Plano de estudos Pós-Graduação em Teatro e Comunidade

Transcrição

Plano de estudos Pós-Graduação em Teatro e Comunidade
PropostadereformulaçãodaPós-GraduaçãoemTeatroeComunidade–
ESMAE-IPP
(aumentopara60créditos)
ClaireBinyon,HugoCruzeSóniaPassos
1. EvoluçãodaPós-GraduaçãoemTeatroeComunidadenaESMAE
ÉcombasenaorigemeevoluçãodaspremissasbasedoCursodeTeatroquesurgemas
primeirasaproximaçõesaoquehojeseenquadranaescolacomoaáreadeformaçãoem
TeatroeComunidade.OplanodeestudosactualdaPós-graduaçãoemTeatroeComunidade
resultadeumasériedeimpulsosquegerarampercursosatéaoformatoactualformativoque
sepretendeampliareajustaràsnecessidadesdosalunosdeumamelhorpreparaçãoparaas
exigênciasprofissionais.
AcriaçãodestaPós-Graduaçãosurgedoreconhecimentodaexistênciadelacunasnestaárea
deformaçãoespecíficanoPortoenortedopaís;aidentificaçãodenecessidadessentidas
pelosex-alunoserecém-licenciadosquandoconfrontadoscomexperiênciasreaisdetrabalho
comnecessidadedeformaçãocomplementarnodomíniodaspráticasartísticascomunitárias;
Oprimeiropassoformalizado,noactolectivo2007-2008,nospercursosnestaáreafoia
introduçãonoCursodeTeatro(Interpretação)deumprojectocomoparteintegrantedo6º
semestredoplanodeestudos.Esteprojectovisaconectarosalunoscomcontextos
profissionaisfuturos.Esteprojectodesignado“TeatroemContexto”seguiuinicialmentea
lógicaanglo-saxónicadoTeatroAplicado(AppliedTheatre).Maisrecentementetentou-se
definirocampodoTeatroAplicadocomo“umamplolequedepráticasteatraiseprocessos
criativosquelevamosparticipanteseospúblicosparaalémdoteatroconvencionale
mainstreamparaomundodeumteatroquerespondeapessoascomuns,àssuashistórias,
aosseuslocaiseprioridades.Otrabalhoqueacontece,quasesempre,emespaçosinformais,
emlugaresnãoteatrais,numavariedadedeambientesgeográficosesociais:escolas,rua,
prisões,centroscomunitários,conjuntoshabitacionais,ouqualqueroutrolugarquepossaser
específicoourelevanteparaosinteressesdacomunidade(Prentki&Preston,2009).
Esteprimeiropassofundamentalfoievoluindoaolongodosúltimosquasenoveanos.Desde
logo,dopontodevistaconceptual,avisãoalargou-sepassandoacontemplaroutras
abordagens,nomeadamenteasinfluênciasoriundasdaAméricaLatinacomforteprodução
nestaárea.Desdesempreprocurou-seenriquecerasexperiênciasdosindivíduosdos
contextosedosalunos,numalógicadeseconstituíremcomoexperiênciasparaasduaspartes
envolvidaspromotorasdedesenvolvimento.Nestaprimeiraabordagemosalunosforam
distribuídospordiferentescontextosondedesenvolveramosseusprojetoscomosmais
diversosformatos.MaistardeapropostaevoluiparaumaformaçãointensivaemTeatrodo
OprimidoqueculminavanaconstruçãodeumTeatro-Fórumaserapresentadoemescolas
locais.
AintroduçãodesteprojectonoCursodeTeatro(Interpretação)inseridanocontextodeum
projectoqueabordaassaídasprofissionaisfoienquadradacomoumaoportunidadede
desenvolvimentodecompetênciastransversaisespecíficasúteisnotrabalhodeactor.A
improvisação,agenerosidade,aescuta,aflexibilidade,acapacidadedereacçãosão
competênciasbásicasnotrabalhodeactorqueseassumemcomocentraisnumaexperiência
emTeatro-Fórumquernasuaconstrução,quernainteracçãocomopúblico.Estatécnica
concretaeespecíficarequerumaflexibilidadedoactor,quenaturalmente,podeser
transferidaeútilemdiferentescontextos.
Umadasconclusõesfundamentaisdestaprimeiraexperiênciafoiqueotempoprevistoera
extremamenteescassoparaodesenvolvimentodeumprojectoconsistentenestaáreae,mais
doqueisso,paraodesenvolvimentodecompetênciasadequadasnosalunosparase
confrontaremcomumaexperiênciarealdestanatureza.Poroutrolado,osalunosrevelavamsemuitocentradosnotrabalhoexclusivamentedeinterpretaçãonumaópticamais
tradicional.Oquenãodeixadeserrelevanteéqueaolongodosúltimosanososalunos
recém-licenciadoscomeçaramadesenvolvertrabalhonestaáreadeumaformamais
sistemáticaeintensaoqueobviamenterevelaumarespostaàprocuradeprofissionaiscom
esteperfil.Éclarahojeumamaioraberturaaestecampodeacçãopelosmaisdiversos
intervenientes.Dedestacaratítulodeexemploofactodasmaisvariadaslinhasde
financiamentonaáreadaculturaterempassadoaincluirestaáreacomofactordemajoração
nascandidaturas.
ApósainclusãodestesprojectosnaLicenciaturadurantequatroanoseperanteasconclusões
enunciadas,apropostafoiacriaçãodeumaformaçãoespecíficaemTeatroeComunidade
direccionadaparaestaabordagemecampodeacçãocomtodasasidiossincrasiasque
envolve.Destaforma,direccionou-seaformaçãoparaumoutroperfildealuno,comcontacto
comomundodotrabalhoecommaisexperiênciasacumuladas,assimcomo,umaformação
basemaisdiversificadaetransversal.
É,destaforma,quefoicriadaaPós-GraduaçãoemTeatroeComunidadenaESMAEque
realizouasuaprimeiraediçãonoanolectivode2013-2014.Funciona,nestemomentocoma
atribuiçãode30créditosperspectivando-sealargaroseufuncionamentopara60créditos,no
futuro,permitindoaequivalênciaaoprimeiroanodoMestradoemTeatro.
2. PropostadeampliaçãodaPós-GraduaçãoemTeatroeComunidade
Combasenasediçõesrealizadasépossívelelencaralgunspontosemformadeconclusões
quepodemindicarcaminhosparaofuturodaformaçãonestaárea.
Desdelogo,apossibilidadedesetrabalharcomumgrupodealunosfocadonaáreade
formaçãoequenasuageneralidadedevolveram,estãoadesenvolveroupretendem
desenvolvertrabalhonoâmbitodoTeatroeComunidade,éumamaisvaliadopontodevista
damotivação,dinâmicadegrupoeconcretizaçãodaligaçãodosconteúdosaoscontextos
reaisdecriação.
Adiversidadedeconteúdoseexperiênciasdosprofessoressãooutroaspectofundamental
paraumaabordagemabertaepromotoradedesenvolvimento.Assumindoahibridezdesta
áreaoscontributosdaAntropologia,SociologiaeIntervençãoComunitáriaaliadosàspráticas
artísticasdeTeatrodoOprimido,Clown,Música,CriaçãoColectiva,IntervençãoemEspaço
Públicopermitemumcruzamentoricoeodesenvolvimentodeolharesmaiscomplexossobre
arealidadeeaspremissasdacriação.Paraalémdaapostanadiversidade,oestímuloda
partilhadeumnúmeroconsideráveldeexperiênciasnacionaiseinternacionaisnestaárea,
atravésdeconvidadospresenciaise/ouonlineéumaabordagemfundamental.Oobjectivoé
daraconheceromaiornúmerodeexperiênciasaosalunosparaqueelespossamaprofundar
asquelhespodemfazermaissentidodeacordocomoserpercursoeinteresses.Outro
aspectocentraleconcretoda1ªediçãodocursofoiocontributoparaaproduçãocientífica
nestaáreadaíresultante.Ouseja,algunsprojetosfinaisderamorigemaartigospublicadose
comunicaçõesemencontrosecongressosquetrabalharamestastemáticas(ex.:IEncontro
InternacionaldeReflexãosobrePráticasArtísticasComunitárias).
Apresençadealgunsalunosestrangeirosnasduasediçõestemsidoumcontributomuito
relevanteedemonstraaprocuradestetipodeformaçãoaindaemexpansãonaEuropa.Neste
domínioPortugaldestaca-sepelaquantidadeeorganizaçãodeformaçãonestaárea
específica,noentantonopanoramanacionaléderessaltarqueaPós-GraduaçãodaESMAE
temtidoalunosdeváriospontosdopaísecomumagrandediversidadedeformaçõesde
base.Destaca-seaindaquedaofertanacionalnesteâmbitoaPós-GraduaçãodaESMAEfoia
únicaaabriresteano.
Outroaspectoadestacaréaforteligaçãodocursoaoscontextosreaisdetrabalho,ouseja,a
possibilidadequeváriosalunostiverametemderepensarassuaspráticase/oudesenhar
projetosaimplementarnoscontextosondejádevolvemtrabalho.
3. Propostas/Considerações:
-necessidadedealargamentodaduraçãodocursonuma2ªcomponentequepermitaa
implementaçãodoprojectonoterrenodevidamenteorientadoeacompanhado,dando
inclusiveorigemàcriaçãodeespectáculosepermitindoassimconcluirumcicloqueobedece
aumalógicadeformação.Nestesentido,aevoluçãopassarápelapossibilidadedecriaruma
equivalênciaao1ºanodeMestradoemTeatro.Serãonecessáriasmaisediçõesdocursopara
consolidarestepercurso.
-outroaspectofundamentalqueseprendecomoanterioréocaracterextremamente
intensoemqueserealizaocursonestemomento.Ouseja,aalargamentotemporalpoderá
permitirumamelhorintegraçãodosconteúdosenomeadamentedascomponentesteóricae
prática.
Bibliografia
Cruz,H.(coord.)(2015).ArteeComunidade.Lisboa:FundaçãoCalousteGulbenkian.
Prentki, T. & Preston, S. (orgs.) (2009). The applied theatre reader. London; New York:
Routledge.
PÓS-GRADUAÇÃOTEATROECOMUNIDADE-Planodeestudos
UC
PrincípiosemTeatroecomunidadeI
NoçõeseexperienciasemTCI
Seminário-Métodosdeinvestigaçãoemartecomunitária
Oficinasdepráticasartísticascomunitárias
Pesquisaempráticasartísticascomunitárias
OpcionaisI
PrincípiosemTeatroecomunidadeII
NoçõeseexperienciasemTCII
OpcionaisII
Projectoemcontextocomunitário
TOTAIS:
*Legenda:
ESC-EstudosSocioculturais
ET-EstudosTeatrais
PAT-PráticaArtísticaTeatral
ECTS
3
3
4,5
9,5
11
1,5
3
3
1,5
20
60
Semestre
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
Área
Conhecimento* HorasContacto
ESC
ET
ESC
PAT
PAT
Vários
ESC
ET
Vários
PAT
HorasTotais
22
22
40
75
65
30
22
22
30
220
78
78
117
247
286
39
78
78
39
520
548
1560