Untitled

Transcrição

Untitled
inflacia
2006 weli, gansakuTrebiT misi meore naxevari inflaciuri rom iq­ne­boda, es
xelisuflebisa da eqspertTa mier navaraudevi da gaTvlili iyo. saqarTvelos
parlamentma, erovnulma bankma da mTavrobam wliuri inflaciis saprognozo
maCvenebeli 7%-is farglebSi gansazRvra. zamTris TveebSi inflacia SedarebiT
maRalia. wliuri inflaciis 40%, rogorc wesi, noember-dekemberze modis,
magram zafxulSi, kerZod, ivlisSi _ yvelaze deflaciur periodSi, wliurma
inflaciam 14,5%-s miaRwia. bunebis mier naboZebi fasdakleba ar moxda da
mxolod erTi TviT iyo 0,2 procentiani deflacia. inflaciur procesebs
Tavisi gamomwvevi mizezebi aqvs. ZiriTadad iTvleba, rom 2006 wels sagareo
faqtorebma gamoiwvia inflacia _ gazsa da navTobze fasebis mkveTrma zrdam da
ara monetarulma faqtorma, biujetis deficitma an damatebiTma fuladma emisiam.
xelisuflebam Zalian kargad icis, rom aucilebelia inflaciis saprognozo
maCveneblis dinamikis zomier CarCoebSi moqceva da egzogenur faqtorebze
zemoqmedeba, vinaidan `am faqtorebis zegavlena imdenad farTomasStabiania,
rom inflaciuri molodinis angariSgasawev matebas iwvevs da aucilebelia
monetaruli instrumentebiT zemoqmedeba~ (roman gociriZe).
oqtomberSi inflacia 10,2%-mde Camovida. stabiluri grZelvadiani eko­
nomikuri zrdisTvis aucilebeli piroba dabali da prognozireba­di
inflaciaa. amitomac mTavrobis mizania fasebis stabilurobis uzrunvelyofa,
dabali da prognozirebadi inflaciis SenarCuneba. amasve urCevs mas
saerTaSoriso savaluto fondis misiac, romelmac, saqarTveloSi mimdinare
inflaciis procesebis fonze, orjer gaakeTa daskvna. agvistos bolos savaluto
fondma rekomendacia misca da sTxova mTavrobas gaemkacrebina finansuri da
monetaruli politika, vinaidan xarjebis Sez­Rudva, Semcirebuli deficiti,
rezervebisa da `farTo fulis~ mcire tempiT zrda moTxovnis zewolis
Semcirebis saSualebas Seqmnida. Sesabamisad biujeti 1,8%-iT unda SezRuduliyo
da 2006 wlis bolosaTvis SesaZlebeli iqneboda inflaciis maCvenebeli
10%-mde Semcirebuliyo. sava­luto fondis misiam aseve daafiqsira Cvens
ekonomikaSi beneficari _ uaryofiTi ekonomikuri balansi importis
eqsportTan mimarTebaSi.
2-12 dekembers saqarTveloSi samuSao vizitiT imyofeboda fondis misia
axlo aRmosavleTisa da Sua aziis departamentis saerTaSori­so savaluto
fondis sammarTvelos ufrosis jon veikman-linis xel­mZRvanelobiT.
misiam isev Seiswavla Cveni qveynis ekonomikuri da finan­suri stabiluroba da
xelisuflebasTan aqtiuri konsultaciebi gamarTa. mTavari rekomendaciebi
isev ZalaSi rCeba: mkacri finansuri da monetaruli politika. aseve misi mizani
iyo bolo periodSi ganviTarebuli ekonomikuri movlenebis mimoxilva da
ruseTis mier saqarTvelos mimarT ganxorcielebuli ekonomikuri embargos
Sedegebis gansazRvra. ruseTis embargos miuxedavad, jon veikman-linis SefasebiT
2006 wels saqarTvelos ekonomikuri zrda kvlavindeburad myaria, realuri
zrda ki daaxloebiT 8%. ruseTis ekonomikuri embargos Sedegad mimdinare
angariSis deficiti 250-300 milioni aSS dolariT gaizrdeba. mTavroba
aRniSnuli deficitis Sevsebas ucxouri didi kapitalis SemodinebiT da
turizmis seqtoridan Semosuli gazrdili SemosavlebiT varaudobs. inflacias
sainvesticio nakadi SeaCerebs, Tanac am gziT moxdeba Warbi fulis masis
sterilizacia.
laris kursi dRes absoluturad optimaluria da dazRveulia mkveTri
ryevisagan, rac nebismier investorsa Tu mewarmes mSvidi, gawonasworebuli
dagegmisa da dabandebis saSualebas miscems. miuxedavad amisa, xelisuflebas
inflaciis dabali procentis SenarCuneba sakmaod gauWirdeba, vinaidan axali
wlidan energomatareblebze fasebis zrda inflacias seriozul problemebs
Seuqmnis da xelisuflebas mainc mouwevs gansazRvros, saidan gvelis ufro didi
safrTxe: sakuTriv maRal inflaciaSi Tu susti moTxovnis gamo ekonomikis
zrdis SenelebaSi. dReisaTvis am metad problemur da mtkivneul sakiTxebze
saubroben parlamentarebi, eqspertebi da Cveulebrivi moqalaqe.
2006
weli
i n f l ainflacia
cia
irakli kovzanaZe _
saqarTvelos parlamentis safinanso-sabiujeto
komitetis Tavmjdomare
fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebi~
inflacia erTniSna niSnulamde dava
inflacia samomxmareblo bazarze fasebis saerTo donis awevaa, romlis drosac adgili aqvs mcdelobas, aRdges darRvuli balansi, wonasworoba mimoqcevaSi myof, erTs mxriv, produqciisa da momsaxurebis
saerTo Rirebulebasa da, meores mxriv, fulad masas Soris. rodesac
mi­moqcevaSi ufro meti fulis masaa, vidre saqoneli (am ukanasknelis ja­
muri Rirebuleba), sabazro ekonomikis `uxilavi xeli~ axorcielebs
saqonlisa da fulis masis Soris wonasworobis aRdgenas. swored am
wonasworobis aRdgenis masStabi, sxvaoba fasebis `Zvel~ da `axal~ doneebs Soris aris inflacia, romlis gamomwvevi mravali mizezi arsebobs,
rogorc saSinao, ise _ sagareo. Cven unda vicodeT da vecadoT, ramdenadaa SesaZlebeli, inflacia erTniSna maCvenebelze Camovides. roca fulad-sakredito politika davamtkiceT, saSualod 7%-iani inflacia iyo
navaraudevi. zafxulSi, kerZod, agvistoSi, inflaciam 14,5% Seadgina, Semdeg _ 13,6%, pirveli oqtombris mdgomareobiT 12,5 procentia.
inflaciis SesaCereblad qveyanaSi kompleqsuri RonisZiebebi tarde­ba.
saqarTvelos mTavroba, erovnuli banki da finansTa saministro erTob­
livad muSaoben inflaciis SesaCereblad. upirvelesad, gaTvaliswinebulia, sistemaSi ramdenad SesaZlebelia likviduri aqtivebis Semcireba.
amisaTvis gamoyenebulia fulad-sakredito operaciebis yvela berketi:
sakredito da sadepozito aqciebi, sabiujeto xarjebis Semcireba da sxv.
rac Seexeba laris kurss, mTeli 2006 wlis manZilze erovnuli bankis
mcdeloba mimarTuli iyo laris kursis gamyarebisken. msoflio bazris
fasebi, kerZod, sawvavis gaiafeba aisaxeba Cvens ekonomikaze, Tumca momentalurad ara. CvenTan sawvavi gaiafda, momavalSi, SeiZleba, kidev ufro
gaiafdes. saqarTvelos bazarze sawvavis garkveuli maragia dagrovili, Tumca fasebis klebis tendencia aSkaraa da es sagrZnoblad waadgeba
fasTa indeqsis Semcirebas. gasagebia mosaxleobis SiSi, panika imis gamo,
rom bazridan saqoneli, kerZod, sursaTi gaqreba da winaswar iWeren
saqarTvelos parlamenti
119
2006
weli
inflacia
inflacia
Ta­darigs. amiT sargebloben vaWrebi da TviTneburad zrdian fasebs,
magram fasebis momateba-Semcirebis saqmeSi saxelmwifo ver Caereva,
sabazro ekonomika iseTia, rom Tavad unda da­re­gulirdes. bazari ki aucileblad gajerdeba, Canacvleba moxdeba da saqoneli Semova evropidan,
ukrainidan, TurqeTidan, yazaxeTidan da a.S.
imave sawvavTan dakavSirebiT: ruseTidan viRebdiT sawvavs, axla Semodis bulgareTidan, rumineTidan, azerbaijanidan... aseve moxdeba sxva­dasxva
produqciazec.
Cven vcdilobT, sabaJo procedurebi gavamartivoT da gavamartiveT kidec _ axali sabaJo kodeqsi miRebulia. tarifebi SevamcireT da es mosaxleobis cxovrebis donesa da pirobebzec unda aisaxos. marTalia, 2007
wels am mxriv biujetSi 190 milioni lariT naklebi Semova, magram es gamoiwvevs importuli produqciis gaiafebas da xels Seuwyobs inflaciis
maCveneblis Semcirebas. amisaTvis ki saxelmwifo yvelafers gaakeTebs.
Seamcirebs Tu ara parlamenti 2007 wlidan socialur da saSemosavlo
gadasaxadebs? _ es, jerjerobiT, calkeuli deputatis mosazrebaa. roca amas
`inflaciis maRali
kanonproeqtis saxe miecema, Semdeg vimsjelebT gadasaxadebis Semcirebaze.
maCvenebeli sazianoa
Tumca es erTi mimarTulebaa, meorea sabiujeto moTxovnebi _ xarjebi, socia­
yvela qveynisaTvis.
luri sfero, romelzec 2007 wels erTi miliardi laria gamoyofili.
maRali inflacia
gansakuTrebiT saziano
2007 wels xelfasebis garkveuli zrdacaa nagulisxmevi, magram aseve
mox­deba kadrebis optimizacia.
iqneba saqarTvelosTvis~.
imave sawvavTan dakavSirebiT: ruseTidan viRebdiT sawvavs, axla Semo­
dis bulgareTidan, rumineTidan, azerbaijanidan... aseve moxdeba sxva­
robert
dasxva produqciazec.
kristianseni
Cven vcdilobT, sabaJo procedurebi gavamartivoT da gavamartiveT ki-
saerTaSoriso savaluto
dec _ axali sabaJo kodeqsi miRebulia. tarifebi SevamcireT da es mosax-
fondis warmomadgeneli
leobis cxovrebis donesa da pirobebzec unda aisa­xos. marTalia, 2007
saqarTveloSi
wels am mxriv biujetSi 160 milioni lariT naklebi Semova, magram es gamoiwvevs importuli produqciis gaiafebas da xels Seuwyobs inflaciis
maCveneblis Semcirebas. amisaTvis ki saxelmwifo yvelafers gaakeTebs.
`ekonomikis iseTi
mniSvnelovani fenomenis,
Seamcirebs Tu ara parlamenti 2007 wlidan socialur gadasaxadebs?
_
es, jerjerobiT, calkeuli deputatis mosazrebaa. roca amas kanon-
romelzec mTeli
proeqtis saxe miecema, Semdeg vimsjelebT gadasaxadebis Semcirebaze. Tumca
qveynis keTildReobaa
es erTi mimarTulebaa, meorea sabiujeto moTxovnebi _ xarjebi, social-
damokidebuli, marto
uri sfero, romelzec 2007 wels erTi miliardi laria gamoyofili.
erTi parametriT _
umuSevrobis doniT _
2007 wels xelfasebis garkveuli zrdacaa nagulisxmevi, magram aseve
moxdeba kadrebis optimizacia.
ganxilva ar SeiZleba.
sxva indikatorebic xom
unda vnaxoT?~
soso arCvaZe
ekonomikuri eqsperti
`rezonansi~
120
saqarTvelos parlamenti
2006
weli
i n f l ainflacia
cia
vladimer papava _
saqarTvelos parlamentis safinanso-sabiujeto
komitetis Tavmjdomaris moadgile
fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebi~
mTavroba konkretul nabijebs ar dgams
inflacia sakmaod rTuli Temaa. saerTaSoriso savaluto fondis
warmomadgenelma saqarTveloSi robert kristiansenma seqtembris dasawyisSi gaakeTa gancxadeba da dawera werili: inflaciis maRali wliuri
donis ganmavlobaSi _ 2005 wlis ivlisidan 2006 wlis ivlisamde _ inflaciam 14,5% miaRwia. ra SeiZleba iTqvas amis Sesaxeb dRes? _ CvenTan
inflaciis donis maCveneblis Semfasebeli organo statistikis departamentia. me, piradad, dResdReobiT am departamentis arc erT cifrs ar
vendobi, is arasrulyofili struqturaa da daSvebulia didi institucionaluri Secdoma: statistikis departamenti Seyvanilia ekonomikuri
ganviTarebis saministros SemadgenlobaSi da dawesebuleba, romelmac
praqtikulad unda mogvces realuri suraTi, rogor muSaobs mTavroba,
imyofeba mis daqvemdebarebaSi, politikuri zewolis qveS.
bunebrivia, ar vsaubrob karg da cud ministrze, karg da cud premier­
minis­trze, aq aris interesTa konfliqti da, aqedan gamomdinare, statistikis de­partamentis mier mowodebuli informacia kiTxvis niSnis
qveS dgas. amas adasturebs Tundac erTi faqti: cota xnis win statistikis
departamen­tis Tavmjdomare Seicvala _ mizezi ar gaxmaurebula. SesaZlebelia, yofil Tavmjdomares `gaepara~ umuSevrobis, siRaribis donisa da
infla­ci­is zrda.
dRes mTavroba acxadebs, rom inflacia mcirdeba. me gamixardeba, Tu
es simarTles Seesabameba, magram dRevandel viTarebaSi, roca qveyanas damoukidebeli statistikuri samsaxuri ar gaaCnia, vimeoreb, statistikis sammarTvelos mier mowodebuli informacia CemTvis miuRebelia. aseve miuRebelia am sakiTxze eqspertTa mosazrebebi. TiToeuli eqsperti subi­eqturia,
maTi interesebi sakuTari jibidan gamomdinareobs, jibe ki yvelas gansxvavebuli gvaqvs, eqspertTa Sefasebebi _ qveyanaSi inflacia amdeni Tu imdenia _
subieqturia da, Cemi azriT, araseriozuli iqneba, am Temaze msjeloba gavagrZeloT. eqspertTa Sefasebebi ar aris is informacia, romelze dayrdnobiT Cven gadawyvetilebebi unda miviRoT, iseve, rogorc statistikis departamentis mier mowodebuli cifrebia nakleb saimedo.
saqarTvelos parlamenti
121
2006
weli
inflacia
inflacia
mTavrobas unda, inflacia Seamciros. es CemTvis erTmniSvnelovania: arc
erT mTavrobas ar surs, `inflacia gaeqces~. erovnuli banki yvelanairad
cdilobs iseTi fulad-sakredito politika gaataros, romelic inflacias moTokavs. amis Tqmis uflebas maZlevs erovnuli bankis prezidentis
kompetencia qveynis fulad-sakredito politikasTan mimarTebaSi. imis
Tqma, inflaciis donesTan dakavSirebiT, ramdenad sinqronulad muSaobs
mTavroba da erovnuli banki, sakmaod Znelia. erovnuli banki cdilobs
moTokos, Seamciros inflacia, samwuxarod, msgavs qmedebas mTavrobis
mxridan ver vxedav. Cvennair qveynebSi yvelaze misaRebi done inflaciis
zrdisaTvis 6%-ia. erTniSna done zomieria, orniSna da meti _ gaWenebuli, amitomac aris cda, gaWenebidan zomieramde Camosvlisa, zemoaRniSnuli
mizezis gamo, dRes ar viciT, zustad ramdenia inflacia da, aqedan gamomdinare, im struqturis mimarT Cemi damokidebulebac nihilisturia.
rac Seexeba laris dolarTan mimarTebas, es sxvadasxva Temaa: orive
komponenti, ra Tqma unda, kavSirSia erTmaneTTan, Tumca SeiZleba damoukidebladac arsebobdes. SesaZlebelia, qveyanaSi iyos inflaciis maRali done, magram gacvliTi kursi _ SenarCunebuli. gacvliT kursTan
mimarTebaSi me nakleb safrTxes vxedav _ batoni roman gociriZis kompetenturobis, kvalifikaciisa da profesionalizmis gamo. ufro didi
safrTxe inflaciis mxriv gvelodeba, magram saqarTvelos mTavroba mis
Sesamcireblad raime konkretul nabijebs ar dgams, me amas ver vxedav.
mixeil jibuti _
eqsperti, profesori
saqarTvelos mainc gaumarTlebs
savaluto fondis daskvnaSi miTiTebulia: `2004 wlidan ekonomika
swo­rad imarTeboda da, miuxedavad imisa, rom dRes saqarTveloSi
eko­nomikuri zrda kvlavindeburad myaria, ekonomika mniSvnelovan inflaciur zewolas ganicdis~. aprilis bolos inflacia 6% iyo. agvistos
dasawyisSi _ 14,5%. ra aris aseTi mkveTri cvlilebis mizezi?
saqarTveloSi inflaciis Sesaxeb informaciis miReba SeiZleba saqar­
Tvelos erovnuli bankis 2006 wlis gamocemebSi: `inflaciis mimo­xilva (II
122
saqarTvelos parlamenti
2006
weli
i n f l ainflacia
cia
kvartali),~ `monetaruli da fiskaluri mimoxilva (seqtemberi),~ `moneta­
ruli da sabanko statistikis biuleteni (ianvar-seqtemberi, 2006),~ aseve
seb-is veb-gverdze _ www. nbg.gov.ge. am wyaroebis mixedviT wliuri inflacia ianvridan-seqtembramde aseTia: I _ 5,2; II _ 5,1; III _ 4,6; IV _ 6,0; V _ 10,0;
VI _ 11,4; VII _ 14,5; VIII _ 13,4; IX _ 11,2 procenti.
ekonomikur TeoriaSi dadgenili principia: Tu qveyanaSi `mTavroba beW­
davs~ bevr fuls, maSin fasebi izrdeba, anu adgili aqvs inflacias _ eko­no­­
mikaSi fasebis saerTo donis zrdas. Tumca am zogad princips mravali konkretuli mizezi aqvs _ konkretul adgilas da konkretul situaciaSi. ucvleli
rCeba erTi ram: Warbi fuli mimoqcevaSi. saqarTveloSic igive zogadi kanonzomierebebia. inflacia yvelgan fuladi fenomenia. Sesaba­misadac inflaciuri naxtomis mizezi uzogadesi saxiT mimoqcevaSi fulis siWarbea.
inflacia, rogorc procesi, sxvadasxva mimarTulebiT, maT Soris investiciebis SemcirebiT, axdens zewolas ekonomikur zrdaze. am sakiTxTan dakavSirebiT, saqarTveloSi saerTaSoriso savaluto fondis mudmivi warmomadgenlis robert kristiansensis statiaSi _ `saqarTveloSi
inflaciis Sesaxeb,~ romelic seqtembris dasawyisSi ramdenime gazeTSi
erTdroulad gamoqveynda, TiTqmis sityva-sityviT igive wavikiTxe, rac
Tqven mier moxmobil citataSia naTqvami. es swori poziciaa.
yvelaferi ruseTis bralia Tu, gareganTan erTad, Sinagani mizezic
bevria. eqspertebi, ruseTTan gauaresebuli urTierTobis garda, cud
sainvesticio garemos, biznesgaremos SezRudvas asaxeleben...
radgan inflacia ukve ramdenime Tvea grZeldeba, mizezic mravalgva­
ria: SeiZleba fulis masa gaizardos saqonlisa da momsaxurebis masis
Seucvlelad an fulis masis gauzrdelad Semcirdes saqonlisa da momsa­
xu­rebis masa; fulisa da saqonlis momsaxurebis masa orive erTdroulad gaizardos an Semcirdes, magram ise, rom fulis masis zrda meti iyo
zrdis dros da naklebi _ klebis dros.
mTavari mizezi ucvlelia: fuli unda iyos Warbad mimoqcevaSi. amas xels
Seuwyobda ruseTis embargoc da energomatareblebze fasebis zrdac.
mizezebis eqspertul SefasebasTan SedarebiT, qveynis politikis SemuSavebisaTvis meti mniSvneloba aqvs institutebis pozicias. zemoT dasaxelebul
statiaSi batoni kristianseni imowmebs saerTaSoriso sava­luto fondis
pozicias: saqarTveloSi inflaciis zrdis safuZveli romelime konkretul saqonelsa da momsaxurebaze ki ara, zogadad saqonelsa da momsaxurebaze moTxovnis zrdaa. saqarTvelos erovnuli bankis poziciiT (Tuki
aseTad SeiZleba CaiTvalos seb-is biuletenSi _ `monetaruli da fiskalur mimoxilvaSi~ _ mocemuli debulebebi) _ `fasebis zrda ganpirobebulia miwodebis mxridan moqmedi faqtorebiT (SokebiT) da ara moTxovnis (fulis masis) gazrdiT~. aq me mkiTxvelis yuradRebas mivaqcev am
axsnis sxva­dasxvaobas. Tu romelia swori, es sxva saubris Temaa, mTavari
isaa, rom arc erTi mxare ar uaryofs fasebis zrdis faqts. rodesac inflaciis maCvenebeli orniSna niSnuls aRwevs, es yvela qveyanasa da yvela
droSi sazogadoebis SeSfoTebas iwvevs. saqarTvelo gamonaklisi araa.
Tumca raime katastrofaze saubari, jerjerobiT, mgoni, usafuZvloa. Tumca, situ­aciis Seufaseblobis SemTxvevaSi, aseTi ram gamoricxuli ar aris.
dro ar iTmens: unda Sefasdes situacia da sworad ganxorcieldes qmediTi da ara ubralod prevenciuli RonisZiebebi. saerTaSoriso savaluto fondis warmomadgenelma saqarTveloSi ekonomikuri politikis SemoqmedTa gamosafxizeblad sajarod Semokra zari, Torem mosaxleoba,
saqarTvelos parlamenti
123
2006
weli
inflacia
inflacia
`inflaciis SesaCereblad
da grZelvadiani
politikis gasatareblad
saWiroa Seiqmnes
Sesabamisi sainvesticio
garemo. investiciebis
dacvis meqanizmi
maqsimalurad unda iyos
amoqmedebuli. sadac
ar aris investicebi
daculi. investicebi
iTxoven maRal
Semosavlebs.~
vaxtang
xomizuraSvili
Tbilisis bankTaSorisi
savaluto birJis
generaluri direqtoris
moadgile
124
rogorc momxmarebeli, isedac gamofxizlebulia: cxovrebis gaZvirebas
sayofacxovrebo doneze yvela grZnobs.
baton kristiansenis werils sakmao da araerTgvarovani gamoxmaureba mohyva. avtorTa gansxvavebulobis miuxedavad, TiTqmis yvelam dainaxa
misi mikerZoeba, inflaciur procesSi qveynis ekonomikuri xelisuflebis sxvadasxva institutebis pasuxismgeblobis gamijvnis cda, sakuTari Tavis
dazRvevis motivebi. mas brali dades `politikuri prostitutkobidan~
(n. orvelaSvili, `alia~, 5-6 seqtemberi) dawyebuli, `naxevrad simarTlis
TqmiT~ (vl. papava, `24 saaTi~, 18 seqtemberi) damTavrebuli. avtorTa azriT,
batoni kristianseni `cudi~ kacia, magram Wkviani. arada piriqiT _ batoni
kristianseni kargi kacia: gvirCevs, Tqvens ekonomikas analizis cudi pasuxi aqvs da aucileblad raRac unda moimoqmedoTo, magram paTologiis
gamomwvev mizezebs movlenis saxiT ambobs da ara institutebis mixedviT.
aseve arafers ambobs fulad-sakredito politikasa da saqarTvelos
parlamentis mier saxelmwifo biujetis damtkicebul an dasamtkicebel
dokumentebze.
dRes samomxmareblo fasebi gaormagebulia _ 100%-iani inflaciaa.
ekonomistTa SefasebiT, saqarTveloSi fasebis msoflio bazris fasebis
50-60%-s utoldeba. rodemde gagrZeldeba fasTa indeqsis zrda...
kiTxva zogadad isea dasmuli, rogorc movlena aRiqmeba _ empiriulad. davsvaT kiTxva: ra mniSvneloba eqneboda adamianebisaTvis fasebis
zrdas, Tu yvela maTgans eqneboda Semosavali (xelfasi, pensia, stipendia
da a.S.), romelic fasebis zrdis Sesabamisad gaizrdeboda? _ araviTari!
inflacia fasebis zrdaa, is aZvirebs cxovrebas. visac saSualeba ar aqvs, Semosavlebi iseve an ufro swrafad gazardos, vidre fasebi, iZulebulia,
Seamciros im saqonlis da momsaxurebis raodenoba, romelsac moixmarda an vali aiRos gazrdili fasebis dasafaravad. inflacia uaryofiTad moqmedebs yvelasa da yvelaferze, gansxvaveba mxolod droSia.
inflacia fulze gadasaxadia, amitom pirvelad is avnebs ufro dabalSemosavlian fenebs, Semdeg _ saSualos da bolos, Tu droSi didxans gaiwela, es procesi Seexeba didi Semosavlis mqone fenasac. dgeba araprognozirebadi periodi: gaurkvevlobis gamo dagrovebis stimuli qreba,
iklebs investiciebi ekonomikaSi da kapitali qveynidan gaedineba.
sadamde gagrZeldeba inflaciuri procesi arasasurvel doneze? amisaTvis unda vicodeT misi gamomwvevi mizezebi da aRmofxvris gzebi, konkretulad: rogor gauCnda saxelmwifos, biznessa da mosaxleobas meti fuli
saqonlisa da momsaxurebis SeZenisaTvis. kristiansenis azriT, samTavrobo
xarjebisa da sabanko kreditebis gansakuTrebuli zrdiT. profesori
lado papava, faqtobrivad, eTanxmeba aRniSnul pozicias, magram akonkretebs
inflaciis gamomwvev saxelmwifo xarjebs _ aramwarmoebluri xarjebi,
sazogadoebrivi samuSaoebi, dasaqmebis programebi, biujetis deficiti.
aRniSnuli mizezebi Tu moixsneba, inflaciac moiTokeba. inflaciis kon­
trolis mizniT, profesori irakli kovzanaZe, saxazino valdebulebebis
meSveobiT, Warbi fuladi masis mimoqcevidan amoRebas, saprocento ganakveTis zrdas, sabiujeto deficitis Semcirebasa da, Tu saWiro gaxda, laris
kursis gamyarebas gvTavazobs (`bankebi da finansebi,~ 31 oqtomberi, 2006).
aq am avtorTa pozicia imitom momyavs, rom isini xelmZRvaneloben dRes
saqarTvelos parlamentSi safinanso-sabiujeto komitets da uSua­lod monawileoben fulad-sakredito da safinanso-sabiujeto politikis damtkicebaSi da evalebaT am politikis ganxorcielebaze zedamxedveloba.
saqarTvelos parlamenti
2006
weli
i n f l ainflacia
cia
aseT fonze lari dolarTan mimarTebaSi myaria. erovnuli bankis
prezidentis azriT, `problema is ufroa, lari zedmetad ar gamyardes~.
ekonomistebsa da eqspertebs amaze sakmaod gansxvavebuli azri aqvT...
Zalian kargi SekiTxvaa. es movlena saqarTveloSi axali araa. lamis xalxurad iqca Cemi gamonaTqvami: `laris kursi myardeba dolarTan mimarTebaSi,
magram katastrofulad ecema jonjolTan SedarebiT~. ekonomistebs an eqspertebs am sakiTxze rom azri gamoeTqvaT, ar maxsendeba. am movlenas bevri
aRniSnavs, magram upasuxod tovebs _ pasuxi ar aqvT, Torem romeli profesionali ityvis uars ekonomikuri movlenis mizezis axsnaze, sxva rom
araferi, es profesiuli eTikis miRma dgas. msoflio ga­moc­dilebiTa da
am gamocdilebis ganzogadebis _ ekonomikuri Teoriis Sesabamisad _ fasebis matebisas fulis Rirebuleba mcirdeba. gacvliTi kursis zemoqmedeba inflaciaze asimetriulia. es saxelmZRvanelos donis Tezisia.
ra xdeba saqarTveloSi? Tu inflacias iwvevs fulis siWarbe, xolo
laris kursis gamyarebas larze moTxovnis zrda, anu laris ukmarisoba,
maSin ra fenomenTan gvaqvs saqme _ fuli erTdorulad Warbicaa da arasakmarisic, erTdroulad Zvirdeba laric da jonjolic?
Tqveni Jurnalis mkiTxvelTa interesebidan gamomdinare, Sevecdebi,
ZiriTadad visaubro am movlenis politikur aspeqtebze.
saqarTvelos, damoukideblobis aRdgenidan, bevr sferoSi, maT Soris, ekonomikaSi daugrovda sakuTari gamocdileba. aqedan gamomdinare,
yvela movlena unda Sefasdes am konteqstSi, sxva qveynebis gamocdilebisa
da Teoriis codnis safuZvelze.
umTavresi mizezi: fulad-sakredito da safinanso-sabiujeto politi­
ka­ze saubrisas gvaviwydeba, ekonomikis ra wilia aRuricxavi Crdilovani
ekonomikis saxiT: mSenebloba, bazrobebi, kontrabanda da a.S. sxvadasxva
SefasebiT aRuricxavi ekonomikis wili kritikul 25%-s bevrad aRemateba.
saqarTveloSi mimoqcevaSi didi wili uWiravs aSS dolarsa da evros. ver
kontroldeba fulis masa sabanko sferos gareT _ fulis brunvaze zemoqmedeba sustia, qveyanaSi dabalia monetizaciis maCvenebeli, arasakmarisia
finansuri instrumentebi. gadauwyvetelia, ras irCevs qveyana: umuSevrobis
aRmofxvras, savaluto kursis gamyarebas, saprocento ganakveTis zrdasa
Tu inflaciis zrdas; saxelmwifo biujetis deficitis Semcirebas Tu biujetis zrdas? ra meTodebiT? SeiZleba, sxvadasxva faqtorma sxvadasxva mimarTulebiT imoqmedos, ise, rogorc es inflaciisa da savaluto kursis
SemTxvevaSi xdeba. privatizebidan Semosuli fuliT, romelic mimdinare ekonomikuri saqmianobis uSualo Sedegs ar warmoadgens, mimdinare
sabiujeto xarjebis dafinansebam, Seqmna laris siWarbe samomxmareblo
bazarze, xolo sabanko sistemis gareT da SigniT depozitebSi arsebulma dolarebis siWarbem _ laris moTxovna fulis bazarze. fulis miwodebas axdens mxolod erovnuli banki, masze moTx­ov­na ki mravali faqtoriTaa gamowveuli. mowesrigebul situaciaSi es fasiTaa gansazRvruli,
xolo Cvens sinamdvileSi sxva qveynebis mier emitirebuli _ gamoSvebuli
_ fulis masis mimoqceviT ganisazRvreba. amasTan, `fasebisa da faswarmoqmnis Sesaxeb~ kanonis gauqmebis Semdeg, laris erTaderT sagadamxdelo
saSualebad gadaqcevas samarTlebrivi uzrunvelyofa ar aqvs. fasebis
gamocxadeba, vaWroba araerovnul valutaSi aRaraa gansjis sagani. es maSin, rodesac dolarizaciis sidide 70%-ze metia. fasebis Tavisufleba
ufro saWiroebs samarTlebriv dacvas, vidre direqtiuli fasebi. ratom
Rirs Txili saqarTveloSi 1-2 lari, evropis bazarze _ 8 evro?!
saqarTvelos parlamenti
`imedia, prezidenti
noRaidelis kaprizebs
ar ahyveba da
parlamentis iniciativas
mxars dauWers ai,
maSin namdvilad
SeuZlia iamayos,
rom saqarTveloSi
yvelaze liberaluri
sagadasaxado garemoa,
rom saqarTvelo biznesis
keTebisaTvis namdvili
samoTxea. albaT,
xelisufleba situacias
saRad Seafasebs da am
Semcirebul gadasaxadebs
ar daamZimebs. maSin ki
namdvilad SemiZlia
vTqvaT _ bravo, miSa!!!~
niko
orvelaSvili
ekonomikuri eqsperti
`alia~
125
2006
weli
inflacia
inflacia
did problemas qmnis erTiani sinqronizebuli ekonomikuri politi­
kis Seqmnaze uaris Tqma (Zaladakargulad gamocxadda indikaturi dagegmva). erTmaneTs daSorda fulad-sakredito, safinanso-sabiujeto, energetikuli, turizmis politika da a.S. es arTulebs RonisZiebebis sworad
gansazRvras da prioritetul Sedegebze orientacias. dokumentSi _ `Ziri­
Tadi monacemebi da mimarTulebebi 2007-2010 wlebisaTvis~ _ realuri mSp
zrdis tempi da samomxmareblo fasebis indeqsi saSualo periodSi gansazRvrulia 2006 _ 7,5-5,0%; 2007 _ 7,0%-5,0% . 2007 wlis saxelmwifo biujetis kanonis proeqtis TandarTuli informaciiT, realuri mSp zrda
2006 wels dagegmili 8%-is nacvlad 10% iqneba, xolo 2007 wels _ 7,0%.
nominaluri mSp zrda Sesabamisad Seadgens 20,4 _ 14,5%. imave dokumentiT 2006 wlisaTvis mosalodneli inflacia 9,2%, xolo 2007 wlisaTvis
6,0%. saqarTvelos erovnuli bankis inflaciis mimoxilvis biuletenis
mixedviT, 2006 wlis bolosaTvis samomxmareblo fasebis indeqsis
saprognozo zrdis maCvenebelia 8,3-9,0%. 2006-2010 wlebSi ekonomikuri
ganviTarebisa da siRaribis daZlevis programis mixedviT navaraudebia
saSualod 5-6% wliuri inflacia. saerTaSoriso savaluto fondis 2006
wlis moxsenebaSi realuri mSp zrda 2006 wlisaTvis 7,5 %, inflacia 10%
-iani doneze navaraudevia, xolo 2007 wlisaTvis _ 6,5-6,0%...
kristiansens xmamaRla unda eTqva, rom sxvadasxva dokumentis, maT Soris savaluto fondisa da 2007 wlis saxelmwifo biujetis prognozebi
ar emTxveva erTmaneTs. saqarTvelos parlamentmac amas unda miaqcios
yuradReba, radganac esenia biujetSi Semosavlebis sididis gamsazRvreli
da, es rom ar daakonkreta, kristianseni Wkvianurad ar moiqca _ Seqmna
erTgvari panika da xeli Seuwyo inflaciuri molodinis zrdas. 2006
wlidan kidev ufro gamaxvilda am sakiTxebze yuradReba, roca maTi kvlevisaTvis amerikel profesor felpss nobelis premia mieniWa. rac
Seexeba saqarTvelos erovnuli bankis prezidents, mis sityvebSi sxva
wuxilia: inflaciis paralelurad savaluto kursis dacema arasasurveli procesia da is, rogorc instrumenti, moqmedebs eqsport-importis
urTierTobaze. marTalia, misi ganmtkicebiT mcirdeba qveynis savaluto
vali, magram es amave dros konvertirebadi valutis mflobelTaTvis
faruli gadasaxadia. rac Seexeba deflacias, is iseTive Sedegebis momtania ekonomikaSi, rogorc inflacia.
inflaciis pirobebSi bankebma gazardes kreditebis gacema. albaT amis
Sesabamisad kreditebze wliuri saprocento ganakveTic gaizrdeba.
kreditebze saprocento ganakveTis zrda antiinflaciuri RonisZiebaa.
axali sabaJo kodeqsi, anu revoluciuri kanoni `nulovani sabaJo tarifebis Sesaxeb~. TiTqos es adgilobriv produqcias wamgebian pirobebSi ayenebs,
Tumca bevri, sabaJo tarifebis daweviT, ekonomikaSi saswauls elis...
sabaJo tarifebTan dakavSirebiT saqarTvelos gaaCnia valdebulebe­
bi msoflio savaWro organizaciaSi. benduqiZe-CogovaZis iniciativiT
gan­xorcielebuli sabaJo tarifebis `ganuleba,~ rogorc Tqven uwodebT,
ar gamomdinareobda aRniSnuli valdebulebidan. saqarTvelos msoflio savaWro organizaciasTan araviTari Seusrulebeli valdebuleba
ar ubiZgebda am nabijisaken. samwuxarod, iniciativis avtorebs araviTari
gaangariSeba ar warmoudgeniaT mosalodnel dadebiT SedegebTan dakavSirebiT _ gamoxatuli fulsa da droSi an sxva indikatorebSi. jerjerobiT aRniSnuli RonisZiebis gamo saqarTvelom 2007 wlis saxelmwifo biu-
126
saqarTvelos parlamenti
2006
weli
i n f l ainflacia
cia
jetis proeqtiT 250 mln larze meti dakarga. biujetis deficiti 250 lariT
gaizarda da es erTi magaliTia inflaciaze sabiujeto zewolisa.
ukve didi xania, saxazino valdebulebebi bazarze ar gamoutaniaT.
erov­nuli banki inflaciis samarTavad 48 milioni laris obligaciis
gamoSvebas apirebs...
fasiani qaRaldebis emisia marto maSin ki ar aris saWiro, rodesac
biujets mimdinare xarjebis problema aqvs. is aucilebelia, rogorc finansuri instrumenti da finansuri bazris ganviTarebis stimuli. amasTan
saubari unda iyos ara marto saxelmwifo fasian qaRaldebze, aramed municipalitetebis mier fasiani qaRaldebis gamoSvebazec.
Tqveni prognozi da rekomendaciebi.
saqarTveloSi Tu iswavles biujetis Semosavlebis akrefa, iswavlian
xarjvasac. sabiujeto Tanxebis xarjvas finansuri mecniereba iseTive mniSvnelobiT swavlobs, rogorc Semosavlebs. Cemi rekomendacia iqneba,
sabiujeto Tanxebis sworad xarjvis gansaxorcieleblad imdeni dro
ar gavflangoT, ramdenic gadasaxadebis akrefis swavlas movandomeT.
winaaRmdeg SemTxvevaSic saqarTvelos mainc gaumarTlebs.
gmadlobT saintereso saubrisaTvis.
Tamar dvali _
arqiteqtori
Cveulebrivi moqalaqec bevrs xedavs...
inflaciaze saubari yovelTvis rTulia. roca fuli ufasurdeba da
msyidvelobiT unars kargavs, es pirdapir aisaxeba mosaxleobaze, mis so­
ci­alur da ekonomikur yofaze. dRes Cveulebrivi adamianisaTvis fulis
`mopoveba~ Zalian Znelia Tanac roca Seni profesiiT ar muSaob da raRac
`xelobiT~ irCen Tavs. oRond nuravin ifiqrebs, rom me gabrazebuli adamianis poziciidan vlaparakob. samwuxarod, dRes Sromis anazRaureba inflacias ver mihyveba _ anazRaurebis standartebi Zvelia, procesi ki saxezea.
saqarTvelos parlamenti
127
2006
weli
inflacia
inflacia
meSinia Tu ara gadasaxadebis gaZvirebisa da zamTris problemebis
gamo?! aseTi gancda bunebrivia SarSandeli zamTris Semdeg. jerjerobiT
CvenTan adamiani ibrZvis arsebobisTvis, arada sxva faseulobebic xom arsebobs. gasul wlebSi Cemi SemosavliT ojaxis bevr piroblemas vWridi,
wels vgrZnob, gamiWirdeba...
msgavsi problemebi, miT umetes gardamaval periodSi, bevr qveyanas aqvs.
am mxriv gamonaklisi arc saqarTveloa. xelisufleba, mTavroba CemTvis
erTi mTlianobaa, calke mis romelime wevrs arafris gakeTeba SeuZlia.
miuxedavad mTavrobis zogierTi wevris gamaRizianebeli komentargamonaTqvamisa, romelic zogjer imedsac dagakargvinebs, sasowarkveTisa
da nihilizmis safuZveli mainc ar gvaqvs. xelaRebiT yvelafriT ukmayofilo da mxolod cudis damnaxavi ar SeiZleba iyos adamiani. saWiro da
aucilebeli bevri ram keTdeba _ vxedav, SevigrZnob da mixaria.
SeiZleba, rogorc SarSan, gazi da deni raRac periodi ar iyos, magram, Tu gaZvirda, ver gadaixdi da SenTvis mainc ar iqneba. zamTarSi,
inflaciis pirobebSi, gazisa da denis gaZvireba piradad CemTvis da
mosaxleobis didi nawilisaTvis katastrofis tolfasi iqneba. amitomac
gonivrulia mTavrobis gadawyvetileba gazis tarifis gazrdis gadava­
debasTan dakavSirebiT. amasobaSi energomatareblebis alternatiuli
wyaroebic gamoiZebneba, ru­seTTan urTierToba mogvardeba da gamovizamTrebT kidec... ar vici da Cveulebrivma moqalaqeebmac ar unda icodnen, mTavroba visTan ra molaparakebebs awarmoebs, ra xelSekrulebebs
debs, isic gasaTvaliswinebelia, rom yvelafers globaluri msoflio
masStabebi aqvs, magram mTavrobam aucileblad unda uzrunvelyos Tavisi
mosaxleobis problemebis gadaWra. Cven imdeni ram gadavitaneT am Teqvsmet weliwadSi, bolos da bolos `kuponobagamovlili~ xalxi varT, da
mTavroba Tu Segvimsubuqebs yofiT pirobebs, madlobeli viqnebiT.
energoresursebi da am mxriv ruseTze damokidebuleba ukve sayovel­
Tao problemaa da kidev didxans iqneba Tavsamtvrevi, xom SeiZ­leba Cveni
mcire hesebi amuSavdes... uamravi ram ucxoeTidan mzamzareuli Semogvaqvs,
arada qarTveli eri SemoqmedebiTi, mSromeli da niWieri eria, ajobebda, mza produqciis nacvlad, nedleuli Semogvetana. Tumca vxvdebi, saqme
ase iolad ar aris da sxva parametrebic gasaTvaliswinebelia.
da bolos: miuxedavad yvelafrisa, mainc optimisturad var ganwyobili _ inflaciis done TandaTan iwevs, xelisuflebam da mTavrobam
ki Cveulebrivi moqalaqeebis TvalSi sakmaod momgebiani qulebi Caiweres.
vfiqrob, yvelaferi es Cveni qveynis momavalsa da keTilReobas waadgeba.
128
saqarTvelos parlamenti

Documentos relacionados

individualuri sadoqtoro programis dasaxeleba: finansebi da

individualuri sadoqtoro programis dasaxeleba: finansebi da individualuri sadoqtoro programis daxasiaTeba • mizani programis

Leia mais

`mgvali magida~ dmanisSi Sinagan saqmeTa ministri ojaxSi

`mgvali magida~ dmanisSi Sinagan saqmeTa ministri ojaxSi saqso bankis uaxlesi prognozis mixedviT, globaluri ekonomikuri da politikuri RonisZiebebis sistema ise asinqronulad muSaobs, rogorc arasdros, Cven ki vdgavarT winaSe mTavari geopolitikuri riskebisa...

Leia mais

BP saqarTveloSi mdgradi ganviTarebis angariSi 2009

BP saqarTveloSi mdgradi ganviTarebis angariSi 2009 garda amisa, saqarTvelos xelisuflebasTan xangrZlivi molaparakebebisa da detaluri analizis Semdeg, mivaRwieT principul SeTanxmebas ekokompensaciis sakiTxze, kerZod, SevTanxmdiT proeqtze, romelic saT...

Leia mais

samagistro programis dasaxeleba finansebi da sabanko saqme

samagistro programis dasaxeleba finansebi da sabanko saqme - programaze Cabarebis ufleba aqvT rogorc mimdinare, aseve gasuli wlebis bakalavriatis kursdamTavrebulebs. - samagistro programaze Caricxvis msurvelma unda Caabaros misaRebi gamocda ucxo enaSi (ing...

Leia mais