Untitled
Transcrição
Untitled
didi qarTvelebi saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ambrosi statia momzadebulia internetsivrceSi gamoqveynebuli masalebis mixedviT `guli Cemi saqarTvelos ekuTvnis, suli – RmerTs da sxeuls rac gindaT, is uyaviT…~ – es cnobili sityvebi warmoTqva bolSevikebisagan datanjulma da cixeSi gamomwyvdeulma sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqma, uwmindesma da unetaresma ambrosim…. saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ambrosi (eriskacobaSi besarion zosimes Ze xelaia) daibada 1861 wlis 7 seqtembers zugdidis mazris sof. martvilSi. dawyebiTi ganaTleba samegrelos sasuliero saswavlebelSi miiRo, Semdeg swavlobda Tbilisis sasuliero seminariaSi. am periodSi daojaxda, 1887 wels soxumis episkoposisgan mRvdlad ikurTxa. msaxurobda soxumSi, axal aTonsa da lixnSi. ebrZoda imperiis rusifikatorul politikas afxazeT Si, ilaSqrebda im pirTa winaaRmdeg, vinc afxazebs qarTvelTa siZulvils unergavdnen. amave dros aswavlida qarTul enas da iRvwoda afxazeTSi qarTuli enis gansamtkiceb- 78 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ambrosi lad. 1896 wels mama ambrosi daqvrivda. darCa sami Svili, romlebic gverdidan arc yazanSi swavlisas da arc gadasaxlebis dros mouSorebia. 1897 wels, 36 wlis asakSi, mama ambrosi yazanis sasuliero akademiaSi Cairicxa. swavlis dros berad aRikveca. dawera disertacia Temaze: „qristianobis brZola islamTan saqarTveloSi“. 1902 wels arqimandritis xarisxSi aiyvanes da WeliSis monastris (raWa) winamZvrad dainiSna. arqimandritma ambrosim didi wvlili Seitana WeliSis monastris aRorZinebis saqmeSi. aq aRmoaCina „moqcevaL qarTlisaLs“ e.w. WeliSuri xelnaweri, agreTve SemdgomSi „WeliSis oTxTavis“ saxeliT cnobili saxareba. ambrosi xelaia meuRlesTan erTad erTi imdroindeli Canaweri: „mama ambrosi sul weliwadi ar aris, rac aq winamZRvrad gamoamweses, magram RvTisa da kacis moyvare adamianisTvis es droc sakmao yofila, rom wrfeli guliT Seeyvarebina xalxs. `RvTis ena-piri asxiao, — ambobdnen iqaurebi, — jer magisTana aravin mosula da arc mag dalocvilisTana qadageba gagvigoniao“. 1904 wels arqimandriti ambrosi TbilisSi sinoduri kantoris wevrad da feriscvalebis monastris wina mZRvrad dainiSna. igi ibrZoda saqarTvelos eklesiis avtokefaliis aRdgenisaTvis, risTvisac 1905 wels ruseTSi gadaasaxles. 1907 wels igi eswreboda im saeklesio krebas, romelmac seminariebsa da sasuliero saswavleblebSi saRvTismetyvelo sagnebis qarTul enaze swavlebis Sesaxeb gadawyvetileba miiRo, rasac ruseTis marTlmadidebeli eklesiis sinodi didi aRSfoTebiT Sexvda. saqarTvelos egzarqosma nikonma kazakebis xeliT daarbia avtokefaliis momxreTa kreba, mis monawileebs maTraxebiT scemes, magram nikoni amiT ar dakmayofilda da peterburgs mosTxova, seminarias, Tu iq erovnul enaze SemoiReben swavlebas, aRekveTos saxelmwifo xazinis daxmarebao. 1908 wlis 28 maiss sinodis kantoris kibeze mokles egzarqosi nikoni, marTalia, mkvleli ver ipoves, magram daiwyes nikonis mRvdlebis devna da gadasaxleba. ruseTSi gadaasaxles arqimandriti ambrosi xelaia, aseve nikonis mkvlelobaSi monawileoba daswames episkopos kirions. marTalia, brali verc erTs ver daumtkices, magram orive dasajes: mama ambrosis mRvdelmsaxureba aukrZales da gagzavnes riazanis samebis monasterSi, sadac erT ambrosi xelaia SvilebTan erTad 79 didi qarTvelebi welze met xans sastik reJimSi uwevda cxovreba. 1911 wels arqimandriti ambrosi gaamarTles, magram saqarTveloSi Camosvlis ufleba mainc ar misces. gadis wlebi da amasobaSi saqarTveloSi vrceldeba xmebi, rom ambrosi xelaia materialurad kargad aris uzrunvelyofili da ubralod ar unda dabruneba. amaze gulistkiviliT wers Tavis werilSi „Cemi eqsoriani“: „zogierTni mTvlian me bednierad, rom movSordi saqarTvelos da viTom materialurad kargad movewyve. am werilis damwerT albaT jer ar gamoucdiaT martooba sulisa, ar gamoucdiaT is simwvave, rasac ganicdis samSoblodan gadaxvewili, Tu ki gadagvarebis gzaze ar aris damdgari da guli Sestkiva samSoblos mdgomareobaze“. 1917 wels ambrosi xelaia saqarTveloSi brundeba. mas jer Wyondidis, Semdeg ki cxum-afxazeTis mitropolitad akurTxeben. igi ganagrZobs brZolas saqarTvelos eklesiis avtokefaliis aRdgenisaTvis. 1917 wlis TebervalSi ruseTSi momxdarma didma cvlilebebma qarTuli eklesiis damoukideblobis aRdgenisa Tvis xelsayreli momenti Seqmna da 1917 wlis 12 (25) marts mcxeTis sveticxovlis taZarSi sazeimod gamocxadda qarTuli eklesiis avtokefalia, xolo 16 marts TbilisSi gaimarTa sasuliero moRvaweTa kreba, romelmac daadgina, rom amieridan sionis taZarSi RvTismsaxureba qarTul enaze unda Catarebuliyo. 1921 wlis seqtemberSi wminda sinodma mitropoliti ambrosi sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqad da mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposad airCia. am dros qveyana ukve bolSevikebis mier aris okupirebuli da umZimesi gansacdelis episkoposi kirioni da arqimandriti ambrosi 80 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ambrosi winaSea: dawyebulia eklesiis devna, qarTuli enis uflebebis SezRudva da istoriuli miwebis sxvaTa gankargulebaSi gadacema. kaTolikosi cdilobs msoflio sazogadoebis yuradReba miipyros da 1922 wels genuis saerTaSoriso konferencias, romelsac 29 saxelmwifos warmomadgeneli eswreba, sakaTolikoso sabWos TanxmobiT ugzavnis memorandums, sadac qarTveli eris saxeliT saqarTvelodan wiTeli jaris gayvanasa da referendumis mowyobas iTxovs. samwuxarod, genuis konferenciis mTavari mizani iyo daebrunebina nedleuliT mdidari ruseTi saerTaSoriso bazarze, aseve sabWoTa ruseTis mTavrobisTvis moeTxova mefis ruseTis valebi da amitom saqarTvelos gamo ruseTs aravin daupirispirdeboda. amrigad, patriarqis mimarTva politikuri reagirebis gare Se darCa. genuis konferenciisadmi mimarTva kulturul kacobriobas, genuis konferenciaze warmodgenils, mona RvTisa ambrosi, sulieri mwyemsi da patriarqi sruliad saqarTveloisa, qristes mier siyvaruliT moikiTxavs. jer kidev araqristianuls xanaSi, kavkasiis ZirSi, Savisa da kaspiis zRvebs Soris, qarTuli modgmis tomebma Seqmnes patara sivrciT, magram Zlieri nebis yofiT da mdidari aqtualuri niWiT saxelmwifo, romelic cnobilia istoriaSi saqarTvelos saxeliT da romelic saukuneTa ganmavlobaSi erTaderTi matarebeli iyo wina aziaSi qristianuli kulturisa da evropuli humanizmisa. me-18 saukunis gasuls gareSe mtrebTan brZolaSi Zalamixdili qarTveli eri nebayoflobiT miekedla erTmorwmune ruseTs im imediT, rom misi mfarvelobis qveS saqarTvelo uzrunvelyofda Tavis politikasa da erovnul arsebobas, raica aSkarad aris aRniSnuli 1783 wlis saqarTvelos mefis erekle meorisa da ruseTis imperatrica ekaterine meoris Soris dadebuls politikur traqtatSi, magram, samwuxarod, gacruebuli imedebis amarad darCenili Cemi samSoblo 117 wlis ganmavlobaSi ruseTis biurokratiisagan ganicdida mxolod mwvave despotiasa da autanel Seviwroebas. amitom 1917 wels, dairR va Tu ara ruseTis imperiis xelovnuri mTlianoba, qarTvelma erma gamoacxada damoukidebloba da dauyovnebliv xeli mohkida Tavisi politikurisa da erovnul-kulturuli cxovrebis restavracias. miuxedavad imisa, rom am muSa obaSi mas aferxebdnen Sinauri da gareSe mtrebi, man gamoiCina iseTi niWi da erovnuli SemoqmedebiTi energia, rom sami wlis Semdeg ganaTlebulma evropam scno misi saxelmwifoebrivi unari da adgili uboZa saqarTvelos damoukide bel, suverenul politikur erTeulTa Soris. 81 didi qarTvelebi rasakvirvelia, amas verc Seurigdeboda misi batoni, mcire erTa mCagvreli ruseTi: man dasZra saqarTvelos sazRvrebisaken saokupacio armia da 1921 wlis 25 Tebervals patara usworo brZolaSi sisxlidan dascala saqarTvelo, xelmeored daadga kisrad iseTi mZime da samarcxvino monobis uReli, romlis msgavsi mas ar ganucdia Tavis mravalsaukunovan istoriaSi. okupantebi, marTalia, lamoben Sin da gareT yvelani daarwmunon, rom maT gaaTavisufles da gaabednieres qarTvelebi, magram ramdenad bednierad grZnobs Tavs qarTveli eri, es yvelaze ukeT vuwyi me, misma sulierma mamam da dRes dReobiT erTaderTma namdvilma moZRvarma, romlis xelSiac aris am eris gulidan gamomavali idumali Zafebi da romelsac uSualod esmis kvnesa da vaeba. Tamamad da gauzviadeblad vambob, is yovlad Seuferebeli eqsperi mentebi, romlebsac am ukanasknel wlebSi axdenen qarTveli eris zurgze, aucileblad miiyvans mas fizikurad gadaSenebisa da sulierad gavelurebisa da gaxrwnis karamde! ers arTmeven mamapapaTa sisxliT da ZvlebiT gapoxierebul miwa-wyals, romelsac ucxoeTidan SemoxiznulT urigeben: maTi wyalobiT isedac gaRatakebul ers piridan hglejen misi sisxliTa da ofliT monagar sarCos da gaugebaris siCqariT imave ucxoeTSi miezidebian. ers ugmoben da arTmeven mSobliurs enas, mas ubilwaven mamapapeul erovnul kulturas, dasasrul, mas ubRalaven wmidaTawmidas — sarwmunoebriv grZnobasa da, sindisis Tavisuflebis droSis qveS, nebas ar aZleven Tavisuflad daikmayofilos religiuri moTxovnileba. misi samRvdeloeba ukiduresad devnilia, misi eklesia — es Zvelis ZvelTave faqtori saqarTvelos erovnuli saxelmwifoebrivi amaRlebisa da Zlierebisa dRes uflebaayrilia imdenad, rom nebac ara aqvs Tavisi SromiT, garjilobiT da unariT moipovos mudmivi saxsari arsebobisa. erTi sityviT, eri kvnesis, eri gminavs, magram saSualeba ar aqvs xmis amaRlebisa. am pirobebSi Cems mwyemsmTavrul movaleobad vracx, kulturuli kacobriobis gasagonad vsTqva: me, rogorc eklesiis warmomadgeneli, ar Sevdivar politikuri cxovrebis sxvadasxva formebis dafasebasa reglamentaciaSi, mag ram ar SemiZlian ar visurvo Cemi erisaTvis iseTi wyobileba, romelic Sedare biT ufro metad Seuwyobs xels mis fizikur aRorZinebasa da kulturulad ganviTarebas. amitom gTxovT: 1. dauyovnebliv gayvanil iqnes saqarTvelos sazRvrebidan ruseTis saokupacio jari da uzrunvelyofil iqnes misi miwa-wyali ucxoelTa TareSobisa da mZlavroba-motacebisagan. 2. saSualeba mieces qarTvel ers TviTon, sxvaTa Zaldautanebliv da ukarna xod moawyos Tavisi Tavi ise, rogorc es mas unda. SeimuSaos iseTi formebi socialur-politikuri cxovrebisa, rogorc mis fsiqikas, suliskveTebas, zneCveulebas da erovnul kulturas Seesabameba. 82 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ambrosi sruli imedi maqvs, rom maRalpativcemuli konferencia, romelsac miznad dausaxavs gaarkvios udidesi problemebi kacobriobis cxovrebisa da daam yaros qveyanaze samarTlianoba da Tavisufleba, ar ugulebelyofs patara saqarTvelos elementarul moTxovnilebas, dRes Cemi piriT warmoTqmuls, da daixsnis mas Zalmomreobisa da samarcxvino monobis klanWebisagan. kurTxeva uflis iyos Tqvenzeda da Tqvens keTilSobilur miswrafebebsa da muSaobaze. mdabali ambrosi patriarqi sruliad saqarTveloisa 1922 wlis 7 Tebervali, tfilisi genuis konferenciisadmi mimarTvis Semdeg gaZlierda patriarqis devna da 1923 wlis 12 ianvars saqarTvelos ssr sagangebo komisiam — `Cekam~ miiRo gadawyvetileba kaTolikos-patriarqisa da sakaTalikoso sabWos 9 wevris dapatimrebis Sesaxeb. patriarqs oTx rameSi edeboda brali: 1. konferenciisaTvis memorandumis gagzavna, 2. eklesia-monastrebSi daculi saganZuris gadamalva, 3. saeklesio qonebis saaRricxvo wignebis araswori warmoeba da 4. samxedro taZris (romelic dRevandeli mTavrobis sasaxlis teritoriaze iyo) komkavSirisadmi gadacemis proceduraSi sapatriarqos wamomadgenlis gamoucxadebloba. arc erT braldebuls Tavi damnaSaved ar ucnia. kaTolikos-patriarq ambrosis ganaCeni iTvaliswinebda sikvdiliT dasjas, magram mxcovani asakis gamo miusajes Tavisuflebis aRkveTa 8 wlamde, sastiki izolaciiT da mTeli qonebis konfiskaciiT. 83 didi qarTvelebi amonaweri 1924 wlis martSi gamarTuli sasamarTlo sxdomebis oqmebidan: mosamarTle baraTaSvili: ra xasiaTi hqonda Tqvens memorandums? kaTalikosi ambrosi: genuis konferenciaze iyo saqarTvelos warmomadgeneli da iq unda daculiyo Cveni eris suverenoba. vfiqrobdi, rom Cvens warmomadgenels es memorandumi daxmarebas gauwevda da mec amitom gavgzavne. prokurori okujava: Tu sabWoTa wyobileba ara, rogor wyobilebas iTxovdiT? kaTalikosi ambrosi: iseTs, romelic xalxis survilze iqneboda damyarebuli. mosamarTle erqomaiSvili: ras moelodi genuis konferenciaze gagzavnili memorandumiT? kaTalikosi ambrosi: vicavdi saqarTvelos saxelmwifoebriv da eklesiur Tavisuflebis ideas. mosamarTle erqomaiSvili: risTvis iTxovdiT saqarTvelodan wiTeli armiis gayvanas, ro- melic mSromeli xalxis interesebis damcvelia? kaTalikosi ambrosi: me dRemde ar vici, vis icavs rusis laSqari. rodesac wiTeli laSqris gayvanas viTxovdi, me mxedvelobaSi mqonda intervencia, radganac intervencia xdeba jaris saSualebiT. mosamarTle erqomaiSvili: rodis iyo saqarTvelo Tavisufali? kaTalikosi ambrosi: wiTeli laSqris Semosvlamde. mas Semdeg ki, rac wiTeli jari Semovida, saqarTvelom damoukidebloba dakarga. sasamarTlos Tavmjdomare CxeiZe: memorandumSi Tqven naTqvami gaqvT, rom qarTvel xalxs arTmeven miwa-wyals, damisaxeleT ra waarTves xalxs da vis gadasces. kaTalikosi ambrosi: aramcTu miwa-wyali, xalxic gacemulia sxva erebze. es damtkicdeba maSin, rodesac movitanT saqarTvelos rukas. Tu aseTi gziT damtkiceba sasamarT los SexedulebiT saWiro ar aris, maSin gavCumdebi. sasamarTlos wevri rTvelaZe: scnobT Tu ara, rom sabWoTa xelisufleba aris qarTveli xalxis Tavisuflebis damcveli? kaTalikosi ambrosi: me minda saqarTveloSi mTavroba iyos damoukidebeli. saqarTvelos mTavroba ki damokidebulia sxva eris mTavrobaze. prokurori okujava: damisaxelT, romeli sabuTis ZaliT waerTva saqarTvelos damouki debloba? kaTalikosi ambrosi: intervenciiT. prokurori okujava: ratom uwodebT ruseTis laSqars saokupacio jars? kaTalikosi ambrosi: imitom, rom man moaxdina saqarTvelos okupacia. prokurori okujava: raSi gamoixata saqarTvelos damoneba ruseTis mxriv? 84 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ambrosi kaTalikosi ambrosi: as oci wlis Tavisuflebisa da damoukideblobis maZebar xalxis Tavis- uflebis intervenciiT warTmevaSi. prokurori okujava: damisaxelT, raSi gamoixata fizikuri gadaSeneba qarTveli xalxisa? kaTalikosi ambrosi: eris devnaSi, teritoriis sxvis xelSi gadacemaSi da imaSi, rom xelis- ufleba qarTvelTa xelSi ar aris. mosamarTle erqomaiSvili: magaliTad, raSi gamoixata ruseTis Careva eklesiis damouki- deblobaSi? kaTalikosi ambrosi: Tavisufal ers unda hyavdes Tavisufali jari. ramdenadac Tavisufalia eri, imdenad Tavisufalia eklesiac. prokurori maWavariani: religiuria Tu rogori Tqven mier genuis konferenciisadmi gagzav nili memorandumi? kaTalikosi ambrosi: religiuri. da Tu politikuri mimarTuleba miiRo, es gamowveulia arse- buli mdgomareobiT. prokurori maWavariani: teritoriis sakiTxis Sesaxeb politikuria Tu religiuri? kaTalikosi ambrosi: politikuric da religiuric, radgan teritoriis dakargva dakargvaa eklesiisaTvis. paralelurad gazeTebSi TiTqmis yoveldRe Suqdeboda sasamarTlo procesi, saTauriT „kaTalikos ambrosis da misi „Zmebis“ gasamarTleba“, sadac xSirad axseneben, rom braldebulTa Semoyvanisas darbazSi gaismoda SeZaxilebi: „Zirs amb rosi“, „Zirs kontrrevolucia“, „zizRi ambrosis“. sasamarTlos SenobasTan Tavs iyridnen muSebi da moiTxovdnen Tavad gaesamarTlebinaT `muSaTa klasis moRalateebi~. iwereboda kadnieri leqsebi, statiebi. rodesac patriarqi tovebda sasamarTlos, sagangebod moyvanili komkavSirlebi mas kvercxebs esrodnen…. bolos sasamarTloze kaTalikosma Tqva saboloo sityva, romelic darCeba sityvebad eris patriarqisa, romelic sikvdilis saSiSroebis winaSec ibrZvis, zrunavs da uyvars: „nuTu Cemi gamosvlis winaaRmdegi iqneba qarTveli eris mSromelTa umravlesoba, romlis interesebisaTvis mindoda Semewira Cemi Tavi da Cemi piradi interesebi da kidevac Sevwire. ara, ar davijereb… glexoba, romlis winaprebis sisxliT morwyuli da ZvlebiT gapoxierebulia samSoblos vel-mindvrebi, es glexoba, mwams, mudam iqneba Tavisi samSoblos mosiyvarule da misi Tavisuflebis ideis damcvels arasodes ar SeiZulebs da arc gadaekideba… Cven, RvTismsaxurni, qristianul swavla-moZRvrebis mixedviT, valdebulni varT, davemorCiloT „xelmwifebasa mas umTavressa“ (laparakia mTavrobaze), radgan xelmwifebasa Sina 85 didi qarTvelebi myofni „msaxurni RmrTisani arian“, maTTvis unda vilocoT da maTTvis ar vsTqvaT boroti, magram borotisa ara Tqma imas ar niSnavs, rom maT moqmedebas kritikis TvaliT ar SevxedoT, maTi Secdomebi ar aRvniSnoT…, Tu vxedavdi erovnuli mospobis saSiSroebas, movale viyavi xma amomeRo...“ saeklesio ganZis damalvis braldebaze pasuxi: „me vmsaxurebdi soxumSi da nivTebis damalva moxda uCemod… magram marTlac rom vyofiliyavi damalvis monawile, maSinac ver CavTvlidi Cems Tavs damnaSaved, vinaidan samRvdeloeba movale iyo, ezruna eklesiis qonebis dacvisaTvis da uxsovari droidan areulobis da mtrebis Semosevis dros mimarTavdnen am saSualebas“. eklesiis komkavSirisTvis gadacemasTan dakavSirebiT pasuxi: „Tqveni winadadeba CvenTvis miuRebeli iyo, vinaiTgan amis miRebiT Cven gavxdebodiT RvTis dadgenilebisa da sarwmunoebis moRalateni. es aris da es“. dabolos: „rogorc Cven winaprebs tkbilad miaCndaT samSoblosa da sarwmunoebisTvis tanjvis miReba, agreTve CemTvisac tkbili iqneba is sasjeli, romelsac momisjis uzenaesi sasamarTlo mSobliuri eklesiis da eris Tavisuflebis dacvis mizniT xmis amoRebisaTvis. es iqneba dagvirgvineba im jvrisa, romelic Cemgan natvirTia da vatareb Cemi cxovrebis TiTqmis 37 wlis ganmavlobaSi. 86 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ambrosi Cemgan erovnuli interesebis dasacavad amaRlebuli xma da msjavri, romelsac momisjis uzenaesi samsjavro, monaxaven Tavis adgils yovelis qarTvelis gulSi, im qarTvelisa, romelsac jer kidev ar daukargavs sarwmunoeba da samSoblos siyvaruli. amiTac bednierad CavTvli Cems Tavs. rogorc morwmune vityvi — iyos neba RvTisa! da mogmarTavT qristes sityvebiT: „asulno ierusalimisano, nu stirT Cemzeda, aramed TavTa TqvenTa stirodeT da SvilTa TqvenTa“ [luk. 23, 28]. cixeSi yofnisas Svilebs ramdenjerme miecaT mamis monaxulebis saSualeba. isini igonebdnen, rom kaTolikosi maT yovelTvis mxned da mSvidad xvdeboda, TiTqos araferi awuxebda. mas mosTxoves, Tavisi nebiT gadamdgariyo patriarqobidan, razedac uari Tqva. 1924 wels, amnistiis ZaliT, kaTalikos patriarqi ambrosi gaaTavisufles da wirvis Catarebis ufleba misces. taZarSi Sesuls uamravi xalxi daxvedria, amdeni xalxis danaxvaze muxlebze damxobila da sixaruliT aRmoxdenia: „rogorc Cans, qristianobas saqarTveloSi vera Zala ver gaanadgurebso“. magram natanj da Ronemixdil mwyemsmTavars Sua wirvis dros, rodesac ambionidan mrevls jvars saxavda, guli wasvlia da dacemula. male kaTolikosi eklesiis marTvas Camoaciles, represiebi da ciliswameba mis winaaRmdeg ar wydeboda. kaTolikosi ambrosi gardaicvala 1927 wlis 29 marts. 1995 wels saqarTvelos marTlmadidebelma eklesiam ambrosi xelaia wmindanad Seracxa wmida mRvdelmTavar ambrosi aRmsareblis saxeliT. 29 marti misi xsenebis dRea. 87
Documentos relacionados
razborkebi
ministrma aRniSna, rom, im rTul regionSi, sadac saqarTvelo mdebareobs, evrokavSirs SeuZlia, hqondes warmatebuli TanamSromlobisa da warmatebuli qveynis modeli. „dRes Cven cali xeliT vcdilobT, gavumk...
Leia mais