Counting Down to Kindergarten

Transcrição

Counting Down to Kindergarten
Counting Down to
Kindergarten:
Gia útil pa famílias di K0-K1 na Skolas
Públiku di Boston
Produced by the Department of Early Childhood in the Boston Public Schools and Countdown to Kindergarten.
Countdown to Kindergarten is sponsored by Mayor Thomas M. Menino, the Boston School Committee, the Boston
Public Schools and our community partners.
BOSTON PUBLIC SCHOOLS
Karu familías,
Benvindu a Skolas Públiku di Boston! Departamentu di Idukason Inisial di Kriansa ta ansiozu pa
kumesa es jurnada idukasiunal ku nhos. Nu sta esitadu di kulabora ku nhos pa trasa kaminhada di
nhos kriansa pa es ten susesu na aprendizajen y sidadon pa vida interu.
Es gia ta introduzi nhos a sala di aula pa alunus di 3 y 4 anu di idadi (K0 y K1), ki ta inklui kuríkulu
avansadu uzadu: Opening the World of Learning (OWL) y Building Blocks (BB). Nu konpila es
kuríkulu pa da nhos kriansa spriensa mas riku di aprendizajen baziadu na forma ki kriansinhas ta
prendi midjor. Nu sta kurentementi ta trabadja na dezenvolvimentu di un kurikulu pa nos prugrama di jardin pa 5 anu pa es podi ten un integrason edukasiunal perfeitu ki ta kria bazi akadêmiku y sosiu-imusiunal nesesariu pa asegura susesu através di ses anu skular y mas tardi.
Nu ta gostaba di sabi kalker opinion ki nhos ten sobri nhos spriênsa na prugramas di Idukason
Inisial di Kriansa na Skolas Públiku di Boston. Txoma departamentu na 617-635-6768 ou na email pa [email protected]. Nhos podi tra pruveitu di txeu rekursu ki sta na fin di es gia,
inkluíndu Kontajen pa Jardin, ki podi djuda nhos ku informason na es trazison inpurtanti. Txoma
Kontajen pa Jardin na 617-635-6816 o vizita site www.countdowntokindergarten.org.
Votus di un bon anu skular,
Jason Sachs
Dr. Jason Sachs
Diretor, Departamentu di Idukason Inisial
Denise Snyder
Denise Snyder
Diretora, Kontajen pa Jardin
Kriansa ta kumesa
ta Prendi na Kaza
N
hos fazi konta! Tudu ki famílias ta fazi pa da karinhu y pruteji ses kriansa ta fazi diferensa. Sen
leva en konta ora ki kriansa ta entra skola, pais y otus
parentis é primeru algen na vida di kriansa ki ta apresia ken ki es é y kuze ki es ta fazi. Pa enkoraja kuriuzidadi, komunika valoris familiar, y ten apresiu jenuínu a
kriansa, famílias ta kria un alisersu forti pa aprendizajen ki ta dura vida interu.
Kriansa ta floresi y
kria kuandu ses pais,
otus parentis y ken ta
kuida d’es ta papia y
djuga ku es. Pessoas
na kaza di kriansa é
ses primeru prufesor.
Falandu, kontandu
stórias y kantandu pa y
ku kriansinhas, adultu
ta djuda kriansas prendi
lingua.
Kriansinhas ta ten mas susesu na skola kuandu es ta
konxi txeu palavras y es ta ser kapás di spresa ses
ideias y nesesidadi. Pasandu tenpu ta papia y brinka
ku nhos kriansas ta djuda-s midjora ses vukabulariu,
y ta djuda-s xinti ben, y ta djuda-s kumesa skola ansiozu y preparadu pa kontinua ta prendi.
1
Kuandu nhos ta ranja tenpu pa papia ku nhos kriansa,
nhos ta mostra-l ki nhos ta ama-l, ta valoriza-l y ta
kuida di el. Nhos atenson ka ta so asegura y konforta
nhos kriansa, ma ta aumenta se propriu estima, un
karateristika ki el ta dependi di el pa restu di se vida.
Djuga pa Djuda Nhos Kriansa
Prendi
K
es atividadis ka ten presu, nen kaluria y ka ta pidi
pilha!
Txeu di kes kuzas ki nhos ta fazi pa djuda nhos
kriansa prendi lê é fasíl, gratís y divertidu. Talves nhos
ta fazi txeu di kes kuza sen sabi. Sô 20 minutu pur dia
ta fazi diferensa.
PAPÍA
Papia senpri ku nhos kriansa y enkoraja-l pa papia ku
nhos y sukuta kuidadozamenti kuze ki el ta fla. Mas
palavras y frazi ki nhos fidju obi, y mas ki el pratika
uza-s kuandu el ta papia ku nhos, mas el ta entendi
sobri forma ki lingua ta trabadja. Konta-l stórias y
anedotas.
Atvidadi: “Stória, stória” Konta un stória sobri nhos. Fla-l sobri nhos avós o algun
kuza sobri nhos kuandu nhos era kriansa. Kuandu nhos kriansa obi nhos papia sobri
kuzas ki pasa na nhos vida, el sta ta prendi novus palavras. Nhos stória
ta faze-l adora stórias y el ta pol ta kre prendi le. Pidi-l pa kontau un
stória.
Konta stória ten un longu tradison di ser un forma di familia pasa ses
valoris, krensas y ses stória. Konta stória é un forma inportanti ki pais,
menbrus di família y kenha ta kuida di kriansa podi djuda kriansinhas
aprendi lingua y torna menbru di ses komunidadi.
2
DJUGA
Dexa tenpu sufisienti pa nhos kriansa djuga. Kuandu
nhos kriansa ta inventa stória enkuandu ta brinka
ku kamion, bloku o otus brinkedus, el sa ta uza se
imajinason, pratíka lingua y ta diverti. Kuandu nhos
ta brinka ku nhos kriansa, é un grandi mumentu pa
nhos dôs – o família interu – pa konpartilha palavras y
ideias.
Selesiona dretu
prugramas di TV y
djogu di vidiu. Poi
limiti na kuantidadi y
tipu di prugramas di
TV y di jogu di vidiu ki
nhos kriansa podi odja. Enkuantu ki alguns prugramas
é idukativu, peskiza ta mostra ki menus tenpu ki
nhos kriansa odja TV, midjor dezenpenhu es ta ten
na skola. Tanbén, kriansa ki ta xinta frenti televizon,
es ta perdi oportunidadi di fazi izersisiu y uza ses
imajinason.
BAI LUGARIS
Kuandu nhos ta bai pa lugaris, ten senpre algun kuza
novu pa papia. Lenbra ki kuze ki é regular pa nhos
pruvavelmenti é novidadi pa nhos fidju. Mesmu un
kaminhada diferenti pa parajen di autokaru, loja, o
lavandaria ta signifika novus kuzas pa odja.
DEZENHA O “SKREVI”
Dezenha y rabiska é primeras etapas di skrita, anton
skrevi y dezenha djuntu. Kuandu nhos skrevi nhos
lista di konpra, fla nhos kriansa pa “srevi” se lista,
mesmu ke so rabiska. Papel normal o resikladu y lapís
di kor o markador ki ta lavadu é tudu ki nhos kriansa
mesti pa fazi ses “obra mestre”. Es ta gosta di rabiska,
fazi imajen o pretendi ki es sta ta skrevi – tudu kes
ta das tenpu di dezenvolvi ses abilidadi mutor y ses
imajinason.
Atividadi: “Kanta un
múzika” Kanta pa y
ku kriansa. Muzika é
universal y apresiadu
pa tudu algen. Músika
ta kalma y konforta
kriansa. Muzika é un grandi
forma pa kriansa liga palavra
ku signifikadu, seja múzika
pupular o múzika pa kriansa.
Atividadi:
“Nu
Pretendi”
Pretendi ku
nhos kriansa di bai lugaris o
atua iventus ki ta interesa-s.
Nhos podi pretendi fazi
un festa d’anu, bai pa un
restauranti, pilota un avion,
nada o anda di trenó. El
ka ten ki ser atividadi di
stason di anu. Lenbra ki é so
imajinason.
Atividadi: “Mi é spiãu”
Nhos podi djuga kel li
na kalker lugar: na karu,
autokaru o na loja. Skodji un
letra na nomi di nhos fidju y
djobi si nhos podi odja kalker
kuza ki ta parsi ku kel letra
o kel letra na algun cartás
di loja. “Bu podi atxa letra
M?”, “S”, “T”,
“V”, “C”, “O”,
“E”, y “H”
é otus letra
fasíl pa
kumesa.
3
Atividadi: “Skrevi un karta”
Pidi nhos kriansa pa fazi un
dezenhu. Dipos skrevi
kuze ki el flau sobri
kel figura. Le-l di
volta pa el. Y dexa
nhos kriansa disidi pa ken ki
el ta manda-l: parenti, amigu,
prufesor. Poi kel karta na un
evelopi y entrega-l o envia-l
pa kureiu.
Atividadi:
“Bu ta flan”
Dipos ki bu
lê o konta
un stória
a nhos
kriansa, pergunta-l kuzê
ki kontisi. Inkoraja nhos
kriansa pa konta nhos kel
stória na ses propriu palavra.
Dexa-l diverti ku el. Si bu
nota ki el ka entendi algun
kuza, ka pa goza ku el. Papia
mas sobri stória. Dexa-l uza
se imajinason pa fazi otus
stórias.
LEITURA
Desde inisiu, pais, menbrus di família, y ken ta
kuida di mininu mesti da kriansa livrus. Un forma
di xina kriansa valoriza livrus é pa mantê-s na un
lugar ki podi ser alkansadu fasílmenti pa kriansa si
es kre odja-s. Kuandu es ta bai das prezenti, pidi
parenti y amigus pa oferesi livrus komo prenda.
Livrus ka ten ki ser novu pa ser bon. Es podi ser
pasadu di irmons o primus o konpradu na bazar!
Pais, menbus di família, y algen ki ta kuida di
kriansa devi introduzi livrus pa bêbê y kriansinhas.
Odjandu figuras y falandu sobri es é un introduson
a un vida intera di aprendizajen. Adultus podi
mostra kriansas modi ki livru ta uzadu, mostrandu
mo ki ta viradu pajína jentilmente y kuida di es.
Kriansas ta prendi apresía livrus ku adultu ki ta das
izenplu.
Alen di prendi valoriza livru, maior parti di kriansa
ta gosta di atenson ki es ta dadu kuandu es ta fika
pertu di adultu ki kre konpartilha un livru ku ês.
Atividadi: “Adiri”
Dipos ki nhos lê un livru
txeu ves, pauza y dexa nhos
kriansa fla alguns di kês
palavras lê-s ku nhôs. Da
dikas pontandu pa figuras.
Atividadi: “Nha parti
favoritu” Dipos ki nhos
lê un livru, papia ku nhos
kriansa sobri un di ses
parti favoritu di stória.
4
Enpenha na lê pa nhos kriansa diariamenti.
Kalker ora di dia ta trabadja, ma antis di ora di
durmi é un bon forma di termina dia. Podi ser 20
minutu mas inportanti di dia.
Atividadi: “Rima di Palavras”
Livrus di rima é divertidu oa
kriansa. Lê kalker de kes livru
di Mother Goose o Dr. Seuss.
Fazi un rima di palavras
ingrasadu dipos ki nhos lê
kes livru di rima o djuga
nhos propriu jogu pensandu
rimas pa palavras komun.
Pur izenplu, “dime,” “time,”
“rhyme” ou “lime.” Fazi
novus letras pa un muzika
adisiunandu mas rimas.
Atividadi: “Nu deskubri”
Ser kuriozu ku nhos kriansa.
Sabi mas sobri kuzas
buskandu na livru – na kaza o
na biblioteka.
Sumariu di Kuríkulu
M
eta di prugramas inisial di kriansa di
Skolas Públiku di Boston (BPS) é pa
alinha kriansas na kaminhu pa ten susesu
na vida interu komu aprendis y sidadon.
Pa konsigi es meta, kriansa ten ki adkiri
bazi ki ta djuda-s ten susesu akadêmiku
asin komu aumenta ses abilidadi pesual
y akadêmiku rekiridu pa funsiona ben na
komunidadi di sala di aula. Kuríkulu na
K0 (pa alunus di 3 anus) y K1 (alunus
di 4 anu) ta atinji Padron di Spriênsa di
Aprendizajen Pre-Skular di Massachusetts
(Dept. di Idukason y Kuidadu Inisial di MA)
y foi skolhidu spesifikamenti pa atinji es
meta.
5
Kuríkulu di K0 y K1 é baziadu na peskiza na forma ki kriansa ta prendi ki é sínples:
kriansa ta prendi midjor fazendu skolhas, involvendu ku material, y falandu ku
adultus y otus kriansas. Skola Públiku di Boston ta uza un konbinason “Opening
the World of Learning” (OWL) y di kuríkulu di matimátika “Building Blocks” (BB).
Através di Kuríkulu OWL/BB, kriansa ta prendi kes abilidadi baziku di leitura,
dezenvolvimentu sosiu-imusiunal, y rasusiniu di siênsias y matimátika. Duranti un
dia tipiku di kriansa el ta fazi atividadis di grupu (jogus, múzika, y puemas), partisipa
na atividadis ki ta aumenta, y selesiona di un variedadis di skolhas duranti tenpu di
sentru. Es kuríkulu é dezenhadu pa apoia dezenvolvimentu linguístiku, abilidadis di
alfabetizason y matimátika.
Pa kriansas ki sta na K0/K1 pa 2 anu na un sala di aprendizajen kontinuo, atividadis
podi varia pa idadi y abilidadi di alunus na sala.
Di baxu é un rezumu di konpunentes di un sala di aula di K1.
APRENDIZAJEN DI ALFABETIZASON
Ten 5 abilidadi baziku pa leitura; tudu es sta enrelasadu atravês di kuríkulu OWL.
Kes 2 primeru abilidadi ta djuda kriansa fazi sentidu di linguage.
1. LINGUAJEN ORAL /KONPRESON
ta refiri abilidadi di involvi na konversason
y papia sobri mas profundi ki li-y-gosi. El
ta inklui uzu di linguajen pa konversason;
rezoluson di konflitu; konta stória y finji djuga;
y prendi modi y forma di fazi kuzas.
Izenplu: “Pedro sta tristi pamodi el kre un
pitu,” o “N odja reflekson di autokaru na janela
es palmanhan!”
2. VOKABULARIU ta signifika numeru,
variedadi, y knpleksidadi di palavra ki kriansa
ta etendiy ta uza y ta inklui sta alerta a
palavras famíliar y nau komun ki ta ouvidu na
konversas di dia a dia.
Izenplu: “Sanduíche staba delisiozu!”, ou
“Sanduíche staba splendidu!”
6
Kes prosimu 3 abilidadi é uzadu pa desifra, o fazi
sentidu di kodigu skritu pa linguajen faladu. Kada dia
kriansas pa djuga jogu na grupu pikenu o grandi, y as
vês individualmenti, aumentando ses kunhesimentu di
letras y son y ses alerta.
3. ALERTA PA SKRITA ta inklui kunhesimentu
di letra y numeru, impreson ta bai di skerda pa
direita y palavras é separadu pa spasus.
Izenplu: Kriansa ta uza livru kabesa pa sima y ta
sfolha di skerda pa direita.
4. KUNHESIMENTU DI ALFABETU é kunhesimentu di nomi di letra y
figuras. El ta inklui rekunhesi letras y sabi ses nomi.
Example: “Ei, N ten un ‘J’ na nha nomi tanbên!”
5. KONSIÊNSIA FONOLOJIKU ta inklui konprenson pa kriansa di son ki
ta fazi palavras. El ta inklui kapasidadi di dividi palavras na silabas, identifika
primeru son na palavra (sima /t/ na top), rekunhesi rimas y destingi un palavra
di otu. É inportanti pa kriansa prendi modi ki ta identifikadu letras y ses son.
Izenplu. “Jelly, belly, Nelly – es ta rima!” ou “Samaya y Sarah anbus ta
kumesa ku /s/!”
Kada dia kriansa ta obi un stória ku vukabulariu riku y un narativa interesanti. Es
ta lê pa kes kriansas mesmu stória 3 o 4 ves na un
periudu kurtu di tenpu. Asin ki un kriansa ta kumesa
ta familiariza ku stória, ta esperadu ki es ta lenbra
di sekuênsia y es ta diskuti karáteres, sentimentu y
signifikadu di stória.
Alen di obi y papia sobri livru di stória, prufesor ta lê
livrus di informasãu nãu-fiksãu duranti un atividadi ki
ta txomadu “Let’s Find Out About It.” (Nu ben prendi
sobri el.). Lê literatura baziadu na siênsias ta aumenta bazi di kunhesimentu di
kriansa y ta aumenta se vokabulariu.
7
MATIMÁTIKA
Building Blocks (BB) ta sigi prugresu natural di dezenvolvimentu di aprendizajen di
matimátika. BB ta konsentra na:
• NUMERUS: kontajen, kurespondênsia un-pur-un, konpara grupu di
numeru, rekonhesi koleson pikenu, konpozison (konseitu di “parti” y
“interu”), adison/subtrason;
• FIGURAS JIUMÉTRIKU: rekunhesi y identifika-s, konbina y
konpara figuras; y
• PADRON Y MIDIDA.
Aprosimason baziku di kuríkulu é atxa
matimátika na, y dezenvolvi matimátika di,
atividadis di kriansa. Materíal ta konsentra na
prublemas signifikanti di matimátika, y ta splora
prufundamentu konseitu di matimátika.
Pa prendi mas sobri Building Blocks, nhos podi
vizita pajína familiar di site di TRIAD, www.ubtriad.
org.
DEZENVOLVIMENTU SUSIAL & IMUSIUNAL
Dependu di modi ki kriansinhas ta xinti é inportanti sima forma ki es ta pensa,
partikularmenti relasiunadu ku skola. Kriansinhas ta prendi midjor na kontestu di
relason puzitivu y ka ta prendi si es ka ta xinti seguru, amadu y apoiadu.
RUTINA
Prufesor ta estabelesi rutina di sala pa djuda kriansa sabi kuze ki es ta spera, ki
ta djuda-s regula ses propriu konportamentu. Pur ezenplu, txeu prufesor ta uza
un múzika o sinu pa djuda kriansas sabi ki é tenpu di linpa o pendura un oráriu na
parede ki ta mostra oráriu di dia.
IDIFÍSIU KUMUNITARIU
Prufesor ta djuda kriansas prendi xinti parti di un komunidadi y pa dezenvolvi un
sentidu di responsabilidadi pa kunpanheru através di konversason y regras sobri sta
seguru, tomandu ses vês, konpartilhandu, djudandu y rezolvendu konflitus. Na txeu
sala di aula, alunus ta ser dadu “trabadju” sima “lider di fila” o “porteru”. Kriansas ta
ten oportunidadi di konpartilha ses ideias, pensamentus y spriensias ku kunpanheru
duranti enkontru ku grupu interu.
8
TEMAS DI UNIDADI
Enkuantu ki vida na sala de aula ta da alunu oportunidi pa entendi mundo y algen ki
sta na el, ten unidadi spesifiku na kuríkulu ki ta konsentra ne kel topiku. Na unidadi
un, pur ezenplu, kriansa ta prendi papel di difrenti menbrus di família, famílias
diferenti y kuze ki ta signifika ser menbru di un família. Unidadi dois na amigos,
y ta djuda-s entendi ken ki é un amigu y kuze ki amigu ta fazi djuntu. Kriansa sta
kumesa ta fika alerta sobri tipu difrenti di trabadju ki algen ta fazi y ses papel,
responsabilidadi y servisu oferesidu pa trabadjador komunitariu. Kel otu unidadi
OWL ta splora Ventu y Água, mundu di kor, sonbra y refleksu y kuzas ki ta kresi.
Antis di kada unidadi di OWL o BB kumesa, nhos ta resebi informason sobri unidadi
ki ta ben dipos y ideias di atividadis ki nhos podi fazi ku nhos kriansa pa apoia se
aprendizajen.
Siênsias
Através di atividadi di grupu pikenu di tenpu di sentru,
asin komu através di diskuson di grupu grandi,
kriansas ta ten oportunidadi di prendi y pratika kuze ki
sientistas ta fazi:
observa, splora, predize, midi, refleti y anota ses
spriensa ku material y objetu na ses anbienti. Pur
izenplu, kuandu alunus ta studu “Mundu di Água”, es
ta prendi sobri kor distintivu di frutas, vejetal y animal
y signifikadu di kor pa komunika (semafuru, sinal di
pirigu, ets.)
DEZENVOLVIMENTU FIZIKU
Abilidadi mutor di kriansinhas ta dezenvolvi
rapidamenti y es ta mesti txeu oportunidadi pa mexi
ses korpu pa apoia ses kresimentu.
MUTOR GROSU: Kriansas ta konstrui ses abilidadi
di mutor grandi através di atividadis di muvimentu na
ses sala di aula asin komu na brinka fora di idifísiu.
Izenplu ta inklui dansa, korda, subi, salta, panha
bola, y uza eskorega o baloisu na aria di rekreiu.
MUTOR FINU: Kriansas ta dezenvolvi ses abilidadis di mutor finu através di
atividadis ki es ta uza mon sima dezenhu, skrita, pintura, korta, djuga ku puzel y
material pikenu sima legu o kubu di ligason, y splora material sensóriu sima água,
areia y plastisina.
9
ARTI & MUSIKA
Arti y múzika ta oferesi kriansa un oportunidadi di nãu só aprendi
abilidadi di alfabetizason y matimátika, ma tanbén splora ses
kriatividadi y spresa ses ideias y sentimentus.
Kriansas ta kanta y splora padron di ritmu
duranti atividadi di grupu interu. Grupu
pikenu y atividadis di tenpu de sentru ta
incorpora splora múzika y instrumentu.
Txeu atividadis di tenpu di sentru y di
grupu pikenu ta ofersi kriansa oportunidadi
di splora material y reprezentason di
dezenvolvimentu virtual. Pintura, dezenhu, fazi montajen di imajen y
trabadja ku plastisina, baru o kola é izenplu di alguns di kes atividadis.
Prufesor ta papia ku kriansa sobri ilustrason di livru.
Txeu skola ta oferesi prugrason adisiunal pa arti, múzika, idukason
fizika, o algun konbinason di es.
Anbienti di Sala di Aula
Sala di aula di K1 sta dezenhadu pa pirmiti grupu interu, grupu pikenu y
oportunidadi di aprendizajen individual. Ku esepson di tenpu di deskansa, salas
di K1 ta sta kuazi nunka en silensiu. Kriansas ta sempre ativamentu envolvidu
na oportunidadi di aprendizajen, ki ta enkoraja-s pa papia, splora y trabadja
koperativamenti.
TAPETI DI ARIA DI INKONTRU: kel li é un aria ki kriansas ta djunta pa
atividadis orientadu pa prufesor, ki ta inklui stória, músika, muvimentu y jogus di
alfabetizason y matimátika. Tapeti é uzadu txeu pa brinka ku kubus o pa odja livrus
tanbén.
SENTRU DI APRENDIZAJEN: Sala é divididu
na sentrus di aprendizen ki ta inklui sentru di
kubus, sentru di arti ku kavalete, sentru di agua
y areia, sentru di skrita, sentru di kontajen y
matimátika, sentru di djogu dramatiku, y sentru di
livru. Kriansas ta dadu oportunidadi diariu di skodji
ses atividadis di alguns o tudu kes sentru. Prufesor
ta roda atividadis na sentru dependendu di tema di
studu y interese di kriansa.
10
Izenplu di dia di K1
PIKENU ALMOSU
REUNION DI PALMANHA
Grupu ta kanta múzika de benvindu. Prufesor ta splika planu pa dia y ta
intruduzi kriansa pa sentru ki ta sta dispunivel.
TENPU SENTRU
Kriansa ta skodji di txeu sentru di aprendizajen sima kubu, arti, múzika,
livrus, pazel (kebra kabesa), y jogu manipulativu, matimátika, areia/água,
drama y siênsias.
KANSON, JOGU DI PALAVRA Y LETRA
Na un grupu, kriansas ta kanta y jogu instrusiunal dezinhadu pa kresi
kunhesimentu di letra, vukabulariu y alerta fonólojiku
MATIMÁTIKA DI GRUPU INTERU & SENTRU DI
MATIMÁTIKA
Kriansa ta skodji di un variedadi di atividadis di matimátika pratiku enkuanto
prufesor ta sta ku grupu pikenu di alunus pa ensina-s y avalia konseitu di
matimátika.
ALMOSU
MUTOR GROSU/FORA DI IDIFÍSIU
TENPU DI STÓRIA
Prufesor ta mesti lê y papia sobri livrus relasiunadu ku Tema di Unidadi.
DESKONSE
SPESIALISTA DI JINAZIU, MUSIKA, KONPUTADOR O
ARTI
Es ta varia di skola a skola.
GRUPU PIKENU
Kriansa ta muda di varius atividadi di alfabetizason y siensias
orientadu pa prufesor.
REÚNION DI DESPIDIDA & SAÍDA
11
Tranzison di Jardin
Tranzison podi ser difísil pa kalker algen, adultu
o kriansa, espesialmenti tranzison pa jardin,
sen leva en konsiderason si nhos kriansa sa ta
entra K0,K1 ou K2. Entretantu, maior parti di ves,
trazison pa jardin é mas difísil pa pais ki pa propriu
kriansa. Kontajen pa Jardin y Departamenu di
Idukason Inisial di Kriansa di BPS ta gostaba di
oferesi alguns sujeston pa atividadis ki podi djuda
trazinson ser mais fasíl pa nhos y pa kriansa pa
sala di aula di jardin.
VIZITA NOVU SKOLA DI NHOS KRIANSA Y LEVA-L MA BO. Kel li
é un parti inportanti di prusesu de tranzison. Kada skola públiku di Boston ta
oferesi un Dekson di Boas Vindas pa novus famílias di jardin jeralmenti entri
Abril y Junhu. Es é un bon oportunidadi di enkontra ku diretor y prufesor di
jardin, y pa vizita skola. Si nhos podi, vizita skola txeu ves duranti veron y dexa
nhos kriansa brinka na aria di rekreiu. Nhos kriansa ta kumesa ta familiariza ku
anbienti di skola, asin na Setenbru skola ka ta ser un lugar estronhe pa el.
PAPIA SOBRI TRANZISON. Pur ezenplu, “Nu sa ta bai pa biblioteka. Dipos
di biblioteka, nu ta para na supermerkadu y konpra kumida, y dipos nu ta ben
kaza, almusa y deskansa.”
KRIA RUTINAS. Ten un ora markadu pa-l deta y
pa korda, y mante-l. El ta djuda kriansa sabi kuze
ki es ta spera y ten serteza ki es ta ten deskansu
sufisienti.
LÊ LIVRUS sobri ida a skola, ma kontinua
ta lê livrus ku nhos kriansa pa diverti. Lê un
repetidamenti si nhos kriansa gosta di kel livru. Pa
un lista di livrus rekumendadus bai pa nos pajína
di rekursu na fin di es livrete. Kuandu nhos ta le,
pergunta, “Ken?” “Kuandu?” “Ondi?” y “Kuandu?”
pa djuda nhos kriansa entendi. Dexa nhos kriansa
lê stória pa nhos. El podi fla nhos kuze ki el ta odja
na ilustrason. Pidi-l pa prevê kuze ki
ta kontisi dipos. Vizita nhos biblioteka lukal senpri.
Es ten grandis prugrams di leitura gratís na veron.
MODI KIN TA FAZI
UN KARTON DI
BIBLIOTEKA?
Kada vizinhansa ten un
biblioteka ku aria di
sirkulason. Aria di sirkulason
é jeralmenti lokalizadu
na parti di frenti di kada
idifisiu. Pa konsigi un karton
di biblioteka, nhos ten ki
prienxi lejivelmenti aplikason
di biblioteka y trazi un
identifikason ku nhos nomi,
direson atual, y sinatura a
aria di Sirkulason.
12
ENKORAJA INDEPENDÊNSIA. Dal
independensia dexandu nhos kriansa fazi alguns
skolha. Nhos kre uza kamiza violeta o amarelhu?
Dexa-l bisti el sô. Si el ka ta faze-l ja, enxina-l abri
se propriu kaxa di sumu o resipienti di kumida.
Kriansa podi leva ses propriu almosu pa skola y es
ta bai abri ses propriu resipienti. Tanbén, si nhos
kriansa ta kalsa sapatu ku kureia, ensina-l marra
se propriu sapatu.
KONPLETA KESTIUNARIU DI PAIS ki sta
djuntu, ou un di kes oferesidu pa nhos skola.
Informason ta djuda prufesor konxi nhos kriansa
midjor.
DIKAS: Na primeru dia di
skola, visti nhos kriansa
ku ropa konfortavel.
Visti-l ku kalsa ku
elastiku (fexu, sintu y
buton podi ser difikultozu na
kes primerus dias). Asin si
el spera ate ultimu mumentu
pa uza kaza de banhu, ta ser
mas fasíl pa el baxa se kalsa.
Tanben si el ka sabi marra
se propriu sapatu, dexa-l uza
un sapatu ku velkru o ki ta
kalsa fasilmenti. Asin ki nhos
kriansa ta xinti konfortavel
y el ta kostumadu ku novu
rutina nhos podi dexa-l visti
di forma ki el kre.
SELEBRA TRANZISON PA JARDIN. Kontajen
pa Jardin ta oferesi un numeru di eventus na
sidadi interu pa djuda selebra es marku inportanti.
Buska nhos Pakoti di Preparason pa Jardin ki ta
inklui kamiza ki ta fla “I’m going to Kindergarten”
DVD “N Sta Prontu!” y un gia di atividadis ku lista
di iventus gratís na sidadi interu. Es pakoti sta
dispunivel na nhos biblioteka lukal.
KALENDARIU DI TRANZISON DI
KONTAJEN PA JARDIN
ABRIL-JUNHU: Bai pa un Sekson di Boas Vindas na skola di
nhos kriansa. Nhos ta resebi un konviti di nhos skola.
MAIU-JUNHU: Toma un pakoti di preparason ki ta inklui
nhos kamiza gratís y DVD na nhos biblioteka lukal.
JULIU-AGOSTU: Partisipa na iventus gratís di veron na
sidadi interu ki ta inklui Prugrama di Leitura di veron na nhos
biblioteka lukal. Pergunta bibliotekariu sobri entrada gratís pa txeu
muzeu.
AGOSTU: Selebra Dias di Jardin na nhos biblioteka lukal. Sisti un
Selebrason Gratís di sidadi interu na Children’s Museum. Nhos ta
resebi un konviti di Kontajen pa Jardin na mes di Agostu ou vizita
www.countdowntokindergarten.org pa orariu di eventu.
SETENBRU: Primeru dia di jardin é primeru Segunda-Feira dipos di Dia
di Trabalhu na Stadus Unidus.
13
DEZENVOLVI UN PLANU PA PRIMERU DIA DI JARDIN. Kuandu nhos
vizita skola na primavera, nhos pergunta diretor sobri orientason pa primeiru dia di
skola. Si es ta dexa nhos entra ku mininu na skola? Alguns skolas ten regra mas
estritu y ta pidi pa nhos dispidi di mininu fora di idifísiu. Nhos podi prepara nhos
kriansa pa-l sabi di antesedensia kuze ki el ta spera. Nhos podi tanbén po-l un foto
di nhos família na pasta. Si nhos skola ten regra ki ta dexa nhos entra na sala di
aula, papia sobri kantu tenpu ki nhos ta sta la (10-15 minutu devi ser sufisienti).
Kuandu nhos dispidi, faze-l ku konvikson.
Si nhos ta antisipa algun difikuldadi pa nhos kriansa, relasiunadu ku tenpu de
deskansu o separa di palmanha, papia ku prufesor di nhos fidju o diretor asin pa
nhos podi djuntu fazi trazison mas fasil pa nhos fidju. Lenbra ki nhos ta konxi nhos
kriansa midjor ki kalker otu algen.
N
hos ta ben nota poster di “Universidadi ta Kumesa na Jardin” na sala di nhos
kriansa. El é pa lenbra nhos ki anu ki ta ben na un sala di jardin di BPS é
prosima etapa na jurnada idukasiunal di nhos kriansa. Tenpu ta voa, y brevementi
nhos ta fla adeus y nhos ta dexa nhos kriansa na Universidadi! Obrigadu pa skodji
Skolas Públiku di Boston.
14
Kestionariu di Pais di Alunu di Jardin
Pur favor toma alguns minutus pa konpleta kes pergunta dibaxu y dipos devolve-l
konpletu pa prufesor di jardin di nhos fidju. Es kestiunariu ta djuda prufesor
konxi nhos fidju midjor y pa mutivu di instruson. Obrigadu!
NOMI DI KRIANSA______________ DATA DI NASIMENTU: _______
LUKAL DI NASIMENTU: ______________________ IDADI: _______
1. Pur favor, fazi un lista di nomis di nhos irmon/a di nhos kriansa o otus mininus na
nhos kaza.
2. Kal ke lingua mas faladu na kaza? Ta faladu otus linguas? Nhos fidju sabi mas ki
un lingua?
3. Ku kenha ki nhos kriansa ta mora (izenplu: mãe, pai, mãe y pai, avós, otus)?
4. Nhos kriansa ta uza kaza banhu el so? Si nãu, ondi ki el sta na prusesu?
5. Ki ora ki nhos kriansa ta deta?
6. Ki responsabilidadi ki nhos kriansa ten na kaza?
15
17
7. Pur favor, skrevi un lista di kuzas ki nhos kriansa ten medu (katxor, sta el so, ets).
8. Kuze ki ta konfortal kuandu el sta el so?
9. Kal ki é interese y pasatenpu di nhos fidju?
10. Ten algun kuza mas ki nhos kre flanu sobri nhos kriansa (routina diariu, kuzas ki
el ta gosta/ka ta gosta)?
11. Nhos kriansa ten alerjias? Kuais.
12. Nhos família ten algun selebrason spesial ki nhos ta kre konpartilha ku sala
interu?
13. Nhos kriansa ja tevi un spriênsa previu pre-skular o na kuidadu di mininu? Si sin,
skrevi nomi di sentru o skola.
14. Kal ke nhos spetativa pa prugrama di Jardin? Kuze spesifikamenti nhos tava
gostaba di kontisi es anu?
5. Pur favor konpartilha algun kuza spesial di nhos kriansa ku mi.
Si ten otu informason inpurtanti ki nhos tava gostaba di konpartilha na un forma konfidensial, nhos podi marka un enkontru ku prufesor di nhos kriansa.
Votus di un anu esitanti! Obrigadu pa nhos tenpu pa prienxi es kestiunariu.
16
Rekursus pa Pais
Site di Internet:
http://www.ed.gov/pubs/CompactforReading/tablek.html
Atividadi pa fazi ku nhos kriansa pa inkoraja ses dezenvolvimentu di alfabetizason.
http://www.familyeducation.com/home/
Ta ensina pais sobri spetativa jeral di jardin. Ten tanbén forun ku koselhu pa pais.
http://www.kinderart.com/littles/
Txeu atividadi pa fazi ku kriansa sta kategorizadu baxu kes temas ki ta inklui
brikadera sensóriu, saúdi y separa/konbina.
http://www.seussville.com/
Ta inklui atividadis interativu ki é divertidu y idukasiunal pa nhos kriansa.
http://www.jstart.org/
Site di internet ke gia mensal pa preparason pa skola, asin komu otes instrumente
pa família.
http://www.ubtriad.org/
Mas informason sobre kuríkulu di matimátika di Building Blocks.
http://www.ncela.gwu.edu/pathways/reading/index.htm
Pratikas pa ensina kriansas bilinge prendi lê.
http://www.rif.org/leer
Atividadis di Reading is Fundamental pa famílias ki ta papia Spanhol.
Rekursu:
Skolas Públiku di Boston
Numeru prinsipal: (617) 635-9000
http://www.bostonpublicschools.org
Kontajen pa Jardin
Linha diretu: (617) 63LEARN
Linha Direta
(617) 635-9046
(August & September)
Aprendizajen di Inglês
617-635-9435
Idukason Spesial
(617) 635-8599
Transporti
(617) 635-9520
BOSTNET
(Txoma pa opson di prugramas dipos y antis di skola)
(617) 720-1290
http://www.countdowntokindergarten.org
Servisu di Alimentu y Nutrison
(617) 635-9144
Kumitê Skular di Boston
(617) 635-9014
Grupu di Pais di Sidadi Interu
(617) 635-9210
Childcare Choices of Boston
(Txoma pa opson di kuidadu di kriansa)
(617) 542-5437
17
Rekursus pa Pais
Livrus
Di baxu sta un lista di livrus sujeridu pa lê pa nhos kriansa. Vizita kalker Biblioteka Públiku di Boston pa enpresta kes livurs!
Jamaica’s Blue Marker
pa Juanita Havill
A, My Name is Alice pa Jane Bayer
When a Line Bends... A Shape Begins
pa Rhonda Gowler Greene
Arf! Beg! Catch!: Dogs from A to Z
pa Henry Horenstein
Mouse Paint pa Ellen Stoll Walsh
How Big is a Pig?
pa Clare Beaton & Stella Blackstone
Brown Bear, Brown Bear,
What Do You See? pa Eric
Carle
Amazon Alphabet
pa Martin Jordan & Tanis
Jordan
Uncle Nacho’s Hat/El sombrero del tío
Nacho pa Harriet Rohmer
We Share Everything! pa Robert N.
Munsch & Michael Martchenko
Morris the Moose pa Bernard
Wiseman
Eating the Alphabet pa Lois Ehlert
Giraffes Can’t Dance pa
Giles Andreae & Guy
Parker-Rees
When I Grow Up
pa Mercer Mayer
Little Blue and Little
Yellow pa Leo Lionni
Mama Always Comes
Home pa Karma Wilson
Shape Space pa Cathryn Falwell
Bear’s Picture pa Daniel Pinkwater
De colores: Bright with Colors
pa David Diaz
Minji’s Salon pa Eun-hee Choung
(Also El Salón de Minji)
Oh! The Places You’ll Go!
pa Dr. Seuss
I Love Saturdays y Domingos
pa Alma Flor Ada
The First Strawberries
pa Joseph Bruchac
Lily Brown’s Paintings
pa Angela Johnson
18
THANK YOU
Countdown to Kindergarten and Boston Public Schools Early Childhood
Department extends it sincere gratitude to the Early Childhood Coaches
and the following Boston Public Schools Kindergarten Programs:
East Boston Early Education Center
Richard J. Murphy K-8 School
Baldwin Early Education Center
John Marshall Elementary School
Maurice J. Tobin K-8 School
William E. Russell Elementary School
PRODUCED BY:
Sonia Gómez-Banrey
Program Manager
Countdown to Kindergarten
Chris Bucco
Early Childhood Coach
Boston Public Schools
Karen Sheaffer
Early Literacy Facilitator
Hanson Initiative for Language and Literacy (HILL)
MGH Institute of Health Professions
Carol Darcy
Hanson Initiative for Language and Literacy (HILL)
MGH Institute of Health Professions
Krystal Beaulieu
Program Assistant
Countdown to Kindergarten

Documentos relacionados

Unidadi 3: Konstruson Semana 2

Unidadi 3: Konstruson Semana 2 Es semana nhos alunu di Jardin sta ta prendi sobri konstruson. Tenta pelu menus três di es atividadis di aprendizajen divertidu, ô fazê-s tudu! Kuza mais inpurtante é aproveita tenpu ku nhos krians...

Leia mais

Unidadi 4: Nos Planeta Tera Semana 7

Unidadi 4: Nos Planeta Tera Semana 7 ki ta vivi na kaza ku mi. N ta mantê-l na es kopu spesial, Asin, tudu nhas amigus ta podi odja-l.

Leia mais

Unidadi 3: Konstruson Semana 3

Unidadi 3: Konstruson Semana 3 Unidadi 3: Konstruson Semana 3 Karus famílias, Es semana nhos alunu di Jardin sta ta prendi sobri konstruson. Tenta pelu menus três di es atividadis di aprendizajen divertidu, ô fazê-s tudu! Kuza m...

Leia mais

Unidadi 2: Animal y Abitat Semana 2

Unidadi 2: Animal y Abitat Semana 2 ● Kual k'é alguns kuzas ki sapu ta mesti na ses abitat pa vivi? y peixe? ● Kual k'é alguns kuzas na nos abitat na kaza? ● N obi ki na skola bu stá ta fazi un livru di nhos animal favoritu. Ki anima...

Leia mais

Skolas Públiku di Boston

Skolas Públiku di Boston pa prumovi saúdi y ben-estar. ¡ Nu sta ta aumenta oportunidadi di arti pa tudu alunu. Inisiativa di spanson di Arti di BPS sta ta trabadja pa asegura ki kada alunu na graus K-8 ten instruson di ar...

Leia mais