Untitled
Transcrição
inflacia 2006 weli, gansakuTrebiT misi meore naxevari inflaciuri rom iqneboda, es xelisuflebisa da eqspertTa mier navaraudevi da gaTvlili iyo. saqarTvelos parlamentma, erovnulma bankma da mTavrobam wliuri inflaciis saprognozo maCvenebeli 7%-is farglebSi gansazRvra. zamTris TveebSi inflacia SedarebiT maRalia. wliuri inflaciis 40%, rogorc wesi, noember-dekemberze modis, magram zafxulSi, kerZod, ivlisSi _ yvelaze deflaciur periodSi, wliurma inflaciam 14,5%-s miaRwia. bunebis mier naboZebi fasdakleba ar moxda da mxolod erTi TviT iyo 0,2 procentiani deflacia. inflaciur procesebs Tavisi gamomwvevi mizezebi aqvs. ZiriTadad iTvleba, rom 2006 wels sagareo faqtorebma gamoiwvia inflacia _ gazsa da navTobze fasebis mkveTrma zrdam da ara monetarulma faqtorma, biujetis deficitma an damatebiTma fuladma emisiam. xelisuflebam Zalian kargad icis, rom aucilebelia inflaciis saprognozo maCveneblis dinamikis zomier CarCoebSi moqceva da egzogenur faqtorebze zemoqmedeba, vinaidan `am faqtorebis zegavlena imdenad farTomasStabiania, rom inflaciuri molodinis angariSgasawev matebas iwvevs da aucilebelia monetaruli instrumentebiT zemoqmedeba~ (roman gociriZe). oqtomberSi inflacia 10,2%-mde Camovida. stabiluri grZelvadiani eko nomikuri zrdisTvis aucilebeli piroba dabali da prognozirebadi inflaciaa. amitomac mTavrobis mizania fasebis stabilurobis uzrunvelyofa, dabali da prognozirebadi inflaciis SenarCuneba. amasve urCevs mas saerTaSoriso savaluto fondis misiac, romelmac, saqarTveloSi mimdinare inflaciis procesebis fonze, orjer gaakeTa daskvna. agvistos bolos savaluto fondma rekomendacia misca da sTxova mTavrobas gaemkacrebina finansuri da monetaruli politika, vinaidan xarjebis SezRudva, Semcirebuli deficiti, rezervebisa da `farTo fulis~ mcire tempiT zrda moTxovnis zewolis Semcirebis saSualebas Seqmnida. Sesabamisad biujeti 1,8%-iT unda SezRuduliyo da 2006 wlis bolosaTvis SesaZlebeli iqneboda inflaciis maCvenebeli 10%-mde Semcirebuliyo. savaluto fondis misiam aseve daafiqsira Cvens ekonomikaSi beneficari _ uaryofiTi ekonomikuri balansi importis eqsportTan mimarTebaSi. 2-12 dekembers saqarTveloSi samuSao vizitiT imyofeboda fondis misia axlo aRmosavleTisa da Sua aziis departamentis saerTaSoriso savaluto fondis sammarTvelos ufrosis jon veikman-linis xelmZRvanelobiT. misiam isev Seiswavla Cveni qveynis ekonomikuri da finansuri stabiluroba da xelisuflebasTan aqtiuri konsultaciebi gamarTa. mTavari rekomendaciebi isev ZalaSi rCeba: mkacri finansuri da monetaruli politika. aseve misi mizani iyo bolo periodSi ganviTarebuli ekonomikuri movlenebis mimoxilva da ruseTis mier saqarTvelos mimarT ganxorcielebuli ekonomikuri embargos Sedegebis gansazRvra. ruseTis embargos miuxedavad, jon veikman-linis SefasebiT 2006 wels saqarTvelos ekonomikuri zrda kvlavindeburad myaria, realuri zrda ki daaxloebiT 8%. ruseTis ekonomikuri embargos Sedegad mimdinare angariSis deficiti 250-300 milioni aSS dolariT gaizrdeba. mTavroba aRniSnuli deficitis Sevsebas ucxouri didi kapitalis SemodinebiT da turizmis seqtoridan Semosuli gazrdili SemosavlebiT varaudobs. inflacias sainvesticio nakadi SeaCerebs, Tanac am gziT moxdeba Warbi fulis masis sterilizacia. laris kursi dRes absoluturad optimaluria da dazRveulia mkveTri ryevisagan, rac nebismier investorsa Tu mewarmes mSvidi, gawonasworebuli dagegmisa da dabandebis saSualebas miscems. miuxedavad amisa, xelisuflebas inflaciis dabali procentis SenarCuneba sakmaod gauWirdeba, vinaidan axali wlidan energomatareblebze fasebis zrda inflacias seriozul problemebs Seuqmnis da xelisuflebas mainc mouwevs gansazRvros, saidan gvelis ufro didi safrTxe: sakuTriv maRal inflaciaSi Tu susti moTxovnis gamo ekonomikis zrdis SenelebaSi. dReisaTvis am metad problemur da mtkivneul sakiTxebze saubroben parlamentarebi, eqspertebi da Cveulebrivi moqalaqe. 2006 weli i n f l ainflacia cia irakli kovzanaZe _ saqarTvelos parlamentis safinanso-sabiujeto komitetis Tavmjdomare fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebi~ inflacia erTniSna niSnulamde dava inflacia samomxmareblo bazarze fasebis saerTo donis awevaa, romlis drosac adgili aqvs mcdelobas, aRdges darRvuli balansi, wonasworoba mimoqcevaSi myof, erTs mxriv, produqciisa da momsaxurebis saerTo Rirebulebasa da, meores mxriv, fulad masas Soris. rodesac mimoqcevaSi ufro meti fulis masaa, vidre saqoneli (am ukanasknelis ja muri Rirebuleba), sabazro ekonomikis `uxilavi xeli~ axorcielebs saqonlisa da fulis masis Soris wonasworobis aRdgenas. swored am wonasworobis aRdgenis masStabi, sxvaoba fasebis `Zvel~ da `axal~ doneebs Soris aris inflacia, romlis gamomwvevi mravali mizezi arsebobs, rogorc saSinao, ise _ sagareo. Cven unda vicodeT da vecadoT, ramdenadaa SesaZlebeli, inflacia erTniSna maCvenebelze Camovides. roca fulad-sakredito politika davamtkiceT, saSualod 7%-iani inflacia iyo navaraudevi. zafxulSi, kerZod, agvistoSi, inflaciam 14,5% Seadgina, Semdeg _ 13,6%, pirveli oqtombris mdgomareobiT 12,5 procentia. inflaciis SesaCereblad qveyanaSi kompleqsuri RonisZiebebi tardeba. saqarTvelos mTavroba, erovnuli banki da finansTa saministro erTob livad muSaoben inflaciis SesaCereblad. upirvelesad, gaTvaliswinebulia, sistemaSi ramdenad SesaZlebelia likviduri aqtivebis Semcireba. amisaTvis gamoyenebulia fulad-sakredito operaciebis yvela berketi: sakredito da sadepozito aqciebi, sabiujeto xarjebis Semcireba da sxv. rac Seexeba laris kurss, mTeli 2006 wlis manZilze erovnuli bankis mcdeloba mimarTuli iyo laris kursis gamyarebisken. msoflio bazris fasebi, kerZod, sawvavis gaiafeba aisaxeba Cvens ekonomikaze, Tumca momentalurad ara. CvenTan sawvavi gaiafda, momavalSi, SeiZleba, kidev ufro gaiafdes. saqarTvelos bazarze sawvavis garkveuli maragia dagrovili, Tumca fasebis klebis tendencia aSkaraa da es sagrZnoblad waadgeba fasTa indeqsis Semcirebas. gasagebia mosaxleobis SiSi, panika imis gamo, rom bazridan saqoneli, kerZod, sursaTi gaqreba da winaswar iWeren saqarTvelos parlamenti 119 2006 weli inflacia inflacia Tadarigs. amiT sargebloben vaWrebi da TviTneburad zrdian fasebs, magram fasebis momateba-Semcirebis saqmeSi saxelmwifo ver Caereva, sabazro ekonomika iseTia, rom Tavad unda daregulirdes. bazari ki aucileblad gajerdeba, Canacvleba moxdeba da saqoneli Semova evropidan, ukrainidan, TurqeTidan, yazaxeTidan da a.S. imave sawvavTan dakavSirebiT: ruseTidan viRebdiT sawvavs, axla Semodis bulgareTidan, rumineTidan, azerbaijanidan... aseve moxdeba sxvadasxva produqciazec. Cven vcdilobT, sabaJo procedurebi gavamartivoT da gavamartiveT kidec _ axali sabaJo kodeqsi miRebulia. tarifebi SevamcireT da es mosaxleobis cxovrebis donesa da pirobebzec unda aisaxos. marTalia, 2007 wels am mxriv biujetSi 190 milioni lariT naklebi Semova, magram es gamoiwvevs importuli produqciis gaiafebas da xels Seuwyobs inflaciis maCveneblis Semcirebas. amisaTvis ki saxelmwifo yvelafers gaakeTebs. Seamcirebs Tu ara parlamenti 2007 wlidan socialur da saSemosavlo gadasaxadebs? _ es, jerjerobiT, calkeuli deputatis mosazrebaa. roca amas `inflaciis maRali kanonproeqtis saxe miecema, Semdeg vimsjelebT gadasaxadebis Semcirebaze. maCvenebeli sazianoa Tumca es erTi mimarTulebaa, meorea sabiujeto moTxovnebi _ xarjebi, socia yvela qveynisaTvis. luri sfero, romelzec 2007 wels erTi miliardi laria gamoyofili. maRali inflacia gansakuTrebiT saziano 2007 wels xelfasebis garkveuli zrdacaa nagulisxmevi, magram aseve moxdeba kadrebis optimizacia. iqneba saqarTvelosTvis~. imave sawvavTan dakavSirebiT: ruseTidan viRebdiT sawvavs, axla Semo dis bulgareTidan, rumineTidan, azerbaijanidan... aseve moxdeba sxva robert dasxva produqciazec. kristianseni Cven vcdilobT, sabaJo procedurebi gavamartivoT da gavamartiveT ki- saerTaSoriso savaluto dec _ axali sabaJo kodeqsi miRebulia. tarifebi SevamcireT da es mosax- fondis warmomadgeneli leobis cxovrebis donesa da pirobebzec unda aisaxos. marTalia, 2007 saqarTveloSi wels am mxriv biujetSi 160 milioni lariT naklebi Semova, magram es gamoiwvevs importuli produqciis gaiafebas da xels Seuwyobs inflaciis maCveneblis Semcirebas. amisaTvis ki saxelmwifo yvelafers gaakeTebs. `ekonomikis iseTi mniSvnelovani fenomenis, Seamcirebs Tu ara parlamenti 2007 wlidan socialur gadasaxadebs? _ es, jerjerobiT, calkeuli deputatis mosazrebaa. roca amas kanon- romelzec mTeli proeqtis saxe miecema, Semdeg vimsjelebT gadasaxadebis Semcirebaze. Tumca qveynis keTildReobaa es erTi mimarTulebaa, meorea sabiujeto moTxovnebi _ xarjebi, social- damokidebuli, marto uri sfero, romelzec 2007 wels erTi miliardi laria gamoyofili. erTi parametriT _ umuSevrobis doniT _ 2007 wels xelfasebis garkveuli zrdacaa nagulisxmevi, magram aseve moxdeba kadrebis optimizacia. ganxilva ar SeiZleba. sxva indikatorebic xom unda vnaxoT?~ soso arCvaZe ekonomikuri eqsperti `rezonansi~ 120 saqarTvelos parlamenti 2006 weli i n f l ainflacia cia vladimer papava _ saqarTvelos parlamentis safinanso-sabiujeto komitetis Tavmjdomaris moadgile fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebi~ mTavroba konkretul nabijebs ar dgams inflacia sakmaod rTuli Temaa. saerTaSoriso savaluto fondis warmomadgenelma saqarTveloSi robert kristiansenma seqtembris dasawyisSi gaakeTa gancxadeba da dawera werili: inflaciis maRali wliuri donis ganmavlobaSi _ 2005 wlis ivlisidan 2006 wlis ivlisamde _ inflaciam 14,5% miaRwia. ra SeiZleba iTqvas amis Sesaxeb dRes? _ CvenTan inflaciis donis maCveneblis Semfasebeli organo statistikis departamentia. me, piradad, dResdReobiT am departamentis arc erT cifrs ar vendobi, is arasrulyofili struqturaa da daSvebulia didi institucionaluri Secdoma: statistikis departamenti Seyvanilia ekonomikuri ganviTarebis saministros SemadgenlobaSi da dawesebuleba, romelmac praqtikulad unda mogvces realuri suraTi, rogor muSaobs mTavroba, imyofeba mis daqvemdebarebaSi, politikuri zewolis qveS. bunebrivia, ar vsaubrob karg da cud ministrze, karg da cud premier ministrze, aq aris interesTa konfliqti da, aqedan gamomdinare, statistikis departamentis mier mowodebuli informacia kiTxvis niSnis qveS dgas. amas adasturebs Tundac erTi faqti: cota xnis win statistikis departamentis Tavmjdomare Seicvala _ mizezi ar gaxmaurebula. SesaZlebelia, yofil Tavmjdomares `gaepara~ umuSevrobis, siRaribis donisa da inflaciis zrda. dRes mTavroba acxadebs, rom inflacia mcirdeba. me gamixardeba, Tu es simarTles Seesabameba, magram dRevandel viTarebaSi, roca qveyanas damoukidebeli statistikuri samsaxuri ar gaaCnia, vimeoreb, statistikis sammarTvelos mier mowodebuli informacia CemTvis miuRebelia. aseve miuRebelia am sakiTxze eqspertTa mosazrebebi. TiToeuli eqsperti subieqturia, maTi interesebi sakuTari jibidan gamomdinareobs, jibe ki yvelas gansxvavebuli gvaqvs, eqspertTa Sefasebebi _ qveyanaSi inflacia amdeni Tu imdenia _ subieqturia da, Cemi azriT, araseriozuli iqneba, am Temaze msjeloba gavagrZeloT. eqspertTa Sefasebebi ar aris is informacia, romelze dayrdnobiT Cven gadawyvetilebebi unda miviRoT, iseve, rogorc statistikis departamentis mier mowodebuli cifrebia nakleb saimedo. saqarTvelos parlamenti 121 2006 weli inflacia inflacia mTavrobas unda, inflacia Seamciros. es CemTvis erTmniSvnelovania: arc erT mTavrobas ar surs, `inflacia gaeqces~. erovnuli banki yvelanairad cdilobs iseTi fulad-sakredito politika gaataros, romelic inflacias moTokavs. amis Tqmis uflebas maZlevs erovnuli bankis prezidentis kompetencia qveynis fulad-sakredito politikasTan mimarTebaSi. imis Tqma, inflaciis donesTan dakavSirebiT, ramdenad sinqronulad muSaobs mTavroba da erovnuli banki, sakmaod Znelia. erovnuli banki cdilobs moTokos, Seamciros inflacia, samwuxarod, msgavs qmedebas mTavrobis mxridan ver vxedav. Cvennair qveynebSi yvelaze misaRebi done inflaciis zrdisaTvis 6%-ia. erTniSna done zomieria, orniSna da meti _ gaWenebuli, amitomac aris cda, gaWenebidan zomieramde Camosvlisa, zemoaRniSnuli mizezis gamo, dRes ar viciT, zustad ramdenia inflacia da, aqedan gamomdinare, im struqturis mimarT Cemi damokidebulebac nihilisturia. rac Seexeba laris dolarTan mimarTebas, es sxvadasxva Temaa: orive komponenti, ra Tqma unda, kavSirSia erTmaneTTan, Tumca SeiZleba damoukidebladac arsebobdes. SesaZlebelia, qveyanaSi iyos inflaciis maRali done, magram gacvliTi kursi _ SenarCunebuli. gacvliT kursTan mimarTebaSi me nakleb safrTxes vxedav _ batoni roman gociriZis kompetenturobis, kvalifikaciisa da profesionalizmis gamo. ufro didi safrTxe inflaciis mxriv gvelodeba, magram saqarTvelos mTavroba mis Sesamcireblad raime konkretul nabijebs ar dgams, me amas ver vxedav. mixeil jibuti _ eqsperti, profesori saqarTvelos mainc gaumarTlebs savaluto fondis daskvnaSi miTiTebulia: `2004 wlidan ekonomika sworad imarTeboda da, miuxedavad imisa, rom dRes saqarTveloSi ekonomikuri zrda kvlavindeburad myaria, ekonomika mniSvnelovan inflaciur zewolas ganicdis~. aprilis bolos inflacia 6% iyo. agvistos dasawyisSi _ 14,5%. ra aris aseTi mkveTri cvlilebis mizezi? saqarTveloSi inflaciis Sesaxeb informaciis miReba SeiZleba saqar Tvelos erovnuli bankis 2006 wlis gamocemebSi: `inflaciis mimoxilva (II 122 saqarTvelos parlamenti 2006 weli i n f l ainflacia cia kvartali),~ `monetaruli da fiskaluri mimoxilva (seqtemberi),~ `moneta ruli da sabanko statistikis biuleteni (ianvar-seqtemberi, 2006),~ aseve seb-is veb-gverdze _ www. nbg.gov.ge. am wyaroebis mixedviT wliuri inflacia ianvridan-seqtembramde aseTia: I _ 5,2; II _ 5,1; III _ 4,6; IV _ 6,0; V _ 10,0; VI _ 11,4; VII _ 14,5; VIII _ 13,4; IX _ 11,2 procenti. ekonomikur TeoriaSi dadgenili principia: Tu qveyanaSi `mTavroba beW davs~ bevr fuls, maSin fasebi izrdeba, anu adgili aqvs inflacias _ ekono mikaSi fasebis saerTo donis zrdas. Tumca am zogad princips mravali konkretuli mizezi aqvs _ konkretul adgilas da konkretul situaciaSi. ucvleli rCeba erTi ram: Warbi fuli mimoqcevaSi. saqarTveloSic igive zogadi kanonzomierebebia. inflacia yvelgan fuladi fenomenia. Sesabamisadac inflaciuri naxtomis mizezi uzogadesi saxiT mimoqcevaSi fulis siWarbea. inflacia, rogorc procesi, sxvadasxva mimarTulebiT, maT Soris investiciebis SemcirebiT, axdens zewolas ekonomikur zrdaze. am sakiTxTan dakavSirebiT, saqarTveloSi saerTaSoriso savaluto fondis mudmivi warmomadgenlis robert kristiansensis statiaSi _ `saqarTveloSi inflaciis Sesaxeb,~ romelic seqtembris dasawyisSi ramdenime gazeTSi erTdroulad gamoqveynda, TiTqmis sityva-sityviT igive wavikiTxe, rac Tqven mier moxmobil citataSia naTqvami. es swori poziciaa. yvelaferi ruseTis bralia Tu, gareganTan erTad, Sinagani mizezic bevria. eqspertebi, ruseTTan gauaresebuli urTierTobis garda, cud sainvesticio garemos, biznesgaremos SezRudvas asaxeleben... radgan inflacia ukve ramdenime Tvea grZeldeba, mizezic mravalgva ria: SeiZleba fulis masa gaizardos saqonlisa da momsaxurebis masis Seucvlelad an fulis masis gauzrdelad Semcirdes saqonlisa da momsa xurebis masa; fulisa da saqonlis momsaxurebis masa orive erTdroulad gaizardos an Semcirdes, magram ise, rom fulis masis zrda meti iyo zrdis dros da naklebi _ klebis dros. mTavari mizezi ucvlelia: fuli unda iyos Warbad mimoqcevaSi. amas xels Seuwyobda ruseTis embargoc da energomatareblebze fasebis zrdac. mizezebis eqspertul SefasebasTan SedarebiT, qveynis politikis SemuSavebisaTvis meti mniSvneloba aqvs institutebis pozicias. zemoT dasaxelebul statiaSi batoni kristianseni imowmebs saerTaSoriso savaluto fondis pozicias: saqarTveloSi inflaciis zrdis safuZveli romelime konkretul saqonelsa da momsaxurebaze ki ara, zogadad saqonelsa da momsaxurebaze moTxovnis zrdaa. saqarTvelos erovnuli bankis poziciiT (Tuki aseTad SeiZleba CaiTvalos seb-is biuletenSi _ `monetaruli da fiskalur mimoxilvaSi~ _ mocemuli debulebebi) _ `fasebis zrda ganpirobebulia miwodebis mxridan moqmedi faqtorebiT (SokebiT) da ara moTxovnis (fulis masis) gazrdiT~. aq me mkiTxvelis yuradRebas mivaqcev am axsnis sxvadasxvaobas. Tu romelia swori, es sxva saubris Temaa, mTavari isaa, rom arc erTi mxare ar uaryofs fasebis zrdis faqts. rodesac inflaciis maCvenebeli orniSna niSnuls aRwevs, es yvela qveyanasa da yvela droSi sazogadoebis SeSfoTebas iwvevs. saqarTvelo gamonaklisi araa. Tumca raime katastrofaze saubari, jerjerobiT, mgoni, usafuZvloa. Tumca, situaciis Seufaseblobis SemTxvevaSi, aseTi ram gamoricxuli ar aris. dro ar iTmens: unda Sefasdes situacia da sworad ganxorcieldes qmediTi da ara ubralod prevenciuli RonisZiebebi. saerTaSoriso savaluto fondis warmomadgenelma saqarTveloSi ekonomikuri politikis SemoqmedTa gamosafxizeblad sajarod Semokra zari, Torem mosaxleoba, saqarTvelos parlamenti 123 2006 weli inflacia inflacia `inflaciis SesaCereblad da grZelvadiani politikis gasatareblad saWiroa Seiqmnes Sesabamisi sainvesticio garemo. investiciebis dacvis meqanizmi maqsimalurad unda iyos amoqmedebuli. sadac ar aris investicebi daculi. investicebi iTxoven maRal Semosavlebs.~ vaxtang xomizuraSvili Tbilisis bankTaSorisi savaluto birJis generaluri direqtoris moadgile 124 rogorc momxmarebeli, isedac gamofxizlebulia: cxovrebis gaZvirebas sayofacxovrebo doneze yvela grZnobs. baton kristiansenis werils sakmao da araerTgvarovani gamoxmaureba mohyva. avtorTa gansxvavebulobis miuxedavad, TiTqmis yvelam dainaxa misi mikerZoeba, inflaciur procesSi qveynis ekonomikuri xelisuflebis sxvadasxva institutebis pasuxismgeblobis gamijvnis cda, sakuTari Tavis dazRvevis motivebi. mas brali dades `politikuri prostitutkobidan~ (n. orvelaSvili, `alia~, 5-6 seqtemberi) dawyebuli, `naxevrad simarTlis TqmiT~ (vl. papava, `24 saaTi~, 18 seqtemberi) damTavrebuli. avtorTa azriT, batoni kristianseni `cudi~ kacia, magram Wkviani. arada piriqiT _ batoni kristianseni kargi kacia: gvirCevs, Tqvens ekonomikas analizis cudi pasuxi aqvs da aucileblad raRac unda moimoqmedoTo, magram paTologiis gamomwvev mizezebs movlenis saxiT ambobs da ara institutebis mixedviT. aseve arafers ambobs fulad-sakredito politikasa da saqarTvelos parlamentis mier saxelmwifo biujetis damtkicebul an dasamtkicebel dokumentebze. dRes samomxmareblo fasebi gaormagebulia _ 100%-iani inflaciaa. ekonomistTa SefasebiT, saqarTveloSi fasebis msoflio bazris fasebis 50-60%-s utoldeba. rodemde gagrZeldeba fasTa indeqsis zrda... kiTxva zogadad isea dasmuli, rogorc movlena aRiqmeba _ empiriulad. davsvaT kiTxva: ra mniSvneloba eqneboda adamianebisaTvis fasebis zrdas, Tu yvela maTgans eqneboda Semosavali (xelfasi, pensia, stipendia da a.S.), romelic fasebis zrdis Sesabamisad gaizrdeboda? _ araviTari! inflacia fasebis zrdaa, is aZvirebs cxovrebas. visac saSualeba ar aqvs, Semosavlebi iseve an ufro swrafad gazardos, vidre fasebi, iZulebulia, Seamciros im saqonlis da momsaxurebis raodenoba, romelsac moixmarda an vali aiRos gazrdili fasebis dasafaravad. inflacia uaryofiTad moqmedebs yvelasa da yvelaferze, gansxvaveba mxolod droSia. inflacia fulze gadasaxadia, amitom pirvelad is avnebs ufro dabalSemosavlian fenebs, Semdeg _ saSualos da bolos, Tu droSi didxans gaiwela, es procesi Seexeba didi Semosavlis mqone fenasac. dgeba araprognozirebadi periodi: gaurkvevlobis gamo dagrovebis stimuli qreba, iklebs investiciebi ekonomikaSi da kapitali qveynidan gaedineba. sadamde gagrZeldeba inflaciuri procesi arasasurvel doneze? amisaTvis unda vicodeT misi gamomwvevi mizezebi da aRmofxvris gzebi, konkretulad: rogor gauCnda saxelmwifos, biznessa da mosaxleobas meti fuli saqonlisa da momsaxurebis SeZenisaTvis. kristiansenis azriT, samTavrobo xarjebisa da sabanko kreditebis gansakuTrebuli zrdiT. profesori lado papava, faqtobrivad, eTanxmeba aRniSnul pozicias, magram akonkretebs inflaciis gamomwvev saxelmwifo xarjebs _ aramwarmoebluri xarjebi, sazogadoebrivi samuSaoebi, dasaqmebis programebi, biujetis deficiti. aRniSnuli mizezebi Tu moixsneba, inflaciac moiTokeba. inflaciis kon trolis mizniT, profesori irakli kovzanaZe, saxazino valdebulebebis meSveobiT, Warbi fuladi masis mimoqcevidan amoRebas, saprocento ganakveTis zrdas, sabiujeto deficitis Semcirebasa da, Tu saWiro gaxda, laris kursis gamyarebas gvTavazobs (`bankebi da finansebi,~ 31 oqtomberi, 2006). aq am avtorTa pozicia imitom momyavs, rom isini xelmZRvaneloben dRes saqarTvelos parlamentSi safinanso-sabiujeto komitets da uSualod monawileoben fulad-sakredito da safinanso-sabiujeto politikis damtkicebaSi da evalebaT am politikis ganxorcielebaze zedamxedveloba. saqarTvelos parlamenti 2006 weli i n f l ainflacia cia aseT fonze lari dolarTan mimarTebaSi myaria. erovnuli bankis prezidentis azriT, `problema is ufroa, lari zedmetad ar gamyardes~. ekonomistebsa da eqspertebs amaze sakmaod gansxvavebuli azri aqvT... Zalian kargi SekiTxvaa. es movlena saqarTveloSi axali araa. lamis xalxurad iqca Cemi gamonaTqvami: `laris kursi myardeba dolarTan mimarTebaSi, magram katastrofulad ecema jonjolTan SedarebiT~. ekonomistebs an eqspertebs am sakiTxze rom azri gamoeTqvaT, ar maxsendeba. am movlenas bevri aRniSnavs, magram upasuxod tovebs _ pasuxi ar aqvT, Torem romeli profesionali ityvis uars ekonomikuri movlenis mizezis axsnaze, sxva rom araferi, es profesiuli eTikis miRma dgas. msoflio gamocdilebiTa da am gamocdilebis ganzogadebis _ ekonomikuri Teoriis Sesabamisad _ fasebis matebisas fulis Rirebuleba mcirdeba. gacvliTi kursis zemoqmedeba inflaciaze asimetriulia. es saxelmZRvanelos donis Tezisia. ra xdeba saqarTveloSi? Tu inflacias iwvevs fulis siWarbe, xolo laris kursis gamyarebas larze moTxovnis zrda, anu laris ukmarisoba, maSin ra fenomenTan gvaqvs saqme _ fuli erTdorulad Warbicaa da arasakmarisic, erTdroulad Zvirdeba laric da jonjolic? Tqveni Jurnalis mkiTxvelTa interesebidan gamomdinare, Sevecdebi, ZiriTadad visaubro am movlenis politikur aspeqtebze. saqarTvelos, damoukideblobis aRdgenidan, bevr sferoSi, maT Soris, ekonomikaSi daugrovda sakuTari gamocdileba. aqedan gamomdinare, yvela movlena unda Sefasdes am konteqstSi, sxva qveynebis gamocdilebisa da Teoriis codnis safuZvelze. umTavresi mizezi: fulad-sakredito da safinanso-sabiujeto politi kaze saubrisas gvaviwydeba, ekonomikis ra wilia aRuricxavi Crdilovani ekonomikis saxiT: mSenebloba, bazrobebi, kontrabanda da a.S. sxvadasxva SefasebiT aRuricxavi ekonomikis wili kritikul 25%-s bevrad aRemateba. saqarTveloSi mimoqcevaSi didi wili uWiravs aSS dolarsa da evros. ver kontroldeba fulis masa sabanko sferos gareT _ fulis brunvaze zemoqmedeba sustia, qveyanaSi dabalia monetizaciis maCvenebeli, arasakmarisia finansuri instrumentebi. gadauwyvetelia, ras irCevs qveyana: umuSevrobis aRmofxvras, savaluto kursis gamyarebas, saprocento ganakveTis zrdasa Tu inflaciis zrdas; saxelmwifo biujetis deficitis Semcirebas Tu biujetis zrdas? ra meTodebiT? SeiZleba, sxvadasxva faqtorma sxvadasxva mimarTulebiT imoqmedos, ise, rogorc es inflaciisa da savaluto kursis SemTxvevaSi xdeba. privatizebidan Semosuli fuliT, romelic mimdinare ekonomikuri saqmianobis uSualo Sedegs ar warmoadgens, mimdinare sabiujeto xarjebis dafinansebam, Seqmna laris siWarbe samomxmareblo bazarze, xolo sabanko sistemis gareT da SigniT depozitebSi arsebulma dolarebis siWarbem _ laris moTxovna fulis bazarze. fulis miwodebas axdens mxolod erovnuli banki, masze moTxovna ki mravali faqtoriTaa gamowveuli. mowesrigebul situaciaSi es fasiTaa gansazRvruli, xolo Cvens sinamdvileSi sxva qveynebis mier emitirebuli _ gamoSvebuli _ fulis masis mimoqceviT ganisazRvreba. amasTan, `fasebisa da faswarmoqmnis Sesaxeb~ kanonis gauqmebis Semdeg, laris erTaderT sagadamxdelo saSualebad gadaqcevas samarTlebrivi uzrunvelyofa ar aqvs. fasebis gamocxadeba, vaWroba araerovnul valutaSi aRaraa gansjis sagani. es maSin, rodesac dolarizaciis sidide 70%-ze metia. fasebis Tavisufleba ufro saWiroebs samarTlebriv dacvas, vidre direqtiuli fasebi. ratom Rirs Txili saqarTveloSi 1-2 lari, evropis bazarze _ 8 evro?! saqarTvelos parlamenti `imedia, prezidenti noRaidelis kaprizebs ar ahyveba da parlamentis iniciativas mxars dauWers ai, maSin namdvilad SeuZlia iamayos, rom saqarTveloSi yvelaze liberaluri sagadasaxado garemoa, rom saqarTvelo biznesis keTebisaTvis namdvili samoTxea. albaT, xelisufleba situacias saRad Seafasebs da am Semcirebul gadasaxadebs ar daamZimebs. maSin ki namdvilad SemiZlia vTqvaT _ bravo, miSa!!!~ niko orvelaSvili ekonomikuri eqsperti `alia~ 125 2006 weli inflacia inflacia did problemas qmnis erTiani sinqronizebuli ekonomikuri politi kis Seqmnaze uaris Tqma (Zaladakargulad gamocxadda indikaturi dagegmva). erTmaneTs daSorda fulad-sakredito, safinanso-sabiujeto, energetikuli, turizmis politika da a.S. es arTulebs RonisZiebebis sworad gansazRvras da prioritetul Sedegebze orientacias. dokumentSi _ `Ziri Tadi monacemebi da mimarTulebebi 2007-2010 wlebisaTvis~ _ realuri mSp zrdis tempi da samomxmareblo fasebis indeqsi saSualo periodSi gansazRvrulia 2006 _ 7,5-5,0%; 2007 _ 7,0%-5,0% . 2007 wlis saxelmwifo biujetis kanonis proeqtis TandarTuli informaciiT, realuri mSp zrda 2006 wels dagegmili 8%-is nacvlad 10% iqneba, xolo 2007 wels _ 7,0%. nominaluri mSp zrda Sesabamisad Seadgens 20,4 _ 14,5%. imave dokumentiT 2006 wlisaTvis mosalodneli inflacia 9,2%, xolo 2007 wlisaTvis 6,0%. saqarTvelos erovnuli bankis inflaciis mimoxilvis biuletenis mixedviT, 2006 wlis bolosaTvis samomxmareblo fasebis indeqsis saprognozo zrdis maCvenebelia 8,3-9,0%. 2006-2010 wlebSi ekonomikuri ganviTarebisa da siRaribis daZlevis programis mixedviT navaraudebia saSualod 5-6% wliuri inflacia. saerTaSoriso savaluto fondis 2006 wlis moxsenebaSi realuri mSp zrda 2006 wlisaTvis 7,5 %, inflacia 10% -iani doneze navaraudevia, xolo 2007 wlisaTvis _ 6,5-6,0%... kristiansens xmamaRla unda eTqva, rom sxvadasxva dokumentis, maT Soris savaluto fondisa da 2007 wlis saxelmwifo biujetis prognozebi ar emTxveva erTmaneTs. saqarTvelos parlamentmac amas unda miaqcios yuradReba, radganac esenia biujetSi Semosavlebis sididis gamsazRvreli da, es rom ar daakonkreta, kristianseni Wkvianurad ar moiqca _ Seqmna erTgvari panika da xeli Seuwyo inflaciuri molodinis zrdas. 2006 wlidan kidev ufro gamaxvilda am sakiTxebze yuradReba, roca maTi kvlevisaTvis amerikel profesor felpss nobelis premia mieniWa. rac Seexeba saqarTvelos erovnuli bankis prezidents, mis sityvebSi sxva wuxilia: inflaciis paralelurad savaluto kursis dacema arasasurveli procesia da is, rogorc instrumenti, moqmedebs eqsport-importis urTierTobaze. marTalia, misi ganmtkicebiT mcirdeba qveynis savaluto vali, magram es amave dros konvertirebadi valutis mflobelTaTvis faruli gadasaxadia. rac Seexeba deflacias, is iseTive Sedegebis momtania ekonomikaSi, rogorc inflacia. inflaciis pirobebSi bankebma gazardes kreditebis gacema. albaT amis Sesabamisad kreditebze wliuri saprocento ganakveTic gaizrdeba. kreditebze saprocento ganakveTis zrda antiinflaciuri RonisZiebaa. axali sabaJo kodeqsi, anu revoluciuri kanoni `nulovani sabaJo tarifebis Sesaxeb~. TiTqos es adgilobriv produqcias wamgebian pirobebSi ayenebs, Tumca bevri, sabaJo tarifebis daweviT, ekonomikaSi saswauls elis... sabaJo tarifebTan dakavSirebiT saqarTvelos gaaCnia valdebulebe bi msoflio savaWro organizaciaSi. benduqiZe-CogovaZis iniciativiT ganxorcielebuli sabaJo tarifebis `ganuleba,~ rogorc Tqven uwodebT, ar gamomdinareobda aRniSnuli valdebulebidan. saqarTvelos msoflio savaWro organizaciasTan araviTari Seusrulebeli valdebuleba ar ubiZgebda am nabijisaken. samwuxarod, iniciativis avtorebs araviTari gaangariSeba ar warmoudgeniaT mosalodnel dadebiT SedegebTan dakavSirebiT _ gamoxatuli fulsa da droSi an sxva indikatorebSi. jerjerobiT aRniSnuli RonisZiebis gamo saqarTvelom 2007 wlis saxelmwifo biu- 126 saqarTvelos parlamenti 2006 weli i n f l ainflacia cia jetis proeqtiT 250 mln larze meti dakarga. biujetis deficiti 250 lariT gaizarda da es erTi magaliTia inflaciaze sabiujeto zewolisa. ukve didi xania, saxazino valdebulebebi bazarze ar gamoutaniaT. erovnuli banki inflaciis samarTavad 48 milioni laris obligaciis gamoSvebas apirebs... fasiani qaRaldebis emisia marto maSin ki ar aris saWiro, rodesac biujets mimdinare xarjebis problema aqvs. is aucilebelia, rogorc finansuri instrumenti da finansuri bazris ganviTarebis stimuli. amasTan saubari unda iyos ara marto saxelmwifo fasian qaRaldebze, aramed municipalitetebis mier fasiani qaRaldebis gamoSvebazec. Tqveni prognozi da rekomendaciebi. saqarTveloSi Tu iswavles biujetis Semosavlebis akrefa, iswavlian xarjvasac. sabiujeto Tanxebis xarjvas finansuri mecniereba iseTive mniSvnelobiT swavlobs, rogorc Semosavlebs. Cemi rekomendacia iqneba, sabiujeto Tanxebis sworad xarjvis gansaxorcieleblad imdeni dro ar gavflangoT, ramdenic gadasaxadebis akrefis swavlas movandomeT. winaaRmdeg SemTxvevaSic saqarTvelos mainc gaumarTlebs. gmadlobT saintereso saubrisaTvis. Tamar dvali _ arqiteqtori Cveulebrivi moqalaqec bevrs xedavs... inflaciaze saubari yovelTvis rTulia. roca fuli ufasurdeba da msyidvelobiT unars kargavs, es pirdapir aisaxeba mosaxleobaze, mis so cialur da ekonomikur yofaze. dRes Cveulebrivi adamianisaTvis fulis `mopoveba~ Zalian Znelia Tanac roca Seni profesiiT ar muSaob da raRac `xelobiT~ irCen Tavs. oRond nuravin ifiqrebs, rom me gabrazebuli adamianis poziciidan vlaparakob. samwuxarod, dRes Sromis anazRaureba inflacias ver mihyveba _ anazRaurebis standartebi Zvelia, procesi ki saxezea. saqarTvelos parlamenti 127 2006 weli inflacia inflacia meSinia Tu ara gadasaxadebis gaZvirebisa da zamTris problemebis gamo?! aseTi gancda bunebrivia SarSandeli zamTris Semdeg. jerjerobiT CvenTan adamiani ibrZvis arsebobisTvis, arada sxva faseulobebic xom arsebobs. gasul wlebSi Cemi SemosavliT ojaxis bevr piroblemas vWridi, wels vgrZnob, gamiWirdeba... msgavsi problemebi, miT umetes gardamaval periodSi, bevr qveyanas aqvs. am mxriv gamonaklisi arc saqarTveloa. xelisufleba, mTavroba CemTvis erTi mTlianobaa, calke mis romelime wevrs arafris gakeTeba SeuZlia. miuxedavad mTavrobis zogierTi wevris gamaRizianebeli komentargamonaTqvamisa, romelic zogjer imedsac dagakargvinebs, sasowarkveTisa da nihilizmis safuZveli mainc ar gvaqvs. xelaRebiT yvelafriT ukmayofilo da mxolod cudis damnaxavi ar SeiZleba iyos adamiani. saWiro da aucilebeli bevri ram keTdeba _ vxedav, SevigrZnob da mixaria. SeiZleba, rogorc SarSan, gazi da deni raRac periodi ar iyos, magram, Tu gaZvirda, ver gadaixdi da SenTvis mainc ar iqneba. zamTarSi, inflaciis pirobebSi, gazisa da denis gaZvireba piradad CemTvis da mosaxleobis didi nawilisaTvis katastrofis tolfasi iqneba. amitomac gonivrulia mTavrobis gadawyvetileba gazis tarifis gazrdis gadava debasTan dakavSirebiT. amasobaSi energomatareblebis alternatiuli wyaroebic gamoiZebneba, ruseTTan urTierToba mogvardeba da gamovizamTrebT kidec... ar vici da Cveulebrivma moqalaqeebmac ar unda icodnen, mTavroba visTan ra molaparakebebs awarmoebs, ra xelSekrulebebs debs, isic gasaTvaliswinebelia, rom yvelafers globaluri msoflio masStabebi aqvs, magram mTavrobam aucileblad unda uzrunvelyos Tavisi mosaxleobis problemebis gadaWra. Cven imdeni ram gadavitaneT am Teqvsmet weliwadSi, bolos da bolos `kuponobagamovlili~ xalxi varT, da mTavroba Tu Segvimsubuqebs yofiT pirobebs, madlobeli viqnebiT. energoresursebi da am mxriv ruseTze damokidebuleba ukve sayovel Tao problemaa da kidev didxans iqneba Tavsamtvrevi, xom SeiZleba Cveni mcire hesebi amuSavdes... uamravi ram ucxoeTidan mzamzareuli Semogvaqvs, arada qarTveli eri SemoqmedebiTi, mSromeli da niWieri eria, ajobebda, mza produqciis nacvlad, nedleuli Semogvetana. Tumca vxvdebi, saqme ase iolad ar aris da sxva parametrebic gasaTvaliswinebelia. da bolos: miuxedavad yvelafrisa, mainc optimisturad var ganwyobili _ inflaciis done TandaTan iwevs, xelisuflebam da mTavrobam ki Cveulebrivi moqalaqeebis TvalSi sakmaod momgebiani qulebi Caiweres. vfiqrob, yvelaferi es Cveni qveynis momavalsa da keTilReobas waadgeba. 128 saqarTvelos parlamenti
Documentos relacionados
individualuri sadoqtoro programis dasaxeleba: finansebi da
individualuri sadoqtoro programis daxasiaTeba • mizani programis
Leia mais`mgvali magida~ dmanisSi Sinagan saqmeTa ministri ojaxSi
saqso bankis uaxlesi prognozis mixedviT, globaluri ekonomikuri da politikuri RonisZiebebis sistema ise asinqronulad muSaobs, rogorc arasdros, Cven ki vdgavarT winaSe mTavari geopolitikuri riskebisa...
Leia maisBP saqarTveloSi mdgradi ganviTarebis angariSi 2009
garda amisa, saqarTvelos xelisuflebasTan xangrZlivi molaparakebebisa da detaluri analizis Semdeg, mivaRwieT principul SeTanxmebas ekokompensaciis sakiTxze, kerZod, SevTanxmdiT proeqtze, romelic saT...
Leia maissamagistro programis dasaxeleba finansebi da sabanko saqme
- programaze Cabarebis ufleba aqvT rogorc mimdinare, aseve gasuli wlebis bakalavriatis kursdamTavrebulebs. - samagistro programaze Caricxvis msurvelma unda Caabaros misaRebi gamocda ucxo enaSi (ing...
Leia mais