The intensity of THE ephemeral

Transcrição

The intensity of THE ephemeral
XOSÉ LUIS OTERO
RUBÉN MARTÍNEZ
µ
ALICIA LARSSON
JULIÁN RODRÍGUEZ NOVO
(ESAD DE GALICIA)
XOSÉ MANUEL CONDE
µ
ANDREA DUNIA
ELENA MONTERO
PEDRO FERNÁNDEZ
TONI BASCOY – UNDER VARELA
ANDREA MONTES
BRENDA GRAÑA ENJO
The intensity of THE ephemeral
EFÍMERO
THE INTENSITY OF THE EPHEMERAL
28 de noviembre - 28 de diciembre de 2014
Edificio Axa
The intensity of THE ephemeral
Dirección do Proxecto
Xosé Luis Otero
Textos
Rubén Martínez
Presentación
Elena Montero
Traducción
Alicia Larsson
Diseño y maquetación
Anabel Domínguez de Lima
Logística
Jose Jardón Bautista
8
13
Cambalache
Rubén Martínez Alonso
I
La chica miraba nerviosa el reloj de bolsillo del
caballero. Eran las 8:05 y todavía estaba montada en
el tranvía. Un caballo y la mercancía que transportaba
impedían el avance, tirados sobre los adoquines que
los raíles ceñían.
- ¿Otro accidente! No puede ser... –murmuró con-
trariada mientras observaba, a través de las ventanillas,
cómo la gente se arremolinaba en torno a la desgracia.
Vuelve a mirar el reloj: las 8:10 y aquello no tiene
trazas de resolverse con la presteza que ella desea. El
conductor abre entonces la puerta trasera y ella es la primera en decidirse. En la calle, los gritos se mezclan con
las bocinas, una sirena que se acerca desde una de las
vías adyacentes, el caballo que se queja, malherido, un
niño que vuelve a vender periódicos tras el susto inicial,
14
15
pues hubo de esquivar varias de las sandías que luego rodaron acera abajo. Los pequeños tacones martillean
sobre el pavimento de mosaico.
- Mi segunda semana y la tercera vez que llego tarde... –su conciencia hablaba entre dientes.
- Toc, toc, toc.
De la radio del jefe salía la voz de Bessie Smith, mezclándose ahora su Money Blues con el endiablado
repiqueteo de las decenas de máquinas de escribir.
Entró, sofocada, en la gran avenida, recortándose sobre el cielo nublado la torre del edificio. Los plisados
del vestido ondulaban frenéticos sobre las rodillas, entre los muslos, a la carrera, sujetando con la derecha el
II
sombrero cloche de fieltro que quería volar, pese a llevarlo calado hasta las cejas, obligando así a la cabeza altiva
La chica miraba nerviosa su reloj de pulsera. Eran las 8:05 y todavía estaba montada en el autobús. Una
en la esquiva labor de sortear a unos transeúntes que se escandalizaban al paso de una chiquilla que ahora era
manifestación había cortado el tráfico con sus pancartas y proclamas.
garçonne (“¡qué atropello!”), escurriéndose por el costado izquierdo el largo collar de cuentas de cristal.
- No puede ser... –murmuró contrariada mientras observaba, a través de las ventanillas, cómo los huelguisYa falta menos, ya falta menos...
Y sin aliento llegó al vestíbulo. Una fugaz inclinación de cabeza agradeció al portero la amabilidad que
había abierto la puerta al avistarla, levantando la carpeta con la correspondencia del señor director que, en lo
alto de su mano izquierda, hizo detenerse al ascensorista.
tas entregaban a los viandantes octavillas con sus reivindicaciones.
Vuelve a mirar el reloj: las 8:10 y aquello no tiene trazas de resolverse con la presteza que ella desea. El
conductor abre entonces la puerta trasera y ella es la primera en decidirse. En la calle, las consignas se mezclan
con los cláxones, unas sirenas que se acercan desde las diversas vías adyacentes. La policía acude rauda a car-
- Gracias... –susurró, con la voz entrecortada, una vez dentro del elevador.
gar contra los manifestantes. Las órdenes son claras. Hay que actuar con dureza. Los altos tacones martillean
El empleado uniformado volvió a desplegar la reja, pulsando, a continuación, el botón del primer piso. En
sobre la acera de cemento.
la subida hasta la última planta, aprovechando estrechez y fatiga, el encargado volvió a flirtear con la secretaria,
quien, a duras penas, conseguía hoy contener aquella libidinosa lengua, relamiéndose el bigote con cada nuevo
ascenso, interpretado por él como enhiesto triunfo. Y así, mordisqueando el perfume que despedían sus ligeros
pasos, bregados ya en mil desdenes, la siguió hasta la puerta del despacho del director, donde cambió de presa.
16
- Mi segunda semana y la tercera vez que llego tarde... –su conciencia hablaba entre dientes.
Entró, sofocada, en la gran avenida, recortándose sobre el cielo despejado la torre del edificio. La voluminosa falda ponía en marcha el vuelo de todos aquellos metros de tela, bien ceñidos a la cintura de avispa, sombrero
17
III
pillbox con sofisticada redecilla sobre la parte superior del rostro, guantes de seda hasta el codo y sencillo collar
de perlas ajustado al cuello. Los transeúntes se apartan a su paso, celebrando la vista de los caballeros tan sensual
espectáculo, censurado por las damas que envidian el diseño francés.
- Ya falta menos, ya falta menos...
Y sin aliento llegó al vestíbulo. Una fugaz inclinación de cabeza agradeció al portero la amabilidad que
había abierto la puerta al avistarla, levantando la carpeta con la correspondencia del señor director que, en lo
alto de su mano izquierda, hizo detenerse al ascensorista.
- Gracias... –susurró, con la voz entrecortada, una vez dentro del elevador.
El empleado uniformado pulsó entonces el botón del primer piso. En la subida hasta la última planta, apro-
La chica miraba nerviosa su reloj de pulsera. Eran las 8:05 y todavía estaba montada en el coche. Una
protesta estudiantil había cortado el tráfico con sus pancartas y proclamas.
- No puede ser... –murmuró contrariada mientras observaba, a través del parabrisas, cómo los jóvenes
lanzaban al aire octavillas con sus reivindicaciones.
Vuelve a mirar el reloj: las 8:10 y aquello no tiene trazas de resolverse con la presteza que ella desea.
- Pedro... –duda-, creo que me bajaré aquí.
- Como usted quiera, señora –disponiéndose a bajar para abrirle la puerta trasera.
- No se moleste, no se moleste, gracias.
vechando estrechez y fatiga, el encargado volvió a acosar a la secretaria, con la complicidad de todos los allí
presentes, testigos unos que dirigían la mirada al suelo, crispados los pies de la muchacha en el interior de sus
zapatos, otros al techo, de donde salía la melodía de un hilo musical incapaz de aplacar el deseo del monstruo,
de amansar a la fiera. Y así, pisoteando la dignidad que arrastraban sus ligeros pasos, la siguió hasta la puerta
del despacho del director, donde cambió de presa.
- Que tenga un buen día, señora.
- Gracias. Recuerde que hoy, a las 12:30, tengo la reunión en el Saboya.
- Sí, señora, la recojo a las 12:00.
En la calle, las consignas se mezclan con los cláxones, unas sirenas que se acercan desde las diversas vías
- Toc, toc, toc –sintiendo todavía su aliento en la oreja.
La voz de Ella Fitzgerald la rescató esta vez, volando lejos, al país de las aves, donde los mecanógrafos
eran ahora pájaros carpinteros.
18
adyacentes. La policía acude rauda a cargar contra los manifestantes. Las órdenes son claras. Hay que actuar
con dureza. Las plataformas le hacían ganar ahora una inusitada altura sobre la acera de cemento.
- Reunión del consejo y llego tarde... –su conciencia hablaba entre dientes.
19
Entró, sofocada, en la gran avenida, recortándose sobre el radiante cielo la torre del edificio. Los ajustados
pantalones lanzaban en la carrera al vuelo sus campanas, camisa bien ceñida del mismo color, desabotonando
el escote, pañuelo de seda anudado al cuello, grandes gafas de sol y larga melena al viento. Los transeúntes se
apartan a su paso, celebrando los hombres la erótica de un poder que da de comer a esas mujeres hambrientas
de libertad.
- Ya falta menos, ya falta menos...
Y sin aliento llegó al vestíbulo. Ya no había portero. Tampoco ascensorista.
- Gracias... –susurró, con la voz entrecortada, una vez dentro del elevador.
Uno de los empleados pulsó entonces el botón del primer piso. En la subida hasta la última planta, aprovechando estrechez y fatiga, el encargado volvió a acosar a la secretaria. Su fama lo precedía, así que sus caricias
furtivas no pasaron inadvertidas esta vez.
- ¡Samael! –su sonrisilla lasciva se convirtió en siniestro rictus- Suba a mi despacho en media hora, tengo
que entregarle algo importante.
- Sí, señora.
La voz de Aretha Franklin les dio la bienvenida al último piso desde la radio de uno de los trabajadores,
cerrando tras de sí nuestra protagonista la puerta de su despacho, justo cuando la de Memphis comenzaba a
deletrear.
20
21
That place had something intimidating about
Aquele lugar tinha algo de intimidatório,
it which originated precisely from the intimacy of
que se desprendia, precisamente, da intimidade
some of the objects adorning that room, in which,
de algum dos objetos que adornavam esse
even though official titles hung from its walls, one
espaço, no qual, por mais que pendurassem títulos
did not breathe the smell of disinfectant typical
oficiais nas suas paredes, não se respirava o típico
of institutional places. Inside this seductive and
desinfetante dos lugares institucionais. Nessa
disconcerting intimacy, I tried to stay afloat, already
intimidade, sedutora e desconcertante, tratei de
abandoned by my worried parents waiting in the
manter-me à tona, abandonado já por uns pais
room next to for that impeccably combed woman to
preocupados, que esperavam na sala contígua
finally reach a proper diagnosis of the reason for the
que aquela mulher, com um penteado impecável,
suicidal behavior of their firstborn. fizesse, por fim, um diagnóstico adequado dos
The truth is that today I neither remember to what
comportamentos suicidas do seu primogénito.
that improvised office smelled nor the perfume that
O certo é que, hoje, não recordo a que cheirava
the woman would surely have used.
aquele consultório improvisado, nem o perfume
que, com toda a certeza, teria usado aquela
mulher.√
Why go on living a life that is no longer
fulfilling and happy? Why wait for Him to end your
agony as His supreme act of kindness? Is that, the
Porquê continuar a viver uma vida que já não
not knowing ourselves as proprietors of our own lives
é plena e feliz? Porquê esperar que Ele ponha fim
that which makes us unhappier, that which prevents
à tua agonia como seu ato de suprema bondade?
23
us to fully lead it as well as to make our own decisions,
É isso, o não nos sabermos donos da nossa vida,
is always the same: to choose a good method of
o passo definitivo. A verdade é que já perdi a conta
always fearing the righteous God who punishes and
que nos faz mais infelizes, que nos impede de a
annihilation, one of those that leaves no more sequel
das vezes que tentei, sem êxito, libertar-me desta
condemns the infidels, mercilessly throwing them
dirigir plenamente, de tomar as nossas próprias
than death, my goal (or life, who knows?); in pursuit
condenação vital. O processo é sempre o mesmo:
of this method, we will try to avoid suffering - the
escolher um bom método de aniquilação, desses
only thing in this life which I fear - and the shameful
que não deixam nenhuma outa sequela a não ser
spectacles for those who here remain having to face
a própria morte, o meu objetivo (ou a vida, quem
into Hell. It was this the fundamental cause of many
beliefs, their most primordial raison d’etre. They
believed through the fear of not believing, for fear
of the consequences that their behavior might bring.
decisões, temendo sempre esse deus justiceiro,
que castiga, que condena os infiéis, que os lança,
sem misericórdia, no Inferno. Era essa a causa
fundamental de muitas crenças, a sua razão de ser
mais primordial. Eles acreditavam pelo temor de
the last throes of death. Then, we will trace the plan
Brave cowards. Hypocrite Pharisees. Fear destroys
não acreditar, pelo medo das consequências que
to follow, trying to arouse not the slightest suspicion.
the ability to think, to reason for oneself, always
o seu comportamento pudesse trazer. Valentes
An overly affectionate behavior to those close to you
feeling in our necks that angry God’s breathing, all-
cobardes. Hipócritas fariseus. O medo aniquila a
could alert them, your words like a farewell feeling.
knowing “Big Brother”.
capacidade de pensar, de raciocinar por si próprio,
Sometimes I do not know how many of my
tudo sabe.
thoughts are part of that state of full consciousness
to which I arrive after a period of strong medication
that stuns my senses, and how many of them revolve
evitar o sofrimento, a única coisa que temo nesta
vida, e os espetáculos vergonhosos para aqueles
que ficam aqui e que têm de afrontar os últimos
estertores. Depois, traçaremos o plano a seguir,
procurando não levantar a mais pequena suspeita.
sentindo sempre na nossa nuca a respiração
daquele deus furibundo, do “Grande Irmão” que
sabe?); na busca desse método trataremos de
Sometimes I think of the lives that I might
already have lived. Of how time after time, I try going
Um comportamento excessivamente carinhoso
para com os teus parentes poderia pô-los alerta,
sentindo as tuas palavras como uma despedida.
back to year zero - 1980 - with the purpose to amend
Às vezes não sei quantos dos meus
pensamentos fazem parte desse estado de plena
my mistakes. Yes, always, eternally condemned to
Às vezes penso nas vidas que já terei vivido,
perpetual unhappiness, to permanent unfulfillment.
em como trato de voltar eternamente a esse ano
around that world of dreams in which I find myself
consciência a que chego após uma etapa de forte
Each of those lives not lived would be a new one; new,
zero, a 1980, com o propósito de emendar os meus
whenever I try to take the final step. The truth is
medicação que aturde os meus sentidos, e quantos
too, its main characters, renewed my brain as well. But
erros. Sim, sempre, eternamente, condenado a
that I already lost count of the times I unsuccessfully
deles giram em redor desse mundo de sonhos em
there would be something in it, a subtle spot - a small
uma infelicidade perpétua, a uma irrealização
tried getting free of this vital sentence. The process
que me encontro sumido cada vez que tento dar
defect - allowing me to sense - to discern in a diffuse
permanente. Cada uma dessas vidas não vividas
24
25
way - its character of “revival” of an already-polluted
seria nova, novos também os seus protagonistas,
his instrument of torture, while he, at the same time,
Recordo como conheci, graças a Ele, o que
life, like the water of the ornamental fountains. What
renovado também o meu cérebro. Mas haveria
became the tortured one. I too was the one who made
significava o desprezo, o rancor, a mesquinhez, a
then to do? To wait to watch how this story ends by
algo nele, uma marca subtil, uma pequena tara
him descend to the depths of ignominy, injustice and
ruindade; como Ele, melhor do que nenhum outro,
itself? To stoically endure this suffering? To smile at
que me permitiria intuir, discernir de forma difusa
unconsciousness. Due to me, he lost his temper, and
sabia humilhar-me, pisar-me, menosprezar-me. Fui
the mediocrity of those around us? To pretend to be
o seu caráter de “revival”, de vida contaminada já,
thanks to me he drove away the beast hibernating in
para Ele tudo aquilo que tinha de corrigir, tudo o que
one of them when in fact you hate them? How hard
como a água dessas fontes ornamentais. O que
its cave. I remember all and every one of those days.
tinha de endireitar, fui o seu instrumento de tortura
it is to be different, to feel differently amidst a flock
fazer, pois? Esperar para ver como acaba esta
What is pain ? I then asked myself. Pain was that.
e o torturado, ao mesmo tempo. Fui também quem
of sheep, to avoid the homogenization imposed by
história por si mesma? Suportar estoicamente
A blow can cause temporal, sporadic, circumstantial
o fez descer aos abismos da ignomínia, da injustiça,
an alienating and destructive society. Variety, not
este sofrimento? Sorrir perante a mediocridade
and localized pain. But how would you feel if you
da inconsciência. Por mim, perdeu as estribeiras,
superiority, enriches people, makes them thoughtful,
de todos aqueles que nos rodeiam? Fingir ser um
had your whole body covered with small pins stuck
graças a mim, expulsou da sua caverna a besta que
encouraging their capacity for the understanding
deles quando na realidade os detestas? Que difícil
into your skin, into your eyes, into your nails? Yes, I
nela hibernava. Recordo todos e cada um daqueles
and tolerance of others, developing those aspects
é ser diferente, sentir-se diferente no meio de um
did dare to wish the death of a murderer, one of the
dias. O que é a dor?, preguntava-me então. A dor era
of which we feel participants as well as, at the same
rebanho de ovelhas, evitar a homogeneização
culprits of my being sitting here today, of my being
aquilo. Uma pancada pode provocar um sofrimento
time, discovering some new perspectives.
imposta por uma sociedade alienante e destruidora.
lying prostrate on that bed yesterday, and of that
temporário, esporádico, circunstancial e localizado.
A diversidade, que não a superioridade, enriquece
days, months or years ago, I had decided to take my
Mas, como te sentirias se tivesses todo o teu corpo
as pessoas, torna-as reflexivas, fomenta a sua
life because of feeling miserable and mean like him.
cravejado de pequenos alfinetes que te atravessam
I remember how through him I got to know
capacidade de compreensão e tolerância para
a pele, os olhos, as unhas? Sim, atrevi-me a desejar
the meaning of contempt, hatred, pettiness and
com os demais, desenvolvendo aqueles aspetos
a morte a um assassino, a um dos culpados do facto
depravity, as he, better than anyone else, knew of
em que nos sentimos participantes, e descobrindo,
ways to humiliate, trample down and scorn me. I
simultaneamente, novas perspetivas.
Why is it that when someone dies, we forget
de hoje eu estar aqui sentado, de ontem ter estado
all the pain that that person inflicted on us? Why
ali prostrado naquela cama, de, há dias, meses,
was to him everything that needed to be corrected,
can we only say about him everything that he hardly
anos, ter decidido tirar a vida a mim próprio, por me
everything that he had to straighten out. I became
ever did? Why can we not insult his memory, spit on
sentir miserável e mesquinho, tal como Ele.
26
27
his tombstone, trample the soil in which now that
Porque é que, quando alguém morre,
goodbye to those whom we will some day meet again
Que tristes e patéticas são sempre as
monster lies buried? Why do we always turn to that
esquecemos todo o sofrimento que essa pessoa
as well as to those whom never again will be before
despedidas! Toda a nossa vida é, na realidade,
string of white lies that make those late eulogies
nos provocou? Porque é que só podemos dizer
us. There are short as well as eternal farewells. Brief
uma grande e ampla despedida. Despedimo-
our life’s law? Why don’t we now scream out all the
dela tudo aquilo que apenas fez? Porque é que
and endless absences. How we weep, how we lose
noss de cada dia que deixamos para trás e que
pain, the suffering, forever burying it, together with
não somos capazes de insultar a sua memória, de
composure, shame, discretion and serenity! There
his cursed memory, in the depths of our soul? Is it
esculpir a sua lápide, de pisar a terra que agora
are glorious endings, worthy of great characters;
sepulta aquele monstro? Porque é que recorremos
others, however, are consumed plaintively in the
sempre a esse rosário de mentiras piedosas,
most ignominious way. Why stay alive when you’re no
perhaps that we believe ourselves better for not
saying everything that we nevertheless are feeling? Should we not think that forgetting is the best
way of living? Resentment hurts, yes, it grieves the
heart, blurs our sight, blinding, at the same time, all
our senses. This resentment, however, will be that
which keeps us alert, that which will prevent us from
suffering further damage, despite whether we have
to sacrifice our own happiness in the process.
fazendo das homenagens póstumas a nossa lei
de vida? Porque é que não gritamos agora toda
essa dor, esse sofrimento, soterrando-o para
sempre nas profundezas da nossa alma, com a
que, não obstante, sentimos? Não pensaremos que
o esquecimento é o melhor modo de convivência?
O rancor provoca danos, sim, atormenta o coração,
turva a vista, cegando ao mesmo tempo todos os
How sad and pathetic farewells always turn
nossos sentidos. Mas será também esse rancor que
out to be! All our whole life is actually a large and long
nos mantém alerta, que impede que soframos mais
farewell. We say goodbye to each day that we leave
danos, ainda que para isso tenhamos de sacrificar
behind and which we never will live again. We say
a nossa felicidade.
28
daqueles que voltaremos a ver um dia e dos que já
nunca mais teremos perante nós. Há despedidas
curtas e eternas. Ausências breves e perpétuas.
Como choramos, como perdemos a compostura,
more than a wreck? Why continue breathing when
a vergonha, a discreção, a serenidade! Há finais
you do not anymore recognize yourself in the mirror,
gloriosos, dignos de grandes personagens; outros,
when you have forgotten who you were?
em contrapartida, consomem-se em queixumes, da
forma mais ignominiosa. Para quê continuar vivo,
sua recordação maldita? Será que, por acaso, nos
cremos melhores por não dizermos tudo aquilo
já nunca mais voltaremos a viver. Despedimo-nos
quando já não és mais do que um despojo? Para
There is a precise moment to die - that in
which, for the first time, you yourself realize how
little you are now worth. That moment in which we
quê respirar quando já não te reconheces diante
do espelho, quando já te esqueceste de quem
foste?
delegate control to our successors. Why to partake
in aberrant spectacles in which we control not even
Há um momento preciso para morrer, aquele
our most basic needs? All our former dignity then
em que, pela primeira vez, tu mesmo te dás conta
disappearing. We feel ashamed of ourselves, of
do pouco que já vales. Aquele em que delegamos
what we have become after what we were, because
o comando nos nossos sucessores. Para quê
we are not children again, as they would want us
sermos participantes de espetáculos aberrantes,
29
to believe, but old, elderly, persons to whom life did
nos quais já não controlamos nem sequer as
Aquel lugar tenía algo de intimidatorio que se desprendía, precisamente, de la intimidad de alguno de
not offer a happy ending. Dead all those whom you
nossas necessidades mais básicas? Então, toda a
los objetos que adornaban ese espacio, en el que, por más que colgasen títulos oficiales de sus paredes, no se
ever cherished, loved and desired; your light is not yet
nossa dignidade anterior desaparece. Sentimos
respiraba el típico desinfectante de los lugares institucionales. En esa intimidad, seductora y desconcertante,
extinguished, dying day after day, night after night, in
your mind the past and present mixing together; the
future, with that train of shadows lurking at the foot
of your bed. Living already in that stage of transit,
vergonha de nós próprios, daquilo que somos
depois do que fomos, porque não somos crianças
de novo, como nos querem fazer ver, mas sim
velhos, anciãos, pessoas a quem a vida não lhes
apresentou um final feliz. Mortos já todos aqueles
of the journey into the unknown. And you are afraid,
a quem algum dia quiseste, amaste, desejaste, a
very afraid, and cold, feeling then so alone in the
tua luz não se apaga ainda, agoniza dia após dia,
realization that in that trip to nowhere you are meant
noite após noite, misturando-se na tua mente o
to go alone, behind leaving even that body that with
passado e o presente, o futuro, com esse comboio
such effort until now you dragged along.
de sombras espreitando-te aos pés do teu leito.
traté de mantenerme a flote, abandonado ya por unos padres preocupados que esperaban en la sala contigua
a que aquella mujer, de impecable peinado, hiciese, por fin, un diagnóstico adecuado de las conductas suicidas
de su primogénito. Lo cierto es que hoy no recuerdo a qué olía aquel despacho improvisado, ni el perfume que, con toda seguridad,
habría usado aquella mujer.
¿Por qué seguir viviendo una vida que ya no es plena y feliz? ¿Por qué esperar a que Él ponga fin a tu
Vives já nessa etapa de trânsito, de viagem rumo
agonía como su acto de suprema bondad? Es eso, el no sabernos dueños de nuestra vida lo que nos hace más
ao desconhecido. E tens medo, muito medo, e frio;
infelices, lo que nos impide dirigirla plenamente, tomar nuestras propias decisiones, temiendo siempre a ese
e sentes-te tão só, porque sabes que, nessa viagem
dios justiciero que castiga, que condena a los infieles, que los lanza sin misericordia al Infierno. Era esa la causa
para lado nenhum, tens de ir só, deixando para trás
fundamental de muchas creencias, su razón de ser más primordial. Ellos creían por el temor de no creer, por
até mesmo aquele corpo que, com tanto esforço,
el miedo a las consecuencias que su comportamiento pudiese traer. Valientes cobardes. Hipócritas fariseos.
vinhas arrastando até agora.
El miedo aniquila la capacidad de pensar, de razonar por uno mismo, sintiendo siempre en nuestra nuca la
respiración de aquel dios furibundo, del “Gran Hermano” que todo lo sabe.
30
31
A veces no sé cuántos de mis pensamientos forman parte de ese estado de plena consciencia al que
superioridad, enriquece a las personas, las hace reflexivas, fomenta su capacidad de comprensión y tolerancia
llego tras una etapa de fuerte medicación que aturde mis sentidos, y cuántos de ellos giran alrededor de ese
hacia los demás, desenvolviendo aquellos aspectos de los que nos sentimos partícipes y descubriendo, a un
mundo de sueños en el que me encuentro sumido cada vez que intento dar el paso definitivo. La verdad es que
tiempo, nuevas perspectivas.
ya perdí la cuenta de las veces que intenté, sin éxito, librarme de esta condena vital. El proceso es siempre el
mismo: escoger un buen método de aniquilación, de esos que no dejan más secuela que la propia muerte, mi
objetivo (o la vida, ¿quién sabe?); en la búsqueda de ese método trataremos de evitar el sufrimiento, lo único en
Recuerdo como conocí gracias a Él lo que significaba el desprecio, el rencor, la mezquindad, la ruindad;
esta vida a lo que le temo, y los espectáculos vergonzosos para los que quedan aquí y tienen que afrontar los
como Él, mejor que ningún otro, sabía humillarme, pisarme, menospreciarme. Fui para Él todo aquello que había
últimos estertores. Seguidamente trazaremos el plan a seguir, procurando no levantar la más mínima sospecha.
que corregir, todo cuanto tenía que enderezar, fui su instrumento de tortura y el torturado a un tiempo. Fui
Un comportamiento excesivamente cariñoso con tus allegados podría ponerlos alerta, sintiendo tus palabras
también quien lo hizo descender a los abismos de la ignominia, de la injusticia, de la inconsciencia. Por mí perdió
como una despedida.
los estribos, gracias a mí expulsó de su cueva a la bestia que en ella hibernaba. Recuerdo todos y cada uno de
aquellos días. ¿Qué es el dolor?, me preguntaba entonces. El dolor era aquello. Un golpe puede ocasionar un
sufrimiento temporal, esporádico, circunstancial y localizado. Pero, ¿cómo te sentirías si tuvieses todo tu cuerpo
A veces pienso en las vidas que habré vivido ya, en como trato de volver eternamente a ese año cero,
plagado de pequeños alfileres que te atraviesan la piel, los ojos, las uñas? Sí, me atreví a desearle la muerte a
a 1980, con el propósito de enmendar mis errores. Sí, siempre, eternamente, condenado a una infelicidad
un asesino, a uno de los culpables de que hoy esté aquí sentado, de que ayer estuviese allí postrado en aquella
perpetua, a una irrealización permanente. Cada una de esas vidas no vividas sería nueva, nuevos también sus
cama, de que, hace días, meses, años, hubiera decidido quitarme la vida por sentirme miserable y mezquino
protagonistas, renovado también mi cerebro. Pero habría algo en él, una marca sutil, una pequeña tara que me
igual que Él.
permitiría intuir, discernir de manera difusa su carácter de “revival”, de vida contaminada ya, como el agua de
esas fuentes ornamentales. ¿Qué hacer, pues? ¿Esperar a ver cómo acaba esta historia por sí misma? ¿Soportar
estoicamente este sufrimiento? ¿Sonreír ante la mediocridad de todos aquellos que nos rodean? ¿Fingir ser uno
de ellos cuando en realidad los detestas? Qué difícil es ser diferente, sentirse distinto en medio de un rebaño de
ovejas, evitar la homogeneización impuesta por una sociedad alienante y destructora. La diversidad, que no la
32
33
¿Por qué cuando alguien muere olvidamos todo el sufrimiento que esa persona nos ocasionó? ¿Por qué
Hay un momento preciso para morir, aquel en el que, por vez primera, tú mismo te das cuenta de lo
sólo podemos decir de él todo aquello que apenas hizo? ¿Por qué no somos capaces de insultar su memoria,
poco que vales ya. Aquel en el que delegamos el mando en nuestros sucesores. ¿Por qué ser partícipes de
de escupir en su lápida, de pisar la tierra que ahora sepulta a aquel monstruo? ¿Por qué recurrimos siempre
espectáculos aberrantes en los que ya no controlamos ni tan siquiera nuestras necesidades más básicas? Toda
a esa sarta de mentiras piadosas, haciendo de los homenajes póstumos nuestra ley de vida? ¿Por qué no
nuestra dignidad anterior desaparece entonces. Sentimos vergüenza de nosotros mismos, de lo que somos
gritamos ahora todo ese dolor, ese sufrimiento, soterrándolo para siempre en la hondura de nuestra alma, con
después de lo que fuimos, porque no somos niños de nuevo, como nos quieren hacer ver, sino viejos, ancianos,
su recuerdo maldito? ¿Es que acaso nos creemos mejores por no decir todo aquello que no obstante sentimos?
personas a las que la vida no les deparó un final feliz. Muertos ya todos aquellos a los que algún día quisiste,
¿No pensaremos que el olvido es el mejor modo de convivencia? El rencor hace daño, sí, aflige el corazón, nubla
amaste, deseaste, tu luz no se apaga aún, agoniza día tras día, noche tras noche, mezclándose en tu mente
la vista, cegando a un tiempo todos nuestros sentidos. Pero será también ese rencor el que nos mantenga alerta,
el pasado y el presente, el futuro, con ese tren de sombras acechándote a los pies de tu lecho. Vives ya en
el que impida que suframos más daño, aunque para eso tengamos que sacrificar nuestra felicidad.
esa etapa de tránsito, de viaje hacia lo desconocido. Y tienes miedo, mucho miedo, y frío, te sientes tan solo
entonces, porque sabes que en ese viaje a ninguna parte has de ir solo, dejando atrás incluso aquel cuerpo que
con tanto esfuerzo viniste arrastrando hasta ahora.
¡Qué tristes y patéticas resultan siempre las despedidas! Toda nuestra vida es, en realidad, una grande
y larga despedida. Nos despedimos de cada día que dejamos atrás y que ya nunca más volveremos a vivir. Nos
despedimos de aquellos que volveremos a ver algún día y de los que ya nunca más tendremos ante nosotros. Hay
despedidas cortas y eternas. Ausencias breves y perpetuas. ¡Cómo lloramos, cómo perdemos la compostura, la
Rubén Martínez Alonso
1980 (ano cero)
Editorial Toxosoutos
vergüenza, la discreción, la serenidad! Hay finales gloriosos, dignos de grandes personajes; otros, en cambio,
se consumen quejumbrosos de la manera más ignominiosa. ¿Por qué seguir vivo cuando ya no eres más que un
despojo? ¿Por qué respirar cuando no te reconoces delante del espejo, cuando olvidaste quién fuiste?
34
35
37
Perfection, beauty, harmony, balance. Obsession, anxiety, destruction, death. I remember those days in which
I was aspiring to beauty and perfection, without realizing that every step I took was bringing me closer into
this grave where I now find myself. Immersed in my own mediocrity, I see how today’s laurels crown the heads
of other mediocre people who, one day, felt proud of their mediocrity. Their arrogance, their complete and
utter lack of humility, that haughtiness with which they address you, with which they speak to you, which they
impose onto you, with which they tread on you; that one, yes, that very same one they themselves endured
one day, when they were not as mediocre as that. The world thirsts for beauty, wishing for something
worthwhile to make us feel alive, and living each day in the hope for it not to be the last. I, once, was able
to love beauty, drunken by its contemplation, feeding myself from its reflection. I, one day, lived in the hope
for that day to never end, for my life to be turned off by the light of a new day. And, then, I was happy.
Perfección, belleza, armonía, equilibrio. Obsesión, angustia, destrucción, muerte. Recuerdo aquellos días en los
que aspiraba a la belleza, a la perfección, sin percatarme de que cada paso que daba me acercaba cada vez
más a esta fosa en la que ahora me encuentro. Sumido en mi propia mediocridad veo como hoy los laureles
coronan las cabezas de otros mediocres que, un día, se sintieron orgullosos de serlo. Su arrogancia, su completa
y absoluta falta de humildad, esa soberbia con la que se dirigen a ti, con la que te hablan, con la que te imponen,
con la que te pisan; esa, sí, la misma que ellos soportaron un día, cuando aún no eran tan mediocres como
aquél. El mundo tiene sed de belleza, de alentar por algo que merezca la pena, que nos haga desear estar
vivos, viviendo cada día con la esperanza de que no sea el último. Yo, un día, fui capaz de amar la belleza,
de embriagarme en su contemplación, de alimentarme con su reflejo. Yo, un día, viví con la esperanza de que
aquella jornada no terminase jamás, de que mi vida se apagara con la luz de un nuevo día. Y entonces fui feliz.
39
Perfeição, beleza, harmonia, equilíbrio. Obsessão, angústia, destruição, morte. Recordo aqueles dias em que
¡Cuánto daño hace la soledad! ¡Cómo hiere el silencio! Un día, otro. Y luego ellos, todos a un tiempo, gritando
aspirava à beleza, à perfeição, sem reparar que cada passo que dava me aproximava cada vez mais a este
a tu lado, dentro de ti. Los fantasmas del pasado siempre vuelven, siempre estuvieron ahí, acechando, silbando,
fosso em que agora me encontro. Submerso na minha própria mediocridade vejo como hoje os louros coroam as
pero es ahora cuando los oyes, en el silencio, en ese silencio que esquilma tu cordura, en ese silencio que te hace
cabeças de outros medíocres que, um dia, se sentiram orgulhosos de o ser. A sua arrogância, a sua completa e
ver, cuando tus ojos ya no oyen. Y ahora, cuando ya estás instalado en ese mundo, en tu mundo, en el único en
absoluta falta de humildade, essa soberba com que se dirigem a ti, com que te falam, com que se te impõem, com
el que le permitisteis la entrada, ahora, sólo ahora queréis que vea, que oiga, que sienta otra realidad, aquella
que te pisam; essa, sim, a mesma que eles próprios suportaram um dia, quando ainda não eram tão medíocres
realidad, donde había noche y día, donde las pesadillas desaparecían con sólo abrir los ojos. Pero también
quanto isso. O mundo tem sede de beleza, de lutar por algo que valha a pena, que nos faça desejar estar vivos,
vivendo cada dia com a esperança de que não seja o último. Um dia eu fui capaz de amar a beleza, de me
embriagar com a sua contemplação, de me alimentar com o seu reflexo. Um dia vivi com as esperança de que
aquela jornada não terminasse mais, de que a minha vida de se apagasse com a luz de um novo dia. Nessa
vosotros caeréis algún día, también morderéis la tierra que ahora pisáis con fuerza, porque todo es cuestión de
tiempo, ese tiempo que hoy os escapa de las manos, que en vano os esforzáis en aprisionar, y que mañana no os
abandonará, instalados ya en una hora infinita, en un minuto eterno, en un segundo perpetuo.
altura era feliz.
Quanta dor causa a solidão! Como fere o silêncio! Um dia, e depois outro. E, de seguida, todos ao mesmo tempo,
How much pain loneliness causes! How much can silence wound! A day and, then, another day. And, afterwards,
they all, all at once, screaming beside and inside you. The ghosts of the past will always return, were always
gritando a teu lado e dentro de ti. Os fantasmas do passado voltam sempre, sempre estiveram ali, observando e
assobiando, mas é agora que os ouves, no silêncio, nesse silêncio que esgota a tua sanidade, nesse silêncio que
there, lurking and whistling, but it is now when you hear them in the silence, in that silence that exhausts your
te faz ver, quando os teus olhos já não ouvem. E agora, que estás instalado nesse mundo, no teu mundo, no único
sanity, in that silence that makes you see, when your eyes no longer hear. And now, when you’re already installed
em que o permitiste entrar, é agora, só agora que queres que veja, que oiça, que sinta outra realidade, aquela
in that world, in your own world, in the only one to which you allowed it to enter, it is now, just now that you want
realidade onde havia noite e dia, onde os pesadelos desapareciam só por abrir os olhos. Mas também tu cairás
it to see, to hear, to feel another reality, that reality where night and day existed, where nightmares disappeared
algum dia, também morderás a terra que agora pisas com força, porque tudo é uma questão de tempo, esse
just by opening your eyes. But someday you, too, will fall, also biting into the soil that you are now vigorously
tempo que hoje te foge das mãos, que em vão te esforças para reter e que amanhã - já instalado numa hora
trampling, because everything is a matter of time, that time that is today fleeing from your reach and that you
infinita, num minuto eterno, num segundo perpétuo - não te abandonará.
are vainly striving to retain, and which tomorrow - already installed in an infinite hour, in an eternal minute and
in everlasting second - will not abandon you. 40
41
What a distressing feeling that of suffocation! To feel how life is running away from you, even though you hold
gravado na sua retina, apesar de alguém te fechar as pálpebras depois. É nessa altura em que a mente aprecia
with your fingers and nails into that mattress still holding you. The head strongly thrown back, in the desperation
o ar que agora recusa encher de novo os nossos pulmões, em que apreciamos verdadeiramente tudo o que é
of one still trying to inhale the air that is no longer his. The mouth open to exhaustion, eyes gazing at a point on
necessário para continuara a viver, e pelo qual estaríamos dispostos a dar tudo o que temos, fazendo desse
the ceiling that shall remain recorded in their retina, even though someone will afterwards close our eyelids. It is
suspiro, o suspiro mais caro do mundo – um luxo incalculável e o bem intangível mais bem pago.
then when the mind appreciates the air which now refuses to inflate our lungs again, when one really appreciates
everything needed to keep on living, and for which we would be willing to give all that we own, making thus that
sigh the world’s most expensive sigh - a priceless luxury and the best paid intangible asset.
It was yesterday when I began my farewell, my macabre verses, my posthumous tribute. Disjointed paragraphs
that, time and again, I discard unable to separate the victims from the murderers, hating those whom I once
loved, embraced now in an exterminating dance. Few will then read these words, by my sick mind mechanically
¡Qué sensación tan angustiosa la de la asfixia! Sentir cómo la vida se te escapa a pesar de clavar los dedos,
dictated, already started the trail that will empty (drying out) my body. And the blows feel like caresses, painting
las uñas, en ese colchón que todavía te sujeta. La cabeza echada hacia atrás con fuerza, con la desesperación
as a carnival mask our dead face, removing the chains from the street that until then only at home we dragged.
de aquel que aún trata de aspirar un aire que ya no es suyo. La boca abierta entonces hasta la extenuación,
And there will be tears instead of smiles celebrating my trip, like forgiveness hurrying before wrath, when
los ojos mirando fijamente un punto del techo que habrá de quedar grabado en las retinas, a pesar de que
antagonizing feelings make a risky journey out of our lives. I should now wish to weep, to feel my eyes filled with
luego alguien cierre nuestros párpados. Es entonces cuando la mente aprecia ese aire que ahora rehúsa inflar
something other than indifference, because one still lives when hatred can be felt and when one can still scream
nuestros pulmones de nuevo, cuando realmente estima lo único que precisamos para seguir viviendo, y por lo
- alive you are still when wishing to die.
que estaríamos dispuestos a dar todo cuanto tenemos, convirtiendo así ese suspiro en el más caro del mundo,
en un lujo de valor incalculable, en el bien intangible mejor pagado.
Fue ayer cuando comencé mi despedida, mis versos macabros, mi homenaje póstumo. Párrafos inconexos que una
y otra vez desecho, incapaz de separar las víctimas de los asesinos, odiando a aquellos que en otro tiempo amé,
Que sensação angustiante a da asfixia. Sentir como a vida te escapa, apesar de te agarrares com unhas e
abrazados ahora en una danza exterminadora. Pocos leerán entonces estas palabras, dictadas maquinalmente
dentes ao colchão que ainda te suporta. A cabeça violentamente atirada para trás, no desespero de alguém
por mi mente enferma, iniciado ya el reguero que irá vaciando (desecando) mi cuerpo. Y los golpes parecen
que tenta inalar o ar que já não é seu. A boca aberta até à exaustão, os olhos fixos num ponto do teto que ficará
caricias, pintando de carnaval nuestra cara de muerte, quitando a la calle las cadenas que hasta entonces
42
43
sólo arrastrábamos en casa. Y habrá lágrimas en lugar de sonrisas celebrando mi viaje, del mismo modo que el
are not of this world, of words like never, goodbye, never ever, everlasting and eternal. And in this rambling, sleep
perdón apura sus últimos momentos antes de la ira, cuando los sentimientos enfrentados hacen de nuestra vida
overtakes, sweet death that comes without fuss, without stertors, encircling his surrendered body in the spinning,
arriesgada travesía. Quisiera llorar ahora, sentir mis ojos anegados en algo que no sea indiferencia, porque aún
stroking his hair, purring in his ear the same story that began his life, the same invitation, the welcoming to a new
estás vivo cuando puedes odiar, cuando puedes gritar, todavía estás vivo cuando deseas morir.
stadium.
Foi ontem que iniciei a minha despedida, os meus versos macabros, o meu tributo póstumo. Parágrafos
Cuando uno siente que llegó el momento de la despedida, de la bienvenida, apura los segundos, tropieza,
desconexos que uma e outra vez desfaço, incapaz de separar vítimas de assassinos, odiando os que um dia amei,
embarullado, aturdido, y viste pijama, bañador, chaqué y visera, porque el viaje es incierto. Mas luego se percata,
agora envolvido numa dança exterminadora. Poucos irão ler, portanto, estas palavras, ditadas mecanicamente
desnudo, de la verdadera dimensión, de la renuncia de lo irrenunciable, de la pérdida que supone la entrega. Y
pela minha mente doente, iniciado já o caminho que irá esvaziar (secando) o meu corpo. E os golpes parecem
entonces se deshace, llora, despacioso, en la intimidad que luego será eterna, en el silencio que ahora rehúsa,
carícias, pintando como uma máscara de carnaval a nossa face de morte, removendo da rua as correntes que
asustado. Comprende entonces el significado, el valor de conceptos que no son de este mundo, de palabras
até essa altura só arrastávamos em casa. E haverá lágrimas em vez de sorrisos, celebrando a minha viagem,
como nunca, adiós, jamás,perpetuo, eterno. Y en esta divagación lo sorprende el sueño, la dulce muerte que llega
como o perdão apressado antes da ira, quando sentimentos antagónicos fazem uma viagem de risco para fora
sin aspavientos, sin estertores, ciñendo su rendido cuerpo en el giro, acariciando su pelo, ronroneándole en la
das nossas vidas. Deveria querer chorar agora, para sentir os meus olhos com algo mais do que a indiferença,
oreja el mismo cuento que abrió su vida, la misma invitación, la bienvenida a un nuevo estadio.
porque ainda se vive quando se odeia e enquanto se pode gritar – ainda estás vivo quando desejas a morte.
Quando sentimos que chegou o tempo da despedida – o tempo das boas-vindas – aproveitamos o melhor de
When one feels that the time for farewell - the time for welcoming - has arrived, one makes the best of every
cada segundo, tropeçando, confusos, baralhados, e usamos pijamas, fatos de banho, fraque e chapéu, pois a
second, stumbling, mixed up, confused, and wears pajamas, swimwear, tailcoat and a cap, because the journey is
viagem é incerta. Mas então, nus, apercebemo-nos da verdadeira dimensão, a resignação do que é irrenunciável
uncertain. But then, naked, one realizes the true dimension, the resignation of that which is irrenunciable and the
e a perda que envolve a rendição. E aí ficamos despedaçados, chorando, lentamente, na privacidade que mais
loss involving surrender. And then one falls apart, crying, sluggishly, in the privacy that will later become eternal,
tarde se tornará eterna, no silêncio que agora recusamos por medo. Compreendendo, nessa altura, o significado
in the silence that afraid is one now refusing. Understanding then the meaning and the value of concepts that
e o valor dos conceitos que não são deste mundo, de palavras como nunca, adeus, nunca mais, eternamente
44
45
e eterno. E nesta dispersão, somos assolados pelo sono, doce morte que chega sem alarido, sem estertores,
Hoje a morte mudou de roupa; vestindo uma saia vermelha, dando uma volta, entusiasmada com o rodar de
rodeando o seu corpo rendido na espiral, mexendo no seu cabelo, sussurrando ao seu ouvido a mesma história
um tecido no qual alguém bordou estrelas. E trocou gadanha por foice, calcando o solo com os pés durante a
que iniciou a sua vida, o mesmo convite, as boas-vindas a um novo estado.
corrida, perfumando de seguida o caixão em que a prostituta iria foder. Depois, começou a sua viagem, pois
o baile parecia ter lugar muito longe. E no caminho meteu-se com reis e lordes, derrubando coroas e cartolas,
partindo o sacho do agricultor e dando tempo aos trabalhadores. Chegou eufórica a meu lado, elogiando a
Today death changed into another dress; wearing a red skirt, turning around, thrilled with the beautiful fullnrdd
genialidade e enterrando mediocridades e sussurrou-me o seu amor de bordel, sentindo já humanidade no meu
of a cloth on which someone had embroidered stars. And it changed scythe for sickle, feet psounding the ground
corpo – sem roupa, sem carne.
in the race, perfuming then the coffin in which the prostitute would fuck. Then, he started his journey, since the
dance seemed to take place far away. And, on the way, he played with kings and lords, knocking crowns and top
hats down, breaking down the laborer’s hoe and giving away hours to workers. Thus euphoric arriving beside me,
after praising geniality as well as burying mediocrities, and she whispered her love of brothel, already humanity
feeling in my body - clothes off, flesh off. ∫
Rubén Martínez Alonso
1980 (ano cero)
Editorial Toxosoutos
Hoy la muerte mudó de traje. Y vistió falda roja, girando sobre sí misma, emocionada por el hermoso vuelo de un
paño en el que alguien había bordado estrellas. Y cambió guadaña por hoz, martilleando con los pies el suelo
en la carrera, perfumado luego el féretro en el que jodería la ramera. Entonces emprendió su viaje, pues según
parece caía lejos el baile. Y en el camino jugó con reyes y señores, derribando coronas y chisteras, quebrado el
azadón del labriego, regalando horas a los obreros. Así llegó eufórica a mi lado, después de enaltecer genialidad
e inhumar mediocridades, y me bisbiseó su amor de burdel, sintiendo la humanidad ya en mi cuerpo, fuera ropa,
fuera carne.
46
47
The intensity of THE ephemeral
Antes de comezar coa presentación, agradecer a súa amabilidade á Cámara de Porto, pola oportunidade de
expoñer nesta magnífica terceira planta do emblemático edificio AXA. Dispoñer deste espazo nunha localización como esta, en plena Avenida dos Aliados, posibilita mostrar esta exposición nunha cidade que é todo un
referente europeo no ámbito da cultura. Isto é, sen dúbida, un honor e un privilexio para tódolos participantes
neste proxecto. Queremos deixar patente a nosa gratitude tamén coa sección de Cultura da cidade, con Luis
Alves, Claudia Melo e todo o seu equipo, polas súas moitas atencións e bo facer, así como a José Jardón, fundamental para o desenvolvemento de todo o proceso.
51
O proxecto expositivo está dirixido polo artista plástico Xosé Luís Otero, e a este uníronse escritores como
Que é a Arte? Esta é unha pregunta complexa que se responderá de maneiras diametralmente opostas segundo
Rubén Martínez Alonso, pintoras como Alicia Larsson, deseñadores de moda como Pedro Fernández, vídeo-
a corrente de pensamento filosófico que sigamos. A Arte pode selo todo, xa que a sección aúrea, empregada
creadores como Under Varela, Toni Bascoy e Brenda Graña Enjo, centros de referencia da Arte Dramática como
xa dende o mundo clásico grego como medida de proporción en escultura e arquitectura, ven marcada polo
a ESAD da Galiza, baixo a dirección de Julián Rodríguez Novo e a colaboración dos actores Xosé Manuel Conde
número Pi, que condiciona tamén a disposición dos pétalos dunha flor ou o tamaño das celas dun panal de
e Andrea Dunia, e músicos como Andrea Montes e Paco Senén.
abellas. Pero a Arte tamén pode non ser nada; se nos posicionamos nun punto de vista existencialista ou nihilista,
Todos eles, todos nós, estamos hoxe na apertura desta mostra que se nos presenta baixo o estandarte da
palabra “EFÉMERO”. A propia configuración desta exposición, articulada coma unha grande obra de arte co-
individualista e negativista, podemos concluír que a Arte, ó igual que outras moitas facetas da vida humana, é
unha ficción, unha trampa ou algo, que, como todo o demáis, é efémero.
lectiva na que diferentes modos expresivos vense unidos cun título e espazo común, fará que nos plantexemos
Efémero amósasenos un termo referido ó tempo. É unha forma de medilo, de expresar ese gozo que dura apenas
a variedade de expresións artísticas que poden cohabitar nun mesmo ámbito, así como o propio concepto de
uns instantes ou unha gran dor que, co paso dos anos, xa non significa nada. Pero non debemos esquecer que
tanto o tempo como o propio espazo son ficcións
Arte en si.
humanas, conceptos que nos transcenden e que
intentamos apresar con números e medidas.
Calculamos o tempo en segundos, horas, días,
anos, entes ficticios que ó longo da Historia
foron manipulados nas diferentes versións dos
calendarios feitas polos homes. O 4 de Outubro
de 1582 foi o último día do calendario xuliano,
e o 15 de Outubro dese mesmo ano, o primeiro
[Montaje]
52
do gregoriano. Once días desapareceron da
53
[Inauguración. Presentación de Elena Montero]
Os conceptos de Arte e Efémero aparecerán unidos en moitas ocasións. A arte efémera é unha corrente
artística importante; en realidade é un gran río ó que desembocan unha serie de afluentes que acaban por
configurar un ente maior: grafitti, land art, body art, performance ou happening entran dentro desta categoría,
aínda que tamén a gastronomía, a moda ou as tatuaxes. O propio concepto de Arte mudou ó longo dos séculos,
dende unha noción medieval, que a consideraba unha destreza manual sen valor intelectual, ata o progresivo
incremento da valoración do artista, que comezaría cando os Humanistas do Renacemento italiano visen nos
arquitectos, pintores e escultores homes cultivados capaces de trasladar os seus elevados ideais, que aboiaban
no intanxible mundo do pensamento, a materiais máis terreais.
Pero non só cambiou o que entendemos por Arte. O que entendemos por efémero, tamén. A nosa propia
percepción da Historia, o noso acceso masivo a ela a través da Rede, amósanola como algo irreal e, ó mesmo
tempo, como algo que se escribe cada día. Datas históricas fundamentais, 1492, 1789, 1914, mestúranse con
outras que para nós significan máis, a do noso nacemento, a da nosa voda, o do nacemento dos nosos fillos…
Historia, creando un absurdo semellante ó desa
tradición budista que nos plantexa o seguinte: se
unha árbore cae no medio dun bosque no que non
hai ninguén para escoitalo caer, fai ruído ou non?
Existe o son se nós non o escoitamos? Existe outro
tempo que non sexa o presente? Non son, ó final,
tódolos segundos que vivimos efémeros?
54
A propia evolución da sociedade pervirte a concepción do pasado, do tempo e do noso devir. Somos escravos
de nós mesmos e dos nosos recordos, do noso sistema de valores e das nosas querenzas. Antes diciamos que a
gastronomía é unha arte efémera, pero, que é o que lle dá a cualidade de efémera? O concepto ou a sensación
que deixa en nós? Tal vez sexa moito máis duradeiro o recordo dunha delicada sobremesa que degustamos na
infancia que a impronta dun cadro que miramos apenas uns segundos no MOMA. Se negamos a existencia da
obra máis alá de nós, se a entendemos só tanto en canto interaccionamos con ela, a impronta dun doce pode
superar no tempo e na memoria o contemplar As Señoritas de Avignon. Parece que o problema conceptual ó que
55
nos enfrontamos non é que é a Arte, senón que é o efémero. É efémero sinónimo de curta duración, de algo que
pasa sen ser apenas percibido? É una virtude inherente á beleza, unha condición sine qua non para valorala?
Segundo Platón, todo é efémero menos a idea de belo, sen embargo, o que é belo, os canons de beleza, mudaron
moito ó longo do tempo. Entón, se a Arte é cambiante, a beleza física non perdura, a beleza ideal evoluciona
e o efémero apenas existe, que podemos esperar dunha exposición que xoga con todos estes conceptos?
Pois debemos esquecelos, xa que como dixo Kant nos seus ensaios sobre a Estética, a Arte é aquelo que, sen
conceptos, nos proporciona pracer.
Hoxe, agora, debemos deixarnos levar. Despregar unha visión libre de complexos e condicionantes sobre todo o
que se vai ver aquí. Pintura. Escritura. Instalación. Vídeo. Teatro. Música. Descubrir como nos fai sentir ou se nos
fai sentir. Desfrutar deste espazo adicado ó que flúe, ó que morre, ó que se esquece, ó que só existirá mentres
o recordemos e que será diferente para cada un de nós. Neste intre temos na nosa man facer que o efémero
sexa eterno.
Moitas grazas. Muito obrigada
Elena Montero Míguez
56
Xosé Luis Otero
The Noise
That noise, which seemed to come from everywhere and
at any time - endlessly. That noise from which there is no
hiding away, not even in an especially-designed cabin to
combat it. That vital anguish, an anguish which suffocates...
A sign. A strange signal, a parasitical noise.
That one per cent of original cosmic radiation born with
the universe. With everything.
Photons aged through time, the longest time ever known. From the beginning.
Invisible and cold photons, arriving now, from their long
journey of more than thirteen thousand million years.
That whistling...deafening whistling. It is the time from the
universe - its age. My madness.
They are the echos of a great explosion. All the energy, all the time and all the space locked up in
the cabin with me. With all us.
61
O ruído
Esse ruído, que parecia vir de todas as partes e chegava a todas as horas, incessantemente. De que não podes
esconder-te, nem sequer num compartimento desenhado para ele. Essa angústia vital, uma ansiedade que te
asfixia…
Um sinal. Um sinal estranho, um ruído parasita.
Esse um por cento de radiação cósmica originada que nasce com o universo. Com tudo.
São fotões envelhecidos pela passagem de tão longo tempo, o tempo mais longo jamais conhecido. Desde o
princípio.
Fotões invisíveis e frios, que chegam agora, de uma longa viagem de mais de treze mil milhões de anos.
Esse assobio… ensurdecedor. É o tempo do universo, a sua idade.
A minha loucura.
São o eco da grande explosão.
Toda a energia, todo o tempo e todo o espaço fechados no compartimento comigo. Com todos.
62
El ruido
Ese ruido, que parecía venir de todas partes y llegaba a todas horas, incesantemente.
Del que no puedes esconderte, ni tan siquiera en una cabina diseñada para él. Esa
angustia vital, una ansiedad que te asfixia….
Una señal. Una extraña señal, un ruido parásito.
Ese uno por ciento de radiación cósmica originada que nace con el universo. Con todo.
Son fotones envejecidos por el paso de tan largo tiempo, el tiempo más largo jamás
conocido. Desde el principio.
Fotones invisibles y fríos, que llegan ahora, de un largo viaje de más de trece mil
millones de años.
Ese silbido,….ensordecedor. Es el tiempo del universo, su edad.
Mi locura.
Son el eco de la gran explosión.
Toda la energía, todo el tiempo y todo el espacio encerrados en la cabina conmigo.
Con todos.
64
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
88
90
91
92
93
94
95
98
99
100
101
Alicia Larsson
A Time for Everything
For everything there is a season, and a time for every
matter under heaven:
a time to be born, and a time to die;
a time to plant, and a time to pluck up what is
planted;
a time to kill, and a time to heal;
a time to break down, and a time to build up;
a time to weep, and a time to laugh;
a time to mourn, and a time to dance;
a time to cast away stones, and a time to gather
stones together;
a time to embrace, and a time to refrain from
embracing;
a time to seek, and a time to lose;
a time to keep, and a time to cast away;
a time to tear, and a time to sew;
a time to keep silence, and a time to speak;
a time to love, and a time to hate;
a time for war, and a time for peace.
Hay un tiempo señalado para todo, y hay un tiempo
para cada suceso bajo el cielo:
tiempo de nacer, y tiempo de morir;
tiempo de plantar, y tiempo de arrancar lo plantado;
tiempo de matar, y tiempo de curar;
tiempo de derribar, y tiempo de edificar;
tiempo de llorar, y tiempo de reír;
tiempo de lamentarse, y tiempo de bailar;
tiempo de lanzar piedras, y tiempo de recoger piedras;
tiempo de abrazar, y tiempo de rechazar el abrazo;
tiempo de buscar, y tiempo de dar por perdido;
tiempo de guardar, y tiempo de desechar;
tiempo de rasgar, y tiempo de coser;
tiempo de callar, y tiempo de hablar;
tiempo de amar, y tiempo de odiar;
tiempo de guerra, y tiempo de paz.
110
111
116
117
120
121
122
123
Efemero
ESAD
(Escola Superior de Arte Dramática de Galicia)
Dirección:
Julian Rguez Novo
Actores:
Andrea Dunia e Xosé Manuel Conde
Pregúntanme polo efémero e eu non podo mais que pensar nunha bagoa, coma algo tan pequeno, tan breve,
pode encerrar tanta poesía?
... ¡Salta cara adiante coa forza acumulada, ergue a voz, non te rendas, bocexa o dilema da estupidez máis aló
de onde te permitan chegar... voa! Soña se tes que durmir, inventa un nome para cada cousa e dos que xa estean
inventados ri ata facer sangue. ¡Non deixes que te alcancen coa súa vida prometida, co seu xardín de silencio!,
imaxina e vive aquilo que imaxinaches e nunca poderán dominarte…porque a súa felicidade debúxase en branco
en negro coma todo aquilo que non ten importancia algunha…¡
Cuspindo estupidez, soños de segunda man…Sen chegar a coñecerme, case deprimido, non demasiado sobrio,
triste, falso melancólico de folletín. Tratando de espir un corazón acorazado, ciumento dos que teñen algo,
aínda sexa o aire... do que ter ciumes. Farto dos que, cada día máis, me odian sen querer chegar a saber de min...
Querendo sentir sen estar adestrado. Teloneiro dos que de verdade saben vivir, mudo polo medo de chegar a
ser alguén... ou que os demais crean que non podo chegar a selo, sabendo eu que é imposible... Exhausto, ferido,
borracho, tremo esquizofrénico, colgado, adicto, sucio, vencido sen ter loitado...un pouco morto ademais. Sombra incompleta, á que non alumea ningunha luz; os brazos rendidos, perdido o corazón e a pouca intelixencia
que me queda... esgotada. Teloneiro en sombras de deuses e homes. Acabado, convencido da máis real das
“Se eu soubesse que morrendo
desgrazas. Eu, señores, cando chegue o día... non saberei morrer con dignidade.
Tu me havias de chorar
Por uma lágrima tua
Pregúntanme polo efémero e eu non podo mais que pensar nunha bagoa.
Julián Rodríguez Novo
128
Que alegria me deixaria matar”
Fragmento do fado titulado “Lagrima” de Amalia Rodríguez
129
Toni Bascoy -Under Varela
5 seconds in 95 minutes / 5 segundos en 95 minutos.
-Soporte: video.
-Duración: 95 minutos y 20 segundos.
-Realización técnica: Toni Bascoy y Under Varela.
133
El soporte del video, como una evolución en movimiento de la fotografía, nos permite no solo intuir, sino también
contemplar extrañas realidades, percepciones alteradas que parecen introducirnos en otros mundos. La fotografía hace posible el milagro de vernos a nosotros mismos con los ojos cerrados, permite ver lo minúsculo y lo
lejano como si estuviese aquí y ahora, siempre presente, siempre en una escala humana.
El video, y su hermano rico el cine, posibilita, introduciendo la dimensión temporal, vislumbrar el discurrir del
tiempo como si lo viésemos desde fuera, como si resultara algo ajeno que podemos contemplar como un paisaje,
o algo jocoso como un juego. Mediante un time-lapse, por ejemplo, podemos ver una vida entera en unos pocos
minutos, una perspectiva divina que nos empequeñece, relativizando los dramas y los logros.
Y al revés.
Nuestra pieza, cuyo título no solo resume su contenido sino que es, en definitiva, todo su contenido, pretende
crear algo eterno y duradero a partir de un instante fugaz pero significativo. La pincelada del artista, como el
estoque del espadachín, ha de ser certero y preciso, en ello radica todo su valor: su significado está en su desarrollo, ambos son indisolubles. A diferencia de la caligrafía mecánica, la pincelada es el resultado exacto de su
propio proceso, es la plasmación fiel de su movimiento.
Nosotros congelamos ese movimiento, lo detenemos para poder contemplarlo desde otra dimensión; le quitamos el oxígeno hasta convertirlo en una imagen enrarecida, casi tóxica, del todo irrespirable: contenemos la
respiración durante los 95 eternos minutos en que la mano de la artista (Pilar Rodríguez), y con ella el pincel,
impregnan el trazo sobre el papel a la velocidad de las derivas continentales, a una escala inhumana que nos
permite, durante un instante, contemplar lo que está reservado para los dioses: la eternidad.
134
Toni Bascoy
135
Pedro Fernández
QUERCUS ROBUR
QUERCUS ROBUR
La prenda seleccionada para la exposición del diseñador Pedro Fernández, pertenece a su primera y más sig-
O objeto selecionado para a exposição do desenhador Pedro Fernández pertence à sua primeira e mais signifi-
nificativa colección “Quercus Robur” galardonada con varios premios a nivel gallego y nacional.
cativa coleção “Quercus Robur” galardoada com vários prémios a nível galego e nacional.
La prenda representa la caída de la hoja del Carballo(roble) mediante la destrucción y transformación de la
O objeto representa o cair da folha do Carvalho (roble) e a destruição e transformação da mesma, sendo no
misma, siendo en su inicio un suéter de punto, masculino creado de forma industrial en una cadena de confec-
início uma camisola de malha, masculina, produzida de forma industrial numa fábrica de confeção. O que o
ción. Lo que el diseñador pretende mostrar con esta pieza es el paso del tiempo y como todo de una forma u otra
desenhador pretende mostrar com esta peça é o desenrolar do tempo e como tudo, de uma forma ou outra,
permanece, haciendo que una prenda orientada a la venta masiva , como es un sueter de punto de hombre pase
permanece, fazendo com que um objeto orientado para a venda massiva, como o é uma camisola de malha de
a ser un chaleco/vestido único, manipulado por el hombre para convertirse en una pieza única.
homem, passe a ser um colete/vestido simples, manipulado pelo homem para se converter numa peça única.
Una pieza realizada en punto con hebras de seda y trozos de tela rasgados y trenzados que dan un aspecto rús-
Uma peça feita em malha com fio de seda e pedaços de tecido rasgados e entrançados que conferem um as-
tico y trabajado, mostrando así la idea inicial de que, aunque el tiempo pase por la prenda y por su apariencia
peto rústico e trabalhado, evidenciando, assim, a ideia inicial de que, mesmo que o tempo passe pelo objeto e
inicial, la finalidad permanece, y demostrando una vez mas que la naturaleza y la búsqueda de un final diferente
pela sua aparência inicial, a finalidade permanece, e tornando claro, mais uma vez, que a natureza e a busca de
refleja que la actitud positiva de renovación hace posible que con una apariencia diferente la idea del vestir
um final diferente demonstram que a atitude positiva de renovação torna possível a permanência da ideia de
permanezca.
vestir, com uma aparência diferente.
140
141
Brenda Enjo
Today death changed into another dress; wearing a red skirt, turning around, thrilled with the
beautiful fullnrdd of a cloth on which someone
had embroidered stars. And it changed scythe
for sickle, feet psounding the ground in the race,
perfuming then the coffin in which the prostitute would fuck. Then, he started his journey,
since the dance seemed to take place far away.
And, on the way, he played with kings and lords,
knocking crowns and top hats down, breaking
down the laborer’s hoe and giving away hours
to workers. Thus euphoric arriving beside me,
after praising geniality as well as burying mediocrities, and she whispered her love of brothel,
already humanity feeling in my body - clothes
off, flesh off.
Hoy la muerte mudó de traje. Y vistió falda roja, girando sobre sí misma, emocionada por el hermoso vuelo de un
paño en el que alguien había bordado estrellas. Y cambió guadaña por hoz, martilleando con los pies el suelo
en la carrera, perfumado luego el féretro en el que jodería la ramera. Entonces emprendió su viaje, pues según
parece caía lejos el baile. Y en el camino jugó con reyes y señores, derribando coronas y chisteras, quebrado el
azadón del labriego, regalando horas a los obreros. Así llegó eufórica a mi lado, después de enaltecer genialidad e inhumar mediocridades, y me bisbiseó su amor de burdel, sintiendo la humanidad ya en mi cuerpo, fuera
ropa, fuera carne.
Hoje a morte mudou de roupa; vestindo uma saia vermelha, dando uma volta, entusiasmada com o rodar de um
tecido no qual alguém bordou estrelas. E trocou gadanha por foice, calcando o solo com os pés durante a corrida, perfumando de seguida o caixão em que a prostituta iria foder. Depois, começou a sua viagem, pois o baile
parecia ter lugar muito longe. E no caminho meteu-se com reis e lordes, derrubando coroas e cartolas, partindo
o sacho do agricultor e dando tempo aos trabalhadores. Chegou eufórica a meu lado, elogiando a genialidade
e enterrando mediocridades e sussurrou-me o seu amor de bordel, sentindo já humanidade no meu corpo – sem
roupa, sem carne.
Rubén Martínez Alonso
1980 (ano cero)
Editorial Toxosoutos
146
147
Andrea Montes
Autores: Paco Serén, Andrea Montes, Israel Ruiz
Violín: Andrea Montes
Guitarra: Israel Ruiz
Producción: Paco Serén
Vigo
151
When one feels the moment approaching, one hastens to live every second to the full, because the time of the
journey is uncertain. Though later realizing the true dimension of the loss that the surrender entails. And, then,
it dissolves in the intimacy that later shall be forever, in the frightened silence. It is now understood the value
of concepts, which belong not to this world, of words such as never, good-bye, not ever, perpetual, perishable,
temporal and fleeting. And while these are digressed, sleep overtakes - the sweet death that comes without any
fuss or death rattles, her surrendered body embracing, as at its greatness mouths shut and eyes blind by its glow.
Quando alguém sente que chegou o momento, conta os segundos, porque a viagem é incerta. Mas logo se dá
conta da verdadeira dimensão, da perda que a entrega supõe. E então desfaz-se, na intimidade que logo será
eterna, no silêncio, assustado. Compreende o valor de conceitos que não são deste mundo, de palavras como
nunca, adeus, jamais, perpétuo, perecível, temporário, efémero. E nesta divagação, o sonho surpreende-o, a
doce morte que chega sem espavento, sem estertor, cingindo o seu rendido corpo no corropio, porque a sua
grandeza fecha bocas, cegando os olhos pelo seu resplendor.
Rubén Martínez Alonso
1980 (ano cero)
Editorial Toxosoutos
Gráfica de la exposición
152
Anabel Domínguez de Lima
Diseñadora gráfica
155
Teníamos otros...
The intensity of everything ephemeral
XOSÉ LUIS OTERO
ALICIA LARSSON
RUBÉN MARTÍNEZ
ESAD
PEDRO FERNÁNDEZ
TONI BASCOY – UNDER VARELA
ANDREA MONTES
BRENDA GRAÑA ENJO
The intensity of THE ephemeral
XOSÉ LUIS OTERO
RUBÉN MARTÍNEZ
ALICIA LARSSON
JULIÁN RODRÍGUEZ NOVO (ESAD DE GALICIA)
XOSÉ MANUEL CONDE
The intensity of everything ephemeral
28th of November, 21:30 h
Opening hours
Thursday from 11:00 to 23:00
Friday and Saturday from 11:00 a.m. to 01:00 a.m.
Sunday from 11:00 to 19:00
RUBÉN MARTÍNEZ
ELENA MONTERO
ESAD
OPENING NIGHT
28th of November, 21:30 to 01:00
The exhibition will be untill the 28th of December
TONI BASCOY – UNDER VARELA
28th of November, 21:30 h
Opening hours
Thursday from 11:00 to 23:00
Friday and Saturday from 11:00 a.m. to 01:00 a.m.
Sunday from 11:00 to 19:00
OPENING NIGHT
28th of November, 21:30 to 01:00
The exhibition will be untill the 28th of December
TONI BASCOY – UNDER VARELA
BRENDA GRAÑA ENJO
ANDREA MONTES
28TH OF NOVEMBER, 21:30 H
EDIFÍCIO AXA. AV. DOS ALIADOS, 211 PORTO
OPENING HOURS / HORÁRIOS
THURSDAY FROM /QUINTAS DAS 11:00 AS 23:00
FRIDAY AND SATURDAY FROM /
SEXTAS E SÁBADOS DAS 11:00 A.M. AS 01:00 A.M.
SUNDAY FROM / DOMINGOS DAS 11:00 AS 19:00
OPENING NIGHT / INAUGURAÇÃO
28TH OF NOVEMBER / 28 DE NOVEMBRO 21:30 À 01:00
THE EXHIBITION WILL BE UNTILL THE 28TH OF DECEMBER
EFÍMERO
THE INTENSITY OF EVERYTHING EPHEMERAL
PEDRO FERNÁNDEZ
ANDREA MONTES - PACO SEREN
EXPOSIÇÃO PATENTE ATÉ 28 DE DEZEMBRO
156
ALICIA LARSSON
ANDREA DUNIA
PEDRO FERNÁNDEZ
XOSÉ LUIS OTERO µ ALICIA LARSSON µ RUBÉN MARTÍNEZ µ ESAD (ESCOLA SUPERIOR DE ARTE DRAMÁTICA DE GALICIA)
PEDRO FERNÁNDEZ µ TONI BASCOY – UNDER VARELA µ ANDREA MONTES µ BRENDA GRAÑA ENJO
XOSÉ LUIS OTERO
BRENDA GRAÑA ENJO
28th of November 21:30 h
Opening hours
Thursday from 11:00 to 23:00
Friday and Saturday from 11:00 a.m. to 01:00 a.m.
Sunday from 11:00 to 19:00
OPENING NIGHT
28th of November, 21:30 to 01:00
The exhibition will be untill the 28th of December
157
XOSÉ LUIS OTERO µ ALICIA LARSSON µ RUBÉN MARTÍNEZ µ ESAD (ESCOLA SUPERIOR DE ARTE DRAMÁTICA DE GALICIA)
PEDRO FERNÁNDEZ µ TONI BASCOY – UNDER VARELA µ ANDREA MONTES µ BRENDA GRAÑA ENJO
The intensity of everything ephemeral
28th of November, 21:30 h
Opening hours
Thursday from 11:00 to 23:00
Friday and Saturday from 11:00 a.m. to 01:00 a.m.
Sunday from 11:00 to 19:00
OPENING NIGHT
28th of November, 21:30 to 01:00
The exhibition will be untill the 28th of December
158

Documentos relacionados