13.3. kreditis uzrunvelyofis formebi
Transcrição
13.3. kreditis uzrunvelyofis formebi
ირაკლი კოვზანაძე, გოგი კონტრიძე - თანამედროვე საბანკო საქმე: თეორია და პრაქტიკა uzrunvelyofen sakredito portfelis saimedoobas, sijansaResa da Semosavlianobas. sabolood, kidev erTxel unda aRiniSnos, rom sakredito politika aris is fundamenti, romlis safuZvelzec komerciul bankSi iqmneba saxelmZRvaneloebi, procedurebi da sxva mareglamentirebeli dokumentebi sakredito saqmianobis yvela etapisa da procesisaTvis. 13.3. kreditis uzrunvelyofis formebi faqtobrivad, yvelaze seriozuli problema, romelTanac komerciul bankebs aqvT saqme, aris msesxeblis mxridan aRebuli valdebulebebis Seusruleblobis riski. cxadia, bankis menejmenti cdilobs moaxdinos aRniSnuli riskis minimizacia da am mimarTulebiT yvelaze efeqtiania kreditis dafarvis uzrunvelyofis sxvadasxva formis gamoyeneba. kreditis srulad dafarvis uzrunvelyofa _ esaa komerciuli bankis rTuli mizanmimarTuli saqmianoba, romelic moicavs ekonomikur, organizaciul da samarTlebriv RonisZiebebs da qmnis msesxeblis mxridan aRebuli valdebulebebis jerovnad Sesrulebis safuZvels. sabanko saqmis mTeli istoriis gamocdileba gviCvenebs, rom msesxeblis mxridan kreditis droulad da srulad dafarvis valdebulebis aReba kontraqtze xelis moweriT ar niSnavs misi dabrunebis garantirebas. ar arsebobs iseTi msesxebeli, romelic warmatebuli da finansurad mdgardi mdgomareobis miuxedavad, met-naklebi xarisxiT ar iyos dakavSirebuli riskTan, miT umetes, grZelvadian perspeqtivaSi. marTalia, msesxeblis kreditunarianobis SefasebiT SesaZlebelia am riskis minimizacia, magram misi saerTod gamoricxva SeuZlebulia. aqedan gamomdinare, kreditis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebamde banki cdilobs gansazRvros gacemuli finansuri resursebis dafarvis wyaroebi da misi droulad da srulad dabrunebis garantirebis meqanizmebi. sabanko praqtikaSi cnobilia kreditis dafarvis ori wyaro: pirveladi da meoradi. kreditis dafarvis pirveladi wyaro _ esaa amonagebi produqciis realizaciidan an momsaxurebis gaweva iuridiuli piris SemTxvevaSi da xelfasi da sxva Semosavlebi _ fizikuri piris SemTxvevaSi. sabanko saqmis oqros wesia, rom krediti gaices mxolod misi dafarvis pirveladi wyaros arsebobisa da msesxeblis mxridan maTi dadasturebis SemTxvevaSi. amitom, msesxeblis sakredito ganacxadis Seswavlisas yuradReba maxvildeba fuladi nakadebis analizze. Tuki komerciul banks uCndeba eWvi, msesxeblis fuladi nakadebis perspeqtivasTan, anu kreditis dafarvis pirvelad wyarosTan dakavSirebiT, igi uars ambobs mis dafinansebaze. kreditis dafarvis pirveladi wyaros arsebobisa da misi dadasturebis SemTxvevaSi ki, rogorc wesi, banks SeuZlia moiTxovos msesxe314 Tavi 13 - sabanko dakreditebis Tanamedrove sistema blisagan kreditis dafarvis meoradi wyaro. kreditis dafarvis meorad wyarod ganixileba yvela saSualeba, rac ki moqmedi kanonmdeblobiT aris SesaZlebeli. kreditis dafarvis meoradi wyaro gvevlineba garantad imisa, rom bankma SeZlos mis mimarT arsebuli valdebulebebis dakmayofileba kreditis dafarvis pirveladi wyaros Sewyvetis an Semcirebis SemTxvevaSi. kreditis dafarvis meoradi wyaro SeiZleba iyos msesxeblis kuTvnili qonebis realizacia, Tavdebisa da garantoris saxsrebi, aseve sadazRvevo kompaniis anazRaureba. kreditis dafarvis meoradma wyarom unda uzrunvelyos ara marto kreditis ZiriTadi Tanxis, aramed gadauxdeli procentebisa da pirgasa mtexlos dafarva da misi realizaciisas kreditors eniWeba upiratesi ufleba sxva kreditorebTan SedarebiT, raTa daikmayofilos msesxeblis mxridan Seusrulebeli valdebulebebi. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT (muxli 416), „mxareebs SeuZliaT valdebulebis Sesrulebis uzrunvelsayofad xelSekrulebiT gaiTvaliswinon damatebiTi saSualebebic: pirgasamtexlo, be da movalis garantia“. sabanko praqtikis Sesabamisad, SeiZleba ganvixiloT kreditis dabrunebiTobis uzrunvelyofis meoradi wyaros Semdegi ZiriTadi formebi: 1)girao; 2)Tavdeboba; 3)garantia; 4)moTxovnis uflebis daTmoba (cesia); 5)sakuTrebis uflebis gadacema. ganvixiloT TiToeuli maTgani: 1) girao. girao warmoadgens kreditis dafarvis erT-erT umTavres meorad wyaros, romelic aiZulebs msesxebels, vadaSi da sruli moculobiT Seasrulos Tavis valdebulebebi. saqarTvelos samoqalaqo kode qsis mixedviT (muxli 254), giravnoba _ esaa, „movalis an mesame piris moZravi nivTi an/da aramaterialuri qonebrivi sikeTe, romlis gadacemac sxva pirTaTvis dasaSvebia, SeiZleba gamoyenebul iqnes rogorc fuladi ise arafuladi moTxovnis uzrunvelyofis saSualebad ise, rom kreditori (mogiravne) iZens uflebas, daikmayofilos moTxovna dagiravebuli qonebis (giravnobis sagnis) xarjze movalis mier valdebulebis Seusruleblobis an arajerovnad Sesrulebis SemTxvevaSi“. giraos sagani SeiZleba iyos moZravi da uZravi qoneba (ipoTeka), fasiani qaRaldebi, saqoneli brunvaSi, Zvirfaseuloba da antikvaruli nivTebi. imisaTvis, rom qonebas daerqvas „girao“, igi unda akmayofilebdes garkveul kriteriumebs: • sakuTrebis ufleba giraos saganze, rac gulisxmobs, rom unda arsebobdes Sesabamisi iuridiuli dokumentacia qonebriv uflebaze; • fuladi Sefasebis unari gulisxmobs, rom unda arsebobdes giraos sagnis obieqturi, sabazro Rirebulebis dadgenis SesaZlebloba; 315 ირაკლი კოვზანაძე, გოგი კონტრიძე - თანამედროვე საბანკო საქმე: თეორია და პრაქტიკა • gasxvisebis unari gulisxmobs, rom iuridiulad unda dgindebodes giraos saganze sxva giraoTa ararseboba an Tu aseTi arsebobs, qonebis sabazro Rirebuleba sakmarisi unda iyos axali da Zveli valdebulebebis gasastumreblad; • giraos sagnis likvidoba gulisxmobs giraos sagnis sabazro Rirebulebad gonivrul vadaSi realizaciis unars; • giraos sagnis dazRvevis SesaZlebloba gulisxmobs sadazRvevo bazris ganviTarebis Sesabamisi ganviTarebis dones, raTa saWiroebis SemTxvevaSi moxdes misi dazRveva; • xangrZlivad Senaxvis unari gulisxmobs imas, rom igi ar unda iyos malfuWadi da unda arsebobdes mis Senaxvis SesaZlebloba minimum kreditis vadis gasvlamde; • giraos sagnis monitoringis SesaZlebloba niSnavs imas, rom banks unda hqondes giraos sagnis arsebobis da, Sesabamisad, dacu lobis monitoringis SesaZlebloba; • sakmarisoba, anu giraos sagani unda uzrunvelyofdes ara marto kreditis ZiriTadi Tanxis, aramed gadauxdeli procentebisa da pirgasamtexlos dafarvas. imis mixedviT, Tu visTan unda inaxebodes giraos sagani, girao iyofa or jgufad: • giraos sagani rCeba mflobelis sargeblobaSi. rogorc wesi, dagiravebuli qoneba rCeba mflobelTan, Tu, ra Tqma unda, xelSekrulebiT sxva rame araa gansazRvruli. rogorc wesi, mflobelis sargeblobaSi rCeba ipoTekiT datvirTuli qoneba da sabrunavi saSualebebi. ipoTeka, anu dagiravebuli qonebis ipoTekiT datvirTva, esaa giraos erT-erTi forma, romlis drosac dagiravebuli qoneba rCeba mflobelTan, xolo kreditori (banki) msesxeblis mxridan valdebulebebis Seusruleblobis SemTxvevaSi iRebs arsebuli qonebis realizaciis safuZvelze misi moTxovnebis dakmayofilebis uflebas. aRniSnuli exeba miwis nakveTebs, Senoba-nagebobebs, sxva sawarmoo saSualebebs, aseve sacxovrebel saxlebsa da binebs, avtomanqanebs da a. S. erTmaneTisgan unda ganvasxvaoT ipoTeka da ipoTekuri krediti. ipoTkuri krediti _ esaa ipoTekuri sistemis Semadgeneli nawili, romlis drosac uZravi qonebis SesaZenad aRebuli kreditis uzrunvelsayofad (ipoTekad) gvevlineba TviTon es qoneba; • giraos sagani gadaecema kreditors valdebulebebis srulad Sesrulebamde. arsebuli praqtika calkeul SemTxvevebSi fiqsirdeba da, bunebrivia, ZiriTadad, exeba moZrav sagnebs, rogorebicaa: avtomobili, antikvaruli nivTebi, Zvirfasi liTonebi, fasiani qaRaldebi, aseve msesxeblis depozitebi. sabolood, unda iTqvas, rom krediti uZravi qonebis giravnobiT sabanko dakreditebis erT-erTi yvelaze gavrcelebuli da mimzidveli praqtikaa. 2) Tavdeboba warmoadgens kreditis uzrunvelyofis umniSvnelovanes formas, romlis drosac qonebriv pasuxismgeblobas kredi316 Tavi 13 - sabanko dakreditebis Tanamedrove sistema tis dafarvisaTvis sakuTar Tavze iRebs mesame piri. aRniSnuli meqanizmi bankebs aZlevs erT kreditze ori debitoris arsebobis SesaZleblobas, romlis drosac samarTlebrivi urTierToba banksa da msesxebels Soris xdeba garigebis ZiriTadi, xolo banksa da Tavdebs Soris _ damatebiTi uzrunvelyofa. bunebrivia, am dros krediti formdeba ori _ sakredito da Tavdebobis xelSekrulebebiT. Tavdeboba _ esaa xelSekruleba Tavmdebis calmxrivi valdebulebiT, romliTac igi kreditoris (bankis) winaSe iRebs valdebulebas, aucileblobis SemTxvevaSi dafaros msesxeblis davalianeba. ra Tqma unda, mesame piris Tavdebobas banki miiRebs am ukanasknelis gadamxdel unarianobis SemTxvevaSi, amasTan, igi unda iyos kargi reputaciis da soliduri pirebisagan. Tavmdebi SeiZleba iyos rogorc iuridiuli, ise fizikuri piri. 3) garantia Tavdebobisagan gansxvavdeba imiT, rom igi araa ZiriTadi garigebis damatebiTi aqti, aramed aris garantis valdebuleba, gadaixados gansazRvruli Tanxa sagarantio SemTxvevis dadgomisas. saqar Tvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT (muxli 879), „sabanko garantiis ZaliT banki, sxva sakredito dawesebuleba an sadazRvevo organizacia (garanti) sxva piris (principalis) TxovniT kisrulobs werilobiT valdebulebas, rom nakisri valdebulebis Sesabamisad gadauxdis principalis kreditors (beneficiars) fulad Tanxas gadaxdis Sesaxeb beneficiaris werilobiTi moTxovnis safuZvelze“. sabanko praqtikaSi xSirad kreditis miRebisas msesxebels uwevs, waradginos sxva bankis, sakredito organizaciis an sadazRvevo kompaniis garantia. msesxeblis mxridan garantoris mimarT garantiis uzrunvelsayofad SeiZleba mogvevlinos misi fuladi saxsrebi (dajavSnili depo ziti) an sxva sakuTari saxsrebi. sabanko garantiis gamoyeneba xdeba aseve bankis klientis mier kontragentTan biznesgarigebis dros, magaliTad, im SemTxvevaSi, roca igi monawileobs tenderSi, romlis pirobebSic Sedis sabanko garantiis warmodgena. ra Tqma unda, sabanko garantiis gamcemi (garantori) iRebs garkveul safasurs sagarantio werilis gacemisas. 4) moTxovnis uflebis daTmoba (cesia) _ esaa msesxeblis (cedenti) dokumenti, romlis ZaliTac igi kreditors (banki) uTmobs Tavis moTxovnas mesame pirebisadmi (debitoruli davalianeba) aRebuli kre ditis uzrunvelsayofad. msesxeblis mxridan aRebuli valdebulebis uzrunvelyofis samarTleblivi safuZvlis Sesaqmnelad xelSekruleba cesiis Sesaxeb aris sakredito xelSekrulebis damateba. cesia SeiZleba ori tipisa iyos: mesame mxarisadmi (debitori) moTxovnis daTmobis Sesaxeb SetyobinebiT da Setyobinebis gareSe. 5) sakuTrebis uflebis gadacemas, rogorc kreditis uzrunvelyofis formas, vxvdebiT im SemTxvevaSi, roca moZravi qoneba rCeba msesxebelTan, igi moixmars mas, magram misi sakuTrebis ufleba gadacemulia kreditorze aRebuli valdebulebebis srulad Sesrulebamde. 317 ირაკლი კოვზანაძე, გოგი კონტრიძე - თანამედროვე საბანკო საქმე: თეორია და პრაქტიკა ra Tqma unda, sakuTrebis uflebis xelSekrulebis gaformebamde banki rwmundeba, rom msesxebeli namdviladaa qonebis mesakuTre, magram es ar gamoricxavs yvela risks, vinaidan kreditori didadaa damokidebuli im msesxeblis patiosnebaze, romelTanac rCeba qoneba. am riskisagan Tavis dasaRwevad bankebi aRniSnuli qonebis sabazro Rirebulebaze mniSvnelovnad nakleb Tanxas gascemen kreditis saxiT. meore meqanizmi, riTac bankebi axdenen riskis Semcirebas, aris msesxeblis mflobelobaSi darCeni qonebis dazRveva. zogadad, kreditis uzrunvelyofis sxvadasxva formis dros, riskebis Sesamcireblad bankebi xSirad iyeneben rogorc dagiravebuli qonebis, ise msesxeblis janmrTelobisa da ubeduri SemTxvevisagan dazRvevis praqtikas. dazRvevis polisis Rirebulebis anazRaureba xdeba an bankis, an msesxeblis mier. garda amisa, calkeul SemTxvevebSi gacemuli kreditis uzrunvelsayofad SeiZleba gamoyenebul iqnes uzrunvelyofis ara erTi, aramed erTdroulad ramdenime forma, rasac Sereuli uzrunvelyofa ewodeba. 13.4. sabanko procenti da mis doneze moqmedi faqtorebi. saprocento marJa procenti _ esaa mogebis nawili, romelsac msesxebeli uxdis kreditors misgan droebiT sargeblobaSi miRebuli sasesxo kapitalis sanacvlod. procentis wyarod gvevlineba sasesxo kapitalis samewarmeo procesSi Seqmnili damatebiTi Rirebuleba. mewarme subieqtis mier sasesxo kapitalis gamoyenebiT miRebuli mogeba or nawilad iyofa: procenti, romelsac is ixdis sasesxo kapitalis sargeblobisaTvis da mogeba, romelic rCeba mis mflobelobaSi. sabanko procenti aris sasesxo procentis saxeoba da Cndeba maSin, roca sakredito urTierTobebis erT-erT subieqts warmoadgens banki. sabanko procenti sxvadasxva formiT gvevlineba, es formebia: sadepozito procenti, procenti kreditebze, maT Soris, bankTaSoris kreditebze, procenti fasian qaRaldebze da a.S. Cveni dRevandeli realobisaTvis sabanko procenti warmoadgens umniSvnelovanes makroekonomikur maCvenebels, romlis sidide da cvlileba erTnairad mniSvnelovania rogorc bankirebisaTvis, finansistebisaTvis, investorebisa da analitikosebisaTvis, aseve mewarmeebisa da ubralo moqalaqeebisaTvis. saqmis aseTi viTareba bunebrivia: sabanko saprocento ganakveTi _ esaa mTavari fasi, erovnuli ekonomikis mdgomareobis erT-erTi mTavari maCvenebeli. sabanko procenti aris makroda mikroekonomikis regulirebis sistemis erT-erTi umniSvnelovnesi instrumenti, romelic Tavisi mniSvnelobiTa da simartiviT aRematebs ekonomikaze zemoqmedebis sxva instrumentebs. ra Tqma unda, komerciuli bankebi Tavisi neba-surviliT ver aweseben TavianTi sakredito produqtis fass, anu misaRebi procentis ode318
Documentos relacionados
11.4. bankTaSorisi angariSsworeba
bankebis mier gaxsnili sakorespondento angariSebi aRiricxeba TiToeuli bankis aqtivSi da warmoadgens nostro, aqtiur angariSebs, maSin, roca saqarTvelos erovnuli bankisaTvis yvela es angriSi aris lor...
Leia mais