Buletin Fundasaun Alola

Transcrição

Buletin Fundasaun Alola
Buletin Fundasaun Alola
PROGRAMA ADVOKASIA
Komemorasaun Kampaña loron 16 ativizmu Kontra Violénsia Hasoru Feto
25 Novembru – 10 Dezembru
Feto Forte, Nasaun Forte—Strong Women, Strong Nation
doméstika no mekanizmu sistema referal ba
kazu violénsia bazea ba jéneru”.
Komemorasaun kampaña loron 16 ida ne’e
esplika jerál kona-ba Istoria Kampaña loron 16
Hapara violénsia Kontra Feto, hamutuk iha
Edisaun IV/2014
Li’an ida de’it hodi hateten la’e ba violénsia
doméstika no enkoraja konsellu suku komunidade Katak; “Se deit mak Hatene, Rona, no
PROGRAMA HAKBI’IT EKONOMIA
Feira Natál Fundasaun Alola
haree tenki hato’o keixa ba Polísia no fornesedor servisu distritál, tanba baseia ba Lei
Kontra Violénsia Doméstika hateten katak;
faan iha Feira Alola nian maka tais tradisional,
Pontu Spesial Interesante:
“Violénsia Doméstika Krime Públiku”.
homan, kafe Timor, mina VCO, ceramic,

FUNDASAUN ALOLA

FUNDASAUN ALOLA
assesories, boneka, estatua, hahan lokal no
Wainhira Fundasaun Alola hala’o sosial-
seluk tan.
izasaun Enkuadramentu Legál, iha mós rek-
Aktividade sosializasaun Enkuadramentu Legal iha Municipiu Aileu
Fundasaun ALOLA liu husi programa
Nasionál “Mai Ita Hamutuk Lori
Advokasia iha tinan 2014, hala’o komemo-
Dame Kontra ViolÉnsia Hasoru
rasaun kampaña loron 16 ativizmu Kontra
Feto no Labarik”.
Violénsia Hasoru Feto hamutuk ho konsellu
Objetivu husi sosializasaun “ atu
Suku no Komunidade iha Munisipiu Aileu hodi
hasa’e koñesementu no konsensia
hala’o atividade ‘Sosializasaun Enkuadramentu
konsellu suku no komunidade kona-ba
Legál (LKVD) iha Munisipiu Aileu iha data 21
lei no tratadus ne’ebé governu tl rati-
Novembru 2014 durante loron ida ho tópiku
fika ona inklui lei kontra violénsia
omendasaun balun ne’ebé haktu’ir husi
CEO Fundasaun Alola Sra. Alzira Reis,
partisipantes sira katak, Presija kontinua
Feira Natál Alola 2014 hanesan fatin ida atu
hala’o sosializasaun to’o nivel baze.
Iha
grupu produtor sira husi rai laran bele hasoru
komemorasaun ne’e hala’o mós atividades
ho sosa nain sira husi rai laran no rai liur no
seluk hanesan fahe informasaun konaba “
bele hetan rendementu atu grupu sira bele
Importánsia Orsamentu Sensivel Jéneru ba
dezenvolve diak liu tan sira nia negosiu.
‘producer group’ ka grupu Arte-Zenatu iha
Durante tinan 6 ona, Fundasaun Alola
tempu Feira Natál ne’ebé organiza husi pro-
organiza feira Alola nia, kada tinan feira rua
grama empoderamentu ekonómia iha Edisifíu
Fundasaun Alola.
PO Box 03, Dili
Timor-Leste
(via Darwin, Australia)
Rua Bispo de Madeiros
Mascarenhas -Mercado Lama
Dili, Timor-Leste
Phone: +670 3323 855
Fax: E-mail: [email protected]
Favor vizita ami iha:
www.alolafoundation.org
LIU HUSI
PROGRA MA
ADVOKASI A
HALA ’ O
KOMEMORASAUN
KAMPAÑA LORON 16 ATIVIZMU
K ONTRA V IOLÉNSIA
HASORU FETO
Alola organiza, ida iha tempo Pascua no ida
Grupu Arte-Zentu husi distritu Manatuto
Programa Hakbi’it Ekonomia tinan - tinan selebra
Fundasaun Alola establise iha tinan 2001 hanesan organizasaun feto lokal ne’ebe
servisu atu hakbi’it feto. Alola fornese programa importante ba feto no labarik iha
Timor-Leste. Fundasaun Alola organizasaun ne’ebe nia programa fo apoiu ba direitu
feto no labarik iha Timor-Leste.
Vizaun: FETO TIMOR-LESTE IHA STATUS IGUAL IHA ASPEITU HOTU-HOTU (asesu,
partisipasaun, papel iha foti desizaun, goja benefisiariu husi dezenvolvimentu) LIU
HUSI EDUKASAUN, DEZENVOLVIMENTU EKONOMIA, SAUDE NO LIDERANSA KOMUNITARIA.
Misaun: Atu promove direitu feto no hasa’e feto nia kapasidde lideransa, hadi’a status saude feto no labarik, hasa’e feto no labarik sira nia kualidade edukasaun, no
haforsa feto nia negosiu ki’ik iha nivel baze.
Fundasaun Alola nia Programa:
Advokasia - Haforsa feto nia lideransa no dezenvolve rede servisu
Saude Inan no Oan - Hadi’a feto no labarik nia status saude
Edukasaun no Literasia– Hari’i kapasidade atu habelar oportunidade
Haforsa Ekonomia - Fo kbi’t feto nia ekonomia
LIU HUSI
PROGRAMA
EDUKASAUN
HALAO “PROGRAMA DEPOIS
DE ESKOLA” ATU PROMOVE
OINSÁ LEE NIA PAPÉL NE’EBÉ
FÓ
INPORTÁNSIA
HODI
DEZENVOLVE LABARIK SIRA
NIA ABILIDADE KONA-BA LEE
INKLUI DEZENVOLVE MÓS
JOV ENTUD E
SIRA
NI A
KOÑESIMENTU NO PARTISIPASAUN KONA-BA LEE
Feira regular ba dala rua hanesan Feira Páskua no Feira
Natál.
Feira Natál ba tinan ida nee participantes sira sasán
tradisionál mai husi grupu 53 husi distritu 13. Liu husi
Feira ne’e Fundasaun Alola promove kultura Timór nian
hatudu ba sosa nain sira husi rai liur ka rai laran katak
produtu original ne’ebe mak halo ho badaen liman mak
promove dadauk ne’e. Alende halo promosaun, grupu
sira mos asesu sira nia produtu asesu ba merkadu hodi
bele hetan rendimentu durate loron rua husi loron 06 –
07 de Dezembru de 2014 iha Fundasaun Alola.
Produtu sira nebe mak grupu produtor sira mai
seluk iha tempo Natál.
Iha tinan ida ne’e rendimentu ne’ebe
EDISAUN IDA NE’E:
maka hetan husi Feira Natál ba loron rua ho
USD 18.717.15 kompara ho tinan kotuk USD
17.213.35 no husi rendementu nee hatudu ita
hetan presentase diak iha Feira Natál ba tinan
ida ne’e.
Maria Cabral (partisipante) husi distritu
PROGRAMA DEPOIS DE
DOASAUN SUSUBEN INAN
SELUK NEBE FOIN MORIS
KOMEMORASAUN KAMPA-
Alola sempre hala’o feira hodi bele fa’an sira
ÑA LORON
hodi bele sosa presente Natál nian ba labarik
sira iha uma wainhira selebra festa Natál ho
família.(*)
P. 3
HUSI INAN IDA BA BEBE
Liquica sente kontente, tanba tinan tinan
nia produtu no hetan rendementu oituan
P. 2
ESKOLA
16 ATIVIZMU
KONTRA VIOLÉNSIA HASORU
FETO
25 NOVEMBRU – 10
DEZEMBRU
P. 4
Buletin Fundasaun Alola
Buletin Fundasaun Alola
PROGRAMA EDUKASAUN
PROGRAMA SAUDE INAN NO OAN
Doasaun Susuben Inan Husi Inan Ida Ba Bebe Seluk Nebe Foin Moris
Programa Depois De Eskola
sa ho nia bebe iha Maternidade. Depois de oras rua ba leten bebe
2014; iha suku 3 hanesan suku Caimauk-aldeia Railete, suku
tanis beibeik, wainhira Grupu Suporta Inan sira ba haree fila fali inan
Manumera-aldeia Faturedalau, suku Beremana-aldeia Berema-
nia susun, susubeen la iha (maran loos).
na. Atividade ne’e hala’o durante loron 3 no kada loron iha suku
Grupu Suporta Inan sira komesa fo korajen no fo akonselamentu
ida-idak. Labarik ne’ebé partisipa “After School Program” iha
individual hodi fo ajuda tekniku ba inan Monalisa atu ajuda nia su-
distritu Manufahi-Turiscai; totál hamutuk= 419 (F= 221 M=
subeen sai. Inan Monalisa triste loos tanba nia susubeen laiha atu fo
198).
susu nia bebe. Iha loron ne’ebe hanesan iha mos inan seluk ida naran
Iha fulan Novembru 2014 atividade “ After School Program”
Lucia Gomes, ho idade 29 anos, husi Manleuana ne’e mos partus ba
ne’e hala’o iha distritu Covalima sub-distritu Maucatar husi
oan dala rua, feto ida, maibe tamba nia bebe asfixia todan no baixa iha
loron: 11 – 13 November 2014; iha suku 3 hanesan suku Ogues-
perinatologia, seidauk bele fo susu, inan Lucia nia susubeen nakonu
aldeia Fohorua, suku Belecasak-aldeia Gazolo, suku Holpilat –
loos. Wainhira inan Monalisa rona Grupu Suporta Inan sira hatete ba
aldeia Leogore.
inan Lucia para hois sai tiha susubeen balun para labele halo isin ma-
Atividade ne’e hala’o durante loron 3 no kada loron iha suku
Lee istória ba labarik komunidade sira
no asesu ba biblioteka
nas, inan Monalisa hatete ba Grupu Suporta Inan dehan: “favor ajuda
ida-idak. Labarik ne’ebé partisipa “After School Program” iha
distritu Covalima-Maucatar; totál hamutuk 232 (F= 115 M=
117). Tuirmai iha atividade ne’e, Ekipa “Teacher-Training” mós
Susuben Doasaun husi inan seluk ba bebe ne’ebe
foin moris
envolve joven husi distritu Manufahi no Covalima hamutuk
Inan Monalisa Maria, idade 34 anos, hela iha aldeia
er Training Project” hala’o atividade ida hanaran Programa depoisde
na’in 30 no kada distritu hili joven 15. (joven na’in 5 husi kada
Terra Santa, Suku Comoro. Inan Monalisa iha oan nain lima.
eskola ka “After School Program” ba labarik komunidade sira iha
aldeia ka suku) .
Durante isin rua inan Monalisa Maria ba konsulta iha Cen-
Razaun envolve joven sira ne’e tanba hanesan maneira ida
tro Saúde no mos iha SISCA maibe la hetan informasaun
atu orienta sira kona-ba oinsá halo animasaun ho labarik sira
kona ba oinsa prepara ninia susubeen antes atu nune’e
Objetivu “After School Program” ne’e atu promove oinsá lee nia
nia atividade hanesan le’e livru istória Tetun, asesu ba bibliote-
wainhira nia bebe moris mai, nia susubeen prontu ona atu
papél ne’ebé fó inportánsia hodi dezenvolve labarik sira nia abi-
ka no halimar liuhusi jogu oi-oin hanesan Pasa bola-leten
fo susu bebe. Inan Monalisa nia loron mos to’o dadaun ona
lidade kona-ba lee inklui dezenvolve mós joventude sira nia koñesi-
kraik,Tau lapis iha botir, Bola sorvete,Tebe bola zig-zag no Tuda
hodi partu nia oan ba dala lima ne’e. Inan Monalisa komesa
mentu no partisipasaun kona-ba lee. Atividade ne’e mós asegura no
monu aqua nune’e iha futuru joven sira mós iha ona sustenta-
tama baixa iha Maternidade Hospital Dili ba loron rua ona
enkoraja labarik no joven sira, oinsá hadomi livru no hatoman-an lee
bilidade hodi hala’o lee no jogu amizade ruma ho labarik
hodi hein ninia bebe moris. Maibe molok nia partus, duran-
livru; nune’e iha future ema ida-idak bele fó garante ba kualidade
komunidade sira
iha sira ida-idak nia aldeia ka suku
te loron rua iha Maternidade nia mos rona tan informasaun
edukasaun iha sira nia moris loron-loron.Molok atu implementa
rasik.Bainhira atividade ne’e remata, ekipa entrega bola voli 1
iha dader no lokraik husi Grupu Suporta Inan sira kona ba
atividade iha distritu rua ne’ebé mensiona iha leten: ekipa “Teacher-
no bola tebe 1 ba autoridade lokál kada aldeia ne’ebé kompostu
oinsa fo kuidadu ba bebe ne’ebe foin moris to’o labarik
Training” halo kolaborasaun no kordenasaun liuhusi karta formál no
iha suku ida-idak nia okos iha distritu Manufahi-Turiscai no Co-
halo idade tinan rua ba leten.
via telefone ho administradór sub-distritu, xefe-suku, xefe aldeia no
valima-Maucatar. Nune’e totál bola ne’ebé fó ba aldaia ou suku
Inan Monalisa nia kanotak moras no nia partu bebe
reprezentante joventude kona-ba ativivdade refere. Nune’e iha fulan
neen ne’e hamutuk bola 12 (bola voli 6 no bola tebe 6). Ativida-
mane oan ida. Depois de partus parteira sira halo kontaktu
Outubru 2014 atividade “ After School Program” ne’e hala’o iha dis-
de ne’e mós hetan partisipasaun másimu husi inan-aman, au-
kulit ba kulit entre inan ho nia bebe no membru Grupu
tritu Manufahi sub-distritu Turiscai husi loron: 15 – 17 Outubru
toridade lokál no joven sira hodi lee livru istória ba labarik sira.
Suporta Inan mak tau matan hodi akompanha inan Monali-
Covalima, sub-distritu Maucatar.
soe, maibe fo ba hau mak hau sosa mos diak, para hodi ajuda lai ba
hau nia bebe sementara hodi hein hau nia susubeen iha.” Wainhira
Iha fulan Outubru-Novembru 2014 programa Edukasaun” Teach-
distritu 2 hanesan distritu Manufahi,sub-distritu Turiscai no distritu
fo hatene hela ba mana Lucia se bele hois ninian susubeen ne’e la bele
Grupu Suporta Inan ne’e hato’o ba inan Lucia no inan ne’e mos
hakarak, nune’e Grupu Suporta Inan hois inan Lucia nian susubeen tau
iha kaneka masa ida hodi rai ba inan Monalisa nia bebe.
Wainhira inan Monalisa nia kolega sira mai vizita no hare inan ho
oan ninia kondisaun nune’e, nia kolega ida ba ona buka susubeen
rahun atu sosa hodi lori mai fo ba Monalisa nia bebe. Maibe inan
Monalisa hatete ba nia kolega dehan nune’e: “hau sei labele fo susubeen SGM ne’e ba hau nia oan, tanba hau rasik rona informasaun
beibeik ona katak susubeen sira ne’ebe la’os inan nian susubeen ladun
seguru ba bebe no bele estraga bebe nia saude.” Hau iha isperensia
oan premeiru tanba hau nia susubeen la iha, hau fo fali formula ba
mak ohin loron nia hetan moras bebeik, la hatene han no isin ladiak
wainhira hau kompara ho hau nia oan tolu seluk, ne’ebe hau fo susu
deit to’o fulan neen mak hafoin fo han, no husik kontinua susu wainhira halo tinan rua ho balun. Tanba ho rajaun ne’e mak hau lakohi liu atu
fo susu formula saida deit ba hau nia oan.
Istoria ne’e husi: Grupu Suporta Inan sira ne’ebe servisu iha Hospital Nasional Dili, 2014
Page 3
Page 2

Documentos relacionados

Buletin Fundasaun Alola

Buletin Fundasaun Alola Fundasaun Alola establise iha tinan 2001 hanesan organizasaun feto lokal ne’ebe servisu atu hakbi’it feto. Alola fornese programa importante ba feto no labarik iha Timor-Leste. Fundasaun Alola orga...

Leia mais

KINDRED KISS - fêmea, castanho, 09.11.2014.PR

KINDRED KISS - fêmea, castanho, 09.11.2014.PR Merchant Navy (m.c. Green Desert) 4 vitórias, Inglaterra e Grécia. Aoibhinn (f.c. Green Desert) 1 vitória Irlanda aos 3 anos Show of Faith (f.c. Acclamation) 8 vitórias, Dinamarca . Apocalittica (f...

Leia mais