ImdŸrajcH„“na Aa]mo ivÿe ivgtvar maihtI

Transcrição

ImdŸrajcH„“na Aa]mo ivÿe ivgtvar maihtI
]ImdŸ rajcHãÒna Aa]mo ivØe ivgtvar maihtI
sHvt 19p6na magsr masmaH AHbalalwa{ Aaid ke!lak qHwatna wa{Ao muHb{
gyela. ]ImdŸÒAe Aemne qHwatmaH Aek puStkxaza S=apva sUcVyuH. Ae sUcnane v\avI l{ sH.
19p6na mah masmaH qHwatmaH ]I subo\k puStkaly S=payuH.
Aaj sH. 19p6na ]av`-wadrva masmaH-maHdgIne lI\e ßyare ]ImdŸÒnI iS=it
v#va` keMpmaH htI Tyare-vItrag]utna Ýkaxnaid A=eR “]I prm]ut Ýwavk mHDz” nI
S=apna krvamaH AavI.
sH. 19p7maH Aemna deh ivly phelaH-AemnI hajrImaH j AaTmihtna inim¿wUt sT]ut
ÝaiºnuH sa\kone A=eR inim¿ go@vayuH. Aa bHne sHS=aAo Aaje p` AiStTvmaH Ke j.
]ImdŸÒna dehivly pKI gujrataid ivxaz Ùeƒe p=rayel Aemna sa\kvgeR inv<i¿ l{
sa\na krI xkay Ane sT]ut Aaid sa\no Ýaº krI xkay Aeva hetu=I ]ImdŸÒna puint name
inv<i¿na S=ano éwaH kyaÅ Ke. S=anko sa=e vaHcn, ivcar`a Ane wiÉt Aaid kayRÊmo
go@vaya. Aaje Aap`e Ôe{Ae KIAe tem AavaH Smarkna S=ano @Ik @Ik ivStrI rhel Ke Ane
]ImdŸnuH saihTy, ivcaro Ane sT]ut ivStarva y=axiÉt ÝyTn krI ræaH Ke.
AavaH S=anko ]ImdŸ rajcHãÒna mUzwUt ivcaro, Svanuwvo, y=a=R vItrag magRnI
xElInI Ý$p`a Ane smykŸ AaTmSv$pnI Ýaiºna sa\no Ane kar`o bnI rhI Aa jgtna
ƒist Òvone saca suqno magR btavva sm=R =aAo.
“]I sTpuruØnuH yogbz jgtnuH kLya` kro.”
Aa Smarkona S=anna je je fo!aAo mLya tene tena nam sa=e Ô¡da szHg ]ImdŸ
rajcHã-Smarko trIke Aa j xtaBdI AHkmaH AapvamaH AaVya Ke.
AavaH ]ImdŸ rajcHã Smark-S=anonI sHiÙº maihtI Aƒe AapvamaH Aave Ke.
Aa maihtI je te sHS=aAo trf=I mzI Ke tene AnusrI AapI Ke.
1. ]I prm]ut Ýwavk mHDz
muHb{
vtRman S=z, ]ImdŸ rajcHã Aa]m, Agas :
sHvt 19p6na pyuØR`pvR _pr ]ImdŸ rajcHãÒnI iS=it v#va` keMpmaH htI. teAo]InI
xrIr iS=it ASvS= hova=I F`aH gu`anuragI wÉto Aekƒ =ya hta. ]ImdŸÒnI sUcna=I
sa\kone sa\nana sa\n$p sT]ut Ýaº =ay Ane laHbo smy !ke AevI &an ÝcarnI
yojnano ivcar =yo. Ane Ae yojna gu`anuragI wa{AoAe shØR v\avI letaH TyaH j Aek !Ip
={. AemaH Aaxre $a. 9000/- nv hÔrnI rkm wra{. suVyvS=a ma!e Aa rkm ]ImdŸÒne
ApR` krvamaH AavI. ]ImdŸÒnI sUcna=I Aa !Ip muHb{ xe@ revaxHkr jgÒvndasna nam=I
caltI pe#I _pr moklI AapvamaH AavI. sH 197r nI Aaqre rokD t=a puStko mlI
$a.rp364/- nuH wHDoz Aa mHDz pase htuH.
]I prm]ut Ýwavk mHDznI yojna pirpkv ={ AmlI bne te Ý=m ]ImdŸÒnI
xarIirk iS=it ÝitkUz ={ Ane sH. 19p7na cEƒ vd p na to teAo]Ino dehoTsgR =yo. Ae!le
Aa yojnamaH te smy drMyan ko{ Ýgit ={ xkI nhÄ.
]ImdŸÒna dehoTsgR pKI jEn wHDaromaHna puStko mezvI waØaHtro kravI Ýg! krvanuH
xky nhÄ j`ava=I ]I vItrag ]utna isâaHto pEkI Nyay, Ane tÀvivØyk Aaid g‡H=onI
Ýisiâ ihHdI Anuvad$pe iämaisk äara x$ krvamaH AavI. paKz=I iämaiskne bdle =oDa =oDa
AHtre Aaqo g‡H= Aek sa=e Ýg! krvanuH x$ krvamaH AaVyuH. Aa Ýma`e Ýg! =taH puStko “]I
rajcHã jEn xaÏmaza” Aiw\annI ]e`IAe ]ImdŸÒna Smark$pe Ýg! krvamaH AaVyaH.
]ImdŸÒAe sa\kona ÝÆona ÝTyu¿r$pe lqel pƒo t=a ke!lak SvtHƒ g‡H=-wavna
bo\, moÙmaza, AaTmisiâ xaÏ Aaid Aek b<htŸ puStk$pe “]ImdŸ rajcHã” Ae nam=I sH.
1961maH, mo!o qcR krI Aa mHDz trf=I Ýg! krvamaH AaVyo.
Aa g‡H= KpavvamaH t=a mHDznI iämaisk ]e`I Ýg! krvamaH sdŸgt-mnsuqwa{
rvÒwa{ mheta, ]ImdŸÒna nanawa{Ae sarI mhent lI\I htI.
Aa mHDznuH nam-]ImdŸÒnI sucnanusar mHDzna kayRne Anu$p-“]Iprm]ut Ýwavk
mHDz” AapvamaH AaVyuH htuH. loksmUhmaH _Tk<Ú &anno Ýcar felavo krnar Aem Ae namno
wava=R ivcarvamaH AaVyo hto.
mhaTma gaH\IÒno ]ImdŸÒ ÝTyeno gu`anurag to Aaj Ýg! j Ke. AeAo]I t=a ]I.
revaxHkrwa{ jgÒvndas Ae be Aa mHDzna !^S!I hta, bHnenI hyait bad wa{]I m`Ilal
revaxHkr !^S!I trIke VyvS=a sHwazta hta. Tyarbad ko{ ]ImdŸÒnI gu`anuragI sHS=a Aa
VyvS=a sHwaze to yoGy =ay Aeva ivcar=I wa{]I m`Ilal revaxHkre Aa mHDznI smg‡
VyvS=a ]ImdŸ rajcHã Aa]m, Agasna !^S!IAone sH. r014maH sÇpI. Aaje Aa Aa]mna
!^S!IAonI deqreq nIce Aa kayR calI rhel Ke.
Aa Aa]me Aa mHDzmaH nIcena gH‡=o Ýisâ kyaR Ke.
1. gomÎsar-ÒvkaND Ane kmRkaND, r. Svaim kaitRkeyanuÝeÙa, 3. prmaTmÝkax, 4.
yogsar. 8. b<hdŸ ãVy sHg‡h 9. A|yaTm rajcHã Aaid.
r. ]ImdŸ rajcHã jNm wuvn.
vvai`ya
saEraÚ^na morbI xher=I Aaxre vIsek ma{l dUr =I vvai`ya Aavel Ke. ]ImdŸ
rajcHãÒnuH Aa jNm S=an Ke. ]I rvÒwa{ pHca`nI mUz jGya Ane tenI AaspasnI jGya
l{ ]ImdŸ rajcHãÒna jNm S=ane Aa ]ImdŸ rajcHã jNm wuvn, ]I r`KoDwa{na supuƒ ]I
wgvanlalwa{Ae ]ImdŸÒna supuƒI ]I jvlbennI Ýer`a=I inmaR` kyuÅ Ke.
]ImdŸ rajcHã ÝTye wiÉtwavvHt wa{AonuH Aaqa wartmaH=I Aa S=anna dxRna=eR
AavvuH =ay Ke.
Aa jNm wuvn suHdr, AakØRk Ane klaTmk bNyuH Ke. sH. r0rrmaH Aiti=g<h Ane
wojnxazana mkano mumuÙuAonI sgvD ma!e bH\ayaH Ke. Aa jNm wuvnmaH ]I sdŸguÌ-Ýsad,
]I ijnaly, VyaQyanhol, t=a Aiti=g<ho-no smavex =ay Ke.
Aa S=anna !^S!IAo ]I mnuwa{ wgvandas modI te ]I jvlbenna puƒ, ivgere ƒ`
Ke. Ane wa{ Ýtapwa{ vora Aa S=anna VyvS=apk Ke.
vIrmgam=I nvlqI jtI gaDImaH morbI=I Aagz dhÄsra S!exne !^e{n bdlavI
vvai`ya jvay Ke.
3. ]ImdŸ rajcHã &an-Ýkax mHidr vvai`ya.
prmk<pazu ]ImdŸ rajcHãÒne sat vØRnI vye SmxanwUimmaH je bavzna v<Ù pr
ÔitSmr` &an =yeluH te jGya rajko!vaza ]I ƒHbklal mhetaAe qrIdI lI\I Ke. ]I
pop!lalnI sdŸwavna=I temna puƒ=I riskwa{ Ae Aa S=an pr Aek suHdr nanuH &anÝkax
mHidr bH\aVyuH Ke. sH. r008nI kaitRk pUi`RmaAe ]ImdŸ rajcHãna padukaÒnI Aa S=ane S=apna
krvamaH AavI Ke. Ane sH. r0r0na Aaso vd 8 na ]ImdŸ rajcHãÒnI Aek AarsmaH AeMboJD
krel éwI ka_sGg muãanI Ýitma S=aipt krvamaH AavI Ke.
rm`Iy Ane dxRnyoGy Aa sHudr S=an Ke.
4. ]ImdŸ rajcHã ]I subo\k puStkaly qHwat.
sH. 19p6na magsr masmaH ]I AHbalalwa{ Aaid qHwatna ke!lak wa{Ao muHb{
]ImdŸÒna dxRna=eR gyela. Aa ÝsHge ]ImdŸÒAe qHwatmaH puStkxaza S=apvanI j$r j`avI.
Ane te jLdI =ay Aem krva sUcVyuH. ]I AHbalalwa{ Ae xazanuH nam xuH AapvuH Aem pUKyuH.
]ImdŸÒAe sUcVyuH ke mt, gCK ke sHÝdaysUck nam na hovuH Ôe{Ae. sUbo\k puStkaly qHwat
AevuH nam Aapo to kem? Aa sUcna v\avI levamaH AavI Ane sH. 19p6 na mha sud p na Aa
puStkaly ]I gaHDawa{ wa{Òwa{ p!elna hSte qHwat kumarvaDamaH Aek waDana mkanmaH
quLluH mUkvamaH AaVyuH. Tyarbad sH. 1968maH qHwat lÇkaprImaH SvtHƒ puStkalynHu mkan
bH\ayHu TyaH Aa puStkaly l{ jvamaH AaVyuH.
Aa puStkalymaH ]ImdŸÒna icƒp!nI S=apna Ke. puStk sHg‡h Ke Ane inyimt vaHcnivcar`a cale Ke.
p. ]ImdŸ rajcHã inÔWyas mHDp-vDva qHwat
lB\I vcn :
Aaj=I 71 vØR pUveR sHvt 19prnI salmaH mhan-tÀv& ]ImdŸ rajcHã prmk<pazudev
Aa vDva Ùeƒe p\ayaR hta. Aa Ùeƒ pura`a smy=I vDva Ae nam=I ivQyat Ke.;vD' Ane
;vav' Ae bNne _pr=I ;vDva' Ae nam ÝclIt =yeluH j`ay Ke.
vavnI baÔ¡nI meDI _pr prmk<pazudeve invas kyÈ hto. vD v<ÙnI KayamaH ibraÒ
ij&asu wÉtone _pdex Aapta hta. je _pdex ;]ImdŸ rajcHã' g‡H=maH ;_pdexKaya' ivwagmaH
smavex pame Ke. ]ImdŸ prmk<pazudeve _pro› meDI _pr=I AaHgzI cÄ\I j`aVyuH htuH ke : “Aa
same deqay Ke te jGya _pr tI=R-\am =xe. Ae suv`R wUim Ke.” Aa lB\I vcn brabr vIx
vØeR fZyuH. “sHvt 197rna Ai¬n pUi`Rmana roj ]ImdŸ prmk<pazudevna AnNy wÉt rajngr
invasI wa{]I pop!lalwa{nI in]amaH, sTsHgI wa{Aona shkar=I Aa suv`R wUim _pr
inv<i¿ Ùeƒ vDvanuH payanuH qat muhUtR Anek mumuÙuwa{AonI hajrImaH _Llaist wiÉt pUvRk
=yuH.”
;pU.]I pop!lalwa{' :
pU. ]I pop!lalwa{no jNm sHvt 19rpna magxr vdI 10na roj =yo hto.
mataÒnuH nam AHbama t=a iptaÒnuH nam mhokmcHd htuH. nanp`=I j \mR sHSkar sa=e laVya
hoy tem Ôenarne j`a{ AavtuH htuH. AaTmkLya` ma!e saca puruØnI xo\maH _>mvHt hta. te
ma!e mare AanHdFnÒ jeva mhaTma puruØ Ôe{Ae AevI wavna wavta hta. sHvt 19p4na
]av` vdI 13na roj crotr Ýdexna kaiv@a gammaH ]ImdŸ rajcHã prmk<pazudevno Ý=m
ÝTyÙ smagmno law mZyo, pHcaHg nmSkar kyaÅ. AaqI rat pyÅt dexna saHwzI. jenI FerI
Asr AaTmÝdexmaH ={. sTpuruØ mezvvanI wavna saHgopaHg fzI je=I \Nyta AnuwvI. pote
Ait _ÐasmaH gayuH ke:
“Aaj sfz idn mahro, guÌrajxuH hizya.”
prm stŸSv$p prmk<pazudev ]ImdŸ rajcHãÒne prmsdŸguÌ pde ñdymaH S=apI
sMykŸ]âapUvRk Òvn smpR` kyuÅ.
Sva|yay VyvS=a:
vyiS=t Ane inyimt Sva|yay ma!e Amdavad mSkit kapD markI!maH mkan waDe
raQyuH. TyaH vaHcn-ivcar-wiÉt stŸk=a Aaid sTsHg yojna caltI htI p` mnmaH Aem ræa
krtuH ke Aa xherna \mailya vatavr`=I dUr ko{ inv<i¿ S=an =ay to v\u iht sa\I xkay.
je=I tevI jGyanI xo\maH hta. sHvt 197rnI salmaH qas sTsHgI wa{Ao sa=e pU. ]I
pop!lalwa{ qHwat p\ayaR. TyaH=I prmk<pazudevna prmpavn cr`=I pivƒ =yelI
vDvawUimna dxRn-SpxRn A=eR vDva p\ayaR Ane TyaH Anayase Aa wUim Ýaº ={.
Ý=m j`aVya Ýma`e sH. 197rnI Aiün pUi`RmaAe qat muhUtR =yuH. sHvt 1970 na
catumaRs phelaHH rheva layk car AorDIAo, ko@ar t=a nanuH srquH rsoDuH tEyar ={ gyuH Ane
Tyar=I pU. wa{]I pop!lalwa{ iS=rta pUvRk vDve rheva laGya. sTsHgIAonI Avr-jvr
=va lagI. jem jem mumuÙuwa{AonI sHQya v\va lagI tem tem baH\kam p` v\va laGyuH.
AnuÊme guÌmHidr, ijnmHidr, Sva|yaymHDp, puStkwHDar, pura`puruØmHidr, mo!uH rsoDuH, dvaqanuH,
prbDI t=a rhe`ak ma!e meDabH\ AorDIAo pU. wa{]I in]amaH bH\a{ gyuH.
guÌmHidrmaH prmk<pazudevno icƒp! p\raVyo hto. sHvt 198rna magxr sudI 7na
roj ijnmHidrmaH vItrag wgvHtonI muãa ]I Aaidna=, ]I pa¬Rna=, ]I cHãÝwu, ]I muinsuv‡t
SvamInI Ýit¤a ivi\pUvRk ={.
Svpr ihta=eR pU. wa{]IAe Aa inv<i¿ S=anmaH suHdr yojna kaym krI. (1) |yan ma!e
vItrag muãa (r) &an ma!e puStk wHDar Ane teno Sva|yay (3) invas ma!e inv<i¿ S=an
(4) t<iº ma!e samudaiyk wojn VyvS=a (p) ASvS=ta dUr krva ma!e dvaqanuH ko{p`
wa{ Agr bhen ]ImdŸ prmk<pazu dev _pr wiÉtwav \ravta hoy teAo inv<i¿ l"ae sHym
pUvRk Aa inv<i¿ ÙeƒmaH invas krI Sva|yay-sTsHg-wiÉt Aaid krI xke Ke. temaH ko{ Ôitwed mUz=I j raQyo n=I. rsoDuH bdlanI Aaxa ivna cale Ke. ko{ne j¡duH rsoDuH krva devamaH
AavtuH n=I. ÏI-puruØne j¡da j étrvanuH hoy Ke. Aa tenI samaNy Ý`ailka Ke.
sHvt 197rmaH vDva, sHvt 1980 maH Amdavad paHcwa{nI pozmaH ]ImdŸ rajcHã
pa@xaza Ane sHvt 1988maH ]ImdŸ rajcHã mHidr klolnI S=apna krI ]ImdŸ rajcHã
prmk<pazudevnI sTySm<it kaym krI Ke. kaitRk pUi`Rma, cEƒ vdI p, Ane pyuRp` pvRmaH
mumuÙuAonI wID rhe Ke. ]ImdŸ prm k<pazudevnI Aarsmuãa sHvt 197rmaH wravI tEyar kravI
htI. tenI S=apna pUßy gaH\IÒ hSte =ay tevI pUßy wa{]InI wavna htI. prHtu te wavna
A\UrI rhI. sHvt 1988na Aaso sudI htI. saHje pU. wa{]IAe Amdavad ]ImdŸ rajcHã
xazamaH Anek wa{-bhenonI hajrImaH smai\pUvRk deh KoD˜o. AiG™ sHSkar ivi\ sud 7nI sva
={. mumuÙu wa{bhenomaH Fera du:qnI lag`I frI vzI.
Tyarbad ƒevIs vØeR sHvt r011na fag` sudI ƒIjna roj guÌmHidrmaH ]ImdŸ
prmk<pazudevnI AarsmuãanI Ýit¤a ivi\pUvRk krvamaH AavI.
6. ]I snatn jEn\mR
]ImdŸ rajcHã Aa]m¸
Agas (borIAa).
S=apna:
gujratna Aek rm`Iy Ýdex crotr (caÌtr) na Agas S!exn pase sH. 1976maH
Anek S=ze=I Aekƒ =yela te puruØa=RxIl mumuÙuAoAe ßyare Ôte kodazI pavDa êckya Tyare
waGye j teAo \arta hxe ke vtRmankazna A|yaTmyug ÝvtRk, ]ImdŸ rajcHã Ý`It
A|yaTmÒvnnI wagIr=Ine kLya`mUitR ]I lFurajSvamI äara teAo crotrmaH AvtarI ræa
Ke. ]ImdŸ rajcHãna prm Ane AnNy wÉt muin]I lFuraj SvamIÒ temnI _¿ravS=amaH Ôe
ko{ AekaHt S=ze stŸsHg Ane wiÉtna \am$p Aa]m jevuH kH{k krI invas krIne rhe to F`aH
mumuÙuAone temna sTsmagmno saro Ane stt law mzI xke Aeva hetu=I sH. 1976 na
kartk sud 1pna roj sHdesr mukame Aek !Ip =yelI temaH $a. 1740r wraya. turHt j tenI
pDoxna Agas S!exnnI baj¡maH Aaxre pHdrek vÄFaH jmIn qrIdvamaH AavI. Aa jmInmaH
ƒ`ek AorDInI Aek \mRxaza baH\vanuH nÞI =yuH. Aa rIte Aa]mnI x$Aat ={.
nam:
muin]I lFuraj SvamInI KƒKaya nIce Aa Aa]mnI _Tpi¿ ={ te=I wÉtjnoAe
x$AatmaH Aa Aa]mnuH nam ;]I lFuraj Aa]m' raQyuH. prHtu potanuH nam ke S=apna p` nih
raqvanI [CKavaza kevz in:Sp<h Ane prm guÌwÉt mhiØR muin]IAe Aem sUcVyuH ke potanuH
shj Sv$p wjtaH ]ImdŸ rajcHã äara prma=R=I je ko{ mumuÙunuH ke jnsmudaynuH kLya` =yuH Ke
teno bdlo ko{ rIte vzI xke tem n=I. Ae kLya`nuH Sv$p shjmaH lÙmaH Aave tem n=I. guÌ
gme te ÙeƒmaH Ývex kyeR smÔy teva kLya`na ytikHictŸ Smr`$p ÝTyupkar daqvva $pe
]ImdŸÒna Aa S=ul kIitR S=HwnuH nam “]I snatn jEn \mR ]ImdŸ rajcHã Aa]m” raqvuH.
te=I te Ýma`e muin]InI [CKanusar Aa Aa]mnuH nam “]I snatn jEn\mR ]ImdŸ rajcHã
Aa]m” raqvamaH AaVyuH.
AadxR:
]ImdŸ rajcHã j`ave Ke ke “huH ko{ gCKmaH n=I, p` AaTmamaH KuH, Ae wUlxo nih.”
“snatn AaTm\mR xaHt =vuH, ivram pamvuH, te Ke¸ AaqI äadxaHgIno sar p` te j Ke. te
*aDŸdxRnmaH smay Ke Ane te *aDŸdxRn jEnmaH smay Ke. jEn \mRno Aaxy, idgHbr temj ¬etaHbr
AacayÈno Aaxy, ne äadxaHgIno Aaxy maƒ AaTmano snatn \mR pmaDvano Ke Ane te j
sar$p Ke. Aa vatmaH ko{ Ýkare &anIAono ivklIp n=I. te j ƒ`e kazmaH &anIAonuH khevuH Ke,
htuH Ane =xe.” Ae lÙ raqIne Aa]mna AaTma=±jno, Ae mhapuruØe KAe dxRnono AWyas krI
je AaTmSv$pno in`Ry Ane saÙaTkar krI potanuH Òvn shÔTmSv$pmy bnaVyuH htuH, te
in*pÙpatI tÀvno Anuwv krva ÝyTnxIl Ke. snatn jEn AevuH nam AapvamaH Aave Ke TyaH
p` jEn xBdno ivxaz A=R saEna lÙmaH hoy Ke. je mhaTmaAo AaTmdxRn paMya Ke Ane
AaTmihtmaH iv¼n krnar kar`one jem`e ÒtI lI\aH Ke te jEn ke AaTma=± mumuÙu Òvo Ke. te
AaTm\mR Anaid kaz=I ÝvtRto AaVyo hova=I moÙna mageR &anInI Aa&aAe ÝvtRta saE wVy
Òvo snatn jEn \mRna _pasko Ke.
_dŸex:
Aa Aa]m S=apvano p` Ae j _dŸex hetu Ke ke Ôit veØna wed ivna AaTma=± mumuÙu
Òvo &anI puruØnI Aa&aAe te snatn AaTm\mR sugmp`e pame.
Òvn safLy inim¿:
lFuraj SvamI (Ýwu]I) nuH mo!e wage Aa]mmaH j rhevuH =tuH. temna bo\=I AakØaR{ne
AaTmihtnI [CKavaza F`aH AaTma=IR sßjno Aavva laGya. Anekna ivcarpl!a Ane
Òvnpl!a =ya. temne sTsHg, wiÉt Aaidno law kaym mzvano sHwv j`ava=I
\mRxaza$pe ke!lIk AorDIAo Ane mkano bH\aya. v\taH v\taH Aek nanuH gokuizyuH gam hoy
tevuH Aa Aa]mS=an bnI gyuH Ke Ane kaym soAek ma`so rhe Ke. ]ImdŸ rajcHãnaH vcno Ane
temnI pase=I ]v` krela bo\nuH rhSy ]I lFuraj SvamIna sTsHge saHwzIne F`aH wVy Òvo
tÀv&anÝaiºna puruØa=RmaH, v‡t pCqa`, inymaidpUvRk ÝvtRta =ya. Aam sTsHgnuH _¿m \am
=va=I ko{ mas be mas, ke kaymna rhenara Aeva Anek wÉtaTmaAo _praHt bhar gamna
tem j Aaj¡baj¡na gamomaH=I Anek ij&asuAo AhÄ Aave Ke Ane sTsHg-sTxaÏna pircy=I
Òvn safLynuH inim¿ pamta rhe Ke. Aa Aa]mmaH m|yS= vatavr` hova=I ¬etaHbr, idgHbr,
S=ankvasI, vE*`vaid Anek sHÝdayna prHtu AaTmane AozqvanI wavnavaza ij&asu Òvo
Aave Ke Ane rhe Ke.
Aa]mmaH daql =taH Aek wVy Ývexäar Ke. jena _pr “Ùma Ae j moÙno wVy drvaÔe
Ke” Ae ]ImdŸ rajcHãÒnuH vcn AHikt Ke. Ývex kyaÅ pKIna coganmaH Aek mo!uH ijnmHidr Ke.
jemaH ¬etaHbr Ane _pr idgHbr derasr Ke, wÇyramaH guÌmHidr Ke. jemaH ]ImdŸ rajcHãÒnI mo!a
Aarspha`maH kHDairt Ýitma ibraje Ke. AenI Aek baj¡ Ý`v —nI S=apna Ke bIÒ baj¡
]ImdŸÒna cr`icînI S=apna Ke. ¬etaHbr mHidrnI ÔeDe ivxaz swamHDp Ke jemaH ]ImdŸÒna
icƒp!onI S=apna Ke. TyaH wiÉt, pUÔ, vaHcn AaidnI sa\na =ay Ke.
Ývexäar _pr puStkaly Ke. TyaH sHSk<t, mag\I Aaid \aimRk puStkono saro sHg‡h Ke.
Ae puStkalynI _pr AgasImaH Aek AarsnI dherImaH éwI kaésGg muãanI pHc\atunI
]ImdŸÒnI Ýitma ibraje Ke. Aa cogannI bIÒ baj¡ xaHitS=an, rajmHidr Aaid S=ano Ke.
Aa isvay, b‡ïcarIAona invas S=an, \mRxazaAo Aaid ivxaz p! pr p=rayel Ke.
Aa ÝvexäarnI ÔeDena quÐa qetrmaH Aa Aa]mna Ai\¤ata ]ImdŸna prm Aa]yvHt
]ImdŸ SvamI]I lFuraj SvamI-jeAono Aa j Aa]mmaH sH 199rna vExaq sud 8 na raƒIna
dehoTsgR =yo teAo]InI smai\ Ke jemaH teAo]Ina cr`icînuH S=apn Ke.
prm &anavtar ]ImdŸ rajcHã-Ýkaixt AaTm \mR$p snatn moÙmagR pamva t=a
Aara\va &anI puruØnI Aa&aAe wiÉtwavna, sT]ut-vaHcn ivcar`a Aaid sa\nono je Êm
prm _pkarI kLya`m<itR ]I lFuraj SvamIAe bo\elo te Aaje p` AaTma=IR mumuÙujno _Ðas=I
Aara\I ræaH Ke.
samaNy inTyÊm:
Aa]mno samaNy inTyÊm Aa]mvasIAo stt puruØa=RxIl rhe Ane ÝTyekne wiÉt
wavna ]ut&an Ane AaTmxaHitmaH v<iâ =tI Ôy tevI rIte Ýwu]IÒ äara yoÔyel Ke.
samaNy rIte svarna saDa car=I x$ ={ raiƒna dx su\I Aa kayRÊm calu hoy Ke.
jemaH ]I sdŸguÌÝaº Aalocna, mHƒSmr`, vcnam<t ivcar`a, cETyvHdn, ijnwiÉt, pUÔ,
sT]ut p@n-pa@n, xaÏivcar`a, sdŸbo\ ]v` devvHdn Aaid stŸiÊya Anu¤ano=I AaTm_ßjvzta Ane Òvn safLyno ApUvR yog Ýaº =ay tem Ke. Aa]mnI Aaj¡baj¡na gamomaH=I
tem j bhar gam=I mzI ÝsHgopat bhu sarI sHQyamaH wa{ bheno law le Ke. mumuÙuAone Aa
Aa]m tI=R\am =yuH Ke.
Aa]mvasIAona A|yaTm Òvnne poØk A|yyn- mnna=eR Aa]mmaH Aek suHdr
puStkaly p` Ke, jemaH _¿m dxRn-gH‡=ono sHg‡h Ke.
VyvS=a t=a inymo:
Aa]m sHS=a rÒS!DR !^S! Ke. tenI VyvS=a !^S! DID mujb !^S!IAo äara cale Ke.
Aa]mmaH rheva Aavnar ij&asuAone rhevanI sgvD AorDI ke mkan mzI xke Ke.
jmvanI sgvD, rsoDamaH potana qceR ={ xke Ke. S!exn _pr gaDIna !a{me Aa]mna
ma`so hajr hoy Ke.
Aa]mmaH rhetaH t=a AavtaH jtaH wa{- beno ma!e b‡ïcyR-paln, raiƒ wojn-Tyag
Aaid inymo muQyp`e AavXyk Ke.
Aa]mnaH Ýkaxno:
Aa Aa]m trf=I Aaj su\ImaH Aaxre vIsek g‡H=o Ýisâ =ya Ke. ke!laknI Aek krtaH
v\u Aav<i¿Ao p` Ýg! ={ Ke.
muQyTve, “]ImdŸ rajcHã”- ]I sdŸguÌ Ýsad, ]I Òvnkza, moÙmaza-wavnabo\,
]ImdŸ lFuraj SvamI _pdexam<t Aaid Ke.
7. ]ImdŸ rajcHã vn-Ùeƒ
_¿rsHDa
sHvt 19p4maH ]ImdŸ rajcHã vso rhela Ane TyaH tem`e ]ImdŸ lFuraj SvamIne
AaTm&an Ýaº kraveluH Ane TyaH=I qeDa jtaH teAo]I AekaHt ccaR ma!e Aek mhIno _¿rsHDa
rhela. te vqte AhÄ je quÐaH qetromaH mkan htuH te \ne¬rIna bHgla trIke Ô`ItuH htuH. Aa
jGyane tem`e “vnÙeƒ” trIke g`I tenuH nam “vnÙeƒ-_¿rsHDa” Aapel Ke.
]ImdŸ lFuraj SvamIna pircymaH Aavela mumuÙu wa{AoAe temnI pase=I ]ImdŸÒnI
dxanI vat saHwzelI te=I tI=R$p Aa vnÙeƒmaH mumuÙu wa{Ao Ôƒa A=eR Aavta. mkan F`I
Ò`R AvS=amaH htuH Ane rqevaz raqelo tenI rÔ=I Aek be klak ko{ne wiÉt krvI hoy to te
rÔ Aapto, p` SvCKta=I besvanI ke pa`InI kH{ sgvD htI nhÄ. Aa jGyaAe wiÉt ma!e
besvanuH S=an =ay tevI F`aHnI [CKa htI. tevamaH narna ]ImdŸ rajcHã derasrna !^S!IAoAe
Aa jGya vecatI lI\I Ane ko{ mkan rIper krave to te jGya we! Aapvano ivcar raqelo.
beHglorna ke!lak wa{AoAe Aa jGya rIper kravvanI [CKa dxaRvI Tyare nar derasrna
!^S!IAoAe temne we! trIke AapI. mkan F`I Ò`R AvS=amaH htuH Ae!le tem`e wiÉtnI sgvD
rhe tevuH te j S=ane nvIn mHidr bH\aVyuH Ane VyvS=a ma!e Aek !^S! kyuÅ ke je=I !^S!IAo deqreq
raqI xke.
!^S!IAoAe jta Aavta mumuÙuAo ma!e wiÉt ma!e mHidr _FaDuH rhe tevI VyvS=a krI Ke.
_¿rsHDa S!exn=I be Aek flaHg Aa mHidr dUr Ke.
8. ]ImdŸ rajcHã ivhar wvn
{Dr (FHi!ya-phaDpr)
prm in*kam, kaÌ~y mUitR, Sv$pin¤, mhan tpomUitR, sTpuruØo y=a _dy je je wUimmaH
AaTmanHdnaH je je AaHdolno _Kaze Ke te te AaHdolno=I injRirt kmR-prma`uAo deh-devzmaH=I
svaÅg ivqra{ te te wUimna Aaspasna vatavr`maH go@va{ Ôy Ke, Aevo &anIAonocEtNy iv&anIAono Anuwv Ke. teva pavn vatavr`nuH SpxR je je supaƒ stŸ sa\kone =ay Ke
te te sa\k AaTmamaH AevuH _Tk<Ú AaTmvIyR Ýg!e Ke ke je AaTmvIyR=I sa\k sa\namaH Aekin¤a
ApnavI Êmx: AaTmÝtIit, AaTmlÙ Ane AaTmanuwUitna iƒve`I sHgmmaH AqHD Ane
S=ayIp`e inmGn rhI potana AaTmane sa|y-prmaTma=I Awedp`e isâ krI xke Ke, kre Ke. Aa
rhSyne lI\e j AaiStk jgtmaH tI=R Ane tI=RyaƒanI pirpa!I prapUvR=I Ýcilt Ke.
wUtkaze Aa Ùeƒe F`aH sHt-mhaTmaAo ={ gya Ke. teAo pEkI Aaj=I 67 vØR pUveR p`
AaüyRnI Ýitma$p “yugpuruØ sÒvnmUitR” Aek AiätIy sTpuruØ ={ gya ;]ImdŸ rajcHãdev.'
Aa paHcma AaramaH, Aa Ùeƒe AemnuH deh\ar`, A!p!I sa\na Ý`alI Ane AqHD Sv$p
&an Ae p` Aek AaüyR htuH, Aem Aemno ÝTyÙ ke proÙ ikHtu vaStivk pircy =ye ko{ p`
suyoGy Vyiktne laGya ivna nih rhe.
Ae prm k<pazuAe potana AaTmanHdna AaHdoln=I Aa gujrat wUimna Anek wU-wagone
jem pivƒ bnaVya Ke tem ;Aa {Dr xher, Ane tenI AaspasnI phaDI wUimne p` pavn
bnavI Ke. Aa FH!Iyo phaD te pavn wUim pEkI Aek Ke ma!e Ae p` Aek tI=R-wUim Ke.
“Ae prm k<pazuAe Aa tI=RwUimmaH Aa isâ ixlanI Ýitk smI Aek isâ ixla _pr
ibraÒ pU. ]I lFuraj SvamI, pU. ]I devkr`Ò, pU. ]I velxI rqÒ, pU. ]I l"mIcHdÒ, pU. ]I
mohnlalÒ, pU. ]I nrisHhrqÒ Ane pU. ]I cturlalÒ temj bIÔ Anek wÉtaTmaAone
bo\am<tnuH pan kraVyuH htuH. paHc idvs su\I Ae prm k<pazuAe wVymHidro, gufaAo t=a b<hdŸãVysHg‡h Ane _¿ra|yyn sUƒnuH suHdr v`Rn krI &an-pircy kraVyo hto Aaje Aa S=anne
isâixla trIke saE ko{ Aozqe Ke.
ATyare ßyaH mHidr Ke TyaH nIce Aek ixla Ke. tena Aagzna ivwagmaH:— shÔNm Sv$p prm guÌ cEtNy SvamIMyo nm:.
Aa mhamHƒnuH SvhSt vDe Aaleqn krI tenI sNmuq pote yogasn$# ={ Ae mhaing‡Å=
smai\S= rheta Ane isâ prmeiÚna AnHt AVyaba\ suqsman inj AaTmsuqno ÝTyÙ
Anuwv krI temaH tLlIn bnta hta.
_proÉt sHvr, smai\ smye AaTmanHdna AaHdoln=I pavn =yela prma`uHAo AihH
Aaspasna vatavr`maH go@vayela Aaje p` iv>man Ke, Aa pivƒ vatavr` scva{ rhe
t=a supaƒ mumuÙu Òvone waivmaH p` law mZya kre Aeva pivƒ _dŸex=I Aaj=I r8 vØR pUveR
sHvt 1996na vExaq vdI 1 na mHgz Ýwate prm k<pazudevna Aek in¤avan wÉt lÄbDI
invasI pU. ]I mnsuqwa{ devsIwa{na supuƒ pU. ]I gIr\rlalwa{ Ae sHS=ane mUtRSv$p
AaPyuH htuH. teAo]I Aa sHS=ana Ý=m data hta.
Aa ivhar wvnnI S=apna pUveR pU. ]I lFuraj SvamI AaidsHto, pU. ]I pop!lalwa{,
pU. ]I b‡ïcarIÒ t=a F`a mumuÙuAoAe Aa pavn !ekrI _pr p\arI ATyHt wiÉtwav=I prm
k<pazudevnI wiÉt krelI, te=I Aa isâ ixla _pr &anI-mha&anI Ane mumuÙuAona imlnnI
Sm<it $pe Aek Aa]m S=apvanI yojna ivcara{ htI.
(1) mkan tEyar =taH prm k<pazudevnI paduka p\ravI Ýit¤a krvamaH AavI htI.
(r) sHvt 1997maH rsoDuH x$ =yuH htuH.
(3) sHvt-1998na fag` sud 7 na roj wgvan ]I sumitna=ÒnI mUitRnI Ýit¤a
={ htI.
(4) sHvt-1999na fag` sud 7na roj samenI !ekrI _pr wgvan ]I cHãÝwuÒna
pglaHÒnI S=apna ={ htI.
(p) sHvt-r003maH Sva|yay mHidr S=payuH htuH.
Aa sHS=anI paHc !^S!IAonuH !^S!I mHDz VyvS=a sHwaze Ke.
muQyTve halmaH F`aH vØÈ=I ]I wogIlal pop!lal Aa ivhar-wvnmaH iS=rinvas
krI sar-sHwaz raqe Ke, Sv. m`Ilal ma\vÒ sHS=anI x$AatmaH deqreq raqta hta.
pU. ivnobaÒ p\arel Tyare ÝvcnmaH khel:“Aa S=an bhu suHdr Ke. tme tene sa\konI sa\na ma!e bnaVyuH Ke te ÝxHsnIy Ke.
Aap`a \mRxaÏomaH to AavaH S=anone &an Ýaiº ma!enaH j sa\no g`vamaH Aave Ke. tme Aa
S=anne bhu suHdr kyuÅ Ke. AhÄ b\a \mRvaza ke pH=ovaza AavI xke Ke. ko{no wedwav n=I.
]ImdŸ rajcHãÒvazane to Ae j xowe Ane wartne p` Ae j xow.”
]ImdŸ prmkupazuAe Aa S=anne isâixla nam AaPyuH Ke tene Aap`e saE temnI wiÉtin¤aAe fzIwUt krIAe.
9. ]ImdŸ rajcHã smai\ mHidr
rajko!
prmk<pazu ]ImdŸ rajcHãÒ sH. 19p7na cEƒ vd p mHgzvar ta. 9-4-1901na roj
rajko!maH smai\S= =ya Ane je S=ane AiG™sHSkar krvamaH AaVyaH te ndI iknare sH. 1996maH
pe=apurna ]I hIralalwa{ JverI trf=I Aa smai\ mHidr bH\avI AapvamaH AaVyuH Ke.
Aa smai\ mHidrmaH-AiG™sHSkar S=ane sH. 1996na mah sud 13ne guÌvar ta. r0-r1940maH ]ImdŸ rajcHãÒna puint padukaÒnI S=apna pU. ]I b‡ïcarIÒna vrd hSte F`a
wa{AonI hajrImaH =yel Ke. Aa pKI Aa mHidrmaH- Aek pbas`, wa{ revaxHkr Daæawa{
sHFvI (]ImdŸÒna jma{) trf=I bH\avI AapvamaH AaVyuH Ane Ae _pr ]ImdŸÒna ƒ`
AvS=ana ƒ` icƒp!onI S=apna pU. ]I b‡ïcarIÒna hSte kravvamaH AavI Ke.
sH. r0rrmaH Aaxre dxek hÔrna qceR Aa mHidrnuH smarkam Aaid-]ImdŸ rajcHãÒna
prm wÉt Sv. ]I \arsIwa{naH puƒIna puƒ ]I risklalwa{ t=a ]I jmnadaswa{ Ae
kraVyuH Ke. mkannI sHgInta Ane bIÒ j$iryato p` kravvamaH AavI Ke.
Aa mHidrnI S=apna ={ Tyar=I inTy Ýit wiÉt-wjn, devvHdn, Sva|yay Aaid Êm
calu Ke. \aimRk puStko p` raqvamaH Aavel Ke.
rajko!na Ane bhargam=I Aavta gu`anuragIAo Aa S=anno saro law le Ke.
mhaTma gaH\IÒna pUßy, ]I rajcHãnuH Aa smai\ mHidr Ô`I F`a dxRna=eR Aave Ke.
Aa S=anno vhIv!-Aena meneÒHg !^S!I ]I l"mIcHd Da. sHFvI sHwaze Ke.
10. ]ImdŸ rajcHã mHidr
nroDa
]ImdŸ rajcHãÒ sH. 19pp maH AhÄ p\arel sa=e muinAo p` hta. ]ImdŸÒna
bo\]v`=I t=a Svaim]I lFurajÒna smagm=I AhÄna mumuÙuAomaH ]ImdŸÒ ÝTye
wiÉtwavnI Sfur`a =yel Ke.
]I lFuraj SvamIÒnI sUcna=I inTyÝit wiÉt-wavna ={ xke AevuH mkan raqvamaH
AaVyuH. Ane pKI b\a mumuÙuAona shkar=I prmk<pazunI k<paAe Aek suHdr mkan-mHidrnuH tEyar
=yuH. Ane AemaH ]ImdŸ rajcHãÒna icƒp!nI S=apna krel Ke.
]I xe@ jesHgwa{ éjmsIwa{Ae mHidr baH\vamaH sarI rkmnI mdd krel Ke. Aa
mHidrnI VyvS=a ]I Kgnwa{ desa{wa{ sHwaze Ke.
]ImdŸÒ nroDa p\arel Tyare ngrxe@nI \mRxazamaH étrel Ane TyaH Aek vD nIce pote
ibrajya hta. te vDnI jGyaAe Do. xardabene Aek cotro bH\avI AapI AenI Sm<it raqI Ke.
Amdavad ÝaHitj reLve la{nmaH nroDa S!exn Ke. Aaje to Amdavad=I mo!r rSte
shela{=I jvay Ke.
11. ]ImdŸ rajcHã jEn mHidr
kaiv@a
prm pUßy]I lFuraj SvamIÒnI Ýer`a=I svR mumuÙuwa{AoAe mHidr bH\avva ma!enI
jmIn sHvt 198pmaH qrId krI htI.
sHvt 1993na cEƒ sud p na roj ]I hIralal JverIna xuw hSte qat muhUtRnI iÊya
krvamaH AavI htI. mHidrnuH baH\kam sHvt 1998maH pU`R =yuH htuH. sHvt r004na vExaq sud 13
na roj Ýit¤a krvamaH AavI htI.
prmk<pazudev ]ImdŸ rajcHã ÝwunI ÝitmanI Ýit¤a A.saE. sdŸgu`abhen Nha!ana xuw
hSte ={ htI. t=a p.pU. lFuraj SvamIÒnI ÝitmanI Ýit¤a ]I. somawa{ Ýwudasna xuw
hSte ={ htI.
bIje mjle ]I tI=Åkr devnI ƒ` ÝitmaÒnI Ýit¤a krvamaH AavelI Ke. mUz nayk ]I
sHwvna= ÝwunI Ýit¤a ]I. dlptwa{ rtncHdna xuw hSte ={ htI. ]I xaiNtna= ÝwunI
Ýit¤a ]I mnsuqwa{ Jverwa{na xuw hSte ={ htI. TyaH ]I miLlna= ÝwunI Ýit¤a
A.AaE. sdŸgu`abhen Nha!ana xuw hSte ={ htI.
mHidr baH\vano qcR $a. p1000/- ne Aaxre =yelo Ke. Ane te bad temaH nIce _pr
AarsnI ladI jDavI TyaH p+=rnI kmano besaDI Ke. temaH Aaxre $a. r0000/- jevo qcR krelo
Ke. TyaH mHidrnI ÔeDaÔeDa _pa]ynuH mkan nvuH be mjlanuH $a. p0000/- pcas hÔrna qceR
bnavvamaH AaveluH Ke.
mHidrno vhIv! ]I mgnlal fulcHd xah kre Ke. kaiv@a jva Aavva ma!e Agas
S!exn=I borsd jtI mo!rmaH rStamaH dedrDa game=I étrIne be ma{l calta jvuH pDe Ke. Ane
borsd=I pe!lad jtI mo!r p` kavI@a gammaH ={ne Ôy Ke. sdrhu mHidr pBlIk !^S! Aek!
mujb nÇ\aveluH Ke.
1r. ]ImdŸ rajcHã mHidr
nar.
]I nar gammaH ]I jEn ¬etaHbr S=ankvasI sHÝdaynI maNytavaza ke!lak ku!uHbo hta.
temaH=I nar gamna Ýiti¤t ku!uHb pEkIna Aek sdŸg<hS= ]I lqawa{ ixvawa{ p!el hta.
tem`e potana Aa„kLya` ma!e qHwatmaH ]I hrqcHdÒ AacayRna ha=e dIÙa AHgIkar krel.
teAo sa\up`anI AvS=amaH ]I l"mIcHdÒ muin trIke Aozqata hta. te _praHt narna
sdŸg<hS=o pEkI bIÔ p` F`aH te j sHÝdaymaH dIiÙt =yela. te pEkI muin]I cturlalÒ t=a ]I
nrsI rqÒ mlI kul ƒ` muinAo hta. te sHÝdaymaH g~ya gaH@ya sa\uAo hta. temaH muin]I
lLluÒ muin Aagz pDta Ane xaHt muitR sa\u hta. tIv‡ puÌØa=R KtaH sa\ucyaRmaH potanI moÙ
ÝaiºnI {CKa sHtoØ pamI nhÄ. tevamaH sne 1946maH teAo b\ane mhatÀv& ]ImdŸ
rajcHãÒno smagm =yo Ane teAo]InI ÝTye b\ane ]âa wiÉt ÔGyaH. mhatÀv& ]ImdŸ
rajcHãÒ _pr lokonI ]âa v\Rman =vana F`aH kar`o pEkInuH Aap` Aek sbz kar` Ke.
muin]I l"mIcHdne p` mhatÀv& ]ImdŸÒnI F`I mh¿a lagva=I (AemnI pUvRnI
g<hS=avS=ana puƒ) ]I r`KoDwa{ne sne 1948 maH ]ImdŸÒna dxRn kravva ma!e pe!lad
S!exne bolavela Ane temne ]ImdŸÒno pircy Aek vDna JaD nIce =yelo. pKI ]ImdŸ
rajcHãÒne ATyHt ÝisiâmaH lavnar mhapuÌØ ]I lLluÒ muin]Ino Ý=m smagm sHvt
1964 na fag` masmaH fe`av game =yelo. Ý=m smagme j ]I r`KoDwa{Ae muin]I
(Ýwu]IÒ) pase “moÙ” nI mag`I krelI. te smagm=I temne tIv‡ vEraGy Ôg<t =va=I deh
Ôy to p` \mR Ýaiº krvIj Aevo ¹# inüy krI ]I lLluÒ muin]Ino varHvar stŸsmagm
krI, ]ImdŸÒna bo\ vcnonuH g‡h` krI teAo ]ImdŸÒnI wiÉt Ane temna vcnonuH varHvar
ivvecn krI F`aH Òvona sHxyo dUr krta. ]I r`KoDwa{nuH ñdy tIv‡ vEragI ho{ !UHk smymaH
F`a Òvo \mRlaw paMya Ke.
sHvt 1968maH ]I r`KoDwa{ Aemuin ]I lLluÒ muin sa=e qHwat (vDva) na
diryamaH 19 idvs stt Aek\arI Ainãap`e wiÉt krelI. teno rHg ko{ Ôudo j hto. Tyarbad
sHvt 1973nI salmaH Fa!kopr (muHb{) mukame be mas rhI mhatÀv& ]ImdŸ rajcHãÒnI
_Tk<Ú wiÉt krelI te wiÉtmaH je mumuÙu wa{Ao hajr hta temne te Kap potanI hyait su\I
wulay tevI nhtI.
]ImdŸnI ]âavaza muin]I lLluÒnI v<âaAvS=a =va=I temna ma!e Aa]m baH\vanI
ivcar`a nar mumuÙu mHDzne _dŸwvelI Ane te sa=e ]I Aa„isiâ xaÏnI pUÔ w`avvanI
Ý=anI x$Aat sHvt 1974 na Aaso vdI 1 na roj (]I Aa„isiâ xaÏna jNm idvse)
nar mukame x$ krelI. Tyar=I te Ýma`e pUÔ inyimtp`e te idvse Aƒe w`avvamaH Aave Ke. te
j S=z _pr svHt 1987 na vExaq sud-3na roj mHidr baH\I mhatÀv& ]ImdŸ rajcHãÒna
bNne AvS=ana icƒp!onI S=apna ]I lFuraj SvamIÒna (Ýwu]Ina) hSte =yelI¸ Ane te
icƒp!o ATyare p` nvIn ixqrbH\I derasr =taH ]ImdŸ rajcHãÒnI ÝitmaÒnI sa=e
Ýiti¤t krel Ke.
]I lFuraj SvamIÒna ma!e je Aa]m baH\vanI ivcar`a =yelI te sHbH\e sHdexr mukame
sHvt 1976na kartk sud 1pnI wiÉt ÝsHge v\are rkmnI !Ip ={ Ane Agas S!exn pase
]ImdŸÒAe inv<i¿ A=eR ]I kavI@a jtaH SpRxelI wUim psHd krvamaH AavI. te (Aaxre bar
vÄFa) wUim, pu~yxazI pivƒ Aa„a sHdexrinvasI ]I ÒÒwa{Ae F`Ij _darta=I Aa]m
baH\va ma!e biÙs AapelI Tyar pKI Aa]m baH\vanI x$Aat wa{]I r`KoDwa{Ae potana
\H\a rojgarne gaE` krI, potanI svR xiÉt=I krI.
hal nar game ]ImdŸ rajcHãÒnI maNytavaza lgwg 80 ku!uHbo Ke. ]I r`KoDwa{na
supuƒo ]I m`Iwa{ t=a ]I ramwa{ trf=I nvIn ixqrbH\I p+=rnuH wVy derasr Aaxre $a.
paHc laqna qceR bH\avvamaH AaVyuH Ke. mo!a wagno qcR teAo]IAe _@avelo Ke. Ane sHvt
r014na fag` sud-3 na roj ƒ` mjlana derasrmaH, nIce wÇyramaH mha_pkarI ]ImdŸ
lFuraj SvamIÒ (Ýwu]IÒ) nI AarsnI wVy ÝitmaÒ S=aipt krelI Ke. t=a vcle mjle
mhatÀv& ]ImdŸ rajcHãÒnI AarsnI wVy ÝitmaÒ S=aipt krel Ke. t=a _prIg<he ]I
tI=Åkr wgvHt mhavIr SvamIÒnI AarsnI Ýitma S=aipt krelI Ke. Ane ]I nar gamna
mumuÙuwa{Ao t=a bheno¸ t=a AaÔubaÔuna F`a waivk Òvo dxRn wiÉt krI teno law le
Ke.
Aa sHS=a pBlIk!^S! rÒS!^exn Aek! mujb nÇ\avel Ke. Ane teno vhIv! mHDze inmela
!^S!IAo pEkI ]I. ramwa{ r`KoDwa{ kre Ke.
13. ]ImdŸ rajcHã Aa]m
wadr`
ÝarHw :
]ImdŸ rajcHã Aa]m AgasmaH sHvt 199r na kaitRk sud-1p _pr =yelI wiÉtna
yogmaH prm pUßy ]I. lFurajSvaimÒnI giwRt sUcna=I wadr`maH ]ImdŸ rajcHã Aa]m
baH\vanuH kam ha= _pr leva ivcar`a ÔgI.
jmInÝaiº :
p!el krsndas wgvandasna vHxÔenI wa{Ao wagnI jmIn drvaÒ wagoz nÒk
borsd-wadr` Da{vrJn roD _prnI ke!lIk \mRp! veHca` dStavej=I t=a ke!lIk jmIn
veHca` dStavej=I AekHdre 4 vsa 3 vIsvasI mezvvamaH AavI. sHtcr` sevk _daric¿ xe@
hIralal Aem. JverI trf=I $a. rpp1/- nI ikHmtnaH be nanaH Fr nÒkmaH raqI Aa sHS=ane
ApR` krvamaH AaVyaH, je=I Aa Fr nabud krI AekHdr jGya p vsa-1r vIsvasI Ae!le 67r0
cors fU! ={.
x$Aat :
Aa mkannI qatmuhUtRnI iÊya sHvt 1993na poØ sud 8 na roj vDodra raßynaH
]ImHt mhara`I saheb vtI temna paEƒ ]ImHt qHDerav raje sahebna hSte krvamaH AavI.
mkannuH v`Rn
Aa mkan AHge 800 cors fU!na ÙeƒmaH ƒ` woyraH baH\vamaH AaVyaH Ke. te pEkI Ý=m
wÇyramaH Aa Aa]mna jNmdata t=a Aa kizkazna muÉta„a t=a seHkDo [tr sHÝdayna
Òvone vItrag xasn trf vaznara pU. ]I lFuraj SvaimÒnuH
Aek Aabehub Ao{l pe{N! icƒp!nI S=apna kaiv@ana rhIx p!el somawa{
Ýwudase krI htI.
mkanna m|y wagmaH Aek suHdr AorDo(3p'ˆr7'ˆr3') na mapno baH\vamaH AaVyo
Ke. jemaH kaymI ishasn éwuH krI prmpUßy k<pazudev ]ImdŸ rajcHã (7'ˆ4' éwI ka_sGg
muãa) na icƒp!nI S=apna ]I hIralal Aem. JverI saheb trf=I krvamaH AavI htI. Aa
S=apna sHvt 1994na mha sud p na roj pU. b‡ïcarIÒ gov\RndasÒnI hajrImaH =yelI Ke.
Aa _praHt be mjlanI sIDInI AorDI t=a piüm trf wÇyra _pr be AorDaAo Aek
puStkaly ma!e t=a bIÔe sa\u, sHt, mumuÙuAone étrva ma!e baH\vamaH AaVya Ke. pUvR trf Aek
AorDI Alg baH\vamaH AavI Ke. Ane Aek AorDo rsoDa ma!e baH\vamaH AaVyo Ke. mkanne
frtI gelerI baH\vamaH AavelI Ke. kMpa_NDmaH Aek baÔu Aek AorDo baH\vamaH AaVyo Ke. Ane
bIÒ baÔu ba=$m ivgere baH\vamaH AaVyaH Ke. Ae rIte pUrtI sgvDvazu A>tn mkan
baH\vamaH AaveluH Ke. mkan baH\kamnuH kul AHdaÒ qcR $a. r0000/- (vIs hÔr)nuH =yuH Ke.
Aa gamna rhIx mumuÙuwa{ bheno trf=I Aa Aa]mno vaiØRk inwav qcR pUro
paDvamaH Aave Ke. Aa Aa]m AHge Aek suHdr puStkaly p` Ke. jemaH lgwg 1000 \aimRk
puStko Ke.
wadr` gam qeDa ÒLlana borsd talukamaH AaveluH Ke. Ane Aa`Hd, vasd, Amdavad,
Dakor, vDodra ivgere S=zo sa=e bs Vyvhar=I ÔeDayeluH Ke. temj wadr`-niDyad nerogej
reLvenuH KeLluH S!exn Ke.
sHvt 1994na mha sud p na xuwidvse ]ImdŸ rajcHã devnI S=apna krvamaH AavI. te
Aa gammaH Aek AmULy giwRt v<Ù $pI bIj ropayuH. je v<Ù kaz paktaH falI fUlIne ivxaz v<Ù
=xe AevI mha puÌØnI dexna Ke. AenI Kaya nIce kH{k Aekla A!ula iv¬maH inra\ar ={
pDela, sHsarna iƒiv\ tap=I tpta t=a Anek kØayo=I mayaR mayaR frta kH{k dIn du:qI
Òvo, tÀv Ò&asuAo, ivsamo lexe Ane kH{k mhtŸ pu~yna yoge Aena fzono Svad caqvane
waGyxazI =xe.
14. ]ImdŸ rajcHã subo\ puStkaly
vso
]ImdŸ rajcHãÒ sH. 19p4maH vso p\arel Tyare xah n!vrlal ixvlalna mkanmaH
étrela te mkannI ÔeDenuH mkan sH. 1987maH veca` raqI AemaH ]ImdŸ rajcHã-subo\
puStkaly raqvamaH Aavel Ke, Sv. wa{lalwa{ jgÒvnwa{na hSte ]ImdŸÒna icƒp!nI
S=apna krvamaH Aavel Ke. halna !^S!IAo xa. AHbalal hemcHd¸ xah mohnlal hemcHd t=a
wavsar n!vrlal somcHd Ke. ne teAo VyvS=a sHwaze Ke.
niDyad, pe!lad=I !^enmaH vso jvay Ke.
1p. ]ImdŸ rajcHã mHidr
borsd
]ImdŸ rajcHãÒna prm]âaiNvt ]I Svaim]I lFurajSvaimAe Aƒe be Aek comasaH
krel Ke. Aa sHS=anI x$Aat to Aaxre pcasek v*aR _pr =yel. pKI nvuH mkan, bÔrnI
m|ymaH Aaxre pcIsek hÔrna qceR baH\vamaH Aavel Ke. Aa nva mkanmaH ]ImdŸ rajcHãna
icƒp!nI S=apna kaiv@ana ]I. somawa{ Ýwudas p!elna hSte ={ Ke.
svarsaHj wiÉtwav-Sva|yay mumuÙuwa{Ao kre Ke.
Aa sHS=a pbilk !^S! trIke rijS!r =yel Kee. Aano vhIv! !^S!ImHDz kre Ke.
16. ]ImdŸ rajcHã Aa]m
\am`(surt ivwag)
sH. 1989nI salmaH vExaqmasmaH ]ImdŸ rajcHãna AnNy wÉt ]I lFuraj SvamIÒna
sain|ymaH wiÉtwavna ÝsHge F`aH wa{Aone prmk<pazu Ýit wavna ={. mumuÙuAo v\ta
jtaH TyaH Aek S=an wiÉtwavnuH bnavvuH Aem ivcar`a ={ sH. 1994 maH fHDnI x$Aat
krvamaH AavI. mkan tEyar =ye sH. 1998 maH pU.]I. b‡ïcarIÒna xuw hSte prmk<pazu dev
]ImdŸ rajcHã devna icƒp!nI S=apna ={. mkanno kul qcR $a. r7000/- na Aaxre =yo.
sH. r019maH wojnalynI mkannI x$Aat krI $a. r0000/- na Aaxre qcR=I pUruH krvamaH
AaVyuH Ke.
\mRxaza, Ane guÌmHidr t=a ijnmHidr mo!a qceR baH\vamaH AaVyuH Ke. Ane pa@xaza p`
Sva|ya=a=eR Ke.
Aa sHS=ano vhIv! pHdr sWyonI VyvS=apk simit kre Ke. jena Ýmuq ]I mnhrlal
go. kDIvaza Ke. VyS=apk ]I Daæawa{ na=uwa{ p!el Ke. \am` vlsaD ÒLlanuH gam Ke.
Ane nvsarI, surt, mrolI=I mo!r rSte jvay Ke.
surt ivwagmaH Aa Aek _¿m wiÉtnuH \am bNyuH Ke.
17. ]ImdŸ rajcHã mHidr
sDodra : (surt ivwag)
sHvt 199pnI salmaH gamna mumuÙumHDze Aek mHidr baH\vano ivcar kyÈ. tene ma!e
jmIn qrIdvamaH AavI. mkanna qatmuhUtRnI iÊya Sv. hIralal JverIna xuw hSte te j vØeR
Aaso v. 1ne roj krvamaH AavI htI. sH. 1996na vExaq su. 3ne roj ]I &ancHã Nha!a
sahebna xuw hSte ]ImdŸ rajcHãdevna icƒp!nI S=apna krvamaH AavI htI. mkan baH\vano
kul qcR $a. 8000no =yo hto. muQy shayk ]I &ancHã Nha!a saheb hta. mHidrna halna
!^S!I t=a VyvS=apk ]I r`KoDwa{ hirwa{ p!el t=a gopalwa{ ma\vwa{ p!el Ke.
sDodra jva ma!e veS!nR reLvena S!exno surt, mrolI, nvsarI=I étrI veSma bs marft
AavI xkay Ane TyaH=I Aek ma{l calta jvuH pDe Ke.
18. ]ImdŸ rajcHã mHidr
su`av
]ImdŸ rajcHãna ÝTyÙ smagm=I puint mumuÙuwa{ mundasna Aa su`av gamnI
m|ymaH ]ImdŸ rajcHã mHidr Aavel Ke.
mumuÙuwa{ mundasna ke!laHk pdo-“rat idvs mne rheÔe r!n tmaruH” Aaid Aaje p`
wktonI Òw pr rmI ræaH Ke. wa{ mundas _prna pƒo p` Kpayela Ke.
]ImdŸna rHge rHgayela ke!lak jEn tem pa!Idar wa{Aone wiÉtnuH S=an j$rI laGya
krtuH htuH. Aa ma!e ke!lak mumuÙuAoAe fHD Aekƒ krI Aek mkan bH\aVyuH. nIce sa\uAone étrva
_pa]y Ane _pr wiÉt S=anmaH ]I xaHitna= wgvannI Ýit¤a krI.
]ImdŸ lFuraj SvamI, muin ]I l"mIcHdÒ muin, ]I cturlalÒ Aaid muing` varHvar
Aa _pa]ymaH iS=rta krta. AeAo]Ina smagme ]ImdŸÒ ÝTyenI ]âane wavwiÉt v\Rman
=taH sH. 1968maH ]I muin]I l"mIcHdÒna xuwhSte _pa]ymaH ]ImdŸ rajcHãdevna icƒp!nI
S=apna ={.
sH. r014maH ]I ÝemcHd xe@e nvuH mkan bH\avI _prna gaze ]I xaHitna= wgvannI t=a
baÔuna Aek qHDmaH ]ImdŸ rajcHãÒ t=a SvamI]I lFuraj Svaimna icƒp!onI S=apna krI Ke.
Aa mHidrna VyvS=apk ]I ngIndas qemcHdwa{ Ke. pe!lad talukanuH Aa gam Ke.
pe!lad Aa`Hd=I mo!r rSte TyaH jvay Ke.
19. ]ImdŸ rajcHã Sva|yay mHidr
devlalI
]I jyisHhwa{ naray`das lqptvalaAe sH. r0r1maH, {.s. 1964maH lgwg $a.
80,000/- na qceR ]ImdŸ rajcHãnuH Aa wiÉt\am devlalImaH bH\aVyuH Ke.
lgwg {.s. 1963maH temne temna imƒ ]I xxIkaHt A. mhetano sHpkR v|yo.
xxIkaHtwa{ k<pazudevna AnuragI hova=I Svawaivk rIte j k<pazudevnI vato temnI pase =tI.
vzI jyisHhwa{no kH@ p` m\ur hto te=I xxIwa{ ke!lIk vqt temnI pase wjn
saHwzvanI [CKa p` krta. Aek vqte tem`e k<pazudevnuH “bhu pu~y kera puHj=I..” Ae kaVy
temnI pase=I saHwzvanI [CKa krI. jyisHhwa{Ae Ae kaVy vaHCyuH Ane pKI gayuH. te kaVynI
temna pr F`I Asr ={. qas krIne nIcenI Aa be pHiktAonI :“huH ko` KuH? kyaH=I =yo? xuH Sv$p Ke maÌ” qÌH?
kona sHbH\e vzg`a Ke? raquH ke Ae pirhÌ?”
Aa kaVye jyisHhwa{nI k<pazudev ÝTyenI ij&asane F`I v\arI mUkI. Ae ij&asa
sHtoØvano xxIwa{Ae bnto ÝyTn kyÈ. sne 1964na ÔNyuAarImaH k<pazudevna \amna
dxRnnI tIv‡ [CKa sHtoØva jyisHhwa{, xxIwa{ t=a ANy ku!uHbIAo Agas gya. =oDa
idvsmaH p` TyaHnHu pivƒ vatavr` AnuwvI p‡waivt =ya. Agas=I nIkzI nar, vDva Aaid
pivƒ \amna dxRn krI pavn =ya. jyisHhwa{ t=a temna \mRpTnI saE. srojbhenne
k<pazudevmaH ivxe*ane ivxe*a ]âa =va lagI.
Aa ArsamaH devlalImaH temno bHglo bH\ato hto. temaH tem`e Aek SvtHƒ $m wiÉt
ma!e Alg raqvanuH nÞI kyuÅ Ane Ae Ýma`e krva ma!e mkannI baH\`ImaH =oDo ferfar p`
kyÈ. Aa mkan sH. r0r0na vExaq vdmaH ({.s. 1964 Ôun) pUruH =yuH. cEƒ vd p - ]ImdŸnI
pu~yiti=na idvse te mkanmaH raqela. wiÉtna $mmaH ANy wÉtjnonI hajrImaH k<pazudevna
icƒp!nI p\ram`I krI Ane te Aaqo idvs b\aAe wiÉt wjnmaH gaZyo.
te idvs=I roj raƒe inyimtp`e wiÉt krvanuH jyisHhwa{Ae nÞI kyuÅ. devlalImaH
wiÉt krva ma!enuH AavuH ko{ S=z n htuH, te=I dUr dUrna sein!oirymmaH=I p` loko Aavva
laGya, Ane pir`ame wiÉt ma!e raqelo $m p` nano pDva maHDyo, Ane jyisHhwa{ne nva
ivcarnI Sfur`a ={.
“wiÉtnuH \am FrmaH Ke to saE ko{ ivxeØ law n l{ xke. ma!e Ôe kH{k Ôher S=z
éwuH =ay to k<pazudevna wÉtne ivxeØ lawnuH kar` =ay”. AavI kH{k Aa„Sfuirt shj
ivcar`a temne AavI, Ane te ivcar`a AmlmaH mUkva tem`e cÊo gitman kyaÅ.
devlalImaHnI potanI mailkInI ke!lIk jmIn tem`e mHidrne ApR` krI Ane sH. r0r0nI
AØa#I pUi`RmaAe guÌ pUi`RmaAe mHidrnuH qatmuhUtR, k<pazudevna wÉt A. saE. nIlabhen xxIkaHt
mhetane xuwhSte =yuH. te pKI to idvs ke rat Ôeya ivna AdMy _Tsah=I mHidrnuH kamkaj
Aagz v\arva ma!e ]I jyisHhwa{, A.saE. srojbhen t=a ANy jno Aivrt pir]m
krva laGya. temaH k<pazudevnI k<pa¹iÚ ko{ AgMy rIte kam krI rhI htI Aevo ke!lak ÝsHgoAe
Anuwv p` =yo. AeAo b\ana pir]m t=a k<pazudevnI k<pa=I, maƒ car j mihnamaH mHidrnuH
baH\kam pU`R =yuH.
sH. r0r1nI kaitRkI pUi`RmaAe (1964na nveHbrnI 10 tarIqe) A.saE. nIlabhenna
xuw hSte k<pazudevnI ÝitmanI S=apna krvamaH AavI, t=a ]I ravÒwa{ Ke. desa{na
xuwhSte k<pazudevna icƒp!nI Ýit¤a krvamaH AavI.
Aa xuw ÝsHge muHb{ t=a ANy S=zoAe=I lgwg hÔr je!la mumuÙuAo AaVya hta.
svarna paHc=I ke ratna Aa@ su\I =oDa =oDa smyna AHtre wiÉtwjn, vaHcn, Ôp Aaidno
xuwwavpUvRk kayRÊm yoÔyo hto. Ane mumuÙuAoAe temaH wag lI\o hto. b\a mumuÙuAona
_taranI, temj Aahar ivgere Aapva ma!e pUrI sgvDwrI VyvS=a jyisHhwa{Ae potane qceR
krI htI.
mHidrna _prna wagmaH Sva|yay hol Ke. TyaH k<pazudevnuH mo!uH icƒp! raqvamaH AaVyuH
Ke. Ane nIcena wagmaH, {Drna phaD pr jevI ixla pr besIne k<pazudev bo\ Aapta hta
tevI xIla pr temnI Ýitma raqvamaH AavI Ke. mHidrnI baH\`I karmÄ! p+=ronI Ke, te=I
AHdr=I AaÔubaÔu=I deqav gufa jevo lage Ke. Aa=I mHidrnI nIcena wagmaH to ko{ pvRtnI
gufamaH muin |yanS= AvS=amaH be@a hoy tevuH vatavr` qDuH =ay Ke.
Aa mHidrnI baÔumaH =oDa AorDaAo ]I jyisHhwa{Ae bH\aVya Ke, TyaH mumuÙuAone
rhevanI sgvD Apay Ke. sa=e sa=e inyimt rsoDuH p` cale Ke. Ae!le bhargam=I wiÉtnI
[CKa=I devlalI jnar VyiÉtne rhevanI ke jmvanI ko{ tklIf nDe tem n=I.
devlalImaH samaNy rIte be vqt devvHdn, saHjnI AartI, raiƒnI wiÉt, vaHcn Aaid
=ay Ke. qas pvRna idvso jemke k<pazudevnI jNmjyHit, invaR` idn, Aa„isiâ idn, mhavIr
jyHit, pyuRØ`, idvazI Aaid idvsomaH lgwg Aaqa idvsno kayRÊm yoÔy Ke. Aa _praHt
ÔNyuAarI masnI AaqrmaH car idvs ma!e lgwg dr vØeR ixibr yoÔy Ke. temaH Aga_=I
nam nÇ\avI, wiÉtwjnna car idvsna wrck kayRÊmmaH wag l{ xkay Ke. F`aH mumuÙuAo
Aa kayRÊmmaH wag le Ke.
ko{p` mumuÙune ma!e SvtHƒ rIte wiÉt, vaHcn, Ôp Aaid krva ma!e mHidrna äar sday
quLla j rhe Ke.
“]ImdŸ rajcHã Sva|yay mHidr” devlalI trf=I ÝkaxnnuH kayR p` =ay Ke. {.s.1964
na nveHbr masmaH tenuH saE pheluH Ýkaxn =yuH “Sva|yay sHcy” temaH k<pazudevna pƒo, pdo t=a
ANy ke!lak pdonuH sHpadn krvamaH AaVyuH Ke AemaH ke!lak su\ara v\ara sa=enI AenI bIÒ
Aav<i¿ halmaH Kpay Ke. Ae pKI k<pazudevnuH Òvncirƒ AHg‡eÒmaH Ýg! krvanI ivcar`a
calI rhI Ke.
Aam devlalImaH Anekiv\ Ýv<i¿Ao calI rhI Ke Ane teno vhIv! ]I jyisHhwa{
sHwazI ræa Ke. TyaHnuH srnamuH Ke :
]ImdŸ rajcHã Sva|yay mHidr,
lamroD, devlalI.
r0. ]ImdŸ rajcHã mHidr
[Ndor
sH. 1998 na kartk masmaH ]I hIralalwa{ JverI t=a ]I &ancHã Nha!anI Ýer`a=I
mHidr ma!e Aek mkan raqvamaH AaVyuH. Tyarbad sH. 1998 maH fag` vd r na pU. ]I
b‡ïcarIÒ [Ndor p\ayaR Tyare Aemna xuw hSte ]ImdŸ rajcHãÒ prmk<pazudevna icƒp!nI
S=apna krvamaH AavI.
]I AHbalal jesHgwa{ p!el Aa mHidrna VyvS=apk Ke. Aa mHidr-vIr savrkr marke!
[NdormaH AaveluH Ke.
r1. ]I rajmHidr
Aahor (rajS=an)
Aa mHidr rajS=an Ýdexna Aahor gammaH AaveluH Ke.
Aa mHidrna inmaR`maH muQy Ýer`a prmk<pazudevna AnNy _pask pU. ]I lFuraj
SvamIÒnI =yel Ke. sHvt 1991 maH pU. ]I lFurajSvamI Aahor p\arela Tyare Aa mHidr
baH\vano sHkLp mumuÙusHFe krelo. sHvt 1993 maH ]I b‡ïcarI gov\RndasÒnI hajrImaH ]I
prmk<pazudevna icƒp!onI S=apna =yel. mHidrnI jGya nanI htI Ae!le y=a Avsre Aa
mHidrna coganmaH ivxaz rajmHidr bnavvanI wavna mumuÙuAona ñdymaH ræa krtI htI.
sHvt r001nI salmaH nUtn ivxaz mHidr bnavva ma!e Aahorna mumuÙuAoAe !Ip Aek@I krelI,
p` AaÔubaÔunI jmIn vqt jtaH mzxe Ae Aaxamane AaxamaH F`o vqt VytIt =yo.
sHvt r019 maH Aa wVy rajmHidrnuH baH\kam x$ kyuÅ. Aaj vØR sH. r0r3 na vExaq
sud 10na xuw idne Aa mHidrnI Ýit¤a ={ Ke.
ijnalymaH ivhrman wgvan ]I sIm\rSvamI Aaid ƒ` wgvannI Aars paØa`nI
suHdr ÝitmaAo, guÌ mHidrmaH(wUg<hmaH) ]ImdŸ rajcHãdevnI Aars paØ`nI suHdr Ýitma t=a
baÔumaH ]I —karnI temj ]I lFurajSvamInaH padukaÒnI S=apna, t=a swamHDpmaH (wiÉt
mHDp) ]I prmk<pazu ]ImdŸ rajcHãdev Aaidna icƒp!onI S=apna skl mumuÙu sHFe F`aH
_LlaspUvRk krI Ke.
Aa mHidrno vhIv! ]I mu¿a fulcHdÒ KogalalÒ bNda krta hta. teAo]Ina Avsan
bad hal ]I \mRcHdÒ fulcHdÒ bNda sHwaze Ke.
Aahor jva ma!e Amdavad=I idLhI jtI gaDImaH vCce jva{baH\ A=va falna S!exne
étrIne mo!r marft jvay Ke.
rr. ]ImdŸ rajcHã Aa]m :
hHip-diÙ` wart
jEno, xEvo Ane vE*`vonuH ÝacIn tI=R\am Aa hHip mEsurraßyna beLlarI ÒLlamaH
;guH!klhublI' reLvela{nna hoSpe! S!exn=I 7 ma{l dUr Ke. Aavva jva ma!e Aes.!I. bs
sivRsnI pUrtI sgvD Ke. hiryazo Ýdex Ane AEithaisk puratÀv-samg‡I iv¬wrna
yaiƒyone AhÄ qeHcI lave Ke.
Aaj=I Ýay: 1186493 vØR pUveR ßyare vIsma tI=Åkr wgvan ;]I muinsuv<tSvamIna
AnuyayI iv>a\romaH iv>aisâ raÔAo pEkI ramay` Ýisâ ;valI-suig‡v' ßyaH raßy krta
hta Ane teAonI raj\anI je ikiSHkN\a ngrI khevatI htI te j Aa iv>a\rwUim.
sn 1r36maH ivjyngrnuH inmaR`kayR ÝarHwayuH te phelaH AhÄ hemkU!ne ADIne _¿rIy
qI`maH hHipg‡am Ane diÙ`e k<*`apurmg‡am htaH. t=a ndI par wo! jEn tI=R htuH. hemkU! t=a
cÊkU! namna be jEn tI=È p` htaH. Aa ƒ`e tI=È idgMbr sHÝdayne Aa\In hta.
ngrne _¿r iknare barmasI ÝvahvazI tuHgwãa-ndI ASqilt Ývahe Ývhe Ke.
jEn tI=R hemkU!, jEn tI=R cÊkU! _pr ke!lak ijnalyona qHDeronI ivqrayelI
ivSt<tsamg‡I njre Ôevay Ke. AhÄna ƒ`ey jEn tI=Èno _Lleq jemaH Ke te ¬etaMbr-idgMbr
_wy sHÝdayne maNy Ait ÝacIn tI=RvHdna Stoƒ ;sdwkTya'maH kæuH Ke ke :“k`aR!e hekkU!e ivk! trk!e cÊkU!e c wo!e, ]Im¿I=Rkra`amŸ ÝitidvsmhH tƒ cETyain
vNde”.
cÊkU!nI nIce _¿raiwmuqI veheta jl-Ývahne loko cÊtI=R khe Ke Ane temaH Snan krI
potana wvowvna pap-tap smaVyano sHtoØ mnave Ke.
]ImdŸ rajcHã Aa]m-S=apna :
hemku!nI pUvR idxamaH sDkne ADIne ƒIsek Aekrna ivStarvazuH sa\ar` ëca{ \ravtuH
Aek ixqr Ke, jene rTnkU! khe Ke. tena pUvR KeDe matHgpvRt Aavel Ke. rTnkU! _pr laHbI mo!I
gufaAo t=a ke!lIk nanI gufaAo, Ýak<itk car kuDo, nana qetro, Ane bakIno pu#vI ixlamy
ivStar Ke. jena _pr iv.sH. r017na AaØa# sudI AekadxIAe ]ImdŸ rajcHã Aa]mnI S=apna
F`a j _Llas pUvRk yoganuyoge ={.
Aa Aa]mna ÝaduwaRvmaH t=aÝkarna kmÈdye ]I wãmuin muQy inim¿ bNya.
TyaH hHip-thsIldar gu`anuragI ]I blilHgPpa Aaid ]I wãmuinna sTsHgmaH AaVya.
tem`e hoSpe! kÇg‡esna vtRman Ýmuq Aes.pI.JvercHd jEn Aaid smÙ Aevo ÝStav mUkyo ke Ôe
tme SvamIÒne hHipmaH rhevanuH kbUl kravo to Aa]m ma!e rTnkU! _prnI marI jmIn huH fIp!e
AapuH.” Aa ÝStavne teAoAe shØR v\avI lI\o Ane jmIn ËIp!e mzI.
nam kr` :
p!o kya namno bnavvo Ae ÝÆ _piS=t =taH ]ImdŸ prmk<pazudevna AlaEikk Òvn
sMbN\I ke!luHk v`Rn krIne ]I wãmuinAe saEno Aadrwav peda kraVyo Ane pKI ;]ImdŸ
rajcHãAa]m' na namno p!o krvo Aem nÞI kraVyuH. Aa ÝdexmaH t=a Ýkarna Ýcarna
Awave prmk<pazu ÝTye ko{ ]âa-wiÉt \ravnar nhotaH. p` ]I wãmuinna ÝTye pUvR
pircyne lI\e ke!lakne iv¬as hova=I teAoAe temnI vat manI. iv.sH. r017na AØa# sudI
AekadxIAe F`a j _Llas pUvRk Aa ;]ImdŸ rajcHã Aa]mnI S=apna ={, gufamHidrmaH
prmk<pazudevna icƒp!nI S=apna krvamaH AavI Ane !^S!I mHDz rCyuH. inmaR`kayR Aagz
v\va maHDyuH.
hHip Ý=m-ctumaRs pU`R =ya pKI ram nvmIna idvse nÒkmaH AavelI k<*`purm
ÔgIrmalIk AaneguHdI-raßyna rajguÌ, ramanujsHÝdayna vyov<â AacayR ]I tozPpacayeR]I
wãwuinne hoSpe!nI ÔherswamaH l{ j{ Ývcn kraVyuH. Aa|yai„k ¹iÚAe ramay`na
paƒonuH v`Rn saHwzI teAo Ýmuidt =ya. _LlasmaH AavI j{ teAoAe éwa ={ Ôher kyuÅ kehHip rTnkU! _pr Amara hÞnI je wUim Ke te je!lI Ôe{Ae te!lI Aaj=I huH pU. SvamIÒne
cr`e sadr we! \ruH KuH. swajnoAe Aa we!nI Anumodna VyÉt krI. mEsur raßyna te vqtna
g<hÝ\an Aar-Aem. pa!Il Aa]mnI mulakate p\ayaR, Ane Ýwaivt ={ Aa rTnkU! _pr je
srkarI wUim htI te Aa Aa]mne we! krI ËIp!o kravI AaPyo. teAo Avar nvar Aa
Aa]mnI mulakate Aave Ke. Aa Ýma`e k<pazunI k<pa=I j Aa Aa]mne 30 Aekrna ivStarvazuH
Aa rTnku! AaquH ËI marke! Aof veLyu=I mZyuH Ke. AenI sa=e prmk<pazudevna namnI sugH\
diÙ`-wartmaH svRƒ ÝsrI g{.
Aa]m Ane VyvS=a :
rTnkU! _pr gmna-gmn ma!e A#I flaÅg VyviS=t pg rSto, be mo!I gufaAo, Aa@ek
nanI gufaAo, Aek mo!I gufamaH cETyaly, ßyaH ]I cHãÝwSvamInI paØa` ÝitmaÒ t=a ]I
pa¬Rna=ÒnI \atunI p‡itmaÒ ibrajman Ke. surMy paØ` ÝitmaÒ, cr` icî t=a temna
icƒp!o S=aipt Ke. jemnI sNmuq be vqt sTsHgwiÉt inyimt =ay Ke. VyviS=t
wojnaly, jemaH sTsHg A=eR Aavta jEnone bHne !Hk ËI wojn Apay Ke. bheno t=a
wa{Aone ma!e étrvana Ôuda Ôuda Aavas Ke. t=a ke!lak waivkoAe potane qceR baH\ela
invasS=ano p` Ke. ihsab ÝTyek kaitRk pUi`RmaAe pirÙI` pUvRk swamaH Ôher kray Ke. Aa
sHS=ana ma|ym=I ATyar su\ImaH hÔrek nv-nva waivko ]ImdŸ prmk<pazudeve icH\ela magR
ÝTye ]âavan =ya Ke Ane =ta Ôy Ke. rhevanI sgvD v\taH te sHQya _¿ro¿r v\e AevI
sHwavna Ke.
sa\iky inymavlI :
1. mtpH=na Aag‡hono pirTyagna isâaNtanusar \mRsmNvy. r. sºVysn,
raiƒwojn, kHdmUzAaid Aw"ywojn, t=a Ab‡ïcyaRidna TyagnI y=axiÉt Ýit&a pUvRk
Aa„wan Ane vItragtano AWyas. 3. svar-saHj VyiÉtgt ikHva samudaiykp`e in\aRirt
wiÉt-ÊmnuH Aara\n, samaiyk-Ýit-Êm`Aaid AavXyk iÊya krvI hoy tene pot-potanI
rItIAe krvanI KU!. 4. Ýit rivvare m|yrait pyÅt Êmbâ wiÉt-Sva|yay Ane mHƒ\UnnuH
samUihk Aara\n, t=a Ýit-pUi`RmaAe AqHD raiƒnuH Ýog‡am jemaH wiÉt, pÙaidAitcar,
Aalocna, qam`a, wjno Ane mHƒ\Un, Ýwate Ýa=Rna, p. idvazIna ƒ` idvs Ahoraƒ
samUihk AqHD mHƒ\Un. 6. ]ImdŸ prmk<pazunI jNm t=a pu~y iti=Ae temj pyuRØ` Aaid
pvÈmaH ivxeØ AayojnpUvRk Aara\na 7 Ýit-idn svare 9-10aa t=a bpore raa-4 inyimt
sTsHg Sva|yay.
23. ]ImdŸ rajcHã mHidr
v!am`
v!am` wal ÝdexmaH \ozka talukamaH ƒ`ek hÔrnI vStIvazuH nankDuH gam Ke. te
gamna vela`I ku!uHbmaH ]I lFuraj SvamI (Ýwu]IÒ)no jNm sHvt 1910 maH Ai¬n vd 1
na roj =yelo teAo]I ]I devkr`Ò muin sa=e qHwat mukame S=ankvasI sHÝdaymaH sH. 1940
nI sale dIiÙt =yela Ane Tyarbad sH. 1946 maH qHwat invasI ]I AHbalalwa{
lalcHdwa{na yoge p.k<. ]ImdŸ rajcHã sa=e Ý=m smagm =yelo.
Aa pKI F`aH mumuÙuwa{Aone ]I lFuraj SvamIAe (Ýwu]IÒAe) ]ImdŸ rajcHã trf
lÙ kraVyo. te pEkInI mumuÙuwa{AomaH=I pe=apur invasI ]I hIralal Aem. JverIAe ]I lFuraj
SvamIna Smark$pe teAo]InI jNmwUim v!am`maH ]ImdŸ rajcHã mHidr bH\avva sHkLp krelo
Ane te ma!e sHvt r000 maH ]I gulabcHdwa{na ha=e qatmuhURt kravI paya pUrela. Tyarbad
]I nar mumuÙu mHDz t=a ]I kaiv@ana ke!lak mumuÙuwa{AoAe sarI AevI rkm qc±ne be
mjlanuH suHdr AalIxan mHidr pU. wa{]I m`Iwa{ r`KoDwa{nI Ýer`a=I temj temna
magdxRn Ýma`e baH|yuH Ke. ]I mi`wa{Ae p` kaym TyaH rhI F`I tklIfo ve@I, jhemt _@avI,
tn, mn, \n=I Aa mHidr baH\vamaH seva krI Ke Ane Aa mHidrmaH p. k<. dev ]ImdŸ rajcHã t=a
]I lFuraj SvamI (Ýwu]Ina) icƒp!onI S=apna sH. r0r3 Aaso vd 1 na roj krI Ke.
sdr mHidrnuH !^S!, nHbr 976-Ae =I nÇ\avel Ke. Aa mHidrna halna Ýmuq nar invasI
]I ramwa{ r`KoDwa{ p!el Ke.
r4. ]ImdŸ rajcHã &an mHidr
Fa!kopr(muHb{)
sH. 1976 {.s. 1910 maH narna Sv. ]I r`KoDwa{ lqawa{ p!el (wa{]I) tem`e
Fa!koprmaH 17 idvs Aek srqo wiÉt-wjno kayRÊm _jVyo. jemaH Fa!koprmaH=I temj
muHb{=I F`aH mumuÙuwa{-bhenoAe Aa kayRÊmmaH nIyimt hajrI AapI, law l{ bhu j
Ýwaivt =ya. temnI (wa{]I) slah Anusar Fa!koprna ke!lak wa{ bhenoAe snavad
]ImdŸ lFuraj SvamI(Ýwu]IÒ)na dxRn smagmno law lI\o. Aam Aa wUimmaH stŸna bI
ropayaH. {.s. 19p9 maH Fa!koprna sat mumuÙuwa{AoAe mzI ]ImdŸ rajcHã &an Ýcark
simit rcI Ane ]ImdŸÒna &an saihTyno Ýcar ]ImdŸ rajcHã Aa]m Agasäara Kpayela
puStko=I x$ kyÈ. muHb{maH wiÉt-wjnna kayRÊmo go@Vya. muHb{nI jnta Aa kayRÊm=I
Ýwaivt ={. Ane SvtHƒ mkan ma!enI maHg`I x$ ={. muHb{na ]I m`Iwa{ kLya`Ò xe@e
$pIAa pHdr hÔr=I Aa &an mHidrnI x$Aat kravI Ane tene yoGy jmIn mezvva muHb{maH
svRƒ Ýyas krtaH Kev!e ]ImdŸÒna gu`anuragI saE mumuÙuAona sa= Ane shkar=I Fa!koprmaH
Aa ]ImdŸ rajcHã &an mHidr mUitRmHt bNyuH. jenI _dŸFa!n ivi\ ]ImdŸ rajcHã jNm xtaBdIne
idvse sH. r0r4 na kartIk pUi`RmaAe inr\arel =yel Ke. Aam Aa &anmHidr muHb{ne AaHg`e
wiÉt-wjnnuH AneruH \am bNyuH. Aa &an mHidrna mkannuH baH\kam Aaxre $a. car laqnuH =va
Ôy Ke¸ temaH wÇytzIAe 800 puÌØo besI xke tevI sgvDta vazo swaqHD Ke, _plo maz
rp0 bheno ma!eno wiÉtqHD Ke, tenI _prno maz vaHcnaly-puStk sHg‡h t=a Ýkaxn qatuH Ke
m=aze quLlI AgasImaH Aek hÔr wa{-bheno besI xke tevI sgvDta vazo qHD Ke,
prmk<pazudevna iviv\ AvS=ana icƒp!o, Aa„isiâ t=a te lqtI vqtnuH mo!uH icƒp!
temj ]ImdŸÒna F`aH suvakyo _praHt j$rI bIÒ sgvDo p` krvamaH AavI Ke. Aa &an
mHidrnuH rÒS!DR !^S! krvamaH AaVyuH Ke.
!^S!IAo Aeno vhIv! kre Ke.
rp. ]ImdŸ rajcHã Sm<it g<h-
moMbasa AaiËka.
vvai`ya=I pU. jvlbene moMbasamaH Aek wa{Ae bH\avel ]ImdŸ rajcHã Sm<itg<hnI
maihtI moklI Ke.
Aa Sm<itg<h TyaH Smxan wUimmaH baH\el Ke.
r6. ]ImdŸ rajcHã &anwHDar :
Amdavad
“]ImdŸ rajcHã &anwHDar” namnI saihTy Ýkaxn ma!enI sHS=ano smavex Amdavad
mukame gujrat iv>apI@ sHcailt puratÀv mHidrmaH krvamaH AaVyo hto. prHtu puratÀv mHidr
bH\ =taH hve ;]ImdŸ rajcHã&anwHDar' gujrat iv>apI@ clave Ke.
]I gujrat iv>apI@ trf=I ;]I rajcHã jyHtImaza' Ýisâ =ay Ke. AemaH Aaj su\I
tÀv&anne lgtaH KAek puStko Ýisâ =yaH Ke. AemaH ]ImdŸ rajcHãk<t ;Aa„isiâxaÏ' Ane
;]ImdŸ rajcHãnI ¹iÚaHtk=aAo' Aaidno smavex =ay Ke.
]ImdŸ ÝTye wiÉtvHt wa{AoAe potpotanaH gamomaH sTsHg wiÉtna inim¿e ]ImdŸ
rajcHã mHidronI S=apna krI Ke. AevaH SmarkonI maihtI _pr Ýaº =ya Ýma`e AapI Ke. Aa
isvay sImrDa, v#va`, beHGlor Ane vDalI vgere S=zoAe ;]ImdŸ rajcHã mHidr'nI S=apna
krvamaH AavI Ke.
]ImdŸ rajcHãna Aa„anuwvI saihTyne sa\na=I AakØaRta wÉtono smuday v\to Ôy
Ke tem tem _pasna-sa\nanaH S=ano mHidro Smark$pe v\taH Ôy Ke.
Aa b\aH Smarko krtaH ]ImdŸ rajcHãÒnuH saE=I ]e¤ Smark to ]ImdŸna ÒvnsHdexne
JIlIne y=axiÉt ÝyTn krI Aa„a=R sa\va m=taH saE ]ImdŸ-wÉt mumuÙujno j Ke. AevaH
mumuÙujno ]ImdŸnI stŸixÙane Aa„satŸ krI pivƒ tI=R\am smaH bnI xke Ke Ane teAonaH
AHt:kr`$pI mHidrmaH k<pazudevno sda vas Ke.
Kev!e k<pazudevnaH pivƒ cr`kmzmaH mStk nmavI Ýa=±Ae :
;xuH p‡wucr` kne \ruH, AaTma=I saE hIn¸
te to ÝwuAe Aaipyo vtuÅ cr`a\In'.
Aa„isiâxaÏ ga. 1rp

Documentos relacionados

nam iv)ya9IRA one ` Aek

nam iv)ya9IRA one ` Aek (39) ta. 25/11/08 na roj holma& 0o. Ð 9I ÉÉ na iv)ya9IRAo ne [aI. jvahr-a: g7vI Ae -artIy s&Sk Leia mais

Cristal Angel PreOrder

Cristal Angel PreOrder b naark rkan an kul u it anda bernafas sep panjang g ha hari.i.i.

Leia mais