dumiize farya£ tiraa

Transcrição

dumiize farya£ tiraa
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
WEST AFRICA SEED ALLIANCE
ICRISAT – Niamey
Tel: (227) 20722626 / 20722529
E-mail: [email protected]
2
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Kay-furu
Dumiizey ce-dirawo
Hakiikandiyaà seeda silmaà
May no ga hin ga te suubaney farko?
3
4
5
Fondey kaà I ga gana ga te suuban farko
Tangami nda hina fo?
Mate no faro hima ga bara?
Suuban farmi anniya tira silmaà
6
7
8
9
Mate no suubano go nda?
Mate no I ga te ga iro baano tabbatandi nda?
Mate no dumiizey larwayyaào ga te nda?
Ifo ga ti suuban fari taàyaà sabiilo?
10
11
13
14
Fari larwayyaào tira silmaà
May no hima ga ay no fahamay goyo ra?
Ifo se no I ga suubano iro ka?
Ifo se no I ga dumiizo hakiikandi?
15
16
17
18
Hakiikandiyaà tira silmaà
Mate no saajawyaào ga te nda?
Ifo ga ti ntaasey furo care ra yaào sabiilo?
Mate no wiiyaào ga te nda, ifo se mo no I ga a daà barma?
19
20
22
23
Mate no gisanta hawzuyaào ga te nda?
Larwayyaào ciitey nda a fondey
24
25
3
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Dumiizey ce-dirawo
Hari hinza no boro ga guna da ni ga dumiizo far:
Dumo suubanyaào;
Farmo nda fatawco fondey;
Ciitey kaà ga fondo sintinayey gorandi
Mate no zaamaani dumiizo suubanyaào ga te nda?
Dumiize suubanantey farmo nufaa ga ti I ma kande alfarey se gaakasinay I ma du dumiize asilikoy hanno yaà.
Nufaa din boona ga ti I ma du dumiize asilikoy yaà kaà sinda marga-marga kulu. Dumiize suubanantey farmo
ga jiiri boobo sambu, suubanyaào mo si te kala jiiri 6 ga koy 7 boà.
Suuban kulu kaayaào si te kala mannaà jiiro dumiizo boà. Jiiri kulu farmo si te kala sarti yaà boà, ya-din no i
ga goyo larway ga di hala a go ga dumiizo kaà i go ga far ciiti fondey gana, i ma du ga bay hala i ga hin ga goy
nd’a hanfo.
Dumiize asilikoyo ga no jiiri kulu farmo dumo ga fun. A ga naà I ma ye ga du suuban taji yaà koyne kaà ga
fun dumo din ga.
Dumiizo kaà se I ga ne GO-G3 ga ti dumiizey asili fuuma.
Fondey kaà I daahirandi boà no farmo ga te, I ma ye ga I far ga du dumiize hanney kaà I gab a yaà.
Dumiize suuban sintinayey ga no I ga jiiri sintinay nda ihinkanta dumo ka, wala mo I ma duw’a saruuso kaà
ga haggoy nda hawzuyaào do, wala binde dumiizo asilo ga.
00
01
NTAASU SUUBANANTEY
LARWAYYAN SARUUSA
02
03
Dumiize
asilo (04)
tabbatante
R1 (05)
LARWAY / KAN GO NGA BON GORAY
DUMII ZE SUUBANTEY FARKO
Tabbatante
R2 (06)
Mate kaà alfarey ga goy nda ntaasey
Larwayyan nda gunayan fuwo
DUMIIZO SUUBANYANO ALWAATO JIIRI 6 ga 7
Dumiize
kajo
4
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Hakiikandiyaà seeda silmaà
Iri sintina
CEDEAO/UEMOA
(G1, G2, G3)
Dumiizo asilo (G4)
Iro : ………………………………………………………..
Lambaa : ………………………………………………..
Gaabo : …………………………………………………
Zayyaào jando : ……………………………………
Hano : ………………………………………………….
A hananyaào: ………………………………………
Tinayo : kilo (kg)………………………………….
: ________________________________ Kg
Dumiizo asilo
CEDEAO/UEMOA
Iro : ………………………………………………………..
Lambaa : ………………………………………………..
Gaabo : …………………………………………………
Zayyaào jando : ……………………………………
Hano : ………………………………………………….
A hananyaào: ………………………………………
Tinayo : kilo ……...……………………………….kg
Suuban sintina
R1
CEDEAO/UEMOA
Suuban sintina R1
Suuban hinkanta R2
Iro : ………………………………………………………..
Lambaa : ………………………………………………..
Gaabo : …………………………………………………
Zayyaào jando : ……………………………………
Hano : ………………………………………………….
A hananyaào: ………………………………………
Tinayo : kilo (kg)………………………………….Kg
Suuban hinkanta
CEDEAO/UEMOA
Iro : ………………………………………………………..
Lambaa : ………………………………………………..
Gaabo : …………………………………………………
Zayyaào jando : ……………………………………
Hano : ………………………………………………….
A hananyaào: ………………………………………
Tinayo : kilo (kg)………………………………….kg
5
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
May no ga hin ga te suubaney farko?
Andamamiize wala sata kulu kaà
faham nda farmo, a ga yadda mo
nda larwayyaà no ga hin ga te
dumiize suubanantey farko. (farmo
goyo ciiti tiara izibi 2)
Ifo ga ti I ma boro larway?
(farmo goyo ciiti tiara izibi 14 ga
koy19)
Tira no boro ga te ga fondo hã
larwayyaà saruuso ga;
Ma ciya goyo ciitey ganako;
Boro ma nga mayo hantuyaà
patanto tiraa day;
Ma patanto tiara din tajandi jiiri
hinza kulu banda;
I ga hin ga tiraa din bayandi da
gazeyaà go ga te boro goyo
ra.
Boro ma nga laasaabo ninandi hala a ga furo
goyo ra
Ciiti fo yaà no boro ga gana ga du
yadda?
(farmo goyo ciiti tiara izibi 10)
Boro ma yadda nda goyo
boriyandiyaào ciitey;
Ma bara nda batame kaà ga
goyo te;
Ma bara nda goyteeriyaà kaà ga
faham nda goyo ;
Ma bar anda goy-jinay hanno
yaà ;
Dumiize kulu kaà boro suuban
gonda nga ciitey kaà a ga
dake boro boà.
Boro ma duumi saruusi maananta kaà ga haggoy nda
farmo do koyyaà ra.
Manti boro alfaritaray no ga naà ma te dumiize suubanantey
farko.
Boro ma ciya laabo ciiti tiraa nda goyo ciitey ganako.
6
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Fondey kaà I ga gana ga te suuban farko
Ministeero kaà ga haggoy nda farmo
Saruuso kaà ga haggoy nda baarico farmo
Bira kaà ga haggoy nda dumiizey, ciitey nda larwayyaào
Dumiize komitaray hããyaà tira silmaà
Baarico ……………………. Dapartama ………………………… kwaaraa …………..
Maayo nda baabo maayo …………………………………………………………………….
Nango kaà a go ………………………………………………………………………………….
Kambe goyo ……………………………………………………………………………………….
Zingayze no ?
aho/_/ habada/_/
A go ga goy saruusi fo ra?
Aho /_/
habada /_/
Saruusi fo no? ……………………………………………………………………………….
Kurayey (kambo):
1………………………………………………………………………………………………………
2……………………………………………………………………………………………………..
3…………………………………………………………………………………………………
Dumiizey kaà se I go ga hããyaào te:
1……………………………………………………………………………………………
2…………………………………………………………………………………………..
3………………………………………………………………………………………….
Kwaaraa……………………………………
hano …………………………
Kambe daàyaà
7
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Tangami nda hina fo?
Sandayey kaà araà ga di da araà ga
dumiize suubanante far, wala da araà
gonda anniyaa ga ti:
Arzakaa kambo do hare: boro ma bara nda
nooru kaà:
ga dumiizo, zaamaani birjo nda aàwaarey
safarey day.
Boro ma farmo fondo beery kulu gana (soolaa,
dumiizey, hallasa)
Boro ma faro nda dumiizey larwayyaào tinayey
sambu.
Ntaaso marguyaào, safayaào, dundunyaào nda a
daà barmayaào.
Boro ma bara nda hina kaà ga goyo
gasandi
Batama do hare: a ga hima nda:
Boro ma bara nda batame, kaà a tubu, a hi, wala
a day.
Batama alhaalo wala a dumo kaà ga hagu nda
dumiize suubanante farmo.
Btama windanta wala a nango boro se.
Dumiizey dundunyaào goy-jinayey za farmo kala
wiiyaào ga
Tanda, mangasi, wkc.
Laabo soolayaào, ntaaso wiiyaào, dundunyaào,
safayaào, saajawyaào nda a gisiyaào goyjinayey.
Dabari beeri-beerey:
Boro ma faham nda dumayaào
Boro ma faham nda aàwaarey wiiyaào (safara)
Boro ma faham nda wiiyaào banda goyey
Boro ma faham nda saruusey farey larwayyaào
kala a ma ka ga to dumiizey saajawyaào ; ma
yadda nd’ey mo
Laabaarey : hala boro ga ba ma du laabaarey
Iro kaà boro ga ba nga ma far suubanyaào
Hantumo sartey
Irey kaà boro ga ba nga ma far asiley
Borey kaà se boro ga dumiizey neera
Sanday dumi-dumi no boro
ga di hala ni ga te dumiize
suubaney farko.
A ga waajibi no boro ma bara nda nooru, goy-jinay
hanno yaà; ya-din mo no
boro ma du I boà fahamay.
8
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Mate no faro hima ga bara?
Fondo hakiikantey
Izibi 20: faro nango
Larwaykey hima ga farkey batamey kaà ra I go ga goyo te haggoy
Larwaykey gonda fondo kaà ga faro guna alwaati kulu kaà I ba farmo goyey waate.
Izibi 21: batamey ganda iri Niizeeru laabo ra, farmi batamey ga ti wo kaà yaà gomnato gorandi.
Wo-din se, larwayyaà saruusey no ga boro no fahamay batama kaà ga wasa iro kaà boro go ga
far se.
Sarti fo yaà mo ne
Faro hima ga te nangu kaà ga hagu nda dumiizo farmo.
Faro hima ga te batame baafunante kaà ra dumiizo ga zaada.
Faro mana hima ga bara nda fandu nda
gooru.
Faro hima ga bara fondo beeri kaà
borey gag ana gumo boà, i ma du
ga beeje dumiizo se ga a day.
Hari kaà ga naà i ma fondey wo gana, kala
nda dumiize suubanantey farka na kambe
dake farmo anniya tiraa wo ga. Laabaarey
kaà go a ra ga ti :
Baarico, dapartama, komino, kwaaraa.
Iro farka maayo : ……………………
Alkawalo lambaa :
…………………………….hano : …………….
Dumiize irey kaà i ga far :
………………………….
Faro beeriyaào (eka): ………………
Nango kaà faro go : ………………………
Jando kaà go faro nda kwaaraa game:
Boro ma bara nda fari beeri yaà nangu
…………..
Fondo boà no a go?
Aho :/_/
hanno ra kaà boro ga hin ga zuure lookaci
habada: /_/
kulu.
Iro asilo: ………………………………
Dumayaào wala daseyaào hano:
…………………
Game fo no bungey game:($a marje eka
fo kulu ra): …………………
Dumarey baayaào bungey ra: (kilo
marje no eka fo kulu ra): ……..
Hala boro ga ba ma du dumiize iri
Ntaaso wiiyaào hano:
hanno yaà kaà ga te albarka (ntaasu
………………………………..
boobo), boro hima ga bayraykooney
yaamarey gana. Boro hima ga kambe dake dumiize suubanantey farmo
anniyaa tiraa ga, I ma du ga ni goyo
larway.
9
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Misalin takardar bayyani ta noma
Ministeero kaà ga haggoy nda farmo
Saruuso kaà ga haggoy nda baarico farmo
Bira kaà ga haggoy nda dumiizey, ciitey nda larwayyaào
Dumiizey farmo anniya sambuyaào tiraa
lambaa: …….
Farmo jiiro: /____/
kaydiyaa: /___/
jawo goyo: /___/
Baarico:…………… dapartamaa: ……….. komino: ………. Kwaaraa: ……..
Suubano farka mayo: …………… alkawalo lambaa: …………… hano: …….
Dumiizey nda irey kaà bora ga far: ……………………….
Dumiizey
Iri sintina
Iri hinkanta
Iri hinzanta
Kanandey
Gande
Bangandiyaào
lambaa
Hayni
Haamo
Dunguri
Damsi
Farey kaà I ka dumiizey se dimmaa: ….
Faro seedandiyaào
Farey marganta beera: ……
Lamba
Lamba
Beeriyaào (eka)
Farmi zeena
Dumiize (manga a fun)
Dumayaào wala daseyaào hano
Game fo no bungey game
Dumarey baayaào bungey ra
Ntaaso wiiyaào hano
Farmi dumi kaà no: mansin farmo /__/
kambe farmo /__/
Ntaaso wiiyaào: mansin wiiyaào /__/
kambe wiiyaào /__/(1)
Fari komiyey : sintina…………………………………………………………………………….
Ihinkanta………………………………………………………………………
Nango kaà I na faro albarkaa gisi…… saako tina:kilo 50/_/
kilo 100 /_/
Kwaaraa ………………….. hano ………………………
Saruuso jine-funa mayo:
(1) I ma laabaarey kaà sinda nafa wi
Lamba
Lamba
10
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Mate no suubano go nda?
Iri fo no hagu nda farmi?
Dumiizey kaà araà araà ga bay gumo no
ga hagu nda farmi. Da araà ga hin
ga dumiize 2 ga koy 3 te.
Wa si dumi iboobo da araà si hin ga I
goy ga boori, wo-din ga naà araà
dumiizo ma du ga te ihanno.
Amma taali kulu si wo-din ra hala araà
gonad hina nda fahamay boobo goyo
boà.
Iri folloà no araà hima ga far ntaasu
dumi kulu ga.
Wa si ntaasu kulu irey margu kaà ga naà
I ma si care diksa.
Iri fo yaà no i ga hã gumo?
wa suuban iri hanna araà farmey se.
iri hanna ga ti:
wo kaà ga te gumo araà farey ra
wo kaà yaà aàwaarey si hin ga sara
wo kaà yaà I ga ba gumo araà
kwaarey ra
wo kaà yaà ga te nooru araà
habey ra
Ma fari komiyey hã I ma suuban ni se iro
kaà ni hima ga far
da fari komiyey gonda fari kaà ra i
ga ngey farmey te go araà do
hare, araà ma ntaasey
zaadayaào guna ga boori. Wa
koy ga I goyey guna. Araà ma I
komiyey hã ga du faham.
Ma
Ma
Ma
Ma
Mate no wo kaà araà ga
far baayaào go nda?
hã hala dumiize suubanantey farmo anniya tiraa go no;
hã ga bay ntaasey irey kaà borey ga ba gumo;
laasaabu ga bay mate kaà habo ce-dirawo go nda;
faham ga bay hal ni gonad wayce yaà goyo wo ra.
Ntaasey kaà gonda kwaasay habo ra no araà hima ga duma. Ma
far iboobo da I go ga iro ceeci gumo habo ra.
11
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Mate no I ga te ga iro baano tabbatandi nda?
I ma dumiizo asilo cabe
Dumiize suubano fuuma ga ti dumiize
kulu kaà i ga duma ga du dumiize taji.
Dumiize kulu no ga hin ga te suuban
kala wo kaà I te àwaayaà se.
Izibi 23: dumiize suubaney asilo
Saruuso kaà ga haggoy nda
larwayyaào nda tabbatandiyaào
wala saruusi kulu kaà ga I
I hima ga dumiize suubaney asilo bay.
yadda, hima ga alfarey gana ga
di hala I go ga goy nda suubano kaà I larway.
Dumiize suuban farko kulu no ga dumiizo asilo cabe nda
tabbatandiyaà tiraa, daymi tiraa, dumiizo kandeyaà
tiraa, wala binde tira kulu kaà ga hima wo-din yaà.
Dumiize suubaney asilo (fuuma)
Suuban hanney ga caada zama I na I larway, I na I
tabbatandi.
Daymi ga, boro ma tira kaà ga naà I ma dumiizo asilo bay
ta. Tiraa ding a furo tabbatandiyaào ra.
Daymi tiraa din boà, I ga dumo hantum, ya-din ga, a asilo.
Suubaney dumey ga ti: asilo (G4), tabbatante sintina (R1),
tabbatante hinkanta (R2).
Farmi ga no asilo ga fun.
Kampaney wala dumiize farkey ga asilo goy ga tabbatante
sintina ka. (R1).
Farko cindey mo ga tabbatante sintina (R1) sambu ga
tabbatante hinkata ka (R2).
Dumiizey asilo ga caada nda tabbatanta zama I ga hanan
gumo.zango boà 99,9.
Hayey simaàey: asili 1000: dala 400; tabbatante 300: dala
140 dumi kulu kaà no.
Dumiize suubano fuuma ga ti dumiize kulu kaà i day ga duma ga du dumiize taji. A hima ga boori ga no dumiize hanno ga fatta a ga.
Tira sintina kaà larwayka ga hã ga ti asilo daymi tiraa. Da
tira wo-din si no, I si larway boro se.
12
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Ma yadda nda fari komiyey larwayyaào za farmo kala neerayaào
Larwayyaào manti kala goyey kaà fari komiyey ga te ga dumiize iro hananyaào wala a asilo, a
kasuyaào nda a baano guna hala a go fondo mate kaà cine Niizeero bayraykooney na a gorandi
nda.
Izibi 24: larwayyaào alwaatey
Larwayyaào si te kala za farmo, daà
barmayaào, saajawyaào,
dundunyaào, neerayaào nda
dumayaào ga.
Izibi 78: larwaykey
Ministeero kaà ga haggoy nda
farmo na tira bangandi kaà ga iri no
fahamay borey kulu kaà hima ga
larwayyaào te boà. Borey din kulu
no I daà zeeyaà I ma du ga goyo
boriyandi.
Izibi 79: hino kaà go larwaykey se
Larwaykey gonda konkonse fondo
kaà ga naà:
I ma farkey dumiizo neerayaào
windey, mangasey,
Larwaykey ga hin ga farey zuure waati kulu kaà I
barmey, nda nangu kulu
ba kaà manti I ma saaware boro ga.
kaà I ga ngey ntaasey gisi
guna.
I ma dumiize suubanantey farkey goyo wala neerayaào tirey guna. I ga hã mo ga faham ga
boori.
I ma faro, mootey, goy-jiney nda safarey kulu kaà ga furo goyo ra guna hala I go fondo.
I ma konkonse te farmo boà ga di hala goyo go fondo.
Larwayyaào nafaa ga ti I ma du iri hanno.larwaykey kaà saruuso kaà ga haggoy nda farmo donton hinne no gonda dumiizo
larwayyaào fondo za farmo kala neera waate. A gonda fondo
kaà ga dumiizo farmo, dundunyaào, daà barmayaào nda neera
guna.
13
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Mate no dumiizey larwayyaào ga te nda?
Dumiizey larwayka
Bayraykooni no kaà ga haggoy nda
dumarey larwayyaào ga du ga
hakiikandi kaà goyo go ga te sartey
kaà Niizeero gaayi boà.
Izibi 28: faro ra larwayyaào
Larwaykey ga farey zuure. Wo-din
se, I gonda fondo kaà ga
dumarey larway. Zuureyaà kulu
banda, I ga tira hantum ga ci
mate kaà goyo ce-dirawo go ga
te nda.
Zuureyaà taaci no i ga te farmo
waate :
Larwayka ga neesi ga di hala Alfaro go
Sintina: hala dumayaào ga te no
ga sartey kaà saruuso gorandi gana.
zuureyaào din ga te. A maanaa
ga ti I ma di hala faro ga boori
dumiizo kaà I ga ba ga far se.
Ihinkanta: hala a ga te boosi.
Ihinzanta: da a te boosi. Zuureyaà
hinzanta si te kala waati kaà
cine faro jara kulu boosu.
Itaacanta: waati kaà ntaaso wiiyaào
maanu no zuureyaà wo-ne ga te.
Ntaaso nin ga kubandi.
Sorro hinza deedandi no dumiize suubanante fari hima ga du
zuureyaà: soolayaào waate, booso waate, wiiyaào waate
14
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Ifo ga ti suuban fari taàyaà sabiilo?
Dumiize suubanante fari ga ti fari kulu kaà i ka suuban zaadandiyaà se.
Izibi 30: faro taàyaào sabiiley
Fari kulu kaà si ga fondey wo gana, i ga a taà :
A ma boori
A ma du safari
Iro ma hanan.
Larwaykey gy tiraa ra no i na sartey wo gorandi.
Fari kulu kaà ga ziibi, a sig a du saajawyaà no I ga taà.
Izibi 31: tiraa kaà larwaykey ga te zuureyaào banda
Zuureyaào kaà larwaykey ga te farey ra banda, tira no I ga te ga ci mate kaà
goyo ce-dirawo go ga te nda.
Tiraa din ra, larwaykey ga kande Alfaro kaà fari zuureyaào te se yaamaryaà
wala sifayaà sanda mate kaà sarto na a ci nda.
Dumiize suubanante fari kulu no hima nda zuureyaà, I ma
du ga bay hala a go fondo wala I ma a taà. Zuureyaào si
te kala farikoyo wala a wakiili fo jine.
15
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Fari larwayyaào tira silmaà
Ministeero kaà ga haggoy nda farmo
Saruuso kaà ga haggoy nda baarico farmo
Bira kaà ga haggoy nda dumiizey, ciitey nda larwayyaào
Fari zuureyaà tiraa kaà I ga te zuureyaào banda
Zuureyaào lambaa…………… Hano ……………… nago kaà dumarey to……..
Alfaro bayyaào
Maayo ……………………………… baabo maayo ………………………………….
Baarico……………………………. Dapartama …………………………………….
Faro bayyaào
Dumiizo …………………. Iro ………………………….. iro kaà I ga far……………
Dumiize asilo …………………….. gusamo lambaa ……………………………….
Dumiizo kaà I duma……dumayaào sintinyaào….. dumayaào banyaào…..
Farmo alhaalo…….. dumaro baayaào(kilo/eka)…….. wiiyaào hano ……….
Daabuyaào nda saajawyaào
Zaamaani birjo dumayaào ga…………. Baayaào ………….. hano …………
Zaamaani birjo me wiiyaào ga ………. Baayaào ………….. hano …………
Subey wiiyaào safari ………… Baayaào ………….. hano …………
Aàwaarey safari …………….. Baayaào ………….. hano …………
Faro alhaalo
Kabuyaàey
1
2
3
Dimmaa
Rabo
Marje zango boà
4
Jarawey
Dumi cindey
Dumari jantekomey
Baayaào
$aàey zeerayaào
m2
Baayaào
Ihanno /_/
iyaamo /_/
Tabbatandiyaào:
Dumi fo yaà: …………………………………………………………………………………………………………..
Aàwaara wala doori: ……………………………………………………………………………………………...
Jaraw laaley: ………………………………………………………………………………………………………..
Hari kaà I hã boro ga: ………………………………………………………………………………………..
Larwayka sanno:
fari ga I yadda – fari kaà I wangu (1)
Borey kaà go no larwayyaào waate:
Dumiize farka wala bora kaà go a ma ga: ……………………………………………………..
Dumiizo komiyo: …………………………………………………………………………………………….
Larwayka (kambe daàyaào)
Kwaaraa ……………………………………. Hano …………………………….
(1) I ma laabaarey kaà sinda nafa wi
16
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
May no hima ga ay no fahamay goyo ra?
Dumiizey komiyey: boro yaà no kaà hino no fondo I ma goyey larway.
izibi 32: dumiizey komiyey
A ga waajibi no suuban farko
kulu kaà sinda fahamay
goyo ra ma dumiizey komi
fo ce a ma ka ga nga goyo
larway za zooruyaào kala
neerayaào ga.
Dumiizey komiyo hima ga te:
Boro kaà ga saruuso kaà ga
haggoy nda farmo yadda.
Farko folloà se no a ga hin ga
goy. Amma, a ga hin ga
zinga nda farko boobo da a
ga hin ga I kulu muraadey
te fondo hanno ra.
Tinay wo-ne yaà no dumiizey
komiyey boà:
A ma dumarey guna;
Boro ma dumiizey komiyo hã goy kulu kaà
A hima ga bara waati kaà
larwaykey ka ga zuureyaào boro ga te ga.
te.
A ma goy-jinayey kulu hawzu ga I saajaw;
A ma irey ka care rag a seeda daà I ga;
A ma ntaasey daà mangaso ra fondey gana.
Izibi 33: goyo gunayaào
Farko kulu goyey sogonyaào ra, a hima ga larway nga boà se.
Izibi 34: suuban fari taàyaà
Boro ga hin ga ni suubano faro taà da a si boori wala da hawzuyaào sartey
mana kubay. Wo-din ga, a hima ga saruuso kaà ga haggoy nda larwayyaào
laabaarandi za ce-taya ra.
Suuban ko kulu hima ga bara nda fahamandiko: dumiizey
komi, a ma du ga laabaarey toonandi saruusey do, wala mo
a ma du laabaari taji saruusey do farmo boriyandiyaào fonda
ra.
17
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Ifo se no I ga suubano iro ka?
Dumiizo iro: kayna no I ga ka iri fo ga sanda mate kaà
bayraykooney na a yaamar nda.
Izibi 39: iro ga kaayaào
I ma du ga di dumiize kulu darzaa guna, larwayyaà saruuso ga ka
dumiizo ga kayna ga konkonse te a boà.
Konoknsa din si te kala sartey kaà boà ndu$$a laabey sataa kaà ga
haggoy nda dumiizey kaà se I ga ne “I.S.T.A.” waafaku.
Tira fo ra no I fahamandi tinayo kaà I ga ka dumiize kulu ga.
Leedayze fo yaà ra no I ga kaayaào te. Fahamay wone yaà no I
daà Leedey din ga:
Larwayyaào saruuso:
Dumiizo farka mayo:
Dumiizo iro:
Darzaa:
Lambaa:
Tinayo wala iri-irey
kaà go a ra:
Safaro kaà I goy
nda:
Iro kaayaào hano:
Larwayka mayo:
Konkonse no I hima ga te dumiize kulu kaà I ka neerayaà ma ga se ga du
ga di mate kaà a ga zay nda, a hananyaào nda iro baano.
Da boro ga ba ma dumiizo hanno bay, I hima ga kayna ka a
ga, ga konkonse te a boà. sartey kaà boà ndu$$a laabey sataa kaà ga haggoy nda dumiizey kaà se I ga ne “I.S.T.A.”
waafakay boà no konkonsa ga te.
18
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Ifo se no I ga dumiizo hakiikandi?
Dumiizo tabbatandiyaà: ga ti hakiikandiyaào kaà I ga te dumiizo boà hari banda
kaà I na a gosi mansiney ra nda farey ra.
Izibi 54: tabbatandiyaào
Izibi no kaà ga dumiize dumi-dumey kulu neerayaào fondey gorandi.
Izibi 55: dumiizey suubanyaào fondey
Hakiikandiyaào si te kala dumiizey kaà farmo I larway ga. Wala mo irey kaà go
laabo dumiize suubanantey tiraa ra.
Izibi 56: hakiikandiyaào jangalo
I ga patanti bana dumiize kulu kaà I hakiikandi. A ga ciya faro ra larwayyaào
do wala bira ra neesiyaào do no.
Patanto banayaào si te kala waati kaà cine sataa wala saruuso kaà ga haggoy
nda dumiizey neesiyaào na nga goyo ban.
Ministeero kaà ga haggoy nda farmo no ga mate kaà no patanto banayaào,
mate kaà a ga te nda, nda fondey kaà ra a ga te gorandi.
Dumiize hanno suubanyaà ga naà a ma
te nooru, ya-din mo
no boro ga hin ga a
neera nangu kulu
kaà boro ga ba.
I hima ga dumiize kulu kaà I te neerayaà se hakiikandi. Wo
kulu kaà i hakiikandi ga hanan, a ga boori, a farmi ga kaanu.
Hakiikandiyaào ga bora kaà go ga farmo te tilasandi a ma patanti bana waati kaà cine a na dumiize suubanantey farmo
anniya sambu.
19
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Hakiikandiyaà tira silmaà
Ministeero kaà ga haggoy nda farmo
Saruuso kaà ga haggoy nda baarico farmo
Bira kaà ga haggoy nda dumiizey, ciitey nda larwayyaào
Hakiikandiyaào tiraa
Dumiize gusamo kaà maayey go iri se ganda farmo na bayraykooney yaamarey
nda hakiikandiyaào fondey gana. I yadda mo kaà:
Dumiize yaà (1)……………………
Seedaa haro dumo (2) …………….
Dumiizo bayyaào lambaa: ……………………………………………………………..
Dumo: ………………………………………………………………………………………..
Iro: ………………………………………………………………………………………………
Nango kaà I na a far:…………………………………………………………………
Gusamo tinayo: …………………………………………………………………….
Kunkuney kaà ra dumiizey go dimmaa: …………………………..
Seedey kaà I ga daà kunkuney ga za …………….. kala ……………………….
Tiraa teeyaào kwaaraa ………………………………….. hano ……………………..
Saruuso kaà ga haggoy nda larwayyaào nda hakiikandiyaào jine-funa maayo
(1) I ma seedey kan si nafatuusu
(2) I ma tikitey harey ci
20
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Mate no saajawyaào ga te nda?
Kunkuniyaào: ga ti hari kulu
kaà ra I ga dumiizo daà. A ga
ciya saaku, leeda, tira wala
konko kaà ra dumiizey go
saajawante.
Izibi 46: kunkuni dumi-dumey
Ngey ga ti wo kaà ya laabo
yaddandi. I hima ga hanan, ga
gaabu, ga dumiizey hallasi
hallasiyaà kuku.
Izibi 47: kunkuney seedey
Dumiize suubanantey farko
kulu hima ga seeda daà
nga dumiizey kunkuney
ga.
Kunkuni fo kulu ga gonda
Dumiizo kunkuniyaào nda a boà fahama
fahamey wo:
ga cabe kaà a go hallasante, a ga boori.
Neeraka mayo, nango nda a sisiri
lambaa;
A seedaa (da a gonda);
Dumiizey maayey sanda mate kaà I go laabo dumiize tira beero ra;
Dumiize kanandey, jiirey nda I farmo ce-dirawo;
Tinay timmanta:
Hakiikandiyaà seedaa;
Safaro kaà I daà ga goyo te.
Kunkuniyaào ga naà a ma te darza beeri neeraa do, I ga a day
ga boori. Seeda dumi-dumey kaà I ga daà ga kunkuney taalam, ga naà I ma a sifa.
21
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Muusa go ga nga dumiize yaà kaà I mana
hakiikandi neera. I go sayante. A go ga hê
nda jaà ga neerayaào.
Hamiidu gonda dumiize suubanante yaà kaà I
kunkuni ga boori, I gonda seeda. Daykey yadda a ga, I go ga ka nda himma.
Dumiize kulu kaà I hallasi ga cabe kaà koyo goni goyo ra gumo
22
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Ifo ga ti ntaasey furo care ra yaào sabiilo?
Ba da dumiizey du hallasiyaà hanno, I ga hin ga hasara wiiyaào safayaào ga.
Hanfo yaà, jarawey kaà ga te farey ra ga hay, I ga I wi mo ga daà faro
dumiizey ra.
Boà-zayaào:I ma jarawey nda subu yaamey kulu far ga ka farey ra wala I ma I
ton.
Jarawey nda subu yaamey kaà ga te fari lambantey ra ga zay ga maanu faro.
Boà-zayaào: ma tabbantandi kaà ni faro mooru fari ziibey. Boro ma a yaara mo
hala boro ga ntaaso wi.
Jarawey jeeney ga hin ga furo boro goyo waney ra wiiyaào wala safayaào
waate.
Boà-zayaào: ma batama haabu ga boori, ma goy-jinayey tuusu ga boori.
Jarawey jeeney ga hin ga furo faro ntaaso ra yandiyaào waate.
Boà-zayaào: ma yandiyaào jinayey nda batama hanse.
Jarawey ga hin ga furo ntaaso ra saaku zeeney fonda ra.
Boà-zayaào: ma goy nda saaku taji yaà.

daban.
I mana hima ga dumiizey irey daà care ra, I ma I fay ga ka care ra. Waaniwaani yaà no.
Alwaati hinka ra no dumiizo ga hanan, (a) hala dumayaào ga
te: ma ceeci dumiize hanno yaà, fari ka si ziibi.
(b) ntaaso wiiyaào banda, ma yandiyaào do nda safayaào do
hanse. I ma lamba daà saakey ga.
23
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Mate no wiiyaào ga te nda, ifo se mo no I ga a daà barma?
Wiiyaào
I ma si ntaaso wiiyaào kokorandi; da a
gay gumo faro ra, a gaabo ga zabu
dumayaào ga.
I ma ntaaso wig a safa za masango
mana koogu ga boori.
Da safayaà mansino no araà go ga
safayaào te nda, araà ma haggoy a
ma si masango bagu-bagu.
I ma jeeney yandi kayna ga i safa za
haro kaà go masango ra mana ban ga
boori.
Wa si masango naà nda tayandi boobo
hala araà ga I daà saakey ra, I ma si
du ga sara.
I ma jeeney hallasi ga wa harandam,
aàwaarey, safarey, nda zaamaani
birjo.
I ma suubaney ka za heemaro rag a
hallasi hala farmi tajo ga to.
I ma si ntaasey margu
Hala I ga dumiizo duma, fondo boobo no a
ga gana
Farey ra, za a zayyaào kala wiiyaào
Za a wiiyaào kala safayaà
Safayaào ga koy wayna ra yandiyaào
Dundunyaào waate
Hallasiyaào waate
Wiiyaào banda,
Neerayaào kaà boro ga te alfarey se
ntaaso hima ga
Waati kaà farka go ga dumayaào te.
bara nangu
I ma bay kaà:
hanno ra.
Dumiizey ga hin ga hasara gisiyaào
waate da I mana yaamarey gana.
waani yaà no.
Jina kaà ra I ga hallasiyaào te alhaalo
no ga naà hallasa ma boori, a ma du ga te nooru neerayaào ga.
I ma goy nda hallasiyaào yaamarey.
I ma si ntaasey daà care ra
I ma dumiizey gisi nangu hanno kaà dunga wala yeeno si ba
gumo, I ma si du ga hasara.
Dumiizey ga hin ga hasara alwaati kulu ra da i mana du hallasay hanno.
24
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Mate no gisan hawzuyaào ga te nda?
Harandaào nda alwaato alhaalo neesiyaào
I ma dumiizo gisi btame kogo ra kaà haw ga a faaru, a ga hanan.
Haw hima ga gisiro faaru, a ma si furo kankami ra.
Dumiizey alhaalo gaayiyaào
Da i asilo daray, i darzaa ga kaà. ya-din ga, gisira ma te ga boori se, I ma fondey wo gana:
I ma saaku fo kulu ta ga boori ga lamba nda seeda daà i ga.
I ma iri follonkey gisi waani-waani.
I ma si saaku waani-waaney gisi care boà.
I ma tira te kaà ga dumiizey boà fahamay go, i
ma tirey din naagu saaku gusam kulu ga.
I ma saakey furoyaào nda i fattayaào tirey
hawzu ga boori.
Dumiizey hallasiyaào
Da I ga ba dumiizey ma si diksa, I ma:
Saakey gisi nangu hanno ra,
I ma si naà curey nda caàey ma I say-say.
I ma dumiizey kaà ga hima care daà saaku yaà
rag a te gu folloà I se, ga seeda daà I ga.
I ma gisira hananandi.
I ma aàwaarey ganji a ra furoyaà.
I ma si dumiizey margu nda zaamaani birjo,
safarey, wkc.
Saakey guwey teeyaào
Da I ga ba dumiizey ma hallasi ga
Guwey boriyandiyaào fonda ra, I ma:
asilo gaayi, I ma goy nda hawzuyaào
I ma naà dumiizey ma haw faaru. I ma game
daà guwey nda care game. Game ma furo
sartey.
mo guwey nda mangaso kambey game
sanda CM 75. Game ma furo mo saakey nda fuwo beena game sanda CM 175 cine.
Mangaso ra daàyaào waate, I ma haggoy saakey ma si furo care ra, I ma si bagu, I ma si
nangu barmay I se mo.
I ma si dumi waani-waanney dake care boà, i ma si furo care ra. Zama da saakey bagu, i ga
furo care ra.
I ma si saakey gisi laabo ra mangaso ra, I ma I dake kaataaku yaà boà kaà ga naà game ma te
I cire kaà ga haw faaru. Sanda CM 10 ga koy 15 cine.
Mangasey ma hanan, I ma beeri ga haw faaru. I ma si saakey margu nda hari fo kulu. A ma ciya ntaasey hinne no a
ra. I ma seeda daà dumiize kulu ga. I ma I gisi kaataaku
boà, I ma game te i se, I ma du ga haw faaru.
25
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Larwayyaào ciitey nda a fondey
Sartey kaà I gorandi ntaasu dumi 4 se
1.farey larwayyaà dimmaa :
Fari kulu kaà ra i na hayni, kolkoti wala dunguri daà, larwaykey saruuso boro fo
ga a zuure farmo waate. Zuureyaà hinza deedandi no ga hagu :
Hala a ga te boosi, i ma du ga di ce-dirawo hala jaraw si a ra ;
Da a sintin ga te boosi, ga di hala a go ga boori ;
Booso banda, I ma di hala a boori.
Amma, da damsi no, zuureyaà hinka wasa: sintina day, I ma d ice-dirawo hala
jaraw si a ra; ihinkanta mo, da a boosu.
Larwayyaào
Dumiizo farmo anniyaa: boro hima ga tira te ga cabe kaà boro gonda dumiize
farmi anniya.tiraa din hima ga to saruuso kaà ga haggoy nda farmo do hala
goyo ga sintin.
Dumiize suubano asilo: dumiize farka hima ga a asilo, baayaào, dumo, alhaalo
bay zama daymo ga, a hima ga dumiizo daymi tiraa ta.
Batama kaà ga hagu nda farmo: a ma ciya fari no kaà ra I mana far jiiro kaà
bias, kala da dumiize suuban iri follonka no. da lambu (kali) ra no, sarto
din si waajibi. Wo-din ga, I hima ga a far ga sbu baana wi habu hinza deedandi hala goyo ga sintin. Hari kulu mana hima ga bara batama ra.
Iro booro: hala dumarey ga fatta, jarawey nda subey kulu hima ga daray.
Dumiize hima-carey: I ma si dumiize kulu kaà ga hima wo kaà I go ga far daà
zama fayankaa ga sandi.
Dumiizo baano: fari kulu kaà ra farmo go ga te, hima ga hanan ga fun aàwaarey ga. I ga hin ga boro ganji farmo da aàwaara go a ra.
26
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Hayni larwayyaà fondey
Fari larwayyaào fondey
Sartey
Iri sintina
asilo
hakiikantey
Bungey gamey
M 1000
M 1000
M 300
Jarawey dimmaa
0,10
0,10
0,6
Dumiize jantekomey dimmaa
0,05
0,05
0,10
Haamo larwayyaào fondey
Fari larwayyaào fondey
Sartey
Iri sintina
asilo
hakiikantey
Bungey gamey
M 400
M 300
M 200
Jarawey dimmaa
0,1
0,1
0,5
Dumiize jantekomey dimmaa
m2 500 boà
3
3
3
Dunguri larwayyaào fondey
Fari larwayyaào fondey
Sartey
Iri sintina
asilo
hakiikantey
Bungey gamey
M 400
M 300
M 200
Jarawey dimmaa
0,1
0,1
0,5
Dumiize jantekomey dimmaa
m2 500 boà
3
3
3
Damsi larwayyaào fondey
Fari larwayyaào fondey
Sartey
Bungey gamey
Jarawey dimmaa
Dumiize jantekomey dimmaa
m2 500 boà
Iri sintina
asilo
hakiikantey
5m
5m
3m
0,10%
0,10%
0,10%
0
0
3
27
DUMIIZE FARYA£ TIRAA
Sabayan Tiraa kan ga dumiize babandiyan sijiri
Ministeero kaà ga haggoy nda farmo
Saruuso kaà ga haggoy nda baarico farmo
Bira kaà ga haggoy nda dumiizey, ciitey nda larwayyaào
Dumiizey zaadandiyaào zingaa tiraa
lambaa: ………..
Kampano mayo ………………………..
Nango ……………………………………
Sisiri lambaa …………………… fax ……………………….. email …………………
Fari komiyo maayo ……………………………………………………………………
Dumiizo farka
Maayo nda baabo mayo ……………………………………………………………..
Baarico …………………… dapartamaa ……………………. Kwaaraa ………
Nango kaà a go ………………………………………………………………………..
Farmi anniyaa lambaa………..
dumiizo wiiyaào jiiro
Dumiize asilo kaà saruuso kande
Dumiizey asilo nda I
lambey
Irey
Dumo Tina (kilo)
Dumey kaà I go
ga ceeci
Batama
beera
Nangu yeesey dimmaa …………………. Batamey beera(eka) ………………….
Fondo dumi-dumey
Farmo tukunco…………………
banando hano ……………………………
Dumiizey asiley: daymia hayo…………. Banando kaà I te wiiyaào ga………
Dumiizey kaà cindi tina (kilo)…………. Zango boà kanando………………………
Mate kaà banando ga te nda ……………………………
Fondo cindey kaà i sambu ………………………………………………………………………
Kandeyaào wala ntaaso kaayaào zaari kokoranta ……………………………
Kwaaraa mayo………………………. Hano…………………………..
Dumiizey farka
larwayyaào saruuso kambe daàyaào
''hantumo hima ga jin kambe danyano se <caw ga yadda>
kampano

Documentos relacionados