Buletin Fundasaun Alola

Transcrição

Buletin Fundasaun Alola
Buletin Fundasaun Alola
Feto Forte, Nasaun Forte—Strong Women, Strong Nation
Edisaun 2 /2013
IMPAKTU HUSI FO SUSU FORMULA NO UZA BIBIRON BA BEBE HUSI IDADE
FULAN 0-6
Sra. Alianca Correia ho nia oan
Restia
Alianca Correia ho idade 26,
hela iha aldeia Klaso, Suku Motaulun sub-Distritu Bazartete, Distritu Liquica. iha oan nain 4, oan
ba datoluk kaduak. Oan kaduak
ne’e ho naran Resia no Restia.
Resia ho Restia moris iha Dili iha
dia 30 de Junho 2012.
aimoruk maibe Restia nia
labarik no prepara ladun
kabun moras lapara.
mos labarik bele hetan ka-
Alianca ba buka emfermeira
bun moras no halo labarik
iha
tulun
lahetan nutrisaun balansu
oinsa Restia bele diak lalais.
ba labarik sira nia an. Risku
Emfremeiru Francisco husu
ba inan mak bele hetan
NEGOSIU BA GRUPO SIRA IHA
tuir ba inan Alianca nune’e;
anemia, bele hetan kankru
AREA RURAIS
Ita fo susu ba ita nia oan ho
oan fatin no kankru susun.
susu been inan ka ou ho
Ho kazu ne’ebe maka akun-
uma
atu
husu
Susu been formula?
Inan
tese ba bebe Restia nee,
Alinca hatan dehan, ba Resia
bele sai exemplu no fo es-
ho Restia hau fo ho susu
perensia ba inan sira seluk
been formula no fo hemu
atu labele ansi fo susu ben
uza bibiron. Depois de para
formula
uza susu ben formula no
sedu ba labarik bebe sira,
para fo hemu uza bibiron,
tamba bele fo impaktu neg-
labarik nia kabun moras bele
ative ba labarik no inan
para no labarik bele hetan
rasik. Iha idade fulan 0 to
saude diak fila fali.
6, tempu ida ne’ebe, inan
no
uza
perigu
be iha oras ida nia laran
tiha, sira nia inan Alianca fo ona
husi fo susu ho bibiron; Be-
hafoin bebe moris ona, su-
susu been rahun no hemu uza
be bele hetan kabun moras,
su ben kinur tengki fo ba
bibiron.
ho moras infesaun seluk,
bebe tanba importante liu
2013, bebe Restia hetan kabun
inan
prepara
ba bebe nia saude nomos
moras maka’as durante loron 3
susu been formula no fase
fo deit susu ben inan ba
nia laran. Sira nia inan lori Restia
Bibiron, tamba komesa fo
bebe hahu husi bebe moris
ba konsulta iha klinik no hetan
susu been formula sedu ba
too fulan neen nia laran.
Iha Fulan Febreiru de
Emfremeiru esplika
presiza
atu

FO DEIT SUSU BEN INAN NIA
BA BEBE KOMESA HUSI BEBE
IDADE FULAN

0-6
FUNDASAUN ALOLA FORNESE
TREINAMNETU

F UNDASAUN
JESTAUN
ALOLA
FO
APOIO HUMANITARIAN
LIU
HUSI
DNRS-MSS, HODI HATAN
BA NECISIDADE EMEREGENSIA
EDISAUN IDA NE’E:
bibiron
tengki hahu fo susu ba beResia ho Restia halo fulan 3
Pontu Spesial Interesante:
FUNDASAUN ALOLA KRIA
REALASAUN SERVISU HO
IWRAW-ASIA PASIFIK
P. 2
IMPAKTU MUDANSA
KLIMATIKA BA INAN NO
KOSOK-OAN
P. 2
HADIA EKONOMIA LIU
HUSI JESTAUN NEGOSIU
P. 3
BOLSEIRU FUNDASAUN
ALOLA ATENDE TREINAMENTU ABILIDADE
MORIS
P. 3
VICE MINISTRA SAUDE
NO UNICEF VISITA
GRUPO SUPORTA INAN
IHA MADABENO
P.4
Buletin Fundasaun Alola
PROGRAMA ADVOKASIA
FUNDASAUN ALOLA KRIA RELASAUN SERVISU HO INTERNASIONAL WOMEN’S
RIGHTS ACTION WATCH—ASIA PASIFIC (IWRAW-AP)
iha nasaun haat iha Ázia
organizasaun
Sudeste hanesan Vietnam,
no
Laos, Timor Leste no Malay-
reprezentante Feto Foinsa’e.
sia rasik ne’ebé sei hala’o
Enkontru daruak mak hala’o
durante tinan 2 husi June
iha loron ikus fulan Juñu ho
2013 – June 2015.
reprezentante ema ida husi
A t u
h a f o r s a
implementasaun
Foto hamutuk reprezentante husi
nasaun Timor Leste, LAOS, Vietnam no Malaysia
Hafoin hetan tiha konvite husi
SE ITA DEHAN FOIN-SA’E
MAK FUTURE NASAUN NE’E
NIAN, ENTAUN TEMPU
TO’O ONA ATU ENVOLVE
IWRAW-AP
hodi
harii
relasaun
servísu ho FA, ho naran projetu
SIRA IHA ITA NIA AD-
‘Fundu ba Igualdade Jénenru’ no ho
VOKASIA HODI ENKORAJA
tema: ‘Hakbiit Lian Feto Foinsa’e
NO LA’O HAMUTUK HO
SIRA HODI PREPARA SIRA
nu’udar parte husi Advokasia ba
BA FURUTU.
Jéneru’ ne’ebé sei implementa mós
projetu
implementada
na’in
organizasaun
ida
implementada
husi kada nasaun, nu’udar
ne’e mak iha fulan Juñu
k a pa s it a s a u n
nian
organizasaun
akontese
enkontru
husi
b a
implementada
daruak. Enkontru dahuluk
atu oinsá uza média hodi halo
hala’o iha Inísiu fulan Juñu
advokasia. Atu realiza projetu
ne ’ebé
ba
furak ne’e sai di’ak liu tan
prosesu
mak FA kolabora no parseria
projetu,
ona ho CNJTL atu aselera
ho reprezentante ema na’in
projetu ida ne’e ho objetivu
tolu husi kada nasaun haat,
no vizaun ne’ebé eziste.
fo ka
preparasaun
no
implementasaun
liu
ne’ebé na’in rua mai husi
IMPAKTU MUDANSA KLIMATIKA BA INAN NO KOSOK –OAN
Ita
nunka
maibé
duni tan sira lakon sira nia
Juñu Fundasaun Alola, liu
iha
Família, To’os, Natar, Ai- han,
husi programa Advokasia no
mudansa
Animal no uma ne’ebé sai
Hakbi’it Ekonomia fó apoiu
klimátika akontese duni iha ita
hanesan hela fatin ba sira no
U ma n itá r ia n
nia oin.
fó moris ba sira.
Diresaun
realidade
tinan
hatudu
ida
Impaktu
ne’e
husi
katak
mudansa
husi
Nasioná l
Reinsersaun Sosial (DNRS) -
nafatin
ne’e hotu nia konsikuensia
MSS hodi entrega pakote 9
afeita ba povu kiik no folin
nafatin fila ba feto, labarik no
ba Inan-oan-nurak na’in 6;
la’ek
kosok oan sira ne’ebé in-
no Inan isin-rua nain 3 hodi
osente. Sira sai mukit no
responde
terus ba Ai-han, Uma, Hatais
nesesidade báziku durante
no moris ne’ebé la seguru.
tempu emerjensia .
ne’e
ne’ebé
mak
maioria
moris
hanesan To’os no Natal na’in.
Ita nunka sente saída mak
sira sente maibé iha sira nia
oin ita bele lee katak sira triste
Page 2
liu
Maske nune’e, buat hirak
klimátika
Ajudus humanitarian ba vitima dezastre naturais
espera
Ho razaun ne’e, iha fulan
ba
sira
nia
Buletin Fundasaun Alola
PROGRAMA HAFORSA EKONOMIA
HADIA EKONOMIA LIU HUSI TREINAMENTU JESTAUN NEGOSIU
F u nd a sa un
A lo la
fo
Fundus
ne’e
hanesan
kapasitasaun jestaun negosiu
apoiu
ba grupo feto vitima no kbit
uluk 2012 nian hodi kontinua
Soe le su
S r.
laek
fo suporta ba feto kbit laek
Letomau
ba
iha
vitima no kbit laek iha aldeia
ha mutuk
subdistritu
22
Bobonaro
iha
suku
Fundus ki’ik ne’e hetan
Thailandia
distritu
tinan
hodi
halo
atividade fila liman.
Soelesu.
suporta
kontinuasaun
Apoiu ne’e direitamente
husi
Embaxada
hamutuk
dollar
apo iu
ne ’e
Fundasaun
liu
Alola
no
fo
ne ’e b e
vunerable iha area rurais hodi
kapasitasaun
participa
fundus
iha Timor Leste.
feto
Xefe do suku Soelesu entrega
fundus ki’ik ba komunidade
Aldeia Ai-Aras
ma k a
fo
no
$1000
Nia salenta katak pasu ida
husi
ba grupu feto kbit laek no
ekonomia
grupo
Ai - aras.
agradese ba Fundasaun Alola
dezenvolvimentu
Ro mua ld o
Grupo sira kontente ho
$2000 resin hodi fo suporta
prosesu
entrega husi Xefe do suku
o na
fornese
hodi
halo
atividade Mikro kreditu iha
ne’e asaun ne’ebe positivo
tebes
bainhira
esperensia
liu
mai
fahe
husi
hari’i
kapasitaun ho kedas apoiu
finaseiru ba inan feto sira
hodi
halo
atividade
buka
moris iha sira nia hela fatin.
suku laran.
Participantes husi suku Soelesu
Aldeia Ai-Aras atend
treinamentu jestaun negosiu
Programa Edukasaun
BOLSEIRU FUNDASAUN ALOLA ATENDE TREINAMENTU ABILIDADE MORIS
Iha fulan Jullu 2013, programa
bele fahe informasaun liu
konaba
tan kona-ba Saúde Repro-
Ha’u sei bele hatutan
abilidade moris ba bolseira
duktiva, Violensia Baseia ba
tan informasaun ne’e
feto sira husi distritu13.
Jéneru no
treinamentu
Númeru
ne’ebé
bolseira
mak
mai
estudantes
nain
ho familia sira I ha’u
atende
desizaun ba sira nia future
mós sei bele aplika
ne’ebé di’ak.
iha ha’u nia moris
35
husi
eskola sekúndaria 3 .
mentu
ne’ebe
husi
ba ha’u nia kolega
bolseiru sira oinsa bele foti
Partisipantes sira
ne’ebé
tuir treinamentu ne’e sente
o
Objetivu
mós enkorajen
sira
treinamentu ne’e hamutuk
Partisipantes halo Aprezentasaun
Grupu diskusaun
atu
fasilita
tan
edukasaun
grama Edukasaun ne’e
treina-
kontente los no sujere atu
Fundasaun
bele iha tan kountinuasaun
Alola fasilita liu husi pro-
ba treinamentu refere.
Page 3
PROGRAMA SAUDE INAN NO OAN
VICE MINISTRA SAUDE NO UNICEF VISITA GRUPO SUPORTA INAN IHA MADABENO
promove fo-susu esklusivu duran-
emplu fulan Maio nee kuazen
te fulan 6 nia laran.
inan nain 6 mak partu ona iha
Iha dia 31 de Maio 2013 GSI
postu sanitariu nee. Nunee mos,
ne’e hetan visita husi Vice minis-
labarik kiik inklui bebe mos la
tra saude Timor Leste no Directur
mate ona tamba
UNICEF husi Amerika.
sira
Objetivu husi sorumutu ida nee
Grupo Suporta Inan Madabeno simu
visitasaun husi Vice Ministra Saude
no UNICEF
Grupo suporta inan (GSI) Mabeno
harii iha 2010, ho nia objetivu atu
halo promsaun saude liu husi habelar
informasaun iha nivel komunidade
kona-ba importance kuidadu maternidade seguru, Pratika fo susubeen
inan, fo hahan kompelemtar ne’ebe
variedade no apropriadu tuir labarik
nia idade, kuidadu bebe foin moris
ne’ebe moras no mos korajen inan
sira atu halo spasu ba oan liu husi
PO Box 03, Dili
Timor-Leste
(via Darwin, Australia)
Rua Bispo de Madeiros
Mascarenhas -Mercado Lama
Dili, Timor-Leste
Phone: +670 3323 855
Fax: E-mail:
[email protected]
Favor vizita ami iha:
www.alolafoundation.org
mos
inan fo-susu
pratika
fo-susu
esklusziu ba fulan 6 primeiru no
atu hatene klean atividade grupo
fo–hahan komplementar
ne’ebe
suporta inan nia liu husi pergun-
apropriadu
husi
tas ne’ebe fo husi Vice ministra no
akonsellamentu ne’ebe ami fo e
Direktur
mos
UNICEF
hanesan
mu-
liu
halo demonstarasaun tein
dansa saida antes no depois harii
aihan lokal ne’ebe ami hatudu
GSI inan nee?
iha programa SISCa no iha nivel
Saida mak sira
sente depois sai membru GSI?,
komunidade.
nsst.
Finalmente husi sorummutu
Responde ba perguntas nee,
nee, membrus sira orgulho tebes
membru sira hateten katak depois
tamba hetan visita husi Vice min-
GSI nee harii iha ami nia
istra de saude TL
suku,
no direktur
kondisaun saude inan no oan iha
UNICEF hodi rona diretamente
ami
atividade ne’ebe sira halo iha sira
nia
hela
fatin
diferente
kompara ho antes tamba iha inan
nia
balun mak iha ona konsensia atu
hamutuk ho lider suku no pesoal
ba partu iha Postu
saude.
sanitariu ex-
suku laran liu husi servisu
Fundasaun Alola establise iha tinan 2001 hanesan organizasaun feto lokal ne’ebe
servisu atu hakbi’it feto. Alola fornese programa importante ba feto no labarik iha Timor-Leste. Fundasaun Alola organizasaun ne’ebe nia programa fo apoiu ba direitu feto
no labarik iha Timor-Leste.
Vizaun: FETO TIMOR-LESTE IHA STATUS IGUAL IHA ASPEITU HOTU-HOTU (asesu,
partisipasaun, papel iha foti desizaun, goja benefisiariu husi dezenvolvimentu) LIU
HUSI EDUKASAUN, DZENVOLVIMENTU EKONOMIA, SAUDE NO LIDERANSA KOMUNITARIA.
Misaun: Atu promove direitu feto no hasa’e feto nia kapasidde lideransa, hadi’a status
saude feto no labarik, hasa’e feto no labarik sira nia kualidade edukasaun, no haforsa
feto nia negosiu ki’ik iha nivel baze.
Fundasaun Alola nia Programa:
Advokasia - Haforsa feto nia lideransa no dezenvolve rede servisu
Saude Inan no Oan - Hadi’a feto no labarik nia status saude
Edukasaun no Literasia– Hari’i kapasidade atu habelar oportunidade
Haforsa Ekonomia - Fo kbi’t feto nia ekonomia

Documentos relacionados

Buletin Fundasaun Alola

Buletin Fundasaun Alola ne’e hateten, treinamentu pilotu ne’e realiza tamba Fundasaun Alola servisu hamutuk ho Ministeriu Edukasaun no hetan suporta husi UNICEF.

Leia mais

Fundasaun ALOLA - Alola Foundation

Fundasaun ALOLA - Alola Foundation Vizaun Nasionál ba Edukasaun: iha tinan 2030, povu Timor sei edukadu, hetan informasaun no kualifikadu atu moris naruk no produtiva, respeita ba valór tradisionál sira ba paz iha família. Individuá...

Leia mais

relatóriu anuál 2010

relatóriu anuál 2010 Fundasaun Alola estabelese Divisaun Saúde Inan no Oan iha Febreiru 2003 liu husi Klibur Susubeen Inan nian ba Kosok-Oan ou the National Breastfeeding Association (NBFA). Hahu 2006 to 2010 Fundasaun...

Leia mais