11 November 2013.pmd
Transcrição
11 November 2013.pmd
gurmiq zwn > nv<br 1 > < siqgur pRswid ] gur igAwn A<jn scu nyZI pweAw ] A<qir cwnxwu AigAwnu A<Dwy{ gvweAw ] mwisk kwiq~k-mwg~SwIˆw~, s<vq` nwnkSwwhI 545 vˆw~ 7 A<k 3 nv<br 2013 s<pwdk : ismrjIq is<G Em. E., Em. Em. sI. shwXk s<pwdk : jgjIq is<G Em. E., Em. Em. sI. swlwnw (dySw) AwjIvn (dySw) swlwnw (ivdySw) pRiq kwpI c<dw 10 100 250 3 {pXy {pXy {pXy {pXy c<dw Byjny kw pqw sicv, Dwm~ pRcwr kmytI (iSwromixw gu{ªwrw pRb<Dwk kmytI) ‰I Am÷qsr-143006 Pon: 0183-2553956-60 E#sty<Swn n<br ivqrxw ivBwg 303 s<pwdkIX ivBwg 304 PY#s: 0183-2553919 e-mail : [email protected] website : www.sgpc.net 2013 iv†wX-sUcI gurbwxwI ivcwr 2 s<pwdkIX 3 isDw gosit bwxwI kw swihiËXk mUØXw<kn 5 -fW. mnjIq kOr ‰I gu{ nwnk dyv jI kw ikrq-is©w<q 11 -fW. rCpwl is<G . . . ‰I gu{ qyg bhwdr swihb 12 -fW. jX Bgvwn goXl ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kI bwxwI my< . . . 16 -fW. inm~l kOiSwk mhwn SwhId Bwe~ sqI dws jI 20 -ismrjIq is<G Bwe~ l#KI Swwh 24 -fW. Am÷q kOr shj swDwnw ky puroDww : B#q nwmdyv jI 25 -fW. rwjy<« is<G swihl B#q nwmdyv jI kI bwxwI qQww ivcwrDwwrw 29 -fW. prmjIq kOr b<dI CoV idvs : Eyiqhwisk p÷ˆTBUim 33 -fW. kSwmIr is<G 'nUr' gu{ªwrw ‰I AÇcl swihb (btwlw) 36 -s. ibŸmjIq is<G gurmiq zwn (kivqw) 38 -‰I Em. vI. suÑburmn gurbwxwI ic<qnDwwrw--74 39 -fW. mnjIq kOr Swhwdq mhwn (kivqw) 43 -fW. suir<drpwl is<G gur isKI bwrIk hY . . . 30 44 -fW. sËXy<«pwl is<G iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ADX@w swihbwn--14 50 -s. }p is<G kivqwE< 54 -‰I ¤Sww<q AgRvwl Kæbrnwmw 55 gurmiq zwn 2 nv<br 2013 gurbwxwI ivcwr kq kI mwe~ bwpu kq kyrw ikdU Qwwvhu hm AwE ] Agin ib<b jl BIqir inpjy kwhy k<<im apwE ]1] myry swihbw kaxwu jwxwY guxw qyry ] khy n jwnI Aagxw myry ]1]rhwa] kyqy {K ibrK hm cIny kyqy psU apwE ] kyqy nwg kulI mih AwE kyqy p<K afwE ]2] ht ptxw ibj m<dr B<<nY kir corI Gir AwvY ] Aghu dyKY ipChu dyKY quJ qy khw CpwvY ]3] qt qIrQw hm nv K<f dyKy ht ptxw bwjwrw ] lY kY qkVI qolixw lwgw Gt hI mih vxwjwrw ]4] jyqw smu<du swg{ nIir BirAw qyqy Aagxw hmwry ] deAw krhu ikCu imhr apwvhu fubdy pQwr qwry ]5] jIAVw Agin brwbir qpY BIqir vgY kwqI ] ¤xwviq nwnku hukmu pCwxwY suKu hovY idnu rwqI ]6] (pºw 156) ‰I gu{ nwnk dyv jI gaVI (gaVI cyqI) rwg my< aÇcwrxw ikE gE apro#q Swbd my< mnuˆX ky Avguxwo< kw ijæŸ krqy huE prmwËmw ky guxwo< ko Dwwrxw krny kI bwq kh rhy hY<[ gu{ jI kw Prmwn hY ik mnuˆX ko Anignq Avguxwo< ky kwrxw Anyko< XoinXo< (jNmo<) my< Btknw pVqw hY[ mnuˆX ko Xh pqw nhI< ik asny kOnsw jNm kb ilXw AQww~q` asky iks jNm ky mw<-bwp kOn Qwy, asy zwq nhI<[ mnuˆX ky As<$X Avguxwo< ky kwrxw asy zwn nhI< ho pwqw ik askw DwrqI pr mwnv ky }p my< jNm #Xo< huAw[ khny sy qwËpX~ ik Avguxwo< ky kwrxw mnuˆX Anyk XoinXo< my< Btkqw huAw mwnv-jNm lykr BI Apny vwáqivk ad`dySX ko nhI< jwn pwqw[ ijs mnuˆX ky A<dr Avguxwo< kw smwvySw ho vo prmwËmw ky guxwo< ky bwry my< #Xw jwn pwEgw? mnuˆX ky A<dr koe~ (dYvI) guxw mOjUd n hony ky kwrxw vo prmwËmw kI Bi#q, ¤Sw<sw krny my< AsmQw~ rhqw hY[ mnuˆX ny As<$X Avguxwo< ky kwrxw v÷@wo<, pODwo< ky jNm dyKy[ ke~ bwr vo pSwu-jNm my< BI AwXw[ Anyko< bwr vo sw<p ky jNm my< pYdw huAw qQww ke~ bwr p@wI bnkr aVqw rhw[ Avguxwo< ky kwrxw mnuˆX (Swhro< Awid my<) Anyk dukwno< ko lUtqw hY, Gro< pr hmlw krqw hY AQww~q` sy<Dw lgwqw hY AOr corI ikXw huAw mwl Gr lwqw hY[ mnuˆX Xy sb kukm~ krqw huAw smJqw hY ik asy koe~ nhI< dyK rhw, vo sbsy Aw<K bcwE huE hY, mgr vo Xh BUl jwqw hY ik askw koe~ km~ prmwËmw sy iCpw huAw nhI<[ gu{ pwqSwwh kw Awgy Prmwn hY ik mnuˆX Apny kukmo_ sy mui#q pwny hyqu BI Btkqw rhqw hY[ vo qtqIQwo_ pr jwqw hY, jgh-jgh @wmw-Xwcnw kr Avguxwo< sy Cutkwrw pwny kI iB@ww mw<gqw hY[ Xh smJ iksIiksI ko hI AwqI hY vo BI BlI-Bw<iq AwËmivSlyˆwxw krny sy ik prmwËmw qo hr mnuˆX ky A<dr iv´mwn hY, Aq: mnuˆX kw Avguxwo< sy Cutkwrw Apny A<dr smwE prmwËmw ko jwn lyny sy hI ho jwqw hY AOr ²dX-Gr my< ¤Bu-guxw smw jwqy hY<[ gu{ pwqSwwh Prmwn krqy hY< ik jIvo< ky A<dr eqny (As<$X) Avguxw Bry pVy hY< ijqnw ik swgr my< pwnI AQww~q` swgr ky pwnI kI qrh Aqol Avguxw hY<[ prmwËmw k÷pw kry< qo hI jIv Apny A<dr jmw Avguxwo< ko KËm kr skqy hY<[ prmwËmw qo fUbqy pËQwro< ko BI pwr lgw dyqw hY, jIvo< kw a©wr krnw qo asky ilE Aiq s<Bv hY[ Avguxwo< sy Bry mnuˆX kw jIvn Ai^n kI Bw<iq jlqw rhqw hY[ asky BIqr q÷†xww }pI CurI clqI rhqI hY[ Swbd kI A<iqm p<i#q my< gu{ jI khqy hY< ik jo mnuˆX prmwËmw kI rjw my< rhnw sIK jwqw hY, prmwËmw ky BX my< rhqw hY, asky BIqr ky swry Avguxw imt jwqy hY<, vo idn-rwq suKI rhqw hY qQww asky ²dX my< ¤Bu-guxw smw jwqy hY<[ gurmiq zwn 3 nv<br 2013 ‰I gu{ nwnk dyv jI kw apdySw : sc-Awcwr jnqw jb AËX<q duKo<-kˆto< my< P<s jwqI hY qo jnqw kw mwilk, Klkq kw Kwilk asy duKo<-kˆto< my< sy bwhr inkwlny kw F<g, swDwn, Avsr bnw dyqw hY, #Xo<ik mwilk, Kwilk ApnI mlikXq, ApnI Klkq ko Awbwd qQww ¤PuiØlq hoqI dyKnw cwhqw hY[ jb hjæwro< vˆwo_ sy prwDwInqw Xw rwjsI gulwmI kI c#kI my< ips rhy Bwrq BU-Bwg ky swDwwrxw logo< ky duK-kˆt AshnIX hd qk bFæ gE qo anky invwrxw hyqu, ankI mu#qwváQww ky ilE, mjo_, bImwirXo<, AswDX rogo< ko dUr krny kI Apwr swmQX~ bi$SwSw kr prmwËmw ny klXug kw jhwj bnwkr ‰I gu{ nwnk dyv jI ko es mwqlok my< Byjw[ 'sc-Awcwr' gu{ nwnk nwm-lyvw is#Ko< ko jNm-GuÆI ky }p my< gu{ nwnk pwqSwwh jI sy ankI pwvn AkwlI bwxwI ky Am÷q vcno< ªwrw inm~l sOgwq ky }p my< hwisl hY[ gu{ jI ny mnuˆXo< kI ¤ËXyk kmjorI, ¤ËXyk Avguxw qQww smwj kI ¤ËXyk burwe~ kI ghrwe~ sy phcwn kI qQww assy mnuˆX-mwZ Ev< smwj ko rihq krky Kwils bnwny kI idSww my< Tos kwX~ ikXw[ Xh kwX~ Awpny sÇcy sOdy ko srA<jwm dyny, biØk assy BI phly p<ifq gopwl dws sy sw<swirk Ev< }hwnI iv´w sMb<DwI s<vwd rcwkr hI Awr<B kr idXw Qww[ pwirvwirk jjmwn p<ifq hrdXwl ko, asky ªwrw jnyv phnwny kI rám inBwqy smX asky swQw s<vwd rcwkr sc-Acwr ªFæ krvwny ky es kwX~ my< AOr BI rvwnI lwe~ ge~[ gu{ jI ªwrw modIKwny kI nOkrI krqy smX BI sc-Awcwr kw vwáqivk nmUnw dSww~Xw gXw Qww[ Xh nOkrI ËXwgkr Awp jI ny l<bI ¤cwr-XwZwAo< kw Awr<B sulqwnpur loDwI kI DwrqI sy ikXw[ asky bwd AwpkI ijæ<dgI kw Ek-Ek pl e<swnI smwj my< sy kUV-AsËX ko KËm krny qQww sc-Awcwr kI puná~Qwwpnw krny ky ad`dySX ko smip~q ho gXw[ es ad`dySX ko mUiq~mwn krny hyqu Awp jI ny ApnI AiªqIX ¤iqBw kI swrI ¤Bu-¤dÁ AsIm Swi#q lgw dI[ gu{ pwqSwwh kI s$q myhnq kw skwrwËmk ¤Bwv pVw[ aNho<ny Ek EysI 'is#K s<gq' swrI duinXw ko Ek mITI suKdwXk dyn ky }p my< dI ijskw Awcwr, ijskw kwr-ivhwr, ijskw ÛXwpwr kyvl-mwZ sc ky r<g my< r<gw huAw Qww[ Ek EysI is#K s<gq, jo bwbw jI ky pd-icNho< pr clqI hue~ nwm-ismrn krqI; jo Apny hwQwo< sy sÇcI-suÇcI ikrq krqI qQww as ikrq kw mITw Pl j}rqm<d Ev< grIbo<-byshwro< ky swQw bw<t kr KwqI[ gurmiq zwn 4 nv<br 2013 ds gu{ swihbwn kI s<jIdw qQww inm~l AguAwe~ kI CZ-CwXw my< is#K kOm kw scAwcwr AOr BI pirp#v hoqw rhw[ dSwm pwqSwwh ‰I gu{ goib<d is<G jI qk is#K kOm ny Kwlsw áv}p gRhxw krky sc-Awcwr kI qb qk gYr-Anumwinq smJI jwqI bul<idXo< ko CuAw[ dSwmySw ipqw ny Apny Kwlsy ko }hwnI guxwo< qQww nYiqkqw my< eápwq ky smwn pirp#vqw dyny hyqu esko kul duinXw sy ivl@wxw, AK<f qQww Kwils }p, pw<c-kkwrI rihq ¤dwn krqy huE AOr pw<c bwixwXo< kI mXw~dw my< bw<Dw kr bi$SwSw ikXw[ gu{ jI ªwrw swjy-invwjy Kwlsw ny Apny Kwils Ev< ivámwdI cirZ ªwrw duinXw Br ky logo< ko AwScX~cikq ikXw[ bwbw b<dw is<G bhwdr qQww asky swQwI is<Go< ny SwhIidXw< dyqy huE ivl@wxw hOsly qQww is#KI isdk kw nmUnw dSww~Xw[ ATwrhvI< sdI my< hkUmqI jbR ky Aiq kTor dmn-cŸ ny BI Kwlswe~ cirZ ko jYsy KUb Tok-bjwkr prK ilXw[ juØmo< Ev< XwqnwAo< kI B§I my< qpkr is#K cirZ kI cmk-dmk my< AOr BI bFæoqrI hue~[ is#K eiqhws my< Eysy is#Ko< kI Anyk adwhrxo< A<ikq hY< ijNho<ny hr ¤kwr kI kTor sy kTor XwqnwE< sh lI<, mgr is#KI áv}p ko brkrwr rKw[ Bwe~ qw} is<G jI ny KopVI aqrvwnI ávIkwr kr lI, mgr Akwl purK kI bi$SwSw 'kySwo<' ko nwpwk kY<cI n lgny dI[ gu{ ky is<Go< ko gu{-¤dÁ Ek Eysw mjbUq Ev< Tos AnuSwwsn ¤wÎq huAw ik aNho<ny vYrI kI áZI ky ¤iq BI pUxw~ swP-ávÇC nIcI njær rKkr idKwe~[ AOrq pr kBI hwQw n aTwXw[ vYrI ky bÇco< ko hwQw qk n lgwXw[ gu{hu#m qQww gu{-nyq÷Ëv my< Fly qQww s<vry is#K cirZ ny dySw Ev< kOm kI byimswl syvw kI; mwnvqw kI inˆkwm syvw inBwe~[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny qËkwlIn smwj ko duKo<-kˆto< my< sy kwPI hd qk inkwl ilXw Qww[ Awj Xid hmwry swmny pun: duK-kˆt bFæ rhy hY< qo hmy< gu{ nwnk nwm-lyvw is#Ko< ko Apny vq~mwn jIvn, rhn-shn qQww kwXo_ kw gu{ jI kI pwvn bwxwI kI ksOtI pr prKkr lyKw-joKw krnw cwihE ik Awj hm gu{ nwnk pwqSwwh ky ¤cwirq Ev< ¤swirq gurmiq mwg~ ky sc-Awcwr sy khI< Btk qo nhI< gE[ Eysw lyKw-joKw hmy< AvSX hI hmwry vq~mwn Gor duKo<-kˆto< ky cŸÛXUh my< sy inkwlny my< shwXk ho skqw hY[ gu{ nwnk pwqSwwh ky is#K hony kI phlI ksOtI AwËm-kØXwxw qQww dUsrI ivSv-kØXwxw my< bnqw s<Bv Xogdwn fwlnw hY[ hmwry ilE essy eDwr-aDwr htkr ivcrxw krnw kdwicq Xo^X nhI< hogw[ Kud ky bnwE duKo<-kˆto< ko phcwnkr aNhy< dUr kry< Ev< ANX logo< ky duKo<-kˆto< ky invwrxw hyqu gu{ jI ky jIvn qQww pwvn bwxwI sy idSww v ¤ryxww lykr sÇcy s<kØpo< qQww erwdo< sihq cly<! es }p my< gu{ jI kw ¤kwSw-pv~ mnwXw shI AQwo_ my< swQw~k ho skqw hY[ gurmiq zwn nv<br 5 2013 isDw gosit bwxwI kw swihiËXk mUØXw<kn ‰I gu{ gRQ< w swihb jI my< ‰I gu{ nwnk dyv jI ky pwvn muKwrib<d sy aÇcirq bwxwI 19 rwgo< my< mhlw 1 ¤krxw sy s<kilq hY[ gu{dyv kI sMpUxw~ bwxwI ko ivªwno< ny ivivDw Bwgo< my< ivB#q ikXw hY[ fW. rqn is<G (j^gI) ny ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI ko cwr ¤muK Bwgo< my< ivB#q ikXw hY, XQww : 1. v÷hdwkwr bwxwI 2. l%vwkwr bwxwI 3. vwr 4. Putkl pd-slok Awid[ v÷hdwkwr AQww~q` bVy Awkwr kI bwixwXo< my< jpu jI swihb, isDw gosit, bwrh mwhw (quKwrI) Awid ¤muK hY<[ isDw gosit bwxwI kw s<i@wÎq pircX : rwmklI rwg my< aÇcirq pwvn bwxwI isDw gosit my< 73 paiVXw< hY< jo ik ‰I gu{ gR<Qw swihb my< pºw 938 sy 946 pr suSwoiBq hY<[ gosit SwÑd kw swDwwrxw AQw~ hoqw hY-- s<vwd, vwqw~lwp[ es AwSwX sy isDw gosit kw AQw~ huAw-- isDwo< ky swQw s<vwd, vwqw~lwp[ gurbwxwI my< ápˆt s<kyq hY ik jb qk e<swn duinXw my< rhy qb qk s<vwd, vwqw~lwp AinvwX~ hY : jb lgu dunIAw rhIEy nwnk ikCu suxwIEy ikCu khIEy ] (pºw 661) XhI nhI<, gu{ pwqSwwh ny qo Xhw< qk smJwXw hY ik Agr jIv my< ¤Bu-i¤Xqm kI Aor jwny vwly guxw mOjUd ho< qo an guxwo< kI -fW. mnjIq kOr* sw<JydwrI kr lynI cwihE, XQww : guxww kw hovY vwsulw kiF vwsu le~jY ] jy guxw hoviNh swjnw imil swJ krIjY ] swJ krIjY guxwh kyrI Coif Avgxw clIEy ] (pºw 765-66) mhwn ivªwn Bwe~ gurdws jI ny es bwxwI ky rcnw-- smX, áQwwn qQww a¨ySX kw iváq÷q vxw~n ikXw hY : mylw suixw isvrwiq dw bwbw Acl vtwly Awe~[ æ æ æ bwbw jwxwI jwxw purK kiFAw lotw jhw lukwe~[ (vwr 1:39) es sMb<DwI phlI vwr kI 44vI< paVI my< inˆkˆw~ dyKw jw skqw hY : bwby kIqI isiDw gosit sbid sw<iq isDww< ivic Awe~[ ijixw mylw isvrwiq dw Kt drsin Awdyis krwe~[ isiDw bolin SwuiB bcin Dwnu nwnk qyrI vfI kmwe~[ æ æ æ bwby kiF kir bgl qy c<bylI duiDw ivic imlwe~[ ija swgir ivic g<g smwe~ ] isDw gosit bwxwI kw ky<«IX Bwv : iksI BI bwxwI kw ky<«IX AQww~q` mUl Bwv 'rhwa' vwlI p<i#q my< inihq hoqw hY[ 'rhwa' kw AQw~ 'Thrwv' mwnw gXw hY[ es AwSwX sy 'rhwa' kw AQw~ huAw as bwxwI ko shjqw sy smJny *2/104, jvwhr ngr, jXpur-302004, mo: 99297-62523 gurmiq zwn kw ¤Xws, jYsy suKmnI swihb kI phlI AstpdI my< 'rhwa' kI p<i#q hY : suKmnI suK A<imRq ¤B nwmu ] Bgq jnw kY min ibsRwm ] (pºw 262) sMpUxw~ bwxwI my< esI Bwv ky dSw~n hoqy hY<[ esI ¤kwr isDw gosit bwxwI my< 'rhwa' kI p<i#qXw< hY< : ikAw BvIEy sic sUcw hoe ] swc sbd ibnu mukiq n hoe ] (pºw 938) AQww~q` g÷háQw CoVny kw koe~ ¤Xojn nhI<, jb qk mwXw ky b<Dwno< sy mui#q n imly[ ¤o. swihb is<G ny ápˆt ikXw hY ik prmySvr kI Xwd my< juVny sy hI mn pivZ hoqw hY[ jb qk ¤Bu kI mihmw my< mn n juVy, qb qk mwXw sy bcwv mumikn nhI<[ smUcI bwxwI my< esI mUl Bwv kw iváqwr hY[ isDw gosit bwxwI kw swihiËXk mUØXw<kn : kwÛX kiv kI sSw#q AnuBUiq kI sPl AiBÛXi#q sy hI icráQwwe~ bn skqw hY[ fW. niln ky SwÑdo< my<-- ''²dXgq sGn AOr inbw~Dw AnuBUiq jb SwÑdo< ky Gu<G} bw<Dwkr a©wm vyg sy ávr qwl kI cplqw sy inpt nwc aTqI hY qb vh gIq bn jwqI hY['' váquq: kiv-km~ ky do p@w hY<-- Bwv p@w qQww klw p@w AQww~q` AnuBUiq p@w Ev< AiBÛXi#q p@w[ kiv-km~ Apny Awp my< Ek kiTn swDwnw hY[ es qQX ko qulsIdws ny Apny SwÑdo< my< bVI su<dr AiBÛXi#q dI hY : ²dX is<Dwu miq sIp smwnw[ ávwiq Swwrdw khih< sujwnw[ jo brsd br bwir ivcw{[ hoih< kivq su#qw mwg~ cw{[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI kw AnuBiU q p@w eqnw ¤bl hY ik asky Pláv}p 6 nv<br 2013 AiBÛXi#q p@w ávq: hI prmwij~q hoqw gXw[ ic<qko< ky ic<qnwnuswr swihËX my< sËX kI swDwnw hY qQww sO<dX~ kI AiBÛX<jnw hY[ es s<dB~ my< Agr ivcwr kry< qo ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI my< qIno< }po< ky dSw~n shjqw sy ho jwqy hY<[ AnuBUiq p@w : swihËX ko mnIiˆwXo< ny jIvn kI AwËm-kQww mwnw hY[ esy AiBÛX#q krny kw sbkw Apnw-Apnw F<g hY, SOlI hY[ Xh khnw AiqkQwnI n hogw ik Xh SOlI aqnI hI su<dr v pirp#v hogI, ijqnI Xh sËX ky krIb hogI[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI my< sËX (e~Svr) kw sw@wwËkwr krny kw shj mwg~ hY[ mwnvqwvwdI d÷iˆtkoxw, ivSvkutb<u km-Bwv, shjqw, m÷dqu w Awid ivl@wxw guxwo< sy Aoq-¤oq bwxwI smUcI mwnvqw kI rhnumwe~ krny my< pUxw~qXw s@wm hY[ dwSw~inkqw : ‰I gu{ nwnk dyv jI mhwn dwSw~ink Qwy[ gu{dyv ky muKwrib<d sy aÇcirq ¤ËXyk A@wr Apny Awp my< s<pUxw~ dSw~n hY[ isDw gosit bwxwI ky dwSw~ink p@w pr ivcwr kry< qo ápˆt hoqw hY ik e~Svr Ek hY, lyikn as qk phu<cny ky mwg~ Alg-Alg hY<[ isDw (nwQw) BI Ek prmySvr ko mwnqy hY<, lyikn askI ¤wiÎq hyqu aNho<ny jo mwg~ cunw vh gu{dyv kI bwxwI ky Anuswr Anuicq hY[ isDw ApnI dwSw~inkqw kw pircX g÷háQw ËXwgny, j<gl my< invws krny, k<<dmUl Kwkr invw~h krny, jp-qp, kiTn swDwnw krky ávX< ko inil~Îq mwnqy hY<[ Apny mwg~ ko svo~Ám mwnqy huE gorKnwQw ky iSwˆX lohrIXw ny Xog kI Xui#q ko AËX<q mnorm Ev< su<dr mwnqy huE qk~ ¤áquq ikXw ik hy nwnk! qum hmwrw dSw~n Ev< vySw Dwwrxw kro[ hmwry bwrh gurmiq zwn s<¤dwXo< AOr ˆwt`dSw~no< my< sy Ek ko qum BI ávIkwr kro, #Xo<ik es Xui#q ky Pláv}p mn ko smJwXw jw skqw hY, iPr jNm-mrxw kI coty< nhI< KwnI pVqI, XQww : drsnu ByK krhu joig<dRw mu<dRw JolI iK<Qww ] bwrh A<qir Eku sryvhu Ktu drsn ek p<Qww ] en ibiDw mnu smJwe~Ey purKw bwhuiV cot n Kwe~Ey ] nwnku bolY gurmuiK bUJY jog jugiq ev pwe~Ey ]9] (pºw 939) gu{ jI kw shj jvwb Qww ik myry A<qm~n my< sdYv bsny vwlw Swbd hI myrI mu«w hY, jo Ah<kwr AOr moh sy mu#q rKqw hY[ gu{ ky Swbd sy kwm, ŸoDw, Ah<kwr kI inv÷iÁ hoqI hY[ e~Svr kI sv~ÛXwpkqw kw boDw hI myrI gudVI qQww JolI hY[ prmySvr hI Bvswgr sy pwr aqwrny vwlw hY[ Apny sÇcy nwm qQww NXwX ky kwrxw ¤Bu sËX áv}p hY qQww prKkr khI ge~ prm gu{ kI bwq BI sO PIsdI KrI hI inklqI hY[ apro#q Bwv ko ‰I gu{ nwnk dyv jI ny es ¤kwr AiBÛX#q ikXw hY : A<qir sbdu inr<qir mudRw hamY mmqw dUir krI ] kwmu ŸoDwu Ah<kw{ invwrY gur kY sbid su smJ prI ] iK<Qww JolI Birpuir rihAw nwnk qwrY Eku hrI ] swcw swihbu swcI nwe~ prKY gur kI bwq KrI ] (pºw 939) gu{ swihb ny A<q:krxw kI swDwnw pr bl idXw qQww km~kw<fo< kI qulnw b<jr BUim sy kI[ jYsy b<jr BUim my< boE bIj qQww as pr kI ge~ myhnq-mSw#kq dono< hI ÛXQw~ cly 7 nv<br 2013 jwqy hY< vYsy hI km~kw<fo< my< Xy AmUØX Svwso< }pI bIj nˆt ho jwqy hY<[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kI dwSw~inkqw iksI SwwáZIX inXmo< pr AwDwwirq n hokr AwËmwnuBUiq pr inB~r hY[ asmy< adwq mUØXo<, s<ákwro< kw smwvySw hY[ ÛXvhwirk zwn ky kwrxw Xh shj swDwnw hY, Ek nvIn ivcwrDwwrw hY, ijsy mnIiˆwXo< ny gurmiq zwn kI s<zw dI hY[ es shj mwg~ kw sÇcy AQwo_ my< Anukrxw kyvl e~Svr-¤wiÎq kI swDwnw hI nhI< Aipqu AwdSw~ mwnv kI rcnw hY jo jIvn ky ¤ËXyk p@w AQww~q` AwDXwiËmk, swmwijk, AwiQw~k, rwjnIiqk, sdwcwrk, nYiqk, swihiËXk Awid ky bwry my< shI ic<qn krny Ev< shI inxw~X lyny kI @wmqw ¤dwn krqI hY[ ingu~xw áv}p my< sguxw kI Jlk shjqw sy iml jwqI hY : Aivgqo inrmwelu apjy inrguxw qy srguxwu QwIAw ] siqgur prcY prm pdu pwe~Ey swcY sbid smwe lIAw ] Eky ka scu Ekw jwxwY hamY dUjw dUir kIAw ] so jogI gur sbdu pCwxwY A<qir kmlu ¤gwsu QwIAw ] jIvqu mrY qw sBu ikCu sUJY A<qir jwxwY srb deAw ] nwnk qw ka imlY vfwe~ Awpu pCwxwY srb jIAw ] (pºw 940) rháXvwd : ‰I gu{ nwnk dyv jI aÇc koit ky rháXvwdI bwxwIkwr hY<[ gu{dyv ny ijn AnuBiU qXo< ªwrw Akwl purK kw sw@wwËkwr ikXw vy AnuBUiqXw< hI kwÛX }p my< AiBÛX#q hokr rháXvwdI bwxwI khlwe_[ fW. iZlocn gurmiq zwn is<G ny esy 'gurmiq rháXvwd' kI s<zw sy AiBihq ikXw hY[ anky ic<qnwnuswr is#K kw Apny AiáqËv ko Akwl purK kI ÈXoiq my< Ek}p krnw 'gurmiq rháXvwd' hY[ jpu jI swihb my< ‰I gu{ nwnk dyv jI ny 'gurmiq rháXvwd' ky pw<c pVwvo< kI su<dr AiBÛXi#q dI hY-- Dwm~ K<f, zwn K<f, ‰m K<f, km~ K<f qQww sc K<f[ isDwo< ky g÷háQw Dwm~ ko ËXwgkr vno< my< invws krny, k<dmUl Kwny AOr esI ko svo~Ám iŸXw mwnny vwlo< ko bVI shjqw sy gurbwxwI my< smJwXw gXw hY ik g÷háQw jIvn my< rhqy huE, gu{ sy jIvn-Xui#q smJ kr shjqw sy Bvswgr sy pwr aqrw jw skqw hY[ esky ilE j<glo< my< Btkkr kiTn swDwnw kI AwvSXkqw nhI< hY[ bwxwI my< ANXZ BI ¤mwxw hY : hs<idAw Kyl<idAw pYn<idAw Kwv<idAw ivcy hovY mukiq ] (pºw 522) g÷háQww‰m hI swDwnw kI ksOtI hY jhw< ivˆwm piriáQwiqXo< my< qQww mwXw my< rhqy huE BI inly~p Bwv sy mu#qwváQww ¤wÎq kI jw skqI hY[ isDwo< ny ¤Sn ikXw ik guÎq kOn hY AOr mu#q kOn hY? kOn Xhw< Awqw hY AOr clw jwqw hY qQww kOn hY jo qIno< loko< my< smwXw huAw hY? Git Git gupqw gurmuiK mukqw ] A<qir bwhir sbid su jugqw ] mnmuiK ibnsY AwvY jwe ] nwnk gurmuiK swic smwe ]13] . . . ika kir bwDww srpin KwDww ] ika kir KoeAw ika kir lwDww ] ika kir inrmlu ika kir A<iDwAwrw ] ehu qqu bIcwrY su gu} hmwrw ] (pºw 939) 8 nv<br 2013 ‰I gu{ nwnk dyv jI kw jvwb Qww ik dum~iq (kubui©) nyy esy bw<Dw rKw hY AOr mwXw ky Jmylo< ny esy pUxw~qXw nˆt kr idXw hY[ mnmuK e~Svr ko g<vw rhw hY[ gurmuK shjqw sy asy pw rhw hY[ pUxw~ gu{ kI ¤wiÎq sy Azwnqw kw A<Dwkwr ivinˆt ho jwqw hY qQww Azwnqw imtqy hI A<q:krxw my< iv´mwn prmySvr iml jwqw hY[ 27vI< paVI my< gurmuK ko Svws-gRws e~Svr kI AwrwDwnw my< lIn dSww~kr e~Svr my< Ek }p hony ky rháX ko smJwXw gXw hY : gurmuiK swcy kw Ba pwvY ] . . . gurmuiK roim roim hir iDwAwvY ] (pºw 941) ‰I gu{ nwnk dyv jI kw AwDXwiËmk rháXvwd swmwijkqw sy Aoq-¤oq hY jhw< ikrq kro, nwm jpo AOr v<f Cko kw pwvn s<dySw iv´mwn hY[ Xh rháXvwd ''min jIqy jgu jIqu'' jYsy gUFæ rháX ky is©w<q pr AwDwwirq hony ky kwrxw shj, srl Ev< boDwgMX hY[ rs Xojnw : swihËX kw AnuBUiq p@w esky ibnw ADwUrw hY[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI my< eskI su<dr AiBÛX<jnw hY[ gu{dyv ny Akwl purK ky ingu~xw Ev< sguxw áv}p ko ''Awpy rsIAw Awip rs'u' khkr klXugI jIvo< ko asI Ek kI apwsnw hyqu ¤yirq ikXw hY[ lokm<gl kI Bwvnw sy pirpUxw~ ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI Bi#q kwÛX hY, es kwrxw esmy< Sww<<q Ev< Œ÷<gwr rs kI ¤Dwwnqw hY[ isDw gosit bwxwI my< Ad`Buq rs kI BI sud< r AiBÛXi#q hY[ e~Svr ky AwlOikk rháX ko jwnny kI qIvR eÇCw qQww gu{ ªwrw askI sv~ÛXwpkqw ky boDw sy ivámwdI ¤Bwv kI AnUTI ¤áquiq Ad`Buq rs kI gurmiq zwn AiBÛX<jnw krqI hY[ isDw gosit bwxwI kI A<iqm paVI my< eskw su<dr adwhrxw ¤áquq ikXw gXw hY : qyrI giq imiq qUhY jwxwih ikAw ko AwiK vKwxwY ] qU Awpy gupqw Awpy prgtu Awpy siB r<g mwxwY ] . . . AibnwsI ¤iB Kylu rcweAw gurmuiK soJI hoe~ ] nwnk siB jug Awpy vrqY dUjw Av{ n koe~ ] (pºw 946) AiBÛXi#q p@w : ‰I gu{ nwnk dyv jI ko Akwl purK sy jYsI ¤yrxww hue~ aNho<ny vYsI hI bwxwI aÇcwrxw kI[ es qQX ko aNho<ny ápˆt ikXw : jYsI mY AwvY Ksm kI bwxwI qYsVw krI igAwnu vy lwlo ] (pºw 722) váquq: ijs rciXqw kI jIvn-AnuBUiq ijqnI g<BIr hogI, ic<qn ijqnw ÛXwpk AOr ivSwwl hogw, askI AiBÛXi#q aqnI hI srl, shj qQww inm~l hogI[ AwDXwiËmk AnuBUiq kI AiBÛXi#q ky ilE Bwˆww kw swDwn Apny Awp my< ApXw~Îq hoqw hY[ mnIiˆwXo< ky ic<qnwnuswr AnuBUq sËX ko ÛX#q krny ky ¤XËn my< swDwk jb vwxwI kw ¤Xog krqw hY qo asmy< sy kwÛX kI inm~l sirqw ávX< hI PUt inklqI hY[ es AwSwX sy ‰I gu{ nwnk dyv jI ªwrw aÇcirq bwxwI isDw gosit ky AiBÛXi#q p@w my< ivcwr kry< : Bwˆww : Bwˆww AiBÛXi#q kw sSw#q mwDXm hY[ ‰I gu{ nwnk dyv jI bhuBwˆwI Ev< aÇc koit ky bwxwIkwr Qwy[ vy p<jwbI, ArbI, PwrsI, ih<dI, gujrwqI, bRj, s<ák÷q, adU~ Awid 9 nv<br 2013 BwˆwwAo< ky iviSwˆt zwqw Qwy[ isDw gosit bwxwI my< bRj qQww KVI bolI kI ¤Dwwnqw hY[ swQw hI ‰oqw ky Anu}p Bwˆww kw }p pirvq~n kwÛX hY, XQww 9vI< paVI my< es ivivDwqw ky dSw~n shj hI ho jwqy hY< : drsnu ByK krhu joig<dRw mu<dRw JolI iK<Qww ] bwrh A<qir Eku sryvhu Ktu drsn ek p<Qww ] en ibiDw mnu smJwe~Ey purKw bwhuiV cot n Kwe~Ey ] nwnku bolY gurmuiK bUJY jog jugiq ev pwe~Ey ] (pºw 939) esky Aiqir#q ¤cilq muhwvro<, Xui#qXo< kw ¤Xog krky mwno Bwˆww my< cwr cw<d lg gE[ ''eh mnu mYglu'', ''sis Gir sU{ smwvY'' Awid Anyko< a©rxw isDw gosit bwxwI my< d÷iˆtgq hoqy hY<[ SwÑd-cXn : ‰I gu{ nwnk dyv jI kw SwÑd-cXn aËk÷ˆt hY[ fW. pdm gurcrxw is<G ky SwÑdo< my<-- ''SwÑd-cXn ivcwrwnukUl hY[ SwÑdo< my< Bwr vhn krny kI pUxw~ @wmqw hY[ SwÑdo< ky cXn my< kiv (gu{ jI) ny gwgr my< swgr Brw hY['' ‰I gu{ nwnk dyv jI kw SwÑd B<fwr AgwDw hY[ esky swQw hI 'isDw gosit' bwxwI kw AiDwkw<Sw Bwg sUZwËmk SOlI my< vixw~q hY[ esky Aiqir#q Xog sMb<DwI ¤qIko< kw BI su<dr vxw~n isDw gosit bwxwI my< dSw~nIX hY : ZY sq A<gul vwe~ AaDwU su<n scu Awhwro ] gurmuiK bolY qqu ibrolY cInY AlK Apwro ] ZY guxw mytY sbdu vswE qw min cUkY Ah<kwro ] A<qir bwhir Eko jwxwY qw hir nwim lgY ipAwro ] suKmnw eVw ip<gulw bUJY jw Awpy AlKu gurmiq zwn lKwE ] nwnk iqhu qy ‚pir swcw siqgur sbid smwE ] (pºw 944) esky Aiqir#q BwvwËmk rháXprk qQww ic<qn sMb<DwI ¤qIko< ky swQw-swQw Xog sMb<DwI ¤qIko< kw isDw gosit bwxwI my< bhuqwXq sy ¤Xog huAw hY[ Al<kwr Xojnw : ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI my< Al<kwro< hyqu kdwicq ¤Xws nhI< ikXw gXw, Aipqu vy shjqw sy bwxwI my< ¤vySw kr gE hY<[ fW. pdm ny ‰I gu{ nwnk dyv jI kI Al<kwr Xojnw ky s<dB~ my< bVw stIk isKw hY-- ''‰I gu{ nwnk dyv jI klw ko jIvn ky ilE mwnqy Qwy[ vy bwxwI ko jnihq, lokm<gl AOr svo~dX kw swDwn mwnqy Qwy[ Aq: ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI my< Al<kwr ávq: Aw gE hY<[ vy shj Ev< Ak÷iZm hY<['' isDw gosit bwxwI my< apmw qQww }pk Al<kwr kI su<dr AiBÛXi#q hue~ hY[ esky Aiqir#q ANXoi#q, ivroDwwBws, BRw<iq Awid Al<kwro< kw BI ¤Xog bVI shjqw sy ikXw gXw hY[ C<d Xojnw : ‰I gu{ nwnk dyv jI ny ávX< ko swe{ AQww~q` kiv khw hY : nwnku swe{ Ev khqu hY scy prvrdgwrw ] (pºw 660) es qQX ky Anuswr ke~ iv©wno< ny aNhy< C<d-SwwáZ kw pUxw~ zwqw mwnw hY[ fW. kohlI Awid kuC iv©wno< ny es s<dB~ my< jo ivcwr ÛX#q ikE hY< assy inˆkˆw~q: XhI khw jw skqw hY ik AwDXwiËmk ivcwro< kI ghnqw C<do< ky b<Dwn sy ¤wX: mu#q hI hoqI hY[ iPr BI isDw gosit bwxwI my< cOpe~ Awid C<do< kw 10 nv<br 2013 ¤Xog bhuqwXq sy huAw hY : gurmuiK rqnu lhY ilv lwe ] gurmuiK prKY rqnu suBwe ] gurmuiK swcI kwr kmwe ] gurmuiK swcy mnu pqIAwe ] gurmuiK AlKu lKwE iqsu BwvY ] nwnk gurmuiK cot n KwvY ]35] (pºw 942) esky Aiqir#q sorTw, gIqw, doihrw, solhw, }pmwlw Awid C<do< kw ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI my< suˆTu ¤Xog huAw hY[ fW. gurSwrxw kOr (j^gI) ky ivcwrwnuswr-- ''gu{ jI ny ApnI C<d Xojnw ko Bwvo< ªwrw AnuSwwisq ikXw hY[ askI buinXwdI jæ}rq rwg Xw s<gIq hY['' s<gIqwËmkqw : ‰I gu{ nwnk dyv jI mhwn s<gIqz Qwy[ anky s<gIq my< BwrqIX qQww PwrsI áv}p ko mhävpUxw~ áQwwn ¤wÎq hY[ s<gIq kw A<iqm l@X e~Svr-¤wiÎq hY[ gurdyv jI kI bwxwI isDw gosit rwmklI rwg my< aÇcirq bwxwI hY[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI ky ¤ËXyk SwÑd my< s<gIq hY jo mn ko mu^Dw kr as pr jwdU-sw ¤Bwv fwlny my< s@wm hY[ fW. jXrwm im‰ ky SwÑdo< my<-''gurbwxwI kI ávr lhrI my< ApUv~ mwDwuX~ hY['' Ek ANX ic<qk ky ic<qnwnuswr-- ''nwnk nwm hY nwd kw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny Xog nhI< ikXw, qp nhI< ikXw, DXwn nhI< ikXw, ‰I gu{ nwnk dyv jI ny isP~ gwXw AOr gwkr (¤Bu ko) pw ilXw, pr gwXw pUry ¤wxwo< sy ik gIq (bwxwI) hI DXwn bn gXw, gIq (bwxwI) hI Xog bn gXw AOr gIq (bwxwI) hI qp bn gXw['' (Soˆw p÷ˆT 19 pr) gurmiq zwn 11 nv<br 2013 ‰I gu{ nwnk dyv jI kw ikrq-is©w<q ‰I gu{ nwnk dyv jI grIbo<, AnwQwo<, inmwxwo< AOr byshwro< kw shwrw bny[ hamY kI Èvwlw my< jly huE hu#mrwno< ny smJ ilXw Qww ik vy hI ¤jw ky pwlnkÁw~ hY< qQww ¤jw ankI gulwm bnkr rhy[ DwmI~ logo< pr ktw@w krny vwly, grIbo< kI kmwe~ sy Apny Kjæwny Brny vwly Ah<kwrI hu#mrwno< kI Aw<Ky< as smX KulI<, jb ‰I gu{ nwnk dyv jI ny Apny phly is#K, Ek grIb ikrqI (‰imk) Bwe~~ lwlo ky Gr sy Bojn Ckkr, Ah<kwirXo< ky pkvwno< ko Tukrwkr ikrq (‰m) kI nI<v ko mjæbUqI ¤dwn kI[ milk Bwgo ky SwwhI pkvwn, asky Byjy huE ispwhI, askI DwmikXw< inB~X gu{-bwbw ‰I gu{ nwnk dyv jI ko anky erwdy sy ifgw n skI<[ vwáqv my< ikrqI, DwmI~ ÛXi#qXo< kw shwrw bnny vwly ‰I gu{ nwnk dyv jI ny Apny hwQwo< sy Kud ikrq kI AOr Apny s<gIswiQwXo<, pYrokwro< ko BI hwQwo< sy Kud ikrq krny ky ilE ¤yirq ikXw[ aNho<ny jnswDwwrxw ky ilE Ek nXw ikrq-mwg~ pYdw kr idXw, ijssy hwQw kwr (kwm) kI qrP AOr icÁ (mn) inr<kwr (¤Bu) ky swQw juVw rhy[ modIKwny my< nOkrI krqy v#q logo< ko ‰I gu{ nwnk dyv jI sy pUrw qOl, swP-suQwrw sOdw AOr vwijæb ryt ¤wÎq huAw[ logo< ny gu{ swihb kI vwh-vwh kI AOr DwNX nwnk khw[ sÇcI-suÇcI ikrq sy modIKwny kI -fW. rCpwl is<G* kmwe~ my< kwPI bFæoqrI hue~ qQww gu{ jI ky swQw-swQw anky mwqw-ipqw, bhn byby nwnkI jI AOr jIjw Bwe~ jYrwm jI kI BI ¤Sw<sw logo< ny idlKol kr kI[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny is#K Dwm~ my< Dwwim~k iSw@ww ky swQwswQw hwQwo< sy ikrq krny ko jIvn kw jæ}rI A<g bnwXw[ gu{ jI ny ‰I krqwrpur swihb my< KUb hl clwXw, Koqo< my< kwm ikXw[ Bwe~ gurdws jI ky ''phr s<swrI kpVy m<jI bYT kIAw Avqwrw'' pwvn vcn ky Anuswr sqs<gq krny, Am÷q vylw kI s<Bwl krny, inÁnym krny, AwE myhmwn ky ilE l<gr qYXwr krny ky swQw-swQw gurbwxwI ky gwXn-AÒXws ko BI mnuˆX-jIvn kw A<g bnwXw[ gu{ swihb ny g÷háQw ko jIvn kw jæ}rI A<g khw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI Apny smkwlIn Dwwim~k Ev< rwjnIiqk ¤iqª<iªXo< sy rqI Br nhI< fry AOr n hI iksI ky swQw p@wpwq ikXw[ gu{ jI ny khw ik cFæwvy kI Kwiqr log Apny Gr ko hI ivSoˆw pUjw-áQwl bnw lyqy hY<[ inTØly log XogI bnkr, kwn PVvwkr, kwno< my< mu<drwE< fwly GUm rhy hY<[ Eysy (Dwwim~k) logo< ky swQw nwqw nhI< rKnw cwihE, jo kyvl Apny pyt (ávwQw~) kI Kwiqr Apnw aØlU sIDww krqy rhqy hY<[ Agr ¤Bu¤wiÎq krnI hY qo Gr-g÷háQw my< rhkr, hwQwo< (Soˆw p÷ˆT 28 pr) *p<jwb k÷iˆw ivSviv´wlX, @wyZIX Koj ky<dR, gurdwspur (p<jwb)-143521 gurmiq zwn 12 nv<br 2013 vYrw^X AOr vIrqw kI ¤iqmUiq~ : ‰I gu{ qyg bhwdr swihb AwdSw~ ÛXvhwirk jIvn ko AwDXwiËmk ic<qn kI AwDwwr-BUim mwnny vwly gu{ swihbwn ny Anwsi#q Ev< AilÎqqw ky dSw~n ko d÷Fæqw sy A<gIkwr ikXw Qww, Aq: sBI gu{ swihbwn hir-Bi#q my< lvlIn prm s<q Qwy, X´ip kwlw<qr my< aNhy< ADwm~, ANXwX AOr AËXwcwr ky iv{© Kf`g Dwwrxw krny ko BI ivvSw honw pVw[ Xvn Swwsko< kI Dwwim~k kÆrqw qQww ‰I gu{ Arjn dyv jI kI SwhIdI ny ‰I gu{ hirgoib<d swihb ko Kf`g Dwwrxw krny ko bwDX ikXw Qww, lyikn swQw hI vy inr<qr ApnI AwDXwiËmk swDwnw my< BI ¤v÷Á rhy[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb Bi#q AOr Swi#q ky pu<j esI mhwpu{ˆw ky supuZ Qwy[ vy ËXwg AOr vYrw^X kI ¤iqmUiq~ Qwy[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kw jNm sn` 1621 my< ‰I Am÷qsr (gu{ ky mhl) my< huAw Qww[ bcpn my< hI vy swhs AOr Swi#q ky pu<j Qwy, inB~Xqw AOr ávq<Zqw ky ¤qIk Qwy[ anmy< ADXwËm AOr vIrqw kw Ad`Buq swm<jáX Qww[ vy Ek Anws#q XogI kw sw jIvn ÛXqIq kr rhy Qwy[ BOiqk pdwQwo_ ky ¤iq anky mn my< koe~ Awsi#q nhI< QwI[ vy qo Ek ivr#q swDwu kI Bw<iq inr<qr hir-Bi#q my< qØlIn rhqy Qwy[ bkwlw gRwm my< vy lgBg 21 vˆw~ qk e~Sw-ic<qn krqy rhy[ es AváQww my< vy n iksI kI kuC sunqy Qwy, n iksI sy kuC bolqy Qwy[ kiv Bwe~ su#Kw is<G ny ankI es AváQww kw vxw~n es ¤kwr ikXw hY : -fW. jX Bgvwn goXl lwgI smwDw eh ibiDw ¤kwr[ boly n bcn ko khy hjwr[113[1[ (guriblws) mhwkiv Bwe~ s<qoK is<G ny BI anky cirZ kw ivSlyˆwxw krqy huE anky s<q ávBwv kw in}pxw es ¤kwr ikXw hY : nih mn kuC ‰I qyg bhwdr[ ek rs ibRqI Anwdr swdr[ (gur ¤qwp sUrj, rws 8:55:45) ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kw bwØXwváQww kw nwm 'iqAwgml' Qww jo anky ivr#q ávBwv ky sv~Qww Anu}p Qww[ p<Ydy Kw< nwm ky Ek k÷q%n Ev< ivSvwsGwqI pTwn ny jb ‰I gu{ hirgoib<d swihb pr Akwrxw AwŸmxw ikXw qo ikSworwváQww my< hI 'iqAwgml' jI ny ApnI qyg sy Eysy jOhr idKwE ik qBI sy ankw nwm 'qyg bhwdr' pV gXw[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny pun: mwnvIX ávq<Zqw ky mhwn` AwdSw~ ky ilE AwËm-bildwn dykr 'iqAwgml' nwm ko BI swQw~k kr idKwXw[ Ek Aor aNho<ny Dwm~-Asihˆxwu Ev< AËXwcwrI Swi#qXo< kI cunOiqXo< kw d÷FæqwpUv~k swmnw ikXw AOr dUsrI Aor vsuDww ky s<pUxw~ rwÈX ko bwlU kI BIiq ky smwn imQXw mwnkr asky pirËXwg kw AwdSw~ ¤áquq ikXw[ mnuˆXmwZ kI ávq<Zqw kI r@ww ky ilE aNho<ny ávX< ko AwËmoËsg~ ky ilE ¤áquq kr idXw[ ankw inScX Qww-- ''isr dIjY bw<ih n CofIEy['' qQww-- ''Dwr pe~E Dwrm n CofIEy['' gurmiq zwn ibŸmI s<vq` 1732 (sn` 1675) ko idØlI ky cw<dnI cOk my< Ek ivSwwl jnsmUh ky swmny gu{ jI ko SwhId kr idXw gXw Qww[ gu{ jI SwISw dykr 'ih<d kI cwdr' bn gE[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb is#K Dwm~ pr<prw my< Ek iviSwˆt SwhId hY<[ bildwn kI ivl@wxwqw : iksI AwáQww Xw ivSvws ky ilE AQwvw iksI AwdSw~ Xw is©w<q kI r@ww ky ilE shˆw~ AwËmoËsg~ kr dynw hI 'SwhIdI' kw l@wxw hY[ 'SwhIdI' kI AvDwwrxww kw mUlwDwwr bildwn Ev< ËXwg hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kw bildwn Eysw hI ivl@wxw Ev< adwÁ hY[ ankI SwhIdI kI mihmw kw vxw~n anky supuZ ‰I gu{ goib<d is<G jI ny es ¤kwr ikXw hY : iqlk j<\U rwKw ¤B qw kw ] kIno bfo klU mih swkw ] swDwn hyiq eqI ijin krI ] sIsu dIAw p{ sI n acrI ]13] Dwrm hyq swkw ijin kIAw ] sIsu dIAw pr isr{ n dIAw ] nwtk cytk kIE kukwjw ] ¤B logn kh Awvq lwjw ]14] dohrw ] TIkir Poir idlIis isir ¤B pur kIXw pXwn ] qyg bhwdr sI iŸAw krI n iknhU< Awn ]15] qyg bhwdr ky clq BXo jgq ko sok ] hY hY hY sB jg BXo jY jY jY sur lok ]16]5] (bicZ nwtk) ankI SwhIdI my< kSmIrI p<ifqo< kI 'Swrxwwgq r@ww' kw Bwv AvSX hY, ijsy ''bw<h pkrIE qw< bw<h n CofIE'' ky SwÑdo< my< ÛX<ijq ikXw jwqw rhw hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kw AwËmbildwn kyvl es ¤xw ko inBwny mwZ ky ilE 13 nv<br 2013 hI nhI< Qww, vrn` es bildwn kw l@X essy khI< AiDwk ÛXwpk Ev< adwÁ Qww[ vy Ek AwáQww AOr is©w<q ky ilE SwhId huE Qwy, n ik mwZ Apny ¤xw kI r@wwQw~ AQwvw Swrxwwgq kI r@wwQw~[ vy Apny bildwn sy ávwiBmwn Ko cukI jnqw ko sr ‚<cw krky kubw~n hony ky ilE qYXwr kr kr rhy Qwy[ ankw Xh km~-sO<dX~ ankI Ad`Bqu vIrqw kw hI pircwXk hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny ih<duAo<, ivSoˆw }p sy bRw³xwo< ky Dwwim~k Awcrxw, ivSvwso< Ev< AwáQwwAo< kI r@ww ky ilE Apnw bildwn idXw Qww[ n qo ankw es ¤kwr ky Dwwim~k Awcrxw my< Apnw koe~ ivSvws Qww AOr n hI anky injI Dwmw~crxw pr s<Bvq: koe~ ¤ËX@w s<kt hI Qww[ 'iqlk' AOr 'jny‚' Dwwrxw krny my< ankI injI AwáQww kqe~ nhI< QwI[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny ápˆt }p sy 'jyn‚' Dwwrxw krny kw inˆwyDw ikXw Qww, lyikn iPr BI ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny jny‚ kI r@ww ky ilE Apnw bildwn idXw[ váquq: jny‚ qo Ek ¤qIk hY[ vy qo esilE SwhId huE ik aNhy< Xh s± nhI< Qww ik koe~ Ek Dwmw~vlMbI dUsry Dwmw~vlMbI ko askw Dwmw~crxw krny sy roky AOr asy Apnw Dwm~km~ Apnwny ky ilE ivvSw kry[ iPr cwhy vh ih<dU kw Dwm~ ho Xw muslmwn kw[ ankw qo ávq<Z, ávÇC<d Dwmw~crxw my< ivSvws Qww AOr esI Dwwim~k ávq<Zqw kI r@ww ky ilE aNho<ny Apnw bildwn idXw Qww[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kw ivroDw eslwm Xw iksI ANX Dwm~ sy nhI< Qww, vrn` AOr<gjyb AOr asky jæuØmo< sy Qww jo kÆrp<QwI muØlwAo< AOr kwijXo< ky khny sy dmnkwrI Dwm~-cŸ kw ¤vq~n kr rhw Qww[ váquq: ‰I gurmiq zwn gu{ qyg bhwdr swihb mnuˆX-mwZ kI, smUh Dwmo_ kI ávq<Zqw ky ilE SwhId huE, n ik iksI Ek Dwm~ kI r@ww ky ilE[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny AËXwcwr, Awq<k, Dwmw~NDwqw Ev< Asihˆxwuqw ky ivroDw my< qQww sËX, NXwX, Dwwim~k sihˆxwuqw Ev< Dwmw~crxw kI ávq<Zqw ky mhwn` AwdSw~ ky ilE AwËmbildwn idXw Qww[ Xh dwsqw kI mnov÷iÁ ky iv{©, ávwq<ZX cyqnw ky ilE ikXw gXw mhwn bildwn hY[ Xh inr<kSu wqw AOr dmn ky iKlwP inB~Xqw Ev< swhs kI lVwe~ hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny inB~Xqw AOr swhs ky swQw eiqhws kI cunOiqXo< kw swmnw ikXw[ ankI ÛXi#q-cyqnw kI ávÇC<dqw AOr ávq<Zqw my< d÷Fæ AwáQww QwI[ asI kI r@wwQw~ aNho<ny Xh AwËm-bildwn idXw Qww AOr XhI ankI sbsy bVI iviSwˆtqw AOr ivl@wxwqw hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb inr<qr ADXwËm-cyqnw my< iáQwq rhny vwly AOr aÇc mwnvIX, nYiqk Ev< adwÁ mUØXo< my< ivSvws rKny vwly mhwn` s<q Qwy[ AwËmw AOr prmwËmw kI sËXqw AOr mwnv-Ekqw ky is©w<q my< BI ankw d÷Fæ ivSvws Qww, esilE aNho<ny sihˆxwuqw, NXwX, sËX, ávq<Zqw Awid mhwn` mUØXo< kI áQwwpnw ky ilE AwËmoËsg~ ikXw[ aNho<ny sw<swirkqw sy Anws#q AOr AilÎq rhkr, Ah<kwr ko ËXwg kr Ek mhwn` km~XogI kI Bw<iq d÷Fqæ w, DwYX,~ inBI~kqw Ev< vIrqw kw Ad`Bqu adwhrxw ¤áquq ikXw[ ankw bildwn BI ankI ávwq<ZXcyqnw kw ¤qIk hY, jo anky rháXwËmk AnuBvo< AOr ADXwËm-ic<qn kI BI dyn hY[ XhI ávwq<ZX-cyqnw vy Apny Xug ky jnmwns my< jwg÷q krnw cwhqy Qwy[ esmy< koe~ s<dhy nhI< ik esmy< vy pUxw~qXw sPl BI huE[ 14 nv<br 2013 ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky mhwn` bildwn ny ávq<Zqw, vIrqw Ev< inBI~kqw kI Ek ¤Kr cyqnw aËpº kI[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kw bildwn ivvSwqw AQwvw AshwX dSww ko ¤kt nhI< krqw, vrn` vIrqw, d÷Fæqw, swhs Ev< inBI~kqw kw Ek Eysw Èvl<q adwhrxw ¤áquq krqw hY, jo ivSv-eiqhws my< dul~B hY[ ávwq<ZX cyqnw kI apliÑDw ky ilE AwËm-bildwn kw jo mwg~ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny cunw Qww, vhI Awgy clkr hmwry hr Aw<doln kI AwdSw~ nI<v bnw[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ªwrw s<áQwwipq ávwq<ZX-cyqnw Ev< Dwm~-inrpy@wqw AQwvw Dwm~-ávq<Zqw kw mhwn` AwdSw~ Awj ky mnuˆX kw sbsy bVw l@X AOr AwdSw~ hY[ dySw my< ávq<Zqw kI jo cyqnw mrny lgI QwI, vh pun: jIivq ho aTI[ ih<duAo< kI suÎq vIr-Swi#q c<fI kw }p Dwwrxw krky ¤kt ho ge~[ Ek nvIn Ev< ¤wxwvwn` swmwijk, nYiqk, rwjnYiqk Ev< sw<ák÷iqk cyqnw ny jNm ilXw, ijsny Awgy clkr Ek sSw#q Aw<doln kw }p Dwwrxw kr ilXw AOr Bwrq ky eiqhws ko Ek nXw moV idXw[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kw bildwn rcnwËmk Ev< áPUiq~dwXk Qww[ anky bildwn ny Ek Ad`Buq cmËkwr apiáQwq kr idKwXw[ AsËX, ANXwX Ev< ADwm~ ky ivnwSw ky ilE Ek ne~ vIr-Swi#q ny jNm ilXw[ Ek ne~ cyqnw jwg aTI[ eiqhws es bwq kw sw@wI hY ik ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kI SwhIdI ny AËXwcwrI Ev< dmnkwrI mugl Swwsn kI EysI jVy< ihlwe_ ik vh pun: áQwwipq nhI< ho skw AOr DwIry-DwIry ivnˆt ho gXw[ swQw hI BwrqIXo< my< dwsqw, ANXwX, AËXwcwr, Awq<k, gurmiq zwn aËpIVn ko shn n krny AOr ApnI ávwq<ZX-cyqnw kI r@ww ky ilE bildwn dyny kI pr<prw kI Swu{Awq BI XhI< sy hoqI hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky bildwn ny anky AnuXwiXXo< ko BXBIq nhI< ikXw, vrn` anmy< eqnI d÷Fqæ w, DwYX,~ Swi#q, swhs, inBI~kqw Ev< inˆTw pYdw kI ik vy sËX AOr NXwX ky ilE inr<qr Apnw bildwn dyqy cly gE[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky bildwn kI #Xw-#Xw ¤iqiŸXwE< hue_, #Xw-#Xw pirxwwm inkly, esky ilE 'sRI gur SwoBw', 'gur iblws', qQww 'gur ¤qwp sUrj' Awid ky sw@X as Xug kI lok-cyqnw ky Eyiqhwisk dáqwvyjæ hY<[ ‰I gu{ goib<d is<<G jI ky drbwrI kiv Bwe~ synwpqI ny 'sRI gur SwoBw' my< anky bildwn kw AiBn<dn es ¤kwr ikXw hY : ¤gt BE gu} qyg bhwdr[ sgl isRsit pY FwpI cwdr[ krm Dwrm kI ijin piq rwKI[ Atl krI kljug mY swKI ]4] sgl isRsit jwkw js BXo[ ijh qy srb Dwrm bÇXo[ qIn lok mY jY jY Be~[ siqgu} pYj rwiK em le~ ]5] iqlk, jny‚ AOr Dwrmswlw[ Atl krI gur BE idAwlw[ Dwrm hyiq ¤Bu purih isDwwE[ gu} goib<d is<G kihlwE ]6] 'sRI gur SwoBw' gu{ jI ky bildwn ky qurq< bwd kI rcnw hY, esilE esmy< qwËkwilk ¤iqiŸXw kw ¤mwixwk vxw~n hY[ esky Anuswr, ''gu{ jI ny ih<dA u o< ky iqlk-jny‚ kI hI r@ww nhI< kI, vrn` sMpUxw~ s÷iˆt kI cwdr bnkr sv~-Dwm~-km~ kI r@ww kI[ qIno< loko< my< 15 nv<br 2013 ankI jX-jXkwr hue~[ swrI s÷iˆt my< ankw XSw PYl gXw['' 'gur ¤qwp sUrj gRQ< w' es Gtnw ky lgBg 150 vˆw~ pScwq` kI rcnw hY[ es smX qk eiqhws ke~ krvty< bdl cukw Qww[ Xvno<, ih<dA u o<, is#Ko< ky bIc bhuq kuC Gitq ho cukw Qww[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny inBI~kqw, swhs, d÷Fqæ w, vIrqw Ev< bildwn kI ijs pr<prw kw ¤vq~n ikXw Qww, vh Apnw r<g idKw cukI QwI, Xvn-Swwsn fol cukw Qww[ gu{ jI ky mhwn bildwn kI iviSwˆtqw, mhwnqw Ev< pirxwwmo< Awid kw Bwe~ s<qoK is<G ªwrw ikXw gXw in}pxw AËX<q swQw~k hY : ih<dU Dwrm rKih< jg mw<hI[ qumry kry ibns hY nwhI[. . . (rws 12:64:418) isr dy ih<duin Dwrm abwrih[ qurk rwj kI jrw< aKwrih[ Dw<n gu} qum ibn As kwjU[ Apr krIh ko idKXn AwjU[. . . ih<dU Dwrm ilXo bcwe[ siB sur gn kI kInI shwe[ . . . (rws 12:66) qom qyj qurkySw qmIpiq[ PIko prXo ¤kwSw BXo hiq[ Swrhw kuclxwI inSww ibnwSwI[ ih<dU kok pw<e suKrwsI[ (rws 12:68:27) in:s<dyh ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny Apnw SwISw dykr ih<dU Dwm~ kI r@ww kI AOr Dwmw~NDw quky~Svr ky rwÈX kI jVy< aKwVI<[ swry jgq ny k÷qzqw ky Bwv sy AiBBUq hokr ankw AiBn<dn ikXw, #Xo<ik ankw bildwn ANX sBI sy iviSwˆt Qww, mhwn` Qww, adwÁ Qww[ (swBwr : puáqk 'is#K ic<qn kw AwDwuink s<dB~') gurmiq zwn 16 nv<br 2013 ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kI bwxwI my< vYrw^X-Bwvnw is#K Dwm~ kI gu{ pr<prw ky nvm gu{ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb BwrqIX eiqhws my< mhävpUxw~ áQwwn ky AiDwkwrI hY<[ ankw bildwn Ev< ankw Bi#qprk d÷iˆtkoxw hI ankw pircX hY[ aNho<ny ANX gu{Ao< ky smwn hI is#K Dwm~ my< Apny AnuBvo< sy ne~ ad`BwvnwAo< AOr swmwijk AvDwwrxwwAo< ko ne~ idSww dykr jnqw kw mwg~dSw~n ikXw[ qËkwlIn piriáQwiqXo< ky Anu}p dYvI ¤yrxww kw pirxwwm smJkr aNho<ny Apny Awp kw bildwn dyny my< BI ihcikcwht nhI< kI[ anky bildwn sy is#K Dwm~ nvIn F<<g sy pØlivq, puiˆpq AOr Pilq huAw[ is#K mXw~dw ky Anuswr vy pUxw~ s<q, gurmuK AOr bR³zwnI Qwy[ anky sm@w Awid pw<c gu{Ao< kI bwxwI ¤áquq QwI[ aNho<ny as bwxwI kw ADXXn, ic<qn AOr mnn ikXw[ aNho<ny ApnI bwxwI ko AOr BI srlqm` }p my< jnqw ky sm@w ¤áquq ikXw[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny sqq` Bgvq`-ic<qn ikXw AOr AwlOikk sÁw ko ávIkwr krqy huE lOikk Swi#qXo< ky Awgy Jukny sy e<kwr kr idXw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI qQww ANX is#K gu{Ao< ny hir-Bi#q ko hI sv~‰yˆT swDwnw mwnw hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny hirBi#q ko inB~X pd ¤dwn krny vwlI khw hY[ ankw mq hY ik Bi#q sy hI sb s<kto< -fW. inm~l kOiSwk* kw nwSw hoqw hY AOr prmwËmw ky dSw~n hoqy hY[< asky smwn AOr kuC nhI< hY[ hir-Bi#q ky ibnw mnuˆX mn ky P<dy my< P<sw rhqw hY AOr askw jIvn ÛXQw~ clw jwqw hY[ Bi#qivhIn ÛXi#q ko Svwn ky smwn khw hY[ aNho<ny ApnI bwxwI my< vYrw^X-Bwvnw kw ivSwdqw sy in}pxw ikXw hY[ is#K mq my< vYrw^X kw mhäv Awr<B sy hI mwNX rhw hY[ ‰I gu{ nwnk dyv jI bcpn sy hI ivr#q ávBwv ky Qwy[ esI ¤kwr nvm` gu{ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb BI vYrw^X kI sw@wwq` mUiq~ Qwy[ Xh ivri#q Xw vYrw^X-Bwvnw s<swr sy ivr#q hony kI nhI< QwI, biØk s<swr my< rhqy huE AOr s<swr kI nSvrqw ko mwnqy huE sw<swirk moh-mwXw sy inil~Îq rhny kI QwI : rwmu geAo rwvnu geAo jw ka bhu prvw{ ] khu nwnk iQw{ kCu nhI supny ija s<sw{ ] ic<qw qw kI kIjIEy jo AnhonI hoe ] ehu mwrgu s<swr ko nwnk iQw{ nhI koe ] (pºw 1429) gu{ jI bwbw bkwlw my< lgBg 20 vˆwo_ qk Anws#q Bwv sy rhy[ aNho<ny s<swr kI nSvrqw ko AOr ávÎnvq` imQXw mwXwjwl ko AÇCI ¤kwr smJ ilXw Qww[ s<swr kI AiáQwrqw, SwrIr kI nSvrqw, e~Svr-Bi#q kI ¤yrxww AOr mn ko sw<Ëvnw ankI bwxwI ky ¤muK guxw hY<[ eNhI< ky ªwrw eNho<ny e~Svr kI *163, AwdSw~ ngr, AoØf kY<t rof, PrIdkot-151203, mo. 99157-02843 gurmiq zwn Bi#q AOr e~Svr ky l@wxwo< kw ivvycn BI ikXw hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kI AwDXwiËmk ic<qnDwwrw my< zwn-imi‰q Bi#qXog kI ¤Dwwnqw hY[ ankw Bi#q-Xog ivriq, ivvyk AOr zwn kI sud÷Fæ nI<v pr inim~q hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny pr<prw pr AwDwwirq vYrw^X ko nhI< ApnwXw hY[ aNho<ny vYrw^X kw AQw~ plwXn nhI< ilXw hY AOr n hI ankw AiB¤wX EˆwxwwAo< kw pirËXwg hY[ aNho<ny vYrw^X ko inv÷iÁ mwg~ nhI< mwnw hY[ vwáqv my< ivri#q Awsi#q kw ivprIqwQw~k hY AOr eskw AiB¤wX Bogdwn kw ivprIqwQw~k hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky Anuswr vYrw^X my< EˆwxwwAo< sy inv÷iÁ qo hoqI hY lyikn swQw hI ¤v÷iÁ-mUlk BI hY[ vYrw^X kw AQw~ hY-- eÇCwAo< kI inv÷iÁ AOr Dwmw~crxw my< ¤v÷iÁ[ esI is©w<q ko lykr ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny ApnI bwxwI my< vYrw^X kw in}pxw bVI qNmXqw sy ikXw hY[ aNho<ny vYrw^X ko km~-@wyZ sy plwXn n mwnqy huE PrmwXw hY : kwhy ry bn Kojn jwe~ ] srb invwsI sdw Alypw qohI s<ig smwe~ ] (pºw 684) ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky vYrw^X my< hI mwnv smwj kw ávr inihq hY[ AwËmbildwn AOr syvw is#K Dwm~ ky do AwDwwrBUq qävo< ko gu{ jI ny Apny jIvn my< puˆpg<Dw ky smwn Dwwrxw ikXw AOr sqpu{ˆw ko phcwnny kI BrpUr koiSwSw kI[ aNho<ny ápˆt khw ik jgq kI rcnw imQXw hY[ es sËX kw sw@wwËkwr krny vwlw hI sÇcw zwnI hY[ s<swr ky sb pdwQw~, sb sMb<Dw, sb q÷ˆxwwXy<, sb eÇCwE< nSvr hY<[ kwm, ŸoDw, 17 nv<br 2013 Ah< sb kuC jl kI bU<d kI Bw<iq mhävhIn hY[ gu{ swihb ny s<swr kI Aswrqw kw pircX es ¤kwr idXw hY : jg rcnw sb JUT hY jwin lyhu ry mIq ] kih nwnk iQw{ nw rhY ija bwlU kI BIiq ] (pºw 1429) aNho<ny es s<swr sy Anws#q rhqy huE AivnwSwI qäv kI Koj krny my< bl idXw hY AOr AËX<q srlqm mwg~ suJwXw hY[ kyvl Apnw Awp phcwnny sy hI AivnwSwI AOr icr<qn sËX }pI e~Svr ko 'pwnI s<g pwnI' ky smwn ¤wÎq ikXw jw skqw hY[ jo ÛXi#q es iáQwiq ko pw lyqw hY vh b³zwnI ho jwqw hY[ esy hI ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny inB~X pd khw hY[ esky ilE gu{ jI ny Ek ksOtI bqwe~ hY : jo n{ duK mY duKu nhI mwnY ] suK snyhu A{ BY nhI jw kY k<cn mwtI mwnY ] (pºw 633) jo pu{ˆw hˆw~, Swok sy sv~Qww pry ho cuky hY<, aNho<ny s<swr ky prm qäv ko jwn ilXw hY, lyikn Xh iáQwiq eqnI srl nhI< hY[ esky ilE mwXw, moh, Ah< Awid ivkwr bwDwk hY< jo mwnv ko asky mo@w-pd sy Alg krqy hY< AOr e~Svr ko pwny my< bwDwk bnqy hY<[ gu{ jI ny mo@w-¤wiÎq hyqu mo@w kI AváQwwAo< ko ApnI bwxwI my< pirli@wq krky mn kI ¤blqw AOr c<clqw kw icZxw kr askw mwg~dSw~n ikXw hY[ asy BX AOr loB ªwrw s<swr kI nSvrqw idKwkr, asmy< vYrw^X-Bwv Brkr swDws<gq, gu{-Bi#q Ev< e~Svr-ámrxw ky ilE ¤yirq ikXw hY[ vwáqv my< e~Svr-¤wiÎq hI SwwSvq ABX Xw inB~X pd hY[ esky imlny pr pu{ˆw n iksI sy frqw hY, n iksI gurmiq zwn ko frwqw hY[ esI AváQww ko ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny zwn kI iáQwiq khw hY : BY kwhU ka dyq nih nih BY mwnq Awn ] khu nwnk suin ry mnw igAwnI qwih bKwin ] (pºw 1427) esy hI gurbwxwI my< mu#q AváQww, b³zwnI Awid s<zwAo< sy AiBihq ikXw gXw hY[ esy hI BwrqIX pr<prw my< Bi#q, mo@w AQwvw prmpd khw gXw hY[ moh-mwXw sy inv÷iÁ Ev< Dwmw~crxw my< ¤viÁ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky vYrw^X ky iviSwˆt l@wxw hY<[ dyKw jwE qo XhI vYrw^X kw vwáqivk }p hY[ vYrw^X vwáqv my< jIvn AQwvw s<swr sy plwXn nhI< hY[ eskw crm l@wxw Ev< AwdSw~ e~Svr sy qwdwqMX áQwwipq krnw hoqw hY[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny BI esI ¤kwr ky vYrw^X ko Dwwrxw ikXw Qww AOr esI ky mhäv kw in}pxw ikXw Qww[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny BI vn my< jwkr e~Svr ko Kojny kw ápˆt SwÑdo< my< K<fn ikXw hY AOr es bwq pr bl idXw hY ik s<swr my< kmlvq` AilÎq-Bwv sy rhnw cwihE qQww A<qr my< iáQwq pwrbR³ prmySvr ky swQw qwdwËMX áQwwipq krnw cwihE : puhp miDw ija bwsu bsqu hY mukr mwih jYsy Cwe~ ] qYsy hI hir bsy inr<qir Gt hI Kojhu Bwe~ ] (pºw 684) e~Svr-imln my< sbsy bVI bwDwk hamY ko mwnw gXw hY[ @wixwk sw<swirk suK mwnv ko mwXw my< ilÎq hony my< bwDX krqy hY<[ sw<swirk suKo< sy inv÷iÁ ky ilE mwXwmoh ky imQXwËv kw AvboDwn krwnw pVqw hY, qBI asky ¤iq Anwsi#q hogI AOr 18 nv<br 2013 Dwmw~crxw my< ¤v÷iÁ bFæygI[ Dwmw~crxw ijqnw d÷Fæ bn jwEgw s<swr ky ¤iq ivri#q-Bwv BI aqnw d÷Fæ hoqw jwEgw[ imQXwËv kw zwn hony pr hI asky ¤iq Anwsi#q-Bwv aËpº hoqw hY[ zwn ky ibnw vYrw^X d÷Fæ nhI< hoqw[ esky ilE sbsy bVw kwrxw Xh nwnw }pwËmk jgq hY jo hmwrI Anyk vwsnwAo< ko quˆt krqw hY[ Aq: sv~¤Qwm es bwq kw boDw honw AinvwX~ hY ik s<swr ávÎnvq` hY AOr sv~Z mwXw kw ¤swr hY, kyvl ¤Bu hI pUxw~ hY[ jIv es jgq kI mwXw my< ilptw huAw ÛXQw~ jIvn nˆt kr rhw hY[ in:s<dyh esmy< ilÎq rhnw aicq nhI<[ sËX qo kyvl prmwËmw kw nwm hY[ mUK~ ÛXi#q sËX ko nhI< smJqw, esI ilE asmy< ilÎq rhqw hY AOr Btkqw hY[ gurmuK es vwáqivkqw ko phcwn kr, assy ivr#q hokr prmwËmw sy ¤Iiq krqw hY, Bvswgr sy pwr aqrqw hY AOr qb vh AnwXws hI kh aTqw hY : jgq mY JUTI dyKI ¤Iiq ] Apny hI suK isa sB lwgy ikAw dwrw ikAw mIq ] (pºw 536) asy sBI sMb<Dw, Xhw< qk ik Apnw SwrIr BI quÇC idKwe~ pVqw hY[ gu{ jI ny kh idXw ik Xh SwrIr nSvr hY[ essy moh krnw ÛXQw~ hY[ mnuˆX ko es SwrIr kI sud< rqw v Swi#q pr gv~ hoqw hY, Apny vYBv Ev< pirvwr pr AiBmwn hoqw hY, esI kwrxw vh e~Svr kw ámrxw nhI< kr pwqw[ SwrIr ky CUtny pr kuC BI swQw nhI< jwEgw, Aq: enmy< Awsi#q rKnw ÛXQw~ hY[ ankw khnw hY : --jo apijAo so ibnis hY pro Awju kY kwil ] gurmiq zwn nwnk hir gun gwe ly Cwif sgl j<jwl ] (pºw 1429) --Dwnu DwrnI A{ s<piq sgrI jo mwinAo Apnwe~ ] qn CUtY kCu s<ig n cwlY khw qwih lptwe~ ] (pºw 1231) Xhw< qk ik gu{ jI ny mnuˆX ko m÷ËXu kw BX idKwkr sw<swirk moh-mwXw sy ivr#q rhny kw s<dySw idXw[ esI BX sy aNho<ny e~Svr-ámrxw ko Ek mhävpUxw~ swDwn bqwXw hY[ Bgvwn ky Bjn ky ibnw ávÎn my< BI suK ¤wÎq nhI< ho skqw[ sw<swirk ¤loBno< ky ¤iq Anwsi#q sy hI ivml vYrw^X kw adX hoqw hY[ Xh vYrw^X hI sw<swirk ivkwro< sy 19 2013 inv÷iÁ AOr Dwmw~crxw kI ¤v÷iÁ kw mwg~ hY[ es ¤kwr ky ivml vYrw^X ko Dwwrxw krny vwlw ÛXi#q hI ¤Bu ko pw skqw hY[ vwáqv my< vhI suKI hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kI bwxwI my< vYrw^X-Bwvnw ky do mhävpUxw~ p@w pirli@wq hoqy hY-< - ¤Bu-mihmw (nwm-mihmw) Ev< sqs<giq kI mihmw[ in:s<dyh vYrw^X kw nXw d÷iˆtkoxw ankI AnuBUiq AOr ankI adwr d÷iˆt kw pircwXk hY[ anky ilE vYrw^X iniˆŸXqw AQwvw plwXn nhI< hY AOr n hI inrwSww AQwvw adwsInqw kw pircwXk hY[ vh ivSwu© Dwmw~crxw kI sqq` ¤yrxww hY[ isDw gosit bwxwI kw swihiËXk mUØXw<kn ‰I gu{ nwnk dyv jI AOr nwd AByd hY<, #Xo<ik ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI ny s<gIq }pI sIFæI ky mwDXm sy hr ¤wxwI ky ilE prm purK qk phu<cny kw srl v shj mwg~ bnw idXw[ ápˆt hY ik ‰I gu{ nwnk dyv jI mhwn dwSw~ink, ic<qk Ev< smwj-suDwwrk hony ky swQw-swQw aÇc koit ky bwxwIkwr Qwy[ ankI bwxwI isDw gosit kw AnuBUiq (Bwv) p@w adwq Ev< BÛX hY[ AiBÛXi#q (klw) p@w BI swihËX kI ksOtI pr Krw aqrqw hY[ isDw gosit bwxwI my< mu$Xq: Bi#q nv<br (p÷ˆT 10 kw Soˆw) Ev< Sww<q rs kI pwvn sirqw ¤vwihq hue~ hY[ gu{dyv kw mUl a¨ySX ¤cilq }iFæXo<, Awf<bro< Ev< kurIiqXo< sy injwq idlwkr jn-jn ko e~Svr sy joVnw Qww[ ankI bwxwI my< ivªqw, mDwurqw, ápˆtqw, lokm<gl kI Bwvnw ky sv~Z dSw~n hoqy hY<[ ankI bwxwI vq~mwn my< BI ávwQwI~ Ev< d<BI logo< ko pu{ˆwwQw~ hyqu ¤yirq krqI hY[ aNho<ny mDX Xug my< zwnwiBmwnI isDwo< ko g÷háQw Dwm~ my< rhqy huE propkwrI jIvn-Xwpn krny ky ilE AËX<q shjqw sy ivcwr-ivmSw~ ªwrw ¤yirq ikXw[ gurmiq zwn 20 nv<br 2013 mhwn SwhId Bwe~ sqI dws jI -ismrjIq is<G* BÆ vihXo< v pw<fw vihXo< ky Anuswr Bwe~ mqI dws jI, Bwe~ sqI dws jI qQww Bwe~ jqI dws jI qIn Bwe~ Qwy[ Bwe~ mqI dws jI drbwrI dIvwn Qwy qQww Bwe~ sqI dws jI GrbwrI dIvwn[ Bwe~ sqI dws jI PwrsI Bwˆww ky AÇCy ilKwrI Qwy jo gu{ jI kw ilKny-pFæny kw kwX~ krqy Qwy[ hukmnwmo< kI ilKwe~ qQww pw<fw vihXo< kI iliKq imlwkr Xh inˆkˆw~ inkwlnw kiTn nhI< hY ik ÈXwdwqr ic§I-pZ Bwe~ sqI dws jI hI krqy rhy[ eNho<ny siqgu{ jI kI bwxwI ko s<Bwlny kw BI ¤XËn ikXw, jYsw ik Bwe~ kysr is<G ilKqw hY : bwxwI jo swihb krn acwr[ so sqIdws inq kry PæwrsI A#Krw< ivc aqwr[ inq swihb bwxwI acwrdy jwxw[ qy sqIdws ilK ilK rKxw Amwn[ bwxwI bhuq AwhI sqIdws pwis ilKI hoe~ qurkw< ny Kwyh lIqI soe~ ]97] (b<swvlInwmw, nOvw< crxw) mhIXudd` In AOr<gjæby AwlmgIr sn` 1658 e~. my< Bwrq kw bwdSwwh bnw[ AOr<gjyæb kw cirZ do-muiKXw Qww[ Ek qrP ilKw imlqw hY ik vh Apny Dwm~ kw p#kw DwwrxwI qQww kÆr Qww[ vh Apny jIvn kw hr pl eslwmI SwrIAq muqwibk gujæwrqw Qww[ srkwrI Kjæwny sy vh Apny ilE bhuq km Kc~ krqw Qww[ vh EySw¤áq nhI< Qww, PæjUl Kc~ ky BI s$æq iv{© Qww[ dUsrI qrP vh bhuq bVw jæwilm v AwSw<kwgRáq ávBwv kw mwilk Qww[ *s<pwdk, 'gurmiq zwn' Ev< 'gurmiq ¤kwSw'[ vh eqnw AwSw<kwgRáq Qww ik Apny puZo< pr BI ivSvws nhI< krqw Qww[ asny Apny BweXo< v BqIjo< ko BI kËl kr idXw[ AOr<gjæyb suºI muslmwn Qww qQww Apny $æXwlo< my< bhuq kÆr Qww[ asky mn my< iksI ky ilE koe~ dXw- Bwvnw n QwI[ asny srmd jYsy su¤is© sUPI PkIro< ko kËl krvw idXw Qww[ asny bVy Bwe~ dwrw iSwkoh ko kYd kr, asko Pty-purwny iBKwirXo< jYsy kpVy phnwkr, hwQwI pr bYTwkr swry Swhr my< GumwXw[ bwd my< askw sr kwtkr, Swhr kI hr dukwn pr Gumwkr kOiVXw< agrwhI gXI< AOr A<q my< e~d ky idn qohPy ky }p my< Xh sr Apny ipqw ko pySw kr idXw[ AOr<gjyæb ky Eysy kwmo< kw swDwwrxw logo< pr bhuq burw ¤Bwv pVw[ Xhw< qk ik esky ivroDw my< Pwrs ky hu#mrwn Swwh Abws ny Bwrq pr hmlw krny kI DwmkI BI dI[ AOr<gjæyb ny Apny Awpko sÇcw muslmwn swibq krny ky ilE Apny Ek sPIr ko m#ky Byjkr, kwAbw SwrIP ky bVy muPqI ko qohPw dykr lwlc ªwrw Apny vSw my< krnw cwhw, pr<qu muPqI ny sPIr ko imlnw TIk n smJw[ AOr<gjæyb ny Kud ko sÇcw muslmwn swibq krny ky ilE gYr-muslmwno< ko muslmwn bnwny kw kwm Swu} kr idXw[ gYr-muslmwno< ky Dwwim~k áQwwn Dváq krny kw Elwn kr idXw[ gYr-muslmwno< pr jijæXw tY#s lgw idXw[ Ek bwr bVI s<$Xw my< ih<dU ekt`Tw hokr jijæXw muAwP krvwny ky ilE idØlI gurmiq zwn gE[ AOr<gjæyb ny juMmy kI nmwjæ pFæny ky ilE jwmw msijd my< jwnw Qww[ ikly v msijd ky rwáqy my< ih<dU PirXwd krny ky ilE KVy ho gE[ AOr<gjæyb ny PirXwd sunny kI bjwE an pr máq hwQwI CuVvw idE ijsky pirxwwmáv}p vy swry ih<dU hwiQwXo< ky pw<vo< qly Awkr mr gE[ ih<duAo< ko jbrn muslmwn bnwny kI muihm ko AOr<gjæyb ny AOr qI@xw kr idXw[ kwijæXo<-mwYlwno< ko gYr-muslmwno< pr juØm krny ky AiDwkwr dy idXy gE[ kSmIr ky elwky my< bhuq swry ivªwn p<ifqo< kI irhwXSw QwI[ an pr ÈXwdw s$æqI kr dI gXI[ kSmIr ko as smX ih<dU sÒXqw kw Gr smJw jwqw Qww[ AOr<gjæyb en ivªwno< ko muslmwn ¤cwrko< my< qbdIl krnw cwhqw Qww[ AOr<gjæyb ny kSmIr ky ih<duAo< pr ÈXwdw s$æqI krny ky ilE Sor APgwn Kw< ko kSmIr kw hwikm áQwwipq ikXw[ Sor APgwn Kw< ny kSmIr ky ih<duAo< ko C: mhIny kw smX dykr sbko muslmwn Dwm~ Dwwrxw krny kI qwVnw Xw qwkId kr dI[ kSmIrI p<ifqo< ky swmny nXI smáXw mu<h AwVy KVI ho gXI[ p<ifqo< my< inrwSww kI lhr PYl gXI[ kuC sUJvwn p<ifqo< ko nXI qjvIjæ sUJI AOr aNho<ny ‰I gu{ nwnk dyv jI kI g¨I ky mwilk ‰I gu{ qyg bhwdr swihb, ‰I An<dpur swihb invws kr rhy Qwy, kI Swrxw my< jwny kI socI[ idl hwr cuky p<ifqo< ko Xh bwq j<c gXI qQww kSmIr ky ¤muK p<ifq ekt`Ty hokr ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kI Swrxw my< ‰I An<dpur swihb my< Aw gE[ duKI p<ifqo< kI PirXwd sunkr gu{ jI socny lgy ik ijæ<dgI ky is©w<q pr phrw dyny kw smX Aw gXw hY[ gu{ jI ky Xo^X supuZ bwl goib<d rwX jI ny BI gu{-ipqw jI ko 21 nv<br 2013 esky ilE ¤yirq ikXw[ Aq: es byeNswPI ky iv{© gu{ jI ny bVI sy bVI kubw~nI dyny kw mn bnw ilXw[ gu{ jI ny p<ifqo< ko Brosw idXw ik Awp Apny hwikm ko jwkr kh dy< ik Agr vh ‰I gu{ qyg bhwdr jI ko muslmwn bnw lygw qo vy Kud-b-Kud muslmwn bn jwE<gy[ Sor APgwn ny sBI p<ifqo< sy es BwvwQw~ kw Ek pZ ilKvw ilXw AOr as pr ApnI rwX ilKkr bwdSwwh kI qrP idØlI Byj dI[ bwdSwwh AOr<gjæyb ny Sor APgwn ko hu#m idXw ik ih<duAo< pr iPlhwl s$æqI b<d krky gu{ jI ko muslmwn bnwXw jwE[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ANXwX ky iv{© ¤cwr krqy huE bildwn dyny ky ilE cl pVy[ eiqhwskwro< kw mq hY ik gu{ jI ko mugl srkwr ny do bwr igrÏqwr ikXw[ phlI bwr 1722 ibŸmI kwiq~k sudI EkwdSwI ko igrÏqwr ikXw gXw[ es sMb<Dw my< ''gu} kIAw< swKIAw<'' kqw~ Bwe~ s}p is<G kOiSwSw ilKqw hY ik : Ek is#K B<nw B<nw gu} jI ky pws AweAw, es ny hwQw bw<Dw bynqI kI, mhwrwj! qurk cO<kI Xhw< sy nyVy hY, cly jwnw cwihE[ gu} jI ny khw, Bwe~ is#Kw! krqwr ko jo Bwvy sB ikC as rwjæk kI rjwe my< hoe rhw hY[ eqny< Arsw my< cO<kI kw srdwr kUE< qy Awe igAw[ gu} jI ko dyK bolw, ijsy hm Kojqy Qwy, asy pwe lIAw hY[ srdwr ny GoVy sy aqr ky khw, pIr jI! qum<y idhlI my< bwdSwwh ny bulweAw hY, iqAwrI krIE[ eh dyK is#Kw< kw DwIrj CUt igAw, gu} jI ny sb sy DwIrj de~[ bcn hoAw Bwe~ is#Ko! Bwxww Aimt hY, imt nhI< skqw, dyKo ah krqw ikAw krqw hY, as ky r<g inAwry hY[< eqnw kih ky GoVI qy Asvwr hoe cO<kI srdwr ky gurmiq zwn gYl idhlI ko AwE[ gu} jI ky gYl mqIdws, sqIdws, dgo, idAwldws, s<gqw hor is#K swDw pkVy AwE[ bwdSwwh ny gu} jI ko kËl krny kw hukm idAw[ k<vr rwm is<G 'kCuhwrw' ny Eysw krny sy rokw[ bwdSwwh ny k<vr rwm is<G kI qrP dyKw, eNhy< es kI imsl my< siqgurw< ko mqIdws Awid swiQwAo< smyq njærb<d kr idXw[ gu{ jI kw b<dIvwn honw suxw ky dIvwn drGw mØl qy caprwe Awid is#K idhlI my< rsInw ngrI AwE[ rwxwI puˆwpw dyvI ny enky AwE kw bVw siqkwr ikAw, rihny ky lIE ekw<q Qww<e de~[ dIvwn drGw mØl ny rwxwI sy pUCw ik gu} jI kw ikAw hwl hY[ Awgy sy rwxwI ny eNhY DwIrj de~, khw--gu} jI jldI b<dI Kwny sy bwhr Aw jwe<g[y s<mq sqrw< sy swe~s iŸSwnw p#Ky poK mws kI p<cmI ko gu} jI do mws qIn id<hu b<dIvwn rih b<dIKwny sy bwhr rwxwI puˆwpw dyvI ky gRih my< Awe gE[ kSmIrI p<ifqo< kI duK BrI dwsqwn pr ghrI ivcwr krny ky bwd gu{ jI ny idØlI jwkr bwdSwwh ko smJwny kw mn bnw ilXw[ gu{ jI Apny swQw Bwe~ mqI dws jI, Bwe~ sqI dws jI, Bwe~ idAwl dws jI qQww kuC ANX is#Ko< ko lykr rwáqy my< ¤cwr krqy huE idØlI kI Aor cl pVy[ idØlI ko jwqy huE rwáqy my< dUsrI bwr 12 swvn, 1732 ibŸmI ko gu{ jI ko mlkpury ropV ky pws igrÏqwr krky idØlI ly jwXw gXw[ es smX enky swQw Bwe~ sqI dws jI qQww Bwe~ mqI dws jI qQww ANX is#Ko< ko BI igrÏqwr ikXw gXw[ es sMb<Dw my< Bwe~ kysr is<G iCÑbr ny ropV ky pws igrÏqwrI kI Gtnw kw vxw~n krqy huE ilKw hY ik siqgu{ jI ny pwnI pInw cwhw[ pws hI kuAw< Qww qo Bwe~ mqI dws jI 22 nv<br 2013 dOVkr gE AOr pwnI Br lwE[ jb ropV kI puils Awe~ qo enko igrÏqwr krky ly gXI[ eskw ijæŸ BÆ vihXo< my< imlqw hY[ BÆ vhI jwdo b<sIAw< ky Anuswr : gu} qyg bhwdr jI mhl nwvY ko ngr DwmDwwxw prgxww< bw<gr sy Awlm Kæwn {hylw SwwhI hukm gyl idØlI ko ly kr AweAw, swq sZh sy bwe~s kwqk sdI igAwrs ko buDwvwr ky idhu<, swQw mqIdws, sqIdws bytw hIrwmØl iCÑbr ky, s<gq bytw ibØly apl kw, jyTw, idAwldws byty mwe~dws ky jlhwny blaq, hor is#K PkIr AwE[ BÆ vhI pUrbI d#KxwI ky Anuswr : gu} qyg bhwdr jI mhl nwvy ko nUr mu<hmd Kwn imrjæw cOkI ropV vwly swl sZw sY bqIs swvxw ¤ivˆwTy bwrw< kyidhU, gwa< mlkpur r<GVw< prgnw Gnolw sy pkV ky srh<d phu<cweAw[ gYlhU< dIvwn mqIdws, sqIdws--byty hIrw mØl iCÑbr ky, idAwldws bytw mwe~dws, bla<q kw pkiVAw AweAw[ gu} jI cwr mws bsI pTwxww< ky b<dIKwny my< b<d rhy[ A§ idvs kuqvwlI my< b<d rhy[ apro#q hvwlo< sy A<dwjæw lgwXw jw skqw hY ik Bwe~ mqI dws jI qQww Bwe~ sqI dws jI ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky guirAwe~ kwl my< ÈXwdw smX gu{ jI ky swQw rhy[ idØlI my< gu{ jI ko Ek sUnI hvylI my< b<d krky rKw gXw[ AOr<gjæyb Xh dSww~nw cwhqw Qww ik gu{ jI ko pqw cl jwE ik anky swQw s$æqI vwlw ÛXvhwr ho skqw hY[ gu{ jI ko AOr<gjæyb ky drbwr my< ly jwXw gXw[ AOr<gjæyb ny ApnI nIiqXo< ky Anuswr gu{ jI ko mumlmwnI Dwm~ Dwwrxw krny ky ilE khw[ gu{ jI ny Apny ivcwro< ªwrw askI m<Sww pr pwnI Pyr idXw[ AOr<gjæyb gu{ jI ko hr hwl my< muslmwn Dwm~ Dwwrxw krvwnw cwhqw Qww, gurmiq zwn #Xo<ik Eysw krny sy kSmIr ky swry p<ifq muslmwn bn jwny Qwy[ jb gu{ jI Apny Dwm~ pr fty rhy qo AOr<gjæyb ny guásy my< Awkr gu{ jI ky sm@w qIn Swqy_ rK dI<, ¤Qwm-- eslwm Dwm~ kbUl kro, iªqIX-- koe~ krwmwq idKwAo, q÷qIX-- m÷ËXu ky ilE qYXwr ho jwAo[ gu{ jI ny phlI dono< Swqy_ Tukrw dI< AOr SwhIdI dyny ky ilE qYXwr ho gE[ esky bwd gu{ jI pr AOr s$æqI kw dOr Swu} ho gXw[ gu{ jI ko jyl my< b<d ikXw gXw qQww anky mn my< fr pYdw krny ky ilE cw<dnI cOk my< ankI Aw<Ko< ky swmny anky is#Ko<-- Bwe~ mqI dws jI ko Awry sy cIrkr SwhId kr idXw gXw, Bwe~ idAwlw jI ko pwnI kI dyg my< abwlkr SwhId kr idXw gXw qQww Bwe~ sqI dws jI ko {e~ my< lpytkr Awg lgwkr SwhId kr idXw gXw[ es sMb<Dw my< BÆ vhI ql‚<fw, prgxww jI<d kw kqw~ ilKqw hY : 'idAwl dws bytw Bwe~ dws kw, poqw bØlU rwa kw, pVopoqw mUl c<d kw, b<s bIJy kw, BrduAwsI goq puAwrw<, . . . gu{ qyg bhwdr gYl hU< swl sZh sy bqIs mgsr sudI p<cmI vIKwr ky idh<u idlI cw<dnI ca<k ky mlhwn, SwwhI hukm gYl mwrw gXw[ swQw mqIdws, sqIdws byty hIrw mØl ky poqy dvwrkwdws qy Bwrgv goq iCÑbr bRwhmxw mwry gE[ gu{ jI ¤Bu kI rjw my< KuSw Qwy[ gu{ jI ky AwdySw ky Anuswr Bwe~ mqI dws jI ny BI Eysw hI ikXw[ jpu jI swihb kw pwT krqy huE qn ktvw ilXw pr<qu isdk (DwYX~) ko jærw BI Aw<c n Awny dI[ Bwe~ s<qoK is<G jI ny ilKw hY : mqIdws ko kIin bulwvin[ due qKqy mih<< krXo b<Dwwvn[ hukm jlwdin qbih acwrw[ 23 nv<br 2013 lY Awrw isr pr iqs Dwwrw ]45] ArDwo ArDw icrwe su fwrw[ prXo i¤QwI pr °Y do Pwrw[ donhu< qn qy jpujI pFY[ hyriq siB ky Acrj bFY ]46] hoe duK<f n jIviq koe~[ eh qo pTiq ijXiq ijm hoe~[ Bog pwe kr donhu< qn qy[ gurpuir phu<cXo ¤ymI mn qy ]47] (gur ¤qwp sUrj, rws 12, A<sU 44, pºw 4432) mugl srkwr ªwrw Bwe~ sqI dws jI ko {e~ my< lpytkr ij<ædw jlw idXw gXw[ ''gu} kIAw< swKIAw<'' my< es Gtnw kw ijæŸ krqy huE ilKw gXw hY : gu} jI ko koqvwlI sy bwhr broty ky nIcy ilAw<dw igAw, qIno< is#K en ky gYl AwE[ SwwhI kwjI ny i¤Qwmy en qIno isKo< ko Pqvw dIAw, khw--en qIno< Es ky swQwI Es ky swhvy< mwr dIE jwE<[ Agr iPr BI nw mwnw qw< esy vI Agly jhnm qor dIAw jwE[ AÛvl idAwl dws ko rIJqy dygy my< b<d kr mwrw[ es ky bwd mqIdws ko Awry gYl cIrw igAw[ apr<wq gu} jI ky qIjy swQwI ko }<e~ vØhyt ij<dw jlwe dIAw[ en qIno< is#Ko< kI Swhwdq gu} jI ny Aw<Ko< sy dyKI[ bcn hoAw, 'Dw<n is#KI Dw<n is#KI . . .[ en GtnwXo< kw l@X gu{ swihb jI ko BXBIq krky anko Apny AwdSwo_ sy Btkwnw Qww, ik<qu vy Acl v Afol rhy AOr gu{ ky is#K BI inB~X hokr jwny< kubw~n krqy gE, iksI ny aPæ qk n kI[ DwNX hY siqgu{ AOr DwNX siqgu{ ky sÇcy is#K! ijNho<ny A<iqm smX qk is#KI isdk inBwXw qQww is#K lhr ko kubw~nI kw Swwh rwáqw idKwXw[ gurmiq zwn 24 nv<br 2013 Bwe~ l#KI Swwh JopVI DwU-DwU kr jl rhI QwI[ lpty< inkl rhI QwI<[ sMpUxw~ AwXu iqnkw-iqnkw joVkr bnwXw AwiSwXwnw, Bwe~ l#KI Swwh ky jIvn kw Aw‰X-áQwl anky v anky pirvwr ky sMmuK Bám ho rhw Qww[ vy dhwV rhy Qwy, bcwAo-bcwAo kw Swor mcw rhy Qwy, pr<qu ApnI JopVI ko Awg kI lpto< sy bcwny kw koe~ ¤Xws nhI< kr rhy Qwy[ vy s<quˆt Qwy ik vwihgu{ kI k÷pw sy vy ‰I gu{ qyg bhwdr swihb kw DwV shIslwmq aTwkr lwny v askw dwh-s<ákwr krny my< sPl ho gE hY<[ gu{ jI kI pivZ m÷q dyh sy mugl iKlvwV kry<, koe~ ApivZ hwQw ankI pwvn dyh ko ápSw~ kry, Xh aNhy< shnIX nhI< Qww[ logo< ky mn my< dhSwq PYlwny ky ivcwr sy qËkwlIn mugl hkUmq ny inxw~X ikXw ik gu{ jI ky pwvn SwrIr ky cwr tukVy kr rwjDwwnI idØlI ky cwr ¤muK drvwjo<-- idØlI, AjmyrI, lwhOrI AOr kSwmIrI pr ltkw idE jwE<gy[ Bwe~ jYqw jI, Bwe~ ‚dw jI, Bwe~ l#KI Swwh, Bwe~ nwnU AOr Bwe~ m#Kxw Swwh ny gu{ jI kI pwvn dyh ko s<Bwlny kI Xojnw bnwXI[ en sbkI shwXqw sy Bwe~ l#KI Swwh gu{ jI kw m÷q DwV aTwny my< sPl ho gXy AOr ApnI bYlgwVI my< rK kr . . . vo gXy æ æ æ vo gXy æ æ æ[ Bwe~ l#KI Swwh ny gu{ jI ky pwvn SwrIr ko swP-suQwry kpVy my< lpytkr, ApnI -fW. Am÷q kOr* JopVI ky A<dr rKkr PtwPt asy Awg lgw dI[ lok-idKwvy ky ilE vy bcwAo-bcwAo kI Awvwjy< lgwny lgy[ jo BIqrI Awn<d AOr skUn Bwe~ l#KI Swwh ko ¤wÎq ho rhw Qww vh Anmol Qww[ es syvw AOr ËXwg ky ªwrw ankw nwm sdw-sdw ky ilE eiqhws ky pºo< my< ávixw~m A@wro< my< ilKw gXw hY[ vy (duinXwvI) sb kuC lutwkr }hwnI dOlq sy mwlwmwl ho gE Qwy[ Awj BI ne~ idØlI my< iáQwq gu{ªwrw rkwbg<j swihb gu{ jI ky swQw-swQw Bwe~ l#KI Swwh AOr anky pirvwr ky swhs kI gwQww sunw rhw hY[ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ko Apny Dwm~-pQw sy ivcilq krny ky ilE AOr<gjæyb ªwrw Anyk ¤loBn AOr XwqnwE< dI ge_[ aNhy< AOr anky sBI is#Ko< ko cwlIs idn qk j<jæIro< my< jkVkr qhKwny my< rKw gXw[ gu{ jI ko lohy ky ip<jry my< kYd kr rKw gXw[ anky swQw kYd Bwe~ idAwlw jI ko anky swmny gm~ pwnI kI dyg my< abwlkr SwhId kr idXw gXw[ Bwe~ mqIdws jI ky SwrIr ko Awry sy cIrkr do tukVy kr SwhId kr idXw gXw[ Bwe~ sqIdws jI ko }e~ my< lpytkr ijæ<dw jlw SwhId kr idXw gXw[ dwnvqw iKliKlwkr h<s dI[ mwnvqw issk aTI[ Sww<iq ky pu<j ‰I gu{ qyg bhwdr swihb Afol AváQww my< bYTy ¤Bu-nwm my< qØlIn (Soˆw p÷ˆT 28 pr) *154, itöÑXUn kWlonI, bltwnw, jæIrkpur-140604 (mohwlI), mo. :98151-09957 gurmiq zwn nv<br 25 2013 shj swDwnw ky puroDww : B#q nwmdyv jI -fW. rwjy<« is<G swihl* Bi#q Aw<doln ko áv}p ¤dwn krny my< ijn s<qo<-B#qo< ny ivSoˆw BUimkw inBwe~, anmy< B#q nwmdyv jI kw nwm AËX<q mhävpUxw~ hY[ Xh B#q nwmdyv jI kI mwnvqwvwdI d÷iˆt hI QwI ijsky kwrxw gu{ swihbwn ny AwpkI pivZ bwxwI ko ‰I gu{ gR<Qw swihb my< Swwiml ikXw[ esmy< Awpky 61 pd siMmilq hY< jo 18 rwgo< my< dj~ hY<[ jIvn-XwZw : pr<prw AOr zwq sRoqo< ky AwDwwr pr Xh ávIkwr ikXw jwqw hY ik B#q nwmdyv jI kw jNm mhwrwˆtö rwÈX ky sqwrw ijæly ky nrsI bwmnI gw<v my< s<vq` 1327 ibŸmI AQww~q` sn` 1270 e~. my< huAw[ Awpky ipqw kw nwm ‰I rwm SotI AOr mwqw kw nwm ‰ImqI gonwbwe~ Qww[ mwZ 8 vˆw~ kI AwXu my< Awpkw ivvwh ‰I goiv<d SotI kI supuZI mwqw rwjbwe~ ky swQw huAw[ Awpky Gr pw<c s<qwno< ny jNm ilXw[ nwrwXxw, mhwdyv, goiv<d AOr ivt`Tl Awpky cwr supuZ Qwy[ AwpkI Ek supuZI BI QwI ijskw nwm il<bw bwe~ Qww[ Bry-pUry pirvwr vwly B#q nwmdyv jI Apny sw<swirk kÁ~ÛXo< ko inBwqy huE BI AwDXwiËmkqw kI Aor Awkiˆw~q rhy[ Awp vwrkrI s<¤dwX sy s<b<iDwq mwny jwqy hY< ijskI áQwwpnw Awpky gu{-Bwe~ s<q zwnySvr jI ny kI QwI[ Awp jI AOr s<q zwnySvr jI s<q ivsobw Kycr ky iSwˆX Qwy[ ivt`Tl (prmwËmw) kI apwsnw my< B#q nwmdyv jI ny mrwTI Bwˆww my< Anyk AB<go< kI rcnw kI hY[ vYsy qo B#q nwmdyv jI kI kwX~-áQwlI mhwrwˆtö kw ngr p<Frpur Qww pr<qu Awp Apny gu{-Bwe~ AOr imZ s<q zwnySvr jI ky swQw s<pUxw~ Bwrq kw dySwwtn krqy rhy[ kuC smX pScwq` s<q zwnySvr jI kw dyhw<q ho gXw[ essy Awpkw mn Eysw acwt huAw ik Awp p<Frpur my< AOr AiDwk n rh sky[ Awp p<jwb Aw gE AOr ke~ áQwwno< kw BRmxw krny ky pScwq` Awpny Gumwxw nwmk gw<v (ijlw gurdwspur) ko Apny invws ky ilE cunw[ mwNXqw hY ik B#q nwmdyv jI Gumwxw my< 18 vˆw~ qk rhy[ sn` 1350 e~. my< AásI vˆw~ kI AwXu pUrI krky Awp prmwËmw ky crxwo< my< jw ibrwjy[ shj swDwnw : gurmiq my< Bi#q ky shj }p ko ávIkwr ikXw gXw[ Xhw< iksI BI ¤kwr ky AnuˆTwn, AwXojn, ¤b<Dw Awid krny kI koe~ AwvSXkqw nhI< bqwe~ ge~[ shj Bwv sy hir ky nwm kw ismrn krnw hY AOr hir sy hI ¤ym krnw hY[ mui#q ¤wÎq krny ky ilE bs, eqnw hI kwPæI hY[ s<qo<-B#qo< ny esy shj swDwnw khw hY[ B#q nwmdyv jI shj swDwnw ko hI aicq Ev< ‰yˆT mwnqy hY<[ shj swDwnw kI puiˆt ky s<b<Dw my< Awpkw Ek ¤s<g B#q *1/338, 'ávÎnlok', dSwmySw ngr, m<fI muØlw<pur dwKw (luiDwXwnw), p<jwb-141101, mo: 94172-76271 gurmiq zwn kbIr jI kI jubwnI ‰I gu{ gR<Qw swihb my< dj~ hY[ es ¤s<g my< Awpky imZ B#q iZlocn jI Awp sy pUCqy hY< ik imZ! qU mwXw-moh my< pVw kwm krqw rhqw hY, ¤Bu my< icÁ #Xo< nhI< lgwqw? nwmw mweAw moihAw khY iqlocnu mIq ] kwhy CIphu CwelY rwm n lwvhu cIqu ] (pºw 1375) aÁr my< B#q nwmdyv jI khqy hY< ik mY< swry kwm hwQw-pYr sy krqw hU<, pr<qu icÁ rwm sy joV rKw hY : nwmw khY iqlocnw muK qy rwim s<Mhwil ] hwQw pwa kir kwmu sBu cIqu inr<jn nwil ] (pºw 1375) es ¤kwr B#q nwmdyv jI shj swDwnw kw AËX<q ápˆt }p swmny rKqy hY<[ mnuˆX ko Apny sw<swirk iŸXw-klwp krqy rhnw hY, pr<qu ²dX sdw Akwl purK sy juVw rhy, DXwn hmySww ¤Bu my< lgw rhy[ vwáqv my< shj swDwnw kuC EysI hY jYsy koe~ bwlk mylw qo dyKy lyikn ipqw kI a<glI pkVkr[ ‰I gu{ gR<Qw swihb ky pºw 972 pr B#q nwmdyv jI ny bhuq su<dr AOr stIk adwhrxw dyqy huE shj swDwnw ky áv}p ko ápˆt ikXw hY[ Awpkw kQwn hY : AwnIly kwgdu kwtIly gUfI Awkws mDwy BrmIAly ] p<c jnw isa bwq bq‚Aw cIqu su forI rwKIAly ] (pºw 972) AQww~q` bwlk kwgjæ lykr Awqy hY<, asy kwtkr pq<g bnwqy hY< AOr iPr asy AwkwSw my< aVwqy hY<[ p<c jnw (doáqo<-imZo<) sy bwqy< BI krqy rhqy hY<, pr<qu ankw DXwn hmySww pq<g kI forI pr rhqw hY[ 26 nv<br 2013 AwnIly ku<Bu Brwe~ly ‚dk rwj kuAwir pur<drIE ] hsq ibnod bIcwr krqI hY cIqu su gwgir rwKIAly ] (pºw 972) rwjkumwirXo< jYsI kNXwE< gwgr (GVw) lykr AwqI hY<, pnGt sy pwnI Brkr ly jwqI hY<, rwáqy my< h<sqI-KylqI hY<, mjæwk krqI hY<, pr ankw DXwn hmySww isr pr rKI gwgr my< lgw rhqw hY ik khI< vh Clk n jwE, igr n jwXy[ m<d{ Eku duAwr ds jw ky g‚ crwvn CwfIAly ] pw<c kos pr g‚ crwvq cIqu su bCrw rwKIAly ] (pºw 972) ds drvwjæy vwly bVy Gr ky log g‚Ao< ko crny ky ilE Byjqy hY<[ g‚E< pw<c kos dUr j<gl my< cr rhI hoqI hY<, pr<qu ankw DXwn Gr my< b<Dwy Apny bCVy my< rhqw hY[ khq nwmdya sunhu iqlocn bwlku pwln paFIAly ] A<qir bwhir kwj ib}DwI cIqu su bwirk rwKIAly ] (pºw 972) AQww~q` B#q nwmdyv jI khqy hY< ik suno iZlocn! Gro< my< iáZXw< Apny bwlk ko pwlny my< lytw dyqI hY<[ vy A<dr-bwhr ke~ kwm krqI iPrqI hY<, lyikn ankw DXwn Apny bÇcy my< hI lgw rhqw hY[ es ¤kwr B#q nwmdyv jI smJwqy hY< ik hmy< duinXw ky swry kwX~ krny hY< pr<qu icÁ ¤Bu kI Aor rKnw hY[ ¤Bu kw DXwn kYsy krnw hY, asmy< icÁ kYsy lgwnw hY, esy BI B#q nwmdyv jI ny bVy su<dr ¤qIko< ky mwDXm sy smJwXw hY : ija mInw hyrY psUAwrw ] gurmiq zwn sonw gFqy ihrY sunwrw ] ija ibKe~ hyrY pr nwrI ] kafw fwrq ihrY juAwrI ] nwd BRmy jYsy imrgwE ] ¤wn qjy vw ko iDwAwnu n jwE ] Eysy rwmw Eysy hyra ] rwmu Coif icqu Anq n Pyra ] (pºw 873) AQww~q` jYsy mClI pkVqy smX mCuAwry kw DXwn mClI my< lgw rhqw hY; jYsy sonw gFæqy huE sunwr kw DXwn sony my< lgw rhqw hY; jYsy ÛXiBcwrI ÛXi#q prwe~ nwrI ko dyKqw hY; jYsy kOVI Py<kkr juAwrI kOVI ko dyKqw hY ik vh jIqw Xw nhI< AOr jYsy nwd ky BRm my< Btkqw m÷g ¤wxw qo g<vw dyqw hY pr<qu as nwd sy Apnw DXwn nhI< htwqw, esI qrh mnuˆX ko ¤Bu ko dyKnw hY, asmy< Apnw DXwn lgwnw hY, asmy< Apnw icÁ lgwnw hY[ Xhw< B#q nwmdyv jI Ek cyqwvnI BI dyqy clqy hY< ik DXwn isPæ~ rwm my< lgwnw hY, rwm ko CoVkr iksI AOr cIjæ my< nhI< lgwnw hY[ rwm my< icÁ lgwny sy hI Sww<iq imlygI, mui#q ¤wÎq hogI[ ANX sw<swirk váquAo< sy ilv lgwe~ qo kˆt hI kˆt hwisl hogw[ B#q nwmdyv jI es iáQwiq kw su<dr Kwkw KI<cqy hY< : ija mDwu mwKI s<cY Apwr ] mDwu lIno muiK dInI Cw{ ] g‚ bwC ka s<cY KI{ ] glw bw<iDw duih lye AhI{ ] (pºw 1252) B#q nwmdyv jI kw kQwn hY ik mDwum#KI bVI myhnq krky Swhd ekt`Tw krqI hY, pr<qu vh Swhd asky mu<h my< Cwr fwlkr assy CIn ilXw jwqw hY[ esI ¤kwr 27 nv<br 2013 gwX Apny bCVy ky ilE dUDw s<icq krky rKqI hY, pr<qu AhIr gwX kw glw bw<Dwkr swrw dUDw duh lyqw hY[ B#q nwmdyv jI ápˆt krqy hY< ik mnuˆX mwXw my< icÁ lgwE rKqw hY, mwXw EkZ krqw hY, pr<qu Xh mwXw bwd my< duK kw kwrxw bnqI hY AOr iksI kwm nhI< AwqI[ mnuˆX bhuq pir‰m krky moh-gRáq hokr mwXw EkZ krqw hY pr<qu A<q my< Xh mwXw iksI n iksI kwrxw ky clqy assy iCn jwqI hY : mweAw kwrin sRmu Aiq krY ] so mweAw lY gwfY DwrY ] Aiq s<cY smJY nhI mUFæ ] Dwnu DwrqI qnu hoe geAo DwUiV ] (pºw 1252) esilE B#q nwmdyv jI cyqwqy hY< ik ivˆwXo< sy lgwv #Xo<? ¤Bu ko CoVkr ivˆwXvwsnwAo< my< idl lgwnw Kud ko DwoKw dynw hY : kwE< ry mn ibiKAw bn jwe ] BUlO ry TgmUrI Kwe ]rhwa] jYsy mInu pwnI mih rhY ] kwl jwl kI suiDw nhI lhY ] ijhbw suAwdI lIilq loh ] Eysy kink kwmnI bwiDwAo moh ](pºw 1252) jYsy mClI ijh`vw ky ávwd ky pICy lohy ky kw<ty ko lIlkr P<s jwqI hY Eysy hI mnuˆX BI knk-kwimnI ky moh my< b<Dwkr Apnw ivnwSw krvw lyqw hY[ B#q nwmdyv jI kw AwSwX ápˆt hY ik duinXwvI kwm AvSX kro pr anmy< P<so nhI<[ sw<swirk kwX~-ÛXvhwr inptwqy huE ¤Bu my< icÁ lgwE rKo[ ¤Bu hI mui#q-dwqw hY[ ANX sw<swirk váquE< A<qq: duK kw kwrxw gurmiq zwn bnqI hY<[ es ¤kwr B#q nwmdyv jI ny shj swDwnw ky }p my< mnuˆX ko mui#q kw Eysw drvwjæw idKwXw hY ijsy ¤wÎq krnw byhd Awswn hY[ Apnw kwm-kwj kro pr mn ¤Bu my< lgwE rho! ¤Bu ávX< ndir krky Apny sy imlw lygw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kw ikrq-is©w<q sy ikrq krqy huE ¤Bu-hu#m (BX) my< rhnw hY[ Eysw mnuˆX hI prmwËmw ky mwg~ kw Asl muswiPr hY[ gurmiq kw AwdSw~ hY ik gu{ kw is#K prwXw Dwn n KwE, irSvq n ly, ApnI ikrq-kmwe~ my< sy dsv<Dw inkwly, v<f Cky, sqs<gq kry[ qb mn inm~l ho jwEgw[ jo log Apny hwQwo< sy ikrq nhI< krqy AOr bygwnI kmwe~ Kwqy hY< vy mudy~ ky smwn hY<[ jYsy mudy~ ky A<go< sy lgI hue~ iksI váqu ko koe~ Bwe~ l#KI Swwh rhy[ AOr<gjæyb ªwrw gu{ jI ko Jukwny ky ¤Xws my< gu{ jI ny AOr<gjæyb sy llkwr kr khw, ''quMhwrI qlvwr qYXwr hY qo myrw isr BI qYXwr hY[ Xh isr kt qo skqw hY pr Juk nhI< skqw['' jb gu{ jI iksI qrh BI AOr<gjæyb ky sMmuK isr Jukwny ky ilE qYXwr nhI< huE qo aNhy< cw<dnI cO<k ky áQwwn pr SwhId kr idXw gXw : iqlk j<\U rwKw ¤B qw kw ] kIno bfo klU mih swkw ] swDwn hyiq eqI ijin krI ] sIsu dIAw p{ sI n acrI ] (bicZ nwtk) 28 nv<br 2013 ¤Bu my< icÁ lgwAo, pr Eysy lgwAo jYsy BUKw Anwj my< AOr ÎXwsw pwnI my< lgwqw hY : jYsI BUKy ¤Iiq Anwj ] iZKwv<q jl syqI kwj ] jYsI mUV kut<b prwexw ] EysI nwmy ¤Iiq nrwexw ] (pºw 1164) (p÷ˆT 11 kw Soˆw) nhI< Kwqw, Eysy hI inTØly ÛXi#qXo< ky hwQwo< sy kuC nhI< Kwnw cwihE[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ky Anuswr ikrq hI jIvn hY[ inkMmy AwlsI log smwj pr kl<k h<Y[ ikrq koe~ BI ho, gu{ kw is#K ikrq jæ}r kry[ Eysy logo< kw ¤Bu-drbwr my< jwnw iniScq hoqw hY qQww ankw lokprlok my< XSw hoqw hY[ Eysy mnuˆX sdYv Amr rhqy hY<[ (p÷ˆT 24 kw Soˆw) as smX BwrqIX jnqw eqnI kwXr, ináqyj AOr inˆ¤wxw ho cukI QwI ik es AËXwcwr ky iv{© Awvwjæ aTwny kw swhs iksI my< n huAw[ es AËXwcwr ko dyKkr swry Swhr my< hwhwkwr mc ge~[ khqy hY< ik as smX qyj Aw<DwI (A<DwV) Awe~[ es Aw<DwI sy logo< my< BgdV mc ge~[ es BgdV my< Aw<K bcwkr Bwe~ jYqw jI gu{ jI ky pwvn SwISw ko aTwkr ‰I An<dpur swihb kI qrP cl pVy qQww Bwe~ l#KI Swwh ny gu{ jI ky pwvn m÷q DwV ko aTw ilXw[ gurmiq zwn nv<br 29 2013 B#q nwmdyv jI kI bwxwI qQww ivcwrDwwrw -fW. prmjIq kOr* mhwrwˆtö ¤w<q ky ijælw sqwrw ky nrsI nwmk gw<v my< aËpº B#q nwmdyv jI ny ApnI AwXu kw kwPI smX p<frpur my< ÛXqIq ikXw[ bcpn sy hI AwpkI {ic prmwËmw ky XSw-gwXn my< QwI[ B#q nwmdyv jI ny s<q zwnySvr jI ky swQwI mhwËmw ivSwoBw jI sy gu{-dI@ww ¤wÎq kI qQww AwDXwiËmk zwn-¤wiÎq ky mwg~ pr cl pVy[ B#q nwmdyv jI ky 61 Swbd 18 rwgo< my< ‰I gu{ gR<Qw swihb my< dj~ hY<, ijnkw ivvrxw es ¤kwr hY : gaVI rwg --1, Awsw rwg --5, gUjrI rwg --2, soriT rwg --3, DwnwsrI rwg --5, tofI rwg --3, iql<g rwg -2, iblwvlu rwg --1, go<f rwg --7, rwmklI rwg --4, mwlI gaVw rwg --3, mw} rwg --1, BYra rwg --12, bs<qu rwg --3, swr<g rwg --3, mlwr rwg --2, kwnVw rwg --1, ¤BwqI rwg --3 B#q nwmdyv jI ny ApnI bwxwI my< mUiq~pUjw kw K<fn ikXw qQww logo< ko mUiq~-pUjw kI qrP sy htwkr prmwËmw kI AwrwDwnw ky ilE ¤yirq ikXw[ Awpkw kQwn hY : --EkY pwQwr kIjY Bwa ] dUjY pwQwr DwrIEy pwa ] jy Ehu dya q Aohu BI dyvw ] kih nwmdya hm hir kI syvw ] (pºw 525) --AwnIly ku<B Brwe~ly ‚dk Twkur ka esnwnu kra ] beAwlIs lK jI jl mih hoqy bITlu BYlw kwe kra ] (pºw 485) Awpny smJwXw ik prmwËmw sv~ÛXwpk hY[ asky áv}p kw vxw~n nhI< ikXw jw skqw : --Ek Anyk ibAwpk pUrk jq dyKa qq soe~ ] mweAw icZ bicZ ibmoihq ibrlw bUJY koe~ ]1] sBu goib<du hY sBu goib<du hY goib<d ibnu nhI koe~ ] (pºw 485) --hir kI mihmw ikCu kQwnu n jwe~ ] (pºw 1164) jIvwËmw qQww prmwËmw kI AiBNnqw kw vxw~n krqy huE B#q nwmdyv jI ny smJwXw ik prmwËmw ¤ËXyk jIv my< iv´mwn hY[ jYsy Ek hI imÆI sy ke~ qrh ky bq~n bnwXy jwqy hY<, vYsy hI hwQwI sy lykr cI<tI qk, injI~v pdwQw~ qQww sjIv jIv, kIVy--pq<gy, ¤ËXyk Gt my< prmwËmw smwXw huAw hY : sBY Gt rwmu bolY rwmw bolY ] rwm ibnw ko bolY ry ]1]rhwa ] Ekl mwtI ku < j r cItI Bwjn hY < bhu nwnw ry ] AsQwwvr j<gm kIt pq<gm Git Git rwmu *620, glI n<. 2, CotI lwe~n, s<qpurw, Xmunwngr- 135001 (hirXwxww); mo. 98123-58186 gurmiq zwn smwnw ry ] (pºw 988) B#q nwmdyv jI ky Anuswr gu{ ªwrw inid~ˆt mwg~ pr clnw hI jIvn kw shI rwáqw hY[ gu{ kI Swrxw my< Awny sy Xh smJ AwqI hY ik vwáqv my< mnuˆX kw a©wr ávX< ¤Bu krqw hY[ SwwáZo< my< inid~ˆt AÇCy km~, ¤wxwwXwm Awid kw Aw‰X lyny pr BI ¤Bu kI k÷pw ky ibnw a©wr nhI< hoqw : Kycr BUcr qulsI mwlw gur prswdI pweAw ] nwmw ¤xwvY prm qqu hY siqgur hoe lKweAw ] (pºw 973) Xid sÇcw gu{ iml jwE qo ATwrh ám÷iqXo< ky bqwXy km~kw<f kI AwvSXkqw nhI< rh jwqI[ gu{ iml jwE qo prmwËmw iml jwqw hY : ja gurdya q imlY murwir ] ja gurdya q aqrY pwir ] ja gurdya q bYku<T qrY ] ja gurdya q jIvq mrY ]1] siq siq siq siq siq gurdyv ] JUTu JUTu JUTu JUTu Awn sB syv ] (pºw 1166) gu{ sy hI ¤Bu-nwm-ismrn kI dwq ¤wÎq hoqI hY[ ¤Bu-nwm-ismrn sy mnuˆX idÛX guxwo< ko ¤wÎq kr lyqw hY, AwiËmk iáQwrqw kw AnuBv krqw hY qQww askI ávg~ (mui#q) kI lwlsw smwÎq ho jwqI hY : --sPl jnmu mo ka gur kInw ] duK ibswir suK A<qir lInw ] (pºw 857) --nr qy sur hoe jwq inmK mY siqgur buiDw isKlwe~ ] 30 nv<br 2013 nr qy apij surg ka jIiqAo so AvKDw mY pwe~ ] (pºw 873) jb ¤Bu-nwm-ismrn krqy huE mn pr ¤Bu ky nwm kw ¤Bwv pVqw hY qo mwXw sMb<DwI ivkwro< kw Swor sunwe~ nhI< dyqw, ivkwr nˆt ho jwqy hY<, e<i«Xw< vSw my< Aw jwqI hY< qQww swry BRm dUr ho jwqy hY< : --hir hir krq imty siB Brmw ] hir ko nwmu lY ‚qm Dwrmw ] (pºw 874) --ds bYrwgin moih bis kINhI p<chu kw imt nwva ] sqir doe Bry A<imRq sir ibKu ka mwir kFwva ]1] pwCY bhuir n Awvnu pwva ] A<imRq bwxwI Gt qy acra Awqm ka smJwva ] (pºw 693) qIQw~, vRq, dwn, Xz Awid nwm-ismrn kI brwbrI nhI< kr skqy[ ¤Bu ky crxwo< my< juVny sy Xh ivSvws d÷Fæ ho jwqw hY ik iksI EkwdSwI Awid vRq kI qQww qIQwo_ pr jwny kI AwvSXkqw nhI< hY : --rwm s<ig nwmdyv jn ka ¤qigAw Awe~ ] EkwdsI bRqu rhY kwhy ka qIrQw jwe_ ] (pºw 718) --bwnwrsI qpu krY alit qIrQw mrY Agin dhY kweAw klpu kIjY ] AsumyDw jgu kIjY sonw grB dwnu dIjY rwm nwm sir q‚ n pUjY ] (pºw 973) --AsumyDw jgny ] qulw purK dwny ] ¤wg esnwny ]1] qa n pujih hir kIriq nwmw ] (pºw 873) B#q nwmdyv jI smJw rhy hY< ik ¤Bu ky nwm ko BUlkr ANX kwXo_ (bwqo<) my< lgI gurmiq zwn hue~ jIB ÛXQw~ hY[ Xid myrI jIB ¤Bu kw nwm n jpy qo mY< esky sO tukVy kr dU< : ry ijhbw kra sq K<f ] jwim n acris sRI goib<d ]1] . . . imiQwAw ijhbw Avry< kwm ] inrbwxw pdu eku hir ko nwmu ] (pºw 1163) B#q nwmdyv jI ky mq my< ¤Bu ky nwm-ismrn sy rihq mnuˆX pSwu ky smwn hY : jo n Bj<qy nwrwexww ] iqn kw mY n kra drsnw ]1]rhwa] ijn kY BIqir hY A<qrw ] jYsy psu qYsy Aoe nrw ] (pºw 1163) B#q nwmdyv jI ¤Bu-nwm-ismrn kI iviDw ky bwry my< iváqwr sy d÷ˆtw<q dykr smJwqy hY< ik kwm-kwj krqy huE BI DXwn sdYv ¤Bu kI Xwd my< rhnw cwihE[ jYsy sunwr ghny bnwqy smX dUsro< sy bwq BI krqw hY, pr askw mn hr smX kuTwlI my< pVy huE sony my< lgw rhqw hY; jYsy mw< Apny bwlk ko pwlny my< fwlqI hY, A<drbwhr Gr ky kwXo_ my< ÛXáq rhqI hY, pr askw DXwn Apny bÇcy my< hI rhqw hY, TIk vYsy hI mn kw sdYv prmwËmw kI Xwd my< lgy rhnw hI ismrn krnw hY : AwnIly kwgdu kwtIly gUfI Awkws mDwy BrmIAly ] p<c jnw isa bwq bq‚Aw cIqu su forI rwKIAly ]1] mnu rwm nwmw byDwIAly ] jYsy kink klw icqu mw<fIAly ]1]rhwa] AwnIly ku<Bu Brwe~ly ‚dk rwj kuAwir pur<drIE ] 31 nv<br 2013 hsq ibnod bIcwr krqI hY cIqu su gwgir rwKIAly ]2] m<d{ Eku duAwr ds jw ky g‚ crwvn CwfIAly ] pw<c kos pr g‚ crwvq cIqu su bCrw rwKIAly ]3] khq nwmdya sunhu iqlocn bwlku pwln paFIAly ] A<qir bwhir kwj ib}DwI cIqu su bwirk rwKIAly ] (pºw 972) Xid prmwËmw kI Xwd n BUly, mn iksI ANX qrP n jwE qo prmwËmw sy ¤ym bFæ jwqw hY qQww es ¤Iiq kI brkq sy A<dr sy myr--qyr imt jwqI hY : swe~ ¤Iiq ij Awpy lwE ] gur prswdI duibDww jwE ] kbhu n qUtis rihAw smwe ] nwmy icqu lweAw sic nwe ] (pºw 1164) prmwËmw ky swQw ¤Iiq ky áv}p ky bwry my< B#q nwmdyv jI kw ivcwr hY ik ¤Bu sy ¤Iiq EysI honI cwihE ik mnuˆX Apny ko BUl jwE, ijs ¤kwr ihrn Apny Awp ko Bulwkr nwd ky pICy dOVqw hY, ¤wxw dy dyqw hY, pr asko as nwd kw DXwn nhI< BUlqw : nwd BRmy jYsy imrgwE ] ¤wn qjy vw ko iDwAwnu n jwE ]1] Eysy rwmw Eysy hyra ] rwmu Coif icqu Anq n Pyra ] (pºw 873) jYsy smu« ky pwnI my< GVy kw pwnI iml jwqw hY qo vo Apnw Alg AiáqËv imtw lyqw hY, vYsy hI prmwËmw sy ¤ym krny vwly ko Apnw ApnËv, Apnw Awpw-Bwv gurmiq zwn imtwnw pVqw hY : jl BIqir ku<B smwinAw ] sB rwmu Eku kir jwinAw ] gur cyly hY mnu mwinAw ] jn nwmY qqu pCwinAw ] (pºw 657) ¤Bu sy ¤ym krny vwly kw qn qQww mn ÎXwr my< eqnw fUb jwqw hY ik asy es bwq kI prvwh nhI< rhqI ik koe~ asky bwry my< AÇCw kh rhw hY Xw burw, vh qo ¤Bu ky nwm kw Am÷q pIny my< máq rhqw hY : Bly in<da Bly in<da Bly in<da logu ] qnu mnu rwm ipAwry jogu ]1]rhwa] bwdu ibbwdu kwhU isa n kIjY ] rsnw rwm rswenu pIjY ] (pºw 1163) cwhy kˆt AwE<, cwhy log aphws kry<, ¤Bu sy ¤ym krny vwly Apny mwg~ sy ivcilq nhI< hoqy : qyrI Bgiq n Cofa BwvY logu hsY ] crn kml myry hIAry bsY< ] (pºw 1195) prmwËmw kw ¤ym ¤wÎq krny ky ilE Apny pirvwr sy, ANX logo< sy qQww Apny Awp sy moh qoVnw pVqw hY : log kut<b sBhu qy qorY qa Awpn byFI AwvY ho ] (pºw 657) B#q nwmdyv jI khqy hY< ik EysI ¤Iiq kI brkq sy B#q ¤Bu kw }p ho jwqw hY qQww askw Ek pl Br kw dSw~n qIno< qwp dUr kr dyqw hY AOr asky crxwo< kw ápSw~ g÷háQw ky j<jwl }p kuE< my< sy inkwl dyqw hY : dws Ain<n myro inj }p ] drsn inmK qwp Ze~ mocn prsq mukiq krq igRh kUp ] (pºw 1252) 32 nv<br 2013 B#q nwmdyv jI Apny SwrIr pr gv~ krny vwlwy< ko smJwqy hY< ik Xh SwrIr nSvr hY, nˆt ho jwEgw[ SwrIr sy moh ËXwgkr prmwËmw sy ¤ym krnw cwihE : hmro krqw rwmu snyhI ] kwhy ry nr grbu krq hhu ibnis jwe JUTI dyhI ] (pºw 692) ¤Bu ky ¤ym kI dwq Bw^XSwwlI logo< ko ¤Bu-k÷pw sy ¤wÎq hoqI hY : piqq pwvn mwDwa ibrdu qyrw ] Dw<in qy vY muin jn ijn iDwAweAo hir ¤Bu myrw ] (pºw 694) B#q nwmdyv jI ky mq my< asI mnuˆX kI b<dgI sPl ho skqI hY ijsky ²dX my< iksI ¤kwr kw koe~ Cl-kpt nhI< hoqw : kwhy ka kIjY iDwAwnu jp<nw ] jb qy suDwu nwhI mnu Apnw ] (pºw 485) s<@wyp my< kh skqy hY< ik B#q nwmdyv jI ny ApnI bwxwI ªwrw mnuˆXo< ko prmwËmw kI sv~ÛXwpkqw kw boDw krwkr mUiq~-pUjw sy htwXw, dyvI-dyvqwAo< Awid kI pUjw kw inˆwyDw ikXw, Dwwim~k pwK<fo< kw ivroDw kr km~kw<fo< kw pdw~PwSw ikXw qQww smJwXw ik qIQw~, vRq Awid mnuˆX kw kuC nhI< s<vwr skqy[ prmwËmw ky nwm kw ismrn, prmwËmw kI ¤Iiq hI jIvn ko sPl krny my< smQw~ hY[ gurmiq zwn nv<br 33 2013 b<dI CoV idvs : Eyiqhwisk p÷ˆTBUim -fW. kSwmIr is<G 'nUr'* s<swr ky sBI is#K ¤ËXyk vˆw~ dIpwvlI pv~ ko 'b<dI CoV idvs' ky }p my< ‰©wpUv~k Ev< hˆwo~Ølws ky swQw mnwqy hY<[ sn` 1613 ko Agáq mwh my< is#Ko< ky CTy gu{ ‰I gu{ hirgoib<d swihb ^vwilXr ky ikly kI kYd my< sy ANX bwvn rwjwAo< kwy swQw lykr irhw huE Qwy AOr dIpwvlI ky idn ‰I hirm<dr swihb, ‰I Am÷qsr phu<cy Qwy[ jhw<gIr kI kYd my< sy irhw hony kI KuSwI my< ‰©wlu is#K s<gq ny ‰I hirm<dr swihb sihq pUry Swhr my< dIpmwlw kI AOr aËsv mnwXw[ dIpwvlI kI rwq QwI AOr gu{ jI ávX< es aËsv my< Swwiml huE[ qb sy lykr Awj qk duinXw Br ky sBI is#K dIpwvlI pv~ ko 'b<dI CoV idvs' ky }p my< mnwqy Aw rhy hY<[ ‰I gu{ hirgoib<d swihb ko qËkwlIn mugl Swwsk jhw<gIr ªwrw b<dI bnwny ky pICy Ek pUrI Eyiqhwisk p÷ˆTBUim hY[ hmwry ilE as p÷ˆTBUim ky bwry my< jwnnw BI bhuq jæ}rI hY[ Xh qo hm jwn hI cuky hY< ik ankI irhwe~ ko 'b<dI CoV idvs' ky }p my< mnwXw jwqw hY[ ‰I gu{ hirgoib<d swihb kI bFæqI hue~ loki¤Xqw sy, anky ªwrw bnwe~ ge~ injI synw qQww SwwhI synw ky BgOVo< ko, nwm kwty gE sYinko< ko ApnI synw my< Swwiml krny kI vjh sy jhw<gIr bhuq icFæqw Qww[ vh gu{ jI ko igrÏæqwr krny ky bhwny FUF< ny lgw[ 'mihmw ¤kwSw' BI gvwhI dyqw hY ik jhw<gIr es bwq sy kwPæI duKI Qww ik duinXw anky dSw~n krny ky ilE AwqI hY AOr aNhy< 'sÇcw pwqSwwh' khqI hY : sB s<gq ijs drSwn ko AwvY[ kih sÇcy pwqSwwh gun gwvY[ sun jhw<gIr mn mwih irswvY[ jqn kry kuJ hwQw nw<h AwvY[ sn` 1609 my< gu{ jI ny phly lohgFæ kw iklw bnvwXw AOr iPr bwd my< esI vˆw~ ‰I hirm<dr swihb ky swmny 12 Put ‚<cy ‰I Akwl q$æq swihb kI áQwwpnw kI, jbik jhw<gIr ny Elwn ikXw huAw Qww ik koe~ BI ÛXi#q Apnw injI cbUqrw BI do Put sy ‚<cw nhI< bnw skqw[ iBº-iBº s<¤dwXo< ky log Apny-Apny muk¨my lykr gu{ jI ky pws ‰I Akwl q$æq swihb pr pySw hony lgy[ gu{ jI sBI ko shI v sÇcw NXwX idlwqy Qwy[ log Aiq ¤sº Qwy AOr aNhy< 'sÇcw pwqSwwh' khny lgy Qwy[ logo< ny NXwX ky ilE lwhOr v idØlI Swwsn kI Aor qwknw b<d kr idXw[ ‰I Akwl q$æq swihb kI mhwnqw, mwNXqw, aÇcqw bFæny lgI AOr bwdSwwh jhw<gIr gu{ jI ko igrÏæqwr krny ky mnsUby bnwny lgw[ ‰I gu{ hirgoib<d swihb ªwrw lohgFæ kw iklw bnvwnw, ‰I Akwl q$æq swihb ko áQwwipq krnw, ivroDwI synwAo< my< sy nwm kwty gE sYinko< ko suDwwrkr ApnI synw my< Swwiml krnw, logo< ky lVwe~-JgVy Ev< muk¨mo< ky inxw~X krnw AOr essy BI bFækr logo< ko ávq<Zqw, AwËmgOrv ¤wÎq krny hyqu ¤yirq krnw, Xy sb kwm jhw<gIr ªwrw gu{ jI kI igrÏæqwrI kw AwdySw dyny ky ilE pXw~Îq Qwy[ ivªwv sI. Ec. pyn ilKqw hY :-- ''gu{ jI *bI-E#s 925, mhØlw s<qoKpurw, hoiSwXwrpur rof, jl<Dwr-144004, mo. 98722-54990 gurmiq zwn ky SwwhI TwT (Swwn) Ev< synw ny jhw<gIr ko cyqn ikXw AOr asny AwdySw dy idXw ik (gu{) hirgoib<d (swihb) ko igrÏæqwr kr ^vwilXr ky ikly my< Byj idXw jwE['' esI s<b<Dw my< eiqhwskwr kin<Gm ilKqw hY :-- ''gu{ jI kw Apnw Albylw ávBwv AOr Xu© krny hyqu Jukwv ankI igrÏæqwrI kw kwrxw bnw[ gu{ jI kuSqI lVqy qQww Kyl Kylqy, Awn<d lyqy Qwy[ eNhI< Jukwvo< ny gu{ jI ko iSwkwr krny Ev< sYNX jIvn ÛXqIq krny kI Aor ¤yirq ikXw['' i¤<sIpl siqbIr is<G ky Anuswr sI. Ec. pyn ny Ek ANX kwrxw BI bqwXw hY[ vh khqw hY :-- ''(gu{) hirgoib<d (swihb) hI Ek Eysy e<swn Qwy, jo ipqw ‰I gu{ Arjn dyv jI kI iSw@wwAo< pr clny ko smQw~ Xo^X Qwy[ vy (‰I gu{ Arjn dyv jI) jwqy smX kh gE Qwy ik is#K Dwm~, sc, ¤ym, gOrv v AwjæwdI kI r@ww ky ilE qb qk jUJqy-lVqy rhnw, jb qk jæwilm KËm n ho jwE< Xw suDwr n jwE<[ ‰I gu{ hirgoib<d swihb kI BI XhI eÇCw QwI ik mjælUmo< ko jæwilmo< ky hwQwo< sy CuVwXw jwE[ Eysy vIr Xo©w qYXwr ikE jwE< jo ¤ËXyk Kqry ky Awgy ftkr KVy ho sky< AOr hryk kubw~nI ky ilE qËpr rhy<[ Eysy AwjæwdI vwly ivcwr srkwr shn nhI< kr skqI QwI[ gu{ jI ko igrÏæqwr krny ky ilE aNho<ny doˆw FU<Fny Swu} kr idE['' apro#q ivcwro< ky Awlok my< khw jw skqw hY ik vq~mwn smX my< BI duinXw kI Anyk srkwro< ny logo< kI sÇcI AwjæwdI, gOrv, sMmwn ¤wÎq krny kI eÇCw ko dmnwËmk F<g sy kuclny, dbwny my< koe~ kor-ksr nhI< CoV rKI hY[ sn` 1611 my< ‰I gu{ hirgoib<d swihb ko igrÏæqwr kr ilXw gXw AOr aNhy< Ek ^vwilXr ky ikly my< Byj idXw gXw[ ijs kmry my< gu{ jI 34 nv<br 2013 ko b<dI bnwkr rKw gXw, vh sbsy ‚pr kI m<ijæl pr iáQwq Qww[ AwlgIr ªwr ko lw<Gkr as kmry ko 'mwn m<idr' my< Ab BI dyKw jw skqw hY[ Xh iklw ^vwilXr Swhr kI pUrb idSww my< iáQwq hY AOr esy Swhr ky iksI BI Aor sy dyKw jw skqw hY[ gu{ jI ªwrw ikly my< Awny pr vhw< kYd ikE gE sBI kYidXo< my< KuSwI kI lhr dOV ge~[ an kYidXo< my< AiDwkqr vhI rwjw Qwy, ijNhy< bgwvq ky doˆw my< AinXimq smX ky ilE b<dIg÷h my< fwlw gXw Qww[ b<dI bnwE gE rwjwAo< kI hwlq Aiq dXnIX QwI[ vy jIvn sy q<g Awkr Apnw AwËmsMmwn, AwËmivSvws Ko cuky Qwy[ ¤Qwm idn hI jb aNho<ny ‰I gu{ hirgoib<d swihb ko Apny bIc dyKw qo anky mn my< Ek ivSvws pYdw huAw[ aNhy< irhwe~ kI AwSww kI ikrxw idKwe~ dyny lgI ik b<dIg÷h sy CuVwny vwlw rhbr phu<c cukw hY[ 'mihmw ¤kwSw' ky SwÑdo< my< : bVy lok b<d qh rhy[ siqgur pws Awn sB bhy[ jb lg drsn ¤B kw kry<[ ic<qw sok dyKq prhrY<[ gu{ jI ny jyl ky km~cwirXo< ªwrw idXw gXw Bojn Kwny sy mnw kr idXw[ muhisn PæwnI ilKqw hY ik ''Awpko nmkIn Kurwk qk ko Kwny nhI< idXw gXw[ jyl my< dwrogw hirdws ny ^vwilXr Swhr ky Ek is#K mjædUr, jo hrI Gws bycw krqw Qww, ky Gr kw bnw Kwnw lwny kw ¤b<Dw kr idXw[ gu{ jI ko pqw Qww ik jyl ¤Swwsn ªwrw idE jwqy Bojn my< kÇcy jæhr idE jwqy hY<[ vy hr bwq kw DXwn rKqy Qwy[ gu{ jI jb qk jyl my< rhy, qb qk bwhr sy hI Kwnw Awqw rhw[ dwrogw hirdws ny phly sy hI gu{ jI kI SwoBw sun rKI QwI[ vh gu{ jI ky crxwo< sy juVkr is#K bn gXw AOr ankI ‰©w my< gurmiq zwn rhny lgw['' gu{ jI ^vwilXr my< kYd Qwy AOr is#Ko< my< bycYnI bFæny lgI[ bwbw buf`Fw jI v Bwe~ gurdws jI kI AguAwe~ my< is#Ko< ny roˆw BrI bYTky< Swu} kI<[ rwq my< mSwwly< jlwkr is#K gu{-Swbd pFæqy AOr ¤dSw~n krqy[ Xh sb kuC AmnpUv~k ikXw jw rhw Qww[ ke~ jËQwy p<jwb sy clkr ^vwilXr my< phu<cqy[ dug~ kI pirŸmw kr vwips lOtqy[ pUrw p<jwb jwg aTw[ NXwXi¤X muslmwno< ny BI invydn ilKkr jhw<gIr qk phu<cwE ik ‰I gu{ hirgoib<d swihb ko irhw ikXw jwE[ ivSoˆw qOr pr vjæIr Kwn qQww swe_ mIXw< mIr jI ny ávX< Awgrw phu<ckr jhw<gIr ko ¤yirq ikXw ik ‰I gu{ hirgoib<d swihb ko b<dIg÷h my< sy Awjæwd ikXw jwE[ dUsrI Aor dIvwn c<dU Apny bury mnsUbo< ko pUrw krny kI XojnwE< bnwny lgw[ asny phly ivˆww#q colw Byjw[ iPr hirdws dwrogw ko BI Apny swQw gw<Tny kI koiSwSw kI, lyikn asny pUrI bwq Apny eˆt (gu{ jI) ko bqw dI ik kmInw c<dU kYsI-kYsI kmInI hrkqy< kr rhw hY[ asny gu{ jI ko sucyq rhny kI BI ivnX kI[ AwiKr vjæIr Kwn v swe_ mIXw< mIr jI ny Apny ¤XËno< ªwrw gu{ jI kI irhwe~ kw hu#m jhw<gIr sy ly ilXw[ jhw<gIr BI smJ gXw Qww ik ÈXwdw dyr qk Xh lhr rokI nhI< jw skygI, Aq: gu{ jI ky swQw myl-imlwp rKnw TIk rhygw[ jb vjæIr Kwn (hkIm AlImu¨In A<swrI, invwsI icnut) irhwe~ kw ju#m lykr ^vwilXr ky ikly my< phu<cw qo gu{ jI ny irhw hony sy ápˆt e<kwr kr idXw[ aNho<ny khw, ''jb qk en indo~ˆw rwjwAo< ko BI irhw nhI< ikXw jwqw, qb qk mY< Xhw< sy bwhr inklny ky ilE qYXwr nhI< hU<['' vjæIr Kwn pun: vwips Awgrw my< AwXw 35 nv<br 2013 AOr jhw<gIr ko smJwny kw ¤Xws ikXw[ phly qo jhw<gIr nhI< mwnw[ iPr asy vjæIr Kwn kI qk~pUxw~ bwqy< mwnnI hI pVI< AOr asny 52 rwjwAo< ko BI irhw krny kw AwdySw Byj idXw[ es AwdySw ko nwtkIX }p dyny hyqu hirdws ny Ek Xojnw bnwe~ ik jo koe~ BI gu{ jI ky coly ko pkVy rKygw, asko hI irhw ikXw jwEgw[ 'mihmw ¤kwSw' ky Anuswr : jo dwmn pkV gur bwhr AwvY[ so BXy Klws Apny Gr jwvY[ gu{ jI ky ilE 52 kilXo< vwlw ivSoˆw colw islvwXw gXw[ ¤ËXyk klI ky PIqy (forI) ko Ek-Ek rwjw ny pkVw qQww vy irhw huE[ es Gtnw ky bwry my< sunkr is#K s<gq ny Ev< ANX logo< ny ‰I gu{ hirgoib<d swihb ko 'b<dI CoV dwqw' khnw Swu} kr idXw[ Agáq 1613 e~. my< gu{ jI irhw huE AOr is#Ko< ky ²dXo< ko Sww<q krqy huE, is#K Dwm~ kw ¤cwr krqy huE ‰I Am÷qsr my< phu<cy AOr ‰I hirm<dr swihb my< dIpwvlI kw ËXOhwr mnwXw[ qBI sy irvwXq ky Anuswr ¤ËXyk vˆw~ dIvwlI pv~ is#Ko< ªwrw pUry aËswh, ‰©w, aØlws v hˆw~ sy 'b<dI CoV idvs' ky }p my< mnwXw jwqw hY[ gu{ jI ªwrw idKwE gE mwg~ sy ¤yrxww lykr hm sbko Ah<, e~ˆXw~, ªyˆw, G÷xww, JUT, Pæryb, Gm<f, bye~mwnI jYsy Avguxwo< kI kYd my< sy ávX< ko mu#q krnw hY AOr Dwm~, propkwr, ÎXwr, sd`Bwv, e~mwndwrI, sÇcwe~ jYsy sd`guxwo< ko Apnwnw hY[ 'b<dI CoV idvs' kI mhwnqw ko sÇcy AQwo_, Bwvo< my< smJny kI AwvSXkqw hY[ gurmiq zwn nv<br 36 2013 gu{ªwrw ‰I AÇcl swihb (btwlw) -s. ibŸmjIq is<G* ‰I gu{ nwnk dyv jI ny Azwnqw ky A<Dwyry my< Tokry< Kw rhI smUcI mwnvqw ko sËX ky zwn ky ¤kwSw my< prmwËmw kI Bi#q krny kw apdySw idXw[ aNho<ny idKwvy vwlw (Dwwim~k) jIvn ÛXqIq kr rhy logo< ky swQw ke~ Dwm~ccw~E< kI<[ en Dwm~-ccw~Ao< my< gu{ jI ny anko idKwvy kw jIvn CoVkr ÛXvhwirk jIvn ÛXqIq krny kw apdySw idXw[ cwr ¤cwr-XwZwE< krny ky bwd jgqqwrk ‰I gu{ nwnk dyv jI rwvI ndI ky iknwry krqwrpur (Ab pwikáqwn my<) ngr bswkr rhny lgy[ Xhw< pr rhqy huE Awp jI ny Akwl purK prmwËmw kI AwrwDwnw krny ky swQw-swQw ApnI qrP sy dSww~E gE 'ikrq' ky is©w<q ko Kud ÛXvhwirk }p ¤dwn ikXw[ Xhw< pr rhqy kuC vˆwo_ ky bwd s<vq` 1586 (mwc~, 1530 e~.) my< Awp jI ko Xhw< pqw clw ik AÇcl-btwly nwmk áQwwn pr (jhw< Ek purwqn iSwv m<idr AclySvr BI hY) iSwvrwiZ ky myly pr XoigXo< AOr is©o< kI Ek bhuq bVI EkZqw honI vwlI hY[ gu{ jI krqwrpur sy clkr AÇcl-btwlw phu<c gE AOr XoigXo< kI BIV sy QwoVw dUr bYT gE[ es bwbq Bwe~ gurdws jI ijæŸ krqy hY< : mylw suixw isvrwiq dw bwbw Acl vtwly Awe~[ (vwr 1:39) AÇcl-btwlw nwmk áQwwn p<jwb ky ijælw gurdwspur ky ksbw btwlw ky smIp btwlw-jl<Dwr sVk pr btwlw sy lgBg 4 iklomItr kI dUrI pr iáQwq hY[ es áQwwn pr bYTkr ‰I gu{ nwnk dyv jI 'Dwur kI bwxwI' kw elwhI kIq~n krny lgy[ Bwe~ mrdwnw jI rbwb bjwny lgy[ jo log XoigXo< AOr is©o< ky pws bYTy Qwy vy sBI gu{ jI kw ¤qwp dyK qQww bwxwI kI mDwur gU<j sunkr anky ed~-igd~ Awkr bYT gE qQww 'Dwur kI bwxwI' kw elwhI kIq~n ‰vxw krny lgy[ eskw ijæŸ Bwe~ gurdws jI es qrh krqy hY< : drsnu vyKixw kwrny sglI alit pe~ lokwe~[ (vwr 1:39) Xh swrw d÷SX dyKkr XoigXo< ko bhuq guásw AwXw[ vy sBI ek§y hokr ‰I gu{ nwnk dyv jI ky pws phu<c gE[ as smX anmy< mOjUd XoigXo< kw muiKXw B<grnwQw gu{ swihb ko kubol (kTor vcn) bolny lgw AOr gu{ jI sy khny lgw ik Awp ny dUDw my< kw<jI (Ktwe~) fwlny vwlw kwm #Xo< ikXw hY? asky khny sy qwËpX~ Qww ik Awpny PækIrI vySw Dwwrxw krky PækIrI }p dUDw ky bq~n my< g÷háQwI bn kr g÷háQw }p kw<jI (Ktwe~) #Xo< fwlI hY? Ab qo m#Kn AQww~q` mui#q AOr zwn dono< hI Awpky Awlop smJwy! KwDwI Kuxwis jogIsrw< gosit krin sBy aiT Awe~[ puCy jogI B<grnwQwu, 'quih duDw ivic ika kw<jI *2946/7, bwjwr luhwrw<, cO<k lCmxwsr, ‰I Am÷qsr-143001, mo. 8727800372 gurmiq zwn pwe~? iPitAw cwtw duDw dw irVikAw mKxwu hiQw n Awe~[ ByK aqwir adwis dw, viq ika s<swrI rIiq clwe~ ?' (vwr 1:40) ‰I gu{ nwnk dyv jI ny vhw< pr XoigXo< ko apdySw dyqy huE pUCw ik ijn g÷hiáQwXo< ko vy burw AOr GitXw smJqy hY<, iPr aNhI< ky Gro< my< jwkr Bojn AOr váZ #Xo< mw<gqy hY<? ijnsy mw<gkr Kwqy hY< anko in<dw kw pwZ vy #Xo< bnwqy hY< ? Xh ankw kYsw ËXwg Ev< Xog hY ? Kud koe~ kwm n krky dUsro< kI kmwe~ ky blbUqy mOj-máqI krqy ho, Xh kYsI Bi#q hY? gu{ jI ny B<grnwQw ko s<boiDwq hoqy huE khw ik quMhwrI 'mw<' AQww~q` quMhwrI 'bui©' kucÈjI hY[ quMhwrI bui© ny quMhwrw ²dX nhI< DwoXw : nwnk AwKy, 'B<girnwQw! qyrI mwa kucjI AwhI[ Bw<fw Dwoe n jwiqAoin Bwe kucjy Pulu sVwe~[ hoe AqIqu igRhsiq qij iPir anhu ky Gir m<gixw jwe~[' ( vwr 1:40) gu{ swihb ny XoigXo< ko apdySw dyqy huE khw ik g÷háQw ky swry Pj~ pUrI e~mwndwrI AOr Xo^Xqw sy inBwqy huE BI prmwËmw ko ¤wÎq ikXw jw skqw hY[ vwáqv my< XhI Xog-swDwnw hY[ kwm, ŸoDw, loB, moh, Ah<kwr sy bc kr Apny mn pr ivjX ¤wÎq krwy[ prmwËmw kI rjæw my< Afol rhwy[ pirvwr v smwj kI ijMmydwirXo< sy fr kr 'XogI' kw Byˆw Dwwrxw krky j<glo<-phwVo< kI qrP mq Bwgo, biØk sv~Swi#qmwn prmwËmw kw shwrw lyqy huE ¤ËXyk sw<swirk muiSkl ko hl kro[ 37 nv<br 2013 jIq AOr hwr prmwËmw pr CoVo[ apro#q swrI bwqy< sun kr BI XoigXo< kw Ah<kwr n tUtw[ vy Apny Awp ko ‰I gu{ nwnk dyv jI sy ho rhI goiˆT (vwqw~lwp) my< hwrqy huE ¤qIq kr rhy Qwy[ pirxwwmq: XogI ŸoDw my< Aw gE AOr ApnI krwmwqI Swi#qXo< sy Cl-kpt krky gu{ jI ko frwny-Dwmkwny lgy, Ad`Buq ¤kwr ky Bys bdlny lgy, pr<qu gu{ jI prmwËmw ky hu#m my< Afol rhy[ XoigXo< kI krwmwqo< ky bwry my< Bwe~ gurdws jI Prmwqy hY< : eih suixw bcin jogIsrw<, mwir iklk bhu }e aTwe~[ Kit drsn ka KyidAw kiljuig nwnk bydI Awe~[ isiDw bolin siB AvKDwIAw q<Z m<Z kI Dwuno cFæwe~[ }p vtwE jogIAw< is<G bwiG bhu ciliq idKwe~[ eik pir kir kY afrin p<KI ijvY rhy lIlwe~[ ek nwg hoe paxw CoiVAw eknw vrKw Agin vswe~[ qwry qoVy B<girnwQw ek ciV imrgwnI jlu qir jwe~[ isDww Agin n buJY buJwe~ ] (vwr 1:41) A<q my< sBI ¤kwr kI krwmwqy<, frwvy eËXwid dykr XogI Qwk-hwr gE AOr gu{ jI ky pws Awkr ansy ankI Afolqw kw rwj pUCny lgy[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny Akwl purK kI inÇCl AOr inˆkpt Bi#q, sÇcI áquiq ko ApnI Afolqw kw Byd bqwXw : bwbw boly nwQw jI! sbdu sunhu scu muKhu Alwe~[ gurmiq zwn 38 bwJo scy nwm dy ho{ krwmwiq Asw< qy nwhI[ (vwr 1:43) gu{ jI ky SwuB Ev< pivZ vcn sunkr XoigXo< ko Apny mn my< kwPI Swim_dgI kw Ehsws huAw AOr aNho<ny gu{ nwnk swihb kI ¤Bu-Bi#q ko DwNX khw[ vhw< sy sBI XogI ivdw huE : bwby kIqI isiDw gosit sbid sw<iq isDww< ivic Awe~[ ijixw mylw isvrwiq dw Kt drsin Awdyis krwe~[ isiDw bolin suiB bcin Dwnu nwnk qyrI vfI kmwe~[ (vwr 1:44) esky aprw<q ‰I gu{ nwnk dyv jI klXugI jIvo< kw a©wr krqy huE vwips krqwrpur cly gE[ CTy pwqSwwh ‰I gu{ hirgoib<d swihb vYswK mwh, sn` 1625 e~. btwlw my< Apny supuZ bwbw guridÁw jI kI kivqw nv<br 2013 SwwdI krny AwE qo vy ‰I gu{ nwnk dyv jI ky crxw-ápSw~ ¤wÎq es pwvn áQwwn pr BI pDwwry[ es jgh pr CTy pwqSwwh ‰I gu{ hirgoib<d swihb ny AˆtBujI (AwT kono< vwlw) Ek kuAw< KudvwXw jo es áQwwn pr Awj BI mOjUd hY[ mhwrwjw rxwjIq is<G ny Apny Swwsn-kwl my< es pwvn áQwwn ky nwm 150 GUmw< jmIn lgvwe~ QwI[ vq~mwn smX my< es pwvn AOr rmxwIk áQwwn pr bhuq hI KUbsUrq gu{ªwrw swihb suSwoiBq hY, ijskw ¤b<Dw iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr kI qrP sy inXu#q mYnyjr kI dyK-ryK my< cl rhw hY[ es jgh pr ‰I gu{ nwnk dyv jI kI Awmd kI Xwd my< kwiq~k kI Amwvs ky bwd nvmI AOr dsvI< ko BwrI joV-mylw lgqw hY, ijsmy< dUr-dUr sy s<gq es pwvn áQwwn ky dSw~n krny AwqI hY[ gurmiq zwn 'gurmiq zwn' sv~ miq BUˆwxw jwn[ sËv guxw gwn kry bFæwE nwm-mwn[ 'gurmiq zwn' is#Ko< kw mwZ n jwn[ jwq-pwq Bulwkr ivSwwl bnwE ¤wxw[ 'gurmiq zwn' sy CUtqy s<q-bwxwI-bwxw[ kwm, ŸoDw, Ah< CuVwqw dykr Zwxw[ 'gurmiq zwn' sy inËX bFæqI ivªqw-phcwn[ is#K gu{gxw kw eiqhws imlqw ssMmwn[ 'gurmiq zwn' Bi#q-mwg~ kw krqw aËQwwn[ Dwm~-km~ kw pwT pFæwqw ÈXo< idnmwn[ 'gurmiq zwn' isKwqw #Xw Swwn, #Xw hY e~mwn[ vwd-ivvwd sulJwkr bnwE hr ÛXi#q ko 'e<swn'[ - Shri M. V. Subburaman, 160/40-A, Vadivel Nagar, Near Nirmala Girls Hr. Sec. School, Kamarajar Salai, Madurai-625009, M. 99424-90217 gurmiq zwn 39 nv<br 2013 gurbwxwI ic<qnDwwrw : 74 suKmnI swihb : ivcwr ÛXw$Xw -fW. mnjIq kOr* qyrhvI< AstpdI sloku ] s<q srin jo jnu prY so jnu aDwrnhwr ] s<q kI in<dw nwnkw bhuir bhuir Avqwr ]1] (pºw 279) qyrhvI< AstpdI ky pwvn slok my< gu{ p<cm pwqSwwh ny do ivSoˆw phluAo< pr ¤kwSw fwlw hY-- Ek qo pUxw~ s<q kI Swrxw Bvswgr sy pwr aqwrny vwlI hY qQww esky ivprIq sÇcy s<q kI in<<dw krny vwlo< ko Awvwgmn ky c#kr my< jwnw pVqw hY[ gu{ pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ik jo mnuˆX s<q kI Swrxw pVqw hY vh mwXw ky b<Dwno< sy mu#q ho jwqw hY[ s<q kI in<dw krny vwlw bwr-bwr jNm lyqw hY AOr mrqw hY AQww~q` s<q kw in<dk sdYv Awvwgmn ky c#kr my< pVw rhqw hY[ 13vI< AstpdI kI ivcwr-ÛXw$Xw krny sy pUv~ 's<q' SwÑd ky BwvwQw~ qQww SwÑdwQw~ jwnny kw ivnmR ¤Xws kry<[ 's<q' SwÑd kw ¤Xog apinˆwd kwl sy ¤cilq hY[ qËpScwq mhwBwrq, Bwgvq Awid gR<Qwo< my< 's<q' SwÑd kw ¤Xog ikXw gXw hY[ rwmcirq mwns my< BI ‰I rwmc<« jI ªwrw s<q ky l@wxw Ev< mihmw kw guxwgwn ikXw gXw hY[ es SwÑd kI ÛXuËpiÁ kuC ivªwn 'Sww<q' qo kuC 's<iq' qQww ANX 's<ËX' SwÑd sy mwnqy hY<[ mhwBwrq my< 's<q' SwÑd kw AQw~ sdwcwrI qQww Bwgvq my< pivZ AwËmw ky }p my< ¤Xu#q huAw hY[ gurbwxwI my< 's<q' SwÑd kI ivSwd ÛXw$Xw kI ge~ hY[ B#q rivdws jI ky ic<qnwnuswr 's<q' prmySvr kw hI SwrIr hY ijskI s<gq ¤wixwXo< ky ¤wxw hY<[ an 's<qo<' ko sÇcy gu{ sy ¤wÎq zwn ªwrw phcwnw jw skqw hY : s<q quJI qnu s<giq ¤wn ] siqgur igAwn jwnY s<q dyvw dyv ]1] s<q cI s<giq s<q kQww rsu ] s<q ¤ym mwJY dIjY dyvw dyv ] (pºw 486) gurbwxwI my< 's<q' SwÑd sv~Swi#qmwn ¤Bu, pUxw~ siqgu{, smQw~ pu{ˆw, bR³zwnI, swDwu Awid ky smwnwQw~k }p my< ¤Xog huAw hY[ gu{ p<cm pwqSwwh jI ny apro#q slok my< BI s<q kI Swrxw Awny kw pwvn AwdySw idXw hY[ s<q qQww hir AByd hY<[ Xhw< fW. mu#qySvr iqvwrI kI swihiËXk AQw~ my< 's<q' SwÑd kI ÛXw$Xw aØlyKnIX hY :-''s<q SwÑd as ÛXi#q ivSoˆw kI Aor s<kyq krqw hY ijsny bR³qËv kI AnuBUiq kr lI ho qQww Apny ÛXi#qËv sy ‚pr aTkr asky swQw qd`}p ho gXw ho AOr ijsny sËX kw sw@wwËkwr kr ilXw ho['' (mDXXugIn sUPI AOr s<q, p÷ˆT 150) esI Bwv ko B#q kbIr jI ny ''hir jnu Eysw cwhIEy jYsw hir hI hoe'' khkr *2/104, jvwhr ngr, jXpur-302004, mo: 99297-62523 gurmiq zwn 's<q' SwÑd ko pirBwiˆwq ikXw hY[ gurbwxwI hmy< Eysy pUxw~ pu{ˆw siqgu{ sy bilhwr (kubw~n) hony ko ¤yirq krqI hY jo ávX< qo mu#q hY AOr Swrxwwgq ko mu#q krny kI swmQX~ rKqw hY : Eysy gur ka bil bil jwe~Ey Awip mukqu moih qwrY ]1]rhwa] kvn kvn kvn gun khIEy A<qu nhI kCu pwrY ] (pºw 1301) gurbwxwI AwSwXwnuswr Eysy s<q pu{ˆwo< kI k÷pw sy ²dX }pI kml iKl aTqw hY AOr ¤Bu kI smIpqw kw Ehsws bnw rhqw hY qQww askw ismrn hoqw rhqw hY : s<q ¤swid kmlu ibgsY goib<d Bja pyiK nyrY ] (pºw 1301) AstpdI ] s<q kY dUKin Awrjw GtY ] s<q kY dUKin jm qy nhI CutY ] s<q kY dUKin suKu sBu jwe ] s<q kY dUKin nrk mih pwe ] s<q kY dUKin miq hoe mlIn ] s<q kY dUKin soBw qy hIn ] s<q ky hqy ka rKY n koe ] s<q kY dUKin Qwwn BRstu hoe ] s<q iŸpwl iŸpw jy krY ] nwnk s<qs<ig in<dku BI qrY ]1] qyrhvI< AstpdI kI phlI paVI my< p<cm pwqSwwh ‰I gu{ Arjn dyv jI pUxw~ s<q kI in<dw krny vwly in<dk kI dud~Sww kw ijæŸ krqy huE jIv ko vwáqv my< Eysy duˆkm~ sy bcny kI Apro@w }p my< ¤yrxww dy rhy hY<[ gu{ pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ik s<q kI in<dw krny vwly mnuˆX kI AwXu km ho jwqI hY AQww~q` s<q ky doˆw inkwlny vwly ÛXi#q kI 40 nv<br 2013 amR ÛXQw~ hI bIq jwqI hY[ s<q kw in<dk Xmo< kI mwr sy nhI< bc skqw[ s<q kI in<dw krny vwly ÛXi#q sy suK mu<h Pyr lyqy hY< AQww~q` s<q kw in<dk smáq suKo< sy v<icq ho jwqw hY[ s<q kI in<dw krny vwlw ÛXi#q Gor nk~ my< jw pVqw hY[ in<dw-km~ ky kwrxw askw jIvn nk~ jYsw BXwvh Ev< duKdwXI ho jwqw hY[ s<q kI in<dw krny sy bui© ivkwro< kI mYl sy Br jwqI hY AQww~q` miln ho jwqI hY[ s<q kw in<dk jgq my< ApnI SwoBw (mwn-sMmwn) g<vw bYTqw hY[ s<q ªwrw iqrák÷q (Apmwinq) mnuˆX kI jgq my< koe~ mdd nhI< krqw[ s<q kI in<dw sy áQwwn ApivZ ho jwqw hY[ A<iqm p<i#q my< gu{ pwqSwwh rháXmXI qQX ko adGwitq krqy huE pwvn Prmwn krqy hY< ik bySwk s<q kw in<dk sb qrh sy BRˆt ho jwqw hY iPr BI Agr rhm-idl (dXwlu) s<q ávX< k÷pw kry qo (s<q kI s<gq sy) in<dk BI Bvswgr sy pwr aqr skqw hY[ vwáqv my< gurbwxwI my< in<dw jYsy pwp-km~ sy bcny hyqu bwr-bwr ¤yrxww dI ge~ hY[ in<dw qo swDwwrxw mnuˆX kI BI krnw Anuicq hY[ asky kwrxw BI dUsro< ky pwp Apny isr aTwny smwn hY, qo s<q, jo ik hir kw hI }p hoqy hY<, ankI in<dw ikqnI kˆt¤d hogI, eskI kØpnw BI nhI< kI jw skqI[ B#q kbIr jI ny in<dk kI iáQwiq ko bwKUbI bXwn ikXw hY[ aNho<ny ÛX^<XwËmk SOlI my< BI smJwny kw XËn ikXw hY ik in<dk iks ¤kwr hmwry ihqYˆwI hY<, jo ávX< hmwry pwpo< kw boJ Apny isr aTwkr hmy< pwp-mu#q krny my< hmwrI shwXqw krqy hY< : in<da in<da mo ka logu in<da ] gurmiq zwn in<dw jn ka KrI ipAwrI ] in<dw bwpu in<dw mhqwrI ] . . . jn kbIr ka in<dw sw{ ] in<dku fUbw hm aqry pwir ] (pºw 339) swQw hI B#q kbIr jI ápˆt kr dyqy hY< ik iks ¤kwr in<dk fUb jwqw hY AOr ijskI in<dw hoqI hY vh Bvswgr sy pwr aqr jwqw hY[ ápˆt hY ik hmy< in<dw-km~ sy bcnw cwihE[ váquq: apro#q s<dB~ my< ivcwr kry< qo s<q hir kw swkwr }p hY[ sÇcy s<q kI in<dw qwy prmySvr kI hI in<dw hY[ gurbwxwI hmy< in<dw jYsy ink÷ˆt km~ sy bcny kI ihdwXq dyqI hY, XQww gurbwxwI-¤mwxw hY : s<qw ka miq koe~ in<dhu s<q rwmu hY Ekuo ] khu kbIr mY so gu{ pweAw jw kw nwa ibbykuo ] (pºw 793) pUxw~ gu{ kI k÷pw sy hI Xh zwn ¤wÎq hoqw hY ik in<dw qo iksI kI BI BlI nhI<, s<q purK kI qo hrigj nhI<, #Xo<ik s<q qQww prmySvr Ek }p hY<[ s<q ky dUKn qy muKu BvY ] s<qn kY dUKin kwg ija lvY ] s<qn kY dUKin srp join pwe ] s<q kY dUKin iZgd join ikrmwe ] s<qn kY dUKin iZsnw mih jlY ] s<q kY dUKin sBu ko ClY ] s<q kY dUKin qyju sBu jwe ] s<q kY dUKin nIcu nIcwe ] s<q doKI kw Qwwa ko nwih ] nwnk s<q BwvY qw Aoe BI giq pwih ]2] 13vI< AstpdI kI dUsrI paVI my< BI s<q ky in<dk kI dud~Sww kw vxw~n p<cm pwqSwwh ªwrw ikXw gXw hY ik iks ¤kwr s<q 41 nv<br 2013 kw in<dk ink÷ˆt XoinXo< my< hI Btkqw rhqw hY[ gu{ pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ik s<q kI in<dw krny vwly mnuˆX kw muK prmwQw~ kI Aor sy muV jwqw hY AQww~q` ivk÷q ho jwqw hY[ s<q kw in<dk kOE kI qrh kw>v-kw>v krqw rhqw hY AQww~q` kk~Sw Dvin inkwlqw huAw ÛXQw~ hI bkqw rhqw hY[ s<q ky in<dk ko sp~ Xoin my< fwl idXw jwqw hY AOr s<q kI in<dw krny vwlw ry<gny vwly kIVo< jYsI tyFæI-myFæI XoinXo< my< pVqw hY[ (sw<p-ibÇCU jYsI iqrák÷q XoinXo< my< Btkqw rhqw hY[) s<qo< kw doˆwI AQww~q` s<q-jno< kw in<dk q÷ˆxww kI Awg my< jlqw rhqw hY[ s<q kw in<dk sbky swQw Cl-kpt (DwoKwDwVI) krqw rhqw hY[ dUsry SwÑdo< my< Xh BI mwnw jw skqw hY ik Eysy ÛXi#q dUsro< ky swQw kpt krqy huE ávX< hI ivˆwX-ivkwro< kI igrÏq my< Awkr Cly jwqy hY<[ s<qo< pr doˆwwropxw krny vwlo< kw swrw ¤qwp (‚jw~) nˆt ho jwqw hY[ s<q kw doˆwI ADwm sy ADwm iáQwiq vwlw ho jwqw hY AQww~q` nIco< my< Aiq nIc ignw jwqw hY[ s<q sy e~ˆXw~ krny vwly hyqu koe~ TOr-iTkwnw nhI< rh jwqw hY AQww~q` smwj my< asy sMmwn AOr Aw‰X nhI< imlqw[ A<iqm p<i#q my< gu{ p<cm pwqSwwh Prmwn krqy hY< ik hw<, Agr s<q kwy AÇCw lg jwE qo Eysw in<dk BI aÇc AváQww ko ¤wÎq ho skqw hY[ apro#q paVI my< jhw< s<q ky in<dk kI ADwm iáQwiq kw icZxw ikXw gXw hY, swQw hI A<iqm p<i#q my< s<q kI dXwluqw ko BI ápˆt ikXw gXw hY ik Agr vo k÷pw ky Gr my< Aw jwE qo ink÷ˆt ávBwv vwly in<dko< ko BI @wmw kr aNhy< mu#qwváQww kw AiDwkwrI bnw gurmiq zwn dyqw hY<[ gurbwxwI my< ANXZ BI smJwXw gXw hY ik ijs ¤kwr nIc ÛXi#q Apnw duˆt ávBwv nhI< ËXwgqw TIk vYsy hI sÈjn pu{ˆw Apny guxwo< Ev< shnSwIlqw ky ávBwv ko nhI< ËXwgqw : kbIr s<qu n CwfY s<qe~ ja koitk imlih As<q ] milAwg{ BuXg< m byiFAo q sIqlqw n qj<q ] (pºw 1373) AQww~q` B#q kbIr jI pwvn Prmwn krqy hY< ik kroVo< As<q imlny pr BI s<qjn Apnw Sww<q ávBwv nhI< CoVqy, jYsy c<dn ky v÷@w ky cwro< Aor (jhrIly) sw<p ilpty rhqy hY< pr<qu iPr BI c<dn kw v÷@w ApnI SwIqlqw kw ËXwg nhI< krqw[ s<q kw in<dku mhw Aqqwe~ ] s<q kw in<dku iKnu itknu n pwe~ ] s<q kw in<dku mhw hiqAwrw ] s<q kw in<dku prmysuir mwrw ] s<q kw in<dku rwj qy hInu ] s<q kw in<dku duKIAw A{ dInu ] s<q ky in<dk ka srb rog ] s<q ky in<dk ka sdw ibjog ] s<q kI in<dw doK mih doKu ] nwnk s<q BwvY qw as kw BI hoe moKu ]3] qyrhvI< AstpdI kI qIsrI paVI my< p<cm pwqSwwh ‰I gu{ Arjn dyv jI ny s<q ky in<dk ko piqq AOr AËXwcwrI Goiˆwq ikXw hY qQww ápˆt ikXw hY ik s<q ky in<dk ky pws sy smáq suK-rwj-Bwg iCn jwqw hY[ vwy k<gwl AOr dIn-hIn ho jwqw hY[ gu{ pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ik s<q kw in<dk mhw AËXwcwrI hoqw hY AQww~q` bVw juØmI hoqw hY[ asy Ek pl ky ilE BI cYn 42 nv<br 2013 nhI< imlqw AQww~q` hr @wxw pwp-kmo_ my< ilÎq hony ky kwrxw asy iksI pl BI Sww<iq nhI< imlqI[ askI AváQww mhw hËXwry jYsI hoqI hY[ Eysy in<dk prmySvr ªwrw Swwipq AQww~q` iqrák÷q hoqy hY<[ s<q kw in<dk duinXwvI suKo< sy BI v<icq ho jwqw hY[ s<q kw in<dk bhuq duKI AOr dIn-hIn ho jwqw hY[ s<q ky in<dk ko rog cwro< Aor sy Aw Gyrqy hY< AQww~q` vh cwro< Aor sy musIbqo< my< P<s jwqw hY[ s<q ky in<dk kI pIVw KËm nhI< hoqI AQww~q` suKo< ky swgr prmySvr sy askw sdw ibCoVw hI rhqw hY[ ¤Bu sy ivXog asky duKo< kw Ahm kwrxw bn jwqw hY[ s<q kI in<dw mhw pwp hY[ A<iqm p<i#q my< p<cm pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ik Agr s<q-jn ko Bw jwE AQww~q` AÇCw lgy qo vy mhwpwqkI in<dko< kw BI a©wr kr dyqy hY<[ s<q ky in<dk kI dSww AËX<q dXnIX ho jwqI hY[ iPr BI s<q pu{ˆwo< kI k{xw Bwvnw Ev< dXwd÷iˆt sy mhwpwpI in<dk BI mui#q pw lyqw hY[ s<qo< kI adwrqw AkQwnIX hY[ s<q kw doKI sdw Apivqu ] s<q kw doKI iksY kw nhI imqu ] s<q ky doKI ka fwnu lwgY ] s<q ky doKI ka sB iqAwgY ] s<q kw doKI mhw Ah<kwrI ] s<q kw doKI sdw ibkwrI ] s<q kw doKI jnmY mrY ] s<q kI dUKnw suK qy trY ] s<q ky doKI ka nwhI Twa ] nwnk s<q BwvY qw lE imlwe ]4] cOQwI paVI my< ‰I gu{ Arjn dyv jI s<q ky in<dk ky Anyk doˆwo< kw ijæŸ krqy huE s<q ky dXwlu ávBwv kI su<dr AiBÛXi#q gurmiq zwn ¤áquq krqy hY<[ gu{ pwqSwwh pwvn Prmwn krqy h<Y ik s<q kw in<dk sdw ApivZ (mYly ávBwv vwlw) hoqw hY[ s<q kw in<dk iksI kw BI sÈjn-imZ AQww~q` sgw-sMb<DwI nhI< bnqw[ s<q ky doˆwI ko sdw Xm (Dwm~rwj) kw d<f AQwvw jumw~nw lgqw hY AQww~q` asy Xmrwj ªwrw sjæw imlqI hY[ s<q ky doˆwI ko sb ËXwg dyqy hY< AQww~q` asy Apny nIc kmo_ kw Pl ávX< hI Bognw pVqw hY[ askw koe~ BI swQw nhI< dyqw[ s<q kw in<<dk bVw Ah<kwrI hoqw hY qQww ApnI AkV ky kwrxw iksI dUsry ko kuC BI nhI< jwnqw[ s<q kw in<dk sdYv bury km~ krqw huAw ivkwro< my< gRáq rhqw hY[ ADwm kmo_ ky kwrxw vh bhuq ivkwrI ho jwqw hY[ s<q kw doˆwI sdYv kivqw p<cm gu{dyv Swhwdq mhwn[ Swhwdq sujwn[ lokqw ky ilE ho gE kubw~n[ dyny ky ilE irSqo< ko ne~ phcwn[ gu{qw ko mhwn phcwn[ KËm ho jwE cObwry kI e~<t kw morI my< lgn-lgwn[ Xo^Xqw ho iviDw-ivDwwn[ smwjo< kI nI<v ivcwr bn jwE< nv<br 43 2013 Awvwgmn ky c#kr my< P<sw rhqw hY AQww~q` vh bwr-bwr jNmqw hY AOr mrqw hY[ s<q kw doˆwI sdYv suKo< sy v<icq rhqw hY[ s<q ky doˆwI ko koe~ Aw‰X (shwrw) nhI< imlqw AQww~q` askw koe~ TOr-iTkwnw nhI< hoqw[ A<iqm p<i#q my< gu{ pwqSwwh Prmwn krqy hY< ik Agr s<q-jn cwhy< qo Eysy in<dk ko BI prmySvr sy imlw dyqy hY<[ váquq: jhw< in<dk Apny in<dw krny vwly ink÷ˆt ávBwv ko nhI<< ËXwgqw TIk vYsy hI s<q pu{ˆw ApnI sÈjnqw ko nhI< ËXwgqy qQww Apny @wmwSwIl ávBwv (ivSoˆw guxw) ky kwrxw duˆt-in<dk ko BI shI mwg~ pr clwkr ¤Bu sy imlw dyqy hY<[ Swhwdq mhwn n ik APsrI Pærmwn[ jwiq Ah<kwr kusI~ Ah<kwr kr n pwE< smwjo< ko vIrwn[ sw<J-smJ kw prcm sdw ‚<cw lhrwE jbR AOr juØm kw imt jwE nwmo-inSwwn[ p<cm gu{dyv kubw~nI mhwn[ kubw~nI AQw~vwn[ sidXo< ko idXw vrdwn[ -fW. suir<drpwl is<G, pÁxw vwlI sVk, purwnw Swwlw, gurdwspur,-143521 mo. 94171-75846 gurmiq zwn 44 nv<br 2013 gur isKI bwrIk hY . . . 30 -fW. sËXy<«pwl is<G* ‰I gu{ gR<Qw swihb zwn kw Eysw Anmol AOr ivSwwl B<fwr hY< ijsky smquØX ivSv my< koe~ ANX gR<Qw ho hI nhI< skqw[ esmy< gUFæ jIvn-rháXo< kw Anwvrxw dyKny kI d÷iˆt, guxw gRhxw krny kI idSww AOr prmwËmw ko pwny kI iviDw qo hY hI, jIvn ko a¨ySX sihq jIny kI sSw#q AOr mhwn ¤yrxww BI BrpUr hY[ Ek bwr jo ‰I gu{ gR<Qw swihb jI kI Swrxw my< Aw jwE qo askw jIvn sPl ho jwqw hY AOr mui#q kw mwg~ iml jwqw hY[ es bwq ko ‰I gu{ Arjn dyv jI ky inMn vcno< ªwrw sugmqw sy smJw jw skqw hY : gur kY sbid bnwvhu ehu mnu ] gur kw drsnu s<chu hir Dwnu ]1] ‚qm miq myrY irdY qU< Awa ] iDwAwva gwva guxw goiv<dw Aiq ¤Iqm moih lwgY nwa ]1]rhwa] iZpiq AGwvnu swcY nwe ] ATsiT mjnu s<q DwUrwe ]2] sB mih jwna krqw Ek ] swDws<giq imil buiDw ibbyk ]3] (pºw 377) guris#K gu{-Gr #Xo< jwqw hY AOr vhw< swDws<gq #Xo< krqw hY? eskw aÁr apro#q AmUØX vcn my< hY ik guris#K kw mn siqgu{ ky AnukUl ho jwE, Swbd-gu{ ky dSw~n krky asy prmwËmw kI ¤wiÎq ho jwE, prmwËmw kw ¤ym asky mn my< bs jwE, ijssy vh q÷Îq ho jwE AOr askI swrI kwmnwE< Sww<q ho jwE<[ en bwqo< kI smJ asy swDws<gq krny sy hI AwqI hY[ swDws<gq ATsT qIQwo_ ky ánwn sy BI ‰yˆT hY jo asy shj AOr smd÷ˆtw bnw dyqI hY[ guris#K prmwËmw ky guxwo< kw gwXn BI krqw hY AOr DXwn BI[ Xh aÁm miq asy swDws<gq my< bYTkr hI ¤wÎq hoqI hY[ scI s<giq sic imlY scY nwe ipAw{ ] scY sbid hrKu sdw dir scY sicAw{ ] (pºw 586) prmwËmw ko swDws<gq sy hI pwXw jw skqw hY[ swDws<gq my< hI prmwËmw ky ¤ym kw rs apjqw hY[ gu{-Gr kI mhwnqw esI my< hY ik vhw< gu{-Swbd hY AOr swDws<gq hY[ esI sy vh sc kw dr bn gXw hY[ gu{-Gr my< guris#K bui©-ivvyk kI Xwcnw kry AOr swDws<gq my< bYTkr asy hwisl kry[ swDws<gq my< ávX< inr<kwr kw vws hY[ inr<kw{ Awkw{ kir siqgu{ gurw< gu} AibnwsI[ pIrw< pI{ vKwxwIEy nwQww< nwQwu swDws<ig vwsI[ gurmuiK p<Qwu clweAw gurisKu mweAw ivic adwsI[. . . gurmuiK imil prvwxw p<c swDws<giq sc K<f iblwsI[ . . . imTw bolxwu inv clxwu Kit Kvwlxwu Aws inrwsI[ sdw shju bYrwgu hY klI kwl A<dir prgwsI[ *E-1716, rwjwjIpurm, lKn‚-226017, mo. : 9415960533 gurmiq zwn swDws<giq imil b<d KlwsI ] (vwr 39:17) swDws<gq my< inr<kwr hY qo inr<kwr ky guxw hI vhw< ¤kt ho<gy AOr asky guxwo< kw ¤vwh sBI ko Apny my< smytny ky ilE qYXwr hogw[ prmwËmw sc hY esilE swDws<gq krny vwly ko sc my< Awn<d ¤wÎq hony lgygw[ prmwËmw mITy vcn bolny vwlw hY AQww~q` askI Bwˆww sv~ihq, sv~kØXwxw kI Bwˆww hY[ prmwËmw sv~Swi#q-sMpº AOr EkmwZ kqw~ v dwqw hY, ik<qu vh kBI BI Apny ikE ko jqwqw nhI<, Apny idXy kw dwvw nhI< krqw AQww~q` ivnXI hY[ vh sBI kw Brxw-poˆwxw kr rhw hY[ swDws<gq krny kw AQw~ en guxwo< ko gRhxw krnw hY[ Xid guris#K mITw bolny vwlw (sv~ihq), ivnXI (ávX< ko ¤kt n krny vwlw) AOr propkwrI (dUsro< kw shwXk) nhI< hY qo vh swDws<gq nhI< kr rhw hY[ inil~Îq rhkr, ivkwro< sy ivhIn hokr, Bi#q kw Bwv Dwwrxw krky gu{ (Swbd) ky dSw~n ko jwnw AOr swDws<gq krnw guris#K ko shj AváQww my< phu<cw dyqw hY, ijssy jIvn sPl ho jwqw hY[ Xid shj AváQww ¤wÎq nhI< ho rhI hY, prmwËmw ky guxwo< kw ¤Bwv inËX ky ÛXvhwr pr nhI< pV rhw hY, qo vh swDws<gq nhI< hY[ swDws<gq hY prmwËmw ky r<g my< fUb jwnw : mhw pivZ swDw kw s<gu ] ijsu Bytq lwgY ¤B r<gu ]1] gur pRswid Aoe Awn<d pwvY ] ijsu ismrq min hoe ¤gwsw qw kI giq imiq khnu n jwvY ]1] (pºw 392) swDws<gq my< prmwËmw ApnI k÷pw krky guris#K ky Awcwr AOr ivcwr ko Apny r<g my< r<g dyqw hY[ prmwËmw ky r<g my< r<gy huE 45 nv<br 2013 guris#K ko syvw, propkwr my< Awn<d Awny lgqw hY ijsy vh kBI ¤kt nhI< krqw[ swry km~ vh prmwËmw ky nwm pr (asky km~ mwnkr) krqw hY AOr esmy< Apnw koe~ Xogdwn Xw ‰yX nhI< dyKqw hY[ swlo<-swl gu{ªwry jwkr inXm sy swDws<gq my< bYTy, gurbwxwI suny, Ardws my< Swwiml ho, ik<qu ÛXvhwr my< kTorqw, Ah<kwr, in<dw kw vws ho, Swoˆwxw, Anwcwr kI v÷iÁ ho qo ÛXQw~ hY swDws<gq[ p<ifqu piV piV acw kUkdw mweAw moih ipAw{ ] A<qir bRhmu n cIne~ min mUrKu gwvw{ ] dUjY Bwe jgqu prboDwdw nw bUJY bIcw{ ] ibrQww jnmu gvweAw mir j<mY vwro vwr ] (pºw 86) swDws<gq hY mn ko prmwËmw sy joVnw AOr gu{-Swbd ko gRhxw krnw[ Eysw n krny vwly cwhy ijqny BI ¤Xws kr ly< vy AzwnI hI rhy<gy[ gu{ kw Swbd gRhxw n krnw duKo< kw kwrxw bnqw hY[ gu{-Swbd ko Dwwrxw krny sy swrI ic<qwE< AOr klySw imt jwqy hY< : ibsir ge~ sB qwiq prwe~ ] jb qy swDws<giq moih pwe~ ]1]rhwa] nw ko bYrI nhI ibgwnw sgl s<ig hm ka bin Awe~ ]1] jo ¤B kIno so Bl mwinAo Eh sumiq swDwU qy pwe~ ]2] sB mih riv rihAw ¤Bu EkY pyiK pyiK nwnk ibgswe~ ] (pºw 1299) Awj mnuˆX ky qnwv AOr duK kw sbsy bVw kwrxw hY dUsro< ky ¤iq e~ˆXw~ AOr jln[ vh dUsro< sy sdYv BXBIq rhqw hY AOr ávX< gurmiq zwn ko Asuri@wq mhsUs krqw rhqw hY[ vh dUsro<< ky prwBv my< ApnI ivjX dyKqw hY[ vh dUsro< ko duKI dyKkr ávX< suKI honw cwhqw hY[ Xh v÷iÁ jIvn Br asy prySwwn rKqI hY jbik hwisl kuC BI nhI< hoqw[ eskw hl swDws<gq my< hI hY[ swDws<gq my< jwkr prmwËmw kI EysI k÷pw ¤wÎq hoqI hY ik swry ªyˆw imt jwqy hY< AOr sv~Z prmwËmw ky }p ky dSw~n hony lgqy hY<[ prmwËmw kI sv~ÛXwpkqw dyKkr mn hˆw~ sy Br aTqw hY[ qb Apny-prwE kw BydBwv imt jwqw hY[ prmwËmw sy juVkr BydBwv sy ‚pr aT gXw guris#K sÇcw dws bnkr syvw krny kI AwSww rKqw hY : ¤B ehY mnorQwu myrw ] iŸpw inDwwn deAwl moih dIjY kir s<qn kw cyrw ] rhwa ] ¤wqhkwl lwga jn crnI ins bwsur drsu pwva ] qnu mnu Arip kra jn syvw rsnw hir gun gwva ]1] swis swis ismra ¤Bu Apunw s<qs<ig inq rhIEy ] Eku ADww{ nwmu Dwnu morw Andu nwnk ehu lhIEy ] (pºw 533) syvw kI Bwvnw guris#K ky mn my< esilE aËpº hoqI hY #Xo<ik vh prmwËmw ko Apny jIvn kw AwDwwr bnw lyqw hY AOr prmwËmw ky guxwo< ky AnukUl ávX< ko bnwny my< asy Awn<d imlqw hY[ syvw krnw askw a¨ySX bn jwqw hY, #Xo<ik prmwËmw ky swry guxw syvw ky hI AwXwm hY<, esilE guris#K sÇcw syvk bnkr idn-rwq syvw my< lgw rhqw hY[ vh inr<qr swDws<gq krqw hY 46 nv<br 2013 AQww~q` prmwËmw ky guxwo< sy ávX< ko joVqw hY, qwik pUxw~ smp~xw sy syvw kr sky[ prmwËmw ky guxwo< ky ibnw syvw ho hI nhI< skqI[ syvw ky ilE mn my< dXw, k{xww, ivnmRqw, shjqw, prihq AOr sMXk d÷iˆt AwvSXk hY[ Xy guxw swDws<gq sy hI ¤wÎq hoqy hY< AOr gurmuK syvw krny my< smQw~ ho pwqw hY[ gu{-Gr kI swjs<Bwl, l<gr pkwny AOr Ckwny kw kwX~ Awid qo Ek vyqn pwny vwlw BI kr skqw hY, ik<qu asy syvw kw djw~ nhI< idXw jw skqw[ syvw ko gurmiq ny SwwrIirk ‰m sy AiDwk mn kI Bwvnw sy joVw hY : ijnw hukmu mnweAonu qy pUry s<swir ] swihbu syviNh Awpxww pUrY sbid vIcwir ] hir kI syvw cwkrI scY sbid ipAwir ] hir kw mhlu iqNhI pweAw ijNh hamY ivchu mwir ] nwnk gurmuiK imil rhy jip hir nwmw ar Dwwir ] (pºw 512) prmwËmw kI syvw gu{-Swbd ko ivcwr kr mn my< Dwwrxw ikE ibnw nhI< ho skqI hY[ Swbd ko pUrI ‰©w, sËkwr AOr ÎXwr sy mn my< Dwwrxw krnw hY qwik mn ky A<dr koe~ duivDww n rhy, koe~ bwDXqw n rhy[ ÎXwr my< koe~ bwDXqw AOr duivDww nhI< hoqI hY[ gurbwxwI scyq krqI hY ik syvw qBI sPl hY jb ibnw iksI Ah< ky kI gXI ho[ mn prmwËmw my< iml Ekrs ho jwE; gu{-Swbd ko ÎXwr-sËkwr sy mn AOr s<kØp my< Dwwrxw kry< qo syvw siqgu{ ávX< krvw lygw jo sÇcI syvw hogI : myrY min imst lgy i¤A bolw ] guir bwh pkir ¤B syvw lwE sd deAwlu hir Folw ]1]rhwa] gurmiq zwn ¤B qU Twku{ srb ¤iqpwlku moih klZ sihq siB golw ] mwxwu qwxwu sBu qUhY qUhY eku nwmu qyrw mY AoØhw ]1] jy qKiq bYswlih qa dws quMhry Gwsu bFwvih kyqk bolw ] jn nwnk ky ¤B purK ibDwwqy myry Twkur Agh Aqolw ] (pºw 1211) lgqw hY ik gu{-Gr kI syvw ko BI swmwijk-AwiQw~k hYisXq ky ihswb sy bw<t idXw gXw hY[ syvw krnI hY ik<qu vh jo Apny AnukUl ho[ Eysy my< kuC log swDws<gq krqy huE BI, syvw krqy huE BI gurmiq sy koso< dUr rh jwqy hY< AOr prmwËmw sy ankw koe~ sMb<Dw nhI< bn pwqw hY[ prmwËmw ny hI idXw huAw hY[ prmwËmw dy skqw hY AOr ly BI skqw hY[ asny idXw hY qo askI k÷pw hY, pwny vwly kI koe~ Xo^Xqw nhI<[ asny ly ilXw hY qo askI mjI~ hY, koe~ alwhnw nhI<[ guris#K ko askI hr bwq mITI lgqI hY[ prmwËmw asy hr hwl my< i¤X lgqw hY[ vhI guris#K kw mwn hY, AwDwwr hY, tyk hY[ guris#K qo bs, askw syvk hY qn-mn AOr pirvwr sihq[ vh eqnw dXwlu hY ik guris#K ko ávX< hI syvw kw mwg~ idKw dyqw hY AOr asky mwDXm sy logo< kw kØXwxw krqw hY[ guris#K siqgu{ sy ivnqI krqw hY ik asy syvw kw Avsr imly : qa ikrpw qy mwrgu pwe~Ey ] ¤B ikrpw qy nwmu iDwAwe~Ey ] ¤B ikrpw qy b<Dwn CutY ] qa ikrpw qy hamY qutY ]1] qum lwvhu qa lwgh syv ] hm qy kCU n hovY dyv ]1] rhwa ] 47 nv<br 2013 quDwu BwvY qw gwvw bwxwI ] quDwu BwvY qw scu vKwxwI ] quDwu BwvY qw siqgur meAw ] srb suKw ¤B qyrI deAw ]2] jo quDwu BwvY so inrml krmw ] jo quDwu BwvY so scu Dwrmw ] srb inDwwn guxw qum hI pwis ] qU< swihbu syvk Ardwis ]3] mnu qnu inrmlu hoe hir r<ig ] srb suKw pwva sqs<ig ] (pºw 180) ‰I gu{ Arjn dyv jI ny Apny apro#q vcn my< guris#K AOr prmwËmw ky sMb<Dw ky swQw hI swDws<gq AOr syvw ky sMb<Dw ko BI swr }p my< s<jo idXw hY[ gu{ swihb ky Anuswr guris#Ko< ky pws swry suKo< ko pwny kw Ek hI rwáqw hY AOr vo hY swDws<gq, ijssy mn-qn inm~l hokr prmwËmw ky r<g my< r<g jwqw hY[ guris#K ko zwn ho jwqw hY ik swry guxwo< kw mhwswgr AOr dwqw prmwËmw hY AOr koe~ nhI<[ prmwËmw kI k÷pw sy vh ivkwro< sy mu#q ho jwqw hY qQww sËX ky mwg~ pr cl pVqw hY[ asy ivSvws ho jwqw hY ik vhI km~ inm~l hY< jo prmwËmw ky guxwo< ky Anuswr hY<[ prmwËmw k÷pw krky asy syvw kI rwh pr ly jwqw hY[ Xhw< syvw AOr km~ kI bwq Ek inr<qrqw my< kI ge~ hY[ prmwËmw ky mnonukUl jo BI km~ ikXw jwqw hY vh inm~l km~ hY AOr hr inm~l km~ syvw hI hY, #Xo<ik syvw BI prmwËmw hI krvw rhw hY[ nwm jpnw, ikrq krnw AOr v<f Cknw sb prmwËmw kI k÷pw sy, askI eÇCw sy hI gurmuK krqw hY[ syvw ky bnw ilXy s<kuicq dwXro< ko qoVny AOr aNhy< gurbwxwI ky AwSwX ky Anuswr ÛXwpk s<dB~ my< dyKny gurmiq zwn kI AwvSXkqw hY qwik gurmiq ky Anuswr is#K kOm kI cmk A@wuxw rKI jw sky[ bhuq sy log iml jwE<gy jo kuC sw<swirk ¤wiÎq ky ilE gu{-Gr kI iksI syvw kw s<kØp ly lyqy hY<[ syvw sy juV gE Eysy imQwk mjæbUqI sy qoVny kI AwvSXkqw hY, #Xo<ik Xy gurmiq ky iv{© hY<[ gurmiq as AwiËmk AváQww ky ivkws kI rwh hY jhw< sw<swirk kwmnwE< SwUNX ho jwqI hY<[ vh aÇcqw AOr ‰yˆTqw smJnI hogI[ gurmiq sy ‰yˆT s<swr my< kuC BI nhI< hY[ Xh shjqw sy ¤wÎq EysI AváQww hY jhw< prmwËmw hY AOr Awn<d hY[ guris#K prmwËmw my< smwihq ho gXw hY[ asky swry duKo< kw nwSw ho gXw hY[ guris#K ky l@xw 'isDw gosit' bwxwI my< is#K p<Qw ky nwXk AOr mwnvqw ko AiBnv d÷iˆt dyny vwly ¤kwSwsRoq ‰I gu{ nwnk dyv jI ny es qrh bqwXy hY< qQww jo ‰I gu{ gR<Qw swihb my< pºw 938 sy 946 qk iváqwirq hY< : 1. guris#K ky A<qr my< gu{-Swbd asy inr<qr joVy rKqw hY[ 2. gurmiq sy asky ivkwr dUr ho jwqy hY<[ 3. guris#K A<dr AOr bwhr BI gu{-Swbd sy juVw huAw hY[ 4. guris#K Apny ko phcwnkr ávX< ko imtw lyqw hY AOr jIivq m÷q ho jwqw hY[ 5. guris#K prmwËmw ky BX my< rhqw hY[ 6. guris#K gu{-Swbd ko BlI-Bw<iq ivcwr kr mn my< Dwwrxw kr lyqw hY[ 7. guris#K sdYv prmwËmw ko ApnI cyqnw my< rKqw hY[ 8. guris#K Apny swQw pirvwr ko BI prmwËmw sy joVqw hY AOr prmwËmw sy ¤ympUxw~ 48 nv<br 2013 sMb<Dw áQwwipq krqw hY[ 9. guris#K sËX-AsËX kw Byd jwn jwqw hY[ 10. guris#K shj hI sc kwy phcwn lyqw hY[ 11. guris#K kw prmwËmw sy juVnw Ek shjqw hY[ asky swry vYr-ivroDw imt jwqy hY< AOr vh sw<swirk gxwnwAo< sy ‚pr aT jwqw hY[ 12. guris#K prmwËmw kI Bwˆww, asky mNqÛX ko smJ lyqw hY[ 13. guris#K jwnqw hY ik nwm-ismrn ky ibnw prmwËmw nhI< imlqw[ 14. guris#K jwnqw hY ik gu{-Swbd kI syvw sy hI vh prmwËmw sy juVygw[ 15. guris#K jwnqw hY ik siqgu{ hI mui#q kw mwDXm hY[ asky ibnw 'nwm' nhI< ¤wÎq hogw AOr duK hI duK hY[ ibnw siqgu{ ky jIvn ÛXQw~ clw jwXygw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny khw ik AivnwSwI prmySvr ny Ajb mwXwvI Kyl rcwXw huAw hY ijsy guris#K hI phcwn pwqw hY[ gurmiq ny s<swr ky Kyl, prmwËmw ky Byd AOr jIv kI mUl AváQww ko phlI bwr bVy hI srl, ápˆt AOr iniScq F<g sy Kwyl kr swmny rKw AOr mui#q kw Asl mwg~ bqwXw[ gurmiq ky es mhwn zwn ko ijsny smJ ilXw AOr jo bqwXy gXy mui#q ky mwg~ pr cl pVw, vhI guris#K hY[ gurmiq Ek Eysw mhwn dSw~n hY ijsny ipqw, sKw, shwXk kI qrh guris#K ko smJ, sIK AOr ¤yrxww dI hY prmwËmw ko pwny kI[ khI< jwny kI AwvSXkqw nhI<, kuC ËXwgny kI AwvSXkqw nhI<[ sw<swirkqw sy mn ko inil~Îq kr gurmiq zwn prmwËmw ky eqnw inkt honw ik ivkwr dUr pICy CUt jwE<[ Awn<d prmwËmw my< ¤wÎq ho qo Soˆw swry suK PIky lgny lgy<[ eqnw ivl@wxw, Ad`Buq apkwr! gurmiq sy Xid hm dUr hY< AOr es ivámXkwrI apkwr sy mh}m hY< qo Xh hmwrw duBw~^X hY[ AweE! guris#KI ko inkt sy jwny< AOr ApnwE<[ ‰I gu{ nwnk dyv jI sy lykr ‰I gu{ goib<d is<G jI qk kI XwZw hmwrI AwiËmk prq<Zqw ko qoVkr inbw~Dw Awn<d qk ly jwny kI XwZw hY ijsy guris#KI kw nwm idXw gXw[ iqn bydIAn kI kul ibKY ¤gty nwnk rwe ] sB is#Kn ko suK dE jh qh BE shwe ]4] cOpe~ ] iqn eh kl mo Dwrmu clwXo ] sB swDwn ko rwhu bqwXo ] jo qw< ky mwrg mih AwE ] qy kbhU< nhI pwp s<qwE ]5] jy jy p<Qw qvn ky pry ] pwp qwp iqn ky ¤B hry ] dUK BUK kbhU< n s<qwE ] jwl kwl ky bIc n AwE ]6]5] (bicZ nwtk) ‰I gu{ goib<d is<G jI ny apro#q vcn my< ápˆt ikXw hY ik is#K gu{ swihbwn ny smUcI mwnvqw ko Dwm~ kI rwh bqwe~[ ankI iSw@wwE< iksI Kws vg~ Xw ‰yxwI ky ilE nhI< QwI<[ jo log es mwg~ pr cly aNhy< suK ¤wÎq huAw, anky sog imt gE[ siqgu{ qo pUry Swwh AQww~q` svo~Çc pdvI vwly AOr prmwËmw áv}p hY< : cwir vrin cwir mjhbw< iCA drsn vrqin 49 nv<br 2013 vrqwry[ ds Avqwr hjwr nwv Qwwn mukwm sBy vxwjwry[ ekqu hthu< vxwj lY dys ids<qir krin pswry[ siqgu{ pUrw swhu hY byprvwhu AQwwhu B<fwry[ lY lY mukir pwin sB siqgu{ dye n dy<dw hwry[ eku kvwa pswa kir AoA<kwir Akwr svwry[ pwrbRhm siqgu{ bilhwry ] (vwr 40:7) bilhwr as prmwËmw áv}p siqgu{ ky jo AQwwh guxwo< AOr An<q suKo< kw ávwmI hY[ sBI as dwqw sy ly rhy hY<[ AweE, hm BI as siqgu{ sy guris#KI kI AmUØX dwqsOgwq ky ilE Gutny tykkr, SwISw invwkr Xwcnw kry<! gurmiq zwn nv<br 50 2013 iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ADX@w swihbwn : 14 i¤<sIpl bwvw hirikSwn is<G -s. }p is<G* koml kwÛX-klw ky ¤ymI, iv´w-SwwáZI, bui©mwn, guris#KI jIvn-jwc ky Dwwrk, sPl v#qw, ADXwpk v i¤<sIpl, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ADX@w pd pr ivrwjmwn hony vwly i¤<sIpl bwvw hirikSwn is<G kw jNm 26 julwe~, 1892 e~. ko bwvw dsO<Dww is<G jI mu$X ADXwpk ky Gr fyrw esmwe~l Kw< my< huAw[ Awr<iBk iSw@ww gw<v ky ákUl sy ¤wÎq kr aÇc iSw@ww kI ¤wiÎq hyqu Awp jI Pwm~n iŸSwicXn kWlyj, lwhOr my< dwiKl ho gE[ 20 vˆw~ kI amR my< 1912 e~. my< Awp jI Em. E. A<gRyjI swihËX ivˆwX my< pws krky Kwlsw kWlyj, ‰I Am÷qsr my< A<gj yR I ADXwpk inXu#q huE[ p<jwb XUnIvis~tI, lwhOr ky synyt sdáX ky }p my< Kwlsw kWlyj, ‰I Am÷qsr ky i¤<sIpl imátr vwdn ny ¤o. bwvw hirikSwn is<G kw nwm ilKkr Byjw qo XUnIvis~tI ky cw<slr ny jw<c aprw<q ilK Byjw ik i¤<. bwvw hirikSwn is<G AkwlI lhr my< siŸX rhy hY<, esilE enkI jgh iksI AOr kw nwm Byjw jwE[ imátr vwdn ny jvwb idXw ik mY< i¤<. bwvw hirikSwn is<G kI ilXwkq, idXwnqdwrI qQww e~mwndwrI ky quØX iksI ANX ky nwm kI isPwirSw nhI< kr skqw[ Awp jI ko do bwr e<pIirXl EjUkySwn siv~s AQww~q` srkwrI kWlyj, lwhOr my< ¤oPysr kI syvw pr Awny kw inm<Zxw-pZ ¤wÎq huAw, pr<qu Awp ny srkwrI nOkrI ko AávIkwr kr idXw[ Kwlsw kWlyj, ‰I Am÷qsr ky bwd Awp jI 1926 e~. sy 1947 e~. qk gu{ nwnk Kwlsw kWlyj, gujrw<vwlw (pwikáqwn) ky i¤<sIpl rhy[ dySw-ivBwjn ky smX gu{ nwnk Kwlsw kWlyj, gujrw<vwlw ky i¤<sIpl ky }p my< Awp SwrxwwQwI~ kY<p ky kmw<fy<t Qwy[ es kY<p kw dOrw lwf~ mw‚<t bYtn qQww p<ifq jvwhr lwl nyh} ny ikXw qo i¤<sIpl swihb ny grIbo<, indo~ˆwo<, mjælUmo< pr huE AËXwcwr, kËlyAwm qQww gu<fwgdI~ kI qsvIr A<gRyjI my< bwKUbI bXwn kI[ dySw-ivBwjn hony ky aprw<q Awp ny is#K nySwnl kWlyj, kwdIAw< ky i¤<sIpl ky }p my< syvw Awr<B kI, jo lgBg 1960 e~. qk inr<qr jwrI rhI[ 1953 e~. my< gu} nwnk Kwlsw kWlyj, gujrw<vwlw luiDwXwnw my< Awr<B huAw qo i¤<sIpl swihb gujrw<vwlw Kwlsw EjUkySwnl kO<isl ky ADX@w inXu#q huE[ aNho<ny inr<qr 12 vˆw~ Xh syvw inBwe~[ gurmiq ivcwrDwwrw, is#K rihq mXw~dw qQww is#K pr<prwAo< ko gurmiq kI roSwnI my< Awgy ly jwny ky ilE hmySww qËpr rhqy Qwy i¤<. bwvw hirikSwn is<G[ loB-lwlc v pd kI BUK sy ávq<Z ho is#K Dwm~ ky ¤cwr-¤swr ky ilE ¤XËnSwIl rhy[ i¤<. bwvw hirikSwn is<G gu{ªwrw ¤b<Dw suDwwr lhr Swu} krny vwlwy< my< ¤muK Qwy[ as *sicv, iSwromixw gu{ªwrw pRb<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr-143006; mo. 98146-37979 gurmiq zwn smX Awp jI Kwlsw kWlyj, ‰I Am÷qsr my< bqOr ¤oPysr syvw inBw rhy Qwy, jb Kwlsw ibrwdrI jËQwyb<dI ny qQwwkiQwq ipCVI ‰yixwXo< ko 12 A#qUbr, 1920 ko Am÷q CkwXw[ nXy sjy is<Go< ko ‰I hirm<dr swihb ky dSw~n krwny v kVwh ¤Swwid kI dyg By<t krwny ky ilE jËQwyb<dI ny ¤ogRwm bnwXw[ kwrxw Xh Qww ik smX ky pujwrI v mh<q ‰I hirm<dr swihb my< qQwwkiQwq ipCVI ‰yixwXo< kI dyg ávIkwr nhI< krqy Qwy[ en mh<qo<-pujwirXo< kI krqUqo< ky kwrxw Am÷q ky sRoq dUiˆwq ho cuky Qwy[ sv~-sw<Jy Dwm~-áQwwn ‰I hirm<dr swihb my< gurmiq mXw~dw bhwl krny ky ilE Kwlsw ibrwdrI ªwrw ¤muK is#K Swi$æsXqo< ko ivSoˆw NXOqw idXw gXw, ijnmy< i¤<. bwvw hirikSwn is<G, ¤o. qyjw is<G qQww ¤o. inr<jn is<<G Kwlsw kWlyj ¤muK Qwy[ nXy sjy is<Go< sihq jb Kwlsw ibrwdrI vwly ‰I drbwr swihb phu<cy qo Awp jI ny phly pujwrI, iPr gR<QwI Bwe~ gurbcn is<G ko bVy Adb sy mITy SwÑdo< my< ivnqI kI ik s<gq ªwrw Ardws krky kVwh ¤Swwid bw<t idXw jwE[ Xid Awpny Ardws n kI qo hm log Kud Ardws krky kVwh ¤Swwid bw<t dy<gy[ ivcwr-ccw~ ky pScwq ‰I hirm<dr swihb ky pujwrI Ardws krny ky bwd hukmnwmw lyny Ev< kVwh ¤Swwid bw<tny ky ilE shmq ho gE[ 13 A#qUbr, 1920 e~. ko Kwlsw ibrwdrI ªwrw idKwe~ es siŸXqw ky qhq ijælwiDwkwrI, ‰I Am÷qsr ny ‰I drbwr swihb, ‰I Am÷qsr ky ¤b<Dw hyqu suDwwrvwidXo< kI 9sdáXIX AáQwwe~ ¤b<Dwk kmytI inXu#q kI, ijsmy< i¤<. bwvw hirikSwn is<G BI Swwiml Qwy[ 51 nv<br 2013 15 nv<br, 1920 e~. ko ‰I Akwl q$æq swihb pr iSwromixw gu. ¤. kmytI kw gTn ikXw gXw, ijsmy< 175 sdáX cuny gE[ cunwv ky aprw<q ‰I Akwl q$æq swihb ky swmny drbwr sjwXw gXw, ijsmy< Awp jI ny phly hue~ BUlo< ko b$æSwvwny vwlo< kw ijæŸ krqy huE qn$vwihAo<< ky nwm ilE qQww anko qn$vwh lgwe~ ge~[ qn$vwh lgwny vwly pw<c ÎXwro< my< i¤<. bwvw hirikSwn is<G BI Swwiml Qwy[ swkw nnkwxww swihb qQww gu{ kw bwg v jYqo ky mocy~ ky smX BI Awp jI ny bFæcFækr ihásw ilXw[ 13 A#qUbr, 1923 e~. ko g<gsr jYqo (nwBw mocw~) ky smX Awp igrÏqwr huE qQww lwhOr ikly my< b<d ikE gE[ es mocy~ ky smX A<gRyj hkUmq ny iSwromixw gu. ¤. kmytI qQww iSwromixw AkwlI dl ko gYr-kwnUnI krwr dy idXw[ iSwromixw gu. ¤. kmytI qQww iSwromixw AkwlI dl ky AguAw Ev< sdáX swihbwn jyl my< b<d kr idE[ Kwlsw kWlyj, ‰I Am÷qsr ky i¤<. bwvw hirikSwn is<G, ¤o. qyjw is<G qQww ¤o. inr<jn is<G ko A<gRyj hkUmq ny igrÏqwr kr ilXw[ ¤o. qyjw is<G qo bImwrI ky kwrxw irhw ho gE, pr<qu Awp jI ko lMby smX qk jylXwZw krnI pVI[ 25 jnvrI, 1926 e~. ko i¤<. bwvw hirikSwn is<G ny Adwlq my< Ek bXwn A<gRyjI my< pFæw, ijskw swrw<Sw hY :-''mY< hylI kI ¤Qwm julwe~, 1925 kI ápIc kw hvwlw dykr bXwn dynw cwhqw hU< ik mY<ny gu{ªwrw E#t bnwny my< emdwd kI hY AOr mY< $æXwl krqw hU< ik Xh E#t gu{ªwrw ¤b<Dw suDwwr lhr kI jæ}rI bwqy< gurmiq zwn pUrI krqw hY[ es kwnUn ky pws ho jwny ky bwd sIDwI kwX~vwhI krny kI koe~ jæ}rq nhI< rh jwqI, esilE is#K gu{ªwrw ¤b<Dw ky sMb<Dw my< koe~ sIDwI kwX~vwhI nhI< k}<gw AOr mY< e~mwndwrI qQww pUry idl sy E#t ko Aml my< lw‚<gw[ hkIkq Xh hY ik mY<ny phly sy hI p<Qw ko es pr Aml krny kI ApIl kI hue~ hY['' i¤<sIpl swihb ky bwd 19 ANX AkwlI AguAo< ny Ek-dUsry ky bwd aTkr Adwlq my< khw ik hmwrw BI vhI bXwn hY jo i¤<. bwvw hirikSwn is<G kw hY[ es qrh 20 sÈjn Apnw swmwn smytkr, irhwXI ¤wÎq kr ikly sy bwhr Aw gE[ swry AkwlI AguAo< kI irhwe~ ky aprw<q 14 mwc~, 1927 e~. ko iSwromixw gu. ¤. kmytI kw jnrl smwgm bulwXw gXw, ijsmy< is#K rihq mXw~dw inDww~irq krny ky ilE sb-kmytI bnwXI gXI[ esmy< i¤<. bwvw hirikSwn is<G v ¤o. qyjw is<G mu$X }p sy Swwiml Qwy[ 30 ids<br, 1933 e~. ko is#K rhu-rIq (rhn-shn) kmytI qQww iSwromixw gu. ¤. kmytI kw ivSoˆw jnrl ejlws bulwXw gXw, ijsmy< i¤<. bwvw hirikSwn is<G BI Swwiml Qwy[ is#K gu{ªwrw E#t--1925 ky Anuswr huE cunwv ky smX gu{ªwrw ¤b<Dw suDwwr lhr ky AguAw do guto< my< b<t gE[ Awp gutb<dI sy inly~p rhy qQww p<Qwk áv}p bnwE rKny ky ilE hmySww ¤XËnSwIl v siŸX rhy[ ids<br, 1933 e~. my< i¤<. bwvw hirikSwn is<G qQww ANX is#K ¤oPysro< ny imlkr gursyvk sBw bnwXI, ijskw mUl l@X p<Qwk Ekqw v gutb<dI sy rihq jËQwyb<dk nyq÷Ëv dynw Qww[ gursyvk sBw ny hI mwátr qwrw 52 nv<br 2013 is<<G jI ko siŸX is#K isXwsq sy kuC smX ky ilE iknwrw krny kI slwh dI, jo mwátr jI ny p<Qwk ihqo< my< ¤vwn kr lI[ gursyvk sBw ªwrw hI mUl }p my< ‰I gu{ gR<Qw swihb kw 'SwÑdwQw~' qYXwr krny ky ilE kwX~ 1936 e~. my< Awr<B ikXw gXw, jo 1941 e~. my< sMpUxw~ huAw[ Xh 'SwÑdwQw~' cwr Bwgo< my< iSwromixw gu. ¤. kmytI ªwrw inr<qr ¤kwiSwq ikXw jw rhw hY[ 26 mwc~, 1949 e~. ko i¤<sIpl swihb ny jËQwydwr ‰I Akwl q$æq swihb ko ivnqI kI ik ‰I Akwl q$æq swihb pr drbwr sjwny kI Awzw dI jwE[ drbwr kw ad`dySX 2 mwc~, 1949 e~. ko ‰I drbwr swihb my< hue~ duG~tnw pr APæsos kw ¤wXiScq krnw AOr p<Qwk mwmlo< pr ivcwr krnw Qww[ jËQwydwr mohn is<G nwgoky ny drbwr sjwny kI Awzw dy dI[ 26 PrvrI, 1955 e~. ko iSwromixw gu. ¤. kmytI kI kwX~kwirxwI kI mIit<g my< gurmiq iltyöcr kI bFæoqrI ky ilE nXw gurmiq iltyöcr Cpvwny hyqu slwhkwr bof~ inXq ikXw, ijsmy< bwvw hirikSwn is<G, i¤<sIpl, is#K nySwnl kWlyj, kwidXw< sdáX Qwy[ iSwromixw gu. ¤. kmytI kI Dwwim~k slwhkwr kmytI ky BI bwvw hirikSwn is<G sdáX Qwy, ijNho<ny ‰I gu{ gR<Qw swihb Cwpny ky bwry my< ApnI irpot~ 24 A¤Yl, 1955 e~. ko pySw kI[ gu{ªwrw gjæt (p<jwbI-mwisk) me~, 1955 ky Anuswr iSwromixw gu. ¤. kmytI ky gq idno< huE cunwv my< ‰Imwn mwátr qwrw is<G jI @wyZ n<br 46 qQww 85 dono< áQwwno< sy aMmIdvwr KVy huE Qwy[ Awp jI @wyZ n<br gurmiq zwn 46 sy kwmXwb mwny gE AOr @wyZ n<br 85 ir#q ho gXw[ @wyZ n<br 85 sy bwvw hirikSwn is<G, i¤<sIpl, is#K nySwnl kWlyj, kwidXw<, ijælw gurdwspur sdáX, iSwromixw gu. ¤. kmytI cuny gE[ kwX~kwirxwI ky ¤áqwv n<br 854, 24 A¤Yl, 1955 ky Anuswr s. muKiqAwr is<G kwX~kwirxwI sdáX, iSwromixw gu. ¤. kmytI cuny gE[ aNho<ny ËXwg-pZ dy idXw qQww ankI jgh Awp jI kwX~kwirxwI sdáX cuny gE[ esI idn hI ¤áqwv s<$Xw 855 ky ªwrw mwátr qwrw is<G jI, ADX@w, iSwromixw gu. ¤. kmytI ky ËXwg-pZ dyny ky kwrxw ir#q áQwwn kI pUiq~ hyqu s. Amr is<G dusw<J ny bwvw hirikSwn is<G, kwX~kwirxwI sdáX kw nwm qjvIjæ ikXw[ s. prkwSw is<G jI bwdl ny eskI qwe~d kI, aprw<q Awp jI sv~sMmiq sy AáQwwXI }p sy jnrl EkZqw qk iSwromixw gu. ¤. kmytI ky ADX@w cuny gE[ ¤áqwv s<$Xw 903, 24 A¤Yl, 1955 ky Anuswr pySw hony pr ¤vwn huAw ik ''is<G swihb zwnI POjw is<G, jËQwydwr, q$æq ‰I kysgFæ swihb ky Acwnk igrÏqwr ho jwny ky kwrxw is<G swihb zwnI ¤qwp is<G, jËQwydwr, ‰I Akwl q$æq swihb ko AáQwwXI }p sy bqOr jËQwydwr, q$æq ‰I kysgFæ swihb qbdIl kr idXw jwqw hY AOr enkI jgh ‰I Akwl q$æq swihb kI jËQwydwrI kI syvw AáQwwXI }p sy jËQwydwr AÇCr is<G, gR<QwI, ‰I drbwr swihb, ‰I Am÷qsr inBwE<gy['' esI qrh 7 julwe~, 1955 qk i¤<sIpl bwvw hirikSwn is<G ny ADX@w, iSwromixw gu. ¤. kmytI kI syvw inBwe~[ ‰I drbwr swihb pr AiSvnI kumwr ªwrw krvwE gE hmly ky 53 nv<br 2013 smX Xy sInw qwnkr KVy ho gE ik phly muJy golI mwrI jwE[ iSwromixw gu. ¤. kmytI my< ADX@wqw kw enkw smX bhuq kˆtdwXk Qww[ 3 ids<br, 1957 e~. ko jnrl ejlws ky smX mwátr qwrw is<G jI ADX@w, i¤<. bwvw hirikSwn is<G virˆT apwDX@w qQww ¤o. ikrpwl is<G c#k Sory vwlw kinˆT apwDX@w cuny gE[ 9 mwc~, 1958 e~. ko jnrl smwgm bwvw hirikSwn is<G virˆT apwDX@w kI ADX@wqw my< Awr<B huAw, ijsmy< p<Qw ky ¤is© ivªwn, ÛXw$Xwkwr, KojI, ilKwrI v i¤<sIpl ¤o. qyjw is<G ky Akwl clwnw kr jwny qQww mOlwnw Abul klwm Awjæwd kI m÷ËXu pr Swok-¤áqwv pwirq ikXw gXw AOr ¤o. qyjw is<G kI qsvIr s. qyjw is<G smu<drI hwl my< lgwny kw PYslw huAw[ aprw<q vˆw~ 1957-58 e~. kw vwiˆw~k bjt pws ikXw gXw qQww pwikáqwn my< rh gE gu{ªwro< kI XwZw hyqu is#K ‰©wluAo< ky ilE suivDwwAo< vwlw ¤áqwv BI enkI hI ADX@wqw ky smX pwirq huAw[ es jnrl ejlws ky smX iSwromixw gu. ¤. kmytI ky 96 sdáX hwijær Qwy[ i¤<. bwvw hirikSwn is<G A<iqm smX qk gu{-gR<Qw qk gu{-p<Qw ko smip~q rhy[ amR Br kBI iksI pd-pdvI ky pICy nhI< Bwgy, biØk sMmwinq pdivXo< pr syvw inBwny kw anko sOBw^X ¤wÎq huAw[ Awp jI ªwrw kI ge~ p<Qwk syvwAo< kw sMmwn ‰I Akwl q$æq swihb sy ivSoˆw }p my< ikXw gXw[ DwNXvwd ky SwÑdo< my< i¤<sIpl swihb ny khw Qww ik AkwlI dl jYsI p<Qwk jËQwyb<dI ko iksI BI }p my< @wiq n phu<cwe~ jwE, esI my< hm sb kI Blwe~ hY[ ¤o. i¤QwIpwl is<G (kpUr) ky gurmiq zwn 54 bqwny ky Anuswr, kwXdy-Awjæm muhMmd AlI ijnwh XUnIvis~tI, eslwmwbwd ky ¤o.-vwes cw<slr fW. muhMmd XUsP AbwsI (jo gujrw<vwlw my< bwvw jI ky Swwigd~ rhy Qwy) ny Awp jI ky bwry my< Apny Ek kWnvokySwn Bwˆwxw my< khw Qww ik ''bwvw hirikSwn is<G ‰I gu{ nwnk dyv jI ky ¤muK is#K hY<, jYsy is#K ‰I gu{ nwnk swihb bnwnw cwhqy Qwy['' 1955 e~. my< ky<« srkwr sy rwjsI bwqcIq krny ky ilE Eysy is#Ko< kI Ek kmytI bnwXI gXI, ijsmy< i¤<. bwvw hirikSwn is<G ko sdáX cun ilXw gXw[ es kmytI ny as smX ky ¤Dwwnm<ZI p<ifq jvwhr lwl sbmy< qumko hI phcwn<U! hr Gtnw qv lIlw mwnU<! Kud hI ho< kÁ~ÛX-km~, pr, kqw~-Dwqw~ quMhI< ko jwn<U! aÇc-Bwv @wxw Br ko Awqw[ pun: jgq my< alJw jwqw[ hr lo, hr lo mwXw jg kI, k÷pw kro hy s<kt-Zwqw! Anws#q iv†wXo< sy kr do! Bi#q-Bwv qn-mn my< Br do! Ek quMhwrw DXwn rhy bs, bwkI sb eÇCwE< s<hr do! injæqw-prqw sy ivhIn ho! Ah<-Bwv sy ir#q-hIn ho! lyn-dyn sy ‚pr aTkr, Swu© Bi#q my< sb ivlIn ho! 2013 nyh} sy bwqcIq krnI QwI[ cwhy ik i¤<sIpl swihb as smX s. hukm is<G ky invws áQwwn pr idØlI my< Thry Qwy ik<qu vy iksI mIit<g my< Swwiml nhI< huE[ 1960 e~. my< p<jwbI XUnIvis~tI, pitXwlw ky synyt sdáX nwmjd huE, pr<qu vy iksI BI mIit<g my< Swwiml n huE[ vwáqv my< es smX qk bwvw jI inly~p AváQww my< ivcrny lgy Qwy[ 20 Agáq, 1978 e~. ko idØlI ky sYink Aápqwl my< kuC smX bImwr rhny ky aprw<q i¤<. bwvw hirikSwn is<G es nwSwvwn s<swr ko Alivdw kh gE[ kivqwE< Swu© Bi#q my< sb ivlIn ho! nv<br ¤wQw~nwE< inj god my< iv‰wm do! qum pRBo rsrwj ho, Awn<d prmwn<d ho! pRym }pw Bi#qdwqw, kwtqy sb b<Dw ho! Ek qum hI inËX ho, bwkI sBI kw A<q hY[ Ek qum hI sËX Bgvwn, So†w mwXw-P<d hY! hm quMhwry qum hmwry, AOr hm jwXy< khw<? Cofæ dogy qum hmy< qo, TOr hm pwXy< khw<? ho Bly Xh ávwQw~ myrw, pr XhI prmwQw~ hY! h<U Swrxw mY< qo quMhwrI, bs XhI pu{†wwQw~ hY! kb k÷pw kw boDw hogw, kb imlogy qum pRBo? jo kmI-bwDww ho muJmy<, SwIGR qum asko hro! AOr mq qfæpwAo Bgvn, dIn ko Ab Qwwm lo! hU< bhuq kmjæor mY<, inj god my< iv‰wm do! -‰I pRSww<q AgRvwl, 40, bjirXw moqIlwl, brylI-243003 (a. pR.), mo. 94116-07672 gurmiq zwn 55 nv<br 2013 123456789012345 123456789012345 123456789012345 123456789012345 123456789012345 123456789012345 Kæbrnwmw Amyirkw ky XUbw istI my< Kulgy w e<trnySwnl is#K syt < r ‰I Am÷qsr : 4 A#qUbr : iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ADX@w jËQwydwr Avqwr is<G ny khw ik ivSv Br ky iviBº dySwo< my< bsqy is#K Bwe~cwry ky sm@w Aw rhI musIbqo< ko shj F<g sy hl krvwny qQww is#Ko< kI phcwn sMb<DwI pV rhI BRw<iqXo< ko dUr krky is#KI kI ¤cwr muihm ko ¤c<f krny ky ad`dySX sy p<Qw kI isrmOr s<áQww iSwromixw gu. ¤. kmytI ªwrw Amyirkw kI átyt kylIPoin~Xw ky ¤muK Swhr XUbw istI my< e<trnySwnl is#K sy<tr Kolw jw rhw hY[ es sMb<DwI pZkwro< sy bwqcIq krqy huE aNho<ny khw ik gq idno< iSwromixw gu. ¤. kmytI ky virˆT apwDX@w s. rGUjIq is<G kI AguAwe~ my< Ek cwr-sdáXIX vPæd, ijsmy< mhwsicv s. suKdyv is<G BOr, kwX~kwirxwI sdáX s. rij<dr is<G mihqw qQww ap sicv s. prmjIq is<G Swwiml Qwy, ko XUbw istI my< Byjw gXw Qww[ aNho<ny Amyirkw ky ¤is© is#K s. dIdwr is<G (bY<s) ky swQw ivSoˆw }p sy mulwkwq kI qQww anky ªwrw iSwromixw gu. ¤. kmytI ko XUbw istI my< By<t kI ge~ lgBg 13 EkV jmIn pr is#K sy<tr kI áQwwpnw krny ky sMb<Dw my< anky swQw ivSoˆw qOr pr ivcwr-ivmSw~ ikXw[ jËQwydwr Avqwr is<G ny pZkwro< ko Xh BI jwnkwrI dI ik a#q imSwn kI pUiq~ ky ilE iSwromixw gu. ¤. kmytI ªwrw XU. Es. E. (Awe~. En. sI) ky lwB qhq s<áQww p<jIk÷q krvwe~ ge~ hY, ijskI phlI mIit<g krny ky aprw<q a#q s<áQww kw Kwqw bY<k AWP Amyirkw kI XUbw istI bRw<c my< Kol idXw gXw hY[ esky dOrwn aNho<ny Xh BI bqwXw ik BivˆX my< a#q sy<tr is#K kOm ko ivSv áqr pr Awny vwlI ¤ËXyk muiSkl kw swQw~k hl inkwlny my< mu$X BUimkw Adw krygw[ aNho<ny khw ik e<trnySwnl is#K sy<tr sBI ivSvÛXwpI AwDwuink qknIko< sy Xu#q hogw qQww is#KI ky ¤cwr my< Apnw bhumUØX Xogdwn fwlygw[ aNho<ny Xh BI bqwXw ik nv<br mwh my< XUbw istI my< gu{ nwnk pwqSwwh ky gu{pv~ ky sMb<Dw my< AwXoijq ikE jw rhy mhwn ngr kIq~n ky dOrwn iSwromixw gu. ¤. kmytI ªwrw s<swr kI sBI ¤muK BwˆwwAo< my< Cwpw gXw Dwwim~k iltöycr bVy pYmwny pr muÏq bw<tw jwEgw[ es iltöc y r ko sBI dySwo< kI A<bi<y sXo< my< BI muhXY w krvwXw jwEgw, qwik is#Ko< kI ivl@wxw phcwn ky bwry my< duinXw ky ÈXwdw sy ÈXwdw logo< ko jwg}k ikXw jw sky[ jËQwydwr Avqwr is<G ny bqwXw ik XUbw istI my< áQwwipq ikE jwny vwly e<trnySwnl is#K syt < r ky ¤wQwimk ¤Vwv my< gurmiq sMb<DwI jwnkwrI, gurmuKI kI pFæwe~, ‰I gu{ gRQ< w swihb ky pwTboDw kI jwnkwrI qQww sud< r dsqwr sjwny kI isKlwe~ dI jwEgI[ esky swQw hI syt < r my< Alg-Alg smX pr is#K Dwm~ sy sMb<iDwq mwmlo< sMb<DwI bVy áqr pr symInwr BI AwXoijq ikE jwE<g[y aNho<ny bqwXw ik iSwromixw gurmiq zwn 56 gu. ¤. kmytI ªwrw e<trnySwnl is#K syt < r kI sud< r v AwDwuink emwrq kw mwátr Îlwn qQww n#Sww Awid qYXwr krvwkr jØd hI ivdySwo< my< bsqI is#K s<gq ky shXog sy inmw~xw Awr<B ikXw jwEgw qQww syt < r kw iSwlwNXws PrvrI, 2014 my< ikXw jwEgw[ nv<br 2013 es Avsr pr s. hrjwp is<G sulqwniv<f, sdáX, iSwromixw gu. ¤. kmytI, s. }p is<G qQww s. sqbIr is<G sicv, s. mnjIq is<G injI sicv ADX@w swihb, s. idljIq is<G Apr sicv qQww s. ibjY is<G, s. jgjIq is<G v s. prmjIq is<G ap sicv Awid apiáQwq Qwy[ ‰I gu{ gR<Qw swihb ky pwvn áv}p phu<cwny Kwiqr do AOr E. sI. bsy< qYXwr krvwe~ ge_ ‰I Am÷qsr : 5 A#qUbr : ‰I gu{ gR<Qw swihb ky pwvn áv}p dySw Br my< phu<cwny Kwiqr iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ny swrI suivDwwAo< vwlI do AOr E.. sI. bsy< qYXwr krvwe~ hY<[ en bso< kI jw<c-pVqwl krqy huE jËQwydwr Avqwr is<G, ADX@w, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ny bqwXw ik ‰I gu{ gR<Qw swihb ky pwvn áv}p lykr jwqy smX mXw~dw ko mu$X rKqy huE en bso< my< ¤ËXyk pwvn áv}p ky ilE Alg-Alg kYibn qYXwr krvwXw gXw hY[ asky ‚pr gd`dw lgw huAw hY<[ ¤ËXyk bs my< 350 pwvn áv}p Ek hI smX ly jwny kI suivDww bnwe~ ge~ hY[ Xy bsy< pUrI qrh sy vwqwnukUilq hY< qQww hwe~föoilk hY<[ en bso< my< pwvn áv}p lykr jwny vwly km~cwirXo< ky ilE 10 sItwy< kw Alg sy ¤b<Dw hY[ aNho<<ny bqwXw ik enmy< svwr hoqy smX iKVkI my< hI hwQw-pYr ávÇC krny ky ilE pwnI kI tY<kI BI aplÑDw hY[ ‰I Am÷qsr : 6 A#qUbr : Aw<DwR ¤dySw ky ivjXwngrm Swhr my< hmlwvro< ªwrw gu{ªwrw swihb pr hmlw krky ‰I gu{ gR<Qw swihb ky pwvn áv}p qQww pIVw swihb ko sVk pr rKkr Awg lgw dyny kI Gtnw kI s$q SwÑdo< my< in<dw krqy huE iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ADX@w jËQwydwr Avqwr is<G ny esko in<dnIX kwX~vwhI bqwXw hY[ jËQwydwr Avqwr is<G ny khw ik hmlwvro< ny phly vhw< bsqy AØps<$Xk isklIgr is#Ko< ky pirvwro< ko inSwwnw bnwqy huE anky Gro< kI qoV-PoV kI, bÇco< ky swQw mwrpIt kI qQww bwd my< gu{ªwrw swihb pr hmlw kr idXw[ es iGnOnI Gtnw ky kwrxw duiKq is#Ko< ky mn my< BwrI roˆw hY[ aNho<ny bqwXw ik aNho<ny Bwrq ky ¤Dwwnm<ZI fW. mnmohn is<G qQww Aw<DwR ¤dySw ky mu$Xm<ZI En. ikrn kumwr ry¦I ko pZ ilKkr mw<g kI hY ik doˆwI ÛXi#qXo< ky iKlwP SwIGR v s$q kwnUnI kwX~vwhI kI jwE qQww vhw< bsqy is#Ko< kI jwn-mwl Ev< gu{ªwrw swihbwn kI sur@ww ky pu$qw ¤b<Dw ikE jwE<[ Aw<DwR ¤dySw my< Gitq Gtnw Aiq in<dnIX : jËQwydwr Avqwr is<G i¤<tr v piÑlSwr s. dlmyG is<G ny goØfn AwPsyt ¤ys, gu{ªwrw rwmsr swihb, ‰I Am÷qsr sy Cpvw kr mwilk iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ilE kwXw~lX, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr sy ¤kwiSwq ikXw[ pRkwiSwq krny kI iqiQw : 01-11-2013
Documentos relacionados
10 Oct 2012.pmd
ho skqI QwI ik g÷háQw Dwm~ n ApnwXw jwXy, lyikn gu{-hu#m AQwvw gurmiq jIvn-Xui#q
kw sËkwr krqy huE, asko sr-Aw
Hukamnama July 10, 2003
SR. gurbKS isMG kwlw A&gwnW ny AwpxIAW pusqkW iv~c Anyk QweIN KMfy bwty dy AMimRq, SRI gurU gRMQ swihb pRqI gurqw dI Srdw- Bwvnw Aqy hor keI grumiq isDWqW iv~c rol -Gcolw pwaux dw koJw jqn kIqw hY[...
Leia mais