rusulenovani gazeTebis `zaria vostokas~, `veGerni
tbilisis~ da `molodioJ gruziis~-s saerTo tiraJi naxevar milions utoldeboda sabWoTa periodSi, amJamad rusulenovani presis
mTeli tiraJi mxolod ramdenime aTass Seadgens. rogorc gazeT `svobodnaia gruzias~ mTavari redaqtori, tato lasxiSvili aRniSnavs:
rusulenovan gazeTebs perspeqtiva ar eqneba, Tu isini mxolod eTnikur rusebze iqneba orientirebuli. mTel rusulenovan mosaxleobaze
gaTvlis SemTxvevaSi potenciuri auditoria 700 aTasamde iqneba. _
ganacxada t. lasxiSvilma `ria novostis~ prescentrSi 2007 wels
gamarTul mrgvali magidis monawileebTan Sexvedraze.101 2009-10
wlebSi ìnformacia da sazogadoebis~ mier internet gamokiTxviT:
saqarTveloSi presas rusul enaze kiTxulobs mosaxleobis 16%
(okupirebuli teritoriebis mosaxleobis garda). isic aRsaniSnavia,
rom rusul enaze presa saqarTvelos bevr regionSi ar vrceldeba.
bunebrivia, telegadacemebi ufro gavrcelebulia. amave internet
gamokiTxvis mixedviT: sainformacio gadacemebs sazogadoebriv
mauwyebelze daTmobili aqvT garkveuli dro erovnuli umciresobebis enebze, agreTve rusul enaze. mosaxleobis 1/4 sistematiurad
uyurebs rusul gadacemebs, xolo 12-17% _ xandaxan. isic unda
101 ix: saqarTvelos rusulenovani presa yofna-aryofnis zRvarzea
http://www.media.ge/ka/node/22928
97
iTqvas, rom rusul enaze telegadacemebis miReba bevr dasaxlebul
punqtSi ar xdeba. sabolood SeiZleba iTqvas, rom mosaxleobis didi
nawili mainc GarTulia rusulenovan mediasivrceSi.102
bolo wlebis ganmavlobaSi saqarTveloSi sagrZnoblad daeca rusulenovani informaciuli sivrcisa da kulturis gavrceleba. ОРТ,
РТР-is da sxva rusuli arxebis translireba mxolod sakabelo arxebiTaa SesaZlebeli. Sewyvetilia ruseTis radio gadacemebi (garda
`golos rasiis~ calkeuli gadacemebisa, romelTa translireba
xdeba talRaze Радио ХИТ ФМ).
ru su l i m e d i as i v rce ok u p i r e bu l t e r i t o r i e bze
okupirebul teritoriebze rusuli mediis gavrcelebis mdgomareoba
aseTia: afxazeTSi savaldebulo gaxda 7 rusuli telearxis translireba. rogorc sainformacio saagento àfsni presi~ iuwyeba, aseT
gankargulebas xeli sergei baRafSma moawera. gankargulebaSi dasaxe
lebuli telearxebi mayureblisaTvis ufasod unda gavrceldes.
esenia: afxazeTis saxelmwifo teleradiokompania, rusuli telearxi
`kultura~, ruseTis sainformacio arxi, ruseTis televiziis
pirveli arxi, telearxi “НТК”, teleradiokompania `yubanis axali
televizia~, telearxi “НТВ” da telearxi `peterburgi me-5 arxi~.
rusul mediasaSualebebs aseve srulad aqvT aTvisebuli samxreT
oseTis sivrcec.
saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT, mediis gavrceleba
licenzirebadi saqmianobaa. amitom, saqarTvelos komunikaciebis
erovnulma maregulirebelma komisiam daajarima rusuli telekompaniebi “НТВ”,“ТВ-Центр”,“Россия” da “Культура” okupirebul teritori
ebze saqarTvelos xelisuflebis nebaTvis gareSe mauwyeblobisaTvis.
aRsaniSnavia, rom 2009 wlis agvistoSi es telekompaniebi erTxel
102
98
www.infoormsoc.org
ukve iyvnen dajarimebulni.103 maSin komisiam maTgan mauwyeblobis
dauyovnebliv Sewyveta moiTxova. komisiis gadawyvetileba okupire
bul teritoriebze ar aRsrulebula. amjerad telekompaniebi
“Первый канал”, “НТВ”, “ТВ-Центр”, “Россия” da “Культура” saqarTvelos
administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsiT gaTvaliswinebuli
licenziis gareSe mauwyeblobis darRvevisa (sasdk muxli: 144-e muxli)
da òkupirebuli teritoriebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT gaTva
liswinebuli okupirebul teritoriebze ekonomikuri moRvaweobis
SezRudvis darRvevisaTvis (muxli: 6) dajarimdnen 500 aTasi lariT
(daaxloebiT: 300 aTasi dolari).
kremlis mTavari strategis vladimer surkovis mier Seqmnili inglisur enaze mauwyebeli “Russia Today”-s msgavsad, saqarTveloSi Seiqmna
`pirveli kavkasiuri~, romelic gaiTiSa franguli Tanamgzavridan,
rogorc amas bi-bi-sis korespondentTan saubarSi arxis generaluri
direqtori zurab dvali acxadebs. aris mosazrebac, rom am arxis
mauwyeblobis Sewyveta ruseTis zewoliT xdeba.104 am poziciasTan
dakavSirebiT, ruseTis Sinagan saqmeTa ministris moadgilem arkadi
edelevma arxs àntirusuli propagandis nawili~ uwoda da GrdiloeT
kavkasiaSi èqstremizmis ideologiis danergvis mcdelobad Seafasa.105
sainteresoa is, rom saqarTveloSi axali fexadgmuli mediis saqmianoba ruseTis Sinagan saqmeTa saministros mier komentirebulia,
rogorc: antirusuli, antisaxelmwifoebrivi poziciis da eqstre
mizmis ideologiis danergvisaken~ mimarTuli arxi. argumentad
moyvanilia is, rom saqarTvelo mebrZolTa jgufebs mfarvelobs.
`pirvel kavkasiurma~ gadasca es interviu da Tavis mxriv àbsur103
http://www.ghn.ge/news-3903.html;
http://www.gncc.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=110&info_id=7747
104
“ForeignPress”
http://www.maestro.ge/?address=news1&id=3215&page=1
105
Грузинский канал “Первый кавказский“ убежден, что его заставила замолчать
Москва
http://www.newsru.com/world/01feb2010/sputnik.html
99
duli~ uwoda edilevis Sefasebas, romelic ruseT-saqarTvelos
sazRvarze daZabulobas aRvivebs. `pirvel kavkasiurTan~ dakavSirebiT rusul presaSi aseTi Sefasebebic aris: bolos da bolos,
saqarTvelo gvadanaSaulebs, rom Gven mas afxazeTi da samxreT oseTi
`GamovaSoreT~, wers gazeTi `vremia novostei~. politolog sergei
markedonovisaTvis yvelaferi cxadia: Tbiliss imis demonstrireba
surs, rom brZola ar Seuwyvetia da agrZelebs informaciul oms.106
Sedegi miRweulia: `pirveli kavkasiurisagan~ Seiqmna `mtris xati~.
èutelsatTan~ satelituri mauwyeblobis dawyebis Taobaze saqarT
velos `sazogadoebrivma mauwyebelma~ xeli 2010 wlis dasawyisSi
moawera. rusulenovani telearxi `pirveli kavkasiuri~ Tanamgzavris
meSveobiT milionobiT mayureblisaTvis gaxda xelmisawvdomi, rogorc
evropis, aseve aziis kontinentze. Tumca, 28 ianvars arxi satelitidan
gamoirTo da axla igi mxolod saqarTvelos masStabiT mauwyeblobs.
Tanamgzavridan telearxis gaTiSvas saqarTvelos prezidentma `saerTaSoriso politikuri cenzuris~ saSiSi precedenti uwoda.
2010 wlisaTvis saxelmwifo radiomauwyebelma kompaniam “Голос
России”, romelic sazRvargareT 1929 wlidan mauwyeblobs 38 enaze,
saqarTveloSic gazarda mauwyebloba rusul enaze, dReRameSi
14 saaTamde mokletalRuri da saSualotalRuri gadacemebis
zrdis saSualebiT. GarTulia “Голос России”-s Svidi gadacemis gada
mcemi simZlavreebi, romlebic ganlagebulia sankt-peterburgSi,
krasnodarsa da samaraSi. garda amisa “Голос России”-is rusulenovani programebi retranslirdeba afxazeTSi FM 107,9 mgh talRaze.
amJamad maTi moculoba gazrdilia dRe-Ramis ganmavlobaSi 6-dan
10 saaTamde. aRsaniSnavia, rom 2008 wlis 8 agvistodan moyolebuli
radioarxi `Tanamegobroba~ (Содружество) _ romelic aris “Голос
России”-s mauwyebeli samsaxuris saerTo brendi rusul enaze dsT‑sa
da baltiis qveyebSi karga xnis ganmavlobaSi muSaobda sagangebo
106
100
http://www.ambebi.ge/masmedia/14074-qpirveli-kavkasiuri-arkhiq-rusethisteleviziebis-sapirtsone.html#ixzz0shiZNc6W
reJimSi da eTerSi uSvebda rusuli sainformacio saagentoebis
saswrafo Setyobinebebs realuri drois reJimSi da mauwyeblobda
internetis saSualebiT.
zogadi Sefasebebi ruseTis federaciaSi mediis Sesaxeb
ruseTis federaciaSi mediis rolsa da mniSvnelobaze saerTaSoriso
da qarTvel eqspertTa Sefasebebis didi nawili aseTia: ruseTis fede
raciaSi mediaze dawesebulia totaluri saxelmwifo kontroli. is
wmindawylis informaciul-fsiqologiuri omis warmoebis iaraRia.
Savi propagandistuli formis nacvlad, man ruxi feri SeiZina, anu
dezinformaciis nacvlad, informacia simarTlis marcvlebiT, rac
obieqturobis iluzias qmnis. is gaxda xelisuflebis danamati, ara
informaciis Tavisuflad gavrcelebis saSualeba, aramed iseTi,
rogoric sWirdeba ruseTis xelisuflebas.
ratom uWers mxars saqarTvelos eqspertTa udidesi nawili am
pozicias? saqarTveloSi mimdinare movlenebi an mTlianad ignorirebulia an monacemebi gadaicema damaxinjebiT, rac xSirad eTnokonfliqtebis gaRvivebas iwvevs da araeTikuri gamonaTqvamebiT orive
qveynis politikur imijs akninebs. ruseTisaTvis am SemTxvevaSi „didi
da patara~ qveynis sindromi muSaobs. didi saxelmwifoebis mimarT
ruseTis mxridan analogiuri damokidebuleba gamoricxulia. saqarT
velos politelita ki darwmunebulia, rom aseTi gamonaTqvamebiT
àxal imijs~ iqmnis saerTaSoriso arenaze. politikur leqsikonSi
subieqtis uaryofiTi daxasiaTebisas aqcenti keTdeba erovnulobaze: `qarTveli prezidenti~ `qarTveli sagareo saqmeTa ministri~,
`qarTuli parlamentis Tavmjdomare~, `qarTuli mTavrobis Tav
mjdomare~ da a.S. ruseTis xelisufleba Tavis mxriv, èrTmorwmune
da Zmur xalxTan~ urTierTobis mowodebebis fonze qmnis fsevdoistoriebs qarTvelebze, cdilobs Secvalos saqarTvelos istoria da
qarTveli eris Semadgenloba `dayavi da ibatones~ principiT.
101
internet sivrce kidev ufro amZafrebs amgvar movlenebs. Tu
gadavxedavT iseT saitebs, rogoricaa:
http://cominf.org/;
http://ossetia.ru/index.php;
http://osradio.ru/index.html;
http://presidentrso.ru (Сайт Президента РЮО);
http://cominf.org (ИА РЕС);
http://osinform.ru (ИА Осинформ);
www.radioir.org (Радио “ИР”);
http://ugo-osetia.ru (samxreT oseTis gazeTi);
http://minmol.org (turizmis marTva “Южная Осетия”);
http://mkuor.ru (samxreT oseTis kulturis saministro saiti):
http://mfa-rso.su/
(samxreT oseTis sagareo saqmeTa saministros
saiti);
http://osembassy.ru (ruseTSi samxreT oseTis saelGos saiti);
http://cik.ruo.su
(samxreT oseTis aRmasrulebeli xelisuflebis
saiti);
http://alloneparxi.ru (alaniis eparqia);
http://www.osgenocide.ru (oseTis genocidi).
agreTve arasamTavrobo, sazogadoebriv saitebs:
http://osradio.ru (oseTis radio);
iriston.info (damoukidebeli internetgamocema);
www.npruo.ru (samxreT oseTis saxalxo partiis saiti);
http://www.liveosetia.ru (samxreT oseTi „samSoblo mSvenieria~);
http://yugfm.ru (radio „samxreTis qalaqi~);
http://valo-press.narod.ru/apollon.html (klubi „apoloni~);
http://nfossetia.ru (saxalxo forumi „oseTi brals sdebs~);
http://www.osetinfo.ru/ (samxreT oseTSi samxedro danaSaulebebis
gamomzeurebis sazogadoebrivi komisia);
http://rupor-naroda.livejournal.com/; (blogi „sulis xma~);
http://zarava.livejournal.com/ (zara valievas blogi);
http://e-osetia.ru (oseTis cnobari);
102
afxazeTis saitebs:
http://www.abkhaziya.org/;
http://abhazia.com/;
http://www.abkhaziagov.org/ru/;
http://www.abkhazia.narod.ru/;
http://www.abkhazia.ru/;
an iseT saitebs, romlebic aRar axldeba an damuSavebaSia:
http://www.hurzarin.osetia.su/;
http://www.respublika90.ru/,
davinaxavT, rom aqtualuria cru informaciis, dezinformaciis,
àxali istoriis damkvidrebis~ da saqarTvelos siZulvilis gamom
xatveli masalebi. magaliTad: “Яндекс. Карты”-s serviss cvlilebebi
Seaqvs afxazeTis respublikisa da samxreT oseTis respublikis sazRv
rebSi da gamyof xazs avlebs saqarTvelosTan. rogorc sainformacio saagento “Осинформ” acxadebs: iandeqsis servisma es cvlilebebi
samxreT oseTis mosaxleobis araerTgzis mimarTvis Semdeg Seitana.
ИА REGNUM _ iuwyeboda, rom `roskartografiam~ gamosca msoflios
axali politikuri ruka, sadac saqarTvelos okupirebuli teritoriebi gamoxatulia, rogorc damoukidebeli saxelmwifoebi, xolo
afxazeTisa da samxreT oseTis dedaqalaqebad aRniSnulia soxumi da
cxinvali.
ИА REGNUM _ pirvelia rogorc ruseTis, aseve msoflio presaSi,
romelmac afxazeTisa da samxreT oseTis damoukidebloba aRiara,
mas Semdeg, rac am respublikebidan damokidebeli gadacemebis
gavrceleba daiwyo 2003-2005 wlebSi.
sazogadoebaSi sakmaod didi popularobiT sargeblobs rusuli
socialuri qseli “Одноклассники.ру”, romelmac 2009 wlis TebervalSi SesaZlebloba misca afxazeTsa da samxreT oseTs calke saxel
mwifod daregistrirebuliyvnen.
103
yalbi informaciis gavrcelebis faqtebi sakmaod did gavlenas
axdens ruseT-saqarTvelos Soris urTierTobis daZabvaze mag: gavle
nianma rusulma gazeTma “Независимая газета”-m Tavis saitze ganaTavsa
fotogalerea òmi samxreT oseTSi. meore dRe.~ dangreuli qarTuli
qalaqis _ goris fotoebs aqvs komentari: `qalaqi cxinvali aRar
arsebobs~. davazustebT, rom “Независимая газета”-s saitze warmo
dgenili aTi fotodan xuTi asaxavs cecxlSi gaxveuli qalaq goris
fotoebs. amaze isic metyvelebs, rom fotoebze TandarTuli teqsti
arsebobs britanuli sainformacio saagentos saitze. sxvaTaSoris
aRniSnul fotoebze saavtoro ufleba ekuTvnis Reuters-s.
aseTi cruinformaciuli cnobebi gvxvdeba religiis sferoSic. maga
liTad alanuri eparqiis saitze gavrcelebulia GexeTis patriarqis
sityvebi alanuri eparqiis adgilmdebareobis Sesaxeb. unda iTqvas,
rom gayalbebulia faqtebi, movlenebi da toponimika. alanuri eparqia istoriulad marTlac arsebobda, romelic konstantinepolma
scno, magram yaraGai-GerqezeTis teritoriaze, zelenGukis xeobaSi
da ara samxreT oseTis teritoriaze.
obieqturoba moiTxovs aRvniSnoT is faqtic, rom saqarTvelosa
da ruseTs Soris saomari kampania ruseTis presaSi kritikuladac
gaSuqda, Tumca amas ruseTis federaciis xelisuflebis mxridan
masmediaze seriozuli zewola mohyva. mniSvnelovnad gaZlierda
administraciuli zegavlena calkeuli redaqciebis informaciul
politikaze. aseT faqtebs uflebaTa damcvelebi da Jurnalistebi
sityvis Tavisuflebaze zewolad afaseben. magaliTad: 2008 wlis
seqtemberSi cnobili gaxda, rom ruseTis federaciis premier ministri v. putini Sexvda ruseTis wamyvani informaciis saSualebaTa
xelmZRvanelebs. maT Soris iyo radiosadgur “Эхо Москвы” _ redaqtori aleqsi venediqtovi. man amerikuli gazeTis “The Washington Post”ze dayrdnobiT miuTiTa saqarTvelosTan samxedro konfliqtis
gaSuqebisas arsebul uzustobebze.
104
2008 wlis 19 agvistos “Газета”-m dabeWda profesor g.sokolovis
statia, romelSic avtorma gamoxata pozicia, rom ruseT-saqarTvelos omi Tavisi elviseburi siswrafiTa da warmatebulobiT,
grZelvadian perspeqtivaSi ruseTisaTvis warmoadgens moskovis
saomar-politikur da diplomatiur marcxs. sokolovis mtkicebiT,
am statiis gamoqveynebis Semdeg, ruseTis federaciis prezidentis
moTxovniT, is iZulebuli iyo daetovebina ruseTis saxelmwifo
socialuri universiteti, xolo misi TanamSromloba redaqciasTan
Sewyda. statia `waago Tu ara saakaSvilma~ waiSala gazeTis saitidan.
unda aRiniSnos, rom yovelive amis pasuxad qarTul mediaSi ruseTi
mTlianad ùWknobi~ Tema xdeba. TviT àntisaxelisuflebo~ flangidanac xSirad gvesmis: `ruseTi saqarTvelos mteria~ _ vkiTxulobT
Geurazia.org-is redaqciis gancxadebaSi.107
rodesac „mtris xatis~ Seqmnis politikaze vsaubrobT, mxedvelobidan
ar unda gamogvrGes rom metoqis uaryofiTi imijis Seqmnis garda, am
politikas sxva mizanic aqvs, rac meore mxaris mudmivi fsiqologiuri
daZabulobisa da stresis viTarebaSi Gayenebaa. aseT viTarebaSi mowinaaRmdege zedmetad nerviulobs, kargavs saRi analizis unars, axdens
safrTxis hiperbolizacias da saboloo jamSi azianebs sakuTar Tavs.
aRniSnuli TvalsaGino gamoxatulebaa sainformacio miraJis Seqmna
2010 wlis 13 martis `modelirebuli qronikis~ saxiT, rasac mkacri
Sefasebebi mohyva saerTaSoriso doneze. aSS-s elGma saqarTveloSi
jon basma aseT gadacemas upasuxismgebloba uwoda, radgan man qveyanaSi panika gamoiwvia. sainformacio gadacema mTlianad eZRvneboda
ararsebul saomar scenebs ruseTis mxridan, saqarTveloSi aurzauris
dawyebas da saxelmwifo gadatrialebas, romelsac opoziis lideri
edga saTaveSi. mxolod naxevarsaaTiani gadacemis dasasruls iyo
miniSneba, rom es aris scenaris savaraudo ganviTareba saqarTveloSi.
es iyo pirdapir fsiqologiri operacia, Sturmi adamianTa gonebaze.
107
http://www.ghn.ge/news-3903.html;
http://www.gncc.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=110&info_id=7747
105
ruseTSi media saSualebebi gamoyenebulia fsiqologiuri operaciebisaTvis rogorc saerTaSoriso zewolis mizniT, aseve sakuTar
xalxze zegavlenis mosaxdenad. es aris informaciis uaryofiTi
gavlena sazogadoebaze. am SemTxvevaSi usafrTxoebis meqanizmebi an
ar arsebobs, an ar muSaobs. aseTi viTareba saSualebas ar aZlevs
xalxs da politikosebs (rogorc qveynis SigniT, aseve qveynis gareT)
miiRon zusti informacia qveynis ganviTarebasa, SesaZleblobebsa
da miznebze. Sesabamisad, daskvnebic araadekvaturia.
106
Tavi IV .
2008-2009 wlebis
kiberomi saqarTveloSi
mariam cacanaSvili
k i b e r s i v rce , r o g o rc “ S o f t P o w e r ” - i s
g an x o rc i e le b i s g ar e m o
kibersivrce bolo aTi wlis ganmavlobaSi politikuri aqtiurobis da
politikur situaciebze gavlenis saSualebad iqca. kibersivrceSi
demokratiuli Rirebulebebis manipulirebiT sruliad axali
realobebi iqmneba. am realobis Sefasebis kriteriumebi jer-jerobiT ar arsebobs, magram dabejiTebiT SeiZleba iTqvas: kiberomebi
xSirad politikuri gadawyvetilebebis Sedegia, romelsac didi saxelmwifoebi axorcieleben. zogjer es patara saxelmwifoebis gamoyenebiT xdeba. amitom, kiberdacvis nacionaluri da saerTaSoriso
sistemebis srulyofis sakiTxi dRes saerTaSoriso politikis
upirvelesi problemaa. am problemis gadawyveta ki TviT safrTxis
srulfasovani da mravalmxrivi analizis gareSe SeuZlebelia.
sadao aRaraa, rom kibersivrces dadebiT efeqtebTan erTad
uaryofiTi Sedegebis gamowvevac SeuZlia. dRevandeli msoflio
politika am Sedegebis sistemur profilaqtikaze unda iyos orientirebuli, radgan mosalodneli kiberkatastrofa iqna Tavidan
acilebuli. problemis daZlevis erT-erT mniSvnelovan amocanas
kibersivrceSi zemoqmedebis xarisxebis gansazRvra warmoadgens, raTa
dadgindes dacvis Sesabamisi organizaciul, samarTlebrivi da teqnikuri uzrunvelyofis RonisZiebebi. me aseT ierarqias gTavazobT:
1. kiberSeteva, romlis mizani SesaZlebelia ar iyos garkveuli da
misi Sedegi naklebad zianis momtani iyos;
2. kiberdanaSauli, romlis mizani konkretuli subieqtidan
informaciis moparva, konkretuli monacemTa bazebis
ganadgureba an dazianebaa (raime mizniT, an miznis gareSe);
3. kiberterorizmi, romlis mizani sasicocxlo mniSvnelobis
kritikuli infrastruqturis ganadgurebaa;
108
4. uaxlesi teqnikisa da teqnologiebis gamoyeneba
geopolitikuri interesebis misaRwevad, romelic interesis
qveS myofi saxelmwifos mmarTvelobis paralizebas da am
procesSi socialuri qselebiT adamianTa GarTvas iwvevs _ es
ukve kiberomia.
saqarTveloSi 2008-2009 wlebSi ganxorcielebul kiberSetevebs
kiberomis kvalifikicia unda mieces. es aris kargi precedenti imisa,
Tu rogor iqna kibersivrce gamoyenebuli geopolitikuri interese
bisaTvis politikuri Zaladobis iaraRad saqarTveloSi.
ki berSetevebi s xasiaT i da d i nam ika saqarTvelo S i
dabejiTebiT SeiZleba iTqvas, rom 2008 wlis agvistos movlenebs win
uswrebda kiberSetevebi, rac mogvianebiT, kiberkonfliqtSi gadai
zarda. daibomba saqarTvelos samTavrobo saitebi. Semdeg mediasaitebi
(news.ge; telekompania `rusTavi 2~), sabanko da sxva mniSvnelovani saitebi.
erT-erTi saerTaSoriso analitikuri fondis (ShadowServer) monacemebiT DdoS (Distributed denial of Service) -Seteva jer kidev 20 ivliss
dafiqsirda.108 xolo 8 agvistodan farTomasStabiani internetSetevebi ganxorcielda samxreT oseTis saxelisuflo da media saitebze,
erT-erTi Setevis Sedegad saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros
saitze hakerebis mier dakidebuli iqna adolf hitlerisa da mixeil
saakaSvilis suraTebi. movlenebis simZafris gadafarva pornosaitebiT xdeboda. aRar muSaobda samTavrobo, saparlamento, sasamarTloebis saitebi. 9-10 agvistodan praqtikulad ar muSaobda arc
erTi qarTuli domeini (ge – www.nsc.gov.ge, www.government.gov.ge,
www.parliament.ge, www.gncc.ge, www.internews.ge, www.acnet.ge).
yvela es saiti hakerebma imsxverples.
108
Andre M. DiMino, An In-Depth Look at the Georgia-Russia Cyber Conflict of 2008,
http://www.shadowserver.org/wiki/uploads/Shadowserver/BTF8_RU_GE_DDOS.pdf
109
rogorc ShadowServer-is moxsenebebidan Gans,109 am kiberSetevebis ukan
`patrioti~ rusi operatorebi idgnen, romlebic winaswar forumebze
da ucxour saitebze iZleodnen miTiTebebs momavali dabombvis
Sesaxeb: gaimarjve+miyvarxar+ruseTi (1 win+love+in+Russia 80 7),
damkvirveblebis monacemebiT saqarTvelos saitebi “Bizus kokovs”
serveridan ibombeboda, es saiti mogvianebiT “July” (albaT ivlisis
movlenebis aRsaniSnavad) serverma Gaanacvla. dadginda isic, rom es
serveri registrirebulia niu-iorkSi, magram registracia ganxorcielda moskovis olqidan nomriT _ 22 00 20.
mogvianebiT kiberSetevebSi sxva mxareebic GaerTvnen. am urTierTobebSi gamoyenebuli iqna socialuri media. magaliTad: mas Semdeg,
rac “botnet” Tavdasxma daiwyo da sxva Tavdamsmelebma es SeamGnies,
sxvadasxva forumebidan, maT Soris “Twitter” da “Facebook”-dan isini
Setevas SeuerTdnen (ix. sur. #1).
Turkeyonline.name; ad.yanlexshit.com -dan Setevebi xorcieldeboda
rogorc saqarTvelos, ise ruseTis mimarTulebiT. Zneli saTqmelia
es ormagi dartymebi vis mieraa momzadebuli, magram faqti erTia:
Setevebma masobrivi xasiaTi miiRo da msoflio kiberomis safrTxe
Seqmna. rogorc U.S Cyber-Concequences Unit _ kvleviTi institutis
damoukidebeli eqspertebi ityobinebian: qarTul saitebze TavdasxmaSi monawile kiberjgufebma ganaxorcieles tipiuri “bothen” _
Tavdasxma. Tavdasxmis Sesaxeb gankarguleba aTi veb-gverdis meSveobiT gaica. garda amisa, maikrosoftis Gveulebrivi programebi da
iseTi socialuri veb-qselebi, Twitter da Facebook Inc, kiberiaraRad
iqna gamoyenebuli.110 hakerebma sazogadoebriv saitebze gaavrceles
savaraudo samizneebis misamarTebi da informacia Tavdasxmis iseTi
109 2008 wlis agvistos omTan dakavSirebiT ShadowServer-is monitoringis
jgufma 4 angariSi gamoaqveyna, ix: http://www.shadowserver.org/wiki/uploads/
Shadowserver/BTF8_RU_GE_DDOS.pdf
110
110
Richard Weitz,Russia Refines Cyber Warfare Strategies 25 Aug 2009
http://www.worldpoliticsreview.com/article.aspx?id=4218 (25.08.09)
including Twitter and Facebook
sur. #1.
naGvenebia saqarTvelosa da ruseTs Soris saitebze Setevis mimarTulebebi111
saSualebebis Sesaxeb, romelsac am sferoSi mcirekvalifikaciis
adamianic ki gamoiyenebda. sazogadoebrivi qselebi (Facebook da
Twitter) rogorc wesi, Tavis saitebze ar akontroleben komunikaciis
process, Tu, ra Tqma unda momxmareblisagan ar miiRes saGivari.
dasturdeba is faqtic, rom sapasuxo dartymebi saqarTvelos mxridanac fiqsirdeboda, Tumca es Setevebi sakmaod sustad gamoiyureba.
saerTod Setevis done Zneli dasadgenia, magram rogor gadadioda
kiberbombebi blogidan blogSi, forumidan forumze, saitidan saitze
111
http://www.shadowserver.org/wiki/uploads/Shadowserver/BTF8_RU_GE_DDOS.pdf ,
slide page N16. 2008 oct. (15.08.09)
111
social networks (Facebook and Twitter) do not monitor the communication
process unless they receive a complaint from the user.
112 side were
It is damkvirvebelTa
also conrmed mier
thatgarkveuli
counterattacks
from aRricxuli.
the Georgian
sizustiTaa
kiberSete-
vebi qarTul
saitebze
qarTul-rusul
kiberkonfliqtSi
gadaizarda
registered
but these
attacks
appeared rather
weak. In general,
it is hard
da mosaxleobis
farTo fenebi
GaiTria.
agvistodan
qarTul
foru
to determine
the magnitude
of an
attack17
but
the monitors
provide
quite
IP
misamarTis
gadmowera
meb
ze
Gndeba
misamarTebi,
saidanac
`dapingvis~
a precise record of how cyber bombs moved from blog to blog, forum to
unda
momxdariyo,
romlis
112 paralelurad vrceldeboda mowodebebi:
Cyber attacks against Georgian websites
forum,
website
to website.
àba Tqven iciT biWebo, erTad davbomboT Ru~.......
grew into a Georgian-Russian cyber conict, rolling in wide segments of
the population. From 17 August, Georgian websites display the addresses,
from which to download a PING IP address, in parallel with such appeals as
k i b e r S e t e v i s sae r T aS o r i so S ef ase b e b i
“Nowe r
you
T iknow
w l i guys,
s S e mlet’s
de g bomb Ru together…”
A year later in 2009, ShadowServer experts Jose Nasario and Andre
erTi wlis Semdeg, 2009 wels qveyndeba ShadowServer-is eqspertebis
M. DiMino
publishedda
a report
cyber attacks
in the
Internet.kiberThe
xose nasariosa
andre on
m. diminos
angariSi
internetSi
113
Seizing
report
suspects
Russia ofdakavSirebiT,
the cyber attacks
Georgia.
Setevebis
faqtebTan
sadacagainst
saqarTvelos
winaaRmdeg
identication details, application of social networks and modied
commercial
software is a http://www.usccu.us/
typical instrument of attack but their combination
112 www.shadowserver.org,
112. See www.shadowserver.org, http://www.usccu.us/
113. Andre M. DiMino, An In-Depth Look at the Georgia-Russia Cyber Conict
112 http://www.shadowserver.org/wiki/uploads/Shadowserver/
of 2008,
BTF8_RU_GE_DDOS.pdf
kiberSetevebSi eWvmitanilia ruseTi.113 saidentifikacio monacemebis mitaceba, socialuri qselebis da modificirebuli komerciuli kompiuteruli programebis gamoyeneba, Tavdasxmis Gveuli
iaraRia, magram maT kombinacias Tavdasxmis meTodika axal xarisxSi
ahyavs _ acxadebs emit iorani, aSS-s nacionaluri usafrTxoebis
yofili xelmZRvaneli.114 `Setevis startze sakomunikacio sistemis
ganadgureba standartuli samxedro praqtikaa.’ _ ambobs jon bamgarnei, mTavari teqnikuri oficeri da nacionaluri usafrTxoebisa da
centraluri sadazvervo saagentos yofili kiber-deteqtivi.115
am braldebas isev ruseTis patriotebi pasuxoben forumebze: Gven
ar varT haker-damnaSaveebi. Gven win aRvudgebiT saqarTvelosa da
dasavleTis saitebis dabombvas. arsebobs mxolod stopgeorgia.ru _
sadac ganTavsebulia rogor vebrZviT qarTvelebso.116
2 0 0 9 w l i s k i b e r S e t e v e b i saq ar T v e lo s sa i t e bze
2009 wlis aprilSi kvlav mZlavri kiberSeteva ganxorcielda qarTul
saitebze. gaiTiSa sasamarTloebisa da media saitebi. teqnologia,
romelic amjerad TavdasxmisaTvis iqna gamoyenebuli sajarod xelmi
sawvdomi komerciuli programa iyo, romelsac kompiuteruli qselebis
administratorebi iyeneben. Tavdamsxmelebma es programa destruqciul
ganzraxvebs moarges da ganaxorcieles misi modificireba. maT gaaZlieres e.w. `stresuli testebis~ garkveuli raodenoba. es testebi
113
http://www.shadowserver.org/wiki/uploads/Shadowserver/BTF8_RU_GE_DDOS.pdf ,
114
SIOBHAN GORMAN, Hackers Stole IDs for Attacks AUGUST 17, 2009
http://online.wsj.com/article/SB125046431841935299.html (20.08.09)
115 es monacemebi aRebulia sioban gormanis The Wall Street Journal-Si
gamoqveynebuli statiidan: Hackers Stole IDs for Attacks, By SIOBHAN GORMAN
http://online.wsj.com/article/SB125046431841935299.html
116 am saitis germanul serverze ganTavsebaze germanelebma uari Tqves.
113
Gveulebriv serverebis moculobis Sesafaseblad gamoiyeneba, raTa
SesaZlebeli iyos http-paketebis talRis gamklaveba. modificirebuli
iqna kidev erTi programa. am programis meSveobiT dazianebuli vebsaitebi SemTxveviT SerGeul ararsebul misamarTebs mimarTavdnen.
saintereso precendentia 2009 wlis saqarTvelos sapatriarqos
saitze ganxorcielebuli kiberSeRweva, romelsac garkveuli mizani
hqonda. saqarTvelos sapatriarqos inglisurenovan saitze gaGnda
fraza, ris gamoc azerbaijanis presam saqarTvelos patriarqi azerbaijanelebis Seuracxmyofel gamonaTqvamSi daadanaSaula. (am SemTxvevaSi sapatriarqos saitma dartyma belgiidan miiRo). ramdenime
dReSi es faqti azerbaijanisa da saqarTvelos sasuliero liderebma
da Jurnalistebma religiuri SuRlis gamowvevisaTvis gamiznul
qmedebad Seafases da konfliqts gaRvivebis saSualeba ar mieca.
am periods emTxveva qarTul domeinze registrirebuli (ge)
eleqtronuli fostebis gaTiSvac.
2 0 0 8 - 2 0 0 9 wlis kiberSetevis Sefasebebi saqarTveloSi
Sefasdeba Tu ara es kiberSetevebi rogoc kiberterorizmi, mtkicebis
sferoa. am SemTxvevaSi eqspertebsa da specialistebs mtkicebulebaTa
seriozuli mogroveba mouwevT. erTi cxadia, kiberSetevebs saqarTveloSi sxvadasxva mizani hqonda da Sedegic estoneTisagan gansxvavebuli, ufro mZafri aRmoGnda: rogorc saqarTvelos prezidentis
administraciis kompiuteruli teqnologiebis da informaciuli
uzrunvelyofis samsaxuris ufrosi daviT taliaSvili ambobs: Setevebis raodenoba wamSi 64 000 pakets utoldeboda da Tavdasxmebi organizebulad xorcieldeboda. saqarTvelos parlamentis veb-portalis
ganviTarebis ufrosi maka gigauri acxadebs, rom internetresursze
Seteva jer kidev agvistos movlenebamde didi xniT adre daiwyo.
samxreT oseTSi saomari moqmedebebis dawyebisTanave internetiT
muSaoba praqtikulad SeuZlebeli gaxda: yvela gancxadebas romelsac
114
parlamentis veb-gverdze vkidebdiT, vxedavdiT lokalurad mxolod
Gveni uwyebis serverze. es aris mizanmimarTuli politika SeiaraRebuli konfliqtis dros _ acxadebs gigauri.117
problemis mosagvareblad qarTuli samTavrobo saitebi aSS-Si,
atlantaSi ganTavsebul serverebze gadavida kompania Tulip systems‑is
daxmarebiT. Tumca rogorc qarTuli mxare acxadebs gadatanidan
15 wuTSi qarTul saitebze SeRweva isev ganxorcielda. qarTuli
sainformacio sivrcis serveri amerikaSi kvlav Seicvala.
teqnologia, romelic kiberTavdamsxmelebma saqarTveloSi
gamoiyenes imis varauds aGens, rom kampaniis detaluri gegma maT
konfliqtamde karga xniT adre SeimuSaves. Tavdamsxmelebs ar ganu
xorcielebiaT samizne saitebis sasinji kvleva an dazverva. maT amis
sanacvlod Tavidanve mimarTes SetevisaTvis specialurad momzadebul programas. magaliTad, erTi qarTuli saitis dasazianeblad
gamoyenebuli iqna grafikuli programa, romelic jer kidev 2006
wels Seiqmna da 2008 wlis saqarTvelos movlenebamde aravis gamouyenebia. Tavdamsxmelebma axali domeinebi daaregistrires da axali
veb-gverdebi Seqmnes, rac kidev erTxel mianiSnebs imaze, rom maT
ukve hqondaT gansazRvruli samizneebi, Tavdasxmis scenari da, SesaZloa, winaswar Gatarebuli sacdeli sainformacio Tavdasxma.
k i b e r S e t e v i s S e de g e b i
iyo Tu ara hakerebis moqmedeba ruseTis samxedro ZalebTan SeTanxmebuli? _ am kiTxvaze pirdapiri pasuxi arc erT sajarod gamoqveynebul daskvnaSi ar Gans, Tumca amaze mianiSnebs is faqti, rom es
kampania daiwyo manam, vidre media saqarTveloze ruseTis Tavdasxmis
Sesaxeb informaciis gavrcelebas daiwyebda.
117 teqnologiuri gzamkvlevi navigatori: STOP CYBERRUSSIA
http://navigator.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=12&info_id=3630
115
am qmedebaTa Sedegad:

SeuZlebeli iyo informaciis operatiulad gaSuqeba
samTavrobo saitebis meSveobiT;

samxedro konfliqti samxreT oseTsa da afxazeTSi garkveulwilad
kiberSetevebis gagrZeleba iyo, ris Sedegadac saqarTvelom Tavisi
teritoriis 1/5 dakarga, miiRo devnilebi, daixoca mSvidobi
ani mosaxleoba, ganadgurda iq mcxovrebTa piradi sakuTreba;

Gveni inicitivebiT Gatarebuli blic-gamokiTxvebiT: 200
gamokiTxulidan, vinc kiberSetevebis dros internetiT
sargeblobda acxadeben _ davkarge biznes da samecniero
informacia _ 45%, informaciis dakargvasTan erTad
damizianda kompiuteri _ 55%.
m i zez - S e de g o b r i v i k av S i r e b i v i r tu al u r
q m e de b asa da p o l i t i k as S o r i s
kibersivrcis usafrTxoebis analitikosebi aRniSnaven, rom erTi mxriv,
SeimGneva hakerebis politizacia, xolo meores mxriv, kibersivrceSi
samoqalaqo daumorGileblobis moZraobis gadatana. kiberSetevebis
dinamika aGvenebs, rom kiberinstrumentebis gamoyenebam kritikulad
mniSvnelovani erovnuli infrastruqturis mwyobridan gamosayvanad
virtualur samyaroSi politikaze zemoqmedebis realuri safrTxeebi
Seqmna. am procesebze damkvirvebelni damdgar Sedegsa da qmedebas
Soris mizez-Sedegobrivi kavSirebis dasadastureblad arsakmarisi
mtkicebulebebis gamo dabejiTebiT ver amtkiceben ra iyo hakerebis
mizani Tavdasxmis dros. erTi cxadia, rom hakerebs SeuZliaT mtrulad
ganwyobili saxelmwifos saxeliT imoqmedon an imoqmedon romelime
qveynis zegavleniT. aRiarebulia isic, rom DdoS-Setevebi saxelmwifos
mieraa kontrolirebuli, amitom, veTanxmebiT pozicias, rom kiberkonfliqts saqarTveloSi kiberomis kvalifikacia unda mieces.
116
Gven am kvlevaSi gvinda davazustoT masmediasa da politikur leqsikonSi
sistematiurad gamoyenebadi erTi fraza: `kiberomi saqarTvelosa da
ruseTs Soris~. dadasturebulia, rom saqarTveloSi gamoyenebuli
iqna iseTi kiberiaraRi, romelsac mxolod saxelmwifo SeiZleba akontrolebdes da ara calkeuli hakeri. strategiulma partniorebma ver
uzrunveyves misi Tavidan acileba, piriqiT, maTi Gareva konfliqtis
axal kerebs aGenda. sruliad naTelia, rom ruseTi konfliqtis meore
subieqtad ganixilavda amerikis SeerTebul Statebs da saqarTveloSi
swored aSS-s upirispirebda sakuTar kiberiaraRs.
Tavdamsxmelebi Setevas sxvadasxva qveynebidan axorcielebdnen da
iyenebdnen iseT uaxles teqnologiebs, romlebic manam ar yofila
dafiqsirebuli sadamkvirveblo organizaciebis mier. yovelgvari
Selamazebis gareSe aSkaraa, rom 2008 da 2009 wlebSi aSS-sTan geopolitikuri interesebi dapirispirebis gamo ruseTma saqarTvelo
da misi mosaxleoba uaxlesi iaraRis gamocdisa da gamoyenebis
poligonad aqcia. kibersivrce saqarTveloSi pirdapir brZolis
vels daemgvana. erTmaneTis winaaRmdeg kiberbrZolisaTvis mowodebebi iyo socialur qselebSi rogorc saqarTveloSi, aseve ruseTSi.
mwyobridan gamovida moqalaqeTa personaluri monacemTa bazebi da
kompiuteruli teqnika. ase, rom es iyo kiberomi saqarTveloSi!
presaSi xSirad gaigebdiT, rom saqarTvelom moigo informaciuli omi
ruseTTan. mcdari Tezaa, mogeba-wageba SedegebiT izomeba. saqarTvelom
sakmaod didi danakargi gaiRo: dakarguli teritoriebi, informaciuli
vakuumi da mosaxleobaze fsiqologiuri zewolis mwvave Sedegebi.
amave dros, sayuradReboa is faqtic, rom zogierTi centraluri
operatori, rogorc Gans, Tavdamsxmelebs sTxovda SeezRudaT maT
mier miyenebuli zaralis masStabebi. Setevis monawileTa mier vebsaitebi mwyobridan ise unda gamosuliyo, mxolod momsaxurebaze
eTqva uari da darRveuliyo misi garegnuli saxe. eqspertebi varaudoben, rom es sruliad SesaZlebeli iyo, Tu samizne kompiuterebs
sakvanZo monacemebis waSlis, damcavi meqanizmebis ganadgurebis,
117
energomiwodebisa da transportirebis sistemis moSlis gankargulebas
miscemdnen. faqtia isic, rom bolomde kibersivrceSi aseTi procesis
kontroli SeuZlebelia da adgili hqonda ufro metad mZime Sedegebs,
vidre es Tavdamsxmelebis ganzraxvas warmoadgenda. SesaZloa ruseTs am
`TavSekavebuli~ qmedebiT imis demonstrireba surda, rom misi provocirebis SemTxvevaSi saqarTvelos umniSvnelovanesi samoqalaqo infrastruqturis sruli ganadgureba SeuZlia. isic SesaZlebelia, ruseTis
jars igive mizani hqonda baqo-jeihanis maxlobeli sivrceebis dabombvis
dros, roca mas uSualod milsadenze Seteva ar miutania. kiber da sam
xedro zonebSi Tavisi dominirebis demonstrirebiT ruseTma xazi gausva
ara marto saqarTveloze, aramed postsabWoTa sivrceze gavlenis arsebobas. es iyo kargi magaliTi sxva qveynebisaTvis, raTa maT momavalSi Tavi
Seikavon iseTi qmedebebisagan, romelic ruseTis interesebs daemuqreba.
aRsaniSnavia isic, rom kiberSetevis Sedegebi ufro mZime iyo, vidre
es erTi SexedviT Gans. amaze metyvelebs Gveni empiriuli gamokiTxvebic, roca socialur qselebSi Setevis dros myofi pirebi acxadeben, rom maT kompiuteri dauziandaT an dakarges mniSvnelovani
informacia. aseTi monacemebi ki saerTaSoriso daskvnebSi miTiTebuli ar aris. miuxedavad imisa, rom ruseTis mier kontroldeboda
kiberiaraRis gamoyenebis Sedegebi, zogierTma Tavdamsxmelma mainc
moaxerxa msgavsi destruqciuli qmedebis ganxorcieleba. Tavdamsxmelebs mniSvnelovani obieqtebis kiberSetevis meSveobiT dazianebis
unari rom SeswevdaT, faqtia. es sajarod gamoqveynebul yvela daskvnaSi kargad ikiTxeba. amasve adastureben is eqspertebic, romelTac
Setevebis procesSi kompiuteruli qselebis teqnikur mxaresTan
miuwvdebodaT xeli. Tu am situacias sxva kuTxiT SevxedavT, ar
gamoiricxeba is versia, rom saqarTvelo ufro did tragikul Sedegebs gadarGa. kiberSetevis obieqtebi yumbarebiTa da raketebiT
ganadgurebas gadaurGa da amiT ara marto saqarTvelo, aramed mTeli
kavkasia erayisa da serbeTis msgavsi movlenebis scenars ascda.
amitom, vambobT, rom es iyo kiberomi saqarTveloSi. am omSi moxda
axali kiberiaraRis gamocda da masiurad mosaxleobis GarTva.
118
presaSi da samecniero kvlevebSi xSirad naxavT aseT Sefasebas:
patara qveyana (saqarTvelo) kiberSetevis obieqti gaxda. vfiqrob,
es nawilobriv swori formulirebaa. radgan kiberomis Sedegi ufro
didia da igi naklebad eqvemdebareba teritoriulobis princips.
am kiberSeteviT mxolod saqarTvelo ar dazaralebula. saqarTvelos aSS-sTan 40-mde xelSekruleba hqonda dadebuli, rogorc
strategiul partniorTan Tavdacvis sakiTxebze, aRmoGnda, rom
kibersivrceSi, sxvaze rom aRaraferi vTqva, saqarTvelo sruliad
daucveli iyo. monacemebis gadatana amerikul serverebze, rogorc
amas acxadeben, an ar ganxorcielda, an es imdenad dagvianebuli iyo,
rom Sedegi sakmaod mZime miviReT. saqarTvelos ruseTTanac aqvs
dadebuli 34-mde xelSekruleba ganaTlebis, kulturis, mecnierebis
sakiTxebze. rogor axdens moskovi am mimarTulebiT xelSekrulebebis realizacias 2008-09 wlebSi sruliad naTlad davinaxeT.
kibersivrceSi gamarjvebis miuxedavad ruseTi sakmaod swarafad
kargavs partnioruli urTierobebis unars da Tavisi interesebis
Zaladobrivi gatarebiT saSiSi xdeba msofliosaTvis.
r a u nda dau p i r i sp i rde s g i g an t i sax e lm w i f o e b i s
k i b e r i st e r i as ?
am sakiTxze evrokavSiris mier politikuri meqanizmebis Seqmnas
udidesi mniSvneloba aqvs. swored evropam unda dasvas sakiTxi
kiberiaraRis gamoyenebis akrZalvaze. roca evropa samxedro TvalsazrisiT aSS-zea damokidebuli, energoTvalsazrisiT _ ruseTze,
swored igi unda gamovides mediatoris rolSi, mas amisi inteleqtualuri potencialic aqvs da berketic. vfiqrob, evropis SesaZleb
lobebi kiberusafrTxoebis sferoSi jer ar amowurula.
ra moimoqmeda saqarTvelom kiberSetevis SeGerebisaTvis? _ dacvis
uzrunvelsayofad kibersivrcis moxmarebis SezRudva airGia. provai
derebma saqarTvelos mTavrobis gadawyvetilebiT, TavianTi momxmareb
lebisaTvis akrZales ruseTis informaciul veb-saitebTan daSveba.
119
es lokaluri xasiaTis RonisZieba iyo da SesaZlebelia, operatiuli
mizanSewoniloba hqonda, Tumca, Tanamedrove teqnologiebi, miuxedavad aseTi akrZalvebisa, saitebze SeRwevis sxva saSualebebsac icnoben.
saqarTvelom kiberdacvis pirveli daxmareba estoneTisagan miiRo.
rogorc estoneTis prezidentma, tomas xendri ilvesma gaeros
generaluri asambleis monawileebs ganucxada: vidre saqarTvelo
SeiaraRebul omSi GaerTveboda, igi masobrivi kiberSetevebis obieqti gaxda.118 maT, vinc es Seteva ganaxorciela, samizned samTavrobo
saitebTan erTad sainformcio saagentoebisa da bankebis veb-saitebi
airGies. kiberomis Semdeg, es qveyana kiberdacvis sferoSi kompleq
suri xasiaTis axal organizaciul da teqnikur nabijebs dgams.
mag: talinSi 2010 wlidan amoqmedda kibersamsaxuris operatiuli
centri. Tavis mxriv, aSS-s amJamad 24 aseTi centri aqvs, msgavsi cent
rebi Seiqmna dasavleT evropasa da moskovSic.
saqarTvelos mier gatarebuli RonisZiebebi ar iyo sakmarisad
efeqturi, radgan problema globaluria da msoflio giganti saxel
mwifoebi kiberiaraRis daxvewaze gamalebiT muSaoben. amitom, maT am
sferoSi udidesi upiratesoba aqvT.
uaxlesi kiberiaraRi da teqnologiebi GineTSic swrafad viTardeba.
eqspertebma miagnes mtkicebulebebs, rom Ginelma hakerebma ukve
Gaatares winaswari dazverva aSS-s iseTi mniSvnelovani infrastruqturisa, rogoricaa komerciuli eleqtronuli qselebi. rac yvelaze
SemaSfoTebelia, isini ukve floben programas, romlis gamoyenebac
am qselebis gasanadgurebladaa SesaZlebeli. evrokavSirma rogorc
iqna moiwvia pirveli ministeriali mniSvnelovani infrastruqturis
kiberusafrTxoebis sakiTxebze. aSS-m Seqmna kiber-SenaerTi, kiberSetevisa da kiber-danaSaulebis gamoZiebisaTvis. miuxedavad amisa,
118
120
Президент Эстонии предупредил об опасности конфронтации в
киберпространстве
http://www.org.ru/2008/09/25/ilves-anons.html
Gans, rom TeTri saxli ganicdis sirTuleebs amerikis kritikuli
mniSvnelobis infrastruqturasTan dakavSirebuli federaluri,
Statis da kerZo seqtoris kompiuteruli qselebis koordinirebaSi.
am situaciaSi evropis roli kiberganiaraRebis Taobaze udidesia
axali msoflios usafrTxoebisaTvis.
evropis informaciuli usafrTxoebis sistemis formirebis sakiTxi
jer kidev saqarTvelo-ruseTs Soris 2008 wlis agvistos movlenebis fonze davayeneT ramdenime evropul forumze da es imitom,
rom evropa ara marto demokratiuli Rirebulebebis, aramed
demokratiuli procedurebis damkvidrebis da maTi dacvis garanti
unda gaxdes.
maSin, rodesac ruseTs 2000 wels miRebuli aqvs informaciuli
usafrTxoebis doqtrina, xolo amerikas 2002 da 2007 wlis nacionaluri usafrTxoebis strategiebi, evropis kiberdanaSaulTa evropuli koncefciis (Convention on Cybercrime) implimentaciis done
sakmaod dabalia. saqarTvelo am koncefcias 2008 wlis aprilSi
SeuerTda, magram kiberSetevebi Semcirebis nacvlad kidev ufro
gaizarda. saqarTvelos erovnuli usafrTxoebis koncefciaSi am
sakiTxs mxolod erTi muxli aqvs daTmobili (5.10), 119 romelSic
aRniSnulia: `saqarTvelo did yuradRebas uTmobs ... sainformacio
teqnologiebis usafrTxoebis maregulirebeli kanonmdeblobis
da saxelmwifos kritikuli sainformacio sistemebis dacvis
sakiTxebs. sagangebo situaciebis dros sando da daculi informaciis floba aucilebeli winapirobaa krizisebis efeqtiani prevenciisa da marTvisaTvis. saqarTvelo qmnis Sesabamis sakanonmdeblo
bazas da infrastruqturas, romelic aucilebelia sainformacio
teqnologiebis gasaumjobeseblad da informaciis daculobis
uzrunvelsayofad.~ marTalia, saqarTvelos sisxlis samarTlis
kodeqsi erT-erTi pirvelia kiberterorizmis sakanonmdeblo
119 ix. saqarTvelos erovnuli usafrTxoebis koncefcia:
http://www.parliament.ge/index.php?sec_id=470&info_id=4662&lang_id=GEO
121
formalizaciis TvalsazrisiT, magram sakanonmdeblo baza kiberda
rRvevebis profilaqtikis mxriv sakmaod mwiria: sami muxli sisxlis
samarTalis kodeqsSi, ramdenime muxli zogad administraciul
kodeqsSi, kanoni èleqtronuli xelmowerebis Sesaxeb~, namdvilad
ver GaiTvleba usafrTxoebis koncefciis uzrunvelyofis samarTlebriv meqanizmebad. saqarTveloSi kiberdanaSaulebis statistikas
Tu gadavxedavT, 2006 wlidan 6 SemTxvevaa aRmoGenili da maTgan
mxolod erTi gamoZiebuli. es monacemebi ver asaxavs kibersafrTxe
ebiT gamowveuli Sedegebis samarTlebrivi dacvis dones da verc
politikur nebas axali gamowvevisa da usafrTxoebis problemebiT
dainteresebisaTvis.
am fonze, havier solanas sityvebi, rom evrokavSiri saqarTveloruseTis konfliqtis gamo gadaxedavs evropis usafrTxoebis koncefciis strategiul debulebebs,120 safuZvels gvaZlevs vifiqroT:
erTi gakveTili, romelic saqarTvelos omidan gamomdinareobs,
isicaa, rom saerTaSoriso organizaciebma unda daaGqaron kiber
usafrTxoebisaken mimarTuli Zalisxmeva.
e st o n e T i , saq ar T v e lo , lat v i a _ v i n g axde b a
k i b e r o m i s S e m de g i m sx v e r pl i ?
2006 wlis 26 aprils ganxorcielda kiberSeteva estoneTis
samTavrobo veb-gverdebze. am Setevis kulminacia iyo internetmomsaxurebis SeGereba (DDoS). aris mosazreba, rom estoneTis faqti
pirveli kiber-omia konkretuli xelisuflebis winaaRmdeg. ruseTi
eWvmitanili iyo estoneTze cifruli Tavdasxmebis waqezebaSi. ra
Tqma unda, ruseTi Tavis mxriv uaryofs am omSi monawileobas.
miuxedavad imisa, Tu visi inicirebulia estoneTis kibersivrceze
Tavdasxma, eqspertebi erTxmad aRiareben, rom resursebiTa da
koordinaciis gaTvaliswinebiT es iyo kiberomi.
120
122
http://top.rbc.ru/politics/06/09/2008/237693.shtml
The U.S. Cyber-Cosequences Unit-ma
gamoaqveyna angariSi, romelSic
aRwerilia, Tu rogor gamoiyena 2008 wlis agvistoSi ruseTma
saomari moqmedebebis paralelurad saqarTvelos internet-struqturebis winaaRmdeg masiuri, kargad integrirebuli, winaswar
dagegmili sainformacio saomari kampania. 2009 wlis angariSebSi
Seteva saqarTveloze `rusuli biznes-qselis~ saxeliT cnobil
organizacias miewereba. isic unda iTqvas, rom am jgufis uSualo
kavSiric kiberSetevebTan sajaro informaciebiT ar dasturdeba.
eqspertebi ver Tanxmdebian imazec, kidev arsebobs Tu ara es jgufi.
dasturdeba sasicocxlo mniSvnelobis infrastruqturebze kiberSetevisagan TavisSekavebac. magram, kiberomis warmoebis teqnologiebi imdenad warmatebuli aRmoGnda, rom organizaciam angariSis
sruli versia mxolod aSS-s mTavrobas da internetis usafrTxoebis
ramdenime sxva profesionals gadasca. Gven viyenebT am angariSis
mxolod sajarod xelmisawvdom debulebebs. 121 amitom sajaro
informacias vumatebT Gvens dakvirvebis monacemebs da maTi SejerebiT gamovTqvamT varauds:
kiberomis Semdegad msxverpli gaxdeba yvela saxelmwifo, vinc ruseTdasavleTis geopolitikuri interesebis Sejaxebis sferoSi moxvdeba da
ver uzrunvelyofs interesTa adekvatur dabalansebas. kiberkonfliqtebi
politikuri sakiTxebis gadasawyvetad momaval msoflioSi gardauvalia.
gamosavali erTia: evropis roli kiberusafrTxoebis sferoSi
gadaudebeli amocanaa.
121
U.S. Cyber-Consequences Unit jgufi damoukidebeli arakomerciuli
kvleviTi institutia, romelic taftis universitetis fletGeris
samarTlisa da diplomatiis skolasTan TanamSromlobs. organizaciis
kvlevebs angariSis mTavari avtori jon bamgarneri warmarTavs. is da
misi jgufi, sxvadasxva resursebis gamoyenebiT _ internet-trefikis
monitoringis, veb-saitebze
http://www.worldpoliticsreview.com/articles/4218/global-insights-russia-refinescyber-warfare-strategies
123
kiberiaraRma bolo ori wlis ganmavlobaSi udidesi progresi
ganicada da didi masStabebiT gauswro saerTaSoriso SeTanxmebebs
(Tundac samxedro sferoSi SeTanxmebebs), romlebSic ar aris gaTva
liswinebuli internet resursebis da samoqalaqo teqnologiebis
sabrZolo iaraRad gamoiyenebis akrZalvis meqanizmebi.
2008 wlis agvistos omis Sedegebi:

saqarTvelos teritoriebis 1/4 okupirebulia _ ase miiGnevs
saerTaSoriso Tanamegobroba. ruseTis oficialuri wreebis
SefasebiT _ afxazeTisa da samxreT oseTis teritoria ganTavisuflebulia. daxocilia asobiT adamiani, aTasobiT adamiani
iqca devnilad da ltolvilad, maT Soris afxazebi da osebic;

gamoyenebuli iyo axali kiberiaraRi. kiberSeteva konkretul
Sedegze iyo gaTvlili _ aSS-s eRiarebina ruseTis upiratesoba
regionSi. 2008 wlis kiber-Setevam mniSvnelovnad daaziana
saqarTvelos sakomunikacio SesaZleblobebi da kviraze
meti xniT mwyobridan gamoiyvana 20-ze meti veb-saiti.
saqarTveloze Seteva rusuli hakeruli jgufebis mieraa
momzadebuli, romelTa aSkara kavSiri ruseTis mTavrobasTan
ar dasturdeba. magram kiberSetevebisa da saomari
moqmedebebis droSi Tanmimdevruli ganviTareba imis varauds
aGens, rom ruseTis mTavroba da kiberTavdamsxmelebi iribad
mainc koordinirebulad moqmedebdnen;

saqarTvelos movlenebma aGvena, rom ruseTis kiberSeteviTi
operaciebi estoneTis 2007 wlis konfliqtis Semdeg
mniSvnelovnad gaumjobesda. rusebi miRebuli gamocdilebis
bazaze, albaT kidev ufro ganamtkiceben kiberiaraRs;

potenciurma samizneebma kidev erTi gafrTxileba miiRes _ maT
unda ganamtkicon sakuTari kiberusafrTxoeba.
124
Tavi V .
religiis faqtoris
gamoyeneba ruseTis
mier „rbili Zalis~
konteqstSi
Tengiz fxalaZe , giorgi gvimraZe
`saqarTvelos mosaxleobis daaxloebiT 80% aris marTlmadidebeli,
ruseTis sapatriarqosTan mWidro kavSirebiT. ruseTis marTlmadidebeli eklesia formalurad ar ganagebs saqarTvelos marTlmadidebel eklesias, rogorc es xdeba ukrainasa da belorusiaSi, Tumca
maT Soris arsebuli kavSirebi didad exmareba ruseTs saqarTvelos
sazogadoebaze zegavlenisaTvis~.122 es aris amonaridi amerikuli anali
tikuri centris “Starfor”-is bolo dros gavrcelebuli erT-erTi
saintereso statiidan, ruseTis Tanamedrove mzardi interesebis
Sesaxeb e.w. specialur gavlenis sferosTan mimarTebaSi. sainteresoa, ratom Tvlis avtori, rom eklesia aris saSualeba ruseTisaTvis
zegavlena moaxdinos qarTul sazogadoebaze da realurad rogor
iyenebs ruseTi religiis faqtors saqarTvelosTan mimarTebaSi? am
kiTxvaze pasuxis gacema mcire istoriul eqskurss moiTxovs, raTa
naTlad warmovaGinoT dRevandelobis realuri suraTi.
sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, sxva TavisuflebebTan erTad,
postsabWoTa adamianebma miiRes aRmsareblobis Tavisuflebac.
religiuri wyurvili aris adamianis Sinagan moTxovnilebebs Soris
erT-erTi yvelaze Zlieri swrafva. amdenad yvela sazogadoebaSi
sakmaod didi nawili ama Tu im sarwmunoebis mimdevaria. saqarTveloSi marTlmadidebloba tradiciuli religiaa (iseve rogorc
bevr sxva saxelmwifoSi, maT Soris ruseTSi). amdenad, religiuri
wyurvilis mqone adamianebi 90-iani wlebis dasawyisSi swored
marTlmadideblobisaken daiZrnen, didwilad tradiciulobis gamo
da ara qristianul RvTismetyvelebaSi ganswavlulobis mizeziT.
didi nawilisaTvis marTlmadidebloba _ qarTvelobasTan identificirda da amis dasamtkiceblad saukuneTa gamocdilebas iSvelieben. ukanaskneli ori aTwleulis ganmavlobaSi saqarTveloSi marTl
madideblobam erovnul-politikuri niSa daikava. mosaxleobis 80%
marTlmadidebelia da daaxloebiT igive raodenoba ndobas ucxadebs
eklesias. Tumca aRsaniSnavia, rom Tavad amgvari gamokvlevis
122
126
Russia’s Expanding Influence (Part 1): The Necessities
http://www.stratfor.com/memberships/156075/analysis/20100304_russia_0
Gatareba TavisTavad Secdomaa. am kvlevaSi, romelmac unda
gamoarkvios Tu vis ucxadebs xalxi ndobas, xazgasasmelia, rom eklesia da misi mwyemsmTavari politikur institutad da politikur
figurad arian warmoGenilni da sxva msgavsi funqciis matarebeli
institutebis gverdiT arian dasaxelebulni.
bunebrivia, rom marTlmadidebluri religiisadmi aseTi pozitiuri
damokidebuleba kargad aris cnobili ruseTis federaciis politikuri teqnologebisaTvis. amitomac, logikuria vivaraudoT, rom isini
Seecdebian aRniSnuli faqtoris sakuTar interesebSi gamoyenebas.
m ar T lm ad i de blo b a da k r e m l i s i de o lo g i a
ruseTma qristianoba saxelmwifo religiad X saukuneSi (988 wels)
gamoacxada. mas Semdeg, ruseTis mefeebi, xolo mogvianebiT ki impera
torebi aqtiurad iRebdnen monawileobas saeklesio cxovrebis
warmarTvaSi, Tumca eklesia mainc axerxebda garkveuli damoukideb
lobis SenarGunebas.
petre pirvelis dros ruseTis eklesiam iqamde arsebuli damoukideb
lobac dakarga. imperatorma ruseTis eklesiaSi patriarqoba
gaauqma da sinodalur mmarTvelobaze gadaiyvana. sinodis wevrebi
saxelmwifo moxeleebis funqciebsac iTavsebdnen da amdenad saero
moRvaweTa privilegiebiTac sargeblobdnen. am movlenam eklesia
mTlianad saxelmwifos daqvemdebarebaSi Seiyvana.
ruseTSi eklesiis avtonomiurobis aRdgena moxerxda mxolod monarqiuli wyobilebis rRvevis Semdeg 1917 w. Tumca, amjerad, sxva problemam iGina Tavi, mmarTvelobis saTaveSi bolSevikebi movidnen da
zogadad religias sastiki brZola gamoucxades. daiwyo represiebi.
religiuri denominaciebis winaaRmdeg mizanmimarTuli ideologiuri
manqana amuSavda, rasac mravali sasuliero moRvawe Seewira TiTqmis
mTeli sabWoTa kavSiris maStabiT. am viTarebaSi sakmaod sainteresod
127
ganviTarda ruseTis marTlmadidebeli eklesiis bedi. 40-ian wlebamde
represirebuli eklesiis mimarT damokidebuleba 1943 w. Seicvala,
rasac Tanamedrove `rusuli RvTismetyveleba~ RvTismSoblis saswauls miawers. yazanis RvTismSoblis xatis saswaulebSi vkiTxulobT,
rom stalins eaxla erT-erTi monazoni da auwya RvTismSoblis
gamocxadebis Sesaxeb, romelic ruseTis gadasarGenad faSizmisagan
iTxovda moskovisa da peterburgis garSemo zemoxsenebuli xatis Semotarebas. `didma beladma~ am ideaSi saTavisod racionaluri winadadeba
dainaxa da brZana aRniSnulis ganxorcieleba. amas mohyva eklesiebis
gaxsna da patriarqobis aRdgena (1925 w. gardaicvala ruseTis patriarqi tixoni, romlis gardacvalebidan 1943 wlamde ruseTs patriarqi
aRar hyolia). sabWoTa saxelmwifos am gadawyvetilebasTan dakavSirebiT sakmaod kritikuli damokidebuleba hqonda saeklesio sazogadoebis garkveul nawils da am faqts stalinis mier marTlmadideblobis
ideologiad gamoyenebis survils miaweren. rac, unda aRiniSnos, stalins gamouvida kidec. im periodSi komunisturi xelisuflebis bageebidan gaiJRera mesame romis, axali konstantinepolis ideebma: `1943 w.
yofilma Tbiliselma seminaristma, ioseb stalinma, gadawyvita politikuri miznebisaTvis gamoeyenebina sazRvargareT myofi aTobiT milioni rusi da amasTanave ecada SeekavSirebina postbizantiuri sivrcis
qveynebi (aRmosavleT evropa da balkaneTi) ruseTis, rogorc mesame
romis frTebqveS da gaeTamaSebina eTnokonfesiuri `karti~.123 aRsaniSnavia agreTve, rom aRdgenil eklesias amjerad `rusuli marTlmadidebluri eklesia~ ewoda, nacvlad imperiis droindeli `ruseTis
eklesiisa~, rac kidev erTxel usvams xazs „didi beladis~ mier eTnikuri ideis gamoyenebis survils. Tavis mxriv, mesame romis ideas arc
ruseTis sapatriarqo ewinaaRmdegeboda: `1947-48 wlebSi stalinur
marTlmadideblur eklesias imedi hqonda, rom Gaatarebda sruliad
marTlmadideblur krebas, romelzec saxelmwifo uSiSroebis saministros uxilavi daxmarebiT moskovis patriarqi, patriarqTa ierarqiaSi,
amJamindeli mexuTe adgilidan, ayvanili iqneboda pirvel adgilze, anu
123
128
Священник Глеб Якунин: ИСТОРИЧЕСКИЙ ПУТЬ ПРАВОСЛАВНОГО ТАЛИБАНСТВА.
Москва 2002. http://www.vehi.net/politika/yakunin.html
msoflio patriarqi gaxdeboda. maSin moskovi kvlav gamocxaddeboda
mesame romad, xolo ioseb stalini axal konstantine didad~.124
garkveuli mizezebis gamo, am ideis ganxorcieleba ver moxerxda.
miuxedavad imisa, rom stalinis sikvdilis Semdeg daiwyo represiebis
meore etapi, mainc moxerxda kompromisebis gamoZebna sasuliero
moRvaweebTan da 40-iani wlebidan moyolebuli kolaboracionizmis
RirsSesaniSnavi magaliTebia Semonaxuli. TanamSromlobaze metyvelebs ruseTis eklesiis ierarqebis jildoebi, romlebic maT miRebuli aqvT sabWoTa saxelmwifos winaSe damsaxurebebisaTvis. ruseTis
sapatriarqos muzeumSi dResac didi siamayiT inaxaven patriarq
aleqsi pirvelis socialisturi Sromis gmiris oTx ordens. gamonak
liss arc sxva sasuliero pirebi warmoadgendnen.
amgvari urTierToba didwilad gamowveuli iyo eklesiis resursis
gamosayeneblad saidumlo samsaxurebis saqmianobisaTvis da aseve
ideologiuri zegavlenisaTvis sxvadasxva tradiciulad marTlmadi
deblur sazogadoebebze, ZiriTadad mainc sabWour saxelmwifoebSi.
amJamad ruseTis politikur azrovnebaSi sakmaod aqtualurad dgas
`rusuli samyaros~ sakiTxi. ruseTis sapatriarqo SeiZleba iTqvas am
ideis gatarebis saukeTeso saSualebaa. am SemTxvevaSi zemoxsenebul
ideas `wminda ruseTsac~ uwodeben, romelic ruseTis patriarqis
gancxadebiT, maRla dgas yovelgvar geografiul da materialur
ganzomilebaze da ufro civilizeburi ideis matarebelia, xolo
Tu mainc gadavitanT geografiul kategoriaSi, moicavs ukrainas,
ruseTs da beloruss, xolo nawilobriv moldovasac, radganac am
xalxis Gamoyalibebaze didi gavlena moaxdina rusulma marTlmadideblobam. ruseTis eklesiis mamamTavris TqmiT, ukrainaSi vizitisas man kargad SeigrZno zemoxsenebuli `wminda ruseTis~ idea.
124
Священник Глеб Якунин:ИСТОРИЧЕСКИЙ ПУТЬ ПРАВОСЛАВНОГО ТАЛИБАНСТВА.
Москва 2002. http://www.vehi.net/politika/yakunin.html
129
es SeuZlebelia gaiazro da moaTavso Tanamedrove geopolitikur
realiebSi, anda miusadago ama Tu im suverenul saxelmwifos.125
garda gare ideologiuri funqciisa, ruseTis eklesias Sida politikuri gamoyenebac aqvs. xelisuflebis mxridan xdeba misi avtoritetis
gamoyeneba sakuTri politikuri miznebis misaRwevad. saqarTvelos
msgavsad, ruseTSic daaxloebiT 70% Tavs marTlmadideblad miiGnevs,
Tumca realurad mxolod 20% SeiZleba iyos eklesiis mrevli.
amJamad miiGneven, rom eklesia kargavs sakuTar avtoritets da mimarTavs
sxvadasxva xerxs mis SesanarGuneblad. amiT unda iyos gamowveuli ruseTis
sasuliero pirebis mier qveynis sagareo Tu saSinao politikis permanentuli Sefasebebi. qveynis pirvel pirebTan megobruli urTierTobebis
demonstrireba da sxv. am TvalsazrisiT sayuradReboa `nezavisimaia gazetas~ mier ruseTis patriarqis moRvaweobis pirveli erTi wlis Sefaseba,
sadac mas `telemqadagebelic~ ki uwodes. statiaSi xazgasmulia, rom
TiTqmis ar darGenila Tema, romelsac saWeTmpyrobeli ar Sexebia, TviT
iseTic ki, romelic SeiZleba amowurulad iTvleboda.126 bolo periodSi,
avtoritetis moxveWis erT-erT formad iqca negatiuri damokidebulebebis gamoxatva sxva konfesiebis mimarT da sxvadasxva saprotesto aqciebi
konkretuli saxelmwifo gadawyvetilebebis winaaRmdeg.127
amave konteqstSi SeiZleba ganvixiloT ruseTis eklesiis Sexedulebebi
Tanamedroveobis gamowvevebsa da saqarTvelosTan urTierTobebze.
125
Интервью Святейшего Патриарха Кирилла для программы “Национальный
интерес” (телеканал “Россия”).26 ноября 2009 г.
http://www.patriarchia.ru/db/print/950675.html
126
“Год Патриарха Кирилла”-За прошедший год глава Русской Церкви стал заметно
популярнее.2010-02-03.
http://www.ng.ru/editorial/2010-02-03/2_red.html
127 aleqsandre ziaGenko: eklesiis avtoriteti _ rogorc Zalauflebis
politikuri resursi. Jurnali àrGevani~ #2, maisi, 2006 w. aleqsandre
ziaGenko: eklesiis avtoriteti _ rogorc Zalauflebis politikuri
resursi. Jurnali àrGevani~ #2, maisi, 2006 w.
130
e r T m o r w m u n e o b i s i st o r i a
`veravin imdeni ver gvavno, verc musulmanurma samyarom,
verc monRolebma, sparselebma, arabebma Tu Turqebma, ramdenic `naTesaurma~, erTmorwmuneobrivma kavSirma rusul
kulturasTan da eklesiasTan~.128
merab mamardaSvili
marTlac, erTmorwmuneoba gadamwyveti faqtori aRmoGnda qarTulrusul urTierTobebSi. rusuli istoriografia dResac cdilobs
saqarTvelos aneqsia da eklesiis avtokefaliis gauqmeba nebayoflobiT
aqtad warmoaGinos. rusi da samwuxarod zogierTi qarTveli istori
kosi Tu sazogado da politikuri moRvawe amtkicebs, rom saqarTvelos eklesia, iseve, rogorc zogadad qarTuli saxelmwifo, XIX s-Si
ruseTTan SeerTebam gadaarGina. ra Tqma unda, Zneli saTqmelia, rogor
ganviTardeboda saqarTvelos istoria georgievskis traqtatiT aRebuli valdebulebebi rom Sesrulebuliyo an, piriqiT, bolomde mivetovebineT „did rus imperators~. miuxedavad amisa, amaze uaresi Sedegi
rTuli warmosadgenia. rogorc rusi mecnieri nikoloz durnovi wers:
„vinmes qarTvelTagans rom gadaewyvita, daewera namdvili istoria rusi
egzarqosebis qmedebaze, gawiTleba mogvixdeboda, movismendiT ra maT
saqmeebs, imdenad arcxvendnen isini rus mRvdelmTavrobas. rusi egzarqosebi Gamodiodnen saqarTveloSi ara maTze mindobili eklesiebis
samwyemsad, aramed Zveli iveriis saeklesio qonebis gaZarcvad da gasapartaxeblad, qarTuli enis Sesaryvnelad... maT saSineli borotebisa
da zianis meti araferi moutaniaT qarTuli eklesiisTvis. maTTvis es
mxolod barbarosTa qveyana iyo. maT mdinare mtkvarSi gadayares yvela
kanoni da saeklesio dadgenileba, romelnic saqarTvelos eklesias
exeboda, cecxls misces mravali saeklesio dokumenti, maTi nawili
peterburgSi waiRes, daxures 25 eparqia, 860 eklesia-monasteri~.129
128
http://gandaba.livejournal.com/198837.html
129 sergo vardosaniZe: „saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo eklesia
131
1801 w. aRmosavleT saqarTvelos aneqsiis Semdeg, jeri dasavleTze
da saqarTvelos eklesiaze midga.
1811 wlis 21 ivniss, mTavarmarTebelma tormasovma, mTavarepiskopos
varlam erisTavis moxsenebis safuZvelze, imperator aleqsandre I
xelmosawerad warudgina dokumenti, romlis Sesabamisadac uqmdeboda saqarTvelos eklesiis avtokefalia da katolikos-patriarqis
instituti. saqarTvelos eklesiis meTaurs ki ègzarqosi~ ewoda. es
ukanaskneli ruseTis sinodis mudmiv wevrad dainiSna.130 varlam eris
Tavs gaweuli „Rvawli~ daufasda da igi iyo saqarTvelos pirveli
da ukanaskneli qarTveli egzarqosi. mas Semdeg, vidre avtokefaliis
aRdgenamde, egzarqosebad mxolod rusebi iniSnebodnen.
tragikuli iyo kaTolikos-patriarq anton II-is bedi. igi moskovSi
gaiwvies da gamoucxades misi titulis gauqmebis gadawyvetileba. mas
saqarTveloSi dabruneba aRar eRirsa. igi 1828 wels niJni novgorodSi
gardaicvala.
1820 w. daapatimres quTaTeli mitropoliti dosiTeozi da gaenaTeli mitropoliti eqvTime, romlebic xels uSlidnen ruseTs
lixT-imereTisa da afxazTa sakaTalikosos SemoerTebaSi: òrives
Gamoacves Tavidan welamdis tomrebi, Seukres xelebi, xolo
quTaTels scemes friad da esreT waiyvanes... suramTan tomaraSi
daixrGo quTaTeli mitropoliti dosiTeozi, mkvdari waiRes da
damarxes ananurs. xolo gaenaTeli eqvTime peterburgs warudgines
imperator aleqsandre I-s.~ imperatorTan audienciamde mitropolit eqvTimes moaxsenes, rom, Tu igi patiebas iTxovda,
imperatori Seiwyalebda mas. suliT gautexelma mRvdelmTavarma
amayad ganacxada, rom mas sapatiebeli araferi hqonda da imperators „axali drois neroni~ uwoda. ganrisxebulma aleqsandre I-ma
XIX-XX saukuneebSi~. Tbilisi 2007 w.
132
igi daapatimra, xolo Semdeg gagzavna sviris monasterSi, sadac
1822 wlis 21 aprils aResrula kidec~.131 Sedegad zemoxsenebuli
eparqiac ruseTis daqvemdebarebaSi gadavida.
XIX s-is dasawyisidan, saqarTveloSi gaixsna rusulenovani sasuliero seminaria, romelsac unda moemzadebina kadrebi qarTveli
sasuliero pirebis Gasanacvleblad. taZrebSi aikrZala qarTul
enaze galoba da wirva-locva. kiriT SeTeTrda qarTuli taZris
kedlebi da ganadgurda unikaluri freskebi. gaiZarcva eklesiis
qoneba, maT Soris xaxulis karedi aTeuli wlebis manZilze dakargulad iTvleboda. dResac misi sruli formiT aRdgena ver xerxdeba. saqarTvelodan gaitanes da gayides saeklesio daniSnulebis
Zvirfasi nivTebi da rac mTavaria, amas Tavad egzarqosebi uwyobdnen
xels. egzarqosTa umetesoba qarTvelebis mimarT qsenofobiurad
iyvnen ganwyobilni. bevri maTgan Seuracxyofda yovelive qarTuls
da qarTvelebs velurebad Tvlida.
XIX s-is bolosa da XX s-is dasawyisSi saqarTveloSi gaaqtiurdnen
avtokefalistebi, romelTa mimarTac ruseTis eklesiis ganwyoba
gasagebi mizezebis gamo sakmaod negatiuri iyo. saqarTvelos avtokefaliisaTvis gamorGeul mebrZols episkopos kirions (saZagliSvils)
ramdenjerme Seucvales eparqia, sabolood ki 1905 w. ruseTSi gaiwvies, saidanac igi mxolod avtokefaliis aRdgenis Semdeg, 1917 w.
dabrunda.
avtokefaliis aRdgena ruseTSi, TebervalSi droebiTi mTavrobis
daniSvnas moyva. 1917 wlis 12 (25) marts sveticxovelSi qarTveli
samRvdeloeba Seikriba da saqarTvelos eklesiis avtokefalia aRdge
nilad gamoacxada. xolo imave wlis seqtemberSi meufe kirioni
(saZagliSvili) saqarTvelos aRdgenili avtokefaliis pirvel
saWeTmpyroblad airGies.
133
am faqtma ruseTSi araerTazrovani damokidebuleba gamoiwvia.
droebiTi mTavroba cdilobda saqarTvelo daerwmunebina, rom
damoukidebloba Tavad eklesiisaTvis iqneboda saziano, magram,
sabolood am faqtis aRiareba mouwia, Tumca garkveuli SesworebiT. droebiTma mTavrobam aRiara saqarTvelos eklesiis erovnuli
avtokefalia da ara teritoriuli. xelisuflebisagan gansxvavebiT,
ruseTis eklesia sruliad daupirispirda qarTvel sasuliero
pirTa gadawyvetilebas. isargebla ra Tebervlis revoluciiT,
iseve rogorc Tavis mxriv saqarTvelom avtokefaliis aRdgenisas,
ruseTis eklesiam aRadgina patriarqis tituli. ruseTis, axla ukve
pirvelma patriarqma, tixonma, qarTvel sasuliero pirebs oficialuri mimarTva gamougzavna, romelSic mkacrad gaakritika maTi
saqcieli. ruseTis eklesiis saWeTmpyrobelma saqarTvelos eklesiis
avtokefaliis aRdgena arakanonikur saqcielad Seafasa da qarTvel
samRvdeloebas mis daqvemdebarebaSi dabrunebisaken mouwoda. 132
samwuxarod, patriarq tixons ar gaxsenebia, rom saqarTvelos
eklesiis damoukideblobis gauqmeba XIX s-is dasawyisSi saeklesio
kanonikis uxeSi darRveviT ganxorcielda, rac qarTvel ierarqebs
avtokefaliis aRdgenis legitimacias aniWebda.
sainteresoa, rom sabWoTa xelisuflebis damyarebam da aTeisturma
represiebma, ar Secvala ruseTis eklesiis damokidebuleba. nacvlad
Zmuri qristianuli urTierTobis aRdgenisa erTmorwmune eklesias
Tan, romelic msgavsadve ganicdida Seviwroebas da amdenad saerTo
interesebi hqonda, moskovis sapatriarqo ar apirebda qarTvel
samRvdeloebasTan evqaristiuli kavSiris aRdgenas.
viTareba mxolod stalinis zemoxsenebulma gadawyvetilebam Secvala. 1943 wels ruseTis patriarqma sergim saqarTvelos eklesiis
teritoriuli avtokefalia aRiara. samwuxarod, saerTaSoriso
aRiarebis mopoveba 1989 wlamde ver moxerxda.
132 moskovis patriarq tixonis epistole qarTvel episkoposebs. Jurnali
àrGevani~. #7-8, oqtomberi, 2006 w.
134
sabWoTa kavSiris daSlam saqarTvelosa da ruseTis eklesiebi, ori
damoukidebeli saxlmwifos damoukidebel eklesiebad aqcia, ramac
maTi urTierTobebi savsebiT axal sibrtyeze gadaiyvana. es kontaq
tebi da urTierTdamokidebuleba mWidro kavSirSi iyo da dResac
rGeba mimdinare politikur procesebTan, Tumca am movlenebs Gven
odnav qveviT ganvixilavT.
` ru su l i Rv T i s m e t y v e le b i s ~ g av rce le b i s
m c de lo b a saq ar T v e lo S i
am Tavis saTaurSi gangeb movaqcieT sityva „rusuli~ brWyalebSi,
radganac amgvari movlena realobaSi ar arsebobs, ufro sworad ar
unda arsebobdes. marTlmadidebluri samyaro icnobs da aRiarebs
mxolod qristianul RvTismetyvelebas da ar yofs mas rusul, qarTul, berZnul, serbul da a. S. Teologiebad. kidev erTxel unda
davakonkretoT, ar unda yofdes maT aseTebad. Tumca, samwuxarod,
zemoT naxsenebi ideologizireba gvTavazobs amgvar fenomens. aqve
unda aRvniSnoT, rasac qveviT ganvixilavT, RvTismetyvelebaze
ufro metad „miTologia~ SeiZleba vuwodoT. am mizeziT, sityva
„RvTismetyvelebac~ brWyalebSia moqceuli.
saqarTvelo dReisaTvis, iseve rogorc yvela sxva sferoSi, gani
cdis originaluri qarTuli sasuliero literaturis naklebobas.
arsebuli wignebis umetesoba an rusulenovania da ruseTSia gamocemuli, an rusulidan aris naTargmni. TavisTavad, arc rusuli
literaturis sawinaaRmdego gvaqvs rame da arc mTargmnelobiT
saqmianobas vakninebT. piriqiT, Tu imaze vsaubrobT, rom arsebobs
qristianuli RvTismetyveleba, es Tavis mxriv gulisxmobs rogorc
rusuli originaluri teqstebis gacnobis aucileblobas, aseve
mTargmnelobiT saqmianobasac, Tumca ara mxolod rusuli da arc
mxolod Targmnas.
135
aseve iSviaTad SexvdebiT Tanamedrove marTlmadidebeli e.w. progresulad, sinamdvileSi ki WeSmaritad qristianulad moazrovne
avtorTa (anton suroJelis, aleqsandre Smemanis da sxv.) Sromebs.
samagierod, sakmarisze metia zemoT naxsenebi miTologia.
miTologiis sferos ganekuTvneba globalistebis satanistebad moxsenieba, plastikuri baraTebis da sxva `Gipiani~ nivTebis eSmakis beWdad
Seracxva, axali msoflio wesrigis antiqristianuli xasiaTis warmoGena da a.S. aqve xazi unda gavusvaT, rom amgvar Sexedulebebs dasavlel
avtorebTanac SexvdebiT, Tumca ruseTis masStabebi Seudarebelia,
rogorc raodenobis, ise misi gavrcelebis arealis gamo.
faqtia, rom es agresia dasavluri Rirebulebebisa da teqnologiuri
progresis winaaRmdeg aris mimarTuli. ra dasamalia, rom ruseTi
arc teqnologiuri progresiT da arc dasavluri Rirebulebebisadmi ltolviT ar gamoirGeva. amdenad, SesaZloa, es yovelive Tavis
gamarTlebis erT-erTi saSualeba iyos. aSkaraa, rom ruseTi dasavleTs erT polusad ganixilavs, xolo sakuTari Tavi _ meored surs
warmoaGinos, amdenad, rogorc Tavis droze sabWoTa kavSiri, axlac,
ruseTi cdilobs dasavlur faseulobebs daupirispirdes.
im sazogadoebebSi, romlebic tradiciulad marTlmadideblur sociumebs ganekuTvneba da mosaxleobis TiTqmis absoluturi umravlesoba
marTlmadidebelia, kremlismagvari reJimebi, ra Tqma unda, zemoqmedebis erT-erT saSualebad qristianobas irGeven, ufro sworad
ki _ mis damaxinjebasa da interpretirebas. amdenad, dasavluri Rire
bulebebis antiqristianulad warmoGena mizanmimarTuli ideologiis
nawili ufroa, vidre gulubryvilo gauTviTcnobierebloba.
faqtia, rom religiuri wyurvili mxolod ritualebSi monawileobiT ar sruldeba da savsebiT legitimurad aGens codnis gaRrmavebis
survils. imis gamo, rom saqarTveloSi saRvTismetyvelo muSaobis
tradicia, gasagebi mizezebis gamo, sakmaod didi xnis manZilze Sewyve
tili iyo da SeiZleba iTqvas, arc dRes aris am mxriv saxarbielo
136
viTareba, damoukideblobis mopovebis Semdeg es niSa, rogorc
kargi, ise didwilad cudi TvalsazrisiT, rusulma sasuliero
literaturam daikava. rac Seexeba Tavad ruseTs, ra Tqma unda, iqac
iyo garkveuli wyveta, romelmac SesaZloa kidec gamoiwvia amgvari
damaxinjeba (Tumca manamdec sakmaod ideologizirebuli iyo ruseTis eklesia), magram misi masStabebis gaTvaliswinebiT am deficitis
Sevseba maleve moxerxda. amdenad, daiwyo Taviseburad interpretirebuli qristianobis eqsporti post-sabWoTa sivrceSi.
kidev erTi mizezi am ideologiis gavrcelebisa gaxlavT adamianis saintereso buneba, sakuTari warumatebloba rogorme vinmes
gadaabralos.
`globalistebis gamarjvebis SemTxvevaSi, Gven aRmovGndebiT iseT
garemoSi, sadac sikeTe da boroteba erTmaneTs adgils Seucvlian,
tradiciuli faseulobebis mimdevari adamianebi GaiTvlebian `GamorGenilebad~ da gamocxaddebian damnaSaveebad, fundamentalistebad,
faSistebad, izolacionistebad da a.S. aRzevdeba satanuri `faseulobebi~_pedofilia,homuseqsualizmi,moxdebanarkotikebisadaprosti
tuciis legalizacia; moxucebis, avadmyofebisa da arasasurveli _
`zedmeti adamianebis~ mkvleloba evTanaziis meSveobiT; gabatondeba
sadizmi, sisastike, jadoqroba, ganukiTxaoba…... eqspertebis azriT,
globalisturi proeqtis Sedegebi iqneba arnaxulad saSineli, maT
Soris _ misi SemqmnelebisTvisac...~.133 am Semzarav sityvebs vkiTxulobT saqarTveloSi gamocemul `rusuli RvTismetyvelebis~ erTerT TvalsaGino magaliTSi, romlis avtorebis vinaobas mTargmneli
ar asaxelebs, Tumca miuTiTebs, rom isini rusebi arian. avtorebi
rusebi arian da bunebrivia, problemas ruseTis fonze da magaliTze
ganixilaven, magram Tvalis erTi gadavlebac sakmarisia, rom davinaxoT erTiani msoflio saxelmwifo problemis simwvave iseve exeba
Gvens qveyanas, rogorc yvela Zvel da tradiciul saxelmwifos~.
133 globalizacia _ ras gviqadis is? _ samyaros aRsasrulisa da antiqristes
Sesaxeb. Tbilisi 2008 w.
137
amgvari da ufro saSineli suraTebis amsaxveli citatebis moyvana
dausruleblad aris SesaZlebeli, Tumca vecdebiT aq maTi mizani
ganvixiloT, romelic Gveni azriT didwilad politikuri ufroa
vidre wminda religiuri. kidev erTi amave stilis naSromis avtori,
berdiakoni abeli (simionovi), ver malavs sakuTar `saxelmwifoebriv~
azrovnebas: `cxadia, rom individualuri saidentifikacio nomris
meSveobiT warmoebuli globaluri kontroli, aseve niSnavs qveynis
Tavdacvisunarianobis dakargvasac. ra saidumloebaze SeiZleba iyos
saubari, Tuki samxedroTa da teqnikis yoveli gadaadgilebis Sesaxeb
myisierad ecnobeba centralur kompiuters?... es sxva araferia,
Tu ara SeTqmuleba ruseTis, eklesiis, mTeli msoflios winaaRmdeg~.134 Gven xazs vusvamT sityvas `ruseTis~, radganac avtors mZime
am konkretuli sityvis Semdeg aqvs dasmuli, rac metad ganamtkicebs
missave odnav zemoT naTqvam `saxelmwifoebriv~ wuxils.
msgavsi Sexedulebebi ruseTis eklesiaSi, maRal ierarqTa donezec
gvxvdeba da rac mTavaria meti politizirebiT.
`dasavleTis agresiam `wminda ruseTi~ sam slavur saxelwifod
daglija. ... dasavluri agresiis yvela Sxamiani elementi daxvewili
mzakvrobiTaa gaTvlili mondialisturi struqturebis mier, romlebic arc ki malaven TavianT mizans: genocidi, rusi eris sruli
mokvdineba... dRemde arc saxelmwifo, arc politikuri da sazogado
moRvaweebi aranair zomebs ar Rebuloben genocidisagan samSoblos
dasacavad, mxolod gaZarculi da sisxlisagan daclili rusuli
marTlmadidebluri eklesia, rac Zali da Rone aqvs, ibrZvis RmerT
Semosili rusi xalxis sulieri zneobrivi da fizikuri gadarGenisaTvis~ _ Sua aziis mTavarepiskoposi vladimir ikimi.135
134 berdiakoni abeli (semionovi): `globalizaciis antiqristianuli arsi _
rogor gadavitanT RvTis risxvas~. Tbilisi 2008 w.
135
138
http://www.pravoslavie.uz/Izdat/vostok2/01.htm
`ruseTis sagareo politika mTlianad unda iyos mimarTuli msoflio
masonobis winaaRmdeg. saWiroa Seiqmnas ruseTis egidis qveS myofi
saerTaSoriso alternatiuli Semakavebeli struqturebi. amisaTvis
aucilebelia gadaixedos ruseTis sagareo kavSirebi. mokavSireebi
unda moiZebnos im saxelmwifoebs, organizaciebsa da sazogadoebriv
struqturebs Soris, romlebic mzad iqnebian mxari dauWiron ruseTis axal politikas~ _ odesis mitropoliti agaTangel savini.136
ukanasknel citataSi gaJRerebuli ideebi gansakuTrebiT gamoxatavs
ruseTis eklesiis politikur ganzomilebas. zemoxsenebuli gasatarebeli aqtivobebi Zalze waagavs jer ruseTis erovnuli usafrTxoebis
startegiaSi, xolo mogvianebiT Tavad prezident medvedevis mier
gaJRerebul alternatiul saerTaSoriso organizaciaTa gaZlierebisa
(mag: koleqturi usafrTxoebis xelSekrulebis organizacia “ОДКБ”) da
evropis usafrTxoebis axali arqiteqturis moskovur koncefciebs.
zemoxsenebuli citatebi Tavis Sinaarsisa da paTosis gamo gvafiqrebinebs, rom ruseTi xsenebuli ideologizebuli miTologia-RvTis
metyvelebis eqsports mizanmimarTulad axorcielebs da, rac metad
sayuradReboa, politikuri miznebisaTvis. savaraudod ki, pirvel
rigSi erTmorwmune saxelmwifoebSi.
aRsaniSnavia, rom amgvari eqsportis warmoeba SeuZlebelia Sida
eqsportiorebis gareSe. Znelia Tqma, Tu ra saSualebebiT, magram
ramdenime aseTma „ideologiurma gzavnilma~ saqarTvelomdec moaRwia. ruseTisadmi pozitiuri ganwyobilebebiT SeiZleba gamovarGioT
Jurnali `qvakuTxedi~, romlis prorusulobam agvistos omis dros,
SeiZleba iTqvas, piks miaRwia statiiT `gana axla ki dauSvebs ufali
dasavleTTan daaxloebas?!~.137 statia sakmaod saintereso formuli136 nikoloz mitroxini: `keisris cduneba: rusuli marTlmadidebeli
eklesia, rogorc politikuri partia~. Jurnali àrGevani~ #3-4, ivnisiivlisi, 2006 w.
137 erovnul-sarwmunoebrivi Jurnali `qvakuTxedi~ #8 (27), seqtemberi
139
rebas gvTavazobs. avtoris mosazrebiT, rusuli agresia iyo maTraxi
RvTis xelSi dasavleTTan daaxloebisaTvis da imeds gamoTqvams, rom
rac saukuneTa miRma ar dauSva ufalma, jer kidev jvarosnebTan urTierTobidan moyolebuli, xolo Semdeg sulxan-sabas dros, roca
dasavleTma uari Tqva Gvens mxardaWeraze, arc axla dauSvebs. „iqneb
saqarTveloSi aqa-iq aRmocenebuli rusuli blok-postebi swored
is marwuxebia, romelnic zecidan daeSva dauZlevel barikadebad am
integraciis gzaze?! yvela gonieri xelisufleba acnobierebs im pragmatul realobas, rom ruseTi RvTaebrivi gangebulebiT aris maTi
Zlieri mezobeli da amas saTanado angariSs uweven~.138
amdenad, mxolod rusuli mxaris dadanaSauleba prorusuli ideologizebuli religiis eqsportirebaSi araswori iqneba. samarTlianoba moiTxovs, rom pasuxismgebloba sakuTar Tavze qarTulma
sazogadoebamac aiRos.
ru se T i s ekle s i a da saq ar T v e lo s ok u p i r e bu l i
regionebi
oficialuri moskovis mier afxazeTisa da samxreT oseTis
damoukideblobis aRiarebis Semdeg, jeri ruseTis eklesiaze
midga. 2008 wlis agvistos omis Semdgom saqarTvelosa da ruseTis
eklesiebi inarGuneben karg urTierTobas. ruseTis sapatriarqos
araerTxel ganucxadebia, rom or qveyanas Soris arsebuli politikuri problemebis miuxedavad ruseTis eklesia aRiarebda saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis sazRvrebis urRvevobas.
2008w. gv. 4-5; redaqtoris gverdi „gana axla ki dauSvebs ufali
dasavleTTan daaxloebas?!~
138 erovnul-sarwmunoebrivi Jurnali `qvakuTxedi~ #8 (27), seqtemberi
2008w. gv. 4-5; redaqtoris gverdi „gana axla ki dauSvebs ufali
dasavleTTan daaxloebas?!~
140
Tumca ruseTis eklesiis oficilurad deklarirebul pozicias
Tavis axsna aqvs. cxinvalis „eparqisa~ da misi „mRvdelmTavaris~ ar
aRiareba sruliadac ar aris „saqarTveloze zrunviTa~ da samarT
lianobis dacviT ganpirobebuli nabiji. amis erT-erTi mizezs
warmoadgens am „eparqiis~ urTierToba gankveTilebaSi myof saberZ
neTis Zveli stilis marTlmadideblur eklesiasTan,139 romelmac.
e.w. alaniis episkoposi giorgi miiRo da 2005 wels episkoposad
„akurTxa~. manamde, es ukanaskneli imyofeboda ruseTis sazRvargareTis marTlmadidebluri eklesiis daqvemdebarebaSi, romelic
sul axlaxans Seurigda moskovis sapatriarqos.
cotaoden gansxvavebuli damokidebulebaa afxazTa „sasuliero
lideris mimarT~. besarion aplia xSirad maspinZlobs moskovel
stumrebs. erT-erTi ukanaskneli vizitiT 2010 w. soxums rusuli
eklesiis avtoriteti, protodiakvani andrei kuraevi estumra.
vizitis Sesaxeb „24 saaTi~ ityobineboda, Tumca sainteresoa, rom
qarTvel Jurnalists ar gasGenia kiTxva ra statusiT Gavida kuraevi
soxumSi, ras emsaxureba misi viziti ruseTis sapatriarqos mier
araRiarebuli eklesiis liderTan da a. S. (araRiarebis Sesaxeb
odnav qveviT). Tavad viziti sakmaod saintereso da mniSvnelovani
gamodga. kuraevis provokaciuli kiTxva, romelic man studentebs
dausva, aRiareben Tu ara aplias sakuTar sulier mamad, pasuxidan
gamomdinare SesaZloa aplias avtoritetis da Semdeg am avtoritetis gamoyenebis SesaZleblobis dasadgenad iyo gamiznuli. rogorc
statiis avtori iuwyeba, studentTa reaqcia afxazi sasuliero
pirisa da amdenad SesaZloa rusi diakvanisTvisac, arc Tu saxarbielo aRmoGnda.140
139 saberZneTis Zveli stilis marTlmadidebluri eklesia
marTlmadidebelTa erT-erTi ganayofia, romelmac ar miiRo berZnuli
eklesiis grigorianul kalendarze gadasvla 1923 wels.
140 gazeTi `24 saaTi~ 18.05.2010
http://24saati.ge/index.php/category/news/2010-05-18/6677.html
141
axla ki afxazeTisa da samxreT oseTis eklesiebis damoukideblobis
cnobis sakiTxs davubrundeT. cnobilia, rom am regionebis ruseTis saxelmwifos mier damoukideblad aRiarebis Semdeg, orive
regionulma eklesiam ruseTis sapatriarqos mimarTa saeklesio
damoukideblobis misaRebad (aRsaniSnavia, rom es teritoriebi
saeklesio kanonikiT saqarTvelos sapatriarqos daqvemdebarebaSi
Sedis). Tumca, ruseTis sinodma amgvari nabiji ar gadadga da saqarT
velos eklesiis kanonikuri simrTele ar daarRvia.141
kremlTan daaxloebuli institutis amgvari gadawyvetileba, Tavad
rusi sasuliero pirebisTvisac ki gasakviri iyo da am faqts bevrma
xazic ki gausva. Tumca, Tavad maT Sorisac gamoGndnen adamianebi,
romlebmac xsenebuli gadawyvetilebis politikuri motivacia axsnes.
maT Soris aris Tavad andrei kuraevi. sagulisxmoa, rom xsenebuli
diakonis gancxadebiT, ruseTis mier am regionebis aRiareba, moskovis sapatriarqos TiTqmis erTaderT partniors daakargvinebda,
romlis daxmarebac esoden sWirdeba ukrainisa da estoneTis eklesiebTan mimarTebaSi. imavdroulad, kuraevi aRniSnavs, rom moskovis
sapatriarqo sakuTari gadawyvetilebiT ar dapirispirebia kremls,
radganac es ukanaskneli ar gansjis xelisuflebis gadawyvetilebas
afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobis aRiarebasTan dakav
SirebiT.142
amdenad, rogorc ukve vaxseneT, araRiarebis politika saqarTvelos eklesiis siyvaruliT nakarnaxevi nabiji ki ara, aramed misi
mxardaWeris mopovebis mcdeloba iyo.143
141
РПЦ поддержала целостность Грузинской церкви. 07.10.08.
http://www.nr2.ru/society/199623.html
142
Диакон Кураев расскажет крымчанам, почему РПЦ не поддержит расчленение
Грузинского патриархата. 29.09.08.
http://pda.nr2.ru/crimea/198381.html
143
http://www.nr2.ru/society/199623.html
142
garda amisa, miiGneven, rom ruseTis sapatriarqom waaxalisa kidec
afxazeTis mTavar ierarqi gamoecxadebina damoukidebloba. aseTi
eWvebis seriozul safuZvels iZleva ruseTis eklesiis saqmianoba,
romelsac igi 90-iani wlebidan moyolebuli axorcielebs afxazeTis
teritoriaze saqarTvelos sapatriarqos gverdis avliT.
ruseTis patriarqis aleqsi II-is gancxadebaSi, cxinvalis regionSi
samxedro moqmedebebTan dakavSirebiT, ar aris ganmartebuli, rom
konfliqturi situacia Seqmnilia saqarTvelos suverenuli saxel
mwifosa da saqarTvelos sapatriarqos kanonikuri iurisdiqciis
qveS myof teritoriaze. rogorc Gans, gancxadeba gamiznulia imisaTvis, rom SenarGundes Seqmnili viTareba da ar moxdes ruseTis
mier inspirirebuli da organizebuli konfliqtis samarTliani
gadawyveta.
sruliad gaugebaria mRvdeli besarion filias (igive besarion
aplia), romelic ar emorGileba kanonier saeklesio xelisuflebas da
Tavs `soxum-afxazeTis eparqiis~ mmarTvelad acxadebs, mxardaWera
da waxliseba ruseTis sapatriqrqos mxridan. patriarqma aleqsi
II-m igi daajildova kidec „ruseTis marTlmadidebluri eklesiis
ordeniT~. 144 erTi periodi filia cdilobda, mieRwia msoflio
sapatriarqos iurisdiqciaSi gadasvlisaTvis, magram es mcdeloba
warumateblad dasrulda. samagierod, man Tanadgoma miiRo ruseTis
marTmadidebluri eklesiis umaRlesi pirebisagan. miuxedavad imisa,
rom maT kargad icodnen b. filias sakuTari wminda samRvdeloebisagan gandgomis Sesaxeb, igi ara marto miRebul iqna moskovisa da
sruliad ruseTis uwmindesi patriarqis, aleqsi II-is mier sinodalur rezidenciaSi, aramed kremlis miZinebis sapatriarqo taZarSi
mRvdelTmsaxurebazec ki dauSves. mas gansakuTrebuli stumarTmoyvareobiT xvdebian moskovis sapatriarqos sagareo saeklesio
kavSirebis ganyofilebaSic.
144
http://abhazy.com/news/cultura16.html
143
90-iani wlebidan moyolebuli ruseTis eklesias cxinvalisa da
soxumis qarTuli eklesiebis kuratorebad daniSnuli hyavs am
regionebis mosazRvre rusuli eparqiebis mRvdelmTavrebi. erTerTma maTganma, stavropolisa da vladikavkazis episkoposma Teofanem, 2005 w. cxinvalSi vizitisas, cxinvali sakuTari iurisdiqciis
qveS Semaval teritoriad gamoacxada da cxinvalel sasuliero
pirebs iq moRvaweoba aukrZala. amas meufe giorgis werili mohyva
moskovis sapatriarqos mimarT, sadac protesti iyo gamoTqmuli
aRniSnuli ierarqis gancxadebasTan dakavSirebiT. werils moskovma
dumiliT upasuxa.145 rusi mRvdelmTavris amgvari damokidebulebis
mizezad, e.w. alaniis episkoposis saberZneTis Zveli stilis eklesias
Tan SeerTeba unda miviGnioT.
aseve, aRsaniSnavia, rom ruseTis eklesia, konkretulad ki xsenebuli
diakoni, andrei kuraevi, ver xedavs saqarTvelos eklesiis potencials sulierad gamokvebos afxazeTi, radganac, misi azriT, afxazma
xalxma, am drois manZilze, gamoimuSava damoukidebeli sulieri gza.
afxazebi ver mivlen aRsarebaze qarTvel sasuliero pirebTan.146
es faqti aRsaniSnavia aseve ruseTis ierarqTa ganwyobilebis gasa
gebad, rogorc sruliad saqarTvelos, ise aRniSnuli arakanonikuri
eklesiebis mimarT.
bolo periodSi saqarTvelo-ruseTis eklesiebis urTierTobebi axal fazaSi gadavida. saqarTveloSi ruseTis sapatriarqom
gamoagzavna oficialuri warmomadgeneli arqimandriti romanozi
(lukini), romelic ioane RvTismetyvelis taZarSi imsaxurebs. aRsa
145
Епископ Феофан в Южной Осетии: “Я, русский архиерей, здесь хозяин! Эти
храмы все мои!”
http://www.elib.ru/News/NewsPrint.shtml?QUERY=PN&ID=8086
146
Сухумо-Абхазская епархия переименована в Абхазскую Православную Церковь с
Сухумским и Пицундским Патриархатами.
http://kavkaz.forum2x2.ru/forum-f3/tema-t207.htm
144
niSnavia, rom es pirveli faqtia rusulenovani mRvdlis moskovidan
Gamosvlisa. aqamde, mudmivad adgilobrivi kadrebidan xdeboda
xeldasxma da bunebrivia, isini miuxedavad imisa, rom rusulenovan
mrevlTan uwevdaT urTierToba da Tavadac xSir SemTxvevaSi eTnikuri rusebi arian, mainc saqarTvelos sapatriarqos emorGilebian.
am SemTxvevaSi moskovidan Gamosuli mRvdelmsaxuri moskovis patriarqis daqvemdebarebaSi iqneba.
am faqtma sakmaod araerTazrovani Sexedulebebi warmoSva. gaGnda kiTxva
_ ratom moxda mRvdlis ruseTidan gamogzavna, roca SesaZlebeli iyo
adgilobrivi resursis gamoyeneba da a.S. Tumca iqve aRiniSna, rom es
SesaZloa Gveulebrivi movlena iyos, miT umetes, rom saqarTvelomac gauSva moskovSi sakuTari warmomadgeneli, romelic moskovSi wm.
giorgis saxelobis qarTul taZarSi imsaxurebs. yvelaze saintereso
am faqtSi ki is aris, rom arc erT sxva marTlmadidebel eklesias
saqarTveloSi sakuTari warmomadgeneli ar hyavs. obieqturobisaTvis
unda iTqvas, rom rogorc gancxadebaSi iyo naTqvami, igi (arqimandriti
romanozi) mxolod da mxolod Seasrulebs wargzavnilis funqciebs,
xolo misi mTavari movaleoba rusulenovan mrevlTan urTierToba
iqneba. xolo, rac Seexeba saqarTvelos eklesiis mier ruseTSi sasuliero piris mivlinebas, es pirvelad ar momxdara da ZiriTadad adgilze
qarTulenovani kadris ararsebobiT aris gamowveuli.
Gven ukve gvqonda saubari ruseTis sapatriarqos sakmaod Tbili urTierTobebze saqarTvelos okupirebuli teritoriebze arsebul kremlisagan kontrolirebad de faqto reJimebTan. samwuxaroa, magram unda
aRvniSnoT, rom xSiria ruseTis marTlmadidebluri eklesiis ierarqebisa da sasuliero pirebis mier saqarTvelos marTlmadidebluri
eklesiis teritoriuli iurisdiqciis mimarT saeklesio kanonebis darRvevis faqtebi: rusuli samRvdeloebis mudmivi vizitebi afxazeTSi,
maTi mRvdelTmsaxureba adgilobrivi eklesiis teritoriaze da sxva.
aseTi faqtebi winamdebare naSromis sxva TavebSicaa warmodgenili.
2010 wlis 20 seqtembers gamoqveynda ruseTis patriarq kirilis
145
milocva „samxreT oseTis erovnuli suverenitetis deklaraciis~
miRebasTan dakavSirebiT,147 romelSiac aRniSnulia: „bolo wlebis
ganmavlobaSi (samxreT oseTis) xelisuflebasa da mosaxleobas
saxelmwifos mSeneblobis, socialuri da ekonomikuri ganviTarebis
rTuli gzis gavla mouwia~. ruseTis patriarqi xazs usvams ruseTisa da samxreT oseTis urTierTobebis mniSvnelobas, „romelic
mimarTulia regionSi stabilurobisa da qveynebis xalxebs Soris
megobrobisa da TanamSromlobis gaZlierebisaken~.
am faqts gamoexmaura sruliad saqarTvelos kaTalikos-patriarqi uwmindesi da unetaresi ilia II, romelic ruseTis patriarqis
mimarT gagzavnil werilSi aRniSnavs: „metad samwuxaro da sruliad
gaugebaria aseTi qmedeba, radgan es niSnavs saqarTvelos am uZveles
miwaze (rasac mTeli msoflio aRiarebs) Zaladobrivad arsebuli
reJimis Tqveni mxridan mxardaWeras da ukanonod gamocxadebuli
„damoukideblobis~ aRiarebas~.148
zemoxsenebuli magaliTebi srul safuZvels gvaZlevs davaskvnaT,
rom kremli cdilobs masebze zemoqmedebis erT-erT umTavres
instrumentad gamoiyenos sarwmunoeba da eklesia. samwuxaroa, rom
rusuli marTlmadidebeli eklesiis ierarqTa garkveuli nawili
mmarTveli politikuri reJimis imperiul ambiciebs emxroba, riTac
arsebuli krizisis kidev ufro gaRrmavebas uwyobs xels.
147
http://www.patriarchia.ru/db/text/1281205.html
148 ix. sapatriarqos uwyebani #31 (559); 30 seqtemberi-6 oqtomberi 2010 w.
146
Tavi VI .
kultura, ganaTleba,
mecniereba da
sazogadoebasTan
urTierToba rogorc
ruseTis “Soft Power”-is
ganxorcielebis
instrumenti
kultura ruseTis „rbili Zalis~
konteqstSi
nato baGiaSvili
2005 wels ruseTis prezidentis administraciaSi Seiqmna axali
samsaxuri _ regionTaSorisi da sazRvargareTis qveynebTan kulturuli TanamSromlobis ganyofileba, romelsac saTaveSi cnobili
ideologi modest kolerovi Gaudga. mis amocanas warmoadgenda
moskovis Zalisxmevis efeqturobis gazrda postsabWoTa sivrceSi
zegavlenis SesanarGuneblad da gasaZlereblad. am nabijiT SeirGa is
instrumenti, romliTac ruseTs saSualeba miecemoda zemoqmedeba
moexdina mezobel qveynebSi mimdinare procesebze.
rusuli kultura marTlac warmoadgens im efeqtur instruments,
romelic moskovs postsabWoTa sivrceSi zegavlenis saSualebas
aZlevs da minimalurad an saerTod ar iwvevs adgilobrivi sazogadoebis gaRizianebas. sabWoTa kavSiris daSlidan arc ise didi droa
gasuli, garda amisa postsabWoTa qveynebSi sakmao raodenobiTaa
rusulenovani diaspora, amitomac postsabWoTa sivrcis inteleqtualuri da SemoqmedebiTi elita jer kidev mgrZnobiarea rusuli
kulturis mimarT.
miuxedavad amisa, unda aRiniSnos, rom rusulma “Soft Power” -ma
myari dasayrdeni saqarTveloSi jer-jerobiT ver hpova. calkeuli
kulturuli RonisZiebebi ar gamxdara sazogadoebis farTo fenebis
didi interesis sagani. maT ar hqoniaT iseTi gamoxmaureba, rogoric
aqvs sxva saxelmwifoebSi “Новая волна”, “Славянский Базар” da sxva
msgavs RonisZiebebs. garda amisa, rusuli organizaciebis aqtivoba
saqarTveloSi sakmaod dabalia, rac gamowveulia rusuli mosaxle-
148
obis saqarTvelos sazogadoebaSi integraciis maRali xarisxiT.
amdenad, kremlis “Soft Power”-is politikam saqarTveloSi im etapze
fexi ver moikida. Tumca bolo periodSi moskovi Zalisxmevas ar
iSurebda da misi „rbili Zalis~ gamovlinebam saqarTveloSi ufro
da ufro intensiuri xasiaTi miiRo. 2008 wlis agvistos Semdeg kremlis politika fokusirebulia kulturuli eqspansiis gziT saqarTvelos mosaxleobis gulis mogebasa da im megobris imijis Seqmnaze,
romelsac qarTvel xalxTan „gasayofi araferi aqvs~ da mxolod
calkeuli qarTveli politikosebis upasuxismgeblo nabijebis gamo
warmoiSva or saxelmwifos Soris SeiaraRebuli dapirispireba.149
sainteresoa, rom kulturis, rogorc sagareo politikis instrumentad gamoyenebisas dRevandeli moskovi kvlavac sabWoTa kavSiris
droindeli ideuri kliSeebiTa da stereotipebiT moqmedebs. kremlis mier dakveTil da dafinansebul RonisZiebebSi ZiriTadi aqcenti
erTian sabWoTa warsulze, ruseTis, rogorc ssrk-s samarTalme
mkvidris statusze da erTian „rusul sivrceze~ keTdeba. „odesRac es iyo erTi qveyana, baltiispireTi da amierkavkasia, ruseTi
da ukraina...~ gvamcnobs NTV Plus-is erT-erTi arxi „kinosoiuzi~
(КИНОСОЮЗ), romelic „saerTo sabWoTa~ kinoxelovnebis popularizacias eweva.150 am arxis sareklamo rgolSi araerTi qarTuli
filmis kadrebia moxvedrili (mag.: „me, bebia, iliko da ilarioni~,
„WriWina~, „jariskacis mama~).
2009 wlis 19 dekembers q. quTaisSi tragedia datrialda. „didebis memorialis~ demontaJis dros usafrTxoebis wesebis darRvevas ori adamianis (deda-Svilis) sicocxle Seewira. memorialis afeTqebam qarTuli
sazogadoebis araerTgvarovani reaqcia, xolo tragediam ki udidesi
guliswyroma gamoiwvia. ruseTis mTavrobas ar gauSvia Sansi, rom es faqti
sakuTari miznebisaTvis gamoeyenebina, umalve daigmo didebis memoria149 prezident medvedevis gamosvla
http://www.vesti.ru/doc.html?id=270950
150
http://ntvplus.ru/channels/channel.xl?id=3406
149
lis demontaJis faqti da Sefasda, rogorc qarTveli da rusi meomrebis
faSizmze gamarjvebisa da qarTveli da rusi xalxis megobrobisa da
diadi sabWoTa warsulis ugulebelyofis mcdeloba. ruseTis wamyvanma
telearxebma specialuri siuJetebic ki miuZRvnes am movlenas, Tumca,
imave dros, saerTod aravis gaxsenebia is faqti rom sul erTi wlis ukan,
2008 wlis agvistoSi, „megobari qarTveli xalxis~ asobiT warmomadgeneli swored „moZme ruseTis armiis~ mier iqna fizikurad ganadgurebuli, xolo aTasobiT ki devnilad iqca. ruseTis premierma, vladimer
putinma, piradad ganacxada, rom didebis memoriali moskovSi „poklonnaia goraze~ aRdgeboda. Tavdapirvelad saubari iyo quTaisis memorialis zusti aslis Seqmnaze. Tumca Semdgom gadawyda, rom am movlenas
ufro didi pompezuroba sWirdeboda da amitomac gamocxadda konkursi
saukeTeso proeqtze. misi organizeba iTava moskovis arqiteqturisa
da saqalaqo mSeneblobis komitetma. konkursi 2010 wlis 5 aprilidan
25 maisamde mimdinareobda, rusma moqandakeebma warmoadgines 25‑ze meti
namuSevari, romelTaganac eqspertebma eqvsi SearGies. am proeqtebis
maketebi ganTavsebuli iyo `poklonnaia goraze~ didi samamulo omis
centraluri muzeumis didebis darbazSi. eqsponatebi 2010 wlis 7 ivliss
moinaxules ruseTis premier-ministrma vladimer putinma, partia
„samarTliani saqarTvelos~ liderma zurab noRaidelma da ruseTSi
qarTvelTa kavSiris Tavmjdomarem mixeil xubutiam. manamde qandakebis
savaraudo adgili 9 maisis dResaswaulebze moinaxules demokratiuli
moZraobis liderma nino burjanaZem da „samarTliani saqarTvelos~
liderma zurab noRidelma aseve ruseTis premier putinTan da moskovis
mer iuri luJkovTan erTad.
saukeTeso proeqtis gamosavlenad xmis micema mimdinareobda
rogorc uSualod muzeumSi, aseve internetis saSualebiTac. gamo
kiTxvaSi monawileoba miiRo 65 aTasma adamianma. aqedan 20 000-ma
xma misca qandakebas savaraudo dasaxelebiT „droSis aRmarTva
raixstagze~. proeqti damtkicda fond „istoriuli memkvidreobis~
sameurveo da sazogadoebrivi sabWoebis erTobliv sxdomebze.151
151
150
http://www.interfax-russia.ru/Moscow/exclusives.asp?id=142174
aRsaniSnavia, rom gamarjvebul proeqts, „droSis aRmarTva raixstagze~, udidesi ideologiuri da istoriul-politikuri datvirTva
mieniWa. monumentze gamosaxulni iqnebian mixeil egorovi da meliton
qanTaria, romlebic raixstagze aRmarTaven sabWoTa droSas. qandakebis qveda nawilze aseve gamosaxulebi iqnebian „did samamulo omSi~
monawile sabWoTa meomar-ganmaTavisufleblebi sabWoTa kavSiris
TxuTmetive respublikidan, monumentis ukana mxares warmoadgenili
iqneba q. quTaisSi adre arsebuli „didebis memorialis~ asli, aseve
yofil sabWoTa kavSiris respublikebSi samamulo omis Temaze agebuli monumentebis amsaxveli 15 marmarilos patara kubi. erT-erT
aseT kubze gamosaxuli iqneba q. talinSi „adgilnacvali~ „brinjaos
jariskacis~152 gamosaxuleba. memorialis gaxsna dagegmilia 2010
wlis 19 dekembers, quTaisis memorialis demontaJis wlisTavze.
igegmeba meliton qanTariasa da mixeil egorovis STamomavlebis
Gayvana moskovSi, memorialis gaxsnaze.153
sakiTxavia, daimsaxurebda Tu ara kremlis esoden did yuradRebas
„didebis memoriali~, rom ar yofiliyo dakavSirebuli sabWour
simbolikasTan?! magaliTisaTvis vityviT, rom q. moskovis centrSi,
bolSaia gruzinskaias quGaze mdebareobs 1750 wels daarsebuli
wminda giorgis saxelobis qarTuli eklesia.154 qarTul da rusul
marTlmadidelur eklesiaTa Soris SeTanxmebis safuZvelze ekle
siaSi wirva-locva or enaze, qarTulad da rusulad mimdinareobs.
eklesiasTan daarsebulia qarTuli enis sakvirao skola, saeklesio
dResaswaulebze igi warmoadgens qarTuli diasporisa da msoflios
sxvadasxva kuTxidan Gamosul qarTvelTa Sekrebis erT-erT adgils.
aRniSnuli taZris dRevandeli mdgomareoba marTlac rom savala
loa. magram arc im moskovel Ginovnikebsa da arc im qarTvelTa
Soris, romlebic erTob gulSematkivroben didebis memorialis
moskovSi dadgmas da mzad arian TavianTi Tanxebi gamoyon misi daGqa152
http://en.wikipedia.org/wiki/Bronze_Soldier_of_Tallinn
153
http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/171527/?print=true
154
http://www.dzalisa.org/arhiv/opisanie-pamatnika
151
rebuli wesiT gaxsnisaTvs, azradac ar mosvliaT qarTvelTaTvis am
umniSvnelovanesi sulieri saxlis gadasarGenaze zrunva. erTaderTi
„mowodeba~ taZris gadasarGenad iyo „ruseTSi qarTvelTa kavSiris~
saitze gamoaqveynebuli sabanko angariSi, sadac survilis SemTxvevaSi moqalaqeebs SeuZliaT gadaricxon garkveuli Semosawiri
taZris aRsadgenad.155
qarTul kulturaze „WeSmariti zrunvis~ TvalsaGino magaliTs
warmoadgens ruseTis qmedebebi 2008 wlis agvistos omis periodSi,
rodesac ruseTis SeiaraRebuli Zalebisa da cxinvalis separatis
tebis mier ganxorcielebuli sahaero dabombvebis, saxmeleTo
Setevebis, Zeglebis ganzrax gadawvisa da Zarcvis Sedegad dazianda
kulturuli memkvidreobis araerTi Zegli. oficialur moskovs
erTxelac ar ugrZvnia Tundac moraluri pasuxismgebloba aRniSnuli vandaluri qmedebebisaTvis, rom araferi vTqvaT saerTaSo
riso samarTlis normebis uxeSad darRvevaze, kerZod ki `SeiaraRebuli konfliqtebis dros kulturuli memkvidreobis dacvis~ 1954
wlis haagis konvenciiTa da `kulturuli memkvidreobis gamiznuli
ganadgurebis Sesaxeb~ 2003 wlis iuneskos deklaraciiT gaTvalis
winebuli valdebulebebis ugulebelyofaze.156
ok u p i r e bu l t e r i t o r i e bze ar se bu l i v i T ar e b a
pirveli omisSemdgomi e.w. „kulturuli RonisZieba~ afxazeTis teri
toriaze 2008 wlis 17 agvistos rusuli samSvidoboebis monawileo
biT gaimarTa. q. soxumSi moewyo ruseTis armiis mier mopovebuli
qarTuli samxedro teqnikis gamofena. warTmeuli iaraRisa da
155
http://www.georgians.ru/article.asp?idarticle=1034
156 ruseTis samxedro agresiis Sedegad dazianebuli saqarTvelos
kulturuli memkvidreobis dazianebis Sesaxeb ix. saqarTvelos sagareo
saqmeTa saministros informacia
152
samxedro teqnikis demonstrireba TviT samSvidobo Zalebma moaxdines. am gamofenas didi „politikur-ideologiuri datvirTva
hqonda~. mas TvalnaTliv unda daenaxvebina rogori iaraRiT
SeiZleba gasworeboda qarTuli jari afxaz xalxs. „gamofenas~ Jurnalistebi da soxumSi myofi „damsveneblebic~ eswrebodnen.
iaraRi ZiriTadad mopovebli iyo specoperaciis Sedegad, romelic
qarTuli mxaris „mSvidobisaken iZulebis~ saxeliT aris cnobili.
saqarTvelos/afxazeTis teritoriaze arsebuli konfliqtis zonaSi
koleqtiuri samSvidobo SeiaraRebuli Zalebis sardlis, general
sergei Gabanis gancxadebiT, operaciis mTavari mizani iyo dasavleT
saqarTveloSi saqarTvelos Tavdacvis saministros, Sinagan saqmeTa
da sxva Zalovani struqturebis obieqtebis demilitarizacia. opera
cia ruseTis samSvidobo Zalebis mier iqna ganxorcielebuli.157
2008 wlis 21 agvistos q. cxinvalSi sank-peterburgis marinis simfoniuri orkestris koncerti gaimarTa valeri gergievis diriJorobiT. koncertze gaiJRera Gaikovskis me-5 da me-6 sifoniebma,
aseve SostakoviGis me-7 simfoniam, romelic cnobilia rogorc
„leningradskaia~ da eZRvneba leningradis blokadas. koncerts
erqva „Tqven, cocxlebsa da daRupulebs! Sen, samxreT oseTo!~ (“Вам,
живым и погибшим! Тебе, Южная Осетия!”). amave koncertze maestrom
cxinvali 1941-45 ww didi samamulo omis gmir qalaq stalingrads
Seadara (faSistebad savaraudod qarTveli jariskacebi igulis
xmebodnen) Gatarebuli koncertisaTvis valeri gergievs imave wlis
oqtomberSi artiom borovikis saxelobis saqvelmoqmedo fondis
premia gadaeca.158
saqarTvelo-ruseTis omis Semdgom, kremlis mier afxazeTisa da
samxreT oseTis damoukideblobis aRiarebis aRsaniSnavi pirveli
sazeimo koncerti 2008 wlis 16 seqtembers soxumSi, Tavisuflebis
157
http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/140566/
158
http://www.pravda.ru/culture/music/classical/28-10-2008/289573-gerg-0/;
153
moedanze, iosif kobzonisa da ruseTis Sinagan saqmeTa saministros
gundis monawileobiT Gatarda. aRsaniSnavia, rom koncerti didi
samamulo omisadmi miZRvnili simRerebis siuJitiT gaixsna, ris Semdegac sityvebiT „afxazeTo, Gven SenTan varT~ scenaze am RonisZiebis
mTavari iniciatori iosif konbzoni gamoGnda.159
koncertebisa da warmodgenebis seriis Semdeg moskovma kulturis
sferoSi samarTlebrivi bazis gamyarebasac mohkida xeli. 20092010 wlebSi momzadda da xeli moewera ruseTisa da afxazeTis
(11 noemberi 2009 w.)160 xolo Semdgom (6 ivlisi 2010 w.) ruseTisa da
samxreT oseTis kulturis saministroebs Soris TanamSromlobis
xelSekrulebebs,161 gaiwera 2012 wlamde kulturis sferoSi Tana
mSromlobis programebi.
2010 wels afxazeTSi didi pompezurobiT aRiniSna ruseTis dRe
(12 ivnisi). RonisZiebebSi monawileobdnen ruseTis ansamblebi _
akademiuri gundi „gunduri simReris ostatebi~ (“Мастера хорового
пения”) da folkloruli ansambli „rossianoGka~. RonisZieba
ruseT-afxazeTis kulturuli TanmSromlobiT gaTvaliswinebuli
proeqtis „gacvliTi kulturuli sezoni „ruseTi-afxazeTi 2010~‑is
farglebSi ganxorcielda. proeqti 2010 wlis 9 maiss daiwyo da
noembramde grZeldeba. proeqtis farglebSi igegmeba afxazeTSi
folkloruli koleqtivebis, kameruli orkestrebis, msaxiobebisa
da kulturis sxva moRvaweTa Gasvla.162
am da sxva proeqtebiT ruseTma erTgvari Sefoba aiRo afxazeTSi
kulturuli RonisZebebis dagegmvasa da kulturis „aRorZinebaze~.
Sesabamisad, dagegmili RonisZiebebis suliskveTeba TanxvedraSi
unda iyos kremlis oficialur ideologiasTan. 2010 wlis 28 maiss
159
http://www.caucasustimes.com/article.asp?id=16680
160
http://mkrf.ru/video/detail.php?ID=80148&sphrase_id=105627
161
http://mkrf.ru/documentations/584/detail.php?ID=94505&sphrase_id=105627
162
http://apsnypress.info/news/951.html
154
afxazeTis e.w. prezidents sergei baRafSs waredgina proeqti, rom
q. soxumSi aRimarTos 66 metriani monumenturi skulptura „mSvidobis keTili angelozi~. proeqtis ganxorcielebis iniciatorebi
arian proeqtis erT-erTi avtori, saqvelmoqmedo programa „keTili
saqmeebis saerTaSoriso festivalis~163 prezidenti oleg oleiniki da
ruseTi mecnierebaTa akademiis wevri, sabunebismetyvelo mecnierebaTa
doqtori, moskovis saxelmwifo universitetis profesori da popularuli telewamyvani nikolai drozdovi. monumentis aRmarTva 2014
wlisaTvis igegmeba. aseve SeTavazebul iqna afxazeTSi „keTili saqmeebis
saerTaSoriso sazafxulo festivali 2010~-is Gatareba da aseve riwis
erovnul parkSi saerTaSoriso ekologiuri forumi „cocxali planetis~ gamarTva. albaT cxadia, rom orive am saerTaSoriso RonisZiebis
ZiriTadi monawileeebi ruseTidan Gamosuli eqspertebi iqnebian.164
sagulisxmoa isic, rom 2010 wlis TebervalSi ruseTis federaciaSi
miRebul iqna gadawyvetileba biosferuli poligonis Seqmnis Sesaxeb,
romelic erT teritoriaSi gaaerTianebs kavkasiur nakrZalebs, maT
Soris afxazeTis gansakuTrebulad daculi teritoriebis GaTvliT.165
2010 wels soxumSi Gatarda aqcia „georgievskis lenta~. es RonisZieba
ruseTSi organizacia „naSi~-s iniciativiT yovel wels tardeba did
samamulo omSi gamarjvebis aRsaniSnavad. soxumSi 9 maisisaTvis mzadeba
me-2 rusuli skolidan daiwyo. RonisZiebas eswreboda ruseTis federaciis elGi afxazeTSi semion grigorievi, romelmac veteranebs
samaxsovro saiubileo saGuqrebi gadasca da soxumis meri alias
labaxua, romelmac fuladi premiebi gadasca veteranebs (aRsaniSnavia, rom premiebi gacemul iqna rusul rublSi, radgan afxazeTis
teritoriaze igi „oficialuri~ valutaa). skolis moswavleebi
georgievskis lentebiTa da yvavilebiT Sexvdnen veteranebs.166
163
http://www.world-kindness.ru/program/fdd
164
http://www.rian.ru/world/20100528/239690914.html
165
http://abkhazeti.info/abkhazia/2010/1266257356.php;
http://abkhazeti.info/abkhazia/2010/1266257356.php
166
http://www.rian.ru/victory_news/20100429/228278065.html
155
sainteresoa Tavad georgievskis lentis simbolika. sabWoTa simbolikaSi, odnavi saxecvlilebiT, igi moxseniebuli iyo rogorc „gvardiuli lenti~. esaa ruseTis imperiis, sabWoTa kavSirisa da Tanamedrove ruseTis sabrZolo jildoebis damaxasiaTebeli atributi.167
maT Soris im jildoebis, romlebTac ruseTis imperia da sabWoTa
kavSiri afxazeTis teritoriaze kavkasiuri omis,168 muhajirobisa169
da komunisturi represiebis170 ganxorcielebaSi „warGinebul~ ofic
rebs ajildovebda.
afxazeTis teritoriaze ganlagebulia uZvelesi qristianuli
kulturis unikaluri Zeglebi. swored afxazeTis sanapirodan Semo
vidnen dasavleT saqarTveloSi qristianobis mqadageblebi andria
pirvelwodebuli da svimon kananeli. afxazeTSi 300-ze meti qristianuli istoriul-kulturuli Zeglia SemorGenili, romelTa
didi nawilic restavracias da aRdgenas saWiroebs. 2008 wlis
samxedro agresiis Semdgom ruseTma erTpirovnulad gadawyvita
Tavis Tavze aeRo kulturuli memkvidreobis „gadarGenac~.
2008 wlis 21 seqtembers telearxma „spas~ -ma (СПАС), romelic ruseTis pirveli sazogadoebrivi marTlmadidebluri arxia, gamoacxada
konkursi afxazeTisa da samxreT oseTis taZris saukeTeso arqiteq
turuli proeqtebis gamosavlenad. 171 rac gamarTlebuli iqna im
mizeziT, rom TiTqosda am qveynebis teritoriaze Zalian bevri rusi
marTlmadidebeli cxovrobs, xolo axlo momavalSi ki ganlagdeba
rusuli armiis mudmivi garnizonebi. amitomac, TiToeul am respublikaSi TiTo eklesiis aSeneba „sruliad logikuria~ _ ganmartebulia
telearxis saitze gamoqveynebul informaciaSi. aRsaniSnavia, rom
167
http://www.za-lentu.ru/
168
http://en.wikipedia.org/wiki/Caucasian_War
169
http://en.wikipedia.org/wiki/Muhajir_(Caucasus)
170
http://en.wikipedia.org/wiki/Soviet_repressions
171
156
2008 wlis 18 agvistos ruseTis mier afxazeTisa da oseTis teritoriebis okupirebisTanave, arxis xelmZRvanelma aleqsandr batanovma
gaavrcela mowodeba, rom samxreT oseTi da afxazeTi miRebul iqnas
ruseTis eparqiis mfarvelobis qveS. es rTuli procesia _ aRniSnavs
batanovi _ da gamocxadebuli konkursic pirveli nabiji unda gaxdes
am mimarTulebiT.172
ramdenime welia, rac axali aTonis samonastro kompleqsSi
sarestavracio samuSaoebi mimdinareobs. misi dasruleba 2008 wlis
bolos iyo navaraudevi. sarestavracio samuSaoebs axorcielebda
Geliabinskis Sps „morioni~, romelic dakavebulia eklesiaTa
mSeneblobisa da aRdgena-restavraciis saqmianobiT. sarestavracio
samuSaoebs safuZvlad daedo afxazeTis mTavrobasa da organi
zacias Soris dadebuli xelSekruleba sarestavracio samuSaoebis
Gatarebis Sesaxeb. sarestavracio samuSaoebi sam etapad mimdina
reobda. restavraciis dros mTlianad Seicvala taZris gumbaTi
da centraluri jvari, aseve samreklo. meore etapze Seicvala dana
rGeni 16 gumbaTi. sarestavracio samuSaoebi dros pirvelad iqna
gamoyenebuli nitrit-titanis duRabi, romelic aqamde mxolod
raketebisa da orbitaluri sadgurebis mSeneblobaSi gamoiyeneboda.
manamde, peterburgis arqiteqtorebi monawileobdnen anakofiis
nakrZalSi IV-VI saukuneebis cixis aRdgenaSi.
moskovis arqiteqtor-restavratori nikolai sokolovi 2009 wels
specialurad ewvia afxazeTs eqspediciasTan erTad, sadac maT
Seiswavles daaxloebiT 35 obieqti, romelic rusi specialistebis
gakvirvebas iwvevs. es Zeglebi aZlevT maT saSualebas gaecnon
uZveles zogjer winaqristianuli periodis kulturas. maTi azriT,
aq SeiZleba didi samecniero samuSaoebis dawyeba da Semdgom am teritoriaze rusi turistebisaTvis saintereso adgilebis Seqmna.173
172
173
http://www.kavkaz-news.info/portal/cnid_5419/alias__Caucasus-Info/lang__en/
tabid__2434/default.aspx
157
2010 wlis aRdgomis brwyinvale dResaswaulisaTvis soxumis yovlad
wmnida RvTismSoblis saxelobis sakaTedro taZars gumbaTi Seucvales.
gumbaTis damzadeba isev Geliabinskis firma „marionma~ Seasrula,
romelic am firmis mier Secvlili gumbaTebis ricxvSi rigiT meocea.
arsebuli gumbaTi Seicvala specialuri SenadnobiT rogorc aqamde
axali aTonis monastris dros, xolo zemodan mooqrovilia.
„afxazeTis mniSvnelovan ZeglTa aRdgena es absoluturad ruseTis
amocanaa~- ganacxada istoriisa da kulturis ZeglTa dacvis sruliad ruseTis sazogadoebis sameTvalyureo sabWos Tavmjdomarem
pavel poJigailom. afxazeTSi Gasul delegaciis SemadgenlobaSi
Sedian arqeologebi, xelovnebaTmcodneebi da restavratorebi
ruseTis federaciidan.
bunebrivia, araferi SeiZleba gvqondes kulturul-istoriuli
Zeglebis gadarGenisa da aRdgenis sawinaaRmdego. magram, mTavari
problema isaa, rom aseTi e.w. „restavraciisas~ yuradReba ar eqceva
Zeglebis pirvandeli saxis SenarGunebas. faqtobrivad xdeba arsebuli istoriuli stilis rusuli stiliT Ganacvleba, rac zemo
xsenebul kulturis saganZurebs udides safrTxes uqmnis.
aRniSnulTan dakavSirebiT parlamentis Tavmjdomaris moadgilem
umciresobidan, paata daviTaiam moskovisa da sruliad ruseTis
patriarq kirils specialuri mimarTvac ki gaugzavna, romelSic
afxazeTis qarTuli eklesia-monastrebis dacvisaken mouwodebs.
parlamentis wevri ruseTis partiarqs sTxovs, yuradReba miapyros
saqarTvelos okupirebul teritoriaze arsebuli eklesia-monas
trebis, romelic saqarTvelos marTlmadidebluri eklesiis
religiur-istoriuli memkvidreobaa, e.w. restavraciis process.
daviTaias TqmiT, e.w. aRdgeniTi samuSaoebi eklesia-monastrebis
Tavdapirveli saxis SenarGunebas ar isaxavs miznad. kerZod, es qmedebebi „Rrma da damTrgunveli~ azris Semcvelia da misi Sedegebic ar
daayovnebs. miT umetes damafiqrebelia am mimarTulebiT kerZo
158
biznesmenebis monawileoba, romelTa mier Gatarebuli „restavraciac~
ZiriTadad individualuri gemovnebis mixedviT xorcieldeba.
„mimdinare restavraciiT rusi biznesmenebis dainteresebam da
am procesSi maTma monawileobam maiZula TqvenTvis momemarTa,
ramdenadac aRniSnuli qmedebebi srulad ewinaaRmdegeba ruseTis
sapatriarqos pozicias, romelic saqarTvelos marTlmadidebluri
eklesiis sazRvrebisa da mTlianad marTlmadidebluri memkvid
reobis xelSeuxeblobis sakiTxs exeba. aRniSnulTan dakavSirebiT
gTxovT, miiRoT yvela zoma imisaTvis, raTa yvela GvenganisaTvis
gamanadgurebeli procesi SeaGeroT~, _ naTqvamia moskovisa da sruliad ruseTis patriarqisadmi mimarTul werilSi.174
174
http://www.internet.ge/index.php?action=news&category=home&news=83490
159
kultmasobrivi ideologiuri
RonisZiebebi da “Soft Power”-is
sxva gamovlinebebi okupirebul
teritoriebze
nato baGiaSvili
kultmasobriv da sxvadasxva ideologiur RonisZiebebs ruseTisa da
okupirebuli teritoriebis de faqto xelisuflebis warmomadgenlebi udides mniSvnelobas aniWeben. gansazRvreba „ideologiuri~ aq
SemTxveviT ar gvixmaria. okupirebul teritoriebze ganxorcielebul
amgvar proeqtebs Tavad moskovi aZlevs iseT ideologiur datvirTvas,
romelic Tavisi SinaarsiT sabWoTa kavSiris droindeli masobrivi
aqciebis suliskveTebas Seesabameba da kremlis dRevandeli reJimis
mier Seqmnili „sulieri sazrdos~ TvalsaGino gamovlinebas warmoadgens. gamovyofT ramdenime maTgans:
samxreT oseTSi 2010 wlis 11 ivniss, ruseTis federaciis erovnul
dResaswaulTan dakavSirebiT, ganxorcielda aqcia „me _ ruseTis
moqalaqe~.175 aqciis organizatorebi iyvnen samxreT oseTis axalgazrduli politikis sammarTvelo da axalgazrduli organizacia “Новые
люди”. 2010 wlis 10-18 ivniss Gatarda ruseTis kvireuli. cxinvalSi
gaimarTa sajaro leqcia-moxsenebebi Temaze: „osebi rusul armiaSi~.176
aseve moewyo mrgvali magida „ruseTis roli oseTis saxelmwifoebriobis aRdgenaSi~. 12 ivniss cxinvalSi gaixsna `rusuli saxli~
da Gatarda mrgvali magida „ruseTi da samxeT oseTi 21-e saukeneSi~.177
175
176
177
160
2008 wlis 12-16 noembers soxumSi Gatarda patriotul -kulturuli
aqcia „afxazeTi _ megobrebis qveyana~. RonisZiebis amocana iyo rusi
telemayureblebisaTvis Tanamedrove afxazeTis mimzidvelobis
warmoGena da maTSi afxazeTisadmi interesis gazrda. RonisZiebaSi
monawileobas iRebda rusuli telearxi „tv centri~.
rac Seexeba aqciis WeSmarit mizans, igi Tavadve ganmartes organiza
torebma. maTi azriT, es proeqti „udavod warmoadgens 2008 wlis
aprilis TveSi ruseTis prezidentis vladimer putinis ruseTis
sagareo saqmeTa saministrosa da ruseTis mTavrobis mimarT
mocemuli davalebis Sesrulebisaken gadadgmul pirvel nabijs,
rac miznad isaxavda afxazeTTan savaWro-ekonomikur, socialur,
samecnier-teqnikur dargebSi, informaciis, kulturisa da ganaT
lebis sferoebSi urTierTobis mowesrigebas, maT Soris ruseTis
regionebis GarTulobiT am procesebSi.~178
proeqtis erT-erT RonisZiebad dagegmili iyo gasvliTi tele
gadacemis momzadeba saxelwodebiT „Seni bedis quGa~ (Улица твоей
судьбы), romlis organizebac TviT moskovisa da sruliad ruseTis
kaTalikos-patriarqis aleqsei II kurTxeviT iyo ganxorcielebuli.
telegadacemis Seqmna xorcieldeboda ruseTis federaciis regionuli ganviTarebis saministrosa da fond „russki miris~ finansuri
mxardaWeriT.
aqciis organizatorebi: regionuli sazogadoebivi organizacia
„voini duxa~ _ rusuli nacionalistur-patriotuli gaerTianeba,
telekompania tv centris (TV центр) programa „Seni bedis quGa~,
marTlmadidebluri saqvelmoqmedo fondi „peresveti~, fondi „evraziis kvlevebis centri~- organizacia, romlis mizansac „ruseTsa da
yofil sabWoTa kavSiris republikebs Soris kulturuli, humanitaruli da saganmanaTleblo kavSirebis ganviTareba warmoadgens~179 da
178
http://www.abkhaziya.org/news_detail.html?nid=21063
179
http://www.ea-studies.ru/about/
161
romelic kremlis erT-erT ideur laboratorid da „rbili Zalis~
ganmaxorcielebel struqturad moiazreba. kompania „a mobail~,
„afxazeTis sazogadoebrivi olimpiuri moZraoba~ da sxv.
afxazeTSi „farTo masebis~ yuradRebis misapyrobad sportuli
RonisZiebebic imarTeba. 2009 wlis 3 agvistos soxumSi gaimarTa me6 „saerTaSoriso~ festivali WadrakSi, saxelwodebiT “ABKHAZIA OPEN:
soxumi 2009”. turnirSi monawileobas iRebdnen ruseTisa da afxazeTis 200-mde moWadrake. turniris mTavari msaji iyo krasnodaris
Wadrakis federaciis aRmasrulebeli direqtori aleqsandr sapfi
rovi. amave wlis agvistos Sua ricxvebSi q. gagraSi gaimarTa „saerTa
Soriso~ turniri GogburTSi, romelSic monawileobas iRebdnen
axalgazrdebi moskovidan, sankt-peterburgidan, vladikavkazidan,
soWidan, nalGikidan, adleridan, taganrogidan da ivanovodan.
2009 wlis ivlisSi soxumSi moewyo ruseTisa da afxazeTis veteran
fexburTelTa Sexvedra mini fexburTSi. ruseTis mxares am Sexved
raze warmoadgendnen ruseTis nakrebis yofili wevrebi sergei kiriakovi, dimitri ananko, axrik cveiba da a.S.
imave wlis oqtomberSi soxumSi Gatarda rusul-afxazuri erTob
livi aqcia „moskovis sporti afxazeTSi~. ZiriTadi RonisZiebebi
Gatarda muhajirebis sanapiroze. RonisZiebis farglebSi afxazeTisa
da moskovis mTavrobebis mier dagegmili iyo amxanaguri Sexvedrebi
fexburTSi, master-klasebi da saGvenebeli gamosvlebi ZiudoSi, samboSi, sumoSi, WadrakSi, motofrisTailSi da a.S. RonisZiebaSi aseve
monawileobas iRebdnen ruseTis saxalxo artisti nadeJda babkina
da misi ansambli „russkaia pesnia~, aseve musikisa da xelovnebis sxva
warmomadgenlebi ruseTidan da afxazeTidan.
19 oqtombers Sedga ruseTsa da afxazeTs Soris fizikuri kulturisa
da sportis sferoSi TanamSromlobis memorandumis xelmoweris
ceremoniali.
162
afxazi sportsmenebi saerTaSoris turnirebze ruseTis federaciis
saxeliT monawileoben. 2009 wlis 23 seqtember afxazma moWidavem
denis carguSma ruseTis moWidaveTa erovnul nakrebs msoflio
Gempionis oqros medali moutana.180
ruseTi mcdelobas ar aklebs moizidos turistebi afxazeTis
kurortebze, rac miznad isaxavs afxazeTis mimarT ruseTisa da
msoflios sxva qveynebis moqalaqeTa dainteresebis gazrdas. reklama
ZiriTadad turistuli firmebis saitebze Tavsdeba. aRsaniSnavia
rom aseTi firmebi, rogorc wesi, ruseTSia ganlagebuli. afxazeTSi moqmed ZiriTad turistul kompaniad iTvleba „rusalturi~,
romlis ofisi moskovis centrSi mdebareobs. sainteresoa, rom
ofisSi moqmedi saSvebis sistema rusuli saxelmwifo dawesebulebis
Ginovnikebsac ki SeSurdebaT.181
savaWro niSani „rusalturi~ daarsebulia 1996 wels. Sps „apsnituri~ aris „rusalturis~ markis mflobeli da warmoadgens rusuli
bazris dasvenebis organizebis liders afxazeTis respublikaSi.
ruseTSi am kompaniasTan TanamSromlobs 2000-mde turistuli
saagento, amitom afxazeTSi turis yidva TiTqmis yvela msurvels
SeuZlia. kompanias aqvs yvelaze didi kvotebi afxazeTs sastumroebsa
da pansionatebSi da turistebs sTavazobs dasvenebas afxazeTis
kurortebze: gagra, biWvinTa, soxumi, axali aToni, gudauTa, miusera
da a.S. kompania emsaxureba rogorc kerZo, ise korporatiul klientebs.
igive rusalturs Semdeg gverdze detalurad aqvs aRwerili, rom
ruseTis moqalaqeebsa da dsT-s moqalaqeebs SeuZliaT uvizod
gadalaxon ruseT-afxazeTis sazRvari, saerTo sabaJo da sasazRvro
Semowmebis Semdgom. ruseTis moqalaqeebs, aseve dsT-s moqalaqeebs
(ukrainisa da tajikeTis garda) SeuZliaT sazRvargareTis pasportebTan erTad aseve ruseTis federaciis moqalaqis Sida pasportebic
180
http://www.allsportinfo.ru/index.php?id=32220
181
http://www.abkhazia.ru/tours/
163
gamoiyenon. 2009 wlis aprilidan ukrainisa da tajikeTis moqalaqe
ebisaTvsi aucilebelia sazRvargareTis pasportebis qona. ucxoeTis moqalaqeebs aucileblad unda hqondeT ruseTis federaciis
viza (orjeradi an mravaljeradi-ruseTis federaciaSi Sesvlisa da
gasvlis) da afxazeTis vizebi.
afxazeTis respublikis sakurorto mosakrebelis Sesaxeb 2006 wlis
25 ivlisis kanonis Tanaxmad sazRvargareTis moqalaqeebi afxazeTSi
Gasvlisa da qveyanaSi dasvenebis mizniT 3 dRe-RamiT darGenis
SemTxvevaSi ixdian sakurorto mosakrebels 30 rublis odenobiT
dasasvenebeli adgilis mixedviT.182
saitze aseve dawvrilebiTaa mocemuli afxazeTis sakurorto adgilebSi
dasvenebis fasebi.
afxazeTis ZiriTad sakurorto qalaqebSi ivnisi-agvistos periodSi
sastumros saSualo dRiuri fasi saSualod 1000-2600 rusul
rublamde meryeobda (50-100$), bavSvi _ saSualod 600-1300 rubli
(daaxloebiT 25-50$), ufro Zviri Rirda oTaxi kondicioneriT,
televizoriT, macivriTa da aivniT 2500-6000 rublamde (100-220$).
kerZo seqtorSi fasebi SedarebiT ufro dabalic iyo.
miuxedavad arc Tu ise maRali fasebisa, afxazeTSi 2010 wels sakurorto sezoni Gavarda. Tu 2009 wels afxazeTSi 5000-mde turisti
Gavida,183 2010 wels es ricxvi zogierTi sainformacio wyaros cnobiT
200-s ar aRemateboda. turistuli sezonis Gavardnis ZiriTad
mizezad ruseT-afxazeTis sazRvarze gaWianurebuli formaluri
procedurebi, afxazeTSi rTuli kriminogenuri situacia da samxedro
teqnikis mozRvavebuli raodenobaa, rac arc Tu ise dadebiTad
moqmedebs damsveneblis ganwyobaze, aseve damsveneblebi uGiodnen
momsaxurebisa da kvebiT uzrunvelyofis dabal dones. yvelaze
182
http://abkhazia.ru/useful/
183
http://www.rosbalt.ru/2010/07/21/755403.html
164
didi sayvedurebi ki afxazeTis saxelmwifo sadazRvevo uwyebaze
wamovida, rogorc zemoT aRvniSneT, Tu pirovneba afxazeTSi 3 dRiT
Gadis, igi ixdis dazRvevis gadasaxads 30 rublis odenobiT, xolo
Tu sam dReze mets Gerdeba maSin _ 250 rubls, ojaxTan erTad dasvenebis SemTxvevaSi ki es Tanxa sakmaod izrdeba. Tumca afxazeTis
oficialuri struqturebi saguldagulod cdiloben turistebis
raodenobis gazviadebas. maTi mtkicebiT marto 2009 wels afxazeTSi
milionamde turisti Gasula,184 rac afxazeTSi arsebuli dRevandeli
infrastruqturis gaTvaliswinebiT yovelgvari fantaziis zRvarze
metia.
afxazeTis damoukideblobis popularizaciis mizniT, 2009 wels
ruseTis federaciaSi „damoukidebeli afxazeTis respublikis~
safosto markebis pirveli seria gamoica. saxelmwifo kompania „afxaz
kavSiris~ (“Абхазсвязь”) generaluri direqtoris eduard filias
sityvebze dayrdnobiT sainformacio saagento iuwyeba, rom gamocemulTa Soris aris markebi me-8 saukuneSi afxazTa saxelmwifos
gamosaxulebiT, romlis dedaqalaqic Turme „quTaisi _ dRevandeli
samegrelo~ yofila!185 aseve daibeWda afxaz-abazgTa xalxebis mexuTe
msoflio kongresis, afxazeTis gamarjvebisa da damoukideblobis
15 wlisadmi miZRvnili markebi.
erT-erTi marka miZRvnilia ruseTis samSvidobo Zalebisadmi. filias
gancxadebiT, marTalia afxazuri markebi jerjerobiT marto afxazeTis teritoriaze moZraobs, magram igegmeba ruseTis federaciis
kavSirgabmulobis saministrosTan xelSekrulebis gaformeba, ris
Sedegadac afxazuri markebis sazRvargareT mimoqcevisa da afxazeTSi werilebis mimosvlis problema erTianad moixsneba. amJamad
es problema, filias ganmartebiT, gvardeba isev ruseTis daxmarebiT: afxazeTis moqalaqeebisaTvis gankuTvnili safosto gzavnilebi
Gadis q. soWSi, sadac gaxsnilia specialuro safosto yuTi #1455.
184
http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/164334/;
185
http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/stamps_abhazia
165
kviraSi orjer afxazeTis kavSirgabmulobis TanamSromeli miemgzav
reba soWSi da iqidan Gaaqvs werilebi afxazeTSi.186
okupirebuli teritoriis „aTvisebaSi~ ruseTis kavSirgabmulobis
wvlili mxolod safosto markebiTa da werilebis mimosvliT ar
Semoifargleba. 2009 wlis noemberidan daiwyo afxazeTis gadayvana
ruseTis satelefono kodebze + 7 940 mobiluri kavSirisaTvis da
+ 7 840 stacionaruli telefonebisaTvis. satelefono numeraciac,
rogorc ruseTis teritoriaze, Svidcifriani gaxda.
2010 wlis ianvrisaTvis aRniSnuli procesi dasrulda da afxazeTi
mTlianad Gaewera ruseTis satelefono kodebis sistemaSi.187
186
http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/stamps_abhazia
187
http://www.interfax.ru/society/txt.asp?id=117518&sw=interfax&bd=17&bm=12&by=
2009&ed=17&em=1&ey=2010&secid=0&mp=0&p=46
166
ganaTleba da mecniereba, rogorc
„ruseTis rbili Zalis~ instrumenti
Tengiz fxalaZe , nato baGiaSvili
mefis ruseTisa da sabWoTa kavSiris periodSi ganaTlebisa da mecnierebis sferoSi moskovze damokidebulebis sistema batonobda.
XX saukunis 90-iani wlebidan am sistemam rRveva daiwyo. ssrk-s daSlis Semdeg ruseTis federacia cdilobs daimkvidros postsabWoTa
sivrcis ZiriTadi saganmanaTleblo-samecniero centris statusi,
magram moskovis politika am mimarTebiTac ideologiuri wnexisa
da mouxeSavi biurokratiis GarGoebSia moqceuli, rac am sferoSi
gaformebuli ormxrivi xelSekrulebebs ZiriTadad formalur
xasiaTs aniWebs.
saqarTvelosa da ruseTis federacias Soris saganmanaTleblo da
samecniero sferoSi moqmedi xelSekrulebebia:
1. SeTanxmeba saqarTvelos respublikis mTavrobasa da ruseTis
federaciis mTavrobas Soris samecniero-teqnikuri
TanamSromlobis Sesaxeb (1994 wlis 3 Tebervali);
2. SeTanxmeba saqarTvelos respublikis mTavrobasa da ruseTis
federaciis mTavrobas Soris kulturis, mecnierebisa da
ganaTlebis dargSi TanamSromlobis Sesaxeb (1994 wlis 3
Tebervali);
3. SeTanxmeba saqarTvelos ganaTlebis saministrosa da ruseTis
federaciis ganaTlebis saministros Soris ganaTlebis
sferoSi TanamSromlobis Sesaxeb (2004 wlis 11 Tebervali).
167
saswavlo procesi saqarTveloSi (okupirebuli teritoriebis
gamoklebiT) mimdinareobs saqarTvelos ganaTlebis saministros
mier damtkicebuli programiTa da saxelmZRvaneloebiT. rusul da
qarTul-rusul skolebSi swavlebac am programiTa da saxelmZRva
neloebiT xorcieldeba. radikalurad gansxvavebuli situaciaa
okupirebul teritoriebze. afxazeTsa da samxreT oseTSi swavleba
ruseTis ganaTlebis saministros programiTa da saxelmZRvaneloebiT
mimdinareobs, romlebic srulad miesadageba oficialuri moskovis
ideologias.
rusul oficialur wyaroebze dayrdnobiT, ruseTis umaRles saswav
leblebSi sabiujeto dafinansebiT swavlobs 600-mde qarTveli
studenti da aspiranti188 (am SemTxvevaSiac aqcenti erovnebaze keTdeba da ara moqalaqeobriv kuTvnilebaze). es ZiriTadad ruseTSi
qarTuli diasporis warmomadgenlebi arian. rac Seexeba saqarTvelodan oficialurad gagzavnil studentebs, saqarTvelos ganaT
lebis saministros monacemebiT189 2005 wels ruseTis federaciaSi
swavlis gasagrZeleblad 15 adamiani gaemgzavra, rac 2005 wels sazR
vargareT swavlis gasagrZeleblad wasulTa saerTo raodenobis
(sul 311 studenti) 4.8%-s Seadgens. 2006-2008 w.w. ruseTis fede
raciaSi swavlis gasagrZeleblad arc erTi studenti ar gagzavnila.
es statistika naTlad mowmobs, rom ruseTis agresiulma politikam
saqarTvelos mimarT Tavisi asaxva ganaTlebis sferozec hpova. am
mxriv mniSvnelovania saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis minis
tris ramdenime brZaneba, romelTa saSualebiTac 2008 wlis agvistos omis Sedegad dazaralebuli, ruseTis federaciaSi mcxovrebi
an saswavleblad wasuli qarTveli axalgazrdebis dasaxmareblad
ganxorcielda Semdegi programebi:
1. ,,2008 wlis 7 agvistomde ruseTis federaciaSi mcxovrebi
saqarTvelos moqalaqeebis saqarTvelos akreditebul umaRles
188
http://www.georgia.mid.ru/rg/rg_05.html
189
http://mes.gov.ge/index.php?module=text&link_id=68&lang=geo
168
saganmanaTleblo dawesebulebaSi swavlis gagrZelebis uflebis
mopovebis wesis damtkicebis Sesaxeb~ saqarTvelos ganaTlebisa
da mecnierebis ministris 2009 wlis 06 ianvris #2 brZaneba.
mizani: 2008 wlis agvistoSi ruseTis federaciis mier
saqarTveloSi warmoebuli saomari moqmedebebis Sedegad
dazaralebuli, ruseTis federaciaSi mcxovrebi saqarTvelos
moqalaqeebis saqarTvelos umaRles saganmanaTleblo sivrceSi
integraciis xelSewyoba.
programa moqmedebda 2009 wlis ivlisamde. aRniSnuli
programis farglebSi saqarTvelos akreditebul umaRles
saganmanaTleblo dawesebulebebSi swavlis ufleba mieniWa
ruseTis federaciaSi mcxovreb 43 saqarTvelos moqalaqes.
2. ,,saqarTvelos akreditebul umaRles saganmanaTleblo
dawesebulebaSi erTiani erovnuli gamocdebis/saerTo
samagistro gamocdebis gavlis gareSe akreditebuli programiT
swavlis uflebis mqone abiturientebis/magistrantobis
kandidatebis/studentebis mier dokumentebis wardgenis da
ganxilvis wesis damtkicebis Sesaxeb~ saqarTvelos ganaTlebisa da
mecnierebis ministris 2009 wlis 04 seqtembris #725 brZaneba.
mizani: ucxo qveynisa da ucxo qveyanaSi mcxovreb saqarTvelos
moqalaqe abiturientTa xelSewyoba da studentTa mobiluroba.
programis farglebSi, 2008 wlis 7 agvistos Semdeg
saqarTvelos akreditebul umaRles saganmanaTleblo
dawesebulebebSi swavlis gagrZelebis ufleba mieniWa ruseTis
federaciaSi mcxovreb 100-ze met qarTvel axalgazrdas.
saqarTvelos ganaTlebis saministros oficialuri informaciiT,
saqarTveloSi amJamad 2300 zogadi saganmanaTleblo dawesebulebidan
409 aris araqarTulenovani (maT Soris, skolebi enobrivi seqtorebiT da skolebi, sadac swavlebis ena aris mxolod rusuli/azerbai-
169
januli/somxuri), saqarTveloSi moqmedebs 140 somxurenovani, 124
azerbaijanulenovani, 142 rusulenovani da 3 osurenovani skola.
amJamad saqarTveloSi aris 14 skola sadac swavla mxolod rusul
enaze mimdinareobs, maT Soris 12 saxelmwifo da 2 kerZo.
aRniSnuli monacemebi ar moicavs saqarTvelos okupirebul terito
riebs. sanam uSualod aRniSnul regionebSi arsebul viTarebas SevexebodeT, mizanSewonilad gvesaxeba warmovaGinoT zogadad saqarTvelos
ganaTlebis sistemis mokle analizi da is SesaZleblobebi, romelic
gaaGnia araqarTulenovan mosaxleobas ganaTlebis misaRebad.
saqarTvelos mravalerovani saxelmwifoa. statistikis erovnuli
samsaxuris mier 2002 wels Gatarebuli aRweris monacemebis mixedviT mudmivi mosaxleobis ganawileba, okupirebuli teritoriebis
monacemebis gareSe. calkeuli erovnebebis mixedviT Semdegnairia:190
sul mosaxleoba - 4371535
maT Soris:
- 3661173
qarTveli azerbaijaneli - 284761
somexi - 248929
rusi
- 67671
osi - 38028
afxazi - 3527
iezidi - 18329
berZeni - 15166
qisti - 7110
ukraineli - 7039
germaneli - 651
190
170
TaTari - 455
belorusi - 542
Turqi (osmani) - 441
poloneli - 870
qurTi - 2514
GeGeni - 1271
moldoveli - 864
ebraeli - 3772
boSa - 472
asirieli - 3299
sxva - 4651
http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/georgian/census/2002/I%20tomi%20%20saqarTvelos%20mosaxleobis%202002%20wlis%20pirveli%20erovnuli%20sayov
elTao%20aRweris%20Sedegebi.pdf
warmodgenili cxrilidan aSkarad Gans, Tu raoden didi mniSvneloba
aqvs saqarTveloSi, rogorc mravalerovan saxelmwifoSi, araqarTulenovani mosaxleobis ganaTlebis sakiTxebs.
sk o la m de l i g an aT le b a
2009 wlis 31 marts saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministris #188-e brZanebiT daamtkicda qarTuli enis programa, romlis farglebSiac saministrom 2009 wlidan daiwyo qveprogramis,
`skolamdeli ganaTlebis safexurze qarTuli enis swavlis xelSewyoba
araqarTulenovan regionebSi~ ganxorcieleba. qveprogramis mizania
araqarTulenovan regionebSi qarTuli enis codnis donis amaRleba
skolamdel asakSi bavSvebisaTvis xarisxiani saganmanaTleblo prog
ramis miwodebis gziT. qveprogramis farglebSi gaTvaliswinebulia
qvemo qarTlisa da samcxe-javaxeTis regionSi191 SerGeuli eqvsi
sajaro skolis bazaze skolamdeli ganaTlebis centrebis mowyoba,
centrebisaTvis maswavleblebisa da bavSvebis saxelmZRvaneloebis
gamocema, saTanado inventarisa da saswavlo TvalsaGinoebebis
Sesyidva. garda amisa, gansazRvrulia mSobelTa ganaTlebis
saxelmZRva-nelos SemuSaveba, romelic iTargmneba da gamoicema
azerbaijanul da somxur enebze.
zo g ad i g an aT le b a
araqarTulenovani skolebis saxelmZRvaneloebiT
uzrunvelyofa
saqarTvelos zogadsaganmanaTleblo sistemis gardaqmnisa da
ganmtkicebis procesis farglebSi saqarTveloSi Seiqmna axali saswavlo gegmebi da maT safuZvelze _ axali saxelmZRvaneloebi. axal
191 orive regioni warmoadgens saqarTvelos azerbaijanuli da somxuri
mosaxleobis kompaqturad dasaxlebis adgilebs.
171
saswavlo gegmebsa da saxelmZRvaneloebs saqarTvelos araqarTulenovani skolebic iReben (maT Soris azerbaijanul, rusul da somxur
enebze).
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministrom 2005 wels
pirvelad araqarTulenovani saxelmwifo zogadsaganmanaTleblo
skolebisTvis daiwyo qarTuli saganmanaTleblo standartis Sesa
bamisi saxelmZRvaneloebis masStaburad Sesyidva.
qarTulis, rogorc meore enis, standartebis implimentaciisa
Tvis saWiro gaxda qarTuli enis axali tipis saxelmZRvaneloebis
momzadeba, romelic meore enis swavlebis meTodikas da sakomunikacio enis swavlebis principze iqneboda dafuZnebuli. Sesabamisad,
2005-2006 wlebSi Seiqmna am tipis saxelmZRvanelos _ „TavTavis~
I da II nawili, romelic daefuZna enis flobis doneebis ganmsazRvrel
kriteriumebs, momzadebuls evropis sabWos programis „evropuli
enis portfoliosa~ da „ucxo enis swavlis, swavlebisa da Sefasebis
erTiani evropuli sarekomendacio GarGos~ farglebSi. „TavTavis~
I nawili Sedgeba moswavlis wignis, savarjiSoebis wignisa da maswavleblis wignisagan, xolo II nawili _ moswavlis wignis, savarjiSoebis
wignis, maswavleblis wignis da portfoliosagan. 2007 wels gan
xorcielda „TavTavis~ III donis kompleqtis momzadeba da danergva,
rac moicavda avtorTa koleqtivis mier saxelmZRvanelos momzadebas (moswavlis wigni, savarjiSoebis rveuli, maswavleblis wigni)
da dabeWdvas. saxelmZRvanelo „TavTavis~ samive donis kompleqti
usasyidlod daurigda yvela araqarTulenovan (maT Soris rusul
enovan) skolas.
garda amisa, saqarTvelos istoriisa da geografiis saxelmZRva
neloebi 100%-iT miiRo yvela me-5 klaselma. amave sagnebSi saxel
mZRvaneloebi miiRes araqarTulenovani skolebis VI-XI klaselebmac.
2008 wlis ganxorcielebuli aqtivobebis statistikuri monacemebi
aseTia:
172
2008 wels, saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministrom
qvemo qarTlis 7 raionis (bolnisi, TeTriwyaro, walka, gardabani, marneuli, dmanisi, rusTavi) skolas dauriga 34 438 saskolo
saxelmZRvanelo. amave wels samcxe-javaxeTis 6 raionis (borjomi,
ninowminda, axalqalaqi, axalcixe, adigeni, aspinZa) skolebs daurigda 16 883 erTeuli saskolo saxelmZRvanelo.
2008 wels erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris
mier qvemo qarTlis skolebSi 7290 saxelmZRvanelo, xolo samcxejavaxeTis skolebSi 4497 saxelmZRvanelo darigda (qarTuli ena,
maTematika, biologia, musika, xelovneba da ucxo enebi).
2008 wels „araqarTulenovan skolebSi saxelmwifo enis Seswavlis
programis~ farglebSi saqarTvelos yvela araqarTulenovani skolis
meoreklasel moswavles ufasod daurigda me-2 klasis qarTuli enis
saxelmZRvanelo „SeviswavloT qarTuli ena~. programis farglebSi
sul SeZenil iqna 7000 wigni.
„araqarTulenovani seqtorebis moswavleTa saxelmZRvaneloebis
xelmisawvdomobis gaumjobesebis qveprogramis~ farglebSi 2009 wels
uzrunvelyofil iqna yvela araqarTulenovani skolisa da seqtoris
6025 me-3 klasis moswavlisaTvis (maT Soris 1888 rusulenovani
moswavle) „qarTuli, rogorc meore ena~ saxelmZRvanelos darigeba.
saskolo grantebis programis warmatebiT ganxorcielebisaTvis maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centrma moamzada „proeqtis
mosamzadebeli saxelmZRvanelo~ da skolebs GautardaT treningebi,
Tu rogor unda SeeqmnaT „skolis gaumjobesebis proeqtebi~.
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros da maswavleb
lebis profesiuli ganviTarebis centris mier ganxorcielda programa „araqarTulenovani skolebis qarTuli enis maswavlebelTa
gadamzadeba~. am droisaTvis gadamzadebul iqna araqarTulenovani
skolebis qarTuli enis 250 maswavlebeli.
173
2009 wels saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro da
maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri axorcielebs or
programas: 1) „kvalificiuri qarTuli enis specialistebi eTnikuri
umciresobebiT dasaxlebuli regionebis skolebSi~ da, 2) „viswavloT
da vaswavloT qarTuli~.
programa „kvalificiuri qarTuli enis specialistebi eTnikuri
umciresobebiT dasaxlebuli regionebis skolebSi~ aris saxelmwifo
programa, romelic gulisxmobs eTnikuri umciresobebiT kompaqturad dasaxlebul regionebSi qarTuli enisa da literaturis
profesional maswavleblebs daeniSnoT maRali xelfasi. konkursis
Sedegad SeirGeva maswavleblebi, romlebic floben adgilobrivi
mosaxleobis enas da SeuZliaT maRal doneze aswavlon qarTuli ena
da literatura. SerGevisas prioriteti mieniWeba adgilobriv specialistebs da ukve moqmed qarTuli enis maswavleblebs. konkursis
wesiT SerGeul specialistebs, romlebic akmayofileben winaswar
gansazRvrul sakvalifikacio moTxovnebs, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centris mier GautardebaT Sesabamisi treningi
da gauformdebaT xelSekruleba. xelSekrulebis safuZvelze, garda
moswavleebis swavlebisa, maswavleblebi moamzadeben maTi an/da
mimdebare skolebis qarTuli enisa da literaturis maswavleblebs.
centris mier Gatarebuli treningis dasrulebisas SeirGeva 10
saukeTeso maswavlebeli, romlebic imuSaveben trenerebad. dana
rGeni SerGeuli 40 maswavleblisagan gansxvavebiT, isini moicaven
regionis yvela qarTulis Seswavlis msurvel maswavlebels. maswavleblebis da trenerebis movaleoba iqneba skolaSi sxvadasxva
aqtivobebis dagegmva/ganxorcieleba, TavianT TemSi garemos gaaqtiureba, qarTuli enis klubebis Seqmna, romlebSic moewyoba qarTuli
enis saRamoebi/konkursebi. am RonisZiebebSi GarTuli iqnebian ara
marto maswavleblebi da moswavleeebi, aramed mSoblebic.
programa „viswavloT da vaswavloT qarTuli~ iTvaliswinebs,
yvela eTnikuri umciresoebis qarTuli enis da literaturis mas-
174
wavleblis trenings da profesiul ganviTarebas. imisaTvis, rom
virtualuri sivrce xelmisawvdomi iyos enobriv umciresobaTa
warmomadgenlebisaTvis, saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis
saministro axorcielebs specialur programebs. saganmanaTleblo
reformis farglebSi erT-erT aseT warmatebul proeqtad iTvleba
saqarTvelos skolebis kompiuterizaciis programa „irmis naxtomi~.
programa 4 wlis ganmavlobaSi saqarTvelos yvela zogadsaganmanaTleblo saswavlo dawesebulebas, maT Soris araqarTulenovan
skolebs, uzrunvelyofs kompiuteruli teqnikiTa da internetis
momsaxurebiT, moaxdens informaciuli teqnologiebis integrirebas saswavlo procesSi.
multilingvuri ganaTleba
2008 wels, saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministroSi, euTos
mxardaWeriT, SemuSavebul iqna politikis dokumenti da samoqmedo gegma
(2009-2014) „erovnul umciresobaTa integracia multilingvuri ganaT
lebis saSualebiT~. samoqmedo gegmis Sesabamisad, 2009 wlis 31 marts
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministris #185 brZanebiT
damtkicda „multilingvuri swavlebis xelSewyobis programa~.
programis farglebSi gaTvaliswinebulia multilingvuri swavlebis
programebis pilotireba 40 araqarTulenovan (maT Soris 15 rusul-
enovani) skolaSi. multilingvuri programebis ganxorcielebaze
treningebi GautardaT ganaTlebis saministros TanamSrolebs,
skolis direqtorebs, saganmanaTleblo resurscentrebis Tana
mSromlebsa da maswavleblebs.
aseve, ganaTlebisa da mecnierebis saministrSi mimdinareobs muSaoba
multilingvuri swavlebis programebis nimuSebze zogadi ganaTlebis
yvela safexurisaTvis. amave centris mier SemuSavdeba multilin-
gvuri ganaTlebis saxelmZRvanelo da damatebiTi saswavlo masalebi,
romlebic araqarTulenovan skolebs usasyidlod daurigdebaT.
175
u m aR le s i g an aT le b i s x e lm i saw v d o m o b a
2008 wlis dasawyisSi saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis
saministrosa da gamocdebis erovnuli centris erToblivi iniciativiT ganxorcielda sakanonmdeblo cvlilebebi, romlis mixedviT
saqarTvelos araqarTulenovan abiturientebs miecaT erTiani
erovnuli gamocdebis mSobliur enaze Gabarebis SesaZlebloba
(garda saxelmwifo enisa).
„socialuri grantebis~ programis farglebSi saxelmwifo afinansebs im studentebs, vinc saSualo ganaTleba qvemo qarTlisa da
samcxe-javaxeTis araqarTulenovan skolebSi miiRo. TiToeuli
regionidan 20 studenti finansdeba.
saqarTvelos prezidentTan arsebul ganviTarebisa da reformebis
fondi ucxoeTSi swavlebis dafinansebis programas sTavazobs
erovnuli umciresobis warmomadgenlebs. fondis dafinansebiT,
2007 wels biznes-administrirebis sabakalavro programaze ungreTsa
da aSS-Si erovnuli umciresobis 7 wamomadgenli gaemgzavra. konkursis
saSualebiT SeirGa 7 studenti 2008 welsac.
saxelmwifo enis swavlebis gaZlierebis fonze mniSvnelovani iyo
eTnikuri jgufebisaTvis mSobliuri enis swavlebis meTodikis
ganaxlebac. daiwyo azerbaijanulis, rogorc mSobliuri enis,
mxardaWeris programebi qvemo qarTlis araqarTulenovan skolebSi,
saTanado standartebis momzadebiTa da pedagogebis treningebiT.
am programis farglebSi treningi 500-mde pedagogma gaiara.
2006 wlidan erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris
mier xdeba gazeT `dialogis~ gamocema, romelic skolis administracias, maswavleblebs, mSoblebs, moswavleebs saSualebas aZlevs
SekiTxvebiT mimarTon uSualod centris eqspertebs, gauziaron maT
TavianTi xedvebi da miiRon maTgan pasuxebi.
176
àraqarTulenovani seqtorebis moswavleTa saxelmZRvaneloebis
xelmisawvdomobis gaumjobesebis qveprogramis~ (biujeti: 543,600
lari) farglebSi 2009 wels saqarTvelos araqarTulenovani sajaro
skolebis 6025 mecxreklaseli uzrunvelyofil iqna saqarTvelos
istoriis, geografiisa da samoqalaqo ganaTlebis saxelmZRva
neloebiT TavianT mSobliur enaze (maT Soris 1888 rusulenovani
moswavle). 2010 wels, zemoaRniSnuli qveprogramis farglebSi saministros mier uzrunvelyofili iqneba me-7, me-8, me-10, me-11, me-12
klasebis moswavleebisaTvis saqarTvelos istoriis da saqarTvelos
geografiis saxelmZRvaneloebis darigeba (sul: 9440 rusulenovani
moswavle).
2009 wels gamocdebis erovnuli centri saqarTvelos ganaTlebisa
da mecnierebis saministrosTan erTad atarebs saskolo olimpiadebs qarTul, azerbaijanul, somxur da rusul enebze. erovnuli
gamocdebis centri aseve uzrunvelyofs eqsternatis gamocdebisas
testebis Targmnas azerbaijanul da somxur enebze. aseve, direqtorobis kandidatTa testirebisas gaTvaliswinebulia azerbaijanul,
somxur da rusul enebze Targmanis uzrunvelyofa.
2009 wels saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministris
brZanebiT damtkicda ùmciresobaTa enis dacvis qveprograma~. qveprograma iTvaliswinebs Tbilisis me-11 sajaro skolaSi 2007-2008
saswavlo wels ganaTlebisa da mecnierebis saministros dafinansebiT gaxsnili osuri sakvirao skolisaTvis dafinansebis gagrZelebas. Tbilisis me-11 sajaro skolis bazaze arsebuli osuri sakvirao
skola xels Seuwyobs osuri enis Semswavleli sakvirao skolis
tradiciis damkvidrebas, sadac osi bavSvebi (da sxva erovnebis dainteresebuli pirebi) Seiswavlian osur enas, maT kulturas, istorias,
folklors, qarTul-osur literaturul urTierTobebs, qarTvel
da kavkasiel xalxTan keTilmezoblur urTierTobebs, miTologias,
ekologias, kavkasiur cekvebs da simReras. igive programa 2010 welsac grZeldeba.
177
ru su l i sazo g ad o e b r i v - sa g an m an aT le blo
o r g an i zac i e b i s m o Rv aw e o b a saq ar T v e lo S i
amJamad saqarTveloSi mravali rusuli sazogadoebriv-saganmanaT
leblo da kulturuli organizacia moqmedebs. maTi umravlesobis
mizania rusuli enisa da rusuli kulturis popularizacia. saqarT
veloSi dRemde aqtiurad moRvaweoben rusi Tanamememuleebis
kavSiri „otGizna~, saerTaSoriso kulturul-saganmanaTleblo
kavSiri „russki klub~, fondi „russki mir~, saqarTvelos rusulenovani Jurnalistebis asociacia, saqarTvelos rus qalTa kavSiri
„iaroslavna~. TiTeul am organizacias aqvs filialebi saqarTvelos
sxvadasxva regoionSi an aerTianebs ramdenime organizacias. maga
liTad rus TanamemamuleTa kavSir „otGizna~-Si Tavis mxriv Sedis
25-mde organizacia, romelTa Sorisac aris: saqarTveloSi rusuli
saTvistomos saqvelmoqmedo-kulturuli da samecniero-saganmanaT
leblo kavSiri „raduga~, kavSiri „slavianski dom~, puSkinistebis
literaturul-poeturi gaerTiana „arioni~, saqarTveloSi rus
axalgazrdaTa kavSiri, saerTaSoriso humanitarul-saqvelmoqmedo
kavSiri „nadeJda~, pedagogTa kavSiri „ruskoe slovo~ da a.S.
samwuxaroa, rom zogierTi am organizaciaTagani cdilobs saqarT
veloSi arsebuli viTarebis araobieqturad asaxvas da xSirad
imeorebs kremlis ritorikas. magaliTad organizacia „otGiznas~
2009 wlis angariSSi miTiTebulia, rom saqarTveloSi rusuli ena
idevneba da rom xorcieldeba rusuli enis, rusuli kulturisa da
mTlianad rusuli faqtoris mizanmimarTuli gamodevna.192 Tumca
igive organizacia Tavadve ewinaaRmdegeba aRniSnul debulebas da
igive angariSSi miuTiTebs, rom igi aqtiurad muSaobs da axorcielebs sakuTar proeqtebs. angariSis mixedviT, „otGiznam~ 2009 wlis
ganmavlobaSi 100-ze meti sxvadasxva saxis RonisZieba da aqtivoba
ganaxorciela saqarTveloSi. misi ZiriTadi Zalisxmeva mimarTuli
iyo ruseTis federaciis TanamemamuleTa mxardaWeris saxelmwifo
192
178
http://www.otchizna.ge/otchet%202009.html;
programis Sesasruleblad, aseve sazRvargareT macxovrebeli
Tanamemamuleebis samSobloSi nebayoflobiT dabrunebis saxel
mwifo programis Sesasruleblad. aqtivobebidan gansakuTrebul
yuradRebas imsaxurebs axalgazrda TanamemamuleebTan mudmivi
kontaqtebi da erToblivi RonisZiebebi, rogorebicaa rusulenovan
skolebs Soris „brein ringis mowyoba~, didi samamulo omis dResaswaulebis dros skolis moswavleebisaTvis samamulo omis Temaze Sexvedrebisa da eqskursiebis mowyoba, aseve meTodologiuri saqminoba
_ rusulenovani skolebisa da moswavleebisaTvis ufaso meToduri
da saswavlo literaturiT momarageba. amave wels oqtomber-noemberSi „otGiznam~ Gaatara olimpiada rusul enasa da literaturaSi,
romelSic saqarTvelos sxvadasxva kuTxreebidan 600-mde bavSvma
miiRo monawileoba. aseve konkursi „saukeTeso maswavlebeli~,
kvalifikaciis amaRlebis kursebi rusuli enisa da literaturis
maswavleblebisaTvis (110 maswavlebelma gaiara kursebi). aseTi
RonisZiebebis dafinansebiT da ganxorcilebis masStabebiT saqarTveloSi arsebuli bevri sazogadoebriv-politikuri organizacia
ver daikvexnis, rac imis mimaniSnebelia, rom qveyanaSi sulac ar
xdeba rusuli an rusulenovani organizaciebis Seviwroeba, an maTTvis xelovnuri barierebis Seqmna.
amasve mowmobs rusulenovani kerZo skola „inteleqtis~ direqtoris
orest pesGanenkos portal „sooteGestvennikebisaTvis~ micemuli
interviu.193 sadac igi Jurnalistis dasmul kiTxvaze aRniSnavs, rom
misi saswavlo dawesebuleba cnobili iyo, rogorc samxreT kavkasiaSi
ruseTis jarebis skola #9, xolo Semdgom ruseTis saelGosTan
arsebuli skola, saqarTvelodan ruseTis jarebis gasvlisa da Semdgom saqarTvelo-ruseTs Soris diplomatiuri urTierTobebis
Sewyvetis gamo skola daxurvis saSiSroebis winaSe aRmoGnda, Tumca
daxmarebis xeli am skolas isev saqarTvelos mxarem gauwoda. dRes
igi funqcionierebs rogorc kerZo skola „inteleqti~, muSaobs
saqarTvelos ganaTlebis saministros gacemuli licenziis safuZ193
http://www.russedina.ru/articul.php?aid=11389&pid=21
179
velze. saswavlo programaSi Sedis yvela sagani, rac saqarTvelos
ganaTlebis saministros mier damtkicebul yovelwliur erovnul
gegmaSia gaTvaliswinebuli. Tumca inteviudan Gans, rom skolaSi
iswavleba is programac, romelic xels Seuwyobs ruseTis federaciaSi swavlis gagrZelebis msurvel moqalaqeebs.
interviuSi skolis direqtori gamoTqvams madlierebas saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mimarT da aseve
isani-samgoris resurs-centris xelmZRvanelis mimarT, romlebic,
misi TqmiT, yuradRebas ar akleben skolas da maqsimalurad exmarebian sakuTari SesaZleblobebis farglebSi.
aRsaniSnavia, rom 2009 wels skola „inteleqtis~ ramdenime warmatebul kursdamTavrebuls saqarTvelos prezidentis mier saGuqrad
gadaeca kompiuteri.194
saqarTveloSi aseve funqcionirebs rusuli enis Semswavleli centrebi da tardeba olimpiadebi rusul enaSi moswavleTa Soris.
amdenad, yovelgvari saubrebi rusuli enis devnasa da Seviwroebaze
mxolod da mxolod araobieqturi suraTis SemqmnelTa, Tu damatebiTi grantebis mopovebis msurvelTa fantaziis nayofs warmoadgens
da aranairi kavSiri arsebul realobasTan ar gaaGnia.
ok u p i r e bu l i t e r i t o r i e b i
sruliad gansxvavebuli viTarebaa saqarTvelos okupirebul teritoriebze. 1992-1993 wlebis konfliqtebis Semdgom afxazeTi da
samxreT oseTi Tanamimdevrulad gadadioda ganaTlebis rusul
standartebze.195 mas Semdgom afxazeTsa da samxerT oseTSi yvelaferi
keTdeboda am regionebSi rusuli ganaTlebis sistemis danergvisa da
194
http://www.vestikavkaza.ru/articles/obshestvo/mif/636.html 10.04.2009
195
http://ru.wikipedia.org/wiki/
180
adgilobrivi axalgazrdobis am procesebSi GarTvisaTvis. aRniSnuli
mimarTulebiT muSaoba 2008 wlis ruseT-saqarTvelos omis Semdgom
sagrZnoblad gaaqtiurda. gansakuTrebuli yuradReba eniWeba axalgazrdobis gagzavnas ruseTis umaRles saswavleblebSi, sadac isini
specialobasTan erTad Sesabamis ideur-politikur „ganaTlebsac~
miiReben. samxreT oseTisa da afxazeTis momavali elitis gamozrda
ruseTisaTvis umniSvnelovanesi amocanaa. rusuli “Soft Power”-is es
instrumenti uzrunvelyofs okupirebuli teritoriebis mosaxleobis Semdgom loialurobas moskovis mimarT, amitomac, kremli arc
Zalisxmevas da arc finansebs ar iSurebs aRniSnuli mimarTulebiT.
2008 wels afxazeTisa da samxreT oseTis moqalaqeebisaTvis ruseTis
umaRles saswavleblebSi Gasaricxad 70 adgili gamoyo, ris Sesa
xebac moxseneba ruseTis federaciis ganaTlebisa da mecnierebis
kolegiis 2008 wlis 12 noemberis sxdomaze gaakeTa saministros da
ganaTlebisa da mecnierebis dargSi saerTaSriso TanamSromlobis
departamentis Tavmjdomarem vladislav niGkovma. aRsaniSnavia,
rom kolegiis sxdomis ganxilvis Tema iyo „dsT-s qveynebSi rusuli
saganmanaTleblo saqmianobis ganviTarebisa da srulyofis, aseve
rusuli erovnuli saganmanaTleblo dawesebulebebis ganviTarebis
RonisZiebebi~. kolegias uZRveboda ruseTis ganaTlebisa da mecni
erebis ministri andrei fursenko.
amave sxdomaze moskovis m. v. lomonosovis saxelobis saxelmwifo
universitetis reqtori viqtor sadovniGi gamovida winadadebiT,
Seiqmnas specialuri uwyebaTSorisi komisia, romelic dakavebuli
iqneba ruseTis saganmanaTleblo teqnologiebis ganviTarebisa da
eqsportis xelSewyobis, aseve am mimarTulebiT mkafio erovnuli
strategiis SemuSavebis sakiTxebiT. misi azriT, es xels Seuwyobs am
mimarTulebiT momuSave yvela arsebuli uwyebis saqmianobis ukeT
koordinirebas, romelTa Sorisacaa organizaciebi „roszarubeJcentr~ da fondi „russki mir~.196
196
http://www.edu.ru/fasi/mon-site/press/reliz/5027,print/С
181
2009 wels ukve mxolod afxazeTis moqalaqeebisaTvis gamoyofil
iqna 100 adgili ruseTis teritoriaze arsebul umaRles saswavleb
lebSi. Tumca aRsaniSnavia, rom afxazeTis „prezidentis~ pirad saitze
ganTavsebuli informaciis mixedviT am wels mxolod 70 adgili
iqna aTvisebuli, aqedan 27 teqnikuri da teqnologiebis aTvisebis
specializaciiT, 12 _ jandacvis, 12 _ ekonomikisa da menejmentis
mimarTulebiT da sxv. danarGenma ver Gaabares gamocdebi.
2010 wels afxazeTidan mxolod 57 abiturienti gaxda ruseTis
umaRlesi saswavleblebis studenti. maTgan 14 iswavlis moskovis,
6 _ voroneJis, 6 _ rostovis, 3 _ sankt-peterburgis, aseve nalGikis,
riazanis da samaris umaRles saswavleblebSi. studentebi daeuflebian Semdeg specialobebs: 18 _ samSeneblo da satransporto speci
aloba, 5 _ kulturisa da xelovnebis mimarTulebiT, 8 _ samedicino,
5 _ ekonomikuri specialobiT, xolo 3 _ iurisprudenciis mimarTulebiT.197
afxazeTis de faqto mTavrobis vice-premieris leonid lakerbaias
gancxadebiT, limitis mopoveba SeuZlia àfxazeTis respublikis~
nebismier moqalaqes, mTavari moTxovna ki is aris, rom mas afxazuri
pasporti unda hqondes. Sesabamisi sabuTebis mogrovebis Semdgom
(maT Soris, janmrTelobis cnoba, romelSic miTiTebuli iqneba
Sidsze testis monacemebi) limitis mopovebis msurvelebi Sesabamis
gamocdebs Gaabareben. SesarGev komisias àfxazeTis respublikis
ganaTlebis saministro~ Gamoayalibebs. Garicxvisas upiratesobiT
afxazeTis omSi daRupulTa Svilebi, skolis medalosnebi da olimpiadebSi gamarjvebulebi isargebleben. sxva danarGen SemTxvevaSi
abiturientebi Gveulebrivi konkursis wesiT SeirGevian. Garicxu
lebi saerTo sacxovrebliT im SemTxvevaSi isargebleben, Tu aseTi
piroba umaRles saswavlebels gaaGnia. afxazi studentebi, garda
Gveulebrivi stipendiisa, yovelTviurad soxumis xelisuflebis
mier 5 aTasi rublis odenobiT daniSnul stipendiasac miiReben.
197
182
http://www.abkhaziagov.org/
moskovis saerTaSoriso urTierTobaTa saxelmwifo institutsa
(МГИМО) da afxazeTis saxelmwifo universitets Soris 2009 wlis
4 seqtembers gaformda xelSekruleba „urTierTTanamSromlobisa
da afxazeTSi diplomatiuri kadrebis momzadebis Sesaxeb~. am xelSekrulebis Tanaxmad, yovelTve saswavlo wlis ganmavlobaSi moskovis
saerTaSoriso urTierTobaTa saxelmwifo institutis profesorebi
leqciebs waukiTxaven afxaz studentebs rogorc saerTaSoriso urTi
erTobebis, aseve iuridiul da ekonomikur fakultetebze.
rac Seexeba samxreT oseTs, 2009 wels gamoyofili iyo 200 adgili,
magram, mxolod 150 abiturientma Seitana sabuTebi ruseTis umaRles saswavlebelebSi gamocdebis Gasabareblad. 2010 wels gamoiyo
172 adgili, aqedan aTvisebul iqna mxolod 117. 2010 wels aspiranturaSi swavlis gasagrZeleblad gamoiyo 26 adgili.198
paralelurad, ruseTis federaciaSi ara erTi RonisZieba imarTeba
samxreT oseTisa da afxazeTis sazogadoebriv-samecniero wreebisa
da politikosTa monawileobiT.
2010 wlis TebervalSi, afxazeTis de faqto arGevnebis Semdgom, swored
moskovis saerTaSoriso urTierTobaTa saxelmwifo institutSi studentebTan da profesor-maswavleblebTan SexvedriT daiwyo sergei
baRafSis òficialuri viziti~ ruseTis federaciaSi.199 afxazeTis
de faqto prezidentis oficialuri vizitebis nusxaSi aseve Sedioda
Sexvedrebi ruseTis prezident dimitri medvedevTan, ruseTis premierministr vladimer putinTan, mis moadgile sergei ivanovTan, transportis ministr igor levitinTan. vizitis programa iTvaliswinebda
ruseTsa da afxazeTs Soris samxedro, satransporto, sabanko, aseve
ukanono migraciasTan brZolisa da sagangebo situaciaTa likvidaciisa
da garemos dacvis sakiTxebSi sxvadasxva xelSekrulebebze xelmoweras.
vizitis bolos sergei baRafSi ruseTis patriarq kirilsac Sexvda.
198
http://osinform.ru/22778-v-rossijskie-vuzy-v-yetom-godu-postupilo-117.html
199
http://www.mgimo.ru/news/guests/document143693.phtml
183
mogvianebiT, ukve martSi (16.03.2010), amave vizitis gamoZaxili gaxda
isev moskovis saerTaSoriso urTierTobaTa saxelmwifo institutSi
gamarTuli samecniero konferencia, romelic afxazeTis ruseTis
imperiaSi Sesvlis 200 wlisTavs mieZRvna. konferenciis Tema iyo:
`ruseTi-afxazeTi: megobrobisa da urTierTTanamSromlobis 200
weli~. konferecias eswrebodnen institutis proreqtori sergei
bagaturovi, institutis profesor maswavleblebi, aseve moskovSi
samuSao vizitiT myofi afxazeTis de faqto premier-ministri sergei
Samba, romelmac waikiTxa moxseneba: „ruseTi da afxazeTi: istoria
da Tanamedroveoba~.200 rogorc ityvian, komentari zedmetia! mefis
ruseTis mier afxazeTis, iseve rogorc mTeli saqarTvelos, teritoriaze gatarebuli rusifikaciis politika, represiebi da afxazeTis mkvidri mosaxleobis udidesi nawilis iZulebiTi gadasaxlebis
xelSewyoba (muhajiroba)201 namdvilad „sazeimod aRsaniSnavi~ faqtia!
amave Sexvedraze sityviT gamovida ruseTis federaciis sagareo
saqmeTa saministros dsT-s me-4 departamentis direqtori andrei
kelini. romelmac SekrebilT amcno, Tu ra etapzea amJamad ruseTafxazeTis Tanamedrove urTierTobebi. man aRniSna, rom dRevandeli
„saxelmwifoTSorisi urTierTobebi~ swrafad viTardeba, ukve
xelmowerilia 34 xelSekruleba, male maTi ricxvi 50-s gadaaWarbebs. kelinma aRniSna, rom sagareo saqmeTa saministro axorcielebs
koordinirebul muSaobas, asrulebs ra dimitri medvedevis davalebas samxreT oseTisa da afxazeTis daxmarebis programis farglebSi.
misi TqmiT, ZiriTadi aqcenti amJamad gadatanilia usafrTxoebis
problemebis mogvarebaze, Semdgom ukve daiwyeba ekonomikuri progra
mebis ganxorcieleba. aseve mimdinareobs aqtiuri muSaoba afxazeTis
saerTaSoriso aRiarebis mimarTulebiT, rac grZelvadiani sakiTxia.
direqtoris TqmiT „sabWoTa kavSiris aRiarebasac mravali weli dasWirda!~202 verafers vityviT, udavod mravlismetyveli Sedarebaa!
200
http://www.mgimo.ru/news/press/document146878.phtml
201
http://en.wikipedia.org/wiki/Muhajir_(Caucasus)
202
http://www.mgimo.ru/news/press/document146878.phtml
184
plenarul sxdomas aseve eswrebodnen àfxazeTis elGi~ ruseTis
federaciaSi igor axba, `samxreT oseTis elGi~ ruseTis federaciaSi
dimitri medoevi, ruseTis sazogadoebisa da afxazeTis diasporis
warmomadgenlebi. konferenciaze sityviT gamovidnen rusi istorikosebi, eTnografebi, politologebi: aleqsandr krilovi, ana
broito, aleqsandr skakovi, lubov soloviova, aleqsandr kadirbaevi. afxazeTis humanitaruli kvlevebis institutis direqtori
vasili aviZba, afxazeTis saxelmwifo universitetis arqeologiis,
istoriisa da eTnografiis kaTedris gamge antonina xaSba, eTnologi
Teimuraz aGuRba, aseve afxaz-abazgTa xalxis msoflio kongresis
prezidenti taras samba, mwerali denis GaGxalia. monawileTa moxsenebebi calke broSurad gamoica.
xSiria ruseTis samecniero wreebis warmomadgelobiTi vizitebi
afxazeTSi da erToblivi konferenciebis mowyoba. aRsaniSnavia, rom
bolo 2 wlis ganmavlobaSi araerTi „saerTSoriso konferenciad~
da „saerTSoriso simpoziumad~ Seracxuli RonisZieba imarTeba. aq
principSi gasakviri araferia, garda im erTaderTi gamonaklisisa,
rom yvela aseTi „saerTaSoriso~ RonisZiebis erTaderTi stumari
ruseTis federaciaa.
2008 wlis 22-26 seqtembers 110-ze metma rusma mecnierma monawile
oba miiRo biWvinTis me-4 saerTaSoriso konferenciaSi „sainformacio teqnologiebi mecnierebas, teqnikasa da ganaTlebaSi~. aRniSnul
RonisZiebas organizebas uwevdnen ruseTis federaciis proxorovis
saxelobis sainJinro mecnierebaTa akademia, ruseTis federaciis
federaluri kosmosuri saagento, ruseTis federaciis Tavdacvis saministros samxedro topografiuli sammarTvelo, ruseTis
federaciis ganaTlebisa da mecnierebis saministros moskovis
instituti, moskovis eleqtro teqnikis energetikuli instituti,
afxazeTis saxelmwifo universiteti da soxumis fiziko-teqnikuri
instituti.203
203
http://abhazia.com/news1-393.html
185
es RonisZieba ki namdvilad imsaxurebs yuradRebas. saqme isaa
rom 2010 wlis maisSi ruseTis sagareo saqmeTa ministrma sergei
lavrovma ruseTis federaciis prezidents, dimitri medvedevs
warudgina „sagareo-politikuri faqtorebis sistemur safuZvelze
efeqturi gamoyenebis programa ruseTis federaciis grZelvadiani
ganviTarebisaTvis~ (ПРОГРАММА ЭФФЕКТИВНОГО ИСПОЛЬЗОВАНИЯ
НА СИСТЕМНОЙ ОСНОВЕ ВНЕШНЕПОЛИТИЧЕСКИХ ФАКТОРОВ В ЦЕЛЯХ
ДОЛГОСРОЧНОГО РАЗВИТИЯ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ). aRniSnuli
dokumentis erT-erT punqtSi miTiTebulia, rom saWiroa erToblivi
rusul-afxazuri sawarmos “era-sfti”-is Seqmnis xelSewyoba, „rosatomis~ monawileobiTa da soxumis fizika-teqnikuri institutis bazaze,
2010 wels multisilikonuri plastinebis maRalteqnologiuri warmoebis gaSvebisaTvis, romelic aucilebelia ekologiurad sufTa
energiis warmoebisaTvis.
vfiqrobT, aRniSnuli sruliad naTels xdis konferenciis namd
vil mizans. aseve niSandoblivia, rom aRniSnuli programa gamoqveynebuli iyo rusul JurnalSi “Newsweek”, magram ukanasknel
periodSi gaqra (!) internet-saitebidan. amitomac zemoxsenebuli
citatis originals mkiTxvels vTavazobT nabeWdi saxiT: “Оказывать
содействие созданному с участием Росатома на базе Сухумского физикотехнического института совместному российско-абхазскому предприятию
ООО «ЭРА-СФТИ» с целью запуска в 2010 году высокотехнологичного
производства мультикремниевых пластин, необходимых для создания
экологически чистых источников энергии.”
ruseTi yvelanairad cdilobs rac SeiZleba male moaxdinos afxazeTisa da samxreT oseTis calke saxelmwifoebad warmoGena. am mizniT
ruseTis geodeziisa da kartografiis federalurma saagentom
gamosca rukebi, sadac afxazeTi da samxreT oseTi gamoxatulia
saqarTvelosagan gansxavebuli ferebiT, rogorc damoukidebeli
saxelmwifoebi, xolo dedaqalaqebad aRniSnulia „suxum~ (Сухум) da
186
„cxinval~ (Цхинвал).204 aseTive rukebis gamocema dagegmilia momavalSiac, sadac afxazeTisa da oseTis teritoriaze arsebul ZirZvel
qarTul soflebs saxelebi eqnebaT Secvlili osuri da afxazuri
SesatyvisebiT. axal rukebSi zemoxsenebuli „damoukidebeli qveynebis~ saxelmwifo sazRvari gamoixatul iqneba 1991 wlis sabWoTa
kavSiris daSlis periodisaTvis am respublikebis administraciuli
sazRvrebis mixedviT.205
ok u p i r e bu l i t e r i t o r i e bze ar se bu l
zo g ad sa g an m an aT le blo sk o le b S i S e q m n i l i
v i T ar e b a
okupirebul teritoriebze saSualo ganaTlebasTan dakavSirebiT
kremls gansxvavebuli midgoma aqvs. afxazeTsa da samxreT oseTis
teritoriaze swavleba ruseTis ganaTlebis saministros programiTa da saxelmZRvaneloebiT mimdinareobs, rac srulad miesadageba
oficialuri moskovis ideologias. 2008 wlis 18 agvistos, samxreT
oseTis „damoukideblobis~ aRiarebamde 8 dRiT adre, ruseTis
premierTan, vladimer putinTan gamarTul TaTbirze ganaTlebis
ministrma fursenkom ganacxada, rom ruseTs SeuZlia gaaumjobesos
ganaTlebis xarisxi samxreT oseTSi, Tuki moxdeba samxreT oseTis
GarTva ruseTis nacionalur proeqtebSi. razedac vladimer putinma
Tanxmoba ganacxada. amrigad, samxreT oseTis ganaTlebis sistema
mTlianad aRmoGnda GarTuli ruseTis ganaTlebis nacionalur
proeqtSi.206
204
http://www.rosreestr.ru/upload/rosreest/files/izmeneniya_karta.pdf
205
http://www.rosreestr.ru/upload/rosreest/files/izmeneniya_karta.pdf
206
http://premier.gov.ru/events/news/1672/
187
afxazeTSi oficialuri monacemebiT, galis raionis gareSe,
aRiricxeba 25 840 moswavle. funqcionirebs 63 afxazuri, 51 rusuli,
39 somxuri da erTi rusul-somxuri skola.207
afxazeTsa da samxreT oseTSi rusul enas saxelmwifo statusi
aqvs. aqedan gamomdinare misi swavla yvela zogadsaganmanaTleblo
dawesebulebaSi savaldebuloa. media mauwyebloba orive regionSi
ZiriTadad rusul enaze xorcieldeba, rusul telearxebs srulad
aqvT aTvisebuli saqarTvelos okupirebuli teritoriebi. garda
amisa, dRevandeli moswavleebis ZiriTad samomavlo perspeqtivas
ruseTis federaciaSi umaRlesi ganaTlebis miReba warmoadgens.
rac Seexeba dasaqmebas, aqac ZiriTadad rusuli kompaniebi arian
warmodgenilni. Sesabamisad moTxovnileba rusuli enis Seswavlaze
mosaxleobaSi sakmaod maRalia da moswavleTa umravlesoba rusul
ganaTlebas etaneba. garda amisa, ar arsebobis sxvadasxva sagnebis
afxazur da osur enebze swavlebis programebi da rac yvelaze mTavaria, ar arseboben afxazuri da osurenovani specialistebi, romlebic SeZleben moswavleTa srulfasovan aRzrdas. samxreT oseTisa
da afxazeTis ganaTlebis sistemebis rusuli patronaJis qveS
moqceva mxolod rusuli enis swavlebiT ar Semoifargleba. yvela
sagani Seiswavleba rusul enaze da, ZiriTadad, ruseTis federaciis
ganaTlebis saministros mier damtkicebuli saxelmZRvaneloebiT.
faqtobrivad aranairi yuradReba ar eqceva afxazur da osur enebs
da maTi swavlebis done realurad fakultaturs gautolda. marTalia, okupirebuli teritoriebis de faqto mTavrobebi xmamaRla
xazs usvamen zrunvas erovnul TviTmyofadobasa da mSobliuri
enis statusze, magram arsebuli realoba radikalurad gansxvavdeba
deklarirebuli kursisagan. magaliTisaTvis aRvniSnavT Tundac
im faqts, rom afxazeTis 2009 wlis biujeti Seadgenda _ 3 mlrd.
874 mln 44 aTas rusul rubls. aqedan: social-kulturuli
207
188
http://www.apsny.ru/education/education.php?page=content/uchzav/uchzav.htm
%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%
D1%8F#.D0.9E.D0.B1.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.BE.D0.B2.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B5
RonisZiebebi (raSic ZiriTadad ruseTis federaciidan Gamosuli
stumrebis miReba da maTi monawilebiT koncertebis gamarTva
igulisxmeba) _ 743, 263 mln rubli, ganaTleba da profesiuli
kadrebis momzadeba _ 401 mln. rubli, xolo afxazuri enis ganviTarebis programa _ 13,63 mln rubli.
samxreT oseTisagan gansxvavebiT, romelic wlebis ganmavlobaSi Riad
mimarTavda oficialur moskovs TxovniT, mieRo ruseTis federaciis Semadgenel nawilad, afxazeTis mosaxleobaSi TviTmyofadobis
idea gacilebiT ufro Zlieria. aseve SedarebiT Zlieria samoqalaqo
sazogadoebac, romelic dRes realur problemad Tvlis afxazeTis
ruseTTan asimilacias da afxazebis rusifikacias.208 aqedan gamomdinare, afxazeTSi arsebuli de faqto xelisufleba iZulebulia
gaiTvaliswinos mosaxleobis ganwyobebi da erovnul TviTmyofadobaze zrunvis iluzia mainc Seqmnas. magram es yovelive imdenad
xelovnuria, rom zog SemTxvevaSi saukeTeso komediadac ki gadaiqceoda, Tavis SinaarsiT tragedia rom ar iyos. ase magaliTad, sergei baRafSma 2010 weli afxazuri enis wlad gamoacxada da arGevnebis
win Tavadac daiwyo afxazurSi mecadineoba, radgan prezidentobis
kandidatad dasaregistrireblad soxumis cesko-Si adgilobrivi
lingvisturi komisiis daskvna unda waredgina. afxazeTis „konstituciis~ Tanaxmad, afxazeTis prezidenti Tavisuflad unda flobdes
saxelmwifo enas. lingvisturma komisiam prezident sergei baRafSsa
da yofil vice-prezidents, raul xajimbas dadebiTi daskvna Semdegi
formulirebiT misca: `radgan winasaarGevno kampaniis dros sergei
baRafSma da raul xajimbam afxazuri enis kargi codna gamoamJRavnes,
komisiam maTTvis gamocdis Gabarebis aucilebloba mizanSeuwonlad miiGnia.~ prezidentobis danarGeni kandidatebisTvis _ beslan
buTbasTvis, zaur arZinbasTvis da vitali bganbasTvis ki gamocdis
Gabareba aucilebeli, magram arcTu ise rTuli aRmoGnda. xuTkaciani lingvisturi komisia kandidatebs afxazuri teqstis xmamaRla
wakiTxvas da wakiTxulis Sinaarsis moyolas sTxovda; amasTan, unda
208
http://origin.tavisupleba.org/content/article/1750494.html
189
GarTuliyvnen dialogSi sxvadasxva Temebze da komisiis wevrTa
kiTxvebisTvis epasuxaT. komisiis Tavmjdomare aleqsei kaslanZias
gancxadebiT, `yvela kandidati Tavisuflad flobs saxelmwifo
enas.~
kidev ufro „ukeTesi~ viTarebaa afxazeTis parlamentSi anu
„erovnul krebaSi~. 2010 wlis pirveli ianvridan amoqmedda 2007
wels miRebuli kanoni, romlis Tanaxmadac prezidentis oficialuri
Sexvedrebi da parlamentis sxdomebi afxazur enaze unda gaimarTos.209 es amocana faqtiurad ganuxorcielebeli aRmoGnda, radgan
arsebuli 35 `deputatidan~ mxolod ramdenime Tu flobs salaparako afxazurs, rom araferi vTqvaT literaturul afxazurze.
magram am dabrkolebam „kanonmdeblebi~ ar SeaSina da maT saSvelad
sinqronistebs mimarTes. 2010 wlis aprilSi pirveli `sxdoma~
gaimarTa sinqronuli TargmaniT _ rusulidan afxazurze da piriqiT.
sakmaod rTul mdgomareobaSi aRmoGnda Tarjimani, romelmac ver
moaxerxa erTdroulad molaparake ramdenime deputatis sityvis
Targmna; xolo zogierT replikebs, romlebsac sicili da azrTa
gacvla-gamocvla axlda, Tarjimani ar Targmnida, radgan egona,
rom kanonmdeblobasTan am replikebs kavSiri ar hqonda.210
yvelaze saintereso ki isaa, rom miuxedavad amdeni wvalebisa, saqmis
warmoeba igive parlamentSi rusul enaze mimdinareobs da saukeTeso
SemTxvevaSi, mxolod 2015 wels211 SeiZleba moxdes gadasvla afxazur enaze. Tuki, ra Tqma unda, momavali xuTi wlis Semdeg afxazuri
enis specialistebis Tundac minimaluri raodenoba mainc iarsebebs
afxazeTSi.
209
Республика Абхазия, 08.04.2010, http://www.abkhaziya.org/news_detail.
html?nid=25746
210 ix. gazeTi 24 saaTi 13.05.2010, http://24saati.ge/index.php/category/news/201005-13/6505
211
190
http://www.abkhaziya.org/news_detail.html?nid=25746
ok u p i r e bu l t e r i t o r i e bze ar se bu l q ar T u l
sk o le b S i S e q m n i l i v i T ar e b a
Tuki 2008 wlamde galis raionis qarTul skolebSi maswavlebelebi
met-naklebad axerxebdnen qarTuli wignebiT swavlebas, ruseTis
mier afxazeTis damoukideblobis aRiarebis Semdgom, viTareba gaci
lebiT damZimda. 2009 wlidan galis raionis skolebSi ukve Seitanes
axali wignebi _ afxazeTis geografia da istoria. bavSvebs ruseTis
istoriasa da geografiasac aswavlian im saxelmZRvaneloebiT, romlebic moskovis meriam gadasca saGuqrad afxazeTis de faqto mTavrobas. am saxelmZRvaneloebSi, imdroindeli afxazeTis legitimuri
mTavrobis ganaTlebis ministris aleqsandre aplakovis TqmiT,
saSinlad aris gayalbebuli qarTul-afxazuri urTierTobebi. 212
pedagogebs ki aiZuleben, rom swavleba rusul enaze awarmoon. savaldebulo saswavlo sagnebia: afxazuri ena, aseve afxazeTis istoria
da geografia romlebic iswavleba rusul enaze.213 aseve iswavleba
ruseTis istoria da ruseTis geografiac. 214 amaSi afxazeTis de
faqto ganaTlebis saministro verafers cuds ver xedavs, radgan
gali afxazeTis erT-erTi raionia da iq ganaTleba „saxelmwifo
standartebs~ unda Seesabamebodes.
galis raionSi 31 qarTuli skola funqcionirebs. afxazeTis de
faqto mTavrobis oficialur wyaroebSi es ricxvi ukve Tormetamdea
dayvanili.215 ra Tqma unda, ase ufro mosaxerxeblia, raodenobis
SemcirebiT mcirdeba qarTuli skolebis daxurvis braldebis
riskic, amitomac 20-mde skola, TiTqos arc yofila, ise gaqra
oficialuri monacemebidan. aRniSnuli saswavlo dawesebulebebi
mudmivi daZabulobisa da daxurvis muqaris qveS imyofeba, skolebSi
rusifikaciis procesi mimdinareobs. qarTvel maswavleblebsa da
212
213
http://www.abkhaziagov.org/ru/president/press/news/detail.php?ID=28054
214
215
http://www.apsny.ru/education/education.php?page=content/uchzav/uchzav.htm
191
moswavleebs qarTul enaze swavlebasa da saubars ukrZalaven. xSiria
skolebze Tavdasxmisa da daSinebis faqtebic. magaliTad, 2009 wlis
8 seqtembers galis raionis sofel nabakevSi arsebul #13 skolaSi,
samxedro formaSi Gacmuli SeiaraRebuli pirebi SeiWrnen. incidentis mizezi qarTuli warwera gaxda, romliTac skolis administracia moswavleebs saswavlo wlis dawyebas ulocavda. pedagogebma
scades, aexsnaT agresorebisaTvis, rom es qarTuli skola iyo da
hqondaT ufleba, qarTulad misalmebodnen moswavleebs, rasac maTi
mxridan yvirili da muqara mohyva. mogvianebiT, agresorebma Gamoglijes qarTuli warwera da mxolod amis Semdgom datoves skolis
teritoria.216
2010 wlis 3 Tebervals galis raionis qarTuli da somxuri skolebi
moinaxula euTos umaRlesma komisarma erovnuli umciresobebis
sakiTxebSi knut bollebekma. mas Tan axlda afxazeTis de faqto
ganaTlebis ministri indira vardania. amJamad qalbatonma vardaniam
galis raionSi ukve 20 skolis arseboba „aRiara~, saidanac zogierTi
qarTulic „yofila~.217 rac Seexeba euTos umaRles komisars, man
ganacxada, rom kmayofilia im midgomiT, rasac somxuri skolebis
mimarT iyenebs afxazeTis mTavroba, magram igives Tqma ar SeuZlia
qarTul skolebTan mimarTebaSi. komisarma aseve aRniSna, rom, mas
afiqrebs am skolebSi qarTul enaze ganaTlebis miRebis SesaZleb
lobis ararseboba.218
rac Seexeba axalgoris raions, agvistos omamde axalgorSi sami
sajaro skola iyo _ ori qarTuli da erTi rusuli. amJamad, rogorc
cnobilia, mxolod erTi qarTuli da erTic rusuli skola fun216
http://ourtopnews.wordpress.com/2009/09/09/
%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%
E1%83%A1-%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%
E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%94%
E1%83%9A-%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%99/
217
http://1k-tv.com/forum/index.php?showtopic=103&st=40
218
http://1k-tv.com/forum/index.php?showtopic=103&st=40
192
qcionirebs, romlebic erT SenobaSia ganTavsebuli; 219 rusul
skolaSi swavla ruseTis fedraciis mier damtkicebuli saswavlo
gegmisa da saxelmZRvaneloebiT mimdinareobs, xolo qarTuli ena
da literatura 2010-2011 wlebis saswavlo gegmidan amoiRes. qarTul skolaSi qarTuli enisa da literaturis swavleba formalurad SenarGunebulia, Tumca amisaTvis mSoblebsa da maswavleblebs
saxelmZRvaneloebis TbilisSi SeZena da okupirebuli axalgoris
raionis teritoriaze gadatana mouwevT.220
219
http://www.radiotavisupleba.ge/content/article/2145300.html
220
http://www.radiotavisupleba.ge/content/article/2145300.html
193
„sazogadoebasTan dialogi~ da
ruseTis „rbili Zala~
Tengiz fxalaZe , nana devdariani
2008 wlis samxedro agresiis Semdeg kremlisaTvis saqarTvelos
sazogadoebasTan dialogi metad popularul Temad iqca. rogorc
wina TavebSiac aRvniSneT, vladimer putinsa da dimitri medvedevs
araerTxel ganucxadebiT sajarod qarTvel xalxTan megobruli
kavSirebis aucileblobis Sesaxeb.
saqarTveloSi mravali rusuli sazogadoebrivi organizaciaa, romelTa
miznebSic rusuli kulturis popularizacia da rusuli kulturis
kerebis ganviTareba Sedis. TbilisSi funqcionirebs saerTaSoriso
kulturul saganmanaTleblo kavSiri „russki klub~, prezidenti
nikoloz svetnicki. aseve gamoicema yovelTviuri sazogadoebrivkulturuli Jurnali „ruski klub~. funqcionirebs griboedovis saxelobis Tbilisis saxelmwifo akademiuri rusuli dramatuli Teatri,
romlis direqtoric igive nikoloz svetnickia da n.dumbaZis saxelobis centraluri sabavSvo Teatris bazaze arsebuli rusuli Tojinebis
Teatri. sxva aqtiuri rusuli sazogadoebrivi organizaciebidan, romlebic saqarTveloSi kulturuli proeqtebis ganxorcielebas emsaxu
rebian aRsaniSnavia saqarTveloSi rusuli saTvistomos saqvelmo
qmedo-kulturuli da samecniero-saganmanaTleblo kavSiri „raduga~,
rusulenovani kulturis centri „iskra~, saqarTvelos rusulenovan
JurnalistTa asociacia, rusulenovani kulturis centri „JemGuJina~,
saqarTvelos rus qalTa kavSiri „iaroslavna~ da sxv. organizaciaTa
saqmianobis ZiriTad mimarTulebebis warmoadgens kulturisa da lite
raturis sferoSi Sexvedrebis, mrgvali magidebis mowyoba, literaturuli saRamoebis, speqtaklebisa da sxvadasxva RonisZiebebis Gatareba.
194
wlebis ganmavlobaSi ruseTis federaciis teritoriazec qarTuli
diasporis araerTi organizacia Gamoyalibda. maTi saqmianoba
ZiriTadad mimarTulia eTnikuri TviTmyofadobis, kulturisa da
kulturuli memkvidreobis SenarGunebisa da socialur-humanitaruli sakiTxebis gadaWrisaken.
garda amisa, jer kidev arsebobs wlebis ganmavlobaSi Gamoyalibebuli kavSirebi samecniero-akademiur wreebs, xelovnebis muSakebs,
profesiul wreebs, sazogado moRvaweebsa da politikosebs Soris.
yvela am resursis gamoyeneba marTlac SesaZlebelia or qveyanas
Soris urTierTobebis mosagvareblad. magram, samwuxarod, „urTi
erTobebis~ kremliseuli xedva, rogorc adrec aRvniSneT, orientirebulia mxolod sakuTari ambiciebisa da imperiuli zraxvebis
realizaciisaken. amitomac, sazogadoebis keTili nebis Zalisxmeva
moskovis mxridan sxva ideologiur platformas awydeba, rac
„xalxTa Soris ndobis aRdgenis~ keTilSobilur da TavisTavad
misasalmebel ideas GanasaxSive problemas uqnis da amaxinjebs.
2010 wlis 15 ivnisis gadawyvetilebiT saerTaSoriso rusul-qarTuli poeturi festivalis Sedegebis mixedviT rusulenovani mwerlebis saerTaSoriso federaciam daajildova Tavisi oficialuri
warmomadgeneli saqarTveloSi _ aleqsandre griboedovis saxelobis rusuli saxelmwifo akademiuri Teatris direqtori, saerTaSoriso kulturul-saganmanaTleblo kavSiris `ruski klubis~
prezidenti nikolai sventicki, poeti da mTargmneli, qarTuli
poeziis anTologiis Semdgeneli _ naTan baazovi, `literaturnaia
gruzias~ redaqtori, kritikosi da mwerali zaza abzianiZe, poeti
lia sturua, poeti daviT gulua. amave federaciam iubilesTan
dakavSirebiT da msoflio kulturuli memkvidreobis SenarGunebasa
da ganviTarebaSi Setanili wvlilisaTvis gamoGenili qarTveli
mwerali, scenaristi da dramaturgi _ otia ioseliani daajildova
ordeniT `kulturuli memkvidreoba~.221
221
http://rulit.org/announcements/
195
am dajildovebebs didi aJiotaJi ar mohyolia, gansxvavebiT `saqarTvelos xalxTa kongresis~ damfuZneblis, moskovSi moRvawe qarTveli
biznesmenis _ aleqsandre ebraliZis mier qarTveli poetebisa da
kritikosebis daviT aRmaSeneblis premiebiT dajildoebisagan. es
jildo ebraliZem Tavad dafuZna 2009 wels. Tu mis debulebas222
SevxedavT, igi „istoriul-literaturuli~ premiaa da uaRresad
keTilSobilur miznebs emsaxureba: „sazogadoebrivi interesis
gaRrmaveba saqarTvelos istoriis da istoriul Temaze Seqmnili
literaturuli nawarmoebisadmi, Rvawlmosil mamuliSvilTa
cxovrebis gaSuqeba da maTi rolis warmoGena.~ erTaderTi, ramac
vnebaTaRelva da azrTa sxvadasxvaoba gamoiwvia, Tavad damfuZnebli,
ruseTis moqalaqe da „qarTvel xalxTa msoflio kongresis~ prezidenti aleqsandre ebraliZea. rusul mediaSi araerTxel gasula
informacia misi kriminaluri warsulis Sesaxeb.223 sazogadoebrivpolitikur asparezze ebraliZe oriode wlis win gamoGnda, rodesac 2009 wels sajarod ganacxada pretenzia saqarTvelos momaval
prezidentobaze.224 misi organizacia TvalsaGino warmomadgenelia
ukanasknel wlebSi ruseTSi Seqmnili im e.w. „sazogadoebrivi gaerTianebebisa~, romlebic qarTul-rusuli urTierTobebis aqtiuri
ganxilviTa da xmamaRali politikuri xasiTis gancxadebebiT arian
dakavebulni da romelTa ritorikac srul unisonSi JRers kremlis
ideologTa ritorikasTan.
gawyvetili diplomatiuri urTierTobebis fonze moskovi didi
„gulisxmierebiT~ ekideba qarTvel politikosebTan dialogs. bolo
ori wlis ganmavlobaSi ruseTSi ramdenime qarTveli politikuri
lideris viziti ganxorcielda. vladimer putinTan Sexvedrisa da
piradad saubris „gansakuTrebuli pativi~ mxolod or maTgans, nino
burjanaZesa da zurab noRaidels xvdaT wilad. politikur moZrao-
222
http://premia-davit.congress-georgia.org/award/regulations/
223
http://criminalnaya.ru/publ/30-1-0-1360; http://www.rospres.com/corruption/2934/
224
http://lenta.ru/news/2009/05/15/ebralidze/
196
basTan „samarTliani saqarTvelosaTvis~225 ruseTis saxelisuflebo
partiam „edinnaia rossiam~ TanamSromlobis xelSekrulebac ki
gaaforma.226
iyo dapirebebic, „borjomisa~ da qarTuli Rvinis rusul bazarze
SesaZlo dabrunebis Sesaxeb, periodulobiT ixsneboda ruseTis
sahaero sivrcec da qarTul aviakompania „airzenas~ eZleoda saSualeba Seesrulebina ramdenime Garteruli reisi ruseTis teritoriaze, Tumca es yovelive qarTuli mxaris araerTi Txovnisa da
mimarTvis Semdeg ganxorcielda, xolo Tavad ruseTis mxridan
sakiTxi imdenad iqna politizebuli, rom naklebad hgavda qveynebis
urTierTobis gasaumjobeseblad gadadgul realur nabijebs.
zogadad unda aRiniSnos, rom rusul-qarTuli saxalxo diplomatiis saSualebebi amJamad metad SezRudulia. kremlis mcdeloba,
gamoiyenos sazogadoebis aqtivoba sakuTari zegavlenis gasaZliereblad damatebiT eWvebsa da undoblobas badebs oficialur
TbilisSi. saqarTvelos xelisufleba gansakuTrebuli sifrTxiliT
uyurebs aseT iniciativebs da amitomac Sexvedrebi, rogorc wesi,
saqarTvelos sazRvrebs gareT tardeba.
„sazogadoebriv formatSi~, iseve rogorc oficialur doneze,
ruseTi isev da isev saubrobs „axal realobaze~, 2008 wlis agvistos omis damnaSaved acxadebs saqarTvelos mxares da Tavad arc ki
cdilobs Tundac odnavi pasuxismgeblobis aRebas. sainteresoa,
ra tipis urTierTobebs gulisxmobs ruseTis oficiozi da rogor
esaxebaT maT saqarTvelosTan megobruli kavSirebi „axali realobebis~ konteqstSi? upirveles yovlisa, saqme exeba saqarTvelos
sagareo-politikur kurss, konkretulad ki mis swrafvas evroatlantikuri integraciisaken. am Temaze rusi eqspertebisa da politologebis mosazrebebi araerTxel iqna gamoqveynebuli, magram
225
http://justiceforgeorgia.ge/
226
http://www.edinros.ru/text.shtml?12/1426
197
pirveli Ria gancxadeba oficialuri piris mier 2007 wlis TebervalSi gakeTda, rodesac moskovSi konsultaciebidan dabrunebulma
ruseTis federaciis sagangebo da sruluflebianma elGma saqarTveloSi viaGeslav kovalenkom q.TbilisSi gamarTul pres-konferen
ciaze ganacxada: ruseTs surs ixilos saqarTvelo damoukidebel,
suverenul, neitralur saxelmwifod!227
saqarTvelos pirveli damoukidebeli republikis Seqmnis (1918 w.)
Semdeg bolSevikuri moskovi daJinebiT iTxovda Tbilisisagan
neitralitets da mxolod amis sanacvlod daTanxmda xeli moewera
xelSekrulebisaTvis, romliTac saqarTvelos damoukideblobas
aRiarebda. aseTi xelSekruleba 1920 wlis 7 maiss daido.228 misi
gaformebidan ramdenime TveSi (1921 wlis 25 Tebervals) ruseTma
saqarTvelos okupacia da aneqsia moaxdina.
dRes moskovi aqtiurad saubrobs neitralitetze. iqmneba „konfliqtebis mogvarebisa~ da „keTilmezobluri urTierTobebis Gamo
yalibebis~ scenarebic. moskovis karnegis centris xelmZRvaneli dimitri trenini statiaSi „rogor SevurigdeT saqarTvelos~ aRniSnavs:
afxazeTi ar dabrundeba saqarTvelos SemadgenlobaSi, magram SeuZlia
gacvalos teritoriebi damoukideblobis aRiarebaze. galis raioni,
Tavis qarTuli mosaxleobiT, unda daubrundes saqarTvelos, samagierod ki Tbilisi aRiarebs afxazeTis damoukideblobas. aseTi daregulirebis SemTxvevaSi ruseTis samxedro yofna afxazeTSi naklebad
aqtualuri gaxdeba da SesaZlebeli gaxdeba misi raodenobis Semcireba. rac Seexeba samxreT oseTs, mas sicocxlisunarian saxelmwifod
227
http://top.rbc.ru/politics/06/02/2007/95947.shtml
228
%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81
%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0
%BE%D1
%80_%D0%A0%D0%A1%D0%A4%D0%A1%D0%A0_%E2%80%94_
%D0%93%D1%80%D1
%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F_(1920)
198
Gamoyalibebis perspeqtiva ar gaaGnia. misi SeerTeba GrdiloeT oseTTan, ruseTis sazRvrebSi Tu mis sazRvrebs gareT, iqneba katastrofa.
am problemis gadaWra SegviZlia vipovoT andoris modelSi. samxreT
oseTi formalurad inarGunebs damoukideblobis atributebs _ dabeWdavs sakuTar fuls, markebs, aRmarTavs droSas, magram saqarTvelo,
kanonier safuZvelze, iqneba warmodgenili samxreT oseTSi, rogorc iq
arsebuli da momavalSi dabrunebuli qarTuli mosaxleobis garanti.
aseTi yofna daicavs TviT saqarTvelos mis sakuTar dedaqalaqze samxedro Tavdasxmis safrTxisagan. ruseTi, aseT SemTxvevaSi gaiyvans Tavis
jarebs rokis gvirabis iqiT, magram daitovebs osebis dacvis uflebas.229
Seqmnilia kidev sxva, msgavsi scenarebic. magram arsebobs erTi
„patara problema~ _ ramdenad miiRebs yovelive amas saqarTvelos
sazogadoeba? amitomac moskovi cdilobs Seqmnas „sasurveli
sazogadoebrivi azri~ da am mizniT „xalxTaSorisi dialogis~ ideis
gamoyenebas cdilobs. aseT dialogs ideologiuri platforma
sWirdeba, romelic ruseTs mimzidvel partniorad aqcevs. aq ki
moskovi seriozul problemas awydeba. rusi eqsperti viaGeslav
nikonovi aRniSnavs, rom ruseTs `rbilis Zalis~ gamovlenis erTob
SezRuduli SesaZleblobebi aqvs. pirvel rigSi, ruseTs ara aqvs
ideologia, romelsac SesTavazebda msoflios. finansuri saSualebani mas dasavleTze asjer, an aTasjer ufro naklebi aqvs. ruseTs aqvs
garkveuli saSualebani globaluri mediis gamosayeneblad, magram
imis gaTvaliswinebiT, rom ZiriTadad globaluri media ruseTis
winaaRmdeg muSaobs, es sakmaod rTulia. Tavad rusuli globaluri
media saSualebani ki Ganasaxobriv mdgomareobaSi imyofebian. meores
mxriv, mxolod globaluri media verafers gadawyvets _ saWiroa
sakuTari faseulobiTi orientirebis Gamoyalibebis unari, rac
rusul biurokratias ara aqvs. nikonovi xazs usvams im upiratesobas,
rac, misi azriT, ruseTs udavod gaaGnia _ diadi kultura.230
229
http://www.carnegie.ru/publications/?fa=41404
230
http://www.russ.ru/Mirovaya-povestka/Komponentov-myagkoj-sily-u-Rossiinemnogo130
199
Tu mTel danarGen msoflios Tavs davanebebT da saqarTveloze
movaxdenT fokusirebas, sakmaod saintereso suraTs miviRebT;
ìdeologiis arqona~ metad zogadi daxasiaTebaa. sinamdvileSi,
komunisturi ideologiis gardacvalebis Semdeg yvelaze Rrmad
liberalizmSi (misi maxinji gamovlinebebis GaTvliT) swored ruseTi
gadaeSva. miuxedavad amisa, ruseTSi ar wydeba `meoTxe ideologiis~
Ziebani (iqneba es Serbilebuli komunisturi, `liberaluri imperiis~, Tu e.w. èvraziuri~ ideologia). verc erTi maTgani ver iqneba
damakmayofilebeli qarTuli sazogadoebisTvis, vinaidan met-naklebobiT Seicavs rusuli imperiis aRdgenis miswrafebas adrindel
sazRvrebSi. 2008 wlis omis Semdeg am sakiTxebze saubari TiTqmis
absurdis xasiaTs iZens. warmoudgenelia imgvari ideologiis Seqmna,
romelic momxiblavs gaxdis teritoriebis 20%-is wamrTmevs.
Tu mivubrundebiT im upiratesobas, romelzec nikonovi uTiTebs, _
rusul kulturas, aqac saqarTvelos SemTxvevaSi did Sedegs ar unda
velodeT; saqarTvelo samarTlianad amayobs ufro Zveli da maRali
kulturiT (rac sulac ar niSnavs, magaliTad, puSkinis, tolstois,
dostoevskis, Gexovisa da sxvaTa ugulebelyofas). cxadia, saerTo
kulturuli tradicia Zalzed mniSvnelovania, magram Tu gaviTvalis
winebT, rom Tanamedrove rusuli mas-kultura amerikul modelze
gadaewyo, arGevani originalze gakeTdeba da ara mis aslze. rGeba
klasikuri (an sabWoTa) kulturuli memkvidreoba, magram igi pirTa
mcire wres moicavs, xolo mcirericxovan jgufebs Soris dialogs
saerTo viTarebaze gavlenis moxdena ar SeuZlia da arc saTanado
sainformacio uzrunvelyofa aqvs.
200
daskvnebi da
rekomendaciebi
“Soft Power”-is
rusuli modeli Rirebulebebs moklebuli politikuri instrumentia, romelic jer kidev ganviTarebis stadiaSi
imyofeba. Tumca es procesi mimarTulia ara faseulobaTa sistemis
Seqmnisaken, aramed arsebuli politikuri interesebis SeniRbvis
teqnologiebis daxvewisaken. amisaTvis moskovi iyenebs sagareo
politikis e.w. „humanitarul mimarTulebas~, romlis Semadgenel
nawilebsac kultura, ganaTleba, mecniereba, TanamemamuleTa dacvis politika, sakonsulo saqmianoba da media warmoadgens. maTi
gamoyenebiT ruseTi cdilobs saqarTveloSi misTvis sasurveli
sazogadoebrivi azris Seqmnas, raTa gaadvilos sakuTari Ganafiqris
realizacia _ gaaZlieros sakuTari zegavlena regionSi da samxreT
kavkasia aqcios sakuTari „privilegirebuli intersebis~ de faqto
zonad.
sakuTari miznebisaTvis moskovi kvlavac ormagi standartebis
politikas atarebs. magaliTad, saubrobs „istoriis gadaweris~
dauSveblobaze da realurad igives axorcielebs saqarTvelosTan mimarTebaSi. kremlis ideologebi sakuTari SexedulebebiT
„cvlian~ saqarTvelos istorias, toponimikas, oficialur dokumentebSi eWvqveS ayeneben qarTvelis, rogorc eris cnebas da yofen
mas Tormet sxvadasxva, ararsebul erovnebad.
moskovi saubrobs „TanamemamuleTa~ interesebis dacvaze, rodesac sakuTar teritoriaze awyobs represiebs maT mimarT da devnis
moqalaqeebs nacionaluri niSnis mixedviT. igi arigebs pasportebs
afxazeTSi da imavdroulad 50 000-mde afxazeTidan ltolvils,
romelic TiTqmis 20 welia mis teritoriaze cxovrobs, yovelgvari
mizezis gareSe uars eubneba statusisa da sabuTebis gaformebaze.
sakuTari miznebisaTvis kremli mzadaa daarRvios rogorc saerTaSoriso samarTlis normebi, aseve ruseTis federaciis kanonmdebloba. afxazeTisa da samxreT oseTis teritoriaze wlebis
ganmavlobaSi moqmedi e.w. „sakonsuloebi~, iseve rogorc maT mier
darigebuli pasportebi amis aSkara magaliTia.
202
ruseTis „rbili Zalis~ politika sruliadac ar aris umtkivneulo.
saqarTvelos okupirebuli teritoriebze Gatarebulma eTno
wmendebma dRes adgili „gamalebuli~ rusifikaciis politikas
dauTmo, rac gadaSenebiT emuqreba am teritoriebis mosaxleobas,
upirveles yovlisa ki afxazebs. pasportizacia, ganaTlebis sistemis
rusul standartebze gadayvana, eklesiis kontroli, afxazuri enis
gegmazomierad rusuliT Ganacvleba afxazuri eTnosis arsebobas,
faqtobrivad, udidesi safrTxis winaSe ayenebs.
sagulisxmoa, rom kremli TiTqmis ucvlelad axorcielebs mefis
ruseTis droindel afxazeTis kolonizaciis gegmas. maSinac mTavar
samiznes skola da eklesia warmoadgenda, romlebic mosaxleobaze
zemoqmedebis yvelaze Zlieri RerZia. oris saukunis win, Tavis erTerT moxsenebaSi quTaisis samxedro gubernatori, general-maiori
gerSelmani Gioda, rom maTi Secdoma iyo, rodesac dauSves qarTveli
mRvdlebi afxazur mosaxleobaSi da qarTvel samRvdeloebas da
maswavleblebs gadasces xelSi saxalxo ganaTlebis saqme. generali
gerSelmani upatakebs xelmZRvanelobas mis mier am daSvebuli Secdo
mis gamosasworeblad gansaxorcielebel RonisZiebaTa Sesaxeb,
romelTa GamonaTvali Semdegnairad gamoiyureba:
1) wminda sinodis 1898 wlis 3 seqtembris brZanebiT ganisazRvra
RvTismsaxurebisa da yvela qristianuli wesis afxazuri
mosaxleobis mrevlSi slavur enaze Sesruleba;
2) saqarTvelo-imereTis sinodis kantoris 1898 wlis 17 martis
brZanebiT aikrZala qarTuli enis swavleba afxazeTis da
samurzayanos skolebSi;
3) gaixsnas soxumis mTielTa skola, umTavresad afxaz
bavSvTa aRsazrdelad da maTTvis saxelmwifo stipendiebis
gadasacemad, stavropolis gimnaziaSi;
203
4) dawesdes saeparqio da administraciuli zedamxedveloba
miTiTebuli gankargulebebis dasacavad RvTismsaxurebasa da
saskolo swavlebasTan mimarTebaSi;
5) qarTvelebs SeezRudoT ZiriTadi mosaxleobis soflis
sazogadoebebSi Gaweris ufleba, riTic 1865 wlamde
Gasaxlebulni sargebloben;
6) ganxorcieldes soxumis olqis kolonizacia rusi xalxis mier;
dabolos _
7) Svidi megreli, romlebic monawileobdnen qarTul moZraobaSi
wardgenili arian kavkasiidan gasaxlebaze.~
rogorc vxedavT, am mimarTebiT dResac bevri araferi Secvlila.
kremlis Tanamedrove ideologiuri manqana igive meTodebiTa da
saSualebebis gamoyenebiT cdilobs SeaGvios okupirebuli teritoriebis mosaxleoba „sworad azrovnebas~.
gasaTvaliswinebelia isic, rom rusuli „rbili Zalis~ formireba
dinamiurad ganviTarebadi procesia. mudmivad mimdinareobs misi
„gamocda~ ruseTis mezobel saxelmwifoebSi. saqarTveloSi aprobirebulma „pasportizaciis~ teqnologiebma odnavi saxecvlilebiT sxva regionebSi iGines Tavi, magaliTad ukrainaSi (yirimSi) da
moldovaSi (dnestripireTi), analogiurad xdeba baltiis saxel
mwifoebSi gamocdili teqnologiebis saqarTveloSi gadmotana. samwuxarod, verc saqarTvelos xelisuflebam da verc saerTaSoriso
sazogadoebam imTaviTve ver gansazRvra, Tu raoden did safrTxes
warmoadgenda ruseTis mier saqarTveloSi (kerZod afxazeTisa da
samreT oseTis teritoriaze) ganxorcielebuli pasportizaciis
procesi da ra savalalo Sedegebamde SeeZlo mas qveynis miyvana,
iseve rogorc „Tanamemamuleebis politika~ ar iqna aRqmuli,
rogorc axali tipis safrTxe ruseTis mezobeli qveynebisaTvis.
amJamad Sedegebi aSkaraa. samwuxarod, saqarTvelos teritoriaze
204
arsebuli konfliqtis zonebi iqca kremlis agresiuli politikis
erTgvar laboratoriad, sadac mimdinareobs moskovis mier momzadebuli „saSinao davalebebis~ gamocda da realizacia. amdenad, es
procesi ufro da ufro saSiS formebsa da masStabebs iRebs, rasac
saerTaSoriso Tanamegobrobis mier drouli reagireba da adekvaturi RonisZiebebis gatareba sWirdeba.
aqedan gamomdinare, avtorebs mizanSewonilad esaxebaT Semdegi
rekomendaciebi:

ruseTis „TanamemamuleTa~ Tanamedrove politika iZleva imis
seriozul safuZvels, rom aRniSnuli problemebi araerTxel
iGens Tavs momavalSi axali simwvaviT. amitomac mizanSewonilad
gvesaxeba am sakiTxebze TanamSromlobis gaRrmaveba im
qveynebTan, romlebic kremliseuli TanamemamuleTa
politikis „pirveli rigis~ samizneebs warmoadgenen
(mag.: ukraina, moldova, baltiis saxelmwifoebi). garda
urTierTgamocdilebis gaziarebisa, erToblivi ZalisxmeviT
ufro advili iqneba aRniSnuli problematikis ganxilva
saerToevropuli usafrTxoebis kuTxiT;

Tavis droze saqarTvelom dauSva didi Secdoma, rodesac
saSualeba misca ruseTs „Tanamemamuleebad~ gamoecxadebina
afxazeTsa da samxreT oseTis regionebSi mcxovrebi mosaxleoba.
saqarTvelos mTavrobis strategia okupirebuli teritoriebis mimarT „GaTuloba TanamSromlobis gziT~ erT-erTi
realuri saSualebaa am Secdomis gamosasworeblad. okupirebuli teritoriebis mosaxleoba mxolod maSin igrZnobs
Tavs saqarTvelos da ara ruseTis „Tanamemamuled~, rodesac
realuri ndoba gauGndeba saqarTvelos sazogadoebis da aqedan
gamomdinare saqarTvelos saxelmwifos mimarT. amitomac,
sazogadoebis maqsimalurad farTo monawileoba strategiisa
da misi „samoqmedo gegmiT~ gaTvaliswinebul RonisZiebaTa
realizaciaSi maTi warmatebiT ganxorcielebis erT-erTi
205
umniSvnelovanesi sawindaria. amdenad, qarTul-afxazuri
da qarTul-osuri sazogadoebrivi dialogis grZelvadiani
platformis Seqmna erT-erTi umniSvnelovanesi amocanaa;

aucilebelia rusuli ideologiuri centrebis muSaobis mavne
Sedegebis ganeitraleba saqarTvelos Tanamedrove istoriaze
Seqmnili Sromebisa da narkvevebis gamocemis mxardaWeriTa
da waxalisebiT, maT Soris rusul enaze, radgan okupirebuli
teritoriebis mosaxleobis, maT Soris axalgazrdobis,
umravlesoba swored rusulenovania.

ruseTs kargad esmis, rom dasavleTi afxazeTisa da samxreT
oseTis damoukideblobas ar aRiarebs. amitomac, cdilobs
nabij-nabij Seaguos im mosazrebas, rom es yvelaferi
ukve Semdgari faqtia da radgan ruseTi ukan aRar daixevs,
dasavleTisaTvis ajobebs momxdars Gumad Seeguos. amis
Tavidan asacileblad saqarTvelom aqtiurad unda imuSaos,
raTa dasavleTis sazogadoebrivma azrma sakuTar mTavrobebs
am sakiTxis miGumaTebis saSualeba ar misces. saWiroa, Gvens
partniorebs davanaxoT ruseTis politikis realuri saxe da
misi danaSaulebrivi qmedebebi okupirebul teritoriebze.
ruseTis àxali realobebis~ Teoriebis sapasuxod da
saerTaSoriso organizaciebSi kremlis ideologTa ritorikis
Sesasusteblad SeiZleba gamoyenebul iqnas euTos buqarestisa
da lisabonis samitebze miRebuli dadgenilebebi, sadac
laparakia qarTvelTa eTnikur wmendaze afxazeTSi. am
dadgenilebebs ruseTmac dauWira mxari, rac imas niSnavs,
rom igi axla eTnikuri wmendis Sedegebis dakanonebasa da
legitimacias cdilobs.

udidesi mniSvneloba aqvs kiber safrTxeebisagan Tavdacvisa
da sufTa sainformacio garemoze zrunvas. aqac udidesi
mniSvneloba aqvs TanamSromlobas iseT partniorebTan,
rogoricaa magaliTad estoneTi. am qveynis gamocdilebis
206
gaziareba udavod mniSvnelovania saqarTvelosaTvis.
dasavleTis partnior saxelmwifoebTan erTad SesaZloa
Seiqmnas erToblivi wvrTnebis meqanizmi kibersafrTxeebis
Tavidan asacileblad. gasaTvaliswinebelia, rom
kiberusafrTxoebis sakiTxebi mniSvnelovan rols ikavebs NATOs axal strategiul koncefciaSi. am mimarTulebiT aliansTan
TanamSromlobis gaRrmaveba saqarTvelosaTvis sasicocxlo
mniSvnelobis amocanaa;

informaciuli kulturis donis misaRwevad mizanSewonilad
gvesaxeba informaciul sazogadoebasTan adaptaciis evropuli
programis ganxorcieleba. sadac gansakuTrebuli yuradReba
daeTmoba informaciuli kulturis sakiTxebs eTnikuri da
regionuli aspeqtebis gadasawyvetad;

mniSvnelovania ruseTis sazogadoebasTan dialogis Tema. am
ideaze xelaRebiT uaris Tqma wamgebiani iqneba saqarTvelosaTvis.
aucilebelia vifiqroT iseT formatze, romelic maqsimalurad Sedegis momtani iqneba qarTuli mxarisaTvis da Tundac
erT konkretul sferoSi TanamSromlobis precendents Seqmnis
(magaliTad ruseTis federaciaSi arsebul uflebaTadacviT
organizaciebTan TanamSromloba).

gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs qarTuli diaspora
ruseTis federaciaSi. gasaTvaliswinebelia, Tu rogori
zewolis qveS uxdebaT maT saqmianoba. qarTuli diaspora,
iseve rogorc ruseTis mTeli mosaxleoba, imyofeba im
sainformacio-ideologiur sivrceSi, saidanac uaRresad
rTulia obieqturi suraTis danaxva. amitom, udidesi
mniSvneloba aqvs mozomil Sefasebebs diasporis misamarTiT
da specialuri saxelmwifo programebis Seqmnas, romelic
daexmareba ruseTis teritoriaze mcxovreb qarTvelebs
sakuTari TviTmyofadobis SenarGunebasa da saqarTvelos
Sesaxeb obieqturi informaciis miRebaSi.
207
dabolos, rusuli “Soft Power”-is faqtoris gaTvaliswineba aucilebelia saqarTvelos erovnuli usafrTxoebis koncefciaSi. riskebis
Sefasebisas sagulisxmoa, rom es teqnologia iTvaliswinebs iseTi
mgrZnobiare instrumentebis gamoyenebas, rogoricaa religia, kultura, ganaTleba, sazogadoebrivi aqtivoba da a.S. amdenad kargad
unda iqnas gamijnuli rusuli „rbili Zala~ da is kulturuli,
saganmanaTleblo, religiuri da sxva saxis RonisZiebebi, romlebsac
araviTari kavSiri ruseTis politikasTan ar gaaGniaT.
SeuZlebelia „rbili Zalis~ akrZalva, misi zemoqmedebisagan
saukeTeso prevencia obieqturi informaciis gavrceleba, sakuTari
istoriul-kulturuli faseulobebisa da sulieri Rirebulebebis
popularizacia da ganviTarebaa.
geopolitikuri kvlevebis saerTaSoriso centri
0105, Tbilisi, lermontovis q.#10
tel: +995 32 72 81 47;
[email protected]; [email protected];
www.icgs.ge
208

ruseTis politika evrokavSirSi

Transcrição

Documentos relacionados

materialuri kulturis Zeglebis konservacia

kavkasia da kavkasielebi

10წლისაა - iberiana-2

nacnobi ayal-mayali “ucnob putinze”, anu, moTminebiTa SeniTa