Xtilla bene xhon - Huicholes y Plaguicidas

Transcrição

Xtilla bene xhon - Huicholes y Plaguicidas
6
3
¡Yegonhaʼ lhen yillweʼ zgot benebyo
benenholhe!
¡Bi gwchinlen!
De billte zgotaʼ daʼ chhonhen bene
will, nhaʼ lez chhozashen yid lineʼ.
Bi gonditj xmechho, ka yelagoeʼ
ka billtezgotaʼ chhopen sjanhoan
yillweʼ.
Ka dan shnheʼ DDT, CLORDANO
nha da LINDANO nha bilhe
dayoblhe, loʼ yidxhachholhe
chhazen nhaʼ loʼ nhílleʼ lhe chhon
nhaʼ chllinhen loʼ yichj lhao bidáon.
Leslennaʼ gonhen bedao kaʼ xhilleʼ
nholhen yillwen lleʼ cáncer. Nhak
daʼ chhon billtezgoten sjazoa bidaon
chhesalhjoben bi zjanyábeʼ.
Danhan bi chheyalaʼ yeseyitjeʼ
billtezgotaʼ nholh kaʼ zjanhoa xhiʼn.
Banhaken ché nholhen nseʼ
yelambannaʼ, bedaochh bedaochh
chkeʼ yillweʼ lhen billtezgoten. Shi
nhoeʼ bidaoʼ lhembeʼ kaʼ xweʼ.
Nhaʼ lekskaʼ doxhen yelllhio yogoyellkaʼ chhap shiʼ danʼ lleʼ
Convenio 169 che Organización Internacional del Trabajo. Lhen
gwnhabiaʼ che Sitan nhakeʼ txhen lhao yishen; leʼ artículo galj nhaʼ
chhoen dillaʼ bi chheyalaʼ chitje bene wénllinyixen bilhe billtezgot
ench bi kaʼ xweʼ. Nha chhionʼ chheyalaʼ nalaochho ench gak kanʼ
lla leʼ yishenʼ.
Yo go beneʼ chhegalaʼ soa binlo,
dé yish daʼ chlloben leʼ, kanho
danʼ nziʼ Constitución Política,
lennaʼ daʼ Artículo shonechhoa
daʼ nhoan che benewenllinka.
Lekskaʼ danʼ nziʼ Ley Federal
del Trabajo, título xop, capítulo
xonhoʼ, nhaʼ llan nhakenʼ
chheyalá gak gap shiʼ kuin bene
wenllinyixeʼ, le nhan zelhao
chhesóndeʼ wenllinyixenʼ kon
ká senha cheʼ.
Jurhimbekuecha enga kuajpiajka pʼurheechani
¡Yelambannaʼ sjansaʼ nholhkaʼ! ¡Chheyalaʼ gapshichhonheʼ!
Yogololchho chheyalaʼ Soachho binlo...
Lo gapshiʼ kuinle beneloʼyoʼ lhen yillweʼ xlá nha lhen daʼ zgot
Zan beneʼ ba gosat ench bene gwnabiaʼ goneʼ lhatj nho soa binlo.
Yogololchhon chheyalaʼ soachho binlo: ka bidaoʼ, ka nholhe, ka
benebyo, ka benexoʼ, ka bixkuideʼ.
Iz to galje gayoa yogolol gwnabiaʼ lleʼ yelllhio goseliseʼ to yish
daʼ llan nhaken chbeyalaʼ soaʼ yogoʼ beneʼ. Lennaʼ nziʼ Derechos
de la Primera Generación. Leʼ yishanʼ nyelaʼ yogoʼ che yelamban,
nhak gak gapshiʼ kuinchho, nhak gakchho toze lhao gwnabiaʼ, nhak
wak gonchho ka lla yichlhalldaochho, lennaʼ chhonen lhadje wak
shjanhilhállechho kon nho chhénhechho.
Lo gwshag xtillalhe nha lo gak toze loʼ yell lhalllhe
Bi goelhe lhatje gwnite xlán lhen da nziʼ Malation ne DDT ka
gwchin lhill xlatjlhé (bi chhon dan wen lhen chhioʼ ne lhen yixeʼ
yelllhio). Lo gon bien gwchinheʼ dan lleʼ Manejo Integrado
de Vectores (MV), len nchixe: billte dowalj dan llnheʼ Bacillus
thuringiensis, daʼ tsen biaʼ, be chhot biaʼdaoʼ, gwxhi gwloa
(yonitchho gan chxhe bian do loʼ gonhaʼ nha lez yekaʼchho kuit
yoʼ da chholl nhis ench bi gashjon biaʼ)
¡Lhenks lhéʼ wak chazoʼ!
Bdaʼ daʼ gwzagan bia do chhoaʼ yoʼ doʼ nhag yoʼ.
De yeto yish danʼ lleʼ Segunda Generación nha lla nhaken gonchho
ench bi taʼchho yillweʼ, tekskaʼ yelawenllin nha yelawesed.
Bchin yixeʼ daʼ shlhagen nholhe biaʼ: Ká za
koanhaxh, zá kanhelh, shiʼ yixhye gáshe.
Gá chhága nhis nhaʼ chhegalaʼ gazchho
yag marsed nhaʼ yej kuá, lfalf, nha payo
kuej kuite lhillchho. Nha wak gwzeychho
bagwlleʼlhe dan shnhe estafiate, yejkuá
lhen shlhagen nhoka biaʼ.
Les nhakso llan bi chheyalaʼ gonchho llin da gonen xwechho, ka
nho billte zgotaʼ nha bilheuʼ daʼ zgot yoblhe.
2
7
Nombre
Comunidad
Proyecto Huicholes y Plaguicidas
[email protected]
Fideicomiso para la Salud de los Niños Indígenas de México ac
San Marcos 107-1, entre Sta. Ursula y Cantera, Tlalpan.
CP 14000, México DF
Tel y Fax (01-55) 55739297, 55739391
[email protected]
Yish dilla Derechos Humanos che wenllin
Gwnabyoll lhen benen zjanhak txhen lhen organizaciones no
gubernamentales (ONGs) che Derechos Humanos, galz do gan
chhonho llinnaʼ.
Nhi wak ne dadzoʼ Lez wak shejoʼ nhi:
Nhotetéz clínica Lhill Wen llinyixeʼ Nha lezkaʼ Derechos Humanos
daʼ chhegaʼn galaze yelllhalloʼ.
Cartilla
Centro de Investigación Toxicológica en México D F,
Teléfono 01 800 0092800 ¡ Da Deze !
Wak nioʼdolla doyelh nhi:
Shi ba chhakbeʼdoʼ ba zoa sioʼ,
Shi ba nzoa siʼ billtezgoten lheʼ,
nha shdaoʼ loʼ xhelhoʼ shi kbi
naʼ nhaʼ shdaoʼ yixeʼ zitoʼ, wak
shjanaboʼ lhatj kí:
Ben bien shjasan xanoʼ lheʼ galhe
clínica zoa galaʼ
Derechos humanos
de los pueblos
Xtilla bene xhon
Indígenas
Zapoteco Sierra
¡Lo ye ga nhaʼ lhen billte zgotaʼ!
Bi goelhe lhatj yeseyitj bidao ganʼ ngoeʼ billte
zgotaʼ ne ka gak yesombeʼ llin ganʼ nchinheʼ billte
nhak kí. Shi shinhon kateʼ yeyoll gonhoʼ llinnaʼ
yeyontioʼ gozj nhaʼ bi gwchinhoʼ nhis danʼ chyildeʼ yelllhionʼ léʼ nchixen billtezgotaʼ.
Benʼ nkeʼ lheʼ llin benhanʼ chheyalaʼ goneʼ nlis daʼ
bi nhak bziweʼ gasjoʼ. Shjazegedoʼ yoshaʼ xhaoʼ
kateʼ yeyoll gonhoʼ llinnaʼ.
Zoa kateʼ chzoa siʼchho ka babeyoll llinnaʼ tlla, nhaʼ bi nézechho
bixchen... Nhak lja daʼ chhon billte zgotanʼ. Bí gakbeʼchho shi bá
dachhonnaʼ léʼ ag nlannaʼ. Danhan bi chítjdon shí bi nhako da gap
shin lheʼ, lez bi gwtaonʼ shi shda tozoʼ loʼ llinnaʼ léʼ nhonhoʼ zeʼ
gaklhen lheʼ shi bí ba gok chhioʼ.
Kateʼ bayonʼ yichlhaochhon: konkse chhobachho, chyiyaʼ yíchjchho, shdia leʼchho nhaʼ llan yeyebchho, shdit shlhá lhaochho nhaʼ bi
shlhéchho binlo, chze chach nhianháchho, shlhá chholchochho.
Kateʼ bá chhakoʼ kaʼ laʼ gontioʼ to gozj, bshaʼ xhao nhaʼ gwyej gá
lleʼ beneʼ yeyonheʼ lheʼ. Biganlalloʼ gwcheloʼ to yish lhaʼ billte
zgoten gwdítjdoʼ. Shi bi zjanézdeʼ nhak yesonheʼ lheʼ bnelljoʼ
número nhi ench yesenieʼ zitoʼ yesenabeʼ nhaken yeseyonheʼ lheʼ:
01 800 0092800, bitbi gwchixjoeʼ.
4
Kaʼ shbab billte zgoten dé dan shniten
yixen, shniten nholh be chhaobaʼ yelhen,
lennaʼ nziʼ billtezgot. Daʼ zban walhen léʼ
chhotdanʼ beneʼ.
Shí gá ze beneʼ chhoseʼ billtezgoten, laʼ
yekoastioʼ leʼ beʼ nhaʼ nhoanʼ shinʼ nhaʼ
bedaoʼ chhonʼ yichjlhaochho: chhon loʼ
xhínhachho, loʼ lhaochho, loʼ chhoaʼchho,
loʼ nhagchho nhaʼ loʼ yidxhachho.
Danhanʼ bi chheyalaʼ shejoʼ llin welleʼ
billtezgotaʼ. Shí chhonhoʼ llinnaʼ nhak
kí gwnab bí cházoʼ daʼ gap shíʼ lheʼ. Shí
bibigónelheʼ, ben bien gap shíʼ kuínhoʼ, bi
gonhoʼ llinnaʼ galhnhiaʼzoʼ. Kon goke ka
to belen nhak nhis billtezgoten nhaʼ bedaoʼ
gotbaʼ lheʼ. Bde to lanhoʼ daʼ xhen, gwyaz
to daʼ gwkoashen doxhen nhaoʼ, gwloʼ to
daʼ gwlhoʼ takoʼ, bdaʼ to danʼ nhak ka nhak
bioʼ nhaʼ bdaʼ lhawoʼ danʼ lleʼ gogles.
Bibi gak gon lhachhen shi gwdaon chhoʼ
lheʼ shchixeʼ nhisyesaʼ billte zgotaʼ nhaʼ
shda chachen yidxhachhon. Shi bibideʼ
daʼ gwchinhoʼ daʼ gap shin lheʼ bi gwllioʼ
billte zgotaʼ lhen ka to yixjo danʼ shdaʼ
kolleʼ, leʼ nhis billten gosbisen lhe nha
taoʼ yillweʼ.
5

Documentos relacionados

Junta Comercial do Estado de Minas Gerais

Junta Comercial do Estado de Minas Gerais Junta Comercial do Estado de Minas Gerais - JUCEMG Empresas Mercantis canceladas em: 16/08/2010

Leia mais