WAUT LIEET DE SCHREFT werkjlich?

Transcrição

WAUT LIEET DE SCHREFT WERKJLICH?
WAUT LIEET
DE SCHREFT
werkjlich?
bh-LWX
WAUT LIEET
DE SCHREFT
werkjlich?
DIT BUAK JEHIEET
Biltnowies: ˛ Sied 7: Courtesy American Bible Society ˛ Sied 19: Ieedbaul: NASA photo
˛ Sieden 24-25: WHO photo by Edouard Boubat ˛ Sieden 88-89: Bomm: Based on
USAF photo; Kjint: Based on WHO photo by W. Cutting
5 2012
Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
¨
Aule Rajchten vaabehoolen
¨
RUTJAWA:
Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Brooklyn, New York, U.S.A.
Jedrekjt aune 2012
¨
Dit Buak es nich toom vekjeepen. Daut woat rutjejaft aus Poat von een weltwiedet biblischet
Liawoakj, waut derch friewelje Gowen unjastett woat.
¨
Wan nich aundasch aunjejaft, sent de Bibeltakjsten ut De Bibel (United Bible Societies un
Kindred Productions,
Utgow von 2009) jenomen. NW bediet, daut de Takjst ut de huach¨
¨
dietsche Neue-Welt-Ubersetzung der Heiligen Schrift – mit Studienverweisen awasat es. Friesenbibel
¨
bediet, daut de Takjst ut De Plautdietsche Bibel (awasat von Jehaun Friese) jenomen es, met
jeendade Schriewwies. Reimerbibel bediet, daut de Takjst ut Daut Niehe Tastament Plautdietsch
¨
(awasat von Elmer
Reimer) jenomen es, met jeendade Schriewwies. Lutherbibel bediet, daut de
¨
Takjst ut de Awasatunk von Martin Luther (Utgow von 1912) jenomen es. En eenje Bibeltakjsten hab wie de Schreft schroz jemoakt, om wichtje Wieed to betoonen.
What Does the Bible Really Teach?
Low German (bh-LWX)
Made in Brazil
Jedrekjt en Brasilien
WAUT EN DIT BUAK TO FINJEN ES
KAPITEL
SIED
Haft Gott daut soo aus dit wult? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 3
1. Woo es Gott werkjlich? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 8
2. Woo weet wie, daut de Schreft Gottes Wuat es? 9 9 9 9 9 9 9 9 18
¨
3. Waut haft Gott sikj met de Ieed vaajenomen? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 27
¨
4. Waa es Jesus Christus? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 37
5. Woo Gott de Menschen derch Christus rat 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 47
6. Wua sent dee, waut jestorwen sent? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 57
7. De Hopninj fa dee, waut jestorwen sent 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 66
8. Waut es Gott sien Kjennichrikj? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 76
¨
9. Law wie nu en de latste Tiet? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 86
10. Waut sajcht de Schreft von Enjel un beese Jeista? 9 9 9 9 9 9 96
11. Wuarom lat Gott too, daut Menschen lieden motten? 9 9 106
¨
12. Een Lawen fieren, waut Gott jefelt 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 115
¨
¨
13. Soo awa daut Lawen denkjen, aus Gott deit 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 125
14. Woo eenem daut aus Famielje scheen gonen kaun 9 9 9 9 134
15. Woo well Gott, daut wie am deenen?
¨
16. Fa dan rajchten Gloowen enstonen 9
¨
17. Derch daut Jebad Gott noda komen 9
¨
18. De Doop un dien Lawen fa Gott 9 9 9 9
9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 144
9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 154
9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 164
9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 174
19. En Gott siene Leew bliewen 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 184
Aunhank 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 194
Haft Gott daut soo aus dit wult?
¨
¨
ENNE Post, awa Tellewizhen ooda awa
¨
¨
¨
Radio kjricht eena statswaarent von
Kjrich un aule Sorten beeset to hieren.
¨
Veleicht hast du nu jroz uk selfst val Sor¨
jen em Lawen, biejlikj Trubbel met de
¨
Jesuntheit, ooda doa es waa jestorwen,
¨
¨
¨
dan du val jeraakjent hast. Soont kaun
eenem sea toosaten un eena feelt sikj veleicht uk soo aus de gottesferchtja
Hiob,
¨
¨
¨
dee doa sad, daut hee met “Alent awaschwommen” wia (Hiob 10:15).
Waut denkjst du:
ˇ Haft Gott daut aules soo aus
dit wult?
ˇ Waut kaun ons halpen, met aul daut
schwoare foadich to woaren?
ˇ Woat daut oppe Ieed noch mol
¨
¨
Frad jawen?
Opp dise Froagen kjenn wie en de
Schreft de Auntwuaten finjen.
4
NO DE¨ SCHREFT NO WOAT GOTT
DOAFAA SORJEN,
DAUT SIKJ HIA
¨
OPPE IEED VAL ENDREN WOAT
“Gott woat an aule Tronen von de Uagen
weschen. Doa woat kjeen Doot ooda Trua
ooda Hielen ooda Weedoag mea sennen”
(Openboarunk 21:4)
“Dee, dee lom sent,
woaren aus een Ree
sprinjen” (Jesaja 35:6)
“Dee, dee blint
sent, woaren dan
¨
met aare Uagen
seenen kjennen”
(Jesaja 35:5)
“Aul dee, dee en de
¨
Jrawa ligjen, . . . woaren dan
verendach komen”
(Johanes 5:28, 29)
“Kjeena von june
Menschen woat
sajen: ‘Ekj sie
nich jesunt’ ”
(Jesaja 33:24)
¨
“Jie [woaren] goot to aten
haben . . . , von daut waut
jun Aka junt drajcht”
(Jesaja 30:23)
6
Waut lieet de Schreft werkjlich?
DAUT LOONT SIKJ, EN DE SCHREFT TO FORSCHEN
¨
Daut, waut oppe vaaje Sieden steit,
woat werkjlich en Erfellunk gonen.
Doa bruck wie nich aun twiewlen.
Gott haft daut vesproaken, un de
Schreft sajcht uk, woo hee daut doonen woat.
En de Schreft finj wie oba
uk Rot, woo wie nu aul kjen¨
¨
nen een tofradnet Lawen
¨
haben. Vale haben daut
schwoa, wiels dee daut
biejlikj knaup jeit ooda
Trubbels enne Famielje
haben ooda nich jesunt
¨
sent ooda doa waa jestorwen es. De Schreft
kaun ons halpen, met aul
soont foadich to woaren. Dee
jeft ons uk de Auntwuaten opp
soone Froagen aus dit:
¨
ˇ Wuarom motten doa soo val Menschen lieden?
ˇ Woo kjenn wie met onse Sorjen foadich woaren?
ˇ Woo kaun eenem daut aus Famielje scheen gonen?
ˇ Waut woat met ons, wan wie stoawen?
ˇ Woa wie dee, waut jestorwen sent, noch mol wada
seenen?
ˇ Woo kjenn wie ons secha sennen, daut Gott daut
hoolen woat, waut hee vesproaken haft?
Haft Gott daut soo aus dit wult?
7
Secha west du uk weeten, waut de Schreft lieet, sest
¨
wurscht je du dit Buak nich lasen. Dit Buak es eene Help,
om mea ut de Schreft to lieren. Opp jieda Sied sent unjen
¨
Froagen jeschrawen. De Auntwuaten doatoo kaun eena en
de Varzh finjen. Opp dise Wajch haben aul millionende
Menschen met Jehova siene Zeijen de Schreft studieet. Veleicht wurscht du daut uk jleichen. Daut es sea intressaunt,
wan eena kjanen lieet, waut de Schreft werkjlich lieet. Un wie
¨
¨
wenschen die doabie Gott sienen Saajen un val Freid.
WOO EENA EN DE SCHREFT
WAUT FINJEN KAUN
MET aules toop sent doa 66 Bieekja un Breew en de Schreft.
Dee sent en Kapitels un Varzh jedeelt, daut eena de Schreft¨
¨
staden leichta finjen kaun. Wan doa eene Stad ut de Schreft
¨
aunjejaft es, es de ieeschte Zol daut Kapitel, un de tweede Zol
¨
es de Varsch. Biejlikj 2. Timotaus 3:16 meent de tweeda Breef
¨
aun Timotaus, daut dredde Kapitel un de 16. Varsch.
¨
Wan du die de Schreftstaden en dit Buak aula nositst,
woascht du die enne Schreft boolt fein trajchtfinjen. Du kaust
¨
¨
¨
die uk vaanamen, aule Dach en de Schreft to lasen. Wan eena
¨
jieda Dach dree bat fief Kapitels last, kaun eena en een Joa de
¨
gaunze Schreft derchlasen.
DAUT 1. KAPITEL
Woo es Gott werkjlich?
Es Gott werkjlich om ons bekjemmat?
Woo es Gott? Haft dee eenen Nomen?
Kjenn wie Gott noda komen?
¨
¨
KJINJA haben daut soo, daut dee val froagen. Vale fangen
¨
doamet aun, soo schwind aus dee raden kjennen. Met jrale
Uagen kjikjen dee eenem aun un froagen biejlikj: “Wuarom
¨
¨
haft een Raajenboagen soon Deel Kalieren? Woo val Stiernkjes jeft daut? Wua es de Sonn de Nacht?” Foaken es daut
goanich soo eefach, dee daut aula to beauntwuaten. Un
uk wan eena dee daut beauntwuaten kaun, kjemt fuaz de
¨
naakjste Froag.
2 Oba nich bloos Kjinja haben Froagen. Uk
wan eena jrata woat, haft eena foaken
noch irjent Froagen. Eena frajcht nom
Wajch ooda woo eena eene Jefoa utem
Stich gonen kaun, eenjemol uk bloos fa
¨
Nieschia. Oba daut schient soo, vale ha¨
ben sikj daut aufjewant, val to froagen,
¨
besonda no Sachen, wua daut em Lawen
werkjlich doaropp aunkjemt, un sieekjen
uk nich mea no de Auntwuaten.
3 Denkj mol aun de Froag
¨
opp dan Omschlach von dit
Buak uk aun de Froagen opp de
1-2. Wuarom es daut foaken fein, Froagen stalen?
¨
3. Wuarom hieren vale opp, fa de wichtichste
Froagen de Auntwuaten to sieekjen?
9
dredde un saste Sied ooda aun dee aum Aunfank von dit Ka¨
pitel. Daut sent Froagen, wua daut em Lawen werkjlich doa¨
ropp aunkjemt. Un doch sieekjen vale Menschen nich mea
¨
no de Auntwuaten. Wuawaajen nich? Eenje weeten woo¨
maajlich, daut de Auntwuaten enne Schreft sent, oba an
es de Schreft too schwoa to vestonen. Aundre es daut nich
¨
goodjenuach to froagen. Noch aundre hoolen daut doafaa,
¨
¨
soone Froagen sent de Pradjasch un Liera aare Sach. Woo
steit daut met die?
4 Wurscht du jieren de Auntwuaten fa de wichtichste
Froagen weeten wellen? Veleicht denkjst du eenjemol: To
¨
¨
waut law wie? Waut kjemt werkjlich no dit Lawen? Woo es
¨
Gott werkjlich? Daut es sea fein, wan eena awa soont nodenkjt. Un eena doaf uk nich opphieren, no de Auntwuaten to sieekjen, bat eena de Woarheit rutjefungen haft. Jesus
¨
Christus, de groota Liera, sad mol: “Froacht, un junt woat je¨
jaft woaren. Sieekjt, un jie woaren finjen. Klopt aun, un junt
¨
woat opjemoakt woaren” (Mataus 7:7).
5 Du woascht seenen, daut loont sikj, no de Auntwuaten
to sieekjen (Spricha 2:1-5). Krakjt endoont, waut aundre sajen, daut jeft de Auntwuaten un du kaust dee finjen. Dee
sent enne Schreft. Dee sent uk nich schwoa to vestonen. Un
dee to weeten jeft ons Hopninj un Freid un halpt ons, nu aul
¨
¨
een tofradnet Lawen to haben. Well wie nu mol eene Froag
¨ ¨
beauntwuaten, wua aul vale awa nojedocht haben.
ES GOTT ENDOONTICH UN ONEN JEFEEL?
¨
Vale jleewen daut. Dee denkjen, wan Gott om ons bekjemmat wia, wudd de Welt gaunz aundasch
sennen. Oba
¨
¨
daut jeft aulawaajen Kjrich, Hauss un Alent. Wie woaren uk
¨
¨
krank, motten lieden ooda motten wam begrowen, dan wie
6
¨
4-5. Woont sent eenje von de wichtichste Froagen em Lawen? Wuarom saul eena de Auntwuaten sieekjen?
¨
6. Wuarom denkjen vale, Gott es daut endoont, wan Menschen lieden?
10
¨
¨
¨
¨
val jeraakjent haben. Doawaajen sajen vale, wan Gott werkjlich waut om ons romjeef, wudd dee soont nich tooloten.
7 Dan jeft daut uk noch Jemeentenliera, dee auntovesto¨
nen jawen, daut Gott kjeen Jefeel haft. Biejlikj sajen dee, wan
doa waut schlemmet passieet es, daut haft soo sult. Doa¨
met jawen dee soo to sajen Gott de Schult. Oba es daut soo?
Waut sajcht daut en de Schreft? En Jakobus 1:13 steit: “Wan
een Mensch vesocht woat, saul hee niemols sajen, daut Gott
am vesieekjt. Gott kaun nich toom beesen vesocht woaren,
un hee vesieekjt uk kjeenem.” Daut schlajchte kjemt aulsoo
kjeenmol von Gott (Hiob 34:10-12). Gott lat daut too, daut
stemt. Oba waut tooloten es noch lang nich dautselwje aus
waut veuasoaken.
8 Denkj wie mol aun eenen leeftoljen Voda, dee eenen
Jung haft, waut nich mea well tus sennen. De Voda helt sienen Jung doa nich von auf. De Jung velat, fangt een
¨
schlajchtet Lawen aun un kjemt doaderch em Trubbel. Waut
¨
wurscht du sajen: Es daut dan nu dan Voda siene Schult,
¨
daut de Jung em Trubbel es? Na, daut es nich (Lukas
15:11-13). Krakjt soo haft Gott daut toojeloten, daut de Men¨
¨
schen sikj aaren ieejnen Wajch walden. Doaderch haben dee
sikj selfst en eene schlemme Loag jebrocht. Daut es nich
Gott, waut aul daut schlajchte veuasoakt haft. Wudd daut
dan rajcht sennen, de Schult opp Gott to schuwen, wan doa
waut schlemmet passieet?
9 Gott haft goode Uasoak, wuarom hee noch toolat, daut
de Menschen eenen schlajchten Wajch gonen. Aus weisa un
majchtja Schepfa es hee daut nich schuldich, ons to sajen
¨
7. (a) Woo jawen Jemeentenliera eenjemol auntovestonen, daut
¨
Gott kjeen Jefeel haft? (b) Waut sajcht de Schreft doarawa, wan doa
waut schlemmet passieet?
8-9. (a) Es daut dautselwje, waut tooloten aus waut veuasoaken? Met
waut jeit daut to vejlikjen? (b) Wuarom sell wie Gott daut nich too
¨
¨
schwind vaaschmieten, daut hee de Menschen haft loten aaren ieejnen Wajch gonen?
11
wuarom. Un doch deit hee daut, wiels hee ons leeft. Doavon
woa wie en daut alfte Kapitel noch mea lieren. Oba du kaust
die secha sennen, daut Gott nich schult es aun de Trubbels,
¨
waut wie haben. Em Jaajendeel, hee es de eensja, waut ons de
¨
Hopninj jeft, daut dee woaren een Enj namen (Jesaja 33:2).
10 Gott es uk heilich (Jesaja 6:3). Daut meent, dee es gaunz
¨
¨
un goa rein. En dan es kjeene Spua von schlajchtet. Doawaa¨
jen kjenn wie am gaunz vetruen. Hee es nich soo aus vale
Menschen, dee nich emma opprechtich bliewen. Un uk wan
doa eenjemol Menschen sent, waut daut goot meenen un
¨
¨
val Macht haben, kjennen dee doch dan Schoden nich gootmoaken, waut schlajchte Menschen aunrechten. Oba Gott
¨
es aulmajchtich. Dee kaun un dee woat uk aul dan Schoden
¨
wada gootmoaken, waut de Menschheit jeladen haft. Dee
woat met daut beese eent un fa aulemol een Enj moaken
(Psalm 37:9-11).
DEIT GOTT DAUT WAUT, WAN MENSCHEN
OJJERAJCHT LIEDEN MOTTEN?
¨
11 Waut deit Gott daut, wan dee sitt, woo ons daut em Lawen jeit ooda woo daut enne Welt toojeit? De Schreft sajcht,
¨
¨
Gott “raakjent jerajcht sennen sea val” (Psalm 37:28). Jehova es sea opp Jerajchtichkjeit bedocht un dee kaun Ojjerajchtichkjeit nuscht lieden. De Schreft sajcht, Gott wia daut
en Noah siene Tiet sea schod to seenen, woo bees de Menschen wieren (1. Mose 6:5-6). Un Gott haft sikj nich jeendat
(Maleachi 3:6). Dee kaun daut emma noch sea schwoa ve¨
droagen, daut Lieden enne Welt met auntoseenen. Dan es
¨
daut sea em Waaj, daut Menschen lieden motten. Gott es
om ons bekjemmat, wiels en de Schreft sajcht daut: “Hee
sorcht fa junt” (1. Petrus 5:7).
10. Wuarom kjenn wie ons doaropp veloten, daut Gott met aul daut
schlajchte een Enj moaken woat?
¨
11. (a) Woo denkjt Gott awa Ojjerajchtichkjeit? (b) Waut deit Gott
daut, wan wie lieden motten?
12
¨
Waut vesechat ons noch, daut Gott daut sea jaajenaun
es, daut Menschen lieden motten? De Schreft lieet, daut wie
Menschen soo jemoakt sent, daut wie Gott likjnen (1. Mose
1:26). Daut meent, wie haben deeselwje goode Ieejenschof¨
ten waut Gott, biejlikj Metjefeel. Jaumat die daut nich awa
Menschen, waut ojjerajcht lieden motten? Wan die daut aul
¨
jaumat, woo val dolla mott Gott daut dan jaumren!
13 Eent von de baste Ieejenschoften, waut Menschen ha¨
ben, es de Leew. Doarenn sent wie uk Gott anlich, wiels
de Schreft sajcht: “Gott es Leew” (1. Johanes 4:8, Friesenbi¨
bel). Wie haben aulsoo Leew, wiels Gott Leew haft. Nu awalaj mol: Wurscht du nich ut Leew met aul daut Lieden un
de Ojjerajchtichkjeit een Enj moak¨
Wan du wam kjanen
en, wan du kust? Na, gaunz secha
lieren west, frajchst
wurscht du daut! Noch sechra kaust
du dan nich daut
¨
du die sennen, daut Gott daut dooieeschte no dan
nen woat. Daut, waut wie opp de
sienen Nomen? En
vieede un fefte Sied jeseenen haben,
de Schreft sajcht
Gott ons sienen
es nich bloos een Droom ooda waut,
Nomen
waut eena sikj bloos wenscht. Waut
Gott vesproaken haft, woat dee uk
hoolen! Oba daut du werkjlich faust
doaropp vetruen kaust, motst du
¨
Gott bata kjanen lieren.
12
GOTT WELL, DAUT WIE AM
KJANEN LIEREN
¨
14 Wan wie wam
kjanen lieren wel12-13. (a) Wuarom hab wie goode Ieejenschoften, soo aus Leew? Woo denkj
¨ ¨
wie doahaa awa de Ojjerajchtichkjeit enne
Welt? (b) Woosoo kjenn wie ons soo secha
¨
sennen, daut Gott waut jaajen daut Lieden
oppe Welt doonen woat?
14. Woo heet Gott un wuarom sell wie
¨
dan sienen Nomen brucken?
De Schreft lieet,
daut Jehova de leeftolja Schepfa es,
waut aules jemoakt haft
¨
len, froag wie jeweenlich daut ieeschte no dan sienen No¨
men. Haft Gott uk eenen Nomen? Vale jleewen, dee heet
“Gott” ooda “Har”. Oba daut sent nich Nomes. Daut sent
¨
mau Tietels, waut dan sien Aumt beschriewen, soo aus wan
¨
eena sajcht “Kjennich” ooda “Prasident”. No de Schreft no
¨
haft Gott vale veschiedne Tietels, oba mau eenen Nomen,
¨
un daut es “Jehova”. Doa steit jeschrawen: “Du, dee du Jeho¨
va heeten deist, du auleen best de Hechsta awa de gaunze
Ieed” (Psalm 83:18, NW). Wan dis Nomen en diene Schreft
nich bennen steit, kaust du en dit Buak opp de Sieden 195
¨
bat 197 nolasen, wuarom nich. Aus de Schreft aum Aunfank
¨
oppjeschrawen wort, stunt Gott sien Nomen doa dusende
14
Mol bennen. Gott well aulsoo, daut wie sienen Nomen kja¨
¨
nen un dan uk brucken. Dee well, daut wie am bata kjanen
lieren.
¨
15 De Nomen, waut Gott sikj jewalt
haft, haft eene besondre Bediedunk. Dee bediet, daut hee aules erfellen kaun,
waut hee vesprakjt, uk aules doonen kaun, waut hee sikj
¨
vaanemt.1 De Nomen Jehova es soo besonda aus kjeen aun¨
dra Nomen. Doawaajen steit dee uk bloos Gott auleen too,
¨
wiels Gott en vale Stekjen soo es aus kjeen aundra. Wuarom
kjenn wie daut sajen?
¨
¨
1 Opp de Sieden 195-197 jeit noch mea doarawa notolasen, waut
Gott sien Nomen bediet un woo dee utjesproaken woat.
15. Waut bediet de Nomen Jehova?
Jehova leeft
¨
ons noch val
dolla aus een
leeftolja Voda
siene Kjinja
leeft
15
En Psalm 83:19 woat jesajcht, daut Jehova “auleen
de Aulahechsta” es. Uk bloos Jehova woat de “aulmajchtja
Gott” jenant. En Openboarunk 15:3 sajcht daut: “Groot un
wundavoll sent diene Woakjen, Har, aulmajchtja Gott! Die¨
¨
ne Waaj sent jerajcht un woarhauftich, du Kjennich awa aule
Velkja”. Daut Wuat “aulmajchtja” lieet ons, daut Jehova dee
¨
es, waut daut mieeschte Macht haft. Siene Macht es awa au¨
les. En 1. Timotaus 1:17 sajcht daut noch, daut Jehova de
eewja Kjennich es. Daut diet doaropp han, daut Jehova aul
emma jewast es. Daut sajcht en Psalm 90:2: “Du [best] Gott
en aule Eewichkjeit.” Uk daut kaun eena bloos von Jehova
sajen. Saul ons dit nich bat doa brinjen, Jehova to ieren un
to achten?
17 Jehova es uk besonda, wiels hee auleen de Schepfa es.
¨
En Openboarunk 4:11 kjenn wie nolasen: “Du best daut
¨
wieet, oo Har, Harlichkjeit un Iea un Krauft to namen, wiels
du aules jemoakt hast. Derch dienen Wellen es aules doa
un jemoakt worden”. Aules, waut wie ons denkjen kjennen
– de Stierns aum Himmel, de Frucht aune Beem, de Fesch
em Wota, uk de Enjel em Himmel – aul daut jeft daut, wiels
Jehova daut jemoakt haft.
16
KJENN WIE JEHOVA NODA KOMEN?
Eenje Menschen feelen sikj ernoa kjlien, wan dee hieren, woo groosoatich Jehova es, un dee kjennen sikj daut
¨
¨
nich vaastalen, daut see dan wudden kjennen noda komen, ooda daut dee an wudd beachten. Oba es daut soo?
De Schreft sajcht waut aundret. Daut sajcht doa von Jehova:
“Hee es werkjlich von ons aula nich wiet auf” (Aposteljeschicht 17:27). Ons woat soogoa toojerot: “Nodat junt no
Gott, dan woat hee uk dicht no junt komen” (Jakobus 4:8).
18
¨
16-17. Waut lieet ons daut von Jehova, wan wie lasen, daut hee (a) de
“aulmajchtja Gott” es, (b) de eewja Kjennich es, (c) de Schepfa es?
18. Woosoo denkjen eenje Menschen, see wudden Gott kjeenmol
kjennen noda komen? Oba waut sajcht de Schreft doatoo?
16
Woo kaun eena Gott noda komen? Doatoo mott eena
ieescht mol mea von Gott lieren, soo aus du nu aul deist. Je¨
¨
¨
sus sad: “Daut eewje Lawen es dit: daut see die, dan eensich
¨
woaren Gott, un Jesus Christus, dan du jeschekjt hast, kjanen lieren” (Johanes 17:3). Wie kjennen aulsoo daut “eewje
¨
¨
Lawen” deelhauftich woaren, wan wie mea awa Jehova un
¨
awa Jesus lieren. Biejlikj hab wie aul jeseenen, daut Gott
Leew es (1. Johanes 4:16, Friesenbibel). Oba Gott haft noch
¨
val mea feine Ieejenschoften. Dee es “metliedent, voll Jnod,
nich leicht doll, un sea leeftolich un truhoatich”, sajcht de
¨
Schreft (2. Mose 34:6). Dee es “goot un reed to vejawen”
(Psalm 86:5). Gott es uk jeduldich (2. Petrus 3:9). Je mea du
¨
enne Schreft lasen deist, je mea woascht du seenen, waut Jehova aules fa goode Ieejenschoften haft.
20 Wie kjennen Gott nich seenen, wiels hee es een Jeist
¨
(Johanes 1:18; 4:24; 1. Timotaus 1:17). Oba wan wie de
¨
¨
Schreft lasen, kjenn wie dan doch kjanen lieren. Soo aus een
Psalmenschriewa sajcht, kjenn wie weeten, “woo goot” Jehova es (Psalm 31:20; Reema 1:20). Je mea du kjanen
lieescht, woo Jehova denkjt un feelt, je noda woascht du die
¨
¨
¨
dan feelen un je mea woascht du dan raakjnen.
21 Die woat daut emma kloara woaren, wuarom de Schreft
¨
sajcht, wie sellen Jehova onsen Voda nanen (Mataus 6:9).
¨
¨
Daut es nich mau bloos, daut hee ons daut Lawen jejaft
haft, hee well uk, daut ons daut opp iernst scheen jeit, krakjt
soo aus een leeftolja Voda daut fa siene Kjinja well (Psalm
36:10). Ut de Schreft weet wie, daut Menschen soogoa siene
Frind woaren kjennen (Jakobus 2:23). Denkj die mol han:
¨
Du kaust een Frint sennen met dan, dee aules em Himmel
un oppe Ieed jemoakt haft!
19
19. (a) Woo kjenn wie Gott noda komen, un waut woat ons daut
brinjen? (b) Woone von Gott siene Ieejenschoften jefaulen die daut
baste?
¨
20-22. (a) Woo kjenn wie Gott noda komen, wan wie dan nich seenen kjennen? (b) Von waut woaren eenje Menschen die utem gooden
Senn veleicht aufroden? Oba waut wurscht du sellen doonen?
17
Wan du mea ut de Schreft lieescht, kaun daut sennen,
daut eenje die utem gooden Senn doavon aufroden. Veleicht haben dee Angst, daut du woascht von dienen Gloowen auffaulen. Oba lot die von kjeenem doavon aufhoolen,
Gott emma noda to komen. Daut es de basta Frint, waut
daut jeft.
23 Aum Aunfank woascht du veleicht nich aules fuaz vestonen kjennen. Dan es daut fein, deemootich to sennen
¨
¨
un wam to froagen, uk wan sikj die daut veleicht een bat
¨
¨
schamt. Jesus sad, wie sullen deemootich sennen, soo aus
¨
een kjlienet Kjint (Mataus 18:2-4). Un wie weeten je, daut
¨
Kjinja ernoa val froagen. Gott well, daut du diene Froagen
¨
¨
beauntwuat kjrichst. En de Schreft rat daut opp eene Stad
von Menschen, waut mea von Gott lieren wullen. Dee deeden enne Schreft jrintlich noforschen, om to seenen, aus
daut, waut see lieeden, uk werkjlich de Woarheit wia. Un
¨
doafaa worden dee jeloft (Aposteljeschicht 17:11).
24 Enne Schreft forschen es de basta Wajch, mea von Jehova to lieren. De Schreft es een gaunz besondret Buak. Wua¨
rom kjenn wie daut sajen? Daut woa wie en daut naakjste
Kapitel seenen.
22
23-24. (a) Wuarom es daut fein to froagen, wan du waut nich ve¨
stonen kaust? (b) Waut woa wie en daut naakjste Kapitel seenen?
WAUT DE SCHREFT LIEET
ˇ Gott es om jiedren eenen von ons bekjemmat
(1. Petrus 5:7).
ˇ Gott sien Nomen es Jehova (Psalm 83:18, NW).
ˇ Jehova well haben, wie sellen am noda komen
(Jakobus 4:8).
ˇ Jehova es leeftolich, voll Jnod un metliedent
(2. Mose 34:6; 1. Johanes 4:8, 16, Friesenbibel).
DAUT 2. KAPITEL
Woo weet wie, daut de Schreft
Gottes Wuat es?
Wuarom es de Schreft een gaunz besondret Buak?
Woo kaun de Schreft ons
en schwoare Tieden halpen?
Wuarom kjenn wie ons opp
de Profezeiungen enne Schreft veloten?
HAFT een gooda Frint die aul mol waut feinet jeschonken?
¨
Woo feelsd du die dan? Freizhd du die nich doarawa, daut
¨ ¨
dee die soo val raakjend? Gaunz secha hast du die sea be¨
dankt doafaa.
2 Gott haft ons uk waut sea wieetvollet jeschonken, un
daut es de Schreft. Doa kjenn wie am werkjlich dankboa fa
¨
sennen. Woo wudd wie sest weeten, woo Gott dan Himmel, de Stierns un de Ieed muak, uk de ieeschte Menschen? Enne Schreft finj wie uk gooden Rot, waut ons halpt,
¨
ons bata met Trubbels un Sorjen trajchttofinjen. Derch de
¨
¨
Schreft kjenn wie uk vestonen, woo Jehova sien Vaanamen
derchfieren woat un daut dee hia oppe Ieed noch mol aules
woat scheen moaken. De Schreft es werkjlich een besondret
Jeschenkj.
¨
3 De Schreft es uk doawaajen
soo een besondret Jeschenkj,
¨
wiels wie doaderch mea awa Jehova lieren. Hee haft ons dee
¨
¨
¨ ¨
jejaft, waajen hee ons val raakjent un well, daut wie am opp
iernst kjanen lieren. Derch de Schreft kjenn wie Jehova noda
komen.
1-2. Wuarom es de Schreft een gaunz besondret Jeschenkj?
¨
¨
3. Wuawaajen haft Jehova ons de Schreft noch jejaft?
19
Jehova siene Zeijen haben de Schreft aul opp
¨
¨
vale Sproaken awasat
¨
Hast du uk de Schreft em Hus, soo aus vale? De Schreft
¨
jeft daut aul en mea aus 2 500 Sproaken, entwada de gaunze
Schreft ooda waut Bieekja doavon un soo kjennen mea aus
¨
95 Prozent von aule Menschen oppe Welt de Schreft lasen.
¨
Jieda Waakj woaren derchwajch mea aus eene Million Biblen
vedeelt! Doa sent aul miere dusent Millionen Biblen jemoakt
worden. Kjeen aundret Buak es met de Schreft to vejlikjen.
¨
¨
5 De Schreft es “von Gott jejaft”,
ooda enjejaft (2. Timo¨
taus 3:16). Woo deed hee daut? En 2. Petrus 1:21 sajcht daut:
“Daut wia de Heilja Jeist en dise Menschen, dee an jeef, waut
¨
¨
see von Gott raden sullen.” Woo mott wie ons daut vaa¨
stalen? Saj wie mol, een Wieet sajcht sienen Unjawieet vaa,
¨
waut dee en eenen Breef nenschriewen saul. Von wam es
¨
¨
dan de Breef? Dee es von dan Wieet un nich von dan Unjawieet. Soo es uk de Schreft von Gott un nich von de Men¨
schen, waut dee oppschreewen. Doawaajen es de gaunze
Schreft “Gott sien Wuat” (1. Tessalonicha 2:13).
4
4. Woo wiet vebreet es de Schreft?
¨
5. Wuaderch haft Gott de Menschen daut enjejaft, waut see schriewen sullen?
20
OPP DE SCHREFT JEIT TO VELOTEN
¨
De Schreft es en eene Tiet von 1600 Joa jeschrawen wor¨
den. De Schriewa lawden en veschiedne Tieden un wieren
uk gaunz veschiedne Menschen. Eenje wieren Foarma, aundre wieren Fescha ooda Schophoads. Waut Schriewa wieren
uk Profeeten, Rechta un Kjennichs. Daut Buak Lukas wort
¨
von eenen Dokta jeschrawen. Uk wan de Schreft von gaunz
¨
veschiedne Menschen oppjeschrawen wort, stemt dee doch
von Aunfank bat Enj toop.1
7 Daut ieeschte Buak en de Schreft wiest, woo de Trubbels oppe Ieed aunfungen. Un daut latste Buak wiest, daut
de gaunze Ieed woat een Paradies woaren. En de Schreft es
¨
oppjeschrawen, waut en miere dusent Joa passieet es, un aul
daut haft opp irjent eene Wajch doamet to doonen, woo
¨
sikj daut erfelt, waut Gott sikj von Aunfank aun vaajenomen haft. Daut es werkjlich toom bewundren, woo aules en
de Schreft krakjt tooppaust. Es daut nich een kloara Bewies,
daut de Schreft von Gott es?
¨
8 En de Schreft rad
daut aul von Sachen, waut Natuafor¨
scha ieescht mol val lota rutjefungen haben, daut daut soo
es. Toom Biespel: En daut 3. Buak Mose wort von de Israeliten velangt, see sullen renlich sennen un Kranke oppoat
¨
hoolen, daut Krankheiten nich awaschluagen. Daut wieren
Sachen, wua aundre Velkja en dee Tiet noch nuscht von wis¨
¨
ten. En de Schreft rad daut uk aul von dan Ieedkjreis, daut
meent, daut de Ieed soo runt es aus een Baul (Jesaja 40:22,
¨
Friesenbibel). Dit wort jeschrawen, aus de Menschen sikj de
6
¨
1 Eenje behaupten, daut de Schreft sikj opp Staden wadasprakjt, oba
¨
doafaa jeft daut kjeenen Bewies. En daut Buak Die Bibel – Gottes oder
¨
¨
Menschenwort? kaun eena en daut sawende Kapitel mea doarawa no¨
lasen. Daut es bie Jehova siene Zeijen to haben.
6-7. Wuarom es daut soo toom bewundren, daut de gaunze Schreft
¨
awareenstemt?
¨
8. Waut wia aul lang enne Schreft oppjeschrawen, waut Forscha
¨
ieescht mol val lota rutjefungen haben?
Woo weet wie, daut de Schreft Gottes Wuat es?
21
¨
¨
Ieed noch gaunz aundasch vaastalden. Daut sad don uk aul,
¨
daut Gott “de Ieed opp aaren Plauz [helt], onen eenen Foot.”
Un daut stemt, wiels dee es noanich wua faustjemoakt (Hiob
¨
26:7). Uk wan de Schreft nich doaropp jeschrawen es, om
¨
Forscha uttolieren, es daut doch aules rajcht, waut dee awa
de Natua sajcht. Daut es noch een Bewies, daut de Schreft
von Gott es.
¨
9 Uk opp daut, waut de Schreft awa
de ieeschtemmasche
¨
Tiet sajcht, kaun eena sikj gaunz veloten. Doa woaren vale
Eenselheiten jenant, soo aus de Nomes von Menschen un
soogoa von wua dee aufstaumden.1 De Bibelschriewa
schreewen aules krakjt soo opp, aus daut wia, uk wan daut
¨
¨
¨
¨
om aare ieejne Fala jinkj ooda om de Fala von aa Volkj. Moses biejlikj schreef doavon, waut hee selfst mol orrajcht jedo¨
¨
nen haud un woo hee doafaa trajchtjewasen wort (4. Mose
20:2-12). Auljemeen wieren Jeschichtsschriewa nich soo
¨
opprechtich. Dee hilden daut jieren unjare Dakj, wan aa
¨
Volkj biejlikj em Kjrich vespalt haud. Oba en de Schreft woat
nuscht unjare Dakj jehoolen un daut es uk een Bewies, daut
dee von Gott es.
EEN BUAK MET GOODEN ROT
Wiels de Schreft von Gott kjemt, es dee “wieetvoll ons
¨
to belieren, ons uttobatren, ons trajchttowiesen” (2. Timo¨
taus 3:16). De Schreft haft werkjlich gooden Rot. Waut doa
bennen steit, wiest, daut Gott om de menschliche Natua
krakjt omweet. Daut es je uk kjeen Wunda, dan hee haft je
ons jemoakt. Gott weet, woo wie denkjen un woo wie feelen,
¨
soogoa bata aus wie selfst. Jehova weet uk krakjt, waut wie
10
¨
¨
1 Toom Biespel es en Lukas 3:23-38 krakjt oppjeschrawen, waa Jesus
¨
siene Vaafoaren wieren.
9. (a) Aun waut es to seenen, daut de Berechten en de Schreft to vetruen jeit? (b) Fa waut es daut een Bewies, daut de Bibelschriewa soo
opprechtich wieren?
10. Wuarom es daut kjeen Wunda, daut de Schreft gooden Rot haft?
De Profeet
¨
Jesaja sad verut,
daut Babel sull
enjenomen
woaren
brucken, daut ons daut scheen jeit. Un dee weet uk, waut wie
leewa nich doonen sellen.
¨
¨
11 Denkj wie mol aun Jesus siene Pradicht
en Mataus, Kapitel 5 bat 7. Jesus jeef wieetvollen Rot, woo eena kaun moo¨
¨
¨
tich un tofrad lawen, woo eena kaun Oneenichkjeit raajlen,
¨
¨
11-12. (a) Von waut haundelt Jesus siene Pradicht en Mataus, Kapitel 5 bat 7? (b) Waut fa gooden Rot jeft de Schreft noch, un wuarom
es dee emma toom gooden?
23
¨
¨
woo eena saul awa daut irdische denkjen un woo eena ba¨
den saul. Daut, waut Jesus don sad, halpt ons vondoag noch
krakjt soo goot.
12 En de Schreft finj wie uk gooden Rot fa de Famielje, fa
de Oabeit un fa ons Vehoolen to aundre. Dee es fa aule Men¨
schen jedocht un es emma toom gooden. Jehova sad mol
¨
derch dan Profeet Jesaja: “Ekj sie de HAR, dien Gott, un ekj lia
die daut, waut goot fa die es” (Jesaja 48:17).
PROFEZEIUNGEN, DEE SIKJ ERFELT HABEN
¨
Enne Schreft jeft daut een Deel Profezeiungen un vale
¨
haben sikj aul erfelt. See wie mol eene doavon. Jehova sad
¨
derch dan Profeet Jesaja verut, daut de Staut Babel wudd venicht woaren (Jesaja 13:19; 14:22-23). Doa worden Eenselheiten jesajcht, krakjt woo Babel wudd enjenomen woaren:
¨
¨
¨
Dee aare Jaajna wudden komen un wudden dan Riefa, waut
¨
derch Babel schald, loten utdrieejen un de Soldoten wudden
en de Staut nenkomen onen to kjamfen. Doa wia soogoa de
¨
Nomen von dan Kjennich jeprofezeit, waut Babel wudd en¨
namen. Dee wudd Kierus heeten (Jesaja 44:27–45:2).
¨
14 Ojjefaa
200 Joa lota kjeem daut krakjt soo rom, aus daut
¨
verutjesajcht wia. En de Nacht vom 5. bat dan 6. Oktooba
¨
aune 539 v. o. T.1 loagad sikj dicht bie Babel een grootet Haa
¨
¨
Soldoten. Dee aa Vaaschta wia de Kjennich von Persien. Un
¨
woo heet dee? Dee heet Kierus. Wudden dan siene Soldoten
uk werkjlich en Babel nenkjennen onen to kjamfen, soo aus
verutjesajcht wia?
15 De Menschen en Babel hauden dee Nacht een grootet
Fast un feelden sikj gaunz secha hinja de groote Mia rom
¨
¨
aare Staut. Entweschen deed Kierus dan Riefa aufleiden, waut
13
¨
1 V. o. T. bediet “ver onse Tietraakjninj” un e. o. T. bediet “en onse
¨
Tietraakjninj”. Eenje sajen doatoo uk “ver Christus” un “no Christus”.
¨
13. Waut leet Jehova derch dan Profeet Jesaja verutsajen?
¨
14-15. Woo erfeld sikj daut, waut awa Babel wia verutjesajcht worden?
24
¨
¨
derch de Staut schald. Boolt wia daut Wota soo laach, daut de
Soldoten doa kunnen derchgonen, opptoo no de Stautsmia.
¨
Oba woo wudden dee en de Staut nenkjennen? De Stautsdaa¨
ren wieren dee Nacht onvaasechtich opjeloten worden, un
soo kunnen de Soldoten jrodsoo enne Staut nenn.
16 Von de Staut Babel wort nich bloos verutjesajcht, daut
dee wudd enjenomen woaren. Doa wort uk jesajcht, daut
¨
“enne komende Tieden doa nienich wada waa wonen ooda
¨
bliewen woat, un kjeene Araba aare Zelten doa oppstalen,
¨
ooda Hoads aare Schop doa grosen loten” woaren (Jesaja
13:20). Hia sajcht daut, daut Babel opp emma wudd vewillat
¨
sennen. Un daut haft sikj uk erfelt. Ojjefaa 80 Kilomeeta em
¨
Sieden von de Staut Bagdad en Irak kaun eena de Stad noch
seenen, wua Babel mol wia. Daut kjeem krakjt soo, aus Jehova daut derch Jesaja haud verutjesajcht: “Ekj woa de Staut aus
¨
met een Bassem wajchfaajen” (Jesaja 14:22-23).1
¨
1 En daut Heft Ein Buch fur alle Menschen opp de Sieden 27-29 jeit
¨
¨
noch mea notolasen awa de Profezeiungen en de Schreft. Daut es bie
Jehova siene Zeijen to haben.
16. (a) Waut sull no Jesaja no met de Staut Babel to goodalatst passieren? (b) Woo haft sikj daut erfelt?
25
Wan wie seenen, woo sikj de Profezeiungen ut de
Schreft erfelt haben, bestoakjt ons daut sea em Gloowen.
Wan Jehova ieeschtemma sien Wuat jehoolen haft, woat
dee daut uk fa wieda. Dee haft vesproaken, hee woat de
Ieed to een Paradies moaken, un daut woat dee uk doonen
(4. Mose 23:19). Doaderch kjenn wie “de Hopninj opp eew¨
jet Lawen haben, daut Gott, dee nich lieejen kaun, vesproaken haud” (Titus 1:2).1
¨
“GOTT SIEN WUAT L AFT”
18 En dit Kapitel hab wie jeseenen, daut de Schreft werkjlich een besondret Buak es. Dee stemt von Aunfank bat Enj
17
¨
1 Daut Babel venicht wort, es bloos eent von vale Profezeiungen ut
de Schreft, waut sikj aul erfelt haben. Doa wort uk verutjesajcht, daut
¨
de Stada Tierus un Ninive wudden venicht woaren (Hesekiel 26:1-5;
¨
Zefanja 2:13-15). De Profeet Daniel sad verut, daut doa no Babel noch
wudden aundre Weltmachten komen, soo aus Medien un Persien, un
¨
Griechenlaunt (Daniel 8:5-7, 20-22). Un daut jeft uk vale Profezeiun¨
¨
gen awa dan Messias, waut sikj aun Jesus Christus erfelt haben. Opp
¨
¨
de Sieden 199 bat 201 jeit mea doarawa notolasen.
17. Wuarom bestoakjt ons daut em Gloowen, wan wie seenen, daut
de Profezeiungen ut de Schreft sikj erfelt haben?
¨
¨
18. Waut sad de Apostel Paulus awa “Gott sien Wuat”?
¨
De Stad, wua Babel mol wia
26
¨
¨
toop, un daut waut dee awa de Natua uk awa de ieeschtem¨
masche Tiet sajcht, es werkjlich soo. Uk opp dan Rot un
opp de Profezeiungen en de Schreft kjenn wie ons faust
veloten. Un doa es noch waut, wuarom de Schreft beson¨
da es. De Apostel Paulus schreef: “Gott sien Wuat laft un es
kjraftich un schoapa aus daut schoapste dobbelt schniedende Schwieet, un schnitt derch bat daut Seel un Jeist uteneen
¨
deelt, uk Jlada un Moakjt frie lajcht. Daut Wuat recht de Je¨
danken un Enstalungen em Hoat” (Hebraa 4:12).
¨
19 Wan wie en Gott sien Wuat lasen, kaun ons daut em
¨
Lawen sea halpen. Doaderch kjenn wie weeten, waut fa een
Mensch wie ennalich sent. Wie sajen veleicht, wie haben
Leew to Gott, oba woo wie werkjlich denkjen un woo wie em
Hoaten enjestalt sent, kjemt doaderch verendach, aus wie
¨
daut aunnamen, waut de Schreft lieet, ooda nich.
¨
20 De Schreft es werkjlich von Gott. Wie sellen dee la¨ ¨
sen un studieren un dee val raakjnen. Wan wie emma doabennen forschen, wies wie Gott, daut wie fa dit Jeschenkj
¨
dankboa sent. Soo woa wie emma bata vestonen kjennen,
¨
waut Gott fa de Menschen em Senn haft. En daut naakjste
Kapitel woa wie seenen, waut daut es un woo sikj daut erfellen woat.
19-20. (a) Woo halpt ons de Schreft ruttofinjen, waut wie ennalich
fa een Mensch sent? (b) Woo kjenn wie wiesen, daut wie fa de Schreft
dankboa sent?
¨
ˇ De Schreft es von Gott enjejaft. Opp dee kjenn
¨
wie ons en aule Stekjen veloten (2. Timotaus
3:16).
ˇ En de Schreft finj wie gooden Rot fa daut
¨
gaunze Lawen (Jesaja 48:17).
ˇ Daut, waut Gott vesproaken haft, woat sikj fa
secha erfellen (4. Mose 23:19).
DAUT 3. KAPITEL
Waut haft Gott sikj
¨
met de Ieed vaajenomen?
Waut haft Gott sikj fa
¨
de Menschen vaajenomen?
¨
¨
Waa stald sikj jaajen Gott
un woo deed dee daut?
¨
Woo woat daut Lawen oppe Ieed
noch mol sennen?
¨
GOTT haft sikj met de Ieed waut besondret vaajenomen.
Dee well haben, daut de Ieed saul bewont sennen, un
daut de Menschen daut saul scheen gonen un daut dee jesunt sent. De Schreft sajcht, Gott “plaunt eenen Goaden
.. . en Eden” un “muak de veschiedne Beem, dee goot leeten un scheene Frucht druagen.” Dan muak Gott Adam
¨
un Eva. Hee sad an en dan wundascheenen Goaden nenn
¨
¨
un sad to an: “Mucht jie Kjinja haben un junt awa de
¨
gaunze Ieed vemieren, un awa de Ieed rejieren” (1. Mose
1:28; 2:8-9, 15). Gott wull haben, de Menschen sullen
¨
sikj awa de gaunze Ieed vemieren un dee to een Paradies
moaken. See sullen sikj uk om de Tieren kjemren.
2 Waut denkjst du? Woat sikj daut erfellen, waut Gott
¨
sikj vaajenomen haft, un woaren de Menschen noch mol
¨
oppe Ieed en een Paradies lawen? Gott sajcht: “Soo aus
ekj daut jesajcht hab, . . . woa ekj [daut] doonen” (Jesaja
¨
1. Waut haft Gott sikj met de Ieed vaajenomen?
2. (a) Woo weet wie, daut sikj daut erfellen woat, waut Gott sikj met
¨
de Ieed vaajenomen haft? (b) Waut sajcht de Schreft: Woaren de
¨
Menschen noch mol eewich oppe Ieed lawen?
28
¨
46:9-11; 55:11). Waut Gott sikj vaajenomen haft, daut
woat dee gaunz fa secha doonen! Daut sajcht je, daut Gott
“de Ieed nich ladich jeloten haft”, oba well, “daut dee be¨
laft es” (Jesaja 45:18). Waut fa Menschen sullen dan oppe
¨
Ieed lawen? Un opp woo lang? De Schreft sajcht: “De jerajchte woaren daut Launt oawen un eewich doabennen
bliewen” (Psalm 37:29; Openboarunk 21:3-4).
3 Oba vondoag es daut nich soo. Wie woaren krank un
stoawen. Menschen bekjamfen sikj un moaken sikj soogoa unjarenaunda doot. Daut es aules nich soo, aus Gott
daut wull. Woo haft daut kunt soo wiet komen? Mau au¨
leen Gott sien Wuat kaun ons de Auntwuat jawen, wiels
daut funk em Himmel aun.
EEN ENJEL WOAT TOOM FIENT
¨
¨
En 1. Mose rat daut von eenen, dee sikj jaajen Gott
stald. Doa woat dee “de Schlang” jenant. Oba daut wia
nich bloos eene jeweenelje Schlang. En de Openboarunk
¨
sajcht daut, waa daut wia. Daut schrift doa von de “oole
Schlang, dee de beesa Fient un Soton jenant woat, un
de gaunze Welt veleit” (1. Mose 3:1; Openboarunk 12:9).
Daut wia aulsoo de beesa Fient, waut em Goaden Eden
¨
derch eene Schlang met Eva rad; dee deed bloos soo, aus
¨
wudd de Schlang raden. Disa mott doa uk aul sennen biejewast, aus Gott de Ieed fa de Menschen reedmuak (Hiob
38:4, 7).
5 Aules, waut Jehova muak, wia fein. Wua kjemt de
¨
“beesa Fient” ooda “Soton” dan haa? Aum Aunfank wia
daut een majchtja Enjel em Himmel, oba lota muak dee sikj
selfst toom Fient. Woo kaun daut sennen? Vondoag jeft
4
¨
¨
3. Woo es daut Lawen oppe Ieed vondoag? Un waut es doahaa de
Froag?
¨
¨
4-5. (a) Waa rad werkjlich to Eva? (b) Woo kaun een aunstendja
Mensch een Spetzbub woaren?
¨
Waut haft Gott sikj met de Ieed vaajenomen?
29
daut uk soont, daut een Mensch ieeschtlich aunstendich
¨
es un dan oba een Spetzbub woat. Woosoo? Waajen dee
en sikj lat eenen schlajchten Wunsch oppkomen. Je mea
¨
dee doarawa nodenkjt, je jrata woat de Wunsch. Un wan
¨
dee ieescht eemol de Jelaajenheit haft, deit dee daut, wua
¨
dee awa nojedocht haft (Jakobus 1:13-15).
¨
6 Krakjt soo wia daut met dan
beesen Fient. Dee haft
¨
daut secha jehieet, aus Gott to Adam un Eva sad, see sullen Kjinja haben un sikj oppe Ieed vemieren (1. Mose
¨
1:27-28). Woomaajlich docht dee bie sikj: “Aul dise
¨
¨
Menschen kunnen je mie aunbaden enne Stad Gott!”
¨
¨
Schlieslich jankad dan daut soo sea, daut dee Eva Laajes
von Gott vetald. Un Eva leet sikj veleiden (1. Mose 3:1-5).
Soo wort dis Enjel toom Soton un Diewel. “Soton” meent
¨
“Fient”, un “Diewel” meent “Laajna”.
¨
7 Derch Laajes
un Lest brocht de beesa Fient Adam un
Eva bat doa, daut dee Gott ojjehuarsom worden (1. Mose
¨
2:17; 3:6). Schlieslich musten see doafaa stoawen, krakjt
soo aus Gott daut jesajcht haud (1. Mose 3:17-19). Derch
dise Sind wort Adam onvolkomen un aul siene Nokomen
haben de Sind von am metjeorwen (Reema 5:12). Daut
kaun eena vejlikjen met eene Plot toom Tweebak baken.
Waut es, wan de Plot eene Bul haft? Jieda Stekj Tweebak,
waut eena doa bennen bakt, kjricht deeselwje Bul. Krakjt
soo hab wie de Onvolkomenheit von Adam metjeorwen.
¨
Doawaajen woaren aule Menschen oolt un stoawen (Reema 3:23).
8 Aus de Soton Adam un Eva toom sindjen veleid, stald
¨
hee sikj doamet jaajen Gott. Hee behaupt, daut Jehova
6. Woo wort een majchtja Enjel toom Soton un Diewel?
7. (a) Wuarom musten Adam un Eva stoawen? (b) Woosoo woaren
Adam siene Nokomen aula oolt un stoawen?
8-9. (a) Waut wull de Soton de Menschen enbillen? (b) Wuarom
¨
deed Gott de Ojjehuarsome nich fuaz oppe Stad venichten?
30
¨
kjeen gooda Harscha wia. Hee sad soo to sajen: “Gott es
een schlajchta Harscha. Dee sajcht nich de Woarheit un
lat de Menschen nich aul daut goode tookomen, waut dee
¨
¨
traft. De Menschen falt daut goanich, daut Gott awa dee
harscht. Dee weeten goot selfst, waut rajcht un orrajcht es.
¨
¨
Dee wudd daut val scheena gonen, wan ekj awa dee har¨
schen deed.” Waut sull Gott met soone domme Laajes
Woo wudd de Soton Jesus haben kunt aul
de Kjennichrikjs en de Welt aunbeeden,
wan daut nich siene jewast wieren?
¨
31
doonen? Eenje meenen, Gott haud de Ojjehuarsome fuaz
¨
¨
oppe Stad sult awatsied schaufen. Oba doamet wudd hee
¨
nich bewasen haben, daut de Soton em orrajchten wia un
daut hee selfst een gooda Harscha wia.
9 Wiels Jehova gaunz un goa jerajcht es, deed hee dee,
¨
¨
waut sikj jaajen am jestalt hauden, nich fuaz oppe Stad
venichten. Hee wist, met de Tiet wudd sikj daut utwiesen, daut de Soton em orrajchten wia un jeloagen haud.
¨
Doawaajen leet Gott too, daut de Menschen eene jewesse
¨
Tiet selfst rejieren kunnen un unja dan Fient siene Macht
kjeemen. Wuarom Jehova daut soo deed, un wuarom hee
daut aul soo lang toojeloten haft, woa wie en daut alf¨
te Kapitel noch seenen. Oba nu awalaj mol: De Fient haud
Adam un Eva noch kjeenmol goots jedonen. Wudden dee
¨
dan soo leicht haben sult jleewen? Jehova haud aules fa
an jedonen. Musten dee dan fuaz jleewen, daut hee an
¨
vaajeloagen haud? Waut wurscht du jedonen haben?
¨
10 Wuarom sell wie awa
dise Froagen nodenkjen? Wiels
¨
wie uk entscheiden motten, wam wie deenen wellen. Wan
wie ons opp Jehova siene Sied stalen un am aus onsen
Harscha unjadon sent, dan wies wie, daut daut aules nich
soo es, waut de Soton von Jehova behaupt (Psalm 73:28;
Spricha 27:11). Bloos, de mieeschte Menschen oppe Welt
doonen daut nich. Meent daut dan nu, daut de Soton de
¨
Harscha awa dise Welt es? Well wie mol seenen, waut de
Schreft doatoo sajcht.
¨
¨
WAA ES DE HARSCHA AWA DISE WELT?
11 Jesus twieweld doa nich aun, daut de Fient dise Welt
10. Woo kjenn wie wiesen, daut daut aules nich soo es, waut de Soton behaupt?
11-12. (a) Met waut wull de Fient Jesus vesieekjen? Woo es doaraun
to seenen, daut de Soton dise Welt beharschen deit? (b) Waut wiest
¨
noch, daut de Fient awa dise Welt harscht?
32
beharschen deed. Eemol, aus de Fient Jesus vesocht, leet
¨
dee am derch een Wunda “aule Kjennichsrikjs un aare
¨
Pracht opp de Ieed” seenen un sad: “Dit woa ekj die aula
¨
¨
jawen, wan du die ver mie bieejen un¨ mie aunbaden
¨
woascht” (Mataus 4:8-9; Lukas 4:5-6). Awalaj mol: Woo
wudd de Soton Jesus haben kunt aul dise Kjennichrikjs
¨
aunbeeden un dan doamet vesieekjen, wan daut nich siene jewast wieren? Wudd Jesus nich waut jesajcht haben,
¨
wan dee dan goanich jehieeden? Daut wiest, daut de Fient
de Rejierungen en de Welt unja siene Macht haft.
12 Jehova es de aulmajchtja Gott, waut aules em Himmel un oppe Ieed jemoakt haft (Openboarunk 4:11). Oba
daut sajcht noanich en de Schreft, daut Jehova ooda Je¨
sus Christus de Harscha awa dise Welt es. Jesus jeef gaunz
¨
kloa to vestonen, daut de Soton “awa dise Welt rejieet”
(Johanes 12:31; 14:30; 16:11). Daut schrift soogoa, daut de
¨
Soton “de Gott awa dise Welt” es (2. Korinta 4:3-4). Uk de
Apostel Johanes schreef, daut “de gaunze Welt vom beesen beharscht woat” (1. Johanes 5:19).
¨
DAN SOTON SIENE¨ WELT
WOAT EEN ENJ NAMEN!
13 En de Welt woat daut jieda Joa schlemma. Daut jeft
emma mea Kjrich, onopprechtje Rejierungsmana, heich¨
larische Jemeentenliera un grausome Vebraakja. Met de
Welt jeit daut bloos Loch en; fa dee es kjeene Rot mea. De
Schreft wiest, daut Gott boolt woat een Enj moaken met
¨
dise beese Welt. Daut woat dee en dan Kjrich von Harmagedon doonen. Un dan woat daut eene niee, jerajchte
¨
Welt jawen (Openboarunk 16:14-16).
14 Jehova haft em Himmel aul eene Rejierunk oppje¨
13. Wuarom falt daut aun eene niee Welt?
¨
¨
14. Wam haft Gott toom Kjennich jewalt? Woo es daut verutjesajcht
worden?
¨
33
stalt. Daut es Gott sien Rikj, wua hee Jesus toom Kjennich
¨
¨
jewalt haft. Lang trigj sad de Schreft aul verut: “Ons es een
¨
¨
Kjint jebuaren, wie haben eenen San jekjraajen, un hee
¨
haft daut Rajcht to rejieren. Hee woat .. . de Fradensprins
¨
jenant woaren. Sien Machtrajcht un de Frad unja am woat
¨
onen Enj toonamen” (Jesaja 9:5-6). Jesus lieed siene No¨
folja, see sullen om dise Rejierunk soo aus dit baden: “Lot
dien Rikj komen. Lot dien Wellen oppe Ieed jrod soo jedo¨
nen woaren aus em Himmel” (Mataus 6:10). Soo aus wie
lota en dit Buak noch seenen woaren, woat Gott sien Rikj
¨
aule Rejierungen en dise Welt awatsied schaufen un woat
auleen opp emma bliewen (Daniel 2:44). Gott siene Rejierunk woat de Ieed wada to een Paradies moaken.
DE NIEE WELT ES DICHT BIE!
De Schreft sajcht: “Wie oba hoolen ons aun Gott
¨
sien Vespraakjen, daut hee eenen nieen Himmel un eene
niee Ieed schaufen woat, wua aules woat jerajcht sennen”
(2. Petrus 3:13; Jesaja 65:17). Eenjemol, wan daut enne
¨
Schreft von “de Ieed” rat, sent doamet de Menschen jemeent, waut opp de Ieed wonen (1. Mose 6:13). Met de
jerajchte “niee Ieed” sent aulsoo Menschen jemeent, waut
bie Gott goot aunjeseenen sent.
¨
16 Soo aus Jesus sad,
wudd Gott siene Deena en de niee
¨
¨
Welt “daut eewje Lawen” jawen (Markus 10:30). Waut mott
wie doonen, daut wie dit Jeschenkj kjrieen? Daut kaust du
¨
die en Johanes 3:16 un 17:3 nolasen. Gott woat de Men¨
schen em Paradies sea saajnen. Well wie mol seenen, woo.
17 Daut woat kjeenen Kjrich uk kjeene beese un grausome
15
15. Waut es met de “niee Ieed” jemeent?
¨
16. Waut fa een Jeschenkj woat Gott siene Deena noch mol jawen?
Waut mott wie doatoo doonen?
¨
17-18. Wuarom kjenn wie ons doaropp veloten, daut daut awaraul
¨
¨
oppe Ieed noch mol woat Frad un Sechaheit jawen?
34
¨
Menschen mea jawen. Daut sajcht: “Dan woaren de gottloose nich mea sennen .. . Oba de deemootje woaren daut
¨
¨
Launt oawen” (Psalm 37:10-11). Daut woat uk Frad jawen, wiels Gott “en aule Welt met aulem Kjrich een Enj”
moaken woat (Psalm 46:10; Jesaja 2:4). Dan woat “de Je¨
rajchtichkjeit blieejen, un aules woat fradlich sennen bat
de Mon nich mea es”, daut meent opp emma (Psalm
72:7).
¨
18 Jehova siene Deena woaren en Sechaheit lawen.
Soo
lang aus de Israeliten ieeschtemma Gott jehorchen dee¨
den, kunnen dee en Sechaheit lawen (3. Mose 25:18-19).
Woo scheen woat daut em Paradies nich sennen, wan wie
kjeene Angst mea haben brucken! (Jesaja 32:18; Micha
4:4).
¨
19 Doa woat kjeena mea knaup to aten
haben. Enne
¨
Schreft woat ons vesechat: “Jie [woaren] goot to aten haben . . . von daut waut jun Aka junt drajcht” (Jesaja 30:23).
¨
Jehova woat de Jerajchte saajnen un daut “Launt woat
eene Arnt brinjen” (Psalm 85:13).
20 De gaunze Ieed woat een Paradies woaren. Wua de
Ieed es von gottloose Menschen vedorwen worden, woaren schmocke Hiesa un Goades stonen (Jesaja 65:21-24;
Openboarunk 11:18). Met de Tiet woat de gaunze Ieed soo
wundascheen un fruchtboa sennen, aus de Goaden Eden
wia. Gott woat opp emma fa ons sorjen, dan daut sajcht:
¨
“Dee woat die jawen, waut dien Hoat sikj wenscht” (Psalm
37:4).
¨
21 Tweschen de Menschen un de Tieren woat Frad
sennen.
¨
Wille un tome Tieren woaren toop fraten. Soogoa kjliene
19. Woosoo kjenn wie ons secha sennen, daut daut en de niee Welt
¨
¨
emma woat jenuach to aten jawen?
20. Woo weet wie, daut de Ieed woat een Paradies woaren?
¨
21. Waut wiest, daut de Menschen un de Tieren woaren fradlich toop
sennen?
36
Kjinja brucken dan nich mea Angst haben fa soone Tie¨
ren, waut nu jefaadlich sent (Jesaja 11:6-9; 65:25).
¨
22 Daut woat kjeene Krankheiten mea jawen.
Aus Kjen¨
nich woat Jesus noch val mea Menschen heelen, aus dee
¨
don deed, aus dee oppe Ieed wia (Mataus 9:35; Markus
1:40-42; Johanes 5:5-9). Dan woat “kjeena . . . sajen: ‘Ekj
sie nich jesunt’ ” (Jesaja 33:24; 35:5-6).
23 De Vestorwne woaren wada oppstonen un kjennen dan
¨
eewich lawen. Aul de Vestorwne, waut en Gott sien Je¨
dajchnis sent, woaren wada toom lawen komen. De
Schreft sajcht, daut “de jerajchte uk de ojjerajchte vom
Doot oppstonen woaren” (Aposteljeschicht 24:15; Johanes 5:28-29).
¨
24 Gott woat deejanje noch sea beloonen un saajnen,
waut sikj nu eenich woaren, am kjanen to lieren un am
¨
to deenen. Wie motten oba uk Jesus Christus bata kjanen
¨
¨
lieren, wiels derch dan woat aul dit maajlich jemoakt woaren.
22. Waut woat met de Krankheiten passieren?
¨
23. Wuarom woat daut eene sea groote Freid jawen, wan de Vestorwne woaren oppstonen?
¨
24. Wurscht du uk jieren wellen oppe Ieed em Paradies lawen?
¨
ˇ Gott haft sikj vaajenomen,
de Ieed to een Paradies to moaken,
un daut woat sikj uk erfellen (Jesaja 45:18;
55:11).
¨
ˇ Vondoag harscht de Soton awa de Welt
(Johanes 12:31; 1. Johanes 5:19).
ˇ Gott woat de Menschen en de niee Welt
¨
sea saajnen (Psalm 37:10-11, 29).
DAUT 4. KAPITEL
¨
Waa es Jesus Christus?
Waut fa een besondret
Aumt haft Jesus?
¨
Wua kjeem Jesus haa?
Waut wia Jesus soo
fa een Mensch?
¨
VALE Menschen sent wiet un breet bekaunt, eenje en
¨
¨
¨
aare Omjaajent, aundre awa de gaunze Welt. Oba bloos
¨
wiels ons dee aa Nomen bekaunt es, heet daut noch nich,
daut wie dee werkjlich kjanen un weeten, waut daut fa
Menschen sent.
2 De mieeschte Menschen haben aul mol von Jesus jehieet, uk wan daut aul soo bie 2 000 Joa trigj es, waut
¨
¨
¨
dee oppe Ieed lawd. Un doch weeten vale nich, waa Jesus
¨
werkjlich wia. Eenje hoolen dan bloos fa eenen feinen
¨
Mensch. Aundre talen dan nich fa mea aus eenen Profeet.
Noch aundre jleewen, Jesus es Gott selfst un saul aunje¨
bat. Oba es daut soo?
¨
3 Es daut needich to weeten, waa
Jesus werkjlich es? Jo,
¨
daut es, wiels de Schreft sajcht: “Daut eewje Lawen es dit:
¨
daut see die, dan eensich woaren Gott, un Jesus Chris¨
tus, dan du jeschekjt hast, kjanen lieren” (Johanes 17:3).
¨
Daut wie noch mol kjennen eewich em Paradies lawen,
¨
mott wie de Woarheit awa Jehova Gott un Jesus Christus
¨
1-2. (a) Wan ons wam sien Nomen bekaunt es, heet daut dan aul,
¨
¨
¨
daut wie dan werkjlich kjanen? (b) Waut sajen vale Menschen, waa
Jesus wia?
¨
3. Wuarom mott wie weeten, waa Jesus werkjlich es?
weeten (Johanes 14:6). Jesus es ons
¨
¨
uk daut baste Vaabilt, woo wie lawen
sellen un woo wie aundre behaundlen sellen
(Johanes 13:34-35). En daut ieeschte Kapitel en dit
Buak hab wie jeseenen, woo Gott werkjlich es. Un nu well
¨
wie seenen, waa Jesus Christus werkjlich es.
DE VESPROAKNA MESSIAS
Noch lang ea Jesus jebuaren wort, wia daut enne
Schreft aul verutjesajcht, daut de Messias ooda Christus komen wudd. Daut Wuat “Messias” kjemt vom
¨
Hebraischen un daut Wuat “Christus” vom Griechischen, un beides meent “Jesaulwda”. Daut es
4
4. Waut bedieden de Wieed “Messias” un “Christus”?
Aus Jesus sikj deepen leet, wort
dee de Messias ooda Christus
¨
39
¨
eena, dan Gott to een besondret Aumt jesaulft ooda bestemt haft. Lota woa wie noch seenen, waut de Messias
¨
aules doatoo biedrajcht, daut Gott siene Vespraakjen sikj
erfellen. Wie woaren uk lieren, waut fa goodet ons nu aul
derch Jesus tookomen kaun. Ea Jesus jebuaren wort, sent
¨
secha vale nieschierich jewast, woont de Messias sennen
wudd.
¨
5 Jesus siene Jinja wieren sikj gaunz awazeicht,
daut
hee de vesproakna Messias wia (Johanes 1:41). Simon Pe¨
trus, eent von de Jinja, sad gaunz frie to Jesus: “Du best de
¨
Christus” (Mataus 16:16). Woo kunnen de Jinja sikj soo
secha sennen? Un woo kjenn wie ons vondoag secha sennen?
¨
¨
6 Gott siene Profeeten saden
aul lang trigj vale Eenselheiten verut, aun waut de Messias wudd to kjanen
sennen. Doatoo mol een Vejlikj: Saj wie mol, du saust
¨
¨
wam vom Boss- ooda Zuach-Staschen ooda vom ZhettPlauz aufholen, wua daut von Menschen trolt, un du hast
¨
danjanjen oba noch kjeenmol jeseenen. Wudd die daut
¨
¨
dan nich leichta sennen, dan to finjen, wan die waa je¨
¨
sajcht haud, woo dan leet? Biejlikj soo sad Jehova derch
de Profeeten krakjt verut, waut de Messias wudd doonen
¨
un belawen. Doaderch wudden opprechtje Menschen
kloa seenen kjennen, woont de Messias wia.
7 See wie mol tweeatlei, waut doa verutjesajcht wia: De
¨
Profeet Micha sad aul 700 Joa em verut, daut de Messias
wudd en Betlehem jebuaren woaren (Micha 5:1). Un wua
¨
kjeem Jesus to Welt? Krakjt doa jroz, en Betlehem (Mataus
2:1, 3-9). Daut tweede es eene Profezeiunk von ut Daniel
¨
9:25. Doa woat doaropp hanjewasen, wanea de Messias
¨
5. Von waut wieren Jesus siene Jinja sikj gaunz awazeicht?
¨
6. Woo sorjd Jehova doafaa, daut opprechtje Menschen seenen kun¨
nen, waa de Messias wia? Met waut jeit daut to vejlikjen?
7. Waut fa Profezeiungen erfelden sikj aun Jesus?
40
komen wudd. Daut wudd aune 29 e.o. T. sennen.1 Dise
uk noch aundre Profezeiungen erfelden sikj aun Jesus.
Daut bewiest, daut daut de vesproakna Messias wia.
8 Utgangs Joa aune 29 e. o. T. wort daut noch kloara,
daut Jesus de Messias wia. Daut wia don, aus Jesus no
¨
Johanes dan Deepa jinkj un sikj em Jordan Riefa deepen leet. Jehova haud Johanes vesproaken, hee wudd am
¨
een Tieekjen jawen, aun waut hee wudd seenen kjennen,
woont de Messias wia. Dit Tieekjen sach hee dan, aus hee
Jesus deepen deed. De Schreft sajcht: “Sooboolt aus Jesus
jedeept wia, kjeem hee utem Wota rut, un dan muak sikj
¨
de Himmel awa am op, un hee sach Gott sien Jeist, soo
aus eene Duw rauf komen un sikj opp am saten. Un eene
¨
¨
Stemm vom Himmel sad: Dit es mien leewa San, met
¨
¨
¨
dam ekj sea tofrad sie” (Mataus 3:16-17). Aus Johanes dit
sach un hieed, wia dee sikj gaunz secha, daut Jesus von
Gott jeschekjt wia (Johanes 1:32-34). Aus Gott sien heilja Jeist, aulsoo siene Krauft, opp Jesus kjeem, wort hee
de Messias ooda Christus, dee, waut doa toom Leida un
Kjennich bestemt wia (Psalm 2:6).
9 Aul de Profezeiungen, waut sikj erfelden, uk waut Je¨
hova selfst sad, bewiest sea kloa, daut Jesus de vesproakna
Messias wia. Oba de Schreft lieet ons noch mea von Jesus
¨
Christus, biejlikj wua dee haakjeem un woo dee soo wia.
¨
WUA KJEEM JESUS HAA?
¨
10 De Schreft sajcht, daut Jesus em Himmel lawd,
ea
dee opp de Ieed kjeem. De Profeet Micha (dee, waut
¨
1 Opp de Sieden 197-199 es noch mea doarawa to finjen, woo de
Profezeiunk von Daniel sikj aun Jesus erfelt haft.
8-9. Woo wort daut bie Jesus siene Doop kloa, daut daut de Messias
wia?
¨
10. Wua lawd Jesus, ea dee opp de Ieed kjeem?
¨
41
¨
verutsad, daut de Messias wudd en Betlehem jebuaren
¨
¨
woaren) sad uk, daut dan sien “Aunfank un sien aufstau¨
men von lang haa” wia (Micha 5:1). Uk Jesus selfst haft
¨
¨
valmol jesajcht, daut hee ea em Himmel jelaft haud (Johanes 3:13; 6:38, 62; 17:4-5). Em Himmel wia Jesus een
Jeist un haud een sea besondret Veheltnis to Jehova.
¨
11 Jesus es Jehova sien wieetvolsta San.
See wie mol,
wuarom. De Schreft sajcht, Gott muak Jesus “aus daut
ieeschte von aul siene Woakjen” (Spricha 8:22; Kolossa
¨
1:15).1 Jesus es uk Jehova sien eensja San (Johanes
¨
3:16). Daut bediet, hee es de eensja, dan Gott gaunz auleen muak. Aulet aundre muak Gott derch Jesus (Kolossa
1:16). Jesus woat uk noch “daut Wuat” jenant (Johanes
¨
1:14). Daut wiest, daut hee fa Gott raden deed un Enjel uk
¨
Menschen Norechten von Gott awabrocht.
¨
12 Sent Gott, de Voda, un Jesus, de San,
jlikj, soo aus
eenje jleewen? De Schreft lieet soont nich. Soo aus wie
jroz jeseenen haben, wort Jesus von Gott jemoakt. Jesus
haud aulsoo eenen Aunfank. Jehova Gott oba es eewich,
onen Aunfank un onen Enj (Psalm 90:2). Gott sienen
¨
ieeschten San es daut niemols nich em Senn jekomen,
daut dee wull met sienen Voda jlikj sennen. Enne Schreft
woat daut gaunz kloa jesajcht, daut de Voda jrata es aus
¨
de San (Johanes 14:28; 1. Korinta 11:3). Jehova es auleen
¨
de “aulmajchtja Gott” (Openboarunk 16:7). Doawaajen
kaun kjeena met Jehova jlikj sennen.2
1 Jehova woat de Voda jenant, wiels hee de Schepfa es (Jesaja 64:7).
¨
¨
Waajen Jesus von Gott jemoakt wort, woat dee Gott sien San jenant.
¨
De Enjel un soogoa Adam woaren uk aus Gott siene Sans betieekjent,
wiels hee dee jemoakt haft (Hiob 1:6, Friesenbibel; Lukas 3:38, NW).
2 Opp de Sieden 201-204 jeft daut noch mea Bewies, daut Jesus un
Gott nich jlikj sent.
¨
11. Wuarom es Jesus Jehova sien wieetvolsta San?
12. Woo weet wie, daut Jesus un Gott nich jlikj sent?
42
¨
Wie kjennen ons goanich vaastalen, woo lang Je¨
hova un sien ieeschta San aul toop wieren, ea daut de
Stierns un de Ieed jeef. Daut wieren de baste Frind (Joha¨
nes 3:35; 14:31). De San wia krakjt soo aus de Voda.
¨
¨
Doawaajen sajcht de Schreft, de San “likjent jeneiw Gott,
¨
dan wie nich seenen kjennen” (Kolossa 1:15). Eenjemol
es daut bie Menschen uk soo, daut een Jung sienen Voda
¨
¨
sea anlich es. Soo es daut uk bie Gott sienen San; dee es
krakjt soo aus sien Voda.
¨
14 Jehova sien ieeschta San
wia reed, vom Himmel
¨
oppe Ieed to komen un hia aus een Mensch to lawen.
Oba woo kunn een Jeist aus Mensch jebuaren woaren?
Doatoo must Jehova een Wunda doonen. Hee bewirkjt,
daut de judische Junkfru Maria schwanga wort un sienen
¨
¨
San to Welt brocht. Daut Babe haud aulsoo nich eenen
¨
menschlichen Voda. Daut wia volkomen un dan wort de
¨
Nomen Jesus jejaft (Lukas 1:30-35).
13
WAUT WIA JESUS FA EEN MENSCH?
¨
Derch daut, waut Jesus sad un deed, aus dee oppe
¨
Ieed wia, kjenn wie dan fein kjanen lieren. Un derch Jesus
¨
kjenn wie uk Jehova bata kjanen lieren, wiels dee krakjt
¨
¨
sienen Voda likjent. Doawaajen sad Jesus mol to eent von
¨
¨
siene Jinja: “Waa mie jeseenen haft, haft uk dan Voda
¨
jeseenen” (Johanes 14:9). En de Evangelien Mataus, Mar¨
¨
kus, Lukas un Johanes woat val beschrawen, woo Jesus
soo wia un waut dee deed.
16 De Menschen kjanden Jesus aus eenen Liera (Joha15
¨
13. Waut es doamet jemeent, wan daut sajcht, daut de San “jeneiw
¨
Gott likjent, dan wie nich seenen kjennen”?
¨
14. Woo kjeem daut, daut Jehova sien ieeschta San aus Mensch jebuaren wort?
¨
15. Wuarom kjenn wie Jehova derch Jesus bata kjanen lieren?
¨
¨
16. Wuavon rad Jesus daut mieeschte? Von wam kjeem siene Lia?
¨
43
¨
nes 1:38; 13:13). Waut lieed Jesus? Daut mieeschte rad
hee von de goode Norecht ooda “daut Evangelium vom
¨
Rikj” (Mataus 4:23). Daut Rikj es Gott siene Rejierunk em
¨
Himmel, waut awa de gaunze Ieed rejieren woat un je¨
huarsome Menschen fa emma Saajen brinjen woat. Dise
¨
Norecht kjeem von Jehova. Jesus sad: “Miene Lia es nich
¨
miene, oba dam siene, dee mie jeschekjt haft” (Johanes
7:16). Jehova well, daut de Menschen von dise goode Norecht hieren, un Jesus wist daut. En daut achte Kapitel
woa wie noch mea von Gott sien Kjennichrikj lieren un
waut doaderch tostaund komen woat.
¨
17 Jesus deed de Menschen aulawaajen
lieren: oppem
¨
Launt, en de Stada, en de Darpa, oppem Moakjt un bie de
Menschen tus. Jesus luad nich, daut de Menschen sullen
no am komen. Hee jinkj selfst no de Menschen (Markus
6:56; Lukas 19:5-6). Wuarom bemieejd Jesus sikj soo sea
¨
¨
un vebrocht soo val Tiet met pradjen un lieren? Gaunz
eefach, wiels Gott daut von am haben wull, un Jesus deed
emma, waut sien Voda wull (Johanes 8:28-29). Oba Jesus
¨
¨
¨
deed uk noch waajen waut aundret pradjen: Dan jaumad
¨
¨
daut awa de Menschen, waut no am kjeemen (Mataus
9:35-36). De Gloowesliera hauden daut vesiemt, de Men¨
¨ ¨
schen de Woarheit von Gott un von dan sien Vaanamen
to lieren. Un Jesus wist, woo needich de Menschen
¨
daut fald, daut dee de Norecht vom Kjennichrikj hieeden.
18 Jesus wia een sea leeftolja, frintelja un metfeelenda
¨
¨
Mensch. Doawaajen wieren de Menschen jieren met dan
¨
toop. Soogoa Kjinja jinkj daut sea scheen bie dan (Markus 10:13-16). Jesus muak uk kjeenen Unjascheet manke
¨
¨
17. Wua deed Jesus aulawaajen pradjen? Wuarom bemieejd dee sikj
soo sea, aundre to lieren?
18. Waut jleichst du aun Jesus daut mieeschte?
¨
Jesus deed de Menschen aulawaajen lieren
Menschen. Un Onopprechtichkjeit un Jeheichel kunn
¨
dee nich vedroagen (Mataus 21:12-13). En Jesus siene
¨
Tiet worden Frues jeweenlich nich val jeacht un hau¨
den uk nich val to sajen. Oba Jesus behaundeld dee met
Iea (Johanes 4:9, 27). Jesus wia uk opp iernst deemootich. Opp eene Sauz wosch hee soogoa siene Apostel
¨
de Feet. Daut deed jeweenlich mau een laach aunjeseena
Kjnajcht.
¨
¨
19 Jesus moakjt daut fuaz, wan doa wam
fald to halpen.
Daut wia besonda to seenen, wan dee derch Gott siene
¨
Krauft Kranke heelen deed (Mataus 14:14). Eemol kjeem
¨
doa een Lepra-Kranka no Jesus un sad: “Wan du west
kaust du mie reinjen.” Jesus kunn vestonen, woo sea dis
Maun lieden must. Ut Metleet strakjt hee siene Haunt ut
¨
¨
un schieed dan aun un sad: “Ekj woa daut doonen; sie
rein!” Un doamet wia de Maun jeheelt (Markus 1:40-42).
19. Waut wiest, daut Jesus sea om aundre todoonen wia?
45
¨
Kaust du die vaastalen, woo froo dis Maun mott jewast
sennen?
TRU BAT AUM DOOT
¨
Jesus es daut baste Vaabilt doarenn, Gott en aules jehuarsom to sennen. Hee bleef sienen Voda em Himmel
emma tru, soogoa wan hee lieden must un de Men¨
schen jaajen am wieren. Uk aus de Fient am vesocht, wia
¨
¨
hee sikj gaunz eenich un wees dan trigj (Mataus 4:1-11).
Ieeschtlich jleewden eenje von Jesus siene Vewaunte
¨
nich aun am un saden soogoa, dee wia nich mea gaunz
kloa em Kopp (Markus 3:21). Oba Jesus muak sikj doa
nuscht ut un deed wieda daut, waut Gott haben wull. Jesus deed sikj uk emma beharschen, wan hee utjeloamt
un schlajcht behaundelt wort, un vesocht sikj kjeenmol
to rajchnen (1. Petrus 2:21-23).
20
¨
20-21. Wuarom es Jesus daut baste Vaabilt doarenn, Gott en aules jehuarsom to sennen?
46
21 Jesus wort von siene Fiend grausom un kjemmavoll
omjebrocht, oba hee bleef bat aum Doot tru (Filip¨
pa 2:8). Ver sienen Doot muak hee noch sea val derch.
Hee wort faustjenomen, von faulsche Zeijen beschulcht,
¨
von ojjerajchte Rechta veuadeelt, von eene Haad Menschen vespott, von Soldoten jetualeit un tolatst aum Pol
jenoagelt. Siene latste Wieed wieren: “Nu es aules foadich jebrocht!” (Johanes 19:30). Aum dredden Dach
wuak sien himlischa Voda am opp aus eenen Jeist (1. Pe¨
trus 3:18, NW). Een poa Waakj lota fua Jesus trigj nom
Himmel. Doa wia dee dan “bie Gott siene rajchte Sied”
¨
¨
un wacht, bat am de Kjennichsmacht jejaft wort (Hebraa
10:12-13).
22 Doaderch, daut Jesus bat aum Doot tru bleef, muak
¨
¨
dee daut maajlich, daut wie mol eewich em Paradies lawen kjennen, soo aus Jehova daut aum Aunfank em Senn
¨
haud. En daut naakjste Kapitel woa wie seenen, waut
Jesus sien Doot doamet to doonen haft, daut sikj daut erfelt.
¨
22. Waut muak Jesus doaderch maajlich, daut dee bat aum Doot tru
bleef?
ˇ De Profezeiungen, waut sikj aun Jesus erfelden,
¨
un daut, waut Jehova selfst sad, bewiest,
¨
daut Jesus de Messias ooda Christus es (Mataus
16:16).
¨
ˇ Ea Jesus opp de Ieed kjeem, lawd hee aus een
Jeist em Himmel (Johanes 3:13).
ˇ Jesus lieed de Menschen un wia sea metfeelent.
¨
Hee wia uk daut baste Vaabilt doarenn, Gott en
¨
aules jehuarsom to sennen (Mataus 9:35-36).
DAUT 5. KAPITEL
Woo Gott de Menschen
derch Christus rat
Waut es daut Leesjelt?
¨
Woo wort doafaa jesorcht?
Waut fa eenen Nutzen
kjenn wie derch
daut Leesjelt haben?
Woo kjenn wie wiesen,
¨
daut wie doafaa dankboa sent?
¨
WAUT es daut baste Jeschenkj, waut du mol jekjraajen
hast? Een Jeschenkj brukt nich emma een Deel Jelt kos¨
ten, daut eenem daut val wieet es. Daut haft mea doamet
¨
to doonen, aus daut waut es, waut eenem jefalt haft un
waut eenem Freid moakt.
2 Daut jeft een Jeschenkj, waut wieetvolla es aus aule
aundre. Daut kjemt von Jehova Gott. Hee haft sienen
¨
¨
San Jesus Christus aus een Leesjelt fa ons jejaft, un daut
es daut wieetvolste von aul de Jeschenkja, waut wie von
¨
¨
am jekjraajen haben (Mataus 20:28). Daut Leesjelt es daut,
¨
¨
waut ons daut needichste falt un kaun ons soo val Freid
brinjen, aus wie ons nich mol denkjen kjennen. Dit Je¨
¨
schenkj es de jratsta Bewies doafaa, daut Jehova ons val
¨
raakjent.
1-2. (a) Waut vonne Jeschenkja sent fa ons besonda wieetvoll?
(b) Woosoo kjenn wie sajen, daut daut Leesjelt daut wieetvolste Jeschenkj es, waut daut jeft?
48
WAUT ES DAUT LEESJELT?
Daut Leesjelt es daut, wuaderch Jehova de Menschen
¨
raden deit, aulsoo von de Sind un dan Doot friemoakt
(Efeesa 1:7-8). Daut wie vestonen kjennen, waut daut met
daut Leesjelt opp sikj haft, mott wie aun daut trigjdenkjen, waut em Goaden Eden passieed. Wie motten
¨
weeten, waut Adam derch siene Sind aules vespald.
Ieescht mau dan woat ons daut kloa sennen, wuarom
daut Leesjelt fa ons soo wieetvoll es.
¨
4 Aus Jehova Adam muak, jeef hee am volkomnet Lawen. Daut wia waut sea wieetvollet. Adam haud eenen
volkomnen Kjarpa un een volkomnet Vestaunt. Daut
bediet, dee wudd kjeenmol sennen krank ooda oolt je¨
worden, un wudd haben kunt eewich lawen. Dee haud
uk een besondret Veheltnis to Jehova. De Schreft sajcht,
¨
Adam wia een “San von Gott” (Lukas 3:38, NW). Tweschen Adam un Jehova wia daut soo aus bie eenen
¨
¨ ¨
leeftoljen Voda un sienen San, waut sikj val raakjnen. Je¨
¨
¨
hova rad met Adam, hee jeef dan goode Oabeit un sad
¨
dan uk, waut hee von am haben wull (1. Mose 1:28-30;
2:16-17).
5 Adam wia soo jemoakt, daut dee Gott likjend (1. Mose
1:26). Daut bediet nich, daut Adam soo leet aus Gott.
En daut ieeschte Kapitel hab wie jelieet, daut Jehova een
onsechtboara Jeist es (Johanes 4:24). Jehova haft aulsoo
nich eenen Kjarpa von Fleesch un Bloot, soo aus wie ha¨
ben. Adam likjend Gott en dan Stekj, daut dee soone
Ieejenschoften haud aus dee, soo aus Leew, Weisheit, Jerajchtichkjeit un Macht. Adam likjend Gott uk doarenn,
3
3. Waut es daut Leesjelt? Waut mott wie weeten, daut wie vestonen
kjennen, woo wieetvoll daut es?
¨
4. Woo wia daut volkomne Lawen, waut Adam haud?
5. Waut es doamet jemeent, wan daut sajcht, daut Adam Gott likjnen
deed?
Woo Gott de Menschen derch Christus rat
49
daut dee sienen frieen Wellen haud. Daut meent, dee
¨
kunn sikj selfst walen, aus dee daut rajchte doonen wull
ooda nich. Dee wia nich soo aus eene Maschien, waut
bloos daut deit, to waut eena dee enstalt. Wan Adam sikj
¨
jewalt haud, Gott to jehorchen, wudd dee haben kunt opp
¨
emma em Paradies oppe Ieed lawen.
6 Oba Adam wia Gott ojjehuarsom un wort toom Doot
¨
veuadeelt. Siene Sind kjeem dan sea dia to stonen. Dee
wort onvolkomen un velua aul daut goode, waut hee
haud, aus hee noch volkomen wia (1. Mose 3:17-19). Oba
nich mau daut: Uk siene Nokomen wudden krakjt soo onvolkomen sennen aus hee. Gott sien Wuat sajcht: “Soo
aus derch eenen Mensch [Adam] de Sind en de Welt nenn
¨
kjeem un derch de Sind de Doot, soo haft sikj de Doot awa
aule Menschen jespreet, wiels see aula sindijden” (Reema
5:12). Soo es daut: Wie haben aula von Adam de Sind met¨
jeorwen. Doawaajen sajcht daut enne Schreft, daut Adam
sikj selfst uk siene Nokomen aus Sklowen aun de Sind
¨
un dan Doot “vekoft” haft (Reema 7:14). Fa Adam un Eva
jeef daut kjeene Hopninj mea, wiels dee mootwellich Gott
¨
ojjehuarsom wieren. Oba woo es daut met dee aare Nokomen, wua wie uk met en sent?
7 Jehova kjeem de Menschheit met daut Leesjelt to
Help. Waut es een Leesjelt? Daut kaun tweeatlei sennen.
Eemol es daut de Pries, waut eena tolen mott, om waut
¨
trigjtokjeepen ooda wam frietokjeepen, soo aus eenen Jefangnen. No de Schreft no es een Leesjelt uk de Somm,
waut de Kosten von waut dakjt. Daut es biejlikj soo, aus
¨
wan eena een Ojjlekj veuasoakt un dan Schoden betolen
¨
mott. Dee mott krakjt de Somm jawen, waut de Schoden
kost.
¨
6. Waut velua Adam, aus dee Gott ojjehuarsom wia? Woo wieren dan
siene Nokomen doavon betroffen?
7-8. Waut es met een Leesjelt jemeent?
50
8 Derch siene Sind haft Adam eenen grooten Schoden
¨
¨
veuasoakt. Derch dan sent wie aula aun de Sind un dan
Doot veskloft. Woo kaun dis Schoden wada jedakjt ooda
betolt woaren, soo daut wie kjennen friekomen? See wie
mol, woo Jehova een Leesjelt veschauft haft, un woo ons
daut kaun togood komen.
WOO JEHOVA DAUT
LEESJELT VESCHAUFT
¨
9 Daut volkomne Menschenlawen,
waut Adam derch
¨
¨
de Sind vespalt haft, jinkj nich eefach met daut Lawen
von eenen onvolkomnen Mensch trigjtokjeepen (Psalm
¨
49:8-9). Doa wia een Leesjelt needich, waut krakjt soo val
¨
wieet wia aus daut volkomne Menschenlawen. Dit wia
daut, waut Jehova siene jerajchte Jesazen velangden. Soo
¨
¨
aus de Schreft sajcht: “Een Lawen fa een Lawen” (5. Mose
¨
19:21). Met waut wudd aulsoo daut volkomne Lawen gonen trigjtokjeepen? Bloos met een aundret volkomnet
¨
Lawen. Daut wia daut eensich paussende Leesjelt (1. Ti¨
motaus 2:6).
10 Woo veschauft Jehova daut Leesjelt? Dee schekjt
eent von siene volkomne Enjel no de Ieed. Daut wia oba
¨
nich bloos irjent een Enjel. Hee schekjt dan, waut hee
¨
¨
daut mieeschte raakjend, sienen ieeschten San (1. Johanes
¨
4:9-10). Disa wia reed, dan Himmel to veloten un oppe
¨
Ieed to komen (Filippa 2:7). Soo aus wie en daut vaaje Kapitel jeseenen haben, bewirkjt Jehova derch een Wunda,
¨
daut Maria schwanga wort un sienen San to Welt brocht.
Derch Gott sienen heiljen Jeist wort Jesus aus een volkomna Mensch jebuaren, onen daut dee de Sind metorf
(Lukas 1:35).
9. Waut fa een Leesjelt wia doa needich?
10. Woo veschauft Jehova daut Leesjelt?
51
11 Woo kunn een eensja Mensch daut Leesjelt fa millionende Menschen betolen? Aule Menschen sent je bloos
¨
¨
doawaajen aus Sinda jebuaren, wiels dee de Sind un dan
Doot von Adam metjeorwen haben. Aus Adam sindijd, ve¨
lua hee daut volkomne Lawen un kunn daut nich mea
¨
aun siene Nokomen wiedajawen. Jesus oba, dee enne
Schreft “de latsta Adam” jenant woat, haud een volkom¨
net Lawen un deed kjeenmol sindjen (1. Korinta 15:45).
Dee kjeem, om ons to raden un daut wada trigjtokjee¨
pen, waut Adam vespalt haud. Soo wia Jesus soo to sajen
¨
en Adam siene Stad. Doaderch, daut dee Gott gaunz un
¨
goa jehuarsom wia un sien volkomnet Lawen hanjeef, be¨
told dee dan Pries fa Adam siene Sind. Soo jeef daut wada
Hopninj fa Adam siene Nokomen (Reema 5:19; 1. Korinta
15:21-22).
¨
12 Enne Schreft kjenn wie nolasen,
woo Jesus ver sienen
¨
Doot lieden must. Dan wort grausom met de Pitsch vekjielt, dan aum Pol jenoagelt un doa must dee kjemmavoll stoawen (Johanes 19:1, 16-18, 30; see uk opp de Sieden 204-206). Wuarom wia daut needich, daut Jesus soo
sea lieden must? Soo aus wie noch seenen woaren, haft de
Soton behaupt, kjeen Mensch wudd Jehova tru bliewen,
¨
wan dan aufjeprooft wort. Jesus bleef oba tru, uk wan
¨
dee val lieden must. Soo bewees dee, daut daut nich soo
wia, waut de Fient behaupt haud, un daut een volkomna Mensch ut sienen ieejnen Wellen Gott volstendich tru
bliewen kaun, endoont waut de Fient aules deit. Jehova
¨
¨
mott sikj werkjlich sea awa sienen leewen San jefreit haben (Spricha 27:11).
¨
13 Woo wort daut Leesjelt betolt? Aun dan
14. Dach en
11. Woo kunn een eensja Mensch daut Leesjelt fa millionende Menschen betolen?
¨
12. Waut wort doaderch bewasen, daut Jesus soo lieden must?
13. Woo wort daut Leesjelt betolt?
Jehova jeef sienen
¨
eensjen San aus een
Leesjelt fa ons
53
de judische Moonat Nissan aune 33 e. o. T. leet Gott daut
¨
too, daut sien volkomna San hanjerecht wort. Soo jeef Je¨
sus sien volkomnet Lawen aus Mensch “een un fa aule¨
mol” han (Hebraa 10:10). Dree Doag lota wuak Jehova Jesus opp aus eenen Jeist. Trigj em Himmel jeef Jesus Gott
¨
soo to sajen sien volkomnet Menschenlawen, waut hee
¨
fa Adam siene Nokomen jeopfat haud (Hebraa 9:24). Jehova neem daut aus daut Leesjelt aun, waut needich wia,
¨
om de Menschheit von de Sind un dan Doot frietomoaken (Reema 3:23-24).
WOO DAUT LEESJELT
ONS TOGOOD KJEMT
14 Wie sent aules Sinda, oba derch daut Leesjelt kjenn
¨ ¨
wie val Saajen kjrieen. Well wie mol seenen, woo ons daut
togood komen kaun.
¨
¨
15 Ons kjennen de Sinden vejaft
woaren. Waajen wie onvolkomen sent, es daut fa ons nich leicht, daut rajch¨
te to doonen. Em raden uk em doonen doo wie foaken
sindjen. Oba derch Jesus sien Opfa kjennen ons de “Sin¨
den vejaft” woaren (Efeesa 1:7-8). Doatoo motten ons
onse Sinden oba opp iernst leet sennen. Wie motten uk
¨
deemootich Jehova om Vejawunk bedden un motten en¨
¨
seenen, daut de Vejawunk bloos derch daut Leesjelt maajlich es (1. Johanes 1:8-9).
16 Een reinet Jewessen ver Gott. Met een schlajchtet Jewes¨
sen woat eena leicht mootloos un feelt sikj toom awajen.
¨
Oba wiels ons derch daut Leesjelt kjennen de Sinden vejaft
woaren, kjenn wie Jehova met een reinet Jewessen deenen,
¨
uk wan wie onvolkomen sent (Hebraa 9:13-14). Soo kjenn
¨
14-15. Waut mott wie doonen, daut ons kjennen de Sinden vejaft
woaren?
16. Wuaderch kjenn wie Gott met een reinet Jewessen deenen? Woo
wieetvoll es daut, een reinet Jewessen to haben?
Wie kjennen onse
Dankboakjeit fa
daut Leesjelt
doaderch wiesen,
¨
daut wie mea awa
Jehova lieren
¨
wie met een frieet Jewessen to Jehova baden un am au¨
les sajen, waut ons oppem Hoaten licht (Hebraa 4:14-16).
Wan eena een goodet Jewessen haft, es eena ennalich to¨
frad, feelt sikj mea wieet un eenem jeit daut scheena.
¨
17 De Hopninj, eewich em Paradies oppe Ieed to lawen.
¨
“De Loon dan de Sind tolt es de Doot”, sajcht daut en
Reema 6:23. Un doahinja sajcht daut: “Gott oba schenkjt
¨
daut eewje Lawen en Christus Jesus, onsen Harn.” En daut
dredde Kapitel en dit Buak hab wie aul jeseenen, woo
¨
wundascheen daut Lawen em Paradies oppe Ieed sen¨
nen woat (Openboarunk 21:3-4). Daut eewje Lawen es
¨
bloos maajlich, wiels Jesus fa ons jestorwen es. Daut wie
dit kjennen deelhauftich woaren, mott wie wiesen, daut
wie fa daut Leesjelt uk dankboa sent.
WOO KJENN WIE WIESEN,
DAUT WIE DANKBOA SENT?
18 Wie haben werkjlich Uasoak, Jehova dankboa to sen¨
nen fa daut Leesjelt. Een Jeschenkj es besonda val wieet,
¨
¨
wan daut dan, waut ons daut schenkjt, val Mieej ooda Tiet
¨
17. Waut es doaderch maajlich, daut Jesus fa ons jestorwen es?
18. Wuarom kjenn wie Jehova fa daut Leesjelt sea dankboa sennen?
55
¨
jekost haft. Feel wie ons nich sea jeieet, wan doa waa opp
¨ ¨
soone Wajch ons wiest, daut dee ons val raakjent? Daut
Leesjelt es von aule Jeschenkja daut dieeschte, wiels Gott
¨
¨
doafaa daut wieetvolste jejaft haft, waut hee haud. En Johanes 3:16 sajcht daut: “Gott seine Leew fa dise Welt es
¨
soo groot, daut hee sienen eensjen San jeef”. Daut Leesjelt
¨
es de jratsta Bewies doafaa, daut Jehova ons sea leeft. Un
¨
¨
uk Jesus raakjent ons sea val, dan hee wia reed, fa ons to
stoawen (Johanes 15:13). Wie kjennen ons aulsoo secha
sennen, daut jiedra eena von ons bie Jehova un Jesus sea
¨
val wieet es (Galata 2:20).
19 Woo kjenn wie dan nu wiesen, daut wie Gott fa daut
Leesjelt dankboa sent? Eemol doaderch, daut wie mea
¨
awa Jehova lieren (Johanes 17:3). Doatoo mott wie de
Schreft studieren, soo aus met de Help von dit Buak. Je
¨
¨
¨
bata wie Jehova kjanen, je mea woa wie dan raakjnen. Un
¨
soo woa wie noch mea daut doonen wellen, waut dan jefelt (1. Johanes 5:3).
20 Wiesen, daut wie aun daut Leesjelt jleewen. Von Jesus
¨
¨
¨
¨
sajcht daut: “Waa aun dan San jleeft, haft daut eewje Lawen” (Johanes 3:36). Woo kjenn wie wiesen, daut wie aun
¨
Jesus jleewen? Auleen to sajen, daut wie aun dan jleewen,
rieekjt nich too. Soo aus Jakobus 2:26 sajcht, “es de Gloowen onen Woakjen doot.” Woara Gloowen es aulsoo aun
onse Woakjen to seenen. Onsen Gloowen aun Jesus wies
¨
wie doaderch, daut wie am em raden uk em haundlen
proowen notodoonen (Johanes 13:15).
¨
¨
21 Aule Joa dan
Harn sien Owentmol hoolen. Dan Owent
¨
aun dan 14. Nissan aune 33 e. o. T. fieed Jesus eene Feia en,
¨
waut enne Schreft “dan Harn sien Owentmol” jenant
19-20. Woo kjenn wie wiesen, daut wie daut Leesjelt schazen?
¨
21-22. (a) Wuarom sell wie jieda Joa dan Harn sien Owentmol hoo¨
len? (b) Waut woa wie en de naakjste beid Kapitels lieren?
56
¨
woat (1. Korinta 11:20; Mataus 26:26-28). Daut woat uk
daut Aundenkjen aun Christus sienen Doot jenant. Dise
Feia sull de Apostel un aule Christen doaraun denkjen hal¨
¨
pen, daut Jesus sien volkomnet Lawen aus Leesjelt jejaft
¨
haft. Hee sad: “Doot dit om aun mie to denkjen” (Lukas
22:19). Daut Owentmol halpt ons, aun de groote Leew to
¨
denkjen, waut Jehova un Jesus ons bewasen haben. Wan
wie daut jieda Joa hoolen, wies wie, daut wie daut Leesjelt
schazen.1
22 Daut Leesjelt es werkjlich een wieetvollet Jeschenkj
von Jehova (2. Korinta 9:14-15). Daut kaun soogoa de Ve¨
storwne togood komen. En daut saste un sawende Kapitel
woa wie seenen, woo.
¨
1 Opp de Sieden 206-208 jeit noch mea notolasen von daut
Owentmol.
ˇ Derch daut Leesjelt moakt Jehova de Mensch¨
heit von de Sind un dan Doot frie (Efeesa 1:7-8).
ˇ Jehova veschauft daut Leesjelt doaderch, daut
¨
hee sienen eensjen San no de Ieed schekjt, daut
dee fa ons storf (1. Johanes 4:9-10).
ˇ Derch daut Leesjelt kjennen ons de Sinden
¨
vejaft woaren, wie kjennen een reinet Jewessen
haben un haben de Hopninj opp daut eewje
¨
Lawen (1. Johanes 1:8-9).
ˇ Wie kjennen onse Dankboakjeit fa daut Leesjelt
¨
doaderch wiesen, daut wie mea awa Jehova
lieren, daut wie onsen Gloowen aun daut Leesjelt derch onse Woakjen wiesen, un daut wie
¨
aule Joa dan Harn sien Owentmol hoolen
(Johanes 3:16).
DAUT 6. KAPITEL
Wua sent dee,
waut jestorwen sent?
Waut woat met ons, wan wie stoawen?
Wuarom stoaft de Mensch?
Wuarom es daut goot to weeten,
¨
woo sikj daut met dan Doot vehelt?
¨
AUL dusende Joaren denkjen Menschen awa soone Froagen
¨
aus dise no. Un daut es uk wichtich, sikj doarawa Jedanken to
moaken, wiels daut betraft ons aula.
¨
2 En daut vaaje
Kapitel hab wie jeseenen, woo Jesus Chris¨
tus sien Opfa daut maajlich moakt, daut wie mol kjennen
¨
eewich lawen. De Schreft sajcht uk verut: “Doa woat kjeen
Doot . . . mea sennen” (Openboarunk 21:4). Oba noch mott
¨
wie aula stoawen. “Dee waut lawen, weeten daut see stoawen”, schreef de weisa Kjennich Salomo (Liera 9:5). Em aul¨
jemeenen well de Mensch lawen un nich stoawen. Un doch
moakt eena sikj Jedanken, waut met ons es, wan wie doot
sent.
¨
¨
¨
¨
3 Wan doa waa
stoaft, dan wie val jeraakjent haben, es
daut sea truarich. Veleicht denkj wie bie ons: “Wua es dee
nu? Mott dee lieden? Paust dee no ons opp? Kjenn wie
¨
¨
waut fa dan doonen? Woa wie dan noch mol wada seenen?”
Doa woat veschiednet jelieet. Eenje lieren, de Goode komen
em Himmel nenn un de Schlajchte en daut Halenfia. Aundre wada lieren, daut de Menschen, waut stoawen, no eene
¨
¨
¨
Jeistawelt komen un sikj dort met aare Vaafoaren bejaajnen.
¨
¨
¨
1-3. Awa waut denkjen vale no, wan doa waa stoaft? Waut woat doa
aules jelieet?
58
Noch aundre jleewen, de Vestorwne komen no een Doodenrikj, woaren doa jerecht un komen dan met eenen aundren
Kjarpa wada to Welt.
¨
4 Dise Lieren sent en een Stekj aula awareen,
un daut es,
¨
daut doa waut vom Mensch wiedalaft, wan de Kjarpa stoaft.
¨
Schia aule Gloowes sent sikj aul von jeehaa doarenn eenich,
daut de Mensch nom Doot opp irjent eene Wajch wieda¨
laft, aulsoo seenen, hieren un denkjen kaun. Oba kaun daut
sennen? Wiels seenen, hieren un denkjen henjt doch aules
von daut Vestaunt auf. Wan eena stoaft, hieet daut Vestaunt
opp met oabeiden un doamet veschwinjen uk de Jedanken
un Jefeelen; dee sent noanich mea, dee sent eefach wajch.
WAUT PASSIEET WERKJLICH BIEM DOOT?
Jehova haft aules jemoakt, uk daut Vestaunt, un hee weet
gaunz krakjt, waut biem Doot passieet. Derch de Schreft lat
hee ons weeten, waut met de Vestorwne es. Dee lieet, daut
wan de Mensch jestorwen es, dan es dee nich mea. De Doot es
¨
¨
¨
daut Jaajendeel von Lawen. Waa jestorwen es, kaun nich see¨
nen, nich hieren uk nich denkjen. En dan Mensch es nuscht,
¨
waut doa wiedalaft, wan dee stoaft. Dee haft kjeene onstoafelje Seel uk kjeenen onstoafeljen Jeist.1
¨
6 Soo aus de Kjennich Salomo schreef, weeten de Lawend¨
je, daut see stoawen. Un dee sad uk: “Oba de Vestorwne wee¨
ten nuscht.” Salomo erkjlaad daut dan noch wieda, woo sikj
daut met de Vestorwne vehelt. Dee schreef, daut dee kjee¨
¨
nem mea kjennen goot sennen ooda jaajenaun sennen. Waa
doot es, kaun “nuscht doonen ooda denkjen, nuscht vestonen ooda weis omgonen” (Liera 9:5-6, 10). Uk en Psalm
146:4 schrift daut, wan de Menschen ieescht doot sent, “es
5
1 Opp de Sieden 208-211 woat utjelajcht, waut de “Seel” un de
“Jeist” sent.
¨
4. En woon Stekj sent vale Gloowes sikj eenich?
¨
5-6. Waut lieet de Schreft, waut met dan Mensch es, wan dee jestorwen es?
Wua sent dee, waut jestorwen sent?
¨
¨
¨
daut met aul aa Vaanamen jewast.” Wan wie
¨
stoawen, laft von ons nuscht wieda, nich de
¨
Kjarpa uk nich waut aundret. Met daut Lawen es daut soo aus met de Flaum von een
Taulchlicht. Wan eena dee utpust, brent dee
¨
nich irjentwua aundatwaajen wieda. Dee es
eefach ut.
¨
¨
¨
WAUT JESUS AWA DAN DOOT SAD
¨
7 Uk Jesus Christus rad
doavon, woo daut
met de Doodje steit. Aus sien gooda Frint
¨
Lazarus jestorwen wia, sad hee to siene Jinja: “Ons Frint Lazarus schlapt”. De Jinja
¨
dochten, Lazarus schleep, waajen dee krank
¨
wia. Oba daut meend Jesus nich. Doawaa¨
jen sad hee: “Lazarus es jestorwen” (Joha- Wua es de Flaum
¨
¨
nes 11:11-14). Jesus vejlikjt dan Doot met
jeblawen?
schlopen. Lazarus wia aulsoo nich em Him¨
mel uk nich enne Hal. Dee bejaajend sikj uk nich met
¨
Enjel ooda Vaafoaren. Un dee wort uk nich aus een aundra
Mensch wadajebuaren. Lazarus deed eefach em Doot ruen,
¨
soo aus wudd dee haben faust jeschlopen, onen daut dan
¨
waut jedreemt haud. Uk en aundre Schreftstaden woat de
Doot met schlopen vejlikjt. Biejlikj aus de Jinja Stefanus
dootjesteenicht wort, sajcht daut eefach, daut hee enschleep
(Aposteljeschicht 7:60). Un uk de Apostel Paulus schreef von
eenje, waut aul jestorwen wieren, daut dee wieren “enjeschlopen” (1. Korinta 15:6).
¨
8 Wull Gott haben, daut de Menschen sullen stoawen? Na,
Jehova muak de Menschen, daut dee sullen fa emma oppe
¨
Ieed lawen. Soo aus wie en dit Buak aul jelieet haben, haud
Jehova fa de ieeschte Menschen een wundascheenet Paradies
¨
7. Met waut vejlikjt Jesus dan Doot?
8. Woosoo weet wie, daut Gott nich haben wull, daut de Menschen
sullen stoawen?
60
¨
jemoakt un jeef dee volkomnet Lawen. Jehova wull bloos
¨
daut goode fa dee. Wenschen leeftolje Elren sikj, daut aare
Kjinja oolt woaren un stoawen? Secha nich. Jehova es uk een
leeftolja Voda. Dee wull, daut siene Kjinja daut oppe Ieed fa
emma sull scheen gonen. Daut sajcht enne Schreft, Jehova
¨
haft de Menschen de Eewichkjeit en aa Hoat jelajcht (Liera
¨
3:11, NW). Gott haft ons soo jemoakt, daut wie dan Wunsch
¨
¨
haben, fa emma to lawen. Un dee haft daut uk maajlich jemoakt, daut daut noch mol woat soo sennen.
Jehova muak de Menschen,
daut dee fa emma oppe
¨
Ieed lawen sullen
61
WUAROM DE MENSCH STOAFT
Wuarom mott wie dan stoawen? Denkj wie mol aun de
Tiet trigj, aus daut noch mau bloos twee Menschen oppe
Ieed jeef. De Schreft sajcht: “Un Gott de HAR muak de veschiedne Beem, dee goot leeten un scheene Frucht druagen”
(1. Mose 2:9). De Menschen kunnen oba nich von aule Beem
¨
aten. Jehova haud to Adam jesajcht: “Du doascht von irjent
¨
¨
eenen Boom em Goaden aten, oba von dam Boom, dee daut
¨
¨
Vestentnis jawen kaun, waut goot un schlajcht es, von dam
¨
saust du nich aten, wiels daut woat onbedinjt dienen Doot
brinjen” (1. Mose 2:16-17). Dit Jeboot wia nich schwoa to
¨
¨
hoolen, wiels daut jeef vale Beem, wua dee von aten kunnen.
¨
Wan see wudden Gott jehorchen, kunnen see doaderch aare
Dankboakjeit bewiesen. Schlieslich haud je dee an aules je¨
¨
¨
jaft, soogoa volkomnet Lawen. Derch aaren Jehuarsom wud¨
den dee uk kjennen wiesen, daut see aaren himlischen Voda
achten deeden un sikj jieren leeten von am aunleiden.
¨
10 Oba Adam un Eva walden
sikj, Jehova nich to jehorchen. Woo kjeem daut? De beesa Fient fruach Eva derch
eene Schlang: “Haft Gott werkjlich jesajcht, daut jie von ir¨
jent een Boom nich aten sellen?” Un Eva auntwuad: “Wie
¨
derwen von de Frucht von de Beem em Goaden aten, oba
¨
¨
¨
Gott sad: Jie sellen nich Frucht von dam Boom aten,
¨
dee medden em Goaden steit. Jie sellen doa nich von aten
¨
un dan nich emol aunschieren, soo daut jie nich stoawen”
(1. Mose 3:1-3).
¨
11 “Jie woaren goanich stoawen”, sad
de Fient. “Gott weet,
¨
daut soo boolt aus jie doavon aten, woaren june Uagen op
sennen, un jie woaren soo aus Gott sennen, un weeten, waut
goot un waut schlajcht es” (1. Mose 3:4-5). De Fient wull Eva
9
9. Waut haud Jehova Adam aufjesajcht? Wuarom wia dit Jeboot nich
too strenj?
10-11. (a) Woo kjeem daut, daut de ieeschte Menschen Gott ojjehuarsom wieren? (b) Wuarom wia daut soo eene iernste Sach, daut
Adam un Eva ojjehuarsom wieren?
62
enbillen, daut wudd ar toom gooden sennen, wan see von de
vebodne Frucht eet. Dee behaupt, Eva kunn selfst entscheiden, waut rajcht un orrajcht wia, un see kunn doonen, waut
ar jankad. De Fient behaupt uk, Jehova haud an nich de
Woarheit jesajcht, waut werkjlich passieren wudd, wan see
¨
von de Frucht eeten. Eva jleewd dan Fient daut. See plock
¨
von de Frucht un eet. Lota jeef see uk aaren Maun doavon
un uk dee eet. Dee beid wieren nich oschuldich. Dee wisten
sea goot, daut see waut deeden, waut Gott an veboden haud.
¨
¨
Mootwellich awatraden dee een eefachet Jeboot, waut nich
¨
to strenj wia. Doamet weesen dee, woo weinich see aaren
leeftoljen Voda em Himmel achten deeden. Soo waut kunn
Jehova nich tochloten!
Adam wia von Ieed jemoakt
un wort wada to Ieed
63
¨
Saj wie mol, doa sent eene Lied, waut aare Kjinja sea leeftolich oppjetrocken haben, oba de Kjinja woaren ojjehuar¨
¨
som un wiesen, daut see aare Elren nuscht mea raakjnen uk
nich achten. Woo wudden de Elren sikj nu feelen? Woo mott
¨
Jehova sikj dan jefeelt haben, aus Adam un Eva sikj jaajen am
stalden?
13 Wiels Adam un Eva ojjehuarsom wieren, hauden dee
¨
daut nich mea vedeent, daut Jehova an eewich aum lawen
hilt. Dee storwen, krakjt soo aus Gott daut jesajcht haud, un
¨
¨
wieren nich mea. Dee lawden nich irjentwua aundatwaajen
¨
wieda. Daut weet wie, wiels Jehova sad to Adam, aus dee jesindicht haud: “Du [woascht] stoawen un wada to Ieed woaren. Du best von de Ieed jenomen, un du woascht wada Ieed
woaren” (1. Mose 3:19). Gott haud Adam von Ieed jemoakt
(1. Mose 2:7). Adam wia ea nich jewast. Un wan dee ieescht
jestorwen wia, wudd daut wada krakjt soo sennen: Dee wudd
eefach nich mea sennen. Daut wia, waut Jehova meend, aus
¨
hee sad, Adam wudd wada to Ieed woaren. Dee wudd eefach
bloos doot sennen, soo aus de Ieed, von dee hee jemoakt
wia.
¨
14 Adam un Eva wudden vondoag noch lawen,
wan dee
nich wieren ojjehuarsom jewast. Oba dee deeden sindjen un
musten stoawen. Un uk wie motten aula stoawen, wiels wie
¨
de Sind un dan Doot von Adam metjeorwen haben (Reema 5:12). De Sind es soo aus eene schlemme metjeorwne
¨
Krankheit, wua kjeena von veschoont blift. Doawaajen mott
jiedra eena stoawen. De Doot es een Fluch. Daut es nich ons
Frint, daut es ons Fient (1. Korinta 15:26). Kjenn wie Jehova
nich dankboa sennen, daut dee fa daut Leesjelt jesorcht haft,
om ons ut dise schlemme Loag to raden?
12
12. Woo mott Jehova daut jegonen haben, aus Adam un Eva ojjehuarsom wieren? Wuamet jeit daut to vejlikjen?
¨
13. Waut sad Jehova, waut met Adam passieren wudd, wan dee storf?
Waut meend dee doamet?
14. Wuarom mott wie aula stoawen?
64
DAUT
DE WOARHEIT
¨ ES WICHTICH,
¨
AWA DAN DOOT TO WEETEN
15 Soo aus wie jeseenen haben, lieet de Schreft nich, daut
de Vestorwne lieden motten. Daut to weeten es werkjlich
een Troost. Wie brucken uk kjeene Angst haben fa de Doodes, wiels dee kjennen ons nuscht aundoonen. Wie kjennen
nuscht fa dee doonen un dee uk nich fa ons. Wie kjennen uk
¨
¨
¨
nich met dee raden un dee kjennen nich met ons raden. Vale
Gloowesliera behaupten, see kjennen waut fa de Vestorwne
¨
¨
doonen, un vale jleewen dee daut un betolen dee doafaa.
¨
¨
Oba wan eena de Woarheit awa dan Doot weet, kjennen dee
eenem nich hinjat Licht fieren.
¨
16 Waut woat en diene Kjoakj awa
de Vestorwne jelieet?
Stemt daut met de Schreft? En de mieeschte Gloowes woat
nich de Woarheit jelieet. Wuarom nich? Wiels de Fient doa
¨
mankjespalt haft. Dee brukt de faulsche Gloowes, om de
¨
Menschen entobillen, daut de Seel nom Doot wiedalaft. Met
¨
soone Laajes aus dit well de Soton de Menschen von Jehova
Gott wajchbrinjen. Woo krakjt deit dee daut?
17 En eenje Gloowes woat je jelieet, daut de schlajchte
Menschen noch mol woaren eewich em Fia brennen. Dise
Lia moakt Gott eenen schlajchten Nomen. Jehova es een
leeftolja Gott un wudd niemols Menschen opp soone Wajch
¨
kjwalen (1. Johanes 4:8). Waut wurscht du biejlikj von eenen Voda hoolen, dee de Haunt von sien Kjint em Fia nen¨
helt, om daut to strofen? Wurscht du dan waut achten ooda
¨
wellen irjentwaut met dan to doonen haben? Wurscht du
nich ea denkjen: “Waut es daut oba fa een grausomet Stekj
Mensch?” Oba de Fient well ons enbillen, daut Jehova noch
¨
val grausoma es, un Menschen von Eewichkjeit to Eewich¨
kjeit em Fia kjwalt.
¨
¨
15. Wuarom
es daut¨ een Troost, de Woarheit
¨
¨ awa dan Doot
¨ to weeten?
16. Waa haft bie vale Gloowes mankjespalt? Waut fa Laajes haft dee
vebreet?
17. Wuarom moakt de Lia von de eewje Kwol Jehova eenen schlajchten Nomen?
65
Derch aundre Gloowes wada well de Soton Menschen
enbillen, daut de Vestorwne nu Jeista sent un veieet motten.
¨
Dee lieren, daut de Jeista von de Vestorwne entwada majcht¨
je Frind sent ooda schrakjelje Fiend, un vale Menschen jleewen daut. Dee ferchten sikj fa de Doodje ooda veieren dee
¨
un baden dee aun. Oba de Schreft lieet, daut de Vestorwne
¨
schlopen, un daut wie bloos Jehova, dan woaren Gott, aun¨
baden sellen. Hee es dee, waut ons jemoakt haft un fa ons
sorcht (Openboarunk 4:11).
¨
¨
19 Wan wie de Woarheit awa
dan Doot weeten, kjenn wie
¨
met soone Laajes nich veleit woaren. Wie kjennen dan uk
¨
aundre Lieren ut de Schreft bata vestonen. Biejlikj wan wie
¨
¨
weeten, daut de Vestorwne nich aundatwaajen wiedalawen,
¨
kjenn wie bata vestonen, wuarom ons en de Schreft daut
¨
eewje Lawen oppe Ieed vesproaken woat.
¨
20 Lang trigj sad
de jerajchta Hiob mol: “Wan een Mensch
¨
stoaft, kaun dee noch wada lawen?” (Hiob 14:14). Kaun aul¨
soo een Mensch, waut em Doot schlapt, wada toom lawen
¨
komen? Daut, waut de Schreft hiatoo lieet, jeft eenem val
¨
Troost. Oba daut woa wie en daut naakjste Kapitel seenen.
18
¨
18. Wuarom jleewen eenje, de Vestorwne motten aunjebat?
¨
19. Waut kjenn wie bata vestonen, wan wie weeten, waut met de Vestorwne es?
¨
20. Waut woa wie en daut naakjste Kapitel lieren?
ˇ De Vestorwne kjennen nich seenen, nich
hieren uk nich denkjen (Liera 9:5).
ˇ De Vestorwne ruen; dee motten nich lieden
(Johanes 11:11).
ˇ Wie motten stoawen, wiels wie de Sind
von Adam metjeorwen haben
(Reema 5:12).
DAUT 7. KAPITEL
De Hopninj fa dee, waut
jestorwen sent
Woo weet wie, daut daut opp iernst woat
¨
een Oppstonen vom Doot jawen?
Well Jehova de Vestorwne
wada oppwakjen?
¨
Waa woat vom Doot oppstonen?
¨
¨
¨
val stoakja es un val dolla ranen kaun aus du. Un du weetst,
dee woat met die kjeen Erboarmen haben. Du hast jeseenen, woo dee aul eenje von diene Frind omjebrocht haft. Du
ranst, waut du kaust, oba dee kjemt die emma noda. Daut
schient soo, doa es kjeen rom. Doch met eemol plazlich es
¨
doa eena biesied die, waut val stoakja es aus dien Fient. Un
dee vesprakjt die, hee woat die raden. Woo leicht du die nu
feelst!
2 Ons es soo to sajen aula soo een Fient hinjaraun. Soo aus
¨
wie en daut vaaje Kapitel jeseenen haben, lieet de Schreft,
¨
daut de Doot ons Fient es. Kjeena kaun sikj von dan utem
Stich brinjen. De mieeschte von ons haben aul jeseenen,
¨
woo dee leewe Frind daut Lawen jenomen haft. Doch Jeho¨
va haft val mea Macht aus de Doot. Hee es jroz deejanja,
¨
waut ons to Help kjemt, un uk aul bewasen haft, daut hee
¨
¨
disen Fient wiet awalaajen es. Hee haft vesproaken, daut hee
¨
¨
dan Doot eent un fa aulemol awatsied schaufen woat. Daut
STAL die mol vaa, die es een beesa Mensch hinjaraun, waut
1-3. Waut fa een Fient es ons aula hinjaraun? Wuarom es daut een
¨
¨
groota Troost, waut de Schreft doarawa lieet, waut met dan Doot un
de Vestorwne passieren woat?
De Hopninj fa dee, waut jestorwen sent
67
sajcht: “De latsta Fient, dee venicht woat, es de Doot” (1. Korinta 15:26). Es daut nich scheen to weeten?
3 Jehova haft vesproaken, daut de Vestorwne noch mol
wada woaren oppstonen (Jesaja 26:19). Hee woat dee toom
¨
¨
¨
lawen brinjen. Kaust du die vaastalen, woo val Freid daut
¨
¨
jawen woat? Om daut wie dit Vespraakjen noch mea schazen kjennen, well wie ieescht mol seenen, woo ons daut jeit,
¨
wan doa waa stoaft.
¨
¨
¨
¨
WAN DOA WAA STOAFT, DAN WIE VAL RAAKJNEN
¨
¨
¨
¨
4 Es doa mol waa
jestorwen, dan du val jeraakjent hast?
Eena feelt sikj dan soo machtloos un weet fa Trua nich ut
¨
noch en. Jroz dan bruck wie dan Troost ut de Schreft daut
dolste (2. Korinta 1:3-4). De Schreft halpt ons vestonen, woo
¨
Jehova un Jesus feelen, wan doa waa stoaft. Jesus, dee krakjt
¨
¨
soo es aus sien Voda, weet, woo daut es, wam derch dan Doot
to velieren (Johanes 14:9). Jesus besocht foaken Lazarus un
¨
dan siene Sestren Maria un Marta, wan hee en Jerusalem wia.
Dee wonden doa dicht bie en daut Darp Betanien un wieren
groote Frind aun Jesus. De Schreft sajcht: “Jesus wia Marta un
¨
aare Sesta un Lazarus goot” (Johanes 11:5). Oba soo aus wie
¨
en daut vaaje Kapitel sagen, storf Lazarus.
5 Woo jinkj Jesus daut, aus sien Frint jestorwen wia? Jesus
¨
kjeem no de Stad, wua Lazarus siene Frind un Aunjehiee¨
je truaden. Aus dee daut sach, wort dan daut sea schwoa.
¨
Daut sajcht, dee wort “en sienem Jeist sea oppjeraacht”, un
dan hield dee soogoa (Johanes 11:33, 35). Bedied daut, daut
¨
Jesus docht, doa wia kjeene Rot fa Lazarus? Na, dan Jesus
wist, daut doa wudd een besondret Wunda passieren (Johanes 11:3-4). Un doch truad Jesus. Hee kunn selfst feelen,
¨
woo schlemm daut wia, wan doa waa storf.
4. (a) Wuarom es aun Jesus to seenen, woo Jehova feelt, wan doa
¨
¨
waa stoaft? (b) Waa wieren groote Frind aun Jesus?
¨
5-6. (a) Woo jinkj Jesus daut, aus dee no de Stad kjeem, wua om Lazarus jetruat wort? (b) Wuarom jeft ons daut Moot?
68
Daut jeft ons Moot, wiels daut lieet ons, daut Jesus un uk
¨
¨
sienen Voda Jehova daut jaajenaun es, wan doa waa stoaft.
Un Jehova haft mea Macht aus de Doot. See wie mol, waut
Jesus met Gott siene Krauft doonen kunn.
6
“LAZARUS, KOMM RUT!”
¨
Dee hauden Lazarus en eene Heel nenjelajcht. Jesus sad
¨
nu, see sullen dan Steen doa wajchrollen, waut ver de Heel
wia. Marta wull daut nich, wiels de Dooden wia doa aul vea
¨
Doag bennen un deed secha aul vewasen (Johanes 11:39). Fa
Menschen to beseenen wia doa kjeene Rot mea fa Lazarus.
¨
8 Dee rolden dan
Steen doa wajch un Jesus roopt met lude
Stemm: “Lazarus, komm rut!” Un de Maun, waut jestorwen
wia, kjeem werkjlich rut (Johanes 11:43-44). Woo sea mot¨
ten dee sikj doch aula jefreit haben! Aul dan siene Frind un
Frintschoft wisten, daut Lazarus jestorwen wia. Un nu wia
dee wada mank an, krakjt deeselwja! Daut mott fa dee soo
jewast sennen aus een Droom. Secha pakten dee Lazarus fa
Freid om. Waut fa een kloara Bewies, daut Jehova de Macht
¨
¨
awa dan Doot haft!
¨
¨
9 Ea Jesus Lazarus roopt, deed dee baden.
Derch sien Jebad
wees Jesus, daut Jehova deejanja es, waut de Doodes oppwakjt
¨
(Johanes 11:41-42). Lazarus wia nich de eensja, dan Jehova
¨
vom Doot oppwuak. De Schreft rat noch von acht aundre.1
¨
¨
Wan wie ons daut nolasen un ons doarawa nenloten, jeit ons
daut sea to Hoaten. Wie seenen, daut Gott kjeenen Unjascheet
moakt, wiels daut wieren Kjinja, Groote, Maunsmenschen,
7
1 De aundre Berechten finj wie en 1. Kjennichs 17:17-24; 2. Kjen¨
nichs 4:32-37; 13:20-21; Mataus 28:5-7; Lukas 7:11-17; 8:40-56; Aposteljeschicht 9:36-42; 20:7-12.
7-8. Wuarom wia doa fa Menschen to beseenen kjeene Rot mea fa
Lazarus? Oba waut deed Jesus?
9-10. (a) Woo wees Jesus, daut hee Lazarus met Jehova siene Krauft
oppwuak? (b) Waut lieren ons de Berechten, wua Menschen vom
Doot oppjestonen sent?
¨
¨
Elisa wuak dan San von
¨
eene Watfru vom Doot opp
(1. Kjennichs 17:17-24)
De Apostel Petrus wuak
eene Fru opp,
waut Tabita heet
(Aposteljeschicht 9:36-42)
¨
Aus Lazarus wada lawd,
jeef daut eene groote Freid
(Johanes 11:38-44)
70
Frumenschen, Israeliten uk von aundre Velkja, waut doa oppjewakjt worden. Un jiedatsmol jeef daut eene groote Freid.
Aus Jesus eemol eene kjliene Mejal vom Doot oppwuak, sajcht
¨
daut, de Elren “wisten sest nuscht, aus doarawa to staunen”
(Markus 5:42). Dise Freid, waut Jehova an jemoakt haud, ha¨
¨
¨
ben dee secha aa Lawen lang nich vejaten.
10 Dee, waut Jesus vom Doot oppwuak, sent oba schlies¨
lich wada jestorwen. Wia daut dan vejafs, daut Jesus dee
¨
oppwuak? Na, wiels doaderch kjenn wie seenen, daut daut
¨
¨
werkjlich soo es, waut de Schreft awa dan Doot lieet, un daut
jeft ons uk Hopninj.
¨
WAUT WIE UT DAN BIBELBERECHT
LIEREN KJENNEN
11 Wie haben aul jelieet, daut de Vestorwne nuscht wee¨
ten. Dee jeft daut eefach nich mea, un dee lawen nich ir¨
jentwua aundatwaajen wieda. De Jeschicht von Lazarus be¨
¨
wiest daut. Waut vetald Lazarus, aus dee wada lawd? Rad
dee doavon, woo scheen daut em Himmel jewast wia? Ooda
gruld dee de Menschen en un vetald dee von eene schrakjel¨
je Hal? Na. Enne Schreft weens finj wie soont nich. De vea
Doag, wua Lazarus doot wia, wist dee nuscht (Liera 9:5). Dee
schleep eefach em Doot (Johanes 11:11).
12 De Berecht von Lazarus lieet ons uk, daut daut Oppstonen vom Doot kjeene utjedochte Jeschicht es. Aus Je¨
sus Lazarus oppwuak, wieren doa eene Haad Menschen bie.
Nich mol de judische Gloowesliera, waut Jesus sea schlajcht
¨
lieden kunnen, vestreeden dit Wunda. Dee saden soogoa:
¨
“Waut sell wie doonen? Dis Maun deit val Wundatieekjens”
¨
(Johanes 11:47). Vale Menschen kjeemen, om Lazarus to
seenen. Doaderch jleewden noch mea Menschen aun Jesus.
11. Woo bewiest de Jeschicht von Lazarus, daut daut soo es, waut
Liera 9:5 sajcht?
12. Woosoo kjenn wie ons secha sennen, daut Lazarus werkjlich vom
Doot oppstunt?
71
¨
Daut Lazarus wada lawd, wia fa dee de Bewies, daut Jesus
von Gott jeschekjt wia. De Gloowesliera kunnen doa nuscht
¨
¨
jaajen sajen, un doawaajen wullen eenje von dee Jesus uk Lazarus beid dootmoaken (Johanes 11:53; 12:9-11).
13 Kjenn wie daut werkjlich jleewen, daut de Doodes woa¨
ren oppstonen? Wie kjennen, wiels Jesus sad, daut “aul dee,
¨
dee en de Jrawa ligjen”, noch mol wudden verendach ko¨
men (Johanes 5:28). Von Jehova kjemt aulet Lawen. Sull dee
¨
¨
daut dan nich uk wada fresch wam jawen kjennen? Doatoo
mott hee sikj oba von aule Vestorwne besennen kjennen.
¨
Kaun dee daut? Jehova weet doch uk dan Nomen von jie¨
da Stiern, un daut jeft je ontalboa vale Stierns (Jesaja 40:26).
Wan Jehova dit kaun, kaun dee uk aules von onse leewe Ve¨
storwne em Denkj hoolen un dee wada toom lawen brinjen.
14 Oba well Jehova daut dan uk, de Vestorwne wada oppwakjen? No de Schreft no well hee daut sea jieren. De trua
Hiob fruach mol: “Wan een Mensch stoaft, kaun dee noch
¨
¨
wada lawen?” Hiob sad, hee wudd em Grauf luaren, bat fa
¨
Gott de Tiet jekomen wia, aun am to denkjen. Un hee sad
to Jehova: “Dan wurscht du roopen, un ekj wudd auntwuaten, un du wurscht een velangen haben no waut du jemoakt
hautst” (Hiob 14:13-15).
¨
15 Stal die daut mol vaa!
Jehova haft een Velangen doa¨
no, de Vestorwne wada toom lawen to brinjen. Es daut nich
scheen to weeten? Oba woo woat daut sennen, wan daut
¨
ieescht bat doa es? Waa woat aula oppstonen un wua?
¨
“AUL DEE, DEE EN DE JRAWA LIGJEN”
16 De Menschen, waut en de Bibeltiet vom Doot oppje¨
wakjt worden, kjeemen hia oppe Ieed wada toom lawen un
13. Wuarom bruck wie doa nich aun twiewlen, daut Jehova de Ve¨
storwne wada toom lawen brinjen kaun?
14-15. Woo sea wenscht Jehova sikj, de Vestorwne opptowakjen?
16. Woo woat daut oppe Ieed sennen, wan de Vestorwne wada toom
¨
lawen komen?
72
¨
wieren wada met aare Aunjehieeje un Frind toop. Soo woat
daut uk noch mol sennen, wan de Doodes woaren oppstonen. Dan woat daut oba kjeenen Kjrich, Grausomkjeit ooda
¨
Krankheiten mea oppe Ieed jawen. Soo aus wie en daut dredde Kapitel jelieet haben, well Gott, daut de gaunze Ieed een
¨
Paradies woat. De Vestorwne woaren de Jelaajenheit haben,
¨
¨
fa emma en Frad opp dise Ieed to lawen, wua aules woat
scheen sennen.
¨
¨
17 Waa
woat aula oppstonen? Jesus sad, daut “aul dee, dee
¨
en de Jrawa ligjen, siene Stemm hieren woaren. See woaren
dan verendach komen” (Johanes 5:28-29). Biejlikj soo sajcht
¨
daut uk en Openboarunk 20:13: “Daut Maa jeef de Doodes rut, dee doabennen wieren, un de Doot un de Hal jeewen de Doodes rut, dee doabennen wieren”. Met de Hal es
hia daut Grauf jemeent, wua de Menschen em auljemeenen
hankomen, wan dee stoawen. (See uk opp de Sieden
212-213.) Daut Grauf woat soo to sajen ladich jemoakt woa¨
ren. Aul dee, waut doa bennen ruen, woaren wada toom la¨
wen komen. De Apostel Paulus sad, daut “de jerajchte uk de
ojjerajchte vom Doot oppstonen woaren” (Aposteljeschicht
24:15). Waut krakjt bediet daut?
¨
18 Mank de “jerajchte” sent vale,
waut ver Jesus siene Tiet
¨
lawden, soo aus Noah, Abraham, Sara, Moses, Rut, Ester un
¨
¨
¨
noch vale aundre. En Hebraa, en daut 11. Kapitel, rat daut
von miere soone gottesferchtje Menschen. Oba met de “jerajchte” sent uk Jehova siene Deena jemeent, waut en de
vondoagsche Tiet stoawen. Wiels wie de Hopninj haben,
¨
daut daut een Oppstonen vom Doot jawen woat, bruck wie
¨
¨
ons fa dan Doot nich ferchten (Hebraa 2:15).
¨
19 Waa
sent dan de “ojjerajchte”? Daut sent aul de Men17. Woone woaren aula oppstonen?
¨
18. Waa sent de “jerajchte”, waut doa woaren oppstonen? Woo kaun
ons dise Hopninj halpen?
¨
¨
19. Waa sent de “ojjerajchte”? Waut fa eene Jelaajenheit jeft Jehova
dee?
73
schen, waut Jehova nich jedeent haben, wiels dee nuscht
¨
¨
von dan wisten. Aul dise “ojjerajchte” woat Jehova nich veja¨
ten. Uk dee woaren oppstonen un kjennen dan woaren Gott
kjanen lieren. Jehova haft eene Tiet von dusent Joa bestemt,
¨
wua de Vestorwne woaren oppstonen un de Jelaajenheit haben, hia oppe Ieed met true Menschen toop Jehova to deenen. Daut woat eene wundavolle Tiet sennen. En de Schreft
woat daut de Jerechtsdach jenant.1
20 Woaren aule Menschen wada oppstonen, waut jeemols
¨
¨
jelaft haben? Na. De Schreft sajcht, daut doa eenje en de
“Gehenna” sent. En waut Biblen es daut Wuat Gehenna met
¨
“Hal” awasat (Lukas 12:5). Gehenna wia de Nomen von eenen Mellaka, waut butakaunt Jerusalem wia. Doa vebrenden
dee Mell un soone Doodes, waut daut no de Juden no nich
vedeent hauden, begroft to woaren un vom Doot opptosto¨
nen. Doawaajen es de Gehenna een paussendet Jlikjnis fa de
¨
volstendje Venichtunk. Jesus es doatoo bestemt, de Lawendje uk de Doodje to rechten, oba de hechsta Rechta es Jeho¨
va (Aposteljeschicht 10:42). Wan doa waa met Fliet bees wia
¨
un sikj nich endren wull, woat Jehova dan kjeenmol oppwakjen.
¨
TOOM L AWEN EM HIMMEL OPPJEWAKJT
21 No de Schreft no jeft daut noch een aundret Oppstonen
vom Doot. Daut es daut Oppstonen toom aus Jeist em Him¨
mel lawen. Enne Bibeltiet stunt bloos eena soo aus dit opp,
un daut wia Jesus Christus.
¨
22 Jehova leet nich too, daut sien trua San
em Grauf bleef,
aus dee omjebrocht wort (Aposteljeschicht 13:34-35). Hee
¨
¨
¨
1 Opp de Sieden 213-215 jeit mea awa dan Jerechtsdach notolasen,
uk woo doa jerecht woat.
20. Waut es met de Gehenna jemeent? Woone komen doa nenn?
¨
21-22. (a) Waut jeft daut noch fa een Oppstonen vom Doot? (b) Waa
wia de ieeschta, waut aus een Jeist oppjewakjt wort?
74
wuak Jesus opp, oba nich aus eenen Mensch. De Apostel Petrus schrift, daut Jesus em Fleesch dootjemoakt, oba em Jeist
¨
lawendich jemoakt wort (1. Petrus 3:18, NW). Jesus wia dan
wada een majchtja Jeist. Jehova haud doa een grootet Wunda jedonen (1. Korinta 15:3-6). Jesus wia de ieeschta, waut
aus een Jeist oppjewakjt wort (Johanes 3:13). Oba hee wudd
nich de eensja sennen.
¨
23 Ver sienen Doot sad
Jesus to siene Apostel, hee wudd
¨
em Himmel fa an eene Stad reedmoaken (Johanes 14:2). Jesus nand dee, waut em Himmel komen wudden, de “kjlie¨
¨
ne Haad” (Lukas 12:32). Woo val wudden daut sennen? De
Apostel Johanes schrift en Openboarunk 14:1: “Dan kjikjt
¨
ekj un sach, daut Laum [Jesus Christus] opp dam Zions
Boajch stonen, un met am 144.000, dee sien Nomen uk sien
¨
¨
Voda sien Nomen opp aare Stierns jeschrawen hauden.”
¨
24 Daut sent aulsoo 144 000 Christen, waut toom Lawen
em Himmel oppjewakjt woaren, un doa sent uk Jesus siene true Apostel mank. Wanea woat daut sennen? De Apostel
¨
Paulus schreef, daut wudd waarent Christus sien “komen”
¨
sennen (1. Korinta 15:23). Soo aus wie en daut naajen¨
de Kapitel seenen woaren, law wie nu en dee Tiet. Von dise
¨
144 000 sent doa aul mau weinich, waut noch oppe Ieed la¨
wen. Wan dee stoawen, woaren dee en dan Uagenblekj toom
¨
Lawen em Himmel oppjewakjt (1. Korinta 15:51-55). De
¨
mieeschte Menschen oba woaren toom Lawen em Paradies
oppe Ieed oppjewakjt.
¨
¨
25 Jehova woat dan
Doot fa emma awatsied schaufen (Je¨
saja 25:8). Oba hast du mol doarawa nojedocht, waut de
Menschen, dee em Himmel komen, doa doonen woaren?
Dee woaren doa Kjennichs en eene gaunz besondre Rejie¨
runk sennen. Doavon woa wie en daut naakjste Kapitel mea
lieren.
¨
¨
23-24. Waut es met de “kjliene Haad” jemeent? Woo val sent daut?
¨
25. Waut woa wie en daut naakjste Kapitel lieren?
¨
ˇ En de Schreft las wie von soone, waut vom Doot
¨
oppstunden. Doawaajen kjenn wie ons gaunz secha sennen, daut daut een Oppstonen vom
Doot jeft (Johanes 11:39-44).
ˇ Jehova wenscht sikj, de Vestorwne wada opptowakjen (Hiob 14:13-15).
¨
ˇ “Aul dee, dee en de Jrawa ligjen,” woaren oppstonen (Johanes 5:28-29).
Em Paradies woaren de Vestorwne oppstonen un woaren
¨
wada met aare Aunjehieeje un Frind toop sennen
75
DAUT 8. KAPITEL
Waut es Gott sien Kjennichrikj?
¨
Waut sajcht de Schreft awa
Gott sien Kjennichrikj?
Waut woat Gott sien Kjennichrikj doonen?
Wanea woat derch daut Kjennichrikj Gott sien
Wellen oppe Ieed jedonen woaren?
¨
MILLIONENDE Menschen awa de gaunze Ieed kjanen
¨
daut “Unser Vater”. Derch dit Jebad wees Jesus siene Jinja,
¨
¨
¨
woo see baden kunnen. Daut, waut Jesus en dit Jebad sad,
¨
halpt ons bata vestonen, waut de Schreft werkjlich lieet.
Well wie mol seenen, waut wie doavon lieren kjennen.
¨
¨
¨
2 Aus Jesus daut Volkj baden
lieed, sad hee: “Doawaa¨
jen sell jie soo baden: Ons Voda em Himmel! Dien Nomen saul heilich jehoolen woaren. Lot dien Rikj komen.
Lot dien Wellen oppe Ieed jrod soo jedonen woaren aus
¨
em Himmel” (Mataus 6:9-13). Waut meend Jesus met dit
aula?
3 Wie haben aul jelieet, daut Gott sien Nomen Jehova
es un waut dee bediet. Wie haben uk aul jeseenen, waut
¨
dan sien Wellen es, aulsoo waut dee sikj met de Ieed un
¨
met de Menschen vaajenomen haft. Oba waut meend Je¨
sus, aus hee sad: “Lot dien Rikj komen”? Waut es Gott sien
Rikj ooda Kjennichrikj? Woo woat Gott sien Nomen jeheilicht woaren, wan daut Rikj kjemt? Un woo woat derch dit
Rikj Gott sien Wellen jedonen woaren?
¨
¨
1. Von waut fa een besondret Jebad kjenn wie val lieren?
¨
2. Om waut sullen Jesus siene Jinja baden?
¨
3. Waut mott wie awa Gott sien Rikj weeten?
77
WAUT ES GOTT SIEN KJENNICHRIKJ?
Gott sien Kjennichrikj es eene Rejierunk. Jehova Gott
haft dee oppjestalt, un hee haft Jesus Christus doatoo aus
¨
¨
Kjennich jewalt. Dee haft val mea Macht, aus aule Harscha
¨
hia oppe Ieed haben. Enne Schreft woat hee “Har awa aule
¨
Haren, un Kjennich awa aule Kjennichs” jenant (Open¨
¨
boarunk 17:14). Doawaajen kaun hee val mea goodet doonen aus sest irjent een Harscha oppe Ieed.
5 Wua es Gott sien Kjennichrikj? Daut es em Himmel,
¨
wiels Jesus es je de Kjennich, un nodam daut dee vom
Doot oppjestonen wia, fua dee nom Himmel (Apostelje¨
schicht 2:33). Doawaajen woat daut en de Schreft uk
¨
“himlischet Rikj” jenant (2. Timotaus 4:18). Daut Kjen¨
nichrikj es em Himmel, oba daut woat awa de Ieed rejieren
(Openboarunk 11:15).
6 Wuarom es Jesus een besondra Kjennich? Eemol, wiels
dee nich stoaft. Menschliche Kjennichs stoawen, oba Jesus
¨
es onstoaflich. De Schreft sajcht, daut sien “Lawen . . . nich
¨
¨
kaputt to moaken es” (Hebraa 7:16). Wiels hee eewich laft,
woat aul daut goode, waut hee deit, fa emma un eewich
¨
bestonen. Un hee woat sea val goodet doonen!
¨
¨
¨
7 Awa Jesus wort verutjesajcht: “Opp dam
woat dam
HARN sien Jeist komen, een Jeist met Weisheit un Vestent¨
nis, een Jeist met Rot un Krauft, een Jeist dee dam HARN
¨
kjant un am ieet; dam HARN ieren woat am eene Freid
sennen. Hee woat nich bloos doano rechten aus waut hee
sitt ooda hieet, hee woat de oame met een jerajchtet Je¨
¨
recht rechten un de stelle woat hee daut aaje jawen” (Jesaja 11:2-4). Jesus woat aulsoo een jerajchta un metfeelenda
¨
Kjennich awa de Menschen oppe Ieed sennen. Wensch
wie ons nich aula soo eenen Harscha?
4
¨
4. Waut es Gott sien Kjennichrikj, un
¨ waa es de Kjennich?
5. Wua es Gott sien Kjennichrikj? Awa waut woat daut rejieren?
6-7. Wuarom es Jesus een besondra Kjennich?
78
8 De Schreft sajcht uk, daut Jesus nich auleen harschen
woat. Hee woat met aundre toop rejieren. De Apostel Pau¨
¨
lus sad eemol to Timotaus: “Wan wie jeduldich uthoolen,
¨
sell wie met am toop rejieren” (2. Timotaus 2:12). Pau¨
¨
lus, Timotaus un aundre true Christen, waut Gott utjewalt
¨
haft, woaren met Jesus toop em Himmel rejieren. Woo val
woaren daut sennen?
¨
¨
9 Soo aus wie en daut sawende
Kapitel jelast haben,
sach de Apostel Johanes “daut Laum [Jesus Christus] opp
¨
dam Zions Boajch stonen [aus Kjennich em Himmel], un
met am 144.000, dee sien Nomen uk sien Voda sien No¨
¨
¨
men opp aare Stierns jeschrawen hauden.” Waa sent de
144 000? Johanes sajcht, daut sent dee, waut “daut Laum
hinjaraun [gonen], wuaemma daut hanjeit. Dee sent von
mank de Menschen loosjekoft aus Ieeschtlinjsfrucht fa
Gott un daut Laum” (Openboarunk 14:1, 4). Daut sent
true Nofolja von Jesus Christus un sent uzhent doatoo ut¨
¨
jewalt, met Jesus toop awa de Ieed to harschen. Dee woa¨
ren vom Doot toom Lawen em Himmel oppjewakjt un
woaren “met am toop rejieren” (Openboarunk 20:6). Gott
haft en de Aposteltiet doamet aunjefongen, de 144 000
¨
von manke true Christen uttowalen.
10 Woo leeftolich es Jehova doch to de Menschen, daut
¨
hee Jesus un de 144 000 bestemt haft, awa an to rejieren.
Jesus weet krakjt, waut daut bediet, een Mensch to sennen
¨
un to lieden. Paulus sad, Jesus wia nich eena “dee nich met
onse Schwakheiten metfeelen kaun, oba [eena] . . ., dee en
aules krakjt soo vesocht worden es aus wie sent, oba onen
¨
to sindjen” (Hebraa 4:15; 5:8). Uk de 144 000 haben oppe
¨
8. Waa woat met Jesus toop rejieren?
¨
9. Woo val woaren met Jesus toop rejieren? Wanea funk Gott aun,
¨
deejanje uttowalen?
10. Wuarom es daut von Jehova soo leeftolich, daut dee Jesus un de
¨
144 000 bestemt haft toom awa de Menschen rejieren?
79
¨
Ieed jeladen un haben daut jeduldich jedroacht. Dee weeten, waut daut bediet, onvolkomen to sennen un krank to
¨
woaren. Doawaajen kjennen dee vestonen, met waut de
Menschen to kjamfen haben.
WAUT WOAT GOTT SIEN
KJENNICHRIKJ DOONEN?
¨
¨
11 Jesus sad
uk noch, siene Jinja sullen doarom baden,
daut Gott sien Wellen sull “oppe Ieed jrod soo jedonen
woaren aus em Himmel.” Em Himmel, doa wua Gott es,
¨
haben de true Enjel aul emma dan sienen Wellen jedonen. Oba soo aus wie en daut dredde Kapitel jeseenen haben, deed een Enjel met eemol nich mea daut, waut Gott
wull, un veleid Adam un Eva toom sindjen. Soo wort dis
¨
Enjel de beesa Fient. Von dan woa wie en daut tieende
¨
Kapitel noch mea lieren. Eenje Enjel stalden sikj opp dan
Fient siene Sied. Dee woaren beese Jeista jenant. Gott leet
¨
dan Soton un de beese Jeista oba noch eene wesse Tiet em
¨
Himmel bliewen. Doawaajen deeden to dee Tiet nich aule
em Himmel Gott sienen Wellen. Oba wan Gott sien Kjennichrikj wudd aunfangen to rejieren, sull sikj daut endren.
¨
¨
Jesus Christus, de Kjennich, wudd jaajen dan Fient Kjrich
fieren (Openboarunk 12:7-9).
12 Waut wudd dan passieren? En Openboarunk 12:10
sajcht daut: “Dan hieed ekj em Himmel eene lude Stemm
sajen: Nu es onsen Gott siene Radunk, siene Krauft,
sien Rikj un sien Christus siene Krauft jekomen, wiels nu
¨
¨
es onse Breeda aa Vekjlaaja [de Soton], dee an Dach
¨
¨
un Nacht ver Gott vekloagd, rauf jeschmaten.” Hia rat
daut von tweeatlei: Eemol, daut Gott sien Kjennichrikj
haft aunjefongen to rejieren, aulsoo daut Jesus Christus
¨
11. Wuarom lieed Jesus siene Jinja doarom baden, daut Gott sien
Wellen sull em Himmel jedonen woaren?
¨
12. Von woone twee Sachen rat daut en Openboarunk 12:10?
80
Kjennich es. Un dan noch, daut de Soton vom Himmel
¨
rauf oppe Ieed jeschmaten wort.
13 Waut fa Foljen haud daut em Himmel? De Schreft
sajcht: “Nu freit junt, jie Himmel un dee doabennen wonen!” (Openboarunk 12:12). De true Enjel freiden sikj sea,
wiels de Soton un de beese Jeista nu nich mea em Himmel
wieren. Em Himmel sent nu aule Jehova Gott tru un doa
¨
es Eenichkjeit un Frad. Doa woat Gott sien Wellen aulsoo
aul jedonen.
14 Woo vehelt sikj daut nu oba oppe Ieed? De Schreft
¨
sajcht: “Wee dee, dee opp de Ieed un opp daut Maa wonen, wiels de beesa Fient es no junt rauf jekomen un es
schrakjlich wuttent, wiels hee weet hee haft mau eene korte Tiet” (Openboarunk 12:12). De Soton es wuttent doll,
¨
daut dee es utem Himmel rutjeschmaten worden un daut
¨
¨
dan mau eene korte Tiet blift. Doawaajen veuasoakt dee
¨
val Lieden oppe Ieed, soo aus daut Wuat “wee” to vesto¨
nen jeft. Doavon haundelt sikj uk daut naakjste Kapitel.
¨
Woo woat dan Gott sien Kjennichrikj doafaa sorjen, daut
uk hia oppe Ieed Gott sien Wellen jedonen woat?
15 Waut es Gott sien Wellen? Soo aus wie en daut dredde Kapitel jeseenen haben, wull Gott, daut de gaunze Ieed
sull een scheenet Paradies sennen, wua de Jerajchte ee¨
wich bennen lawen kunnen. Oba de Soton brocht Adam
¨
un Eva toom sindjen un doawaajen neem sikj daut met de
Ieed nich soo rom, aus Gott wull. Oba Jehova haft sienen
Senn nich jeendat. Hee well emma noch, daut “de jerajchte . . . daut Launt oawen un eewich doabennen bliewen”
¨
(Psalm 37:29). Un doafaa woat Gott sien Kjennichrikj sorjen. Oba woo?
13. Woo wia daut em Himmel, aus de Fient doa ieescht wia rutje¨
schmaten?
14. Woo vehelt sikj daut nu oppe Ieed, wiels de Soton vom Himmel
¨
raufjeschmaten wort?
15. Waut haft Gott met de Ieed em Senn?
81
16 En Daniel 2:44 es verutjesajcht: “To dee Tiet von dise
Kjennichs woat Gott em Himmel een eewjet Rikj oppsta¨
len. Kjeena woat daut jeemols awamajchtjen. Daut woat
¨
aule aundre Kjennichrikjs en Bieta braakjen un venichten,
oba woat selfst opp emma bliewen.” Waut lia wie ut disen
¨
Varsch awa daut Kjennichrikj?
17 Eemol, daut daut Kjennichrikj wudd oppjestalt woaren “to dee Tiet von dise Kjennichs”, aulsoo en eene Tiet,
wan doa noch wudden aundre Rejierungen sennen.
Daut
¨
sajcht uk, daut daut opp emma bliewen
woat.
Awa
daut
¨
woat kjeene aundre Rejierunk de Awamacht kjrieen. Un
dan sajcht daut noch, daut woat toom Kjrich komen tweschen Gott sien Kjennichrikj un de Rejierungen von dise
Welt. Oba Gott sien Kjennichrikj woat jewennen un dan
de eensje Rejierunk sennen. Daut woat de baste Rejierunk
sennen, waut de Menschen jeemols jehaut haben.
¨
¨
18 Enne Schreft steit noch mea awa
dan Kjrich tweschen
Gott sien Kjennichrikj un de Rejierungen von dise Welt.
Daut sajcht biejlikj, daut de beese Jeista verem Enj woaren
¨
Laajes vebreeden, om “de Kjennichs opp de Ieed” to velei¨
den un “dee to dan aulmajchtjen Gott sien grooten Dach
¨
toom Kjrich to saumlen.” Dee woaren to de Stad vesau¨
melt, “dee opp hebraisch Harmagedon heet” (Openboa¨
runk 16:14, 16). Doawaajen woat de latsta Kaumf tweschen
de menschliche Rejierungen un Gott sien Kjennichrikj de
Kjrich von Harmagedon jenant.
¨
19 Waut woat daut Kjennichrikj derch dan
Kjrich von
Harmagedon bejennen? Jehova Gott well je haben, de
Ieed saul een scheenet Paradies sennen, wua jerajchte un
¨
16-17. Waut lia wie ut Daniel 2:44 awa Gott sien Kjennichrikj?
18. Woo woat de Kjrich tweschen Gott sien Kjennichrikj un de
menschliche Rejierungen jenant?
19-20. Wuarom es daut vondoag oppe Ieed nich soo, aus Gott daut
well?
82
¨
volkomne Menschen lawen, dee aula am deenen. Vondoag es daut noch nich soo, wiels de Menschen noch
¨
sindjen, krank woaren un stoawen. Oba doawaajen jroz es
¨
Jesus jestorwen, daut wie mol eewich lawen kjennen, soo
aus wie en daut fefte Kapitel jeseenen haben. En Johanes
sajcht je daut: “Gott seine Leew fa dise Welt es soo groot,
¨
daut hee sienen eensjen San jeef, daut aul dee, dee aun am
¨
jleewen, nich veloaren gonen, oba daut eewje Lawen haben” (Johanes 3:16).
20 Doa es oba noch waut, wuarom Gott sien Wellen
¨
oppe Ieed noch nich jedonen woat. Daut es, wiels vale
Menschen soo schlajcht sent. Dee lieejen, sent onopprech¨
tich un fieren een orreinet Lawen. Dee wellen goanich
daut doonen, waut Gott haben well. Soone Menschen
woaren en Harmagedon venicht woaren (Psalm 37:10).
Dan sent doa uk noch de Rejierungen, dee de Menschen
nich doarenn aunleiden, Gott sienen Wellen to doonen.
¨
Vale Rejierungen sent grausom, onopprechtich ooda ha¨
ben nich val to sajen. De Schreft sajcht gaunz kloa, daut
¨
¨
“de Mensch awa dan Mensch toom Schoden harscht”
(Liera 8:9, NW).
21 No Harmagedon woat daut bloos noch eene Rejie¨
runk jawen, un daut es Gott sien Kjennichrikj. Daut Rikj
¨
woat doafaa sorjen, daut Gott sien Wellen jedonen woat
¨
¨
¨
un daut woat val Saajen brinjen. Daut woat uk dan
¨
Fient un de beese Jeista awatsied schaufen (Openboarunk
20:1-3). Dan woat de Menschen aul daut goode deelhauf¨
¨
tich woaren, waut Jesus sien Opfa maajlich muak. Waa
¨
Gott tru blift, woat dan eewich lawen un woat uk nich
mea krank woaren (Openboarunk 22:1-3). De Ieed woat to
een Paradies jemoakt woaren. Soo woat derch daut Kjennichrikj Gott sien Wellen oppe Ieed jedonen un Gott sien
¨
21. Woo woat daut Kjennichrikj doafaa sorjen, daut Gott sien Wellen oppe Ieed jedonen woat?
Von don, aus de Fient un de beese
¨
Jeista vom Himmel raufjeschmaten
¨
worden, jeft daut oppe Ieed val Lieden.
Oba daut woat boolt opphieren
84
Nomen woat jeheilicht woaren. Daut bediet, daut schlieslich aule Gott sienen Nomen, Jehova, ieren woaren.
WANEA WOAT DAUT SENNEN?
To Jesus siene Tiet wia daut Kjennichrikj noch nich
jekomen, sest wudd hee to siene Jinja nich jesajcht ha¨
ben, see sullen soo baden: “Lot dien Rikj komen.” Kjeem
¨
daut dan, aus Jesus nom Himmel fua? Na, wiels Petrus un
Paulus jeewen beid to vestonen, daut no Jesus sien Oppstonen vom Doot sikj ieescht Psalm 110:1 erfellen must.
Doa sajcht Jehova Gott to Jesus: “Sett bie mie to rajchte
Haunt, bat ekj die ut diene Fiend eene Footbenkj moak”
¨
(Aposteljeschicht 2:32-35; Hebraa 10:12-13). Jesus must
aulsoo eene jewesse Tiet wachten, bat dee ieescht Kjennich wort.
23 Woo lang must Jesus wachten? Aul een nat Stoot em
verut kunnen eenje opprechtje Menschen ut de Schreft
vestonen, daut hee bat aune 1914 wachten must. (See doatoo uk oppe Sieden 216 bat 218.) Daut, waut von 1914 aun
aules passieet es, bewiest, daut dise Menschen rajcht hauden. Von don aun erfellen sikj Profezeiungen ut de
Schreft, waut wiesen, daut Christus aune 1914 em Himmel
22
22. Woo weet wie, daut daut Kjennichrikj nich kjeem, aus Jesus oppe
Ieed wia ooda fuaz no sien Oppstonen vom Doot?
23. (a) Wanea funk Gott sien Kjennichrikj aun to rejieren? (b) Waut
¨
woa wie en daut naakjste Kapitel seenen?
Derch daut Kjennichrikj woat Gott sien Wellen oppe
Ieed jrod soo jedonen woaren aus em Himmel
85
ˇ Gott sien Kjennichrikj es eene Rejierunk
em Himmel. Jesus es de Kjennich un hee
woat met 144 000 toop rejieren, waut Gott
¨
von de Menschen utjewalt haft
(Openboarunk 14:1, 4).
ˇ Daut Kjennichrikj funk aune 1914
aun to rejieren un de Soton wort vom
¨
Himmel rauf oppe Ieed jeschmaten
(Openboarunk 12:9).
ˇ Gott sien Kjennichrikj woat boolt aule
menschliche Rejierungen venichten un
de Ieed woat een Paradies woaren
(Openboarunk 16:14, 16).
Kjennich wort un daut Gott sien Kjennichrikj aunfunk to
¨
¨
rejieren. Wie lawen nu aulsoo en de “korte Tiet”, waut dan
Fient noch blift (Openboarunk 12:12; Psalm 110:2). Wie
kjennen ons gaunz secha sennen, daut daut Kjennichrikj
¨
boolt doafaa sorjen woat, daut Gott sien Wellen oppe Ieed
jedonen woat. Es daut nich scheen to weeten? Oba woo
¨
kjenn wie ons doarenn soo secha sennen? En daut naakjste Kapitel woa wie seenen, daut de Schreft daut werkjlich
soo lieet.
DAUT 9. KAPITEL
¨
L aw wie nu en de latste Tiet?
¨
Waut passieet vondoag dan Dach,
waut en de Schreft verutjesajcht es?
Waut sajcht de Schreft, woo de Menschen
en de latste Tiet wudden sennen?
Es fa de latste Tiet uk waut goodet verutjesajcht?
¨
¨
WAN eena awa Tellewizhen un Radio Norechten hieet,
denkjt eena foaken bie sikj: “Waut woat daut nich noch au¨
les jawen?” Doa kjemt eene schlajchte Tiedinj no de aun¨
¨
dre awa, un eena weet nich, waut de naakjsta Dach brinjen
woat (Jakobus 4:14). Oba Jehova weet, waut noch komen
woat (Jesaja 46:10). Aul lang trigj haft hee en de Schreft loten oppschriewen, daut onse Tiet wudd eene schwoare Tiet
¨
sennen, oba uk daut daut boolt wudd bata woaren.
¨
2 Jesus Christus rad foaken von Gott sien Kjennichrikj.
Daut wudd een Enj moaken met daut schlajchte un wudd
¨
de Ieed to een Paradies moaken (Lukas 4:43). Vale wullen
weeten, wanea daut Kjennichrikj komen wudd. Uk Jesus
¨
siene Jinja saden to am: “Saj ons . . . aun waut fa een Tieekjen wie seenen kjennen, daut du kjemst, un daut dise
¨
¨
Tiet aufschluten woat” (Mataus 24:3). Jesus sad, daut mau
bloos Jehova Gott wist, wanea daut Enj von dise Tiet ko¨
¨
men wudd (Mataus 24:36). Oba hee sad verut, waut aules
¨
wudd passieren, ea daut Kjennichrikj Frad un Sechaheit fa
¨
de Menschen brinjen wudd. Waut hee verutsad, erfelt sikj
nu en onse Tiet.
1. Woo kaun eena weeten, waut noch komen woat?
¨
2-3. Waut fruagen de Jinja Jesus? Waut sad Jesus dan?
¨
Law wie nu en de latste Tiet?
87
3 Woo kjenn wie weeten, aus wie vondoag en de latste
¨
Tiet lawen? Daut woa wie lota noch seenen. Ieescht well
¨
wie oba von eenen Kjrich raden, waut fa Menschen nich to
seenen wia. Dee wia em Himmel, oba dee betraft ons aula.
EEN KJRICH EM HIMMEL
Soo aus wie en daut achte Kapitel jeseenen haben, wort
Jesus Christus aune 1914 em Himmel Kjennich (Daniel
7:13-14). Waut deed hee dan? De Schreft sajcht: “Em Himmel bruak een Kjrich ut: Michael [een aundra Nomen fa
¨
¨
Jesus] un siene Enjel kjriejden jaajen dan Droak [de beesa
Fient] un siene Enjel.”1 De Fient un siene beese Enjel ve¨
¨
¨
spalden dan Kjrich un worden vom Himmel raufjeschmaten oppe Ieed. Gott siene true Enjel freiden sikj sea, daut
dee nich mea mank an wieren. Oba oppe Ieed wudd daut
¨
¨
val Trubbels jawen. En de Schreft heet daut: “Wee dee, dee
opp de Ieed . . . wonen, wiels de beesa Fient es no junt rauf
jekomen un es schrakjlich wuttent, wiels hee weet hee haft
mau eene korte Tiet” (Openboarunk 12:7, 9, 12).
5 Waut fa Foljen wudd dis Kjrich oppe Ieed haben? En
¨
siene Wutt wudd de Fient val schlemmet aunrechten, un
¨
daut es, waut wie nu belawen. Oba daut woat nich mea
lang soo bliewen, wiels daut sajcht, daut es “mau eene korte Tiet.” Un de Fient weet daut. Dise Tiet woat en de
¨
Schreft uk “de latste Doag” jenant (2. Timotaus 3:1). Wie
kjennen froo sennen, daut Gott daut nich mea lang tooloten woat, daut de Fient hia oppe Ieed de Menschen too¨
sat! En de Schreft es val verutjesajcht, waut sikj vondoag
¨
dan Dach erfelt. Doaraun es to seenen, daut wie nu en
4
¨
¨
1 Oppe Sieden 218-219 jeit mea doarawa notolasen, woo wie weeten kjennen, daut Michael een aundra Nomen fa Jesus Christus es.
¨
4-5. (a) Waut passieed em Himmel, nodam Jesus Kjennich wort?
¨
(b) Waut sajcht Openboarunk 12:12, waut no dan Kjrich em Himmel oppe Ieed passieren wudd?
88
¨
de latste Tiet lawen un daut Gott boolt
aul dee, dee am tru deenen, derch sien
Kjennichrikj beloonen woat. Well wie
nu mol veatlei betrachten, waut Jesus
¨
aus een Tieekjen verutsad un waut en
onse Tiet to seenen es.
WAUT ES FA DE LATSTE TIET
VERUTJESAJCHT?
¨
6 “Een Volkj woat jaajen
daut aun¨
dre oppstonen, un een Kjennichrikj jaa¨
jen daut aundre” (Mataus 24:7). En
de latste hundat Joa sent millionende
Menschen em Kjrich jestorwen. Een
Jeschichtsforscha ut Enjlaunt schreef:
“En de Joaren von 1901 bat 1999 wort
¨
soo val jemort aus kjeenmol ea en
de Jeschicht von de Menschen . . . En
dee Joaren jeef daut mau weinich Tieden, wua nich irjentwua Kjrich wia.”
Een aundra Berecht sajcht: “En de lats¨
te 100 Joa storwen dreemol soo val
¨
Menschen waajen Kjrich aus en de
1900 Joa doaver.” Von 1914 aun storwen mea aus 100 Millionen Menschen em Kjrich. Woo schlemm wudd
daut fa ons sennen, wan een Aunjehieeja em Kjrich storf. Oba krakjt daut
haben millionende Menschen werkj¨
lich must belawen.
7 Doa woat Hungaschnoot sennen
¨
(Mataus 24:7). Forscha sajen, ¨ daut
¨
daut noch kjeenmol ea soo val Atwoa
6-7. Woo erfelt sikj daut vondoag, waut Je¨
¨
sus awa Kjrich un Hungaschnoot verutsad?
89
¨
jejaft haft aus en de latste 30 Joa. Un
¨
doch motten soo val Menschen Hunga lieden, wiels¨ dee nich jenuach Jelt
haben toom Aten kjeepen uk nich
Launt haben toom selfst akren. Wiet
¨
awa 1000 Millionen Menschen en
oame Lenda motten met weinja aus
¨
eenen Dola dan Dach foadich woaren un de mieeschte von dee motten
emma Hunga lieden. Forscha taksieren, daut mea aus fief Millionen Kjinja jieda Joa stoawen, wiels dee nich je¨
nuach to aten haben.
¨
8 Doa woaren groote Ieedbaben
sennen (Lukas 21:11). Soo aus Forscha
¨
taksieren, woat daut en de naakjste
¨
Joaren soo bie 19 groote Ieedbaben
¨
jieda Joa jawen, waut stoakj jenuach
¨
sent, daut Hiesa beschadicht woaren
un de Ieed opritt. Derchwajch wia
jieda Joa oppet weinichste eent von de
¨
Ieedbaben soo stoakj, daut de Hiesa
¨
gaunz togrunt wieren. Soo val aus be¨
kaunt es, sent vonne 1900 aun awa
twee Millionen Menschen derch Ieed¨
baben jestorwen. Een aundra Berecht
¨
sajcht: “Uk wan vondoag aules val
¨
bata enjerecht es, stoawen doch nich
¨
¨
val weinja Menschen derch Ieedbaben
¨
aus verhaa.”
9 Doa woat Pestilenz sennen (Lukas
21:11). Uk wan de Doktarie vondoag
¨
8-9. Woo erfelt sikj daut, waut Jesus awa
¨
¨
Ieedbaben un Krankheiten verutsad?
90
sea wiet veraunjekomen es, kjrieen see
de Krankheiten doch nich unja Kontroll. Een Berecht sajcht, daut 20 sea
bekaunde Krankheiten, soo aus Tuberkulosis, Malaria un Kolera, en de latste
Joaren wada dolla oppjekomen sent,
un daut woat emma schwanda, Medi¨
zien towaaj to kjrieen, dee doa noch
halpt. Daut jeft uk oppet weinichste
30 Krankheiten, waut fresch oppjekomen sent, un fa eenje von dee jeft
daut noch kjeene Rot.
WOO WUDDEN DE MENSCHEN
EN DE LATSTE TIET SENNEN?
10 En de Schreft es nich bloos verutjesajcht, waut en de latste Tiet aules
passieren wudd, oba uk woo de Menschen em auljemeenen wudden sen¨
nen. En 2. Timotaus 3:1-5 schrift de
Apostel Paulus, “daut en de latste
Doag jreslich schwoare Tieden sennen
woaren.” De Menschen wudden:
¨
ˇ val von sikj selfst hoolen
ˇ nom Jelt hinjaraun sennen
ˇ de Elren nich jehorchen
ˇ ondankboa sennen
ˇ dee woaren sikj nich goot sennen
ˇ sikj nich beharschen
ˇ onbandich sennen
¨
¨
10. Waut sajcht 2. Timotaus 3:1-5 awa de
Menschen enne latste Tiet?
91
ˇ daut Vejnieejen leewa haben aus
Gott
¨ ¨
ˇ bloos vaajawen, gottesferchtich to
sennen
11 Sent de Menschen doa, wua du
¨
wonst, soo aus dit? Aulawaajen kaun
eena seenen, daut de Menschen soone schlajchte Jesennunk haben. Doa¨
waajen weet wie, daut Gott met dise
Welt boolt een Enj moaken woat, dan
de Schreft sajcht: “Wan de gottloose
. . . jreenen aus Graus, un de Sinda aula
blieejen, . . . woaren [dee] opp emma
¨
awatsied jebrocht woaren” (Psalm
92:8).
FA DE LATSTE TIET ES UK
GOODET VERUTJESAJCHT
12 De Welt es nu werkjlich voll Lieden un schlajchtet, krakjt soo aus de
¨
Schreft daut fa de latste Tiet verutsad.
Doa es oba uk goodet verutjesajcht,
un daut haft met Jehova siene Deena
to doonen.
13 “De Erkjantnis woat sikj vemieren”, sajcht daut en daut Buak Daniel.
Wanea wudd sikj daut erfellen? Daut
sajcht, en de “Enjtiet”, aulsoo en de
latste Tiet (Daniel 12:4, Friesenbibel).
Besonda von 1914 aun haft Jehova
11. Waut sajcht Psalm 92:8, waut met de
gottloose un beese Menschen passieren
woat?
12-13. Woo haft sikj en de latste Tiet de Erkjantnis vemieet?
92
dee, waut am opp iernst deenen wullen, jeholpen, de Lie¨
ren ut de Schreft emma bata to vestonen, soo aus Gott sie¨
¨
nen Nomen, sien Vaanamen, daut Opfa von Jesus Christus
uk waut met ons passieet, wan wie stoawen, un daut Oppstonen vom Doot. Jehova siene Deena haben uk jelieet,
¨
een Lawen to fieren, waut goot fa an es un Gott ieet. Dee
es daut uk emma dietelja jeworden, waut daut met Gott
¨
sien Kjennichrikj opp sikj haft un woo daut oppe Ieed Frad
moaken woat. Behoolen Gott siene Deena daut aules fa
sikj, waut dee ut de Schreft vestonen kjennen? Well wie
¨
mol seenen, waut eene aundre Schreftstad sajcht, waut sikj
uk nu en de latste Tiet erfelt.
14 “Daut Evangelium von Gott sien Rikj woat en de gaun¨
¨
ze Welt jepradicht woaren”, sad Jesus fa de latste Tiet verut
¨
(Mataus 24:3, 14). Daut Evangelium (de goode Norecht)
¨
¨
woat awa de gaunze Ieed jepradicht, en mea aus 235 Lenda
¨
un opp awa 500 Sproaken. Daut Evangelium haundelt sikj
von Gott sien Kjennichrikj un doavon, waut daut
doonen
¨
¨
woat un woo wie doaderch jesaajent woaren. Awa de gaunze Welt haft Jehova millionende Zeijen “von aule Raussen,
Volkjsstam, [un] Sproaken”, waut aula daut Evangelium
¨
¨
pradjen (Openboarunk 7:9). Onen betolt to namen halpen
¨
dee millionende Menschen, Gott sien Wuat bata to vestonen. Daut Evangelium woat werkjlich en de gaunze Welt
¨
jepradicht, uk wan de woare Christen “von aule Menschen
¨
vestat woaren”, soo aus Jesus sad (Lukas 21:17).
15
WAUT WOASCHT DU DOONEN?
Aun aul de Profezeiungen, waut sikj vondoag erfellen,
¨
¨
14. Woo wiet woat daut Evangelium vondoag dan Dach jepradicht?
¨
Waa deit daut?
15. (a) Wuarom kjenn wie ons secha sennen, daut wie en de latste
¨
Tiet lawen? (b) Wan “daut Enj” kjemt, waut woat met dee sennen,
waut Gott nich jehorchen wellen? Waut woat met dee sennen, waut
Gott siene Harschoft unjadon sent?
“Daut Evangelium von
Gott sien Rikj woat en de
¨
gaunze Welt jepradicht
woaren, soo daut aule
Velkja daut hieren”
¨
(Mataus 24:14)
94
¨
es gaunz kloa to seenen, daut wie en de latste Tiet lawen.
¨
Wan daut Evangelium ieescht es soo wiet jepradicht woaren, aus Jehova daut haben well, woat “daut Enj” komen
¨
(Mataus 24:14). Met “daut Enj” es de Tiet jemeent, wua
¨
Jehova Gott aulet schlajchte oppe Ieed awatsied schaufen woat un aul dee, waut am nich jehorchen wellen, venichten woat. Doatoo woat dee Jesus un de majchtje Enjel
brucken (2. Tessalonicha 1:6-9). De Fient un de beese Jeista woaren dan nich mea de Velkja veleiden. Un Gott sien
¨
Kjennichrikj woat aul dee sea saajnen, waut siene Harschoft unjadon sent (Openboarunk 20:1-3; 21:3-5).
16 Waut mott wie doonen, nu daut wie weeten, daut daut
met dise beese Welt boolt to Enj jeit? Daut baste wudd sen¨
¨
nen, mea awa Jehova to lieren un awa daut, waut hee von
ons haben well (Johanes 17:3). Wie motten jrintlich enne
¨
¨
Schreft forschen un raajelmassich met Menschen toopko¨
men, waut jieren Jehova sienen Wellen doonen (Hebraa
¨
10:24-25). Jehova jeft Menschen awa de gaunze Welt de Je¨
¨
laajenheit, mea von am to lieren. Nemm de Jelaajenheit
¨
woa un bemieej die, soo to lawen, aus Gott daut jefelt (Jakobus 4:8).
¨
17 Soo aus Jesus sad,
kjemren de mieeschte Menschen
¨
sikj doa nich om, daut wie en de latste Tiet lawen. De
schlajchte Menschen woaren plazlich venicht woaren. Fa
de mieeschte woat daut Enj onverhofs komen, soo aus een
¨
¨
Stala en de Nacht (1. Tessalonicha 5:2). Jesus sad: “Krakjt
soo aus daut to Noah siene Tiet wia, soo woat daut uk sen¨
nen, wan de Menschensan ieescht jekomen es. Wiels soo
aus daut don ver de Sintflut wia – see eeten un drunken,
¨
Mana frieden un Frues befrieden sikj, bat aun dan Dach,
aus Noah en daut Schepp nenjinkj; un see achten doa nich
16. Waut wudd eena nu en dise Tiet doonen sellen?
17. Wuarom woat de Venichtunk fa de mieeschte onverhofs komen?
¨
Law wie nu en de latste Tiet?
95
opp, bat de Sintflut kjeem un an aula utrod – soo woat
¨
¨
daut sennen, wan de Menschensan jekomen es” (Mataus
24:37-39, NW).
¨
¨
18 Jesus sad:
“Siet vaasechtich, daut jie junt nich derch
¨
¨
¨
fraten un supen un sorjen awa dit Lawen, daut Hoat be¨
loden, un daut dee Dach dan onverhofs awa junt kjemt;
¨
wiels dee woat soo aus eene Schlenj awa aulem komen,
¨
dee oppe Ieed wonen. Oba siet waka un bat, daut jie aul
¨
daut utem Waaj komen muchten, waut doa passieren saul,
¨
¨
un ver dan Menschensan [en siene Jnod] stonen kjennen”
(Lukas 21:34-36). Wuarom sell wie ons Jesus siene Wieed
¨
onbedinjt to Hoaten namen? Wiels wie daut Enj mau dan
¨
¨
¨
¨
awalawen kjennen, wan wie bie dan “Menschensan” (Jesus
Christus) un bie Jehova Gott goot aunjeseenen sent. Dan
woa wie kjennen fa emma en de wundascheene niee Welt
¨
lawen, waut aul gaunz dicht bie es! (Johanes 3:16; 2. Petrus
3:13).
¨
18. Waut vonne Wieed von Jesus sell wie ons to Hoaten namen?
¨
ˇ En de latste Tiet wudd daut val
¨
Kjrich, Hungaschnoot, Ieedbaben un
¨
¨
Krankheiten jawen (Mataus 24:7; Lukas
21:11).
¨
ˇ En de latste Tiet wudden vale
¨
Menschen val von sikj selfst hoolen un
nom Jelt un nom Vejnieejen hinjaraun
sennen, oba Gott nich leewen
¨
(2. Timotaus 3:1-5).
ˇ De goode Norecht von daut Kjennichrikj
wudd en de latste Tiet en de gaunze Welt
¨
¨
jepradicht woaren (Mataus 24:14).
DAUT 10. KAPITEL
Waut sajcht de Schreft von Enjel
un beese Jeista?
Doonen de Enjel Menschen halpen?
Woo wellen beese Jeista de Menschen schoden?
Mott wie ons fa beese Jeista ferchten?
¨
kjanen lieren, sent wie jeweenlich uk nieWAN wie wam
¨
schierich to dan siene Famielje. Wan wie Jehova Gott
¨
¨
kjanen lieren wellen, mott wie uk waut awa dan siene Famielje em Himmel weeten, de Enjel. De Schreft nant dee
¨
Gott siene Sans (Hiob 38:7, Friesenbibel). Woo halpen dee
¨
met, daut sikj daut erfelt, waut Gott sikj vaajenomen haft?
Haben dee aul mol waut fa Menschen jedonen? Haben dee
¨
waut met dien Lawen to doonen?
¨
2 En de Schreft woat hundade Mol von Enjel jerat.
Waut
¨
¨
sajcht daut dan awa dee? Biejlikj, wua komen de Enjel haa?
¨
En Kolossa 1:16 kjenn wie lasen: “Derch am [Jesus Christus]
muak Gott aules waut em Himmel un oppe Ieed jemoakt
worden es”. De Enjel sent aulsoo aula von Jehova derch Je¨
sus jemoakt worden. Woo val Enjel jeft daut? No de Schreft
no jeft daut miere hundat Millionen un dee sent aula jewaultich stoakj (Psalm 103:20).1
3 De Schreft sajcht, daut don, aus de Ieed jemoakt wort,
1 Von de goode Enjel sajcht daut en Openboarunk 5:11, daut daut
“tieendusende mol 10.000” sent. Soo jeft de Schreft to vestonen, daut
Jehova miere hundat Millionen Enjel jemoakt haft.
1. Wuarom wudd wie sellen mea von de Enjel weeten?
¨
¨
2. Wua komen de Enjel haa un woo val jeft daut?
¨
3. Waut lia wie ut Hiob 38:4-7 awa de Enjel?
Waut sajcht de Schreft von Enjel un beese Jeista?
97
“aule himlische Deena . . . [Gott] lowden” (Hiob 38:4-7).
Daut wiest, daut daut de Enjel aul lang ver de Menschen
jeef, soogoa noch ea aus de Ieed wia. De Enjel haben
uk Jefeelen, wiels daut sajcht, daut dee “toop sungen” un
¨
“juchten” (Friesenbibel). Un wie lasen uk, daut “aule himlische Deena” sikj toop freiden. Don wieren dee sikj aula
eenich, soo aus eene groote Famielje, un deenden Jehova
Gott.
WOO ENJEL HALPEN UN BESCHITZEN
De Enjel kjikjten too, aus Gott de ieeschte Menschen
muak, un dee sent aul emma sea aun de Menschheit intressieet jewast. Dee wieren uk emma sea nieschierich, woo sikj
¨
daut erfellen wudd, waut Gott sikj vaajenomen haft (Spricha 8:30-31; 1. Petrus 1:11-12). Met de Tiet musten dee oba
¨
met aunseenen, daut de mieeschte Menschen sikj von aaren leeftoljen Schepfa wajchdreiden. Secha muak dee daut
¨
sea truarich. Oba wan doa waa trigj no Jehova kjemt, freien
Gott siene Enjel sikj (Lukas 15:10). Un wiels dee soon Intressaunt fa Menschen haben, es daut kjeen Wunda, daut
Jehova dee emma wada jebrukt haft, om siene true Deena
¨
to stoakjen un to beschitzen (Hebraa 1:14). Well wie mol
seenen, woo dee daut deeden.
¨
¨
¨
5 Aus de Stada
Sodom un Gomorra waajen aare Sinden venicht worden, holpen twee Enjel Lot un siene
Dajchta, doa fuattokomen, daut dee nich storwen (1. Mose
¨
19:15-16). Vale Joaren lota wort de Profeet Daniel en eene
¨
Heel manke Leiws jeschmaten, oba am wort nuscht. Wua¨
rom nich? Hee sad: “Gott schekjt sienen Enjel un dee hilt
¨
¨
de Leiws aare Fraten too” (Daniel 6:23). En de Tiet von de
¨
ieeschte Christen muak een Enjel dan Apostel Petrus utem
Jefenkjnis frie (Aposteljeschicht 12:6-11). Enjel muaken uk
4
4. Woo wiest de Schreft, daut de Enjel sikj fa de Menschen intressieren?
5. Woo haben Enjel Menschen jeholpen?
98
Jesus Moot, aus dee met sienen Deenst oppe Ieed aunfunk
(Markus 1:13). Un ea Jesus omjebrocht wort, kjeem uk een
Enjel un “stoakjt am” (Lukas 22:43). Daut haft Jesus en dise
¨
¨
schwoare Loag secha val Moot jejaft.
¨
6 Vondoag dan
Dach es daut nich mea soo, daut de
Enjel sikj von Menschen seenen loten. Oba dee beschit¨
zen Gott siene Deena doawaajen noch emma, besonda fa
soont, waut dee em jeistlichen schoden kunn. En Psalm
¨
34:8 sajcht daut: “Dam HARN sien Enjel loagat sikj om dee,
dee am ferchten un halpt an ut.” Daut es scheen to wee¨
ten, wiels daut jeft uk beese Jeista, waut sea jefaadlich sent
¨
un ons venichten wellen. Waa sent daut un wua komen dee
¨
haa? Woo wellen dee ons schoden? Doatoo well wie seenen, waut en de Tiet von de ieeschte Menschen passieed.
BEESE JEISTA, WAUT ONS SCHODEN WELLEN
Soo aus wie en daut dredde Kapitel lieeden, leet een Enjel sikj daut jankren, uk een Harscha to sennen, un stald
¨
sikj jaajen Gott. Lota wort dis Enjel de beesa Fient un Soton jenant (Openboarunk 12:9). Eva wia de ieeschte, waut
dee veleid, un 1600 Joa lota haud dee dan meist aule Menschen opp siene Sied. Bloos eenselne bleewen Gott tru, soo
¨
aus Abel, Henoch un Noah (Hebraa 11:4-5, 7).
8 En Noah siene Tiet stalden sikj uk noch aundre Enjel
¨
¨
¨
jaajen Jehova. Dee veleeten aare Stad bie Gott em Himmel,
kjeemen no de Ieed un muaken sikj to Menschen. Wuarom
¨
¨
deeden dee daut? En 1. Mose 6:2 kjenn wie lasen: “De Sans
¨
von dan woaren Gott fungen aun, no de Menschendajchta to kjikjen, un worden en, daut dee schmock leeten; un
dee neemen sikj dee to Frues, soone aus dee wullen” (NW).
7
6. (a) Woo beschitzen de Enjel Gott sien Volkj vondoag? (b) Waut
vonne Froagen woa wie nu betrachten?
¨
7. Woo val Menschen brocht de beesa Fient von Gott auf?
8. (a) Woo worden eenje Enjel beese Jeista? (b) Waut deeden de bee¨
¨
se Jeista, om de Sintflut to awalawen?
99
¨
Dise Enjel deeden val schlajchtet un veleiden uk de Menschen toom schlajchten. Oba Jehova
¨ Gott leet daut¨ nich
lang toch. Hee brocht eene groote Awaschwamunk awa de
gaunze Ieed, wua aule beese Menschen venicht worden.
Bloos Gott siene true Deena worden jerat (1. Mose 7:17, 23).
¨
De schlajchte Enjel musten aare Menschenkjarpasch opp¨
jawen un fuaren aus Jeista wada trigj nom Himmel. Dee
¨
hauden sikj opp dan beesen Fient siene Sied jestalt un soo
¨
¨
wort de Fient de beese Jeista aa bowaschta (Mataus 9:34).
“Gott schekjt sienen Enjel
¨
¨
un dee hilt de Leiws aare Fraten too”
(Daniel 6:23)
100
9 Aus de beese Jeista wada trigj nom Himmel kjeemen,
worden dee soo aus Utjeschlotne behaundelt, krakjt soo aus
¨
dee aa Harscha, de beesa Fient (2. Petrus 2:4, NW). Vondoag
kjennen dee sikj nich mea to Menschen moaken, oba dee
¨
brinjen de Menschen emma noch doatoo, val schlajchtet
to doonen. Met de beese Jeista toop deit de Fient de gaunze Welt veleiden (Openboarunk 12:9; 1. Johanes 5:19). Woo
doonen dee daut? De beese Jeista denkjen sikj veschiednet
ut, om de Menschen to teischen (2. Korinta 2:11). See wie
mol, waut.
WOO DE BEESE JEISTA DE MENSCHEN TEISCHEN
10 Eent, waut de beese Jeista sikj utjedocht haben, om de
Menschen hinjat Licht to fieren, es Hakjsarie. Hakjsarie es,
wan eena waut deit, waut met beese Jeista to doonen haft,
endoont aus eena daut selfst deit ooda derch soone, waut
Jeista befroagen. En de Schreft woat daut sea veuadeelt, un
¨
ons woat sea doafaa jewoarnt (Galata 5:19-21). Derch Hakjsarie locken de beese Jeista Menschen, soo aus een Fescha
de Fesch lokt. Om veschiedne Sorten Fesch to locken, hoakt
dee uk veschiednet oppe Angel. Krakjt soo brucken de beese Jeista veschiedne Sorten von Hakjsarie, om aule Sorten
¨
Menschen en aare Macht to kjrieen.
11 Biejlikj locken de beese Jeista Menschen met Woasajarie. Waut es daut? Daut es, wan eena derch Hakjsarie prooft,
de Tookunft ooda sest waut ruttofinjen. Eenje doonen daut
¨
derch Dreem ooda Stierns dieden ooda Hauntlasen, aundre brucken doatoo jewesse Koaten ooda eene Glauskugel.
¨
Vale denkjen, daut Woasajarie nich soo schlemm es, oba de
Schreft wiest, daut dee, waut soont driewen, met de beese
9. (a) Waut passieed met de beese Jeista, aus dee trigj nom Himmel
kjeemen? (b) Waut woa wie nu noch lieren?
10. Waut es Hakjsarie?
11. Waut es Woasajarie? Wuarom sell wie doamet nuscht to doonen
haben?
De beese Jeista brucken veschiednet,
om de Menschen to veleiden
Jeista toopschaufen. Biejlikj en Aposteljeschicht 16:16-18 es
¨
von eene Mejal jeschrawen, waut “een Woasajajeist” haud
¨
un doaderch Sachen verutsajen kunn. Oba aus dan beesen
Jeist befoolen wort, de Mejal to veloten, kunn see daut nich
mea.
12 Beese Jeista wellen uk, daut de Menschen jleewen, eena
¨
¨
¨
kaun met de Doodje raden. Menschen, dee wam derch dan
Doot veloaren haben, loten sikj leicht irjentwaut enbillen,
woo daut met de Doodje es. Een Jeistabefroaga kaun an
¨
¨
eenjemol Eenselheiten awa dan Vestorwnen sajen ooda met
¨
¨
¨
dan siene Stemm raden. Fa vale es daut een Bewies, daut
¨
¨
de Vestorwne irjentwua aundatwaajen wiedalawen, un dee
¨
jleewen, daut wudd an een Troost sennen, met dee to raden. Oba rajcht jesajcht es daut kjeen Troost, daut es ea eene
¨
Jefoa. Woosoo? Wiels daut de beese Jeista sent, waut dan
¨
12. Wuarom es daut jefaadlich, wan eena prooft, met de Doodje to
¨
raden?
WOO EENA BEESE
JEISTA WADASTONEN KAUN
ˇ Aules wajchschmieten, waut met Hakjsarie to doonen haft
ˇ De Schreft studieren
¨
ˇ To Gott baden
103
¨
Doodjen siene Stemm nodoonen un dan Jeistabefroaga
¨
¨
de Eenselheiten von dan Vestorwnen enjawen (1. Samuel
28:3-19). En daut saste Kapitel hab je wie aul jeseenen, daut
wan een Mensch stoaft, dan es dee eefach nich mea (Psalm
¨
115:17). Waa vestorwne Menschen no Rot frajcht, woat aulsoo von de beese Jeista jeteischt un deit waut, waut Gott
nich haben well (5. Mose 18:10-11; 3. Mose 20:6). Sie aulsoo
¨
vaasechtich un lot die nich met soont aus dit von de beese
Jeista locken.
13 Beese Jeista doonen de Menschen nich bloos teischen,
dee doonen dee uk enenjsten. De Fient un siene beese Jeista weeten, daut see aul “mau eene korte Tiet” haben, bat an
¨
de Macht jenomen woat. Doawaajen tooben dee nu noch
¨
aules, waut dee kjennen (Openboarunk 12:12, 17). Vale
¨
Menschen lawen emmawajch en groote Angst fa de beese
Jeista, un doch kunnen dusende doavon looskomen. Woo
¨
¨
wia daut maajlich? Waut kaun eena doajaajen doonen, wan
eena met beese Jeista to doonen haft?
WOO EENA BEESE JEISTA WADASTONEN KAUN
De Schreft sajcht, woo wie kjennen beese Jeista wadastonen un von dee looskomen. Biejlikj en de Staut Efesus
wieren eenje, waut Hakjsarie dreewen, ea dee Christen wor¨
den. Woo kjeemen dee doavon loos? Daut sajcht: “Vale,
¨
¨
dee sikj met Zaubakrauft aufjejaft hauden, brochten aare
Zaubabieekja toop un vebrenden dee, wua aulemaun daut
seenen kunn” (Aposteljeschicht 19:19). Daut es eene goode
¨
Lia fa aule, waut von beese Jeista wellen looskomen. Waa Je¨
hova deenen well, mott aules awatsied schaufen, waut met
Hakjsarie to doonen haft. Daut kjennen Bieekja, Hefta, Leeda, Films ooda Bilda sennen, wua Hakjsarie gootjeheeten
woat ooda waut eenem doatoo nieschierich moaken. Doa
14
¨
13. Waut haben vale kunt, dee sea Angst fa beese Jeista hauden?
14. Waut kjenn wie von de Christen en Efesus lieren, woo eena von
beese Jeista looskjemt?
104
es uk soont met en, waut Menschen bie sikj metdroagen,
waut an saul Jlekj brinjen un beschitzen (1. Korinta 10:21).
15 Een poa Joa lota schreef Paulus eenen Breef no de
¨
Christen en Efesus, waut aare Zaubabieekja vebrent hau¨
¨
den, un sad: “Wie . . . kjamfen . . . jaajen . . . beese Jeista”
(Efeesa 6:12). Daut wiest, daut de beese Jeista noch nich
¨
oppjejaft hauden. Dee proowden emma noch, de Christen
¨
unja aare Kontroll to kjrieen. Waut kunnen de Christen
dan
¨
¨
¨
noch doajaajen doonen? Paulus jeef dan Rot: “Awa aules
¨
¨
namt dan Gloowen aus eenen Schilt, wua de beesa [Fient]
met siene brennende Feilen nich derchscheeten kaun”
¨
(Efeesa 6:16). Je stoakja ons Gloowen es, je bata woa wie de
¨
beese Jeista wadastonen kjennen (Mataus 17:20).
16 Woo kjenn wie em Gloowen stoakja woaren? Doatoo
mott wie de Schreft studieren. Eene Mia brukt een stoakjet
¨
Ferment (Fundament), om Jaajenstaunt to hoolen. Krakjt
soo es daut uk metem Gloowen. Wan ons Gloowen saul
stoakj sennen, mott dee uk opp eene fauste Gruntloag jebut sennen, un daut es Gott sien Wuat. Wan wie jieda Dach
¨
doabennen lasen un studieren, woat ons Gloowen emma
stoakja woaren. Soo aus eene stoakje Mia woat de Gloowen
ons dan fa beese Jeista beschitzen (1. Johanes 5:5).
17 Waut musten de Christen en Efesus noch doonen? Dee
brukten noch mea Schutz fa de beese Jeista, wiels doa, wua
¨
¨
¨
dee wonden, wort val Hakjsarie jedrawen. Paulus sad to dee:
¨
¨
“To jieda Tiet bat met aulem Jebad un bedden em Jeist”
¨
(Efeesa 6:18, Friesenbibel). Uk wie lawen vondoag en eene
¨
Welt, wua Hakjsarie wiet vebreet es. Doawaajen es daut
soo needich, daut wie Jehova om Schutz bedden un doabie uk sienen Nomen brucken (Spricha 18:10). Wie motten
¨
Jehova uk emma wada sajen, daut hee ons fa dan Beesen
¨
¨
bewoaren saul, aulsoo fa dan Fient (Mataus 6:13). Wan wie
15. Waut mott wie doonen, om de beese Jeista to wadastonen?
16. Woo kaun eena em Gloowen stoakja woaren?
17. Waut mott wie noch doonen, om de beese Jeista to wadastonen?
105
¨
opprechtich doarom baden, woat Jehova onen Twiewel no
ons horchen (Psalm 145:19).
¨
18 Beese Jeista sent jefaadlich,
oba wie brucken dee nich
¨
¨
ferchten, wan wie ons jaajen dan Fient stalen un ons faust
aun Gott hoolen un sienen Wellen doonen (Jakobus 4:7-8).
Jehova haft mea Macht aus de beese Jeista. Hee haft dee
en Noah siene Tiet bestroft, un schlieslich woat hee dee
uk venichten (Judas 6). Un uk Jehova siene majchtje Enjel
stonen ons bie (2. Kjennichs 6:15-17). Dee
¨ sent sea doarom
¨
todoonen, daut de beese Jeista nich de Awamacht awa ons
kjrieen. De jerajchte Enjel doonen ons soo to sajen aunspor¨
nen, daut wie nich sellen oppjawen. Hool die aulsoo faust
aun Jehova un de true Enjel. Hool die uk von aules wajch,
waut met Hakjsarie to doonen haft. Un doo emma, waut
Gott sien Wuat sajcht (1. Petrus 5:6-7; 2. Petrus 2:9). Soo
¨
woascht du kjennen jaajen de beese Jeista jewennen.
19 Oba wuarom haft Jehova nich aul lang een Enj jemoakt met de beese Jeista un met aul daut schlajchte, wua
de Menschen soo unja lieden motten? Daut woa wie en
¨
daut naakjste Kapitel seenen.
¨
18-19. (a) Woo weet wie, daut wie jaajen de beese Jeista kjennen je¨
wennen? (b) Waut woa wie en daut naakjste Kapitel seenen?
ˇ De true Enjel halpen dee, waut Jehova deenen
¨
(Hebraa 1:14).
ˇ De Fient un siene beese Jeista teischen de
Menschen un wellen dee von Gott aufbrinjen
(Openboarunk 12:9).
ˇ Wan wie daut doonen, waut Gott haben well,
¨
¨
un ons jaajen dan Fient stalen, woat dee von
ons veloten (Jakobus 4:7-8).
DAUT 11. KAPITEL
Wuarom lat Gott too, daut
Menschen lieden motten?
Kjemt daut von Gott, wan Menschen
lieden motten?
Waut fa eene Froag kjeem em Goaden Eden opp?
Woo woat Gott wada aules en Ordninj brinjen?
EN EEN Launt wieren opp eene Sauz mol dusende Frues
un Kjinja em Kjrich grausom todood jekomen. Dee worden aulatoop en een grootet Grauf begroft. Rom daut
¨
Grauf worden vale Kjriezen oppjestalt un opp jieda Kjriez
¨
wia jeschrawen: “Wuarom?”. Schia nuscht kaun eenem soo
sea toosaten aus de Froag, wuarom Menschen lieden mot¨
ten. Vale haben derch Kjrich, Owwadasch, Krankheiten un
¨
¨
Vebraakjen val must lieden ooda haben leewe Aunjehieeje
¨
ooda aa Tus veloaren. Dee sent gaunz vetwiewelt un kjennen
nich vestonen, wuarom soont passieet.
2 Wuarom lat Gott daut schlajchte too? Wan Jehova Gott
doch aule Macht haft un leeftolich un weis un jerajcht es,
¨
wuarom jeft daut dan soo val Hauss un Ojjerajchtichkjeit?
¨
Hast du uk aul mol awa soont nojedocht?
3 Es daut orrajcht, wan eena weeten well, wuarom Gott
daut schlajchte toolat? Eenje woagen sikj soont nich mol to
¨
froagen. Dee jleewen, waa soont frajcht, haft nich jenuach
Gloowen ooda haft kjeen Vetruen opp Gott. Oba enne
¨
1-2. Waut motten Menschen vondoag dan Dach derchmoaken?
¨
Waut kjennen vale dan nich vestonen?
3-4. (a) Es daut orrajcht, wan eena weeten well, wuarom Gott daut
¨
schlajchte toolat? (b) Woo feelt Gott sikj, wan hee sitt, woo val
schlajchtet daut jeft un woo sea Menschen lieden motten?
107
¨
Jehova woat doafaa sorjen, daut daut nuscht
¨
schlemmet mea jawen woat
¨
Schreft las wie von gottesferchtje Menschen, dee uk weeten
wullen, wuarom Gott daut schlajchte tooleet. Biejlikj de Profeet Habakuk fruach Jehova: “Wuarom moakst du mie oppmoakjsom opp daut waut orrajcht es, un du kjikjst daut too?
Ver eenem woat doljebroaken un Jewault jebrukt; Menschen
zanken un strieden sikj” (Habakuk 1:3).
¨
4 Deed Jehova Habakuk doafaa
trajchtwiesen, daut dee
¨
soont fruach? Na. Gott leet Habakuk siene Wieed soogoa
¨
enne Schreft oppschriewen. Dee holp dan, daut dee daut
¨
bata vestonen kunn un en sienen Gloowen stoakja wort.
Un Jehova well uk, daut wie daut vestonen kjennen. Denkj
doaraun, daut de Schreft sajcht: “Hee sorcht fa junt” (1. Pe¨
trus 5:7). Gott kaun daut noch val schwanda aunseenen aus
wie, wan doa schlajchtet passieet un Menschen schlemmet
derchmoaken (Jesaja 55:8-9). Wuarom motten dan oba soo
¨
val Menschen lieden?
¨
WUAROM MOTTEN MENSCHEN SOO VAL LIEDEN?
¨
5 Daut jeft vale
Menschen von veschiedne Gloowes, waut
¨
weeten wellen, wuarom vale soo lieden motten. Foaken
5. Waut woat foaken jesajcht, wan Menschen lieden? Waut lieet de
Schreft?
108
¨
kjrieen dee von aare Liera to Auntwuat, Gott haft daut soo
wult un dee haft daut aul lang soo bestemt. Dee sajen uk,
¨
Gott siene Waaj sent onbejrieplich, ooda behaupten, daut
¨
Menschen un soogoa Kjinja stoawen, waajen Gott dee well
em Himmel haben. Oba wie haben je aul jelieet, daut Jehova Gott soo waut kjeenmol wudd veuasoaken. De Schreft
sajcht: “Daut wia daut latste, wan Gott sikj vejinkj, un dee,
dee aule Macht haft, orrajcht deed” (Hiob 34:10).
¨
¨
6 Weetst du, wuarom vale
Gott de Schult jawen, daut Menschen lieden motten? Dee jleewen, daut de aulmajchtja Gott
¨
de Harscha awa dise Welt es. Oba daut lieet de Schreft nich.
¨
En daut dredde Kapitel hab wie aul jeseenen, waa de Har¨
scha awa dise Welt es. Daut es de beesa Fient.
7 De Schreft sajcht gaunz kloa, daut “de gaunze Welt vom
beesen beharscht woat” (1. Johanes 5:19). Es daut nich uk
¨
aulawaajen en de Welt to seenen? De beesa Fient deit werkjlich de gaunze Welt veleiden (Openboarunk 12:9). Dee es
spietich, hinjalestich un grausom. Un krakjt soo es uk de
¨
Welt, wuarawa dee harscht. Daut es eene Uasoak, wuarom
¨
vale Menschen lieden motten.
8 Eene aundre Uasoak es de Sind. Soo aus wie en daut
dredde Kapitel jeseenen haben, sent aule Menschen onvolkomen, wiels de ieeschte Menschen em Goaden Eden jesindicht haben. Derch de Sind haben de Menschen emma een
¨
Velangen, awa aundre to harschen. Soo kjemt daut to Kjrich
un Menschen woaren unjadrekjt un motten lieden (Liera
4:1; 8:9, NW). Uk “Tiet un Jlekj” es eene Uasoak, daut eenje
lieden motten (Liera 9:11). Daut es eenjemol soo, daut eena
wua es, wua eenem onverhofs waut woat. Wia eena doa
nich jewast, wia eenem daut nich jeworden. Un wiels Jeho¨
¨
6. Wuarom jawen vale Gott de Schult, daut Menschen lieden motten?
¨
7-8. (a) Wuaraun es to seenen, daut de Fient awa dise Welt harscht?
(b) Waut haft de Sind un uk “Tiet un Jlekj” doamet to doonen, daut
¨
vale lieden motten?
Wuarom lat Gott too, daut Menschen lieden motten?
109
¨
va nich de Harscha awa dise Welt es, deit hee soont uk nich
¨
vaabieejen.
9 Es daut nich scheen to weeten, daut daut nich von Gott
¨
kjemt, wan Menschen lieden motten? Daut es nich dan siene Schult, daut daut Kjrich ooda Owwadasch jeft un daut
Menschen schlajchtet doonen un aundre unjadrekjen. Wuarom lat Jehova daut dan too? Hee haft je aule Macht, doamet een Enj to moaken. Un soo aus wie jelieet haben, es Je¨
hova uk een leeftolja Gott (1. Johanes 4:8). Doawaajen mott
Gott goode Uasoak haben, daut hee daut schlajchte noch
toolat.
EENE SEA WICHTJE FROAG
KJEEM OPP
10 Wuarom lat Gott daut schlajchte dan too? Doatoo mott
wie aun de Tiet trigjdenkjen, aus daut aunfunk. Aus de Fient
¨
Adam un Eva toom Ojjehuarsom veleid, leet hee dan Twiewel oppkomen, aus Jehova daut Rajcht haud to harschen.
Dee twieweld nich aun Jehova siene Krauft, wiels hee wist,
daut Jehova aulmajchtich wia. Oba hee behaupt, Jehova wia
¨
een Laajna un een schlajchta Harscha, waut siene Deena
nich aul daut goode tookomen leet, waut an troff (1. Mose
3:2-5). Dee jeef auntovestonen, daut daut fa de Menschen
¨
¨
bata wia, wan Jehova nich de Harscha awa an wia. Soo veluach de Soton Jehova sien Rajcht aus hechsta Harscha.
¨
11 Adam un Eva stalden sikj jaajen
Jehova. Daut wia soo
¨
aus wan dee saden: “Wie brucken Jehova nich aus Harscha. Wie weeten sea goot selfst, waut rajcht un orrajcht
es.” Woo sull Jehova nu doamet omgonen? Woo kunn
¨
hee ver aule bewiesen, daut dee, waut sikj jaajen am stalden, em orrajchten wieren un daut sien Wajch de eensich
9. Wuarom mott daut eene Uasoak haben, daut Jehova met daut
schlajchte noch kjeen Enj jemoakt haft?
10. Woonen Twiewel leet de Fient oppkomen un woo deed hee daut?
¨
¨
11. Wuarom haft Jehova de Jaajna nich fuaz oppe Stad venicht?
¨
Weet de Schiela daut bata aus de Schoolliera?
rajchta wia? Eenje muchten denkjen, Jehova haud siene
¨
¨
Jaajna eefach fuaz aula sult awatsied schaufen un vom freschen aunfangen. Oba Jehova haud je aul jesajcht, daut de
¨
Ieed sull met Adam un Eva aare Nokomen bevelkjat un daut
¨
dee sullen en een Paradies oppe Ieed lawen (1. Mose 1:28).
¨
Un waut Jehova sikj vaajenomen haft, daut deit dee uk (Je¨
¨
saja 55:10-11). Un wan Jehova de Jaajna fuaz oppe Stad ve¨
nicht haud, wudd hee doaderch nich bewasen haben, daut
hee werkjlich daut Rajcht haud to harschen.
12 Eena wudd daut kjennen soo vejlikjen: Een Schoolliera wiest de Kjinja aune Waunttofel, woo eena een schwoa¨
¨
ret Raakjen utraakjent. Met eemol sajcht een wadaspanstja
Schiela, daut es nich rajcht, soo aus de Liera daut deit, dee
¨
vesteit daut goanich. Hee jleeft, hee weet daut bata. Eenje
¨
¨
¨
Schiela jleewen dan un stalen sikj opp dan siene Sied, jaa¨
jen dan Liera. Waut nu? Wan de Schoolliera nu dee, waut
¨
jaajen am sent, eefach rutschekjt, waut kunnen dan de aundre Schiela denkjen? Veleicht, daut de wadaspanstja Schiela
12-13. Woo wudd wie daut kjennen vejlikjen, wuarom Jehova daut
¨
tooleet, daut de Fient de Harscha awa de Welt wort un daut de Men¨
schen awa sikj rejieren kunnen?
111
un siene Poatna rajcht hauden un daut de Liera bloos Angst
haud, aule wudden daut enwoaren un am nuscht mea ach¨
¨
ten. Wudd daut nich bata sennen, wan de Liera dan Wada¨
spanstjen daut ver aule proowen leet, aus dee daut bata wist?
13 Biejlikj soo deed Jehova daut. Aus sikj em Goaden Eden
¨
de Fient un Adam un Eva jaajen am stalden, sagen daut millionende Enjel (Hiob 38:7; Openboarunk 5:11). Wautemma
Jehova nu wudd doonen, wudd aule betrafen, Enjel uk Men¨
schen. Waut krakjt deed Jehova? Hee jeef dan Fient de Je¨
¨
laajenheit to wiesen, woo hee awa de Menschen harschen
¨
wudd. Un hee leet daut uk too, daut de Menschen unja dan
¨
Fient siene Macht awa sikj selfst rejieren kunnen.
14 De Schoolliera weet goot, daut daut goanich soo es,
waut von am jesajcht woat. Oba daut de aundre Schiela daut
selfst seenen, lat hee de wadaspanstje Schiela proowen, aus
see rajcht haben. Wan dee daut nich kjennen, woaren aule
¨
¨
opprechtje Schiela weeten, daut daut bata es, no dan Liera
to horchen. Un dee woaren vestonen, wuarom de Liera daut
¨ ¨
wiedahans nich tochloten woat, wan sikj waa jaajen am stalt.
Krakjt soo wist Jehova uk, daut daut fa aule opprechtje Menschen un Enjel wudd toom Nutzen sennen, wan dee sagen,
daut de Fient un siene Poatna tonuscht jinjen un de Men¨
schen nich emstaunt wieren, awa sikj selfst to harschen. Soo
wudd sikj daut utwiesen, daut daut soo es, waut de Profeet
¨
¨
Jeremia sad: “Ekj weet, . . . daut sien Wajch nich bie dam
¨
Mensch steit, nich bie dam Maun, dee doa waundelt, sien
Gank to rechten” (Jeremia 10:23, Friesenbibel).
WUAROM SOO LANG?
Wuarom haft Jehova daut aules soo lang toojeloten? Un
¨
¨
wuarom deit dee nuscht doajaajen, daut soo val schlemmet
15
¨
14. Waut haft daut fa eenen Nutzen, daut Jehova de Menschen awa
sikj selfst rejieren lat?
15-16. (a) Wuarom haft Jehova daut Lieden soo lang toojeloten?
(b) Wuarom deit Jehova de Menschen nich fa schlemmet bewoaren?
112
¨
passieet? Denkj noch eemol aun dan Schoolliera. Waut
¨
wudd dee nich doonen? Ieeschtens wudd dee dan Schiela
nich eefach beschwichten, daut dee sull stell sennen. Dee
¨
wudd dan daut bewiesen loten, aus dee rajcht haud. Twee¨
dens wudd dee dan oba uk nich doabie halpen, daut utto¨
¨
raakjnen. Jehova deed daut krakjt soo. Hee wull dan Fient
un siene Poatna daut bewiesen loten, aus dee rajcht hauden.
Un daut brukt siene Tiet. Nu haben de Menschen sikj aul
¨
awa dusende Joaren opp veschiedne Oat selfst rejieet. En jewesse Sachen sent dee veraunjekomen, soo aus en veschiednet utforschen, oba doch es daut met Ojjerajchtichkjeit,
¨
Oamoot, Vebraakjen un Kjrich emma schlemma jeworden.
Daut es kloa to seenen, daut menschliche Rejierungen nich
to brucken sent.
¨
¨
16 Jehova deit dan
Fient oba uk nich doabie halpen, awa
de Menschen to harschen. Saj wie mol, Gott wudd de Men¨
schen biejlikj fa schlemme Vebraakjen bewoaren. Wudd dee
¨
dan nich en Werkjlichkjeit siene Jaajna unjastetten? Wudd
¨
sikj daut dan nich met eemol soo spaaren, aus wan de Menschen sikj selfst gaunz fein rejieren kunnen? Dit jroz well de
Fient de Menschen enbillen. Oba daut es plaut jeloagen. Un
¨
soone Laajes wudd Jehova kjeenmol unjastetten, “wiels daut
¨
¨
es ommaajlich, daut Gott lieejen woat” (Hebraa 6:18).
¨
¨
17 Waut es oba met aul dan Schoden, waut von jeehaa
es aunjerecht worden? Denkj doaraun, Jehova es aulmajch¨
tich. Hee kaun un hee woat aules awatsied schaufen, wua
¨
de Menschen unja jeladen haben. Soo aus wie aul jelieet ha¨
ben, woat de Ieed een Paradies woaren. Waa aun Jesus sien
Opfa jleeft, woat von aul daut friejemoakt woaren, waut de
¨
Sind awa de Menschen jebrocht haft. Un dee, waut jestorwen sent, woaren wada oppstonen. Gott woat aulsoo derch
¨
Jesus “dan beesen Fient siene Woakjen kaputt . . . moaken”
¨
17-18. Waut woat Jehova met aul dan Schoden doonen, waut de
Menschen un de Fient aunjerecht haben?
113
(1. Johanes 3:8). Daut aules woat Jehova krakjt to de rajchte Tiet doonen. Wie kjennen dankboa sennen, daut hee bat
¨
nutoo jeduldich jewast es, wiels soo jeft hee ons de Jelaajenheit, de Woarheit kjanen to lieren un am to deenen (2. Petrus 3:9-10). Soo lang aus daut Enj noch nich jekomen es,
sieekjt Jehova no Menschen, waut am deenen wellen, un
halpt an derch aule Schwierichkjeiten, waut opp an komen
muchten (Johanes 4:23; 1. Korinta 10:13).
¨
18 Eenje denkjen veleicht: “Wudd daut nich bata
jewast
sennen, wan Gott Adam un Eva soo jemoakt haud, daut
¨
dee awahaupt goanich sindjen kunnen?” Daut wie vestonen
kjennen, wuarom Jehova dee nich soo jemoakt haft, mott
wie doaraun denkjen, daut Jehova ons aula waut besondret
jeschonken haft. Waut es daut?
WOO WOASCHT DU GOTT
SIEN JESCHENKJ BRUCKEN ?
19 En daut fefte Kapitel hab wie aul jelieet, daut de Menschen soo jemoakt sent, daut dee eenen frieen Wellen ha¨
ben. Hast du doa mol awa nojedocht, waut fa een feinet Jeschenkj daut es? De Tieren haft Gott soo jemoakt, daut dee
¨
eefach daut doonen, waut dee enjejaft es. Uk Maschienen
doonen bloos daut, to waut de Mensch dee enjestalt haft. Oba wudd wie daut jleichen, wan
¨
Gott ons soo jemoakt haud? Na, wie sent froo,
¨
daut wie valet selfst entscheiden kjennen, biejlikj woo wie ons vehoolen un no waut wie
¨
¨
¨
em Lawen strawen wellen un wam wie toom
Frint haben. Wie jleichen daut, wan wie selfst
19. Waut fa een feinet Jeschenkj
¨
haft Jehova ons jejaft? Wuarom es daut waut besondret?
Gott halpt ons, daut wie
kjennen en schwoare
Tieden uthoolen
114
¨
walen kjennen, un Gott well uk, daut wie onse Freid doaraun
haben.
20 Jehova well ons nich bemotten, daut wie am deenen
¨
sellen (2. Korinta 9:7). Wuarom nich? Awalaj mol: Jleichen
¨
Elren daut nich uk dolla, wan aa Kjint ut sikj selfst “Dank¨
¨
scheen” sajcht un nich, wiels aundre dan daut vaajesajcht
haben? Krakjt soo es daut bie Jehova uk. Hee freit sikj, wan
¨
wie ons friewellich walen, am to deenen. Deist du daut? De
¨
Fient un Adam un Eva brukten aaren frieen Wellen to waut
¨
sea schlajchtet: Dee stalden sikj jaajen Jehova. Woo brukst
du dienen frieen Wellen?
¨
21 Daut baste kaust du dan
frieen Wellen brucken, wan
du die opp Jehova siene Sied stalst. Daut haben millionende aundre uk aul jedonen. Doaderch moaken dee Gott eene
¨
groote Freid un wiesen uk, daut de Fient een Laajna un een
jaumalich prosta Harscha es (Spricha 27:11). Un daut kaust
¨
du uk wiesen, wan du soo een Lawen fieescht, waut Gott je¨
felt. Von daut haundelt sikj daut naakjste Kapitel.
¨
20-21. Woo kjenn wie dan frieen Wellen daut baste nutzen, un wuarom well wie daut uk?
ˇ Daut kjemt nich von Gott, wan Menschen lieden motten (Hiob 34:10).
¨
ˇ De Fient behaupt, Jehova wia een Laajna un
een schlajchta Harscha, waut siene Deena nich
daut jeef, waut an troff. Doamet jeef dee auntovestonen, daut Jehova nich daut Rajcht haft
to harschen (1. Mose 3:2-5).
ˇ Derch Jesus woat Jehova met aules een Enj
moaken, wua Menschen unja lieden, un woat
aules wada en Ordninj brinjen
(1. Johanes 3:8).
DAUT 12. KAPITEL
¨
Een L awen fieren,
waut Gott jefelt
Woo kaust du Gott toom Frint haben?
Waut haft daut met ons to doonen,
waut de Fient von Jehova behaupt?
Waut fa een Vehoolen jleicht Jehova nich?
¨
Woo kaun eena soo lawen,
daut Gott daut jefelt?
¨
¨
WAM jleichst du toom Frint to haben? Secha wam, waut soo
jesonnen es aus du un waut dautselwje intressieet. Met feine Menschen, waut biejlikj opprechtich un leeftolich sent, es
eena jieren toop.
¨
2 Daut haft emma wada Menschen jejaft,
waut Gott fa siene Frind tald. Biejlikj Abraham nand hee sienen Frint (Jesaja
¨
41:8; Jakobus 2:23). Uk David wia een Mensch, dan Jehova
¨
jleicht, un hee sad, daut wia een Maun no sienem Hoaten
¨
(Aposteljeschicht 13:22). Un dan Profeet Daniel leet Gott sa¨
¨ ¨
jen, daut hee dan val raakjend (Daniel 9:23).
3 Wuarom wieren Abraham, David un Daniel goode Frind
¨
aun Jehova? To Abraham sad Jehova: “Wiels du mie jehorchen deetst” (1. Mose 22:18). Daut wiest, daut hee aul dee
aus Frind haben well, waut deemootich daut doonen, waut
¨
hee sajcht. To de Israeliten sad Jehova, daut see am jehor¨
chen sullen, un dan wudd hee aa Gott sennen un see wudden sien Volkj sennen (Jeremia 7:23). Wan du no Jehova
¨
horchst, kaust du dan uk toom Frint haben!
1-2. Biejlikj woone Menschen tald Jehova fa goode Frind?
3. Waut vonne Menschen haft Jehova jieren to Frind?
116
JEHOVA STEIT SIENE FRIND BIE
Waut deit Gott fa siene Frind? De Schreft sajcht, hee
¨
sieekjt emma no Jelaajenheiten, “om dee bietostonen, waut
am met een onjedeeldet Hoat vetruen” (2. Chronik 16:9).
Woo biejlikj deit Jehova daut? En Psalm 32:8 sajcht hee: “Ekj
¨
¨
woa die unjarechten un die dan Wajch wiesen dan du gonen
¨
saust; ekj woa die Rot jawen un die em Uag hoolen.”
5 Es daut nich scheen, woo sea Jehova om ons aula todoo¨
nen es? Hee jeft ons Rot un halpt ons, dan uk notokomen.
Gott well ons derch aulet schwoare halpen (Psalm 55:23).
Wan du Jehova met dien gaunzet Hoat deenst, kaust du uk
¨
soo aus de Psalmenschriewa sajen: “Ekj hab dan HARN emma
ver de Uagen; wiels hee mie to rajchte Haunt steit, woa ekj secha stonen” (Psalm 16:8; 63:9). Jehova kaun die halpen, een
¨
Lawen to fieren, waut am jefelt. Oba wie weeten je, daut de
Fient ons met aula Jewault doavon aufhoolen well.
4
WAUT DE FIENT BEHAUPT
¨
En daut alfte Kapitel hab wie jeseenen, daut de Fient dan
Twiewel oppkomen leet, aus Jehova met rajcht de hechsta
¨
Harscha wia. Dee behaupt, daut Gott een Laajna wia un daut
daut ojjerajcht wia, daut Adam un Eva nich selfst bestemmen
¨
kunnen, waut rajcht un orrajcht wia. Nodam Adam un Eva
¨
jesindicht hauden un dee aare Nokomen sikj vemieet hauden, behaupt de Fient noch waut, un daut betroff de gaun¨
¨
ze Menschheit. Daut wia een bat soo aus wan hee sad: “De
Menschen deenen Gott nich ut Leew. Ekj weet, ekj wudd jie¨
dren eenen soo wiet kjrieen, daut dee sikj jaajen Gott stald.”
De Jeschicht von Hiob wiest, daut de Fient sikj doarenn
¨
gaunz secha wia. Waa wia Hiob? Un waut haud dee doamet
to doonen, waut de Fient behaupt?
¨
7 Hiob lawd
soo bie 3 600 Joa trigj. Daut wia een gooda
6
4-5. Woo steit Jehova sien Volkj bie?
6. Waut behaupt de Fient von de Menschen?
7-8. (a) Wuarom wia Hiob soo een besondra Mensch? (b) Waut behaupt de Fient von Hiob?
¨
Een Lawen fieren, waut Gott jefelt
117
¨
¨
Mensch. Jehova sad von dan: “Doa es nich noch eena oppe
¨
Ieed, dee soo es aus hee. Dam es met nuscht to beschuljen
un deit emma waut rajcht es; dee haft Forcht fa Gott, un deit
nuscht schlajchtet” (Hiob 1:8). Gott haud een Jefaulen aun
Hiob.
8 Oba de Fient behaupt, daut Hiob Gott nich ut Leew deend.
¨
Dee sad to Jehova: “Hast du [Hiob] sien Hus un aules waut hee
¨
haft nich von jieda Jefoa beschizt? Du hast daut jesaajent waut
hee deed, un sien Vemieejen haft sikj groot utjebreet em Launt.
Oba wan du sien Vemieejen auntuksen wurscht, waut jleefst
du doch, dee wudd die jlikjtoo aufsajen” (Hiob 1:10-11).
¨
9 De Fient behaupt aulsoo, daut Hiob Gott bloos doawaajen deend, wiels hee selfst eenen Jenotten doavon haud. Oba
¨
wan dee mol oppe Proow jestalt wort, wudd dee Gott dan
Rigjen dreien. Woo jinkj Jehova doamet om? Hee leet daut too,
daut de Fient kunn Hiob oppe Proow stalen. Soo wudd sikj daut
utwiesen, aus Hiob Gott werkjlich ut Leew deend ooda nich.
HIOB WOAT OPPE PROOW JESTALT
De Fient funk fuaz aun, Hiob to vesieekjen. Hiob worden een Deel Tieren fuatjestolen uk eenje dootjemoakt. De
mieeschte von siene Oabeida worden omjebrocht. Un soo
wia dee met eemol en eene sea schwoare Loag. Aus wan daut
noch nich jenuach wia, storwen uk noch siene tieen Kjinja
¨
en eenen Storm. Oba doawaajen “vesindijd Hiob sikj nich un
schmeet kjeene Schult opp Gott” (Hiob 1:22).
¨
11 De Fient jeef nich bie. Woomaajlich
docht dee soo
bie sikj: “Uk wan Hiob daut noch vedroagen kaun, daut
dee haft siene Tieren, siene Oabeida un siene Kjinja veloa¨
ren, woat dee oba secha Gott dan Rigjen dreien, wan dee
ieescht krank es.” Jehova leet daut too, daut de Fient Hiob
10
9. Waut deed Jehova, aus de Fient Hiob aunkloagen deed, un wuarom?
¨
10. Waut muak Hiob aules derch, oba waut deed dee doawaajen nich?
11. (a) Waut behaupt de Fient noch von Hiob? Waut deed Jehova
dan? (b) Waut deed Hiob, aus hee met de schlemme Krankheit jeploacht wort?
¨
Hiob wort doafaa beloont,
daut hee soo tru wia
¨
119
¨
¨
met eene aakjelje Krankheit un val Weedoag ploagen kunn.
Oba uk dan velua Hiob sienen Gloowen nich. Hee wia sikj
¨
gaunz eenich un sad: “Bat ekj stoaw, woa ekj nich opphieren,
volstendich tru to sennen!” (Hiob 27:5, NW).
12 Hiob wist nich, daut daut de Fient wia, waut am soo too¨
sad. Hee wist doa nich krakjt om, waut de Fient awa Jehova sien Rajcht to harschen aules behaupt haud. Hee docht,
aul daut schlemme kjeem von Gott (Hiob 6:4; 16:11-14). Oba
¨
¨
Hiob bleef Jehova doawaajen tru. Soo wort bewasen, daut
de Fient em orrajchten wia un daut Hiob Gott nich bloos
deend, wiels hee doarut eenen Jenotten haud.
¨
13 Waajen
Hiob soo tru wia, kunn Jehova kloa wiesen, daut
daut nich soo wia, waut de Fient behaupt haud. Hiob wia
¨
opp iernst een Frint aun Jehova, un Jehova beloond dan doa¨
faa, daut dee soo tru wia (Hiob 42:12-17).
WOO BETRAFT ONS DAUT?
Behaupt de Fient daut bloos von Hiob, daut dee Gott
¨
nich ut Leew tru wia? Na, dautselwje behaupt dee von ons
aula. Woo weet wie daut? En Spricha 27:11 sajcht Jehova:
¨
“Sie weis, mien San, un moak mie daut Hoat froo, daut ekj
¨
¨
dan, dee mie vespott, eene Auntwuat jawen kaun” (NW). Dit
wiest, daut de Fient hundade Joaren no Hiob sienen Doot
¨
Gott emma noch vaaschmeet, daut siene Deena am nich ut
Leew deenden. Woo kjenn wie dan wiesen, daut de Fient em
¨
orrajchten es? Daut kjenn wie, wan wie soo lawen, aus Gott
daut haben well. Soo moak wie Gott sien Hoat froo. Wurscht
¨
du nich uk wellen bewiesen, daut de Fient een Laajna es,
¨
uk wan du doatoo veleicht en dien Lawen waut endren
motst?
¨
15 De Fient sad
uk: “Waut jeft de Mensch nich fa siene
14
12. Woo wia daut aun Hiob to seenen, daut de Fient em orrajchten wia?
13. Waut fa goode Foljen haud daut, daut Hiob Gott tru wia?
14-15. Wuarom weet wie, daut de Fient von aule Menschen behaupt,
dee wudden Gott nich ut Leew deenen?
120
¨
Jesuntheit?” (Hiob 2:4). Dee sad “de Mensch”, un meend
doamet nich bloos Hiob; doa sent wie aula met en. De Fient
behaupt aulsoo uk von die, daut du Gott mau dan tru best,
wan du doa eenen Jenotten von hast. Dee wudd daut sea jlei¨
chen, wan du en schwoare Tieden wurscht Gott dan Rigjen
¨
dreien un dan rajchten Wajch veloten. Woo well dee die bat
doa kjrieen?
16 En daut tieende Kapitel hab wie jelieet, daut de Fient veschiednet brukt, om de Menschen von Gott wajchtobrinjen.
Bieaun prooft dee daut soo ruchloos “aus een brellenda Leiw
¨
¨
un sieekjt no wam, dan hee verieten kaun” (1. Petrus 5:8).
Daut deit dee derch Frind un Vewaunte ooda aundre, dee sea
¨
¨
doajaajen sent, wan du de Schreft studieescht un doano lafst
(Johanes 15:19-20).1 Dan sajcht de Schreft oba uk, de “Soton
selfst vekjleet sikj aus een Enjel vom Licht” (2. Korinta 11:14).
Eenjemol well dee die derch Lest veleiden, daut du nich saust
¨
opp dan rajchten Wajch bliewen. Dee well die uk enbillen,
daut Gott aulmols kjeen Jefaulen aun die haft, un soo well
dee die mootloos moaken. Endoont, aus dee die aunkjemt
“aus een brellenda Leiw” ooda “aus een Enjel vom Licht”,
dee haft emma eent em Senn: Dee well bewiesen, daut du
Gott nich mea deenen woascht, wan du aufjeprooft ooda vesocht woascht. Woo kaust du Gott uk soo tru sennen, aus
Hiob wia, un bewiesen, daut de Fient nich rajcht haft?
17
JEHOVA SIENE JEBOOTEN NOKOMEN
Du kaust wiesen, daut de Fient nich rajcht haft, wan du
¨
1 Daut bediet nich, daut dee, waut jaajen die sent, vom Fient be¨
¨
saten sent. Oba de Soton es de Gott awa dise Welt, un de gaunze Welt
¨
woat von dan beharscht (2. Korinta 4:4; 1. Johanes 5:19). Wan wie
¨
¨
soo lawen wellen, aus Gott daut jefelt, mott wie aulsoo doamet raakj¨
nen, daut eenje jaajen ons sennen woaren.
16. (a) Woo prooft de Fient, de Menschen von Gott wajchtobrinjen?
(b) Woo wudd dee daut kjennen uk bie die proowen?
17. Wuarom well wie Jehova siene Jebooten hoolen?
¨
121
¨
soo lafst, aus Gott daut jefelt. Waut woat die doabie halpen?
¨
De Schreft sajcht: “Jie sellen dam HARN junen Gott met jun
gaunzet Hoat goot sennen, un met june gaunze Seel, un met
aul june Krauft” (5. Mose 6:5). Wan du Gott goot best un diene Leew to am jrata woat, woascht du daut doonen wellen,
waut Gott jefelt. De Apostel Johanes schreef: “Wan wie Gott
goot sent, dan hool wie siene Jebooten.” Wan du Jehova met
dien gaunzet Hoat leefst, woascht du seenen, daut “siene Jebooten . . . nich schwoa” sent (1. Johanes 5:3).
18 Waut sent daut fa Jebooten? Biejlikj haft Gott ons jebo¨
den, von eenje Sachen wajchtobliewen. Besee die doatoo dan
Kausten oppe 122. Sied (“Bliew von daut wajch, waut Jehova
¨
nich lieden kaun”). Doa woat ons opp Sachen hanjewasen,
waut de Schreft gaunz kloa veuadeelt. Bie eenjet mucht eena
denkjen, daut es je goanich soo schlemm. Oba wan eena
¨
¨
sikj daut en de Schreft nolast un doarawa nodenkjt, woat eenem kloa, woo goot Jehova siene Jebooten fa ons sent. Ve¨
leicht motst du en dien Lawen eenjet endren, om Jehova
to jefaulen. Daut es nich emma eefach, oba daut loont sikj,
¨
¨
wiels daut jeft eenem een tofradnet un jlekjeljet Lawen (Jesa¨
ja 48:17-18). Jiedra eena kaun soo lawen, aus Gott daut jefelt.
Woo weet wie daut?
19 Jehova velangt von ons kjeenmol waut, waut wie nich
¨
¨
kjennen (5. Mose 30:11-14). Hee weet val bata aus wie
selfst, to waut wie emstaunt sent un to waut nich (Psalm
103:14). Jehova jeft ons uk de Krauft, daut wie am jehorchen kjennen. De Apostel Paulus schreef: “Gott es tru, un
hee woat daut nich tooloten, daut jie schwanda vesocht woaren, aus jie Krauft haben. Hee woat fa eenen Wajch sorjen, ut de Vesieekjunk rut to komen, soo daut jie daut
vedroagen kjennen” (1. Korinta 10:13). Jehova kaun die soo¨
goa “butajeweenelje Krauft” jawen, daut du am kaust tru
18-19. (a) Waut sent eenje von Jehova siene Jebooten? (Besee die
¨
dan Kausten oppe 122. Sied.) (b) Woo weet wie, daut Jehova nich too
¨
val von ons velangt?
122
bliewen (2. Korinta 4:7, Reimerbibel). Paulus muak selfst uk
¨
¨
¨
val derch, un hee sad: “Ekj kaun aules derch dam, dee mie
stoakj moakt” (Filippa 4:13, Friesenbibel).
¨
SOO L AWEN, DAUT
GOTT DAUT JEFELT
20 Om Jehova to jefaulen, derw wie aulsoo nuscht doonen,
waut hee nich lieden kaun. Oba daut auleen es nich jenuach.
20. Woo well Jehova, daut wie sellen sennen? Wuarom es daut soo
wichtich?
BLIEW VON DAUT WAJCH,
WAUT JEHOVA NICH LIEDEN KAUN
Mort
Jewault brucken (Spricha
(2. Mose 20:13; Jakobus 2:11)
22:24-25; Maleachi 2:16; Galata
5:20-21)
Onmoral, Huararie
(3. Mose 20:10, 13, 15-16; Reema
1:24, 26-27, 32; 1. Korinta 6:9-10)
Hakjsarie
(5. Mose 18: 9-13; 1. Korinta
10:21-22; Galata 5: 20-21)
Jettadeenst
(1. Korinta 10:14)
Suparie (1. Korinta 5:11)
¨
Stalen
(3. Mose 5:21, 23; Efeesa 4:28)
¨
Groffe un schwiensche Rad,
¨
awa aundre utholen (3. Mose
19:16; Efeesa 5:4; Kolossa 3:8)
Bloot orrajcht brucken
(1. Mose 9:4; Aposteljeschicht
15:20, 28-29)
Nich wellen fa de Famielje
¨
sorjen (1. Timotaus
5:8)
Em Kjrich gonen ooda enne
Politikj (Rejierungssachen)
metmoaken (Jesaja 2:4; Joha-
Lieejen
nes 6:15; 17:16)
(Spricha 6:16, 19; Kolossa 3:9;
Openboarunk 22:15)
Schmieekjen ooda Droggs
brucken
Bejia, Jiez (1. Korinta 5:11)
(Markus 15:23; 2. Korinta 7:1)
¨
123
Wie motten uk daut jleichen, waut hee jleicht (Reema 12:9).
Best du nich jieren met Menschen toop, waut soo jesonnen
sent aus du un waut dautselwje intressieet? Soo jeit Jehova
¨
daut uk. Doawaajen mott wie lieren, daut to leewen, waut
¨
Jehova val wieet es. Waut biejlikj es daut? En Psalm 15:1-5
¨
kaust du die nolasen, woone Menschen Gott jieren to Frind
¨
¨
¨
haft. Jehova siene Frind wiesen en aa Lawen uk “dan Jeist sie¨
ne Frucht”, daut es “Leew, Freid, Frad, Jedult, Frintlichkjeit,
gootjesonnen sennen, Gloowen, Jelindichkjeit un Selfstbeharschunk” (Galata 5:22-23).
124
¨
Doo pinkjlich de Schreft lasen un studieren. Daut halpt
die, soo een Mensch to sennen, aus Gott daut jefelt. Du
¨
woascht dan uk bata vestonen kjennen, waut Gott von ons
haben well, un noch mea soo denkjen, aus Jehova denkjt
(Jesaja 2:3). Je stoakja diene Leew to Jehova es, je dolla
¨
woascht du wellen soo een Lawen fieren, aus hee daut haben well.
¨
22 Daut es nich soo leicht jedonen, fa Gott to lawen.
Doatoo mott eena sikj eenjemol endren. De Schreft sajcht, daut
es biejlikj soo aus wan eena siene oole Natua soo aus een
Kjleet auflajcht un eene niee aunnemt (Kolossa 3:9-10). Oba
¨
en de Psalmen sajcht daut von Gott siene Jebooten: “Waa
dee hoolen deit haft een grooten Loon” (Psalm 19:12). Du
¨
woascht seenen, daut sikj daut loont, soo to lawen, aus Gott
daut jefelt. Soo woascht du Gott sien Hoat froo moaken un
¨
bewiesen, daut de Fient een Laajna es!
21
21. Waut woat die halpen, soo een Mensch to sennen, aus Gott daut
jefelt?
¨
22. Wuarom well wie soo lawen, aus Gott daut haben well?
ˇ Du kaust Gott toom Frint haben, wan du am
jehorchst (Jakobus 2:23).
ˇ De Fient behaupt, daut kjeen Mensch Gott
ut Leew tru es (Hiob 1:8, 10-11; 2:4; Spricha
27:11, NW).
ˇ Wie motten von aules wajchbliewen,
waut Gott nich lieden kaun (1. Korinta
6:9-10).
¨
ˇ Jehova freit sikj awa ons, wan ons daut
¨
jaajenaun es, waut hee nich lieden kaun,
un wan wie daut jleichen, waut hee jleicht
(Reema 12:9).
DAUT 13. KAPITEL
¨
¨
Soo awa daut L awen denkjen,
aus Gott deit
¨
¨
Woo denkjt Gott awa daut Lawen?
Sitt Gott daut fa rajcht aun,
¨
Babes auftodoktren?
¨
Woo wies wie, daut wie daut Lawen achten?
¨
DE PROFEET Jeremia sad: “De HAR es werkjlich een Gott. Hee
¨
es een Gott, dee doa laft” (Jeremia 10:10). Jehova Gott es
de Schepfa von aules. Em Himmel wort to am jesajcht: “Du
[hast] aules jemoakt . . . Derch dienen Wellen es aules doa un
jemoakt worden” (Openboarunk 4:11). De Kjennich David
¨
¨
sunk en een Leet: “Du best dee, von dam aulet Lawen kjemt”
¨
(Psalm 36:10). Daut aules wiest, daut daut Lawen een Jeschenkj von Gott es.
¨
2 Jehova es uk dee, waut aules aum lawen
helt (Aposteljeschicht 17:28). Hee haft de Ieed jemoakt un jeft Noarunk
¨
toom aten, Wota toom drinkjen un Loft toom odmen (Aposteljeschicht 14:15-17). Jehova haft aules soo jemoakt, daut
¨
¨
wie kjennen Freid aum lawen haben. Oba daut ons daut Lawen werkjlich scheen jeit, mott wie Gott siene Jebooten kjanen lieren un dee nokomen (Jesaja 48:17-18).
¨
DAUT L AWEN ACHTEN
¨
3 Gott well, daut wie ons Lawen
achten un uk daut von
¨
¨
aundre. Kain biejlikj, eent von Adam un Eva aare Sans,
¨
deed daut nich. Dee wort sea doll awa sienen jinjren Brooda
¨
¨
1. Waa haft aulet Lawen jemoakt?
¨
2. Waut deit Gott, om aules aum lawen to hoolen?
¨
3. Woo docht Gott doarawa, daut Kain Abel dootmuak?
WOO WIE WIESEN,
DAUT WIE
¨
DAUT L AWEN ACHTEN
¨
ˇ Een Babe
em Muttalief
nich aufdoktren
ˇ Met orreine
Aunjewanheiten
opphieren
ˇ Kjeenen Hauss
¨
jaajen aundre
Menschen en
ons haben
¨
¨
Soo awa daut Lawen denkjen, aus Gott deit
127
¨
Abel. Jehova sad to Kain, hee sull oppaussen, daut siene Wutt
am nich doatoo brocht, to sindjen. Oba Kain horcht doa nich
no. Daut kjeem schlieslich soo wiet, daut dee sienen Broo¨
da dootschluach (1. Mose 4:3-8). Jehova bestroft Kain doafaa
(1. Mose 4:9-11).
¨
4 Ojjefaa
2 400 Joa lota jeef Jehova de Israeliten Jebooten,
waut an weesen, woo see am rajcht deenen kunnen. Wiels
¨
hee an dee derch dan Profeet Moses jeef, woat daut uk daut
Jesaz Moses jenant. Een Jeboot wia: “Jie sellen kjeenem daut
¨
¨
Lawen namen” (5. Mose 5:17). Dit wees de Israeliten, daut
¨
daut Lawen fa Gott sea wieetvoll wia un daut daut uk sull fa
de Menschen wieetvoll sennen.
¨
¨
5 Es daut Lawen
von een Babe, waut noch nich jebuaren
¨
es, uk wieetvoll? Nom Jesaz no wia daut faulsch, een Babe
em Muttalief doottomoaken. Daut sajcht: “Wan Mana feiten
¨
un dee doabie eene schwangre Fru velazen un dee aare Kjinja
doaderch too schwind komen, oba kjeena stoaft, mott betolt
¨
woaren, waut dee velangt, wam de Fru jehieet . . . Wan oba
¨
¨
waa stoaft, dan sell jie Seel fa Seel jawen” (2. Mose 21:22-23,
¨
NW). Daut wiest, daut fa Jehova uk daut Lawen wieetvoll es,
¨
waut noch nich jebuaren es (Psalm 127:3). Babes aufdoktren
ooda loten wajchmoaken es aulsoo faulsch.
¨
6 Daut Lawen
achten haft uk doamet to doonen, woo wie
¨
¨
awa aundre denkjen. De Schreft sajcht: “Waa sienen Brooda
fient es, es een Merda. Un wie weeten, daut een Merda nich
¨
daut eewje Lawen haft” (1. Johanes 3:15). Wan wie daut eewje
¨
Lawen haben wellen, dan mott wie doaraun schaufen, daut
¨
wie kjeenen Hauss jaajen aundre Menschen en ons haben,
wiels Hauss fieet foaken to Grausomkjeit (1. Johanes 3:11-12).
Wie motten onbedinjt lieren, ons unjarenaunda goot to sennen.
¨
¨
4. Woo wees Gott en daut Jesaz Moses, woo eena awa daut Lawen
denkjen sull?
¨
5. Es daut rajcht, Babes auftodoktren?
6. Wuarom sell wie aundre Menschen nich haussen?
128
¨
Woo kjenn wie wiesen, daut wie ons ieejnet Lawen achten? Jeweenlich well de Mensch nich stoawen, un doch saten
¨
¨
¨
eenje aa Lawen en Jefoa bloos fa Spos. Vale biejlikj schmieekjen, keiwen Koka, supen ooda brucken Droggs. Daut schot
¨
¨
dan Kjarpa un kaun soogoa toom Doot fieren. Waa sikj soont
¨
aunwant, betracht daut Lawen nich aus heilich. Fa Gott sent
soone Sachen orrein (Reema 6:19; 12:1; 2. Korinta 7:1). Om
Gott rajcht to deenen, mott eena doamet opphieren. Daut
kaun eenjemol sea schwoa sennen, oba met Jehova siene
¨
Help jeit daut. Hee freit sikj sea, wan wie no ons Lawen
oppaussen un daut soo seenen aus een besondret Jeschenkj
von am.
¨
8 Wan wie daut Lawen
achten, woa wie uk emma om
Sechaheit bedocht sennen. Wie sent dan nich endoontich
ooda brinjen ons onneedich en Jefoa, soo aus derch on¨
veschamdet foaren ooda Tietvedrief, wua eena sikj selfst ooda
aundre schoden kaun (Spricha 3:31). Gott jeef daut Volkj
¨
¨
Israel een Jeboot, waut doa sad: “Wan waa een nieet Hus
but, saul hee eenen Tun aun de Kaunt von een plautet Dak
¨
moaken. Dan woa jie nich schuldich sennen wan doa waa
von daut Dak felt un sikj doabie dootschleit” (5. Mose 22:8).
Waut kjenn wie von dit lieren? Biejlikj, daut ons Hus soo jebut saul, daut doa kjeena wua rauffaulen kaun un sikj velazen, soo aus von de Trap. Un wan wie eene Koa haben, mott
dee goot en Ordninj sennen. Wie wellen nich, daut ons Hus
¨
ooda onse Koa fa irjentwam eene Jefoa es.
¨
9 Es daut Lawen
von Tieren fa Gott uk heilich? Jo, daut
¨
es. Gott lat ons Tieren dootmoaken toom aten un fa Kjleedie
ooda wan dee fa ons eene Jefoa sent (1. Mose 3:21; 9:3;
¨
2. Mose 21:28). Oba Tieren kjwalen ooda fa scheengonen
¨
dootmoaken es gaunz orrajcht. Waa soont deit, wiest, daut
7
7. Waut sent eenje Sachen, wuaraun to seenen es, daut eena daut
¨
Lawen nich acht?
8. Wuarom sell wie emma om Sechaheit bedocht sennen?
¨
9. Woo go wie met Tieren om, wan wie daut Lawen achten?
¨
¨
129
¨
hee daut Lawen nuscht acht un nich aus heilich betracht
(Spricha 12:10).
DAUT BLOOT NICH JERINJ ACHTEN
¨
Aus Kain sienen Brooda Abel dootjemoakt haud, sad Je¨
hova to dan: “Dien Brooda sien Bloot [schricht] von oppe
Ieed no mie” (1. Mose 4:10). Aus Jehova von Abel sien Bloot
¨
¨
¨
rad, meend hee doamet dan sien Lawen. Kain haud Abel daut
¨
¨
¨
Lawen jenomen un doafaa must dan bestroft. Daut wia soo
¨
aus wan Abel sien Bloot, aulsoo sien Lawen, to Jehova no Jerajchtichkjeit schrieech. Uk no de Sintflut en Noah siene Tiet
¨
wort daut wada dietlich jemoakt, daut daut Lawen un daut
Bloot toopjehieet. Ver de Sintflut eeten de Menschen bloos
¨
¨
¨
Frucht un Jreens un Jetraajd un Nat. Oba no de Sintflut sad Je¨
¨
hova to Noah un dan siene Sans: “Jieda Sort von Tieren oppe
¨
Ieed es doa fa junt toom aten. Krakjt soo aus ekj junt daut,
¨
waut doa waust, jeef, jaw ekj junt aules.” Eent oba sullen dee
¨
¨
nich aten. Jehova sad: “Oba jie sellen nich Fleesch met daut
¨
¨
Lawensbloot doa noch bennen aten” (1. Mose 1:29; 9:3-4).
¨
Daut wiest ons, daut bie Jehova Lawen un Bloot toopjehieet.
11 Wie wiesen, daut wie daut Bloot achten, wan wie daut
¨
¨
nich aten. Ojjefaa 800 Joa no Noah siene Tiet jeef Jehova daut
¨
Volkj Israel een Jeboot, waut doa sad: “Un wan een Israelit
. . . oppe Jacht jeit un deit een Tia ooda een Voagel scheeten,
¨
waut eena aten doaf, dan saul hee daut Bloot von daut jeschotne Raup utranen loten un met Ieed unjaschoawen . . . Jie
¨
sellen von kjeen Fleesch daut Bloot aten” (3. Mose 17:13-14).
Jehova sien Jeboot, waut hee ieeschtemma Noah jeef, wia
aulsoo emma noch jeltich: Daut Bloot von Tieren sull nich
¨
jejaten. Jehova siene Deena hauden de Frieheit, daut Fleesch
¨
von Tieren to aten, oba onen daut Bloot. Daut sull oppe Ieed
¨
jegoten. Daut wia soo, aus wan eena daut Lawen von daut Tia
Gott trigjeef.
10
¨
10. Woo wees Jehova, daut daut Lawen un daut Bloot toopjehieet?
¨
11. Waut sad Jehova aul to Noah, waut wie met daut Bloot nich
doonen sullen?
130
Vondoag jeft daut fa Christen biejlikj soon Jeboot. En de
Tiet von de ieeschte Christen kjeemen de Apostel un aundre
Eltestasch toop, om to seenen, waut vonne Jebooten fa
¨
aule Christen jeltich wieren. Dee saden: “De Heilja Jeist un
wie sagen daut fa goot en, junt kjeene jratre Laust opptolajen
aus dit waut doa needich es: daut jie von aules wajch blie¨
wen daut derch dan Deenst fa Aufjetta veorreinicht es, un von
Huararie, von Bloot un von Fleesch von aufjewarjdet [ooda:
nich utjebladet] Vee” (Aposteljeschicht 15:28-29; 21:25). Wie
motten aulsoo von Bloot wajchbliewen. Wan wie daut nich
nokomen, talt Gott daut fa krakjt soo schlemm aus Jettadeenst ooda Huararie.
13 Meent daut uk, daut wie ons nich sellen Bloot enlakjen loten? Jo, daut deit. Saj wie mol, de Dokta sajcht, du
saust nuscht stoakjet mea drinkjen. Wurscht du die dan loten
¨
¨
eenen stoakjen Drinkj enlakjen enne Stad dan drinkjen?
Secha nich! Krakjt soo es daut uk met daut Bloot. Von Bloot
¨
wajchbliewen meent nich mau bloos, daut nich to aten. Daut
¨
¨
meent, opp kjeene Wajch Bloot to namen. Waa sikj aun Gott
sien Jeboot helt, lat sikj nich Bloot enlakjen.
14 Waut es oba, wan eena sea veojjlekjt es ooda sikj mott
loten opperieren? Eenjemol sajen Doktasch veleicht: “Die
mott Bloot enjelakjt, sest woascht du stoawen.” Oba daut
¨
wudd jaajen Gott sien Jeboot sennen. Stoawen well wie oba
¨
uk nich, wiels daut Lawen es je een wieetvollet Jeschenkj von
¨
¨
Gott. Doawaajen woa wie no aundre Waaj sieekjen, woo wie
ons kjennen loten behaundlen onen Bloot enlakjen. Jeween¨
lich jeft daut miere Maajlichkjeiten, waut wie sondasorj aun¨
namen kjennen.
15 Daut wudd sikj uk nich mol loonen, Gott sien Jeboot
12
¨
¨
12. Waut fa een Jeboot awa daut Bloot es Christen derch dan heiljen
¨
Jeist jejaft?
13. Sajcht Gott sien Jeboot ons daut auf, daut wie ons kjennen loten
Bloot enlakjen? Met waut kjenn wie daut vejlikjen?
¨
14-15. Waut, wan Doktasch saden: “Die mott Bloot enjelakjt”? Waut
wudd een Christ dan doonen, un wuarom?
¨
¨
¨
¨
¨
awa daut Bloot to awatraden, bloos om
¨
en dise Tiet noch een Stootje lenja to la¨
¨
¨
wen. Jesus sad: “Waa sien Lawen raden
¨
well, woat daut velieren. Oba waa sien
¨
Lawen om mient haulwen velieren deit,
¨
woat daut wada finjen” (Mataus 16:25).
¨
Uk wan wie daut Lawen schazen, wudd
wie doch kjeenmol Gott sien Jeboot
¨
¨
awatraden, bloos om ons vondoagschet
¨
Lawen to raden. Doaderch kunn je wie
¨
¨
opplatst daut eewje Lawen vespalen.
Wie kjennen ons secha sennen, daut
Gott sien Jeboot ons toom gooden es.
¨
Un wan wie nu oba waajen irjentwaut
¨
stoawen, kaun Gott ons daut Lawen
¨
trigjawen. Hee woat secha nich von ons
¨
vejaten, wan hee de Doodes oppwakjt
¨
(Johanes 5:28-29; Hebraa 11:6).
16 Wan wie Gott rajcht deenen wellen,
Wurscht du die loten
mott wie ons gaunz eenich sennen, ons
¨
aun sien Jeboot awa daut Bloot to hoo- eenen stoakjen Drinkj
¨
enlakjen, wan de
len. Wie woaren dan nuscht aten, wua
¨
Dokta sad, du sust
Bloot mank es, un ons uk nich loten
nuscht stoakjet mea
met Bloot doktren.1 Jehova haft daut
drinkjen?
¨
Bloot jemoakt un doawaajen kjenn wie
ons secha sennen, daut hee weet, woo
daut jebrukt saul, daut de Menschen daut toom gooden es.
DAUT EENSJE, WUATOO BLOOT JEBRUKT SULL
Daut Jesaz Moses jeef kloa to vestonen, daut Bloot mau fa
17
1 En daut Heft Wie kann Blut dein Leben retten? oppe Sieden 13-17
¨
¨
rat daut von veschiedne Maajlichkjeiten, onen Bloot to doktren. Daut
es bie Jehova siene Zeijen to haben.
16. To waut mott wie ons eenich sennen, wan wie Gott rajcht deenen
wellen?
17. Mau to waut sullen de Kjinja Israel Bloot brucken?
132
¨
eene eensje Sach jebrukt sull. Aus Jehova de Kjinja Israel vaa¨
schreef, woo see am deenen sullen, sad hee: “Em Bloot es daut
¨
¨
¨
kjarpaliche Lawen, un ekj hab junt daut fa dan Aultoa jejaft,
daut jie doamet veseent woaren. Daut Bloot es de Veseenunk,
¨
wiels doabennen daut Lawen es” (3. Mose 17:11). Daut de Is¨
¨
raeliten kunnen aare Sinden vejaft woaren, musten dee een Tia
¨
opfren un waut von daut Bloot opp dan Aultoa doonen, waut
¨
ieescht bie daut Aunbadungszelt stunt un lota em Tempel. Soone Opfa wieren daut eensje, wuatoo Bloot jebrukt sull.
¨
18 Vondoag dan
Dach motten Christen nich mea daut Jesaz Moses hoolen uk kjeene Tieren opfren un daut Bloot
¨
opp eenen Aultoa doonen (Hebraa 10:1). Daut de Israeliten
ieeschtemma daut Bloot oppem Aultoa deeden, stald daut
¨
¨
wieetvolle Opfa von Gott sienen San, Jesus Christus, vaa. Soo
18. Waut fa eenen Nutzen haft daut fa ons, daut Jesus sien Bloot
vegoten haft?
¨
Woo kjenn wie daut Lawen un daut Bloot achten?
¨
¨
133
¨
aus wie en daut fefte Kapitel jelast haben, jeef Jesus sien
¨
Lawen aus Mensch fa ons han un vegoot sien Bloot aus een
Opfa. Jesus fua dan nom Himmel un brocht doa soo to sa¨
jen sien vegotnet Bloot ver Gott (Hebraa 9:11-12). Soo kjen¨
nen ons de Sinden vejaft woaren un wie kjennen mol eew¨
¨
jet Lawen haben (Mataus 20:28; Johanes 3:16). Haud daut
nich eenen grooten Nutzen, Bloot opp dise Wajch to brucken? (1. Petrus 1:18-19). Bloos wan wie doaraun jleewen,
woo wieetvoll Jesus sien Bloot es, kjenn wie jerat woaren.
19 Wie kjennen Jehova Gott werkjlich dankboa sennen fa
¨
daut Lawen! Wudd wie nich uk sellen aundre doavon veta¨
len, daut dee kjennen eewich lawen, wan dee aun Jesus sien
Opfa jleewen? Daut woa wie secha wellich doonen, wan wie
om aundre krakjt soo bekjemmat sent aus Gott (Hesekiel
3:17-21). Un wan wie dise Oppgow tru nokomen, dan kjenn
wie krakjt soo aus de Apostel Paulus sajen: “Ekj [sie] aun kjeenen Mensch sien Bloot schuldich . . . , wiels ekj hab mie nich
jeschut, junt aules to sajen waut Gott em Senn haud” (Aposteljeschicht 20:26-27). Well wie aulsoo aundre von Gott un
¨
¨
¨
von dan sien Vaanamen vetalen, wiels doaderch kjenn wie
¨
wiesen, daut wie daut Lawen un daut Bloot sea achten.
19. Waut mott wie doonen, om “aun kjeenen Mensch sien Bloot
schuldich” to sennen?
¨
ˇ Daut Lawen es een Jeschenkj von Gott
(Psalm 36:10; Openboarunk 4:11).
¨
ˇ Babes aufdoktren es faulsch. Fa Gott es een
¨
Babe, waut noch nich jebuaren es, sea wieetvoll
(2. Mose 21:22-23, NW; Psalm 127:3).
¨
ˇ Wie wiesen, daut wie daut Lawen achten,
wan wie ons uk aundre nich en Jefoa brinjen uk
¨
nich Bloot aten (5. Mose 5:17; Aposteljeschicht
15:28-29).
DAUT 14. KAPITEL
Woo eenem daut aus Famielje
scheen gonen kaun
Woo kaun eena een feina Ehemaun sennen?
Woo kaun eena eene feine Ehefru sennen?
Woo kaun eena een gooda Voda ooda
eene goode Mutta sennen?
Waut kjennen Kjinja doonen, daut de Famielje
daut scheen jeit?
JEHOVA GOTT well, daut eenem daut aus Famielje scheen jeit.
Derch sien Wuat, de Schreft, jeft hee gooden Rot, waut jieda eena enne Famielje doatoo doonen kaun. Wan aule daut
nokomen, waut Gott von an haben well, dan woat daut enne
¨
¨
Famielje fein schaufen. Jesus sad: “Jesaajent sent dee, dee Gott
sien Wuat hieren, un doonen, waut daut sajcht” (Lukas 11:28).
2 Daut ons daut enne Famielje scheen gonen kaun, mott
wie ieescht enseenen, daut Jehova deejanja es, waut met de
¨
Famielje dan Aunfank muak. Jesus nand am “ons Voda” (Ma¨
taus 6:9). Ons himlischa Voda haft de Famielje erschaufen
¨
un doawaajen weet hee uk daut baste, woo dee daut scheen
gonen kaun (Efeesa 3:14-15). See wie mol, waut no de Schreft
no von jieda eenselnen enne Famielje velangt es.
DE FAMIELJE KJEMT VON GOTT
3
Jehova muak de ieeschte Menschen, Adam un Eva, un
1. Waut es needich, daut daut enne Famielje fein schauft?
2. Waut mott wie enseenen, daut ons daut enne Famielje scheen
gonen kaun?
¨
3. Woo neem daut met de Famielje dan Aunfank? Woo weet wie, daut
daut werkjlich soo wia?
Woo eenem daut aus Famielje scheen gonen kaun
135
fried dee beid toop. Hee jeef daut ieeschte Poa Lied een
wundascheenet Tus oppe Ieed, daut wia de Goaden Eden. Un
¨
¨
hee sad to an: “Mucht jie Kjinja haben un junt awa de gaunze
Ieed vemieren” (1. Mose 1:26-28; 2:18, 21-24). Soo neem daut
¨
met de Famielje dan Aunfank. Daut es nich mau bloos eene
utjedochte Jeschicht. Jesus selfst wees, daut daut werkjlich
¨
soo wia, waut daut en 1. Mose sajcht (Mataus 19:4-5). Von¨
¨
doag jeft daut val schwoaret, un daut Lawen es nich soo, aus
¨
¨
Gott daut haben wull. Oba daut es doawaajen maajlich, daut
¨
ons daut Famieljenlawen scheen jeit. Woo dan? Well wie mol
seenen.
4 Enne Famielje kjennen aula waut doatoo doonen, daut
¨
¨
daut scheen jeit. Jieda eena mott doano strawen, Gott anelja
to woaren un Leew bewiesen, soo aus Gott deit (Efeesa 5:1-2).
¨
Oba woo kjenn wie daut doonen, wan wie dan nich mol
seenen kjennen? Doatoo schekjt Gott sienen ieeschtjebuar¨
nen San Jesus oppe Ieed (Johanes 1:14, 18). Dee deed emma
aules krakjt soo, aus sien Voda em Himmel daut wudd jedonen haben. Daut wia soo, aus wudd de Voda selfst hia jewast sennen (Johanes 14:9). Wan wie seenen, woo Jesus Leew
bewees, un daut proowen uk soo to doonen, kjenn wie aula
methalpen, daut de Famielje daut scheena jeit.
¨
EEN VAABILT FA EHEMANA
¨
5 Ehemana sellen met aare
Frues soo omgonen, aus Jesus
daut met siene Jinja deed. Enne Schreft sajcht daut: “Mana,
siet june Frues jrod soo goot, aus Christus siene Jemeent goot
¨
wia, un sikj selfst fa ar hanjawen deed . . . Soo sellen uk de
¨
¨
Mana aare Frues jrod soo goot sennen aus aaren ieejnen Kjar¨
pa. Waa siene Fru goot es, es sikj selfst goot. Noch haft kjeena
4. (a) Woo kaun jieda eena waut doatoo doonen, daut de Famielje
daut scheen jeit? (b) Wan wie mea von Jesus lieren, wuarom kjenn
¨
¨
wie dan een batret Famieljenlawen haben?
5-6. (a) Waut kjennen Ehemana doavon lieren, woo Jesus met siene
Jinja omjinkj? (b) Waut mott wie doonen, daut Gott ons de Sinden
vejeft?
136
¨
sien ieejnet Fleesch veschmaten. Een Mensch vesorcht un
¨
naat sienen Kjarpa, soo aus Christus daut fa siene Jemeent deit”
(Efeesa 5:23, 25-29).
¨
6 Es daut nich een goodet Vaabilt
fa Ehemana, soo aus Jesus
siene Jinja goot wia? Hee wia dee “bat aun sienem Enj” goot;
¨
¨
hee jeef mau rajcht sien Lawen fa an han, uk wan dee vale
¨
Fala muaken (Johanes 13:1; 15:13). En de Schreft woat Ehe¨
¨
mana dan Rot jejaft: “Siet june Frues goot, siet leeftolich un
nich hoat to an” (Kolossa 3:19). Waut kaun eenem Ehemaun
halpen, disen Rot notokomen, wan siene Fru mol nich sea
¨
vaabedocht haundelt? Dee saul doaraun denkjen, daut hee
¨
¨
selfst uk Fala moakt. Wan dee well, daut Gott am siene Fala
togood helt, mott dee aundre uk togood hoolen. Doa es uk
siene Fru met en. Un siene Fru mott daut krakjt soo goot doo¨
¨
nen (Mataus 6:12, 14-15). Doawaajen woat noch mol jesajcht,
en eenen gooden Ehestaunt sent twee Menschen, waut sikj
jieren togood hoolen.
7 Jesus wia emma sea om siene Jinja todoonen. Hee wia
¨
doarom bekjemmat, waut dee fald, un hee deed uk kjeenmol
¨
¨
too val von an velangen. Aus dee eemol meed wieren, sad
hee: “Komt, well wie wua fa ons auleen gonen un ons een
stootje utreiwen” (Markus 6:30-32). Doa kjennen Ehemana
¨
¨
val von lieren. Eene Ehefru vedeent daut, daut aa Maun opp
ar oppaust. Soo aus daut en de Schreft sajcht, sent de Frues
¨
¨
schwaka un de Mana sellen aare Frues “Iea jawen”. Emma¨
han kjrieen beid de “Jnod un daut eewje Lawen” (1. Petrus
3:7; Friesenbibel). Fa Gott sent aule Menschen wieetvoll,
waut am tru sent, Maunsmenschen uk Frumenschen (Psalm
101:6).
¨
8 Enne Schreft sajcht daut: “Waa
siene Fru goot es, es sikj
selfst goot.” Daut es, wiels een Poa Lied sent “nich mea
7. Woo behaundeld Jesus siene Jinja? Waut kjennen Ehemana doavon lieren?
¨
8. (a) Waut meent daut, wan daut sajcht, “waa siene Fru goot es, es
sikj selfst goot”? (b) Waut bediet daut, “nich mea twee, oba een
Fleesch” to sennen?
137
¨
¨
twee, oba een Fleesch”, soo aus Jesus sad (Mataus 19:6). Een
Maun saul siene Freid mau bloos met siene Ehefru haben
un see met am, un dee sellen nich no aundre kjikjen (Spri¨
cha 5:15-21; Hebraa 13:4). Doatoo motten dee doaropp ach¨
¨
ten, daut eena dan aundren tofrad stalt un nich bloos aun
¨
sikj selfst denkjt (1. Korinta 7:3-5). Daut steit uk jeschrawen:
¨
“Kjeena [haft] sien ieejnet Fleesch veschmaten. Een Mensch ve¨
sorcht un naat sienen Kjarpa”. De Ehemaun saul siene Fru
soo leewen aus sikj selfst un doaraun denkjen, daut hee Jesus
¨
Christus aus sien Haupt mott Raakjenschoft auflajen (Efeesa
5:29; 1. Korinta 11:3).
¨
9 Jesus sad:
“Soo aus Gott mie goot es, soo sie ekj junt uk
goot” (Johanes 15:9). Uk Frues, waut Jesus nofoljden, feelden
sikj goot behaundelt, wiels hee soo leeftolich wia (Johanes
¨
20:1, 11-13, 16). Krakjt soo wenscht sikj eene Ehefru, daut aa
Maun ar von Hoaten goot es.
WAUT EHEFRUES VON JESUS
LIEREN KJENNEN
10 Daut daut en de Famielje fein schauft, mott doa een
Haupt sennen, waut dee aunleit. Uk Jesus haft een Haupt
¨
awa sikj. Daut sajcht en de Schreft, daut “Gott es de Kopp
[daut Haupt] von Christus” un “de Maun es de Kopp von de
Fru” (1. Korinta 11:3). Jesus es sien Haupt unjadon. Daut es
¨
¨
een goodet Vaabilt, wiels wie aula haben een Haupt awa ons,
waut wie motten unjadon sennen.
¨
¨
11 Onvolkomne Menschen moaken Fala,
un doawaajen
¨
komen uk Mana aare Veauntwuatunk aus Haupt foaken nich
soo no, aus dee wudden sellen. Woo saul de Fru doamet om¨
¨
gonen? Dee saul doawaajen nich schlajcht von aaren Maun
¨
raden uk nich proowen, selfst daut Haupt to sennen. See saul
9. Waut sajcht daut en Johanes 15:9 von Jesus? Un woo kaun een
Ehemaun met siene Fru uk soo omgonen?
10. Waut kjennen Ehefrues von Jesus lieren?
¨
11. Woo saul eene Ehefru to aaren Maun sennen? Waut kaun dee
doaderch veleicht bewirkjen?
138
em Denkj hoolen, daut Gott daut sea schazt, wan see eenen
stellen un leeftoljen Jeist haft (1. Petrus 3:4). Daut woat ar halpen, unjadon to sennen, uk wan daut nich emma eefach es.
¨
Enne Schreft heet daut noch: “De Frues sellen . . . aare Mana
¨
achten” (Efeesa 5:33). Waut, wan aa Maun oba Christus nich
fa sien Haupt aunsitt? En de Schreft woat soone Frues sea toojerot: “Siet june Mana unjadon, daut soone dee noch nich no
¨
Gott sien Wuat horchen wellen, onen val to sajen, kjennen je¨
¨
wonnen woaren, wan see aare Frues aaren reinen, aunstendjen Waundel seenen” (1. Petrus 3:1-2).
¨
12 Wan eene Fru mol awa
eene Sach aundasch denkjt aus
¨
aa Maun, endoont aus daut een Christ es ooda nich, haft see
¨
doch daut Rajcht, leeftolich uk aare Meeninj to sajen. Daut
kaun de gaunze Famielje togood komen, wan daut een gooda
¨
Rot es un aa Maun no ar horcht. Eemol aus Abraham un
¨
¨
siene Fru Sara sikj awa eene Sach en aare Famielje nich eenich
¨
wieren, sad Gott to Abraham: “Doo waut Sara sajcht” (1. Mose
21:9-12). Wan oba de Maun ieescht eene Entscheidunk jetrof¨
fen haft un daut nich jaajen Gott siene Jebooten es, saul de
Fru am unjadon sennen un am unjastetten (Aposteljeschicht
5:29; Efeesa 5:24).
¨
13 Eene goode Ehefru kaun val
doatoo doonen, daut de
Famielje daut scheen jeit. En de Schreft woat Frues toojerot,
¨
“aare Mana un Kjinja goot to sennen, jescheit un frintlich to
¨
sennen, rein em Charakta, sikj beharschen, aare Husoabeit
¨
verechten un aare Mana unjadon sennen” (Titus 2:4-5). Wan
¨
eene Fru daut soo deit, woat dee von aare Famielje jeacht un
¨
¨
val jeraakjent (Spricha 31:10, 28). Wiels oba em Ehestaunt
twee onvolkomne Menschen toopjetrut sent, kaun daut noch
¨
mol soone Trubbels jawen, waut nich mea uttohoolen sent.
Daut kaun Ehelied bat doa brinjen, daut dee uteneen gonen
ooda sikj loten scheeden. No de Schreft no jeft daut jewesse
¨
12. Wuarom es daut nich orrajcht, wan eene Fru leeftolich aare
Meeninj sajcht?
13. (a) Waut woat Ehefrues en Titus 2:4-5 toojerot? (b) Waut sajcht
¨
daut enne Schreft awa uteneen gonen ooda sikj scheeden loten?
Waut kjennen Ehefrues von Sara lieren?
Omstend, wua Lied uteneen gonen kjennen. Oba daut es
nich mau jrod soo, wiels en de Schreft sajcht daut, “daut
¨
eene Fru nich von aaren Maun wajchgonen saul, . . . un een
Maun saul siene Fru nich veloten” (1. Korinta 7:10-11, NW).
Un scheeden loten kaun eena sikj no de Schreft no mau dan,
¨
wan eena von de beid Huararie begonen haft (Mataus 19:9).
¨
DAUT BASTE VAABILT FA ELREN
¨
14 Jesus es een goodet Vaabilt
fa Elren, soo aus hee met Kjinja omjinkj. Eemol aus Kjinja wullen no Jesus komen, wullen
¨
aundre daut nich loten. Jesus oba sad: “Lot de kjliene Kjinja
¨
no mie komen un hoolt dee nich trigj”. En de Schreft las wie:
¨
“Hee neem de Kjinja opp en siene Oarms, lad an de Henj opp
¨
un saajend an” (Markus 10:13-16). Wan aul Jesus sikj Tiet fa
¨
de Kjinja neem, woo val mea dan de Elren! Daut rieekjt nich
¨
too, wan Elren sikj mau han un wada met dee aufjawen. Dee
¨
¨
¨
motten sikj val Tiet namen, aare Kjinja to belieren, wiels daut
es, waut Jehova von Elren haben well (5. Mose 6:4-9).
¨
15 De Welt woat emma schlajchta, un doawaajen
motten
¨
14. Woo jinkj Jesus met Kjinja om? Waut brucken Kjinja von aare
Elren?
¨
15. Woo kjennen Elren aare Kjinja beschitzen?
140
¨
Elren aare Kjinja fa Menschen beschitzen, waut dee schoden wellen, biejlikj fa soone, waut met dee wellen Schaund
driewen. Jesus beschizt siene Jinja, dee hee uk “leewe Kjinja”
nand. Aus see am faustneemen, om am doottomoaken, sach
hee doano, daut an nuscht wort (Johanes 13:33; 18:7-9).
¨
¨
Elren motten doaropp Oobacht jawen, met waut de Fient aare
Kjinja schoden well. Dee mott em verut opp de Jefoa han¨
jewasen (1. Petrus 5:8).1 Noch kjeenmol ea wieren Kjinja
en soone groote Jefoa aus vondoag, daut dee kunnen aum
1 En daut Buak Lerne von dem großen Lehrer woat en daut 32. Ka¨
pitel Rot jejaft, woo eena siene Kjinja fa Schoden schitzen kaun. Daut
es bie Jehova siene Zeijen to haben.
Waut kjennen Elren doavon lieren,
woo Jesus met Kjinja omjinkj?
141
Kjarpa, em Jeist ooda em Gloowen Schoden lieden ooda besudelt woaren.
¨
¨
16 Dan
Owent ea Jesus storf streeden sikj de Jinja, waa
¨
von an de jratsta wia. Hee wort oba nich doll awa an. Je¨
sus wees dee leeftolich trajcht un wia an uk een goodet Vaabilt, woo see sullen sennen (Lukas 22:24-27; Johanes 13:3-8).
¨
Woo kaust du Jesus nodoonen, wan du Kjinja hast un dee falt
¨
trajchttowiesen? Eenjemol motten Kjinja trajchtjewasen, oba
daut mott soo jedonen “aus rajcht es”, daut meent met Mot
¨
un nich ut Wutt. Elren sellen nich onbedocht met dee raden
un nich Wieed brucken, dee “spekjen aus een Schwieet” (Je¨
remia 30:11; Spricha 12:18). Kjinja mott soo trajchtjewasen,
daut dee uk vestonen kjennen, wuarom daut needich wia
¨
(Efeesa 6:4; Hebraa 12:9-11).
WAUT KJINJA VON JESUS
LIEREN KJENNEN
17 Kjennen uk Kjinja waut doavon lieren, soo aus Jesus wia?
¨
Jo, dee kjennen. Kjinja sellen aare Elren jehorchen un doa¨
¨
¨
renn wia Jesus een goodet Vaabilt. Hee sad: “Ekj . . . rad, aus de
Voda mie jelieet haft” un “ekj doo emma daut, waut am jefelt” (Johanes 8:28-29). Jesus jehorcht sienen Voda em Him¨
mel, un en de Schreft sajcht daut, Kjinja sellen aare Elren jehorchen (Efeesa 6:1-3). Jesus wia volkomen, siene Elren Josef
¨
un Maria oba nich, oba hee jehorcht dee doawaajen. Soo haft
hee sien Poat jedonen, daut de Famielje daut kunn scheen
gonen (Lukas 2:4-5, 51-52).
18 Woo kjennen Kjinja noch mea soo sennen, aus Jesus
¨
wia? Wan dee aare Elren uk dan jehorchen, wan daut nich
leicht es. Daut es, waut Jehova von an velangt (Spricha 1:8;
6:20). Jesus deed emma, waut sien himlischa Voda haben
¨
16. Woo jinkj Jesus met siene Jinja om, wan dee Fala muaken? Waut
kjennen Elren doavon lieren?
17. Waut sellen Kjinja krakjt soo doonen aus Jesus?
18. Wuarom deed Jesus emma daut, waut sien Voda em Himmel
¨
haben wull? Waa freit sikj, wan Kjinja de Elren jehorchen?
142
wull, uk wan hee en eene schwoare Loag wia. Aus Gott eemol
waut haben wull, waut fa Jesus besonda schwoa wia, prachad
Jesus: “Nemm dit Liedenskuffel [daut, waut Jesus doonen
¨
sull] von mie”. Jesus jehorcht doawaajen, uk wan daut nich
leicht wia. Hee wia sikj secha, daut sien Voda wist, wuarom
dee daut velangd (Lukas 22:42). Wan Kjinja lieren, jehuarsom
¨
to sennen, dan freien sikj aare Elren uk Jehova sea (Spricha
23:22-25).1
19 De beesa Fient vesocht Jesus un krakjt soo well dee uk
vondoag de junge Menschen to waut schlajchtet veleiden
¨
(Mataus 4:1-10). Daut deit dee uk derch aundre Menschen.
De Soton weet, woo schwoa daut fa ons es, nich daut to
¨
doonen, waut aule aundre rom ons doonen. Doawaajen mot¨
ten junge Menschen sea oppaussen, met wam see toop sent
(1. Korinta 15:33). Jakob siene Dochta Dina wia foaken met
¨
soone toop, waut Jehova nich deenden, un daut brocht vale
Trubbels met sikj (1. Mose 34:1-2). Woo truarich wudd daut
doch sennen, wan daut soont en diene Famielje jeef, daut
eena Huararie bejinkj! (Spricha 17:21, 25).
1 Wan Elren oba waut von
¨
¨
aare Kjinja velangen, waut jaajen Gott sien Jeboot es, brucken
dee nich jehorchen (Aposteljeschicht 5:29).
19. (a) Woo well de beesa
Fient Kjinja veleiden? (b) Woo
¨
jeit Elren daut, wan aare Kjinja
¨
een schlajchtet Lawen fieren?
Aun waut sellen
junge Menschen
denkjen, wan
¨
dee waa to
waut schlajchtet
veleiden well?
143
WOO EENEM DAUT AUS FAMIELJE
SCHEEN GONEN KAUN
20 De Schreft halpt ons, met Trubbel enne Famielje foadich
¨
to woaren. Bloos wan wie ons aun dee aaren Rot hoolen, kaun
daut en de Famielje fein schaufen. Ehemana, siet aulsoo june
Frues goot un got soo met dee om, aus Jesus daut met siene
Jinja deed. Un Ehefrues, siet june Mana unjadon, doot dee
unjastetten un vesieekjt, soo to sennen aus de feine Ehefru en
Spricha 31:10-31. Elren, belieet june Kjinja (Spricha 22:6). Jie
¨
Vodasch motten jun “ieejnet Hus weeten vaatostonen” (1. Ti¨
motaus 3:4-5; 5:8). Un Kjinja, jehorcht june Elren (Kolossa
¨
3:20). Un aule enne Famielje motten enseenen, daut see Fala
¨
moaken. Doawaajen mott wie deemootich sennen un om togood hoolen froagen.
21 En de Schreft finj wie werkjlich sea gooden Rot fa de Fa¨
mielje. Dee rat uk von de niee Welt un von daut Paradies oppe
¨
Ieed, wua daut bloos noch Menschen jawen woat, waut Gott
deenen (Openboarunk 21:3-4). Es daut nich eene scheene
Hopninj? Un wan wie daut nokomen, waut wie en Gott sien
Wuat lieren, kaun ons daut nu aul aus Famielje scheen gonen.
20. Woo kaun jieda eena sien Poat doatoo doonen, daut de Famielje
daut scheen jeit?
21. Waut hab wie fa eene scheene Hopninj? Woo kaun ons daut aus
Famielje nu aul scheen gonen?
ˇ De Maun saul siene Fru soo goot sennen aus
sienen ieejnen Kjarpa (Efeesa 5:25-29).
¨
¨
ˇ De Fru saul aaren Maun achten un dan un de
Kjinja goot sennen (Titus 2:4-5).
¨
ˇ Elren sellen aare Kjinja goot sennen, an belieren
un doano seenen, daut dee nuscht woat
(5. Mose 6:4-9).
ˇ Kjinja sellen de Elren jehorchen (Efeesa 6:1-3).
DAUT 15. KAPITEL
Woo well Gott, daut wie am
deenen?
Sitt Gott aule Gloowes fa rajcht aun?
¨
Woo kaun eena dan rajchten
Gloowen finjen?
¨
¨
Waa sent vondoag dan Dach dee,
waut Gott rajcht deenen?
¨
¨
¨
JEHOVA GOTT raakjent ons val un well ons dan rajchten
Wajch wiesen. Wan wie am rajcht deenen, woat ons daut
¨
scheen gonen un wie woaren ons val Trubbel spoaren. Hee
¨
woat ons uk biestonen un ons saajnen (Jesaja 48:17). Oba daut
jeft hundade Gloowes un aula sajen, see haben daut rajchte,
un doch sent dee gaunz veschieden. Dee sent sikj nich eenich
doarenn, woo Gott es un waut dee haben well.
2 Woo kaust du rutfinjen, woont de rajchta Gloowen es?
Doatoo es daut nich needich, aul de veschiedne Gloowes to
¨
¨
unjasieekjen un jaajenawa to hoolen. Du brukst bloos weeten, waut daut en de Schreft werkjlich sajcht, woo Gott well,
daut wie am deenen. Daut es biejlikj soo aus met faulschet Jelt.
Saj wie mol, du motst faulschet Jelt von ajchtet Jelt uteneen
deelen. Woo wurscht du daut doonen? Eena wudd sikj kjennen aul daut moakjen, waut aun faulsche Zadels aundasch
¨
lat. Oba wudd daut nich bata sennen, daut du die eefach
moakjst, aun waut daut ajchte Jelt to kjanen es? Soo wurscht
du fuaz kjennen seenen, woont faulsch wia. Krakjt soo es daut
met de Gloowes. Haft eena ieescht mol rutjefungen, woo de
1. Woo woat ons daut gonen, wan wie Gott rajcht deenen?
2. Woo kaun eena rutfinjen, woonen Gloowen Jehova fa rajcht talt?
Met waut kaun eena daut vejlikjen?
Woo well Gott, daut wie am deenen?
145
rajchta Gloowen sennen mott, woat eena fuaz moakjen, aus
een Gloowen rajcht es ooda nich.
3 Wie motten Jehova soo deenen, aus hee daut fa rajcht
¨
aunsitt. Vale sajen, daut es krakjt endoont, waut fa eenen
Gloowen eena haft, oba de Schreft sajcht waut aundret. Daut
rieekjt uk nich too, sikj bloos een Christ to nanen, wiels Je¨
sus sad: “Dee woaren nich aula en daut Himmelrikj komen,
dee to mie: Har, Har! sajen. Doa komen bloos dee nenn, dee
doa doonen, waut mien Voda em Himmel haben well.” Daut
Gott ons aunnemt, mott wie aulsoo rutfinjen, waut hee von
ons velangt, un daut dan uk nokomen. Soone, waut nich Gott
sienen Wellen doonen, nand Jesus “schlajchte” ooda gott¨
loose (Mataus 7:21-23). Faulsche Gloowes sent to nuscht to
brucken, krakjt soo aus faulschet Jelt. Oba nich mau daut. Dee
sent soogoa sea toom Schoden.
¨
¨
4 Jehova jeft aule Menschen de Jelaajenheit,
eewjet Lawen
to kjrieen. Daut wie noch mol kjennen eewich em Para¨
dies lawen, mott wie Gott rajcht deenen un vondoag aul soo
¨
¨
lawen, aus am daut jefelt. Oba vale wellen daut nich. Doa¨
¨
waajen sad Jesus: “Got derch daut enje Puat nenn. Wiels daut
Puat es wiet un de Wajch es breet, dee en daut vedoawen fieet,
¨
¨
un vale gonen dan Wajch; un daut Puat es enj un de Wajch
¨
es schmaul, dee toom Lawen fieet, un daut sent mau weinich,
¨
dee daut finjen” (Mataus 7:13-14). De rajchta Gloowen fieet
¨
toom eewjen Lawen, de faulscha Gloowen fieet en daut ve¨
doawen. Jehova halpt Menschen awa de gaunze Ieed, am kja¨
nen to lieren, wiels hee nich well, daut doa waa venicht woat
(2. Petrus 3:9). Daut es opp iernst wichtich, daut wie Gott
¨
rajcht deenen, wiels daut es opp Lawen ooda Doot.
¨
AUN WAUT EENA DAN RAJCHTEN GLOOWEN KJANT
¨
¨
Woo kaun eena dan rajchten Gloowen finjen? Jesus sad,
¨
dee wudd aun dan Waundel von dee to seenen sennen,
5
¨
3. Woo kjenn wie Gott jefaulen, soo aus Jesus sad?
¨
¨
4. Von woone beid Waaj rad Jesus? Wua fieren dee han?
¨
¨
5. Aun waut es to seenen, waa dan rajchten Gloowen haft?
146
¨
¨
waut doano lawen. “Jie sullen dee aun aare Frucht kjanen”,
¨
¨
sad Jesus, “een gooda Boom [drajcht] goode Frucht” (Mataus
7:16-17). Daut meent, Gott siene woare Deena sent doaraun to
kjanen, waut dee jleewen un waut dee doonen. Uk wan dee on¨
volkomen sent un Fala moaken, vesieekjen dee doch aulatoop,
Gott sienen Wellen to doonen. Well wie mol sas Dinj betrachten, wuaraun dee to kjanen sent, waut Gott rajcht deenen.
¨
6 Gott siene Deena sent doaraun to kjanen, daut aare
Lia
¨
¨
met de Schreft awareen es. En Gott sien Wuat las wie: “Aule
¨
Schreft von Gott jejaft, es wieetvoll ons to belieren, ons utto¨
batren, ons trajchttowiesen, un ons to unjarechten woo rajcht
¨
to lawen, soo daut een Gottesmensch em Staund es en goode
¨
Woakjen jeschekjt to sennen” (2. Timotaus 3:16-17). De Apos¨
tel Paulus lowd siene Gloowesbreeda doafaa, daut see daut
Wuat “aus Gott sien Wuat aunneemen, un nich aus Menschenwuat” (1. Tessalonicha 2:13). De rajchta Gloowen stett
¨
sikj nich opp Menschenjebooten ooda opp daut, waut de Vaafoaren jelieet haben. Dee stett sikj auleen opp Gott sien
Wuat.
¨
7 Gott siene Deena namen
sikj doarenn Jesus Christus toom
¨
Vaabilt. Hee deed sikj en siene Lia emma opp de Heilje Schreft
¨
stetten. Jesus sad eemol to sienen Voda em Himmel: “Dien
Wuat es de Woarheit” (Johanes 17:17). Hee jleewd, daut aules
¨
soo wia, waut de Schreft sad, un siene gaunze Lia stemd doa¨
¨
¨
met awareen. Foaken sad hee: “Daut steit jeschrawen”, un dan
¨
brukt hee eenen Varsch ut de Schreft (Mataus 4:4, 7, 10). Uk
¨
vondoag dan Dach lieren Gott siene woare Deena nich daut,
waut dee sikj selfst utjedocht haben. Dee jleewen, daut de
¨
¨
Schreft von Gott es, un dee aare gaunze Lia es awareen met de
Schreft.
¨
¨
8 Gott siene Deena baden
bloos Jehova aun un moaken dan
¨
sienen Nomen bekaunt. Jesus sad: “Du saust Gott, dienen
¨
6-7. Woo denkjen Gott siene Deena awa de Schreft? Woo docht Jesus
¨
doarawa?
8. Waut jehieet doatoo, Jehova rajcht to deenen?
AUN WAUT GOTT SIENE WOARE DEENA
TO KJANEN SENT
¨
¨
ˇ Dee aare
Lia es met de Schreft awareen
¨
¨
ˇ Dee baden
bloos Jehova aun un moaken dan sienen
Nomen bekaunt
ˇ Dee haben woare Leew unja sikj
¨
¨
¨
ˇ Dee namen
Jesus Christus aus dan aun, dan Gott brukt,
om ons to raden
ˇ Dee sent nich von dise Welt
ˇ Dee moaken bekaunt, daut bloos Gott sien Rikj de
Menschen halpen kaun
148
¨
¨
Harn, aunbaden un eensich am deenen” (Mataus 4:10). Gott
¨
siene Deena baden aulsoo sest kjeenem aun aus Jehova. Doa¨
too jehieet uk, de Menschen daut to weeten to doonen, waa
¨
Gott es un woo dee heet. En Psalm 83:18 las wie: “Du, dee du
¨
Jehova heeten deist, du auleen [best] de Hechsta . . . awa de
¨
gaunze Ieed” (NW). Jesus es daut baste Vaabilt doarenn, woo
¨
eena Menschen halpen kaun, Gott bata kjanen to lieren. Hee
¨
sad eemol to Gott: “Ekj hab de Menschen, dee du mie ut dise
¨
Welt jejaft hast, met dienem Nomen bekaunt jemoakt” (Johanes 17:6). Soo aus Jesus halpen uk Gott siene woare Deena de
¨
¨
Menschen vestonen, waa Gott es, waut dan sien Nomen es un
waut dee noch doonen woat.
¨
9 Gott siene Deena haben woare Leew unja sikj. Jesus sad:
“Wan jie Leew unjarenaunda haben, woat aulemaun seenen,
daut jie miene Jinja sent” (Johanes 13:35). Bie de Christen
¨
ieeschtemma wia daut soo. Waa soone Leew haft, feelt sikj
met siene Gloowesbreeda oppe gaunze Welt vebungen un es
¨
sikj eenich met dee, endoont von wua dee haastaumen, aus
¨
daut Einheima sent ooda nich, ooda woo val dee haben (Ko¨
lossa 3:14). Mank Menschen, waut nich dan rajchten Gloowen haben, es nich soone Leew. Daut es doaraun to seenen,
daut dee sikj em Kjrich unjarenaunda dootmoaken, bloos
¨
waajen dee von veschiedne Velkja ooda Lenda sent. Oba woa¨
¨
re Christen namen daut Jewaa nich enne Haunt. Enne Schreft
heet daut: “Doaraun es daut to seenen, woont Gott siene Kjin¨
¨
ja sent un woont dan Soton siene Kjinja sent: Waa nich daut
rajchte deit un nich sienen Brooda goot es, es nich von Gott.
. . . Wie [sellen] ons unjarenaunda goot sennen . . . Wie sellen
nich soo sennen aus Kain, dee vom beesen staumd un sienen
Brooda doot muak” (1. Johanes 3:10-12; 4:20-21).
10 Woare Leew helt noch mea en, aus bloos aundre nich
¨
dootmoaken. Woare Christen brucken jieren aare Tiet, Krauft
¨
un Jelt toom aundre halpen un dee Moot toospraakjen
9-10. Woo wiesen woare Christen, daut see Leew unjarenaunda
haben?
149
¨
(Hebraa 10:24-25). En schwoare Tieden halpen dee sikj unjarenaunda ut. Dee sent uk opprechtich to aundre un wellen
werkjlich “aun aule Menschen goodet doonen”, soo aus daut
enne Schreft sajcht (Galata 6:10).
¨
¨
¨
11 Woare Christen namen
Jesus Christus aus dan aun, dan
Gott brukt, om ons to raden. Enne Schreft heet daut: “Doa es
¨
uk en sest kjeenem Radunk, wiels ons Menschen es unja dam
¨
¨
Himmel sest kjeen Nomen jejaft, derch dan wie kjennen seelich woaren” (Aposteljeschicht 4:12). En daut fefte Kapitel hab
¨
wie aul jeseenen, daut Jesus sien Lawen hanjeef, om jehuar¨
some Menschen loostokjeepen (Mataus 20:28). Gott haft Jesus em Himmel uk toom Kjennich jemoakt un hee woat noch
¨
mol awa de gaunze Ieed rejieren. Un Gott woat ons mau dan
¨
¨
eewjet Lawen jawen, wan wie no Jesus horchen un daut no¨
komen, waut hee jelieet haft. Doawaajen sajcht daut enne
¨
¨
¨
¨
Schreft: “Waa aun dan San jleeft, haft daut eewje Lawen. Un
¨
¨
¨
¨
waa dam San nich jehorcht, woat daut Lawen nich seenen”
(Johanes 3:36).
¨
12 Gott siene Deena sent nich von dise Welt. Jesus sad
to
¨
dan reemischen Harscha Pilatus: “Mien Kjennichrikj es nich
von dise Welt” (Johanes 18:36). Krakjt endoont, en waut fa
¨
een Launt Jesus siene Nofolja lawen, dee sent Unjadonen von
¨
¨
sien himlischet Rikj. Doawaajen namen dee nich Deel aun de
Politikj (Rejierungssachen) en dise Welt, un wan twee Gruppen sikj oneenich sent, stalen dee sikj opp kjeenem siene Sied.
Wan oba aundre Menschen bie eene polietische Partei ooda
Grupp biegonen wellen ooda sikj wellen fa een Aumt en de
¨
Rejierunk stemmen loten ooda aare Stemm auflajen, hoolen
Jehova siene Deena an doa nich von auf. Heet daut dan, dee
hoolen sikj nich aun de Jesazen von daut Launt, bloos wiels
¨
dee sikj nich en de Rejierungssachen mankmischen? Na, wiels
en de Schreft sajcht daut, dee sellen “de Rejierunk unjadon
sennen” (Reema 13:1). Wan oba de Rejierunk waut velangt,
¨
¨
¨
11. Wuarom mott wie Jesus aus dan aunnamen, dan Gott brukt, om
ons to raden?
12. Waut bediet daut, nich von dise Welt to sennen?
150
¨
waut jaajen Gott sien Jeboot es, haundlen Gott siene Deena
¨
krakjt soo, aus de Apostel deeden. Dee saden: “Wie motten
Gott mea jehorchen aus Menschen” (Aposteljeschicht 5:29;
Markus 12:17).
13 Jesus siene Nofolja moaken bekaunt, daut bloos Gott sien
¨
Rikj de Menschen halpen kaun. Jesus sad em verut: “Daut Evan¨
gelium von Gott sien Rikj woat en de gaunze Welt jepradicht
13. Waut moaken woare Christen bekaunt?
Wan du Jehova met siene woare Deena toop deenst,
woascht du mea trigjkjrieen, aus du veloten hast
151
woaren, soo daut aule Velkja daut hieren, un dan woat daut
¨
Enj komen” (Mataus 24:14). De woare Christen sajen de Menschen, daut see sikj nich doaropp veloten sellen, daut de Rejierungen met aulet schlajchte een Enj moaken kjennen. Enne
¨
Stad daut moaken dee bekaunt, daut bloos Gott sien Rikj
de Menschen werkjlich halpen kaun (Psalm 146:3). Daut jeft
¨
¨
¨
kjeene batre Rejierunk aus Gott sien Rikj. Un doawaajen sad Je¨
sus, wie sullen baden: “Lot dien Rikj komen. Lot dien Wellen
¨
oppe Ieed jrod soo jedonen woaren aus em Himmel” (Mataus
6:10). Enne Schreft steit, Gott sien himlischet Rikj “woat aule
¨
aundre Kjennichrikjs en Bieta braakjen un venichten, oba woat
selfst opp emma bliewen” (Daniel 2:44).
¨
14 Waut jleefst du? Waa
kjemt aul dit no, waut wie bat hia¨
too jelieet haben? Waa stett sikj vondoag rein gaunz oppe
Schreft un sajcht de Menschen, daut Gott sien Nomen Jehova
¨
es? Waa sent vondoag dee, waut woare Leew unja sikj haben
un wiesen, daut see aun Jesus jleewen? Woone Grupp Menschen sent nich von dise Welt un moaken daut bekaunt, daut
bloos Gott sien Rikj de Menschen opp iernst halpen woat?
¨
Waa sent deejanje, waut aul dit werkjlich nokomen? Rajcht jesajcht sent daut Jehova siene Zeijen (Jesaja 43:10-12, NW).
WAUT WOASCHT DU DOONEN?
¨
Om Gott to jefaulen rieekjt daut nich too, bloos aun dan
to jleewen. En de Schreft heet daut, daut uk de beese Jeista
jleewen, daut doa een Gott es (Jakobus 2:19). Dee doonen oba
¨
doawaajen nich Gott sienen Wellen un stonen uk nich en siene Jnod. Daut wie kjennen en Gott siene Jnod sennen, mott
wie doonen, waut dee haben well, un nich bloos jleewen,
¨
¨
daut daut dan jeft. Wie motten nuscht mea met dan faulschen
¨
Gloowen to doonen haben un motten dan rajchten Gloowen
¨
aunnamen.
15
¨
¨
14. Waut wurscht du sajen, waa haft vondoag dan Gloowen, waut
no de Schreft no de rajchta es?
15. Wuarom rieekjt daut nich too, bloos to jleewen, daut doa een
Gott es?
152
¨
De Apostel Paulus schreef, daut wie ons met dan faul¨
schen Gloowen nuscht aufjawen motten: “Velot an un sondat
junt auf. Habt nuscht met orreinet to doonen, dan well ekj
¨
¨
junt aunnamen” (2. Korinta 6:17; Jesaja 52:11). Doawaajen
bliewen Gott siene woare Deena gaunz wajch von aules, waut
met faulsche Gloowes to doonen haft.
¨
17 En de Schreft woat jewasen,
daut aul de faulsche Gloowes to “daut groote Babel” jehieren (Openboarunk 17:5).1 Dis
Nomen staumt von de oole Staut Babel, wua daut no de Sint¨
¨
flut met dan faulschen Gloowen aunfunk. Val von daut, waut
¨
bat vondoag dan Dach enne faulsche Gloowes jelieet un jedonen woat, kjeem en Babel opp. De Menschen en Babel hauden
biejlikj soone Jetta, wua dree toopjehieeden. Uk vondoag woat
¨
¨
en vale Gloowes jelieet, daut de Voda un de San un de heilja Jeist, dise dree, een eensja Gott es. Oba en de Schreft sajcht
daut gaunz kloa, daut Jehova de eensich woara Gott es, un
¨
¨
daut Jesus Christus dan sien San es (Johanes 17:3). En Babel
¨
jleewden dee uk, wan de Mensch ieescht jestorwen wia, lawd
¨
dan siene Seel wieda un kunn no eenen Uat komen, wua dee
¨
jekjwalt wort. Noch emma woat en de mieeschte Gloowes jelieet, daut de Seel ooda de Jeist nich stoaft un en de Hal brennen kaun.
18 Wiels sikj daut, waut de Menschen ieeschtemma en Ba¨
bel jleewden, awa de gaunze Ieed vebreet haft, steit daut groote Babel fa aule faulsche Gloowes oppe gaunze Welt. Un Gott
haft verutjesajcht, daut daut met dee aulatoop woat haustich
¨
¨
een Enj namen (Openboarunk 18:8). Doawaajen es daut soo
eene iernste Sach, daut wie nuscht met daut groote Babel to
16
¨
¨
1 Opp de Sieden 219-221 jeit noch mea doarawa notolasen, wuarom eena sajen kaun, daut met daut groote Babel aule faulsche Gloowes toop jemeent sent.
16. Woo wies wie, daut wie met de faulsche Gloowes nuscht wellen
to doonen haben?
17-18. Waut es “daut groote Babel”, un wuarom es daut huach Tiet,
doa ruttogonen?
153
doonen haben. Jehova Gott well, daut wie doa rutgonen, ea
daut too lot es (Openboarunk 18:4).
19 Daut kaun sennen, daut eenje Menschen nuscht mea von
¨
die weeten wellen, wan du die von dan faulschen Gloowen
loosmoakst. Oba wan du Jehova met siene woare Deena toop
deenst, woascht du mea trigjkjrieen, aus du veloten hast. Du
¨
woascht schlieslich vale Gloowesbreeda un Sestren haben, uk
wan du soo aus de Jinja ieeschtemma eenjet veloten hast, om
Jesus notofoljen. Du woascht dan to eene groote Famielje jehieren. Daut sent millionende woare Christen oppe gaunze
Ieed, waut werkjlich Leew unja sikj haben. Un en “de komen¨
de Welt” woascht du noch mol kjennen eewich lawen (Mar¨
kus 10:28-30). Un daut kaun sennen, daut dee, waut waajen
dienen Gloowen nuscht mea von die weeten wellen, doch met
eemol de Schreft studieren un uk Jehova siene Deena woaren.
20 Ut de Schreft lia wie, daut Gott dise beese Welt boolt ve¨
nichten woat. Dan woat Gott sien Kjennichrikj awa de niee
Welt harschen, wua aules woat jerajcht sennen (2. Petrus
3:9, 13). Woo scheen woat daut doch sennen, en dise niee
¨
Welt to lawen. Dan woat daut bloos noch eenen Gloowen
¨
jawen un aule Menschen woaren Gott rajcht deenen. Wudd
daut nich daut baste sennen, nich lenja to siemen un sikj nu
Gott siene woare Deena auntoschluten?
19. Waut woascht du trigjkjrieen, wan du Jehova deenst?
¨
20. Waut woaren dee noch mol belawen kjennen, waut Gott rajcht
deenen?
¨
ˇ Doa es mau een rajchta Gloowen (Mataus 7:13-14).
ˇ Gott siene woare Deena sent aun daut to kjanen,
waut dee jleewen un waut dee doonen
¨
(Mataus 7:16-17).
ˇ Jehova siene Zeijen deenen Gott soo, aus dee daut
haben well (Jesaja 43:10, NW).
DAUT 16. KAPITEL
¨
Fa dan rajchten Gloowen
enstonen
¨
Saul eena Bilda brucken toom Gott aunbaden?
¨
Woo denkjen Christen awa de Heljedoag?
Woo kaust du aundre leeftolich dietlich moaken,
waut du jleefst?
¨
¨
STAL die mol vaa, doa haft waa plietsch Jeft en dienen Borm
jegoten. Wan du von daut Wota drinkjst, kust du stoawen.
Waut wurscht du doonen? Secha wurscht du daut ieeschte
¨
¨
seenen, wua du reinet Wota towaaj kjrieechst. Oba doawaajen wurscht du emma noch beduaren, aus du nich aul vejeft
wieescht.
¨
2 Biejlikj soo es daut met dan
faulschen Gloowen. No de
¨
Schreft no es dee orrein waajen daut faulsche, waut doa je¨
lieet un jedonen woat (2. Korinta 6:17). Doawaajen es daut soo
eene iernste Sach, ut daut “groote Babel”, daut meent utem
faulschen Gloowen, ruttogonen (Openboarunk 18:2, 4). Wan
du daut aul jedonen hast, es daut sea fein. Daut rieekjt oba
¨
nich too, bloos doa ruttogonen, wiels eena wudd doawaajen
¨
noch kjennen waut met dan faulschen Gloowen to doonen
haben. Woo dan?
¨
BILDA UN VAAFOAREN VEIEREN
3
Eenje Menschen haben aul joarenlank Aultoaren ooda
¨
1-2. Wuarom rieekjt daut nich too, bloos ut dan faulschen Gloowen
ruttogonen? Un wuarom es daut soo iernst?
3. (a) Waut sajcht daut en de Schreft von Bilda, waut to de Aun¨
badunk jebrukt woaren? Wuarom es daut fa eenje schwoa, daut
entoseenen? (b) Waut saul eena doonen, wan eena noch Sachen haft,
¨
waut met dan faulschen Gloowen to doonen haben?
155
¨
¨
Bilda en aa Hus, waut to de Aunbadunk jebrukt woaren. Wan
¨
du daut nich aundasch kjanst, spaat sikj die daut veleicht
¨
¨
framd ooda nich rajcht, doaronen to Gott to baden. Woomaaj¨
lich sent die dee val wieet. Oba es nich Gott deejanja, waut
¨
daut Rajcht haft to sajen, woo wie am aunbaden sellen? No de
Schreft no well hee nich, daut wie doatoo Bilda ooda Aufjetta
brucken (2. Mose 20:4-5; Psalm 115:4-8; Jesaja 42:8; 1. Johanes
¨
5:21). Wan du noch soone Sachen hast, waut met dan faulschen Gloowen to doonen haben, motst du dee aufschaufen.
¨
Doaderch, daut du daut deist, kaust du fa dan rajchten Gloowen enstonen. Fa soone Sachen mott wie krakjt soonen Aufschu haben, aus Jehova haft (5. Mose 27:15).
¨
4 Bie vale
faulsche Gloowes haben dee daut uk soo, daut
¨
¨
dee aare Vaafoaren veieren. Ea eenje de Woarheit von ut de
Schreft kjanen lieeden, jleewden dee, daut de Vestorwne en
¨
eene Jeistawelt lawden un an halpen ooda an schoden kun¨
¨
¨
nen. Doawaajen haben dee val jedonen, om aare vestorwne
¨
4. (a) Wuarom halpt daut nuscht, de Vaafoaren to veieren? (b) Wuarom haft Gott siene Deena daut gaunz veboden, Hakjsarie to
driewen?
156
¨
¨
Vaafoaren tofrad to stalen. Oba soo aus wie en daut saste Kapitel en dit Buak jelieet haben, weeten de Doodje nuscht un
¨
¨
lawen uk nich irjentwua wieda. Aulsoo es daut vejafs, wan doa
¨
¨
waa vesieekjt, met dee to raden. Eenje meenen, daut dee von
¨
de Vestorwne eene Norecht jekjraajen haben, oba en Werkj¨
lichkjeit es dee von de beese Jeista. Doawaajen jroz haud Jehova de Israeliten daut gaunz aufjesajcht, Hakjsarie to driewen
¨
ooda vesieekjen, met de Doodje to raden (5. Mose 18:10-12).
5 Waut, wan du bat nu Bilda jebrukt hast, om Gott aunto¨
¨
baden, ooda diene Vaafoaren veieet hast? Dan wudd daut fein
sennen, die daut en de Schreft to unjastonen, woo Gott doa¨
¨
¨
rawa denkjt. Bad jieda Dach to Jehova un saj dan, du west daut
¨
rajchte doonen un du west awa aules soo denkjen, aus hee deit
(Jesaja 55:9).
IEESCHTEMMA DEEDEN CHRISTEN
NICH WIENACHTEN HOOLEN
6 Noch waut, waut fa Gott siene Deena eene Jefoa sennen
¨
kaun, sent de Heljedoag, waut met dan faulschen Gloowen to
doonen haben. Biejlikj Wienachten. En de mieeschte Gloowes, waut sikj christlich nanen, woat Wienachten jehoolen,
wiels de Menschen jleewen, daut daut de Dach es, wua Jesus jebuaren es. Oba noanich sajcht daut, daut de Christen
ieeschtemma soonen Heljedach hauden. En een Buak heet
daut: “En de tweehundat Joa no Jesus siene Jeburt wist kjeena
jeneiw, aun waut fa eenen Dotem Jesus jebuaren wia, un de
mieeschte wia daut uk endoont” (Sacred Origins of Profound
Things).
¨
7 Nich mol wan Jesus siene Jinja dan
Dotem jewist hauden,
¨
wudden see dan sienen Jeburtsdach jefieet haben. Wuarom
nich? Wiels, soo aus daut en een Buak sajcht, hilden de Chris-
5. Waut kaust du doonen, wan du bat nu Bilda jebrukt hast ooda
¨
diene Vaafoaren veieet hast?
6-7. (a) Wuarom hoolen de Menschen jeweenlich Wienachten?
Deeden Jesus siene Jinja ieeschtemma Wienachten hoolen? (b) Woo
¨
dochten de Christen ieeschtemma awa Jeburtsdach fieren?
¨
Fa dan rajchten Gloowen enstonen
157
ten ieeschtemma “Jeburtsdach fieren fa waut, waut bie de Heiden Mood wia” (The World Book Encyclopedia). En de Schreft
¨
las wie bloos von twee Menschen, waut Jeburtsdach fieeden,
¨
un daut wieren beides Harscha, waut nich Jehova aunbaden
deeden (1. Mose 40:20; Markus 6:21). De Heiden deeden uk
¨
¨
¨
dan Jeburtsdach von aare Jetta fieren. Biejlikj dan 24. Mei
¨
¨
fieeden de Reema dan Jeburtsdach von de Jettin Diana. Dan
¨
¨
¨
naakjsten Dach hilden dee dan Jeburtsdach von aaren Gott
Apollo. Wie kjennen seenen, daut Jeburtsdach fieren ieeschtemma waut wia, waut bloos de Heiden deeden un nich de
woare Christen.
¨
8 Daut jeef oba noch waut, wuawaajen
de Christen ieeschtemma nich wudden haben Jesus
sienen
Jeburtsdach jefieet.
¨
Jeburtsdach fieren haud met Awagloowen to doonen un daut
¨
haben dee secha jewist. Vale Griechen un Reema ieeschtemma jleewden biejlikj, daut daut fa jieda Mensch eenen Jeist
¨
¨
jeef, waut von dan siene Jeburt aun bie dan wia, un sien gaun¨
¨
zet Lawen lang no dan oppaust. “Dis Jeist wia jeheemnisvoll
¨
¨
met dan Gott vebungen, waut aun dan Dach joarich wia, aus
dis Mensch jebuaren wort,” heet daut en een Buak (The Lore
¨
of Birthdays). Woo wudd Jehova
doarawa denkjen, wan wie
¨
een Fast fieeden, waut met Awagloowen to doonen haud, un
¨
¨
dan noch saden, daut wia fa Jesus? Daut wudd dan sea
schlajcht jefaulen (Jesaja 65:11-12). Oba woo kjemt daut dan,
¨
daut soo val Menschen Wienachten hoolen?
¨
WUA WIENACHTEN HAAKJEMT
9 Een poa hundat Joa no Jesus sienen Doot wort daut Mood,
¨
¨
dan sienen Jeburtsdach dan 25. Dezamba to fieren. Oba Jesus
¨
¨
es goanich aun dan Dach jebuaren; daut wia woomaajlich em
¨
Oktooba.1 Wuarom fieeden dee daut dan dan 25. Dezamba?
¨
¨
1 Opp de Sieden 221-222 jeit noch mea doarawa notolasen.
¨
8. Wuarom haft Jeburtsdach fieren met Awagloowen to doonen?
9. Woo kjeem daut, daut de 25. Dezamba fa Jesus sienen Jeburtsdach
jehoolen wort?
158
Veleicht wullen eenje, waut sikj lota Christen nanden, jieren
¨
¨
haben, daut Jesus sien Jeburtsdach “met dan Dotem awa¨
reen wia, aun dan de Reema een heidnischet Fast fieeden,
¨
dan ‘Jeburtsdach von de Sonn’ ” (The New Encyclopædia
Britannica). Em Winta, wan de Sonn aum weinichsten schienen deed, eewden de Heiden aulahaunt ut, om de Sonn trigj¨
toholen, daut daut wada woama un dacha wort. Dan 25. Dezamba fieeden dee dan een Fast, wiels see dochten, de Sonn
¨
kjeem nu trigj von aare lange Reis. Gloowesleidasch, waut Hei¨
den bekjieren wullen, neemen dit Fast en aaren Gloowen opp
un dreiden daut soo, aus wan daut een christlichet Fast wia.1
10 Daut es aul lang bekaunt, daut Wienachten von de Hei¨
¨
¨
den haakjemt. Doawaajen wia dit Fast ojjefaa 400 Joa trigj en
¨
Enjlaunt un en eenje Prowinsen enne Stats veboden. Wan doa
¨
waa aune Wienachten nich oppe Oabeid jinkj, must dee doa¨
faa aul Strof tolen. Oba een Stootje lota
Wurscht du een
deeden de Menschen wada Wienachten
¨
Kende oppaten,
fieren soo aus ieescht, un doa kjeemen
waut mankem
noch aundre Sitten too. Daut wort wada
Mest jefaulen es?
een groota Heljedach un soo es daut bat
¨
¨
vondoag en vale Lenda. Oba waa Gott
jefaulen well, fieet nich Wienachten uk
¨
nich aundre Heljedoag, waut von dan
¨
faulschen Gloowen haakomen.2
¨
1 Vom 17. bat dan 24. Dezamba hauden
de Reema uk noch een aundret Fast, un daut
¨
wia fa dan Aufgott fa de Akarie. Doa deeden
¨
dee fraten un supen un sikj unjarenaunda
beschenkjen. Daut wia uk noch eent, wuarom de 25. Dezamba fa Wienachten jenomen wort.
2 Opp de Sieden 222-223 jeit noch von
¨
mea Heljedoag notolasen, waut woare
Christen doavon hoolen.
10. Wuarom wia Wienachten fieren opp
¨
eenje Staden eene Tietlank veboden?
¨
159
¨
HELT SIKJ DAUT JLIKJ, VON WUA DAUT HAAKJEMT?
¨
Eenje weeten, daut vale Heljedoag, soo aus Wienachten,
¨
¨
von dan faulschen Gloowen haastaumen, un doch fieren dee
¨
dee. Oba de mieeschte Menschen denkjen doa goanich awa
¨
no, aus een Heljedach waut met dan faulschen Gloowen to
doonen haft ooda nich. Fa dee es daut bloos eene scheene
Tiet, wua de gaunze Famielje toopkjemt. Jeit die daut uk soo?
¨
¨
Felt die daut schwoa, en dan Stekj fa dan woaren Gloowen entostonen? Daut es je secha nich, wiels de faulscha Gloowen
¨
die soo val wieet es, daut es mea, wiels du dien Frint¨ ¨
schoft val raakjenst. Un Jehova haft je de Famielje jeschaufen
un hee well uk, daut wie ons met dee aula eenich sent (Efeesa
3:14-15). Oba daut kjenn wie uk, onen daut wie waut doonen,
waut Gott nich jefelt. Paulus schreef, waut bie ons daut ieesch¨
te sennen saul: “Prooft daut to lieren un to doonen, waut dam
Harn jefelt” (Efeesa 5:10).
¨
12 Vale
jleewen veleicht, daut vondoag Heljedoag nich ut
¨
dan Senn jefieet woaren, waut ieeschtemma, un daut sikj daut
¨
jlikj helt, von wua dee haakomen. Oba es daut werkjlich soo?
¨
Stal die vaa, du sitst een Kende mankem Mest ligjen. Wurscht
¨
¨
du daut namen un oppaten? Secha nich. Uk wan daut no
scheenschmakjen lat, es daut oba schwiensch. Krakjt soo kaun
ons daut no scheengonen loten, Heljedoag hoolen, oba wan
¨
¨
wie doarawa nodenkjen, von wua dee haakomen, woat ons
¨
kloa, daut dee val orreinet aun sikj haben. Wan wie Gott rajcht
deenen wellen, mott wie daut doonen, waut de Profeet Jesaja
¨
sad: “Schieet nuscht orreinet aun” (Jesaja 52:11).
11
WAN AUNDRE HELJEDOAG HOOLEN
13
Daut es nich emma leicht, ons gaunz von de Heljedoag
¨
11. Wuarom jleichen vale daut, Heljedoag to hoolen? Waut saul fa
ons daut ieeschte sennen?
¨
12. Wuarom sell wie nich Heljedoag hoolen, waut von dan faulschen
¨
Gloowen haakomen? Met waut kjenn wie daut vejlikjen?
13. Wuarom es daut nich emma leicht, wan wie de Heljedoag nich
hoolen?
160
auftohoolen. Veleicht kjennen diene Poatna oppe Oabeit daut
nich vestonen, wuarom du de Heljedoag nich metmoakst.
¨
Un waut, wan die waa waut to Wienachten schenkjen well?
¨
Wudd daut rajcht sennen, daut auntonamen? Waut, wan dien
¨
Ehepoatna nich danselwjen Gloowen haft waut du? Un waut
kaun eena doonen, daut de Kjinja nich truarich sent, wan aule
aundre Heljedoag hoolen?
14 Woo eena sikj vehoolen saul, es gaunz doano, woo de
¨
Omstend sent. Wan ons biejlikj irjentwaa eene scheene Wienachten wenscht, kjenn wie eefach dankscheen sajen. Oba
¨
wan ons daut een Bekaunda ooda een Poatna oppe Oabeit sad,
¨
wudd wie dan daut veleicht kjennen dietlich moaken, wuarom wie nich Heljedoag hoolen. Daut well wie oba emma
¨
¨
heeflich doonen. Enne Schreft woat ons dan Rot jejaft: “Jun
¨
raden saul emma leeftolich un intressaunt sennen. Bemieecht
junt, eenen jiedren soo to auntwuaten, daut daut goot fa am
es” (Kolossa 4:6). Wie wellen aundre nich beleidjen. Wie wel¨
len, daut dee vestonen, daut wie nuscht doajaajen haben, met
aundre toop to sennen un ons unjarenaunda to beschenkjen,
bloos nich aun soone Heljedoag.
¨
15 Waut doo wie, wan ons waa
waut schenkjen well? Daut
¨
es uk doano, woo de Omstend sent. Veleicht sajcht waa:
“Ekj weet, jie haben daut goanich soo met de Heljedoag.
¨
Oba ekj well die dit doawaajen schenkjen.” Wie wudden daut
¨
veleicht kjennen aunnamen, wiels doamet wudd je wie nich
¨
dan Heljedach metmoaken. Wan oba deejanja, waut ons waut
schenkjen well, nich weet, woo wie daut haben, dan kjenn wie
¨
dan daut dietlich moaken, waut wie jleewen. Wie wellen je,
daut dee vestonen kaun, wuarom wie am en dise Tiet nuscht
¨
schenkjen, uk wan wie sien Jeschenkj veleicht aunnamen.
¨
Wan ons oba waa waut schenkjen well, bloos om ons auftoproowen ooda to wiesen, daut ons Jeschenkja wichtja sent aus
¨
ons Gloowen, wudd wie daut leewa nich aunnamen.
¨
14-15. Waut kjenn wie doonen, wan ons waa scheene Heljedoag
wenscht ooda ons waut schenkjen well?
¨
161
MET ONSE VEWAUNTE
RAJCHT OMGONEN
¨
Waut, wan waa en ons Frintschoft eenen aundren Gloowen haft? Uk dan mott wie heeflich sennen. Doa brukt goa¨
¨
nich jiedatsmol doajaajen jerat, wan dee wellen Heljedach
hoolen. Dee haben de Frieheit, to doonen un to jleewen, waut
dee wellen. Wie wellen je uk, daut dee ons de Frieheit doa¨
too loten (Mataus 7:12). Wan daut om waut jeit, waut nuscht
met Heljedoag hoolen to doonen haft, bruck wie nich too
neiw sennen. Wie woaren oba nuscht nich doonen, met waut
wie eenen Heljedach wudden metmoaken. Bie aules, waut
¨
wie doonen, well wie een reinet Jewessen haben (1. Timotaus
1:18-19).
¨
17 Waut kjennen Elren doonen, daut aare
Kjinja nich truarich sent, wan aule aundre Heljedoag hoolen? Dee motten
doano seenen, daut see de Kjinja to eene aundre Tiet em Joa
eene Freid moaken. Eenje Famieljes sieekjen sikj eenen Dach
¨
ut, wua see aare Kjinja waut schenkjen. Oba daut baste, waut
¨
¨ ¨
Elren aare Kjinja schenkjen kjennen, es, wan dee dee val raakj¨
nen un sikj Tiet fa dee namen.
16
¨
FA DAN WOAREN GLOOWEN
ENSTONEN
¨
Om Gott to jefaulen, mott wie gaunz von dan faulschen
¨
Gloowen wajchbliewen un fa dan rajchten Gloowen enstonen.
Woo kjenn wie daut doonen? En de Schreft heet daut: “Well
wie toophoolen un ons unjarenaunda aunspornen, en goode
Woakjen, Leew to bewiesen. Vonne Vesaumlungen wajch blie¨
wen, soo aus eenje doonen, daut well wie nich, oba val leewa
¨
ons unjarenaunda Moot toospraakjen. Un daut es wichtich,
18
16. Woo kjenn wie met onse Vewaunte rajcht omgonen, wan daut
om Heljedoag jeit?
¨
17. Waut kjennen Elren doonen, daut aare Kjinja daut nich domm
jeit, wan aule aundre Heljedoag hoolen?
¨
18. Woo kjennen ons de Vesaumlungen halpen, fa dan woaren Gloowen entostonen?
162
wiels de latsta Dach noda kjemt, soo aus jie seenen kjen¨
nen” (Hebraa 10:24-25). De Vesaumlungen sent scheene Je¨
¨
laajenheiten, wua wie Gott soo aunbaden kjennen, aus hee
daut haben well (Psalm 22:23; 122:1). Bie dise Vesaumlungen
¨
¨
spraakj wie ons eena dan aundren Moot too (Reema 1:12).
¨
19 Woo kaust du noch fa dan
rajchten Gloowen enstonen?
Daut kaust du doaderch, daut du aundre von daut vetalst,
waut du met de Help von Jehova siene Zeijen ut de Schreft
¨
jelieet hast. Wie lawen en eene beese Welt un daut jeft
¨
¨
vale Menschen, “waut sikj tieren un waut awa aul daut opp¨
scheiselje stanen, waut . . . passieet” (Hesekiel 9:4). Veleicht
kjanst du uk soone Menschen. Wudd daut nich fein sennen,
¨
¨
met dee awa de scheene Hopninj ut de Schreft to raden? Wan
du dit deist un die met Gott siene Deena vesaumelst, woascht
¨
du die emma weinja no daut trigjbangen, waut met dan faulschen Gloowen to doonen haft. Du kaust die doaropp veloten,
¨
daut du woascht sea jesaajent woaren un daut die daut woat
¨
scheen gonen, wan du fa dan rajchten Gloowen ensteist (Maleachi 3:10).
19. Wuarom sell wie aundre von daut vetalen, waut wie ut de Schreft
jelieet haben?
ˇ No de Schreft no sell wie kjeene Bilda
¨
brucken om Gott auntobaden, uk nich de
¨
Vaafoaren veieren (2. Mose 20:4-5; 5. Mose
18:10-12).
ˇ Daut es orrajcht, Heljedoag to hoolen, waut
¨
¨
von dan faulschen Gloowen haakomen
(Efeesa 5:10).
ˇ Woare Christen sent emma heeflich, wan dee
aundre daut dietlich moaken, waut see jleewen
(Kolossa 4:6).
Wan wie Gott rajcht deenen, woat
ons daut opp iernst scheen gonen
DAUT 17. KAPITEL
¨
Derch daut Jebad
Gott noda komen
¨
Wuarom sell wie to Gott baden?
¨
Woo mott wie baden, daut Gott
no ons horcht?
Woo beauntwuat Gott
¨
onse Jebada?
WAN wie seenen, woo groot daut Weltaul es met aul de
Stierns, de Sonn un de Mon, woa wie en, daut de Ieed
mau sea kjlien es. Fa Jehova, “dee Himmel un Ieed jemoakt haft,” sent aule Velkja toop mau soo aus eene Lakj
Wota aum Ama (Psalm 115:15; Jesaja 40:15). Un doch sajcht
daut en de Schreft: “De HAR es aul dee noaun, dee am aunroopen, aul dee, dee am en Woarheit aunroopen. Hee stalt
¨
dee tofrad, dee am ferchten. Hee hieet wan see schrieen un
halpt an” (Psalm 145:18-19). Denkj mol han: Uk wan Jeho¨
va de aulmajchtja Schepfa es, horcht dee no onse Jebada un
es nich wiet auf von ons, wan wie “am en Woarheit aunroopen”. Es daut nich waut gaunz besondret, daut wie to
¨
Gott baden kjennen?
¨
2 Oba daut Jehova no onse Jebada
horcht, mott wie soo
¨
to am baden, aus hee daut haben well. Woo kjenn wie daut,
wan wie nich weeten, waut de Schreft doatoo sajcht? Wie
¨
motten daut rutfinjen, wiels derch daut Jebad kjenn wie
Gott noda komen.
¨
1-2. Wuarom es daut waut gaunz besondret, daut wie to Gott baden
¨
kjennen? Un wuarom mott wie weeten, waut de Schreft awa daut
¨
baden sajcht?
165
Jehova, “dee Himmel
un Ieed jemoakt haft”,
¨
horcht no onse Jebada
¨
WUAROM SELL WIE TO JEHOVA BADEN?
¨
3 Eemol sell wie to Jehova baden,
wiels hee daut haben
well. En de Schreft heet daut: “Sorcht junt om nuscht. Lot
¨
Gott met baden un prachren un dankscheen sajen aules
¨
¨
¨
weeten waut junt falt! Un Gott sien Frad, dee wiet awa aules
jeit waut Menschen vestonen kjennen, woat june Hoaten
un Jedanken en Christus Jesus bewoaren!” (Filippa 4:6-7).
Wan Gott, de hechsta Harscha, ons daut soo leeftolich
¨
¨
maajlich jemoakt haft, daut wie to am baden kjennen, well
wie daut uk wellich doonen.
¨
4 Wie sellen uk pinkjlich baden,
wiels doaderch kom wie
Jehova noda. Goode Frind unjahoolen sikj nich bloos dan,
¨
wan an waut falt. Dee sent unjarenaunda om sikj bekjem¨
¨
mat, see raden doarawa, waut see denkjen, woo an daut jeit
un waut an Sorjen moakt. Je mea see daut doonen, je jratre
¨
Frind woaren see. Een bat soo es daut uk tweschen ons un
¨
¨
Jehova Gott. En dit Buak hab wie aul val doarawa jelieet,
¨
waut de Schreft awa Jehova sajcht, woo dee soo es un waut
¨
3. Wuarom sell wie to Jehova baden?
4. Wuarom kjenn wie bloos dan Jehova noda komen, wan wie
¨
¨
pinkjlich to dan baden?
166
hee noch doonen woat. Wie haben Jehova kjanen jelieet
¨
aus eenen Gott, dee denkjt un feelt. Wan wie to am baden,
¨
¨
kjenn wie met am awa aules raden, waut ons oppem Hoaten licht, un wan wie daut doonen, kom wie onsen Voda
em Himmel emma noda (Jakobus 4:8).
¨
WOO MOTT WIE BADEN, DAUT GOTT
NO ONS HORCHT?
¨
¨
5 Horcht Gott no aule Jebada?
Na. To de ojjehuarsome Is¨
¨
¨
raeliten sad Jehova: “Uk wan jie val baden, woa ekj nich
¨
horchen, waajen de Schult, waut jie oppe Henj haben” (Jesaja 1:15). Een schlajchtet Vehoolen kaun daut bat doa brin¨
jen, daut Gott nich no onse Jebada horcht. Wan wie aulsoo
¨
wellen, daut Gott onse Jebada aunnemt, mott wie jewesse
Bedinjungen erfellen.
6 Eene Bedinjunk es, daut wie Gloowen bewiesen (Markus 11:24). Paulus schreef: “Oba onen Gloowen es daut om¨
¨
maajlich, Gott to jefaulen. Waa no Gott komen well, mott
jleewen, daut hee es, un daut hee dee beloont, dee am
¨
iernstlich sieekjen” (Hebraa 11:6). Opp iernst Gloowen haben es mea, aus bloos to weeten, daut daut eenen Gott jeft
¨
un daut dee no Jebada horcht. Gloowen wiest sikj derch
Woakjen. Wie motten derch onsen Waundel jieda Dach bewiesen, daut wie Gloowen haben (Jakobus 2:26).
7 Jehova well uk, daut wie deemootich sent un met een
¨
opprechtjet Hoat baden. Hab wie nich uk werkjlich Uasoak,
¨
deemootich to sennen, wan wie met Jehova raden? Saj wie
¨
¨
mol, du wurscht met eenen Kjennich ooda Prasident raden.
¨
¨
Du wurscht secha soo met dan raden, daut dee moakjt, daut
¨
du dan waut achst, wiels dee een besondret Aumt haft. Woo
¨
5. Waut wiest, daut Jehova nich no aule Jebada horcht?
¨
6. Waut mott wie doonen, daut Gott no onse Jebada horcht?
¨
7. (a) Wuarom sell wie en onse Jebada wiesen, daut wie Jehova sea
¨
achten? (b) Woo kjenn wie en onse Jebada wiesen, daut wie deemootich un opprechtich sent?
¨
Derch daut Jebad Gott noda komen
167
¨
val mea wudd wie daut dan sellen bie Jehova doonen (Psalm
138:6). Schlieslich es je hee de “Gott, dee aule Macht haft”
¨
(1. Mose 17:1). Wan wie baden, sell wie daut deemootich
¨
doonen un wiesen, daut wie Jehova aus dan Aulahechsten
¨
achten. Daut woat ons halpen, opprechtich to baden un am
¨
aules to sajen, waut wie em Hoaten haben, enne Stad utwen¨
¨
dich jelieede Jebada brucken (Mataus 6:7-8).
¨
8 Gott horcht uk mau dan no onse Jebada,
wan hee sitt,
¨
daut ons daut iernst es, om waut wie baden. Jehova well,
daut wie selfst aules doatoo doonen, waut en onse Macht
¨
steit. Biejlikj, wan wie baden: “Jeff ons daut Broot daut wie
vondoag brucken”, mott wie uk reed sennen, flietich to
¨
schaufen un aule Oabeit to doonen (Mataus 6:11; 2. Tessalonicha 3:10). Ooda wan wie met eene Schwakheit kjamfen
un Jehova no Help froagen, mott wie uk doano seenen,
¨
daut wie ons nich wua nenjawen, wua wie kjennen vesocht
woaren (Kolossa 3:5). Oba daut jeft noch mea, waut wie
¨
¨
awa daut Jebad weeten motten. Well wie mol seenen, waut
daut es.
¨
¨
FROAGEN AWA DAUT JEBAD
¨
¨
9 To wam
sell wie baden? Jesus lieed siene Jinja, daut
¨
¨
¨
see sullen to dan “Voda em Himmel” baden (Mataus 6:9).
¨
Daut wiest, daut wie bloos sellen to Jehova Gott baden.
Oba Jehova well, daut wie daut en Jesus sienen Nomen
doonen, wiels soo aus wie en daut fefte Kapitel jeseenen
haben, wort Jesus oppe Ieed jeschekjt, om ons von de Sind
¨
un dan Doot loostokjeepen (Johanes 3:16; Reema 5:12).
Hee es aus Rechta un Huaga Priesta enjesat (Johanes 5:22;
¨
¨
Hebraa 6:20). Doawaajen sajcht daut en de Schreft, daut
¨
¨
wie derch Jesus to Gott baden sellen. Jesus sad: “Ekj sie
¨
de Wajch, de Woarheit un daut Lawen, kjeena kjemt nom
8. Woo kjenn wie Jehova wiesen, daut ons daut iernst es, om waut
¨
wie baden?
¨
¨
9. To wam sell wie baden? Un woo sell wie daut doonen?
168
Voda buta derch mie” (Johanes 14:6). Daut Jehova no onse
¨
¨
Jebada horcht, mott wie bloos to am baden, oba en Jesus
sienen Nomen.
10 Mott wie emma kjneeen ooda Henj foljen, wan wie
¨
¨
¨
baden? Na, Jehova velangt daut nich. En de Schreft las wie,
¨
eenje deeden biem setten baden, aundre deeden sikj doatoo
bekjen, noch aundre deeden kjneeen ooda stonen (2. Samuel 7:18; Nehemia 8:6; Daniel 6:11; Markus 11:25). Daut
kjemt nich doaropp aun, woo wie ons hanstalen ooda aus
aundre daut seenen. Waut doa werkjlich talt, es, daut wie
¨
ierlich un vom Hoaten baden. Wie kjennen uk opp stelles
¨
baden, endoont, wua wie sent, aus oppe Oabeit ooda wan
wie en eene schwoare Loag sent. Jehova hieet ons, uk wan
¨
de Menschen rom ons nich moakjen, daut wie baden (Nehemia 2:1-6).
¨
11 Om waut kjenn wie baden?
En de Schreft sajcht daut
von Jehova, “daut hee ons hieren deit, wan wie am no
waut froagen, daut no sienem Wellen es” (1. Johanes 5:14).
¨
¨
Gott horcht no onse Jebada, wan daut, om waut wie ba¨
¨
den, met sienen Wellen awareen es. Kjenn wie uk waajen
¨
onse ieejne Trubbels baden? Secha. Daut es biejlikj soo, aus
¨
wan wie met eenen gooden Frint raden. Wie kjennen met
¨
¨
Jehova awa aules raden. En de Schreft woat ons toojerot:
“Schett jun Hoat ver am ut” (Psalm 62:9). Wie sellen doa¨
rom baden, daut Gott ons met sienen heiljen Jeist halpt,
daut rajchte to doonen (Lukas 11:13). Wan wie en schwoare
Tieden sent ooda ons motten to waut eenich woaren, kjenn
wie Gott no Weisheit un Krauft froagen (Jakobus 1:5). Wan
¨
wie jesindicht haben, mott wie Gott doarom baden, daut
¨
hee ons saul vejawen, wiels je Jesus fa onse Sinden jestor¨
wen es (Efeesa 1:7-8). Oba wan wie baden, sell wie nich
10. Wuarom es daut nich emma needich, daut wie kjneeen, wan wie
¨
baden?
¨
11. Om waut kjenn wie aules baden?
¨
169
¨
bloos aun ons denkjen. Wie sellen uk fa aundre baden, soo
aus fa onse Famielje ooda fa onse Gloowesbreeda (Aposteljeschicht 12:5; Kolossa 4:12).
¨
12 Onse Jebada
sellen sikj daut ieeschte von Jehova
¨
¨
haundlen un von daut, waut met sien Vaanamen to
doonen haft. Wie haben uk emma Uasoak, Jehova to lowen un am to danken, wiels hee soo leeftolich to ons es.
¨
(1. Chronik 29:10-13). En Mataus 6:9-13 lieed Jesus siene
¨
Nofolja baden, daut Gott sien Nomen sull heilich jehoolen
¨
woaren. Dan sad hee, daut Gott sien Rikj komen mucht un
sien Wellen oppe Ieed jrod soo jedonen sull aus em Him¨
¨
mel. Daut ieeschte, waut Jesus en sien Jebad sad, haud aul¨
¨
¨
soo met Gott un dan sien Vaanamen to doonen, un doahin¨
¨
ja rad hee dan von daut, waut eenem selfst falt. Wan daut
¨
en onse Jebada daut ieeschte om Gott jeit, dan wies wie uk,
daut wie nich bloos aun daut denkjen, waut wie wellen.
¨
13 Woo lang saul een Jebad
sennen? En de Schreft sajcht
¨
daut nuscht doarawa. Daut es doano, aus wie auleen ooda
¨
¨
¨
met aundre toop baden. Wan wie verem aten baden, es daut
veleicht nich soo lang, aus wan wie ons ver Jehova utschedden (1. Samuel 1:12, 15). Jesus veuadeeld soone Menschen,
¨
¨
waut derch aare lange Jebada wiesen wullen, woo rajcht
¨
see wieren (Lukas 20:46-47). Von soone Jebada helt Jehova
¨
nuscht. Onse Jebada sellen opprechtich sennen. Dan woat
¨
Jehova Gott dee uk aunnamen, endoont aus dee lang sent
ooda kort.
¨
¨
14 Woo foaken sell wie baden?
De Schreft sajcht: “Jaft nich
¨
no met baden.” Daut sajcht uk, wie sellen “aunhoolent”
¨
un “emma” baden (Efeesa 6:18; Reema 12:12; Lukas 18:1).
¨
¨
¨
Daut bediet nich, daut wie dan tietawa baden sellen, oba
¨
12. Von waut sellen sikj onse Jebada daut ieeschte haundlen?
¨
13. Waut sajcht de Schreft, woo lang sellen onse Jebada sennen?
14. Waut meent daut, wan daut en de Schreft sajcht, wie sellen
¨
“aunhoolent” baden? Fa waut sent wie dankboa?
170
no de Schreft no sell wie daut pinkjlich doonen un Jehova
emma wada danken, daut hee soo leeftolich to ons es. Wie
¨
¨
sellen uk baden, wan ons Troost falt ooda wan wie Help un
Rot brucken. Frei wie ons nich, daut wie emma kjennen to
¨
Jehova baden, soo foaken un soo lang aus wie wellen? Wan
¨
wie werkjlich dankboa doafaa sent, woa wie ons uk emma
¨
Tiet namen doatoo.
¨
15 Wuarom sell wie opp Enj von een Jebad
“Amen” sajen?
“Amen” meent “secha” ooda “soo saul daut sennen”. En de
¨
Schreft woat ons jewasen, daut daut fein es, opp Enj von
¨
een Jebad “Amen” to sajen, krakjt endoont aus eena fa sikj
¨
¨
auleen bat ooda met aundre toop awa ludes (1. Chronik
¨
16:36; Psalm 41:14). Wan wie fa ons auleen baden un dan
“Amen” sajen, wies wie, daut wie daut iernst meenen. Wan
¨
wie met aundre toop baden un dan opp stelles ooda opp
¨
ludes “Amen” sajen, wies wie, daut wie met daut Jebad envestonen sent (1. Korinta 14:16).
WOO BEAUNTWUAT
GOTT
¨
ONSE JEBADA?
¨
16 Horcht Jehova werkjlich no Jebada?
Jo, dee deit. Wie
¨
kjennen ons gaunz secha sennen, daut Gott de Jebada
von opprechtje Menschen beauntwuat, wiels en de Schreft
¨
sajcht daut von am: “Du hieescht onse Jebada” (Psalm
65:3). Oba woo hee dee beauntwuat, kaun gaunz veschieden sennen.
¨
17 Jehova hieet onse Jebada
un halpt ons derch siene Enjel ooda derch de Menschen, waut am deenen (He¨
¨
¨
braa 1:13-14). Aul foaken haft doa waa to Gott jebat, daut
15. Wuarom sell wie “Amen” sajen, wan wie fa ons auleen ooda met
¨
aundre toop baden?
¨
16. Wuarom kjenn wie ons doaropp veloten, daut Jehova Jebada
hieet?
¨
17. Woo brukt Jehova de Enjel un siene Deena, wan doa waa om
¨
Halp bat?
¨
171
¨
dee de Schreft bata vestonen wull, un daut dieed nich
lang, dan wort dee von Jehova siene Deena jeholpen. Soont
wiest, daut de Enjel Gott siene Deena aunleiden, wan dee
¨
daut Kjennichrikj pradjen (Openboarunk 14:6). Wan wie en
¨
eene schwoare Loag sent un baden, kaun Jehova ons uk
doaderch halpen, daut onse Gloowesbreeda ons biestonen
(Spricha 12:25; Jakobus 2:16).
¨
18 Jehova Gott beauntwuat de Jebada
von siene Deena
¨
¨
18. Woo beauntwuat Jehova Jebada derch sien Wuat un derch dan
heiljen Jeist?
Jehova kaun ons emma
¨
hieren, wan wie baden
¨
Wan wie to Jehova baden,
kaun dee ons doaderch
halpen, daut Gloowesbreeda
ons biestonen
uk derch sienen heiljen Jeist un derch de
Schreft. Biejlikj wan ons
¨
waut daut Lawen schwoa
moakt un wie to Jeho¨
va baden, kaun dee ons
met sienen heiljen Jeist
stoakjen un ons Weis¨
heit jawen (2. Korinta
4:7). Wan wie Gott no
Weisheit froagen, wiels
wie daut rajchte doonen wellen, beauntwuat dee daut
foaken derch Varzh ut sien Wuat. Soone Varzh kjenn wie
¨
finjen, wan wie de Schreft studieren ooda Bieekja lasen,
waut dee utlajen, biejlikj soon Buak aus dit. Daut kaun
uk sennen, daut wie en de Vesaumlunk waut hieren ooda
daut een leeftolja Eltesta ons aun waut ut de Schreft den¨
kjen halpt, wuaderch Gott ons Jebad beauntwuat (Galata
6:1).
¨
19 Uk wan sikj daut eenjemol soo spaat,
daut Jehova nich
¨
fuaz no onse Jebada horcht, bediet daut nich, daut dee daut
nich kaun. Wie motten emma doaraun denkjen, daut Je¨
hova Jebada soo beauntwuaten deit, aus hee daut well un
dan, wan hee sitt, daut daut de rajchte Tiet es. Hee weet
¨
¨
¨
val bata aus wie selfst, waut ons falt un woo hee ons daut
¨
jawen kaun. Oba foaken lat hee ons emma wada froagen,
¨
sieekjen un aunkloppen, bat hee onse Jebada beaunt¨
wuat (Lukas 11:5-10). Wan wie en onse Jebada aunhoolent
¨
19. Waut sell wie bedenkjen, wan sikj ons daut soo spaat, aus wan
¨
Gott nich no onse Jebada horcht?
173
bliewen, kaun hee seenen, daut wie daut
iernst meenen un daut wie eenen stoakjen
Gloowen haben. Veleicht woa wie uk goanich emma fuaz en, wan Jehova onse Je¨
¨
bada beauntwuat. Wan wie waajen jewes¨
se Trubbels baden, woat hee ons dee
¨
veleicht nich wajchnamen, oba hee halpt
ons, met dee foadich to woaren (Jesaja
12:2).
20 Jehova es de aulmajchtja Schepfa un
doch horcht hee leeftolich no aul dee,
¨
waut oppe rajchte Oat to am baden
(Psalm 145:18). Es daut nich scheen to
weeten? Wan wie werkjlich dankboa sent,
¨
daut wie to am baden kjennen, woa wie
¨
ons uk pinkjlich Tiet namen doatoo. Un
¨
soo kjenn wie Jehova, dee onse Jebada hieet, emma noda
komen.
¨
20. Wuarom sell wie pinkjlich baden?
¨
ˇ Wan wie pinkjlich baden, kom wie Jehova
emma noda (Jakobus 4:8).
¨
ˇ Jehova horcht mau dan no onse Jebada,
wan wie deemootich sent, Gloowen haben
¨
un opprechtich baden (Markus 11:24).
¨
ˇ Wie sellen bloos to Jehova baden, oba en
¨
Jesus sienen Nomen (Mataus 6:9; Johanes
14:6).
¨
ˇ Jehova hieet onse Jebada un halpt ons derch
de Enjel, derch siene Deena, derch sienen
heiljen Jeist un derch de Schreft (Psalm 65:3).
DAUT 18. KAPITEL
De Doop un
¨
dien L awen fa Gott
Woo woat de christliche Doop
derchjefieet?
Waut mott eena doonen, ea eena sikj kaun
deepen loten?
¨
Woo kaun eena sikj Gott hanjawen?
Wuarom saul eena sikj deepen loten?
“KJIKJ, hia es Wota; wuarom sull ekj mie ¨ nich deepen lo¨
ten?” Dit sad een Beaumta von daut Launt Atiopien, waut en
¨
de Tiet von de ieeschte Christen lawd. Filippus, een Christ,
1. Wuarom wull de Beaumta sikj deepen loten?
¨
De Doop un dien Lawen fa Gott
175
haud disen Maun daut utjelajcht, daut Jesus de Mes¨
sias wia, waut doa komen sull. Dan Beaumten wie daut to
Hoaten jegonen, waut hee ut de Schreft jelieet haud, un
hee wort sikj eenich, hee wull sikj loten deepen (Aposteljeschicht 8:26-36).
2 Wan du dit Buak aul bat hia met Jehova siene Zeijen studieet hast, denkjst du veleicht uk: “Wuarom sull ekj
mie nich deepen loten?” Du hast ut de Schreft aul je¨
lieet, daut daut opp dise Ieed woat een Paradies jawen (Psalm
37:29; Openboarunk 21:3-4). Du hast uk jelieet, waut met
de Menschen passieet, wan dee stoawen, un von de Hopninj, daut de Vestorwne woaren oppstonen (Liera 9:5; Johanes 5:28-29). Du best secha uk aul en Jehova siene Zeijen
¨
¨
aare Vesaumlungen jewast un hast jeseenen, daut dee dan
woaren Gloowen haben (Johanes 13:35). Oba daut baste es,
daut du Gott secha aul noda jekomen best.
3 Woo kaust du wiesen, daut du Gott deenen west? To
¨
siene Jinja sad Jesus: “Dan got nu no de Velkja von de Welt
¨
un moakt an to Lieelinja un deept an” (Mataus 28:19). Jesus
¨
es een goodet Vaabilt fa ons, wiels hee selfst leet sikj deepen. Oba hee leet sikj nich bloos met Wota bespretzen ooda
¨
¨
¨
¨
een bat Wota awa dan Kopp jeeten (Mataus 3:16). Daut grie¨
chische Wuat, waut met “deepen” awasat es, meent “unja¨
ducken”. Doawaajen es daut bie de rajchte Doop soo, daut
eena em Wota gaunz unjajedukt woat.
¨
4 Aul dee, waut fa Gott lawen
wellen, motten sikj deepen
loten. Wan wie daut doonen, wies wie ver aule, daut wie
opp iernst Gott deenen wellen un daut wie jieren daut doonen, waut Gott haben well (Psalm 40:8-9). Oba waut mott
wie doonen, ea wie ons kjennen deepen loten?
¨
2. Wuarom wurscht du aul kjennen doarawa nodenkjen, die deepen
to loten?
3. (a) Waut fa een Jeboot jeef Jesus siene Nofolja? (b) Woo woat de
rajchte Doop derchjefieet?
4. Waut wies wie doaderch, daut wie ons deepen loten?
176
LIEREN UN JLEEWEN
De ieeschte Bedinjunk toom sikj deepen loten es, mea
¨
awa Jehova Gott un Jesus Christus lieren. Daut deist je
¨
¨
¨
du aul, biejlikj doaderch, daut waa raajelmassich met die
¨
de Schreft studieet (Johanes 17:3). Oba daut jeft doawaajen
noch een Deel to lieren, wiels Christen wellen daut krakjt
vestonen, waut Gott “sien Wellen” es (Kolossa 1:9). De Vesaumlungen von Jehova siene Zeijen woaren die doabie sea
¨
halpen. Dee saul eena nich vesiemen (Hebraa 10:24-25).
Wan du doa pinkjlich hanfoascht, woascht du emma mea
¨
awa Gott lieren.
6 Daut eena sikj kaun deepen loten, es daut nich needich,
de
¨ gaunze Schreft utwendich to kjennen. De Beaumta ¨ von
Atiopien wist aul een Schoof ut de Schreft, oba eenje Staden
¨
¨
kunn dee noch nich vestonen, onen daut dan daut waa ut¨
lad (Aposteljeschicht 8:30-31).
Soo woascht uk du fa wieda
¨
¨
noch val lieren kjennen. Awa Gott woat daut emma waut
¨
nieet to lieren jawen (Liera 3:11). Oba ea du die kaust deepen loten, motst du ieescht de Gruntlieren von de Schreft
¨
¨
vestonen un dee uk aunnamen (Hebraa 5:12). Biejlikj waut
met de Menschen passieet, wan dee stoawen, un woo wichtich Gott sien Nomen uk sien Kjennichrikj es.
¨
7 Bloos val
to weeten rieekjt nich too, wiels daut sajcht:
¨
“Onen Gloowen es daut ommaajlich, Gott to jefaulen” (He¨
braa 11:6). Aus de Menschen en de Staut Korint ieeschtemma von Gott sien Wuat hieeden, “jleewden [dee] un leeten
sikj deepen” (Aposteljeschicht 18:8). Wan du de Schreft studieescht, woascht du uk emma fausta doaraun jleewen, daut
daut werkjlich Gott sien Wuat es. Daut studieren woat die uk
5
5. (a) Waut es daut ieeschte, waut eena doonen mott, ea eena sikj
kaun deepen loten? (b) Wuarom es daut soo needich, no de Vesaumlunk to foaren?
6. Woo wiet mott eena de Schreft kjanen, bat eena sikj kaun deepen
loten?
7. En waut woat ons daut halpen, wan wie de Schreft studieren?
¨
177
halpen, aun aules to jleewen, waut Gott vesproaken haft, uk
doaraun, daut wie derch Jesus sien Opfa kjennen jerat woa¨
ren (Josua 23:14; Aposteljeschicht 4:12; 2. Timotaus 3:16-17).
AUNDRE VON DE WOARHEIT
UT DE SCHREFT VETALEN
8 Je stoakja dien Gloowen woat, je dolla woat die daut
¨
¨
jankren, met aundre awa daut to raden, waut du ut de
Schreft jelieet hast (Jeremia 20:9). Du woascht jieren doavon
¨
¨
raden, waa Gott es un waut dee noch doonen woat (2. Korinta 4:13).
9 Veleicht kaust du ieescht mol dien Frintschoft von daut
vetalen, waut du ut de Schreft jelieet hast. Ooda diene Frind,
diene Nobasch ooda dee, met waut du toop schaufen deist.
Oba doo daut leeftolich. Wan du dan met de Tiet west met
¨
¨
Jehova siene Zeijen toop pradjen gonen, kaust du met dan
¨
¨
doarawa raden, waut met die studieet. Wan dee denkjt, daut
¨
du aul soo wiet best, dan woat doafaa jesorcht, daut jie beid
¨
met twee Eltestasch von de Vesaumlunk raden kjennen.
¨
10 Dit es fa die eene goode Jelaajenheit, eenje von de El¨
¨
¨
testasch bata kjanen to lieren, waut awa Gott siene Haad
woaken (Aposteljeschicht 20:28; 1. Petrus 5:2-3). Wan dise
Eltestasch seenen, daut du de Gruntlieren ut de Schreft vestonen kaust un dee aunnemst, un daut du no Gott siene Je¨
sazen lafst un werkjlich eent von Jehova siene Zeijen woaren
west, dan woascht du kjennen met Jehova siene Zeijen toop
¨
pradjen.
¨
11 Wan eena well pradjen
gonen, es daut eenjemol nee¨
dich, noch waut em Lawen to endren. Veleicht sent doa
¨
¨
8. Waut woat die halpen, met aundre awa daut to raden, waut du jelieet hast?
¨
9-10. (a) Wam wurscht du daut ieeschte kjennen von de Schreft ve¨
talen? (b) Wan du met Jehova siene Zeijen toop pradjen west, waut
motst du dan doonen?
¨
¨
11. Waut motten eenje veleicht en aa Lawen endren, ea dee kjennen
¨
pradjen gonen?
178
noch Aunjewanheiten, waut eena bat nu plietsch jehoolen haft. Ea du frajchst, aus du kaust met Jehova siene Zei¨
jen toop pradjen gonen, motst du frie sennen von schwoare Sinden soo aus Huararie, Suparie ooda Droggs brucken
(1. Korinta 6:9-10; Galata 5:19-21).
EEN LEETSENNEN HABEN UN OMKJIEREN
Oba doa es noch waut, waut du doonen motst, ea du
¨
die kaust deepen loten. De Apostel Petrus sad: “Schlot nu en
¨
junt [habt een Leetsennen awa june Sinden] un moakt junt
¨
opp, daut junt de Sinden vejaft woaren” (Aposteljeschicht
3:19). Een Leetsennen haben meent, daut eenem daut opp
¨
iernst schod es, waut eena orrajcht jedonen haft. Waa een
¨
¨
orreinet Lawen jefieet haft, dan mott daut opp iernst leet
sennen. Oba uk soone, waut em auljemeenen nich schlajcht
¨
jelaft haben, motten een Leetsennen haben. Wuarom dee
uk? Wiels aule Menschen sindjen un daut needich es, daut
Gott an de Sinden vejeft (Reema 3:23; 5:12). Ea eena de
Schreft studieet, kaun eena goanich weeten, waut Gott
¨
werkjlich haben well, un kaun uk nich doano lawen. Doa¨
waajen haft jieda eena Uasoak, een Leetsennen to haben.
13 Daut Leetsennen mott eenem dan doatoo brinjen, sikj
to bekjieren ooda omtokjieren. Ons saul daut nich bloos
schod sennen, waut wie orrajcht jedonen haben. Wie mot¨
ten ons Lawen uk endren un ons gaunz eenich sennen, von
nu aun daut rajchte to doonen. Ea du die kaust deepen loten,
motten die aulsoo diene Sinden leet sennen un du motst
omkjieren.
¨
SIKJ GOTT HANJAWEN
14 Waut du nu noch doonen motst, ea du die kaust deepen
¨
loten, es: Du motst die Jehova Gott hanjawen.
12
12. Wuarom es daut needich, een Leetsennen to haben?
13. Waut bediet daut, omkjieren?
14. Waut motst du noch doonen, ea du die kaust deepen loten?
¨
179
¨
Sikj Jehova Gott hanjawen meent, en een iernstlichet
¨
¨
Jebad to vespraakjen, von nu aun emma bloos am to deenen (5. Mose 6:15). Wuarom wudd eena daut wellen? Saj
wie mol, een Jung lieet eene Mejal kjanen un haft een intressaunt fa dee. Je wieda hee dee kjanen lieet un sitt, waut
fa eene feine daut es, je dolla jleicht hee dee. Daut es gaunz
kloa, daut hee ar irjentwanea froagen woat, aus see sikj well
¨
met am befrieen. Doamet awanemt hee sikj eene groote Veauntwuatunk, oba hee deit daut wellich, wiels hee ar soo sea
jleicht.
¨
¨
16 Wan wie Jehova bata
kjanen lieren, woa wie dan emma
¨
mea raakjnen un daut brinjt ons bat doa, daut wie ons
¨
¨
gaunzet Lawen fa dan enstalen un bloos am deenen. Jieda
¨
eena, waut Jesus Christus, Gott sienen San, nofoljen well,
¨
“mott von sikj selfst vejaten” (Markus 8:34). Daut meent,
daut ieeschte saul fa ons emma sennen, daut to doonen,
waut Gott haben well, un nich daut, waut ons selfst jankat
¨
ooda waut wie ons haben vaajenomen. Daut du die kaust
¨
deepen loten, mott Gott sien Wellen en dien Lawen daut
ieeschte sennen (1. Petrus 4:2).
¨
DE ANGST AWAKOMEN
¨
17 Eensje woaren sikj nich eenich, sikj Jehova hantojawen,
wiels daut soo eene iernste Sach es. Dee haben Angst, daut
¨
see Gott Raakjenschoft schuldich sent, wan see sikj ieescht
haben deepen loten, un beduaren, aus see Gott woaren kjen¨
¨
nen tru bliewen. Doawaajen jleewen dee, see haben bata, see
¨
jawen sikj Gott nich han.
18 Je jrata diene Leew to Jehova woat, je dolla woascht du
¨
¨
die daut wenschen, die am hantojawen un soo to lawen, aus
du am daut vesproaken hast (Liera 5:4). Du woascht dan
15
¨
15-16. Waut meent daut, sikj Gott hanjawen? Waut brinjt eenem bat
doa?
¨
17. Wuarom wellen sikj eenje Gott nich hanjawen?
¨
18. Waut woat ons bat doa brinjen, ons Gott hantojawen?
Ea du die kaust deepen
loten, motst du de Schreft
ieescht goot kjanen lieren
Wan du Gloowen hast,
woat die daut halpen,
¨
met aundre awa daut
¨
to raden, waut du
jelieet hast
jieren dien bastet doonen,
daut du kaust “Gott to jefau¨
len lawen” (Kolossa 1:10). Wan du eene groote Leew to Jeho¨
va hast, woat die daut nich to schwierich schienen, dan sienen Wellen to doonen. Daut es soo, waut de Apostel Johanes
¨
sad: “Wan wie Gott goot sent, dan hool wie siene Jebooten,
un siene Jebooten sent nich schwoa” (1. Johanes 5:3).
¨
19 Om ons Gott hantojawen,
bruck wie nich volkomen
¨
sennen. Jehova weet, woo val wie doonen kjennen, un hee
woat nich waut velangen, waut wie nich kjennen (Psalm
103:14). Jehova well, daut wie am met Freiden deenen un
hee woat ons doabie unjastetten (Jesaja 41:10). Wan du die
¨
19. Wuarom bruck wie nich Angst haben, ons Gott hantojawen?
¨
181
gaunz opp am velatst, kaust du die secha sennen, daut hee
¨
die halpen woat, opp dan rajchten Wajch to bliewen (Spricha 3:5-6).
DE DOOP ES DE BEWIES,
¨
DAUT EENA SIKJ GOTT HANJEJAFT HAFT
¨
20 Wan du nu awa
aul dit nodenkjst, woascht du die
¨
¨
veleicht wellen Jehova hanjawen un am daut em Jebad
20. Wuarom sell wie doa kjeen Jeheemnis ut moaken, wan wie ons
¨
Gott hanjawen?
Hast du die Gott aul
¨
hanjejaft un am daut
¨
em Jebad jesajcht?
De Doop bediet, daut
¨
daut Lawen, waut du
ieescht jefieet hast, to Enj
es un daut du von nu
¨
aun fa Gott lafst
182
sajen. Wan wie Gott opp iernst goot sent, mott wie daut uk
ver aundre bekjanen, sest kjenn wie nich jerat woaren (Reema 10:10). Woo kjenn wie daut doonen?
¨
21 Wan du die west deepen loten, kaust du met dan
Leida
¨
¨
von de Eltestasch raden. Dee woat doafaa sorjen, daut waut
¨
Eltestasch met die eenje Froagen derchgonen awa de Gruntlieren ut de Schreft. Wan dise Eltestasch seenen, daut du soo
¨
¨
wiet best, die deepen to loten, kaust du daut bie dan naakjsten Kongress doonen.1 Auljemeen jeft daut bie jieda Kon¨
gress eene Rad, wua utjelajcht woat, waut daut bediet, sikj
¨
deepen loten. De Radna stalt deejanje, waut sikj wellen deepen loten, twee Froagen. Doaderch, daut see dise Froagen
¨
beauntwuaten, kjennen see aaren Gloowen ver aundre bekjanen.
22 Doaderch, daut du die deepen latst, bekjanst du ver
¨
aule, daut du die Gott hanjejaft hast un von doa aun eent
von Jehova siene Zeijen best. Dee, waut sikj deepen loten,
woaren gaunz em Wota unjajedukt un soo kjennen aule
¨
seenen, daut dee sikj Jehova hanjejaft haben.
WAUT DE DOOP BEDIET
¨
¨
¨
Jesus sad, siene Jinja wudden “en dan Nomen von dam
¨
¨
¨
Voda, von dam San un von dam Heiljen Jeist” jedeept woa¨
ren (Mataus 28:19). Daut meent, daut dee, waut sikj deepen
loten, enseenen, daut Jehova Gott un Jesus Christus daut
¨
sajen haben (Psalm 83:19; Mataus 28:18). Un dee motten uk
vestonen, daut de heilja Jeist Gott siene Krauft es, uk woo
dee wirkjen deit (Galata 5:22-23; 2. Petrus 1:21).
24 Sikj deepen loten meent nich bloos, sikj loten em Wota
23
1 Jeweenlich woat bie aule Kongressen jedeept, waut Jehova siene
Zeijen haben.
21-22. Woo kaust du dienen Gloowen bekjanen?
¨
¨
¨
¨
23. Waut meent daut, “en dan Nomen von dam Voda, von dam San
¨
un von dam Heiljen Jeist” jedeept to woaren?
24-25. (a) Waut bediet de Doop? (b) Waut mott wie noch weeten?
¨
183
unjaducken. Daut haft eene besondre Bediedunk. Daut
¨
unjaducken wiest, daut daut Lawen, waut eena ieescht je¨
fieet haft, to Enj es. Vom Wota vaakomen meent, daut eena
¨
von doa aun laft, om Gott sienen Wellen to doonen. Eena
mott sikj uk em kloaren sennen, daut eena sikj Jehova Gott
hanjeft un nich Menschen ooda eene Jemeent ooda sest
waut. Doaderch, daut eena sikj Jehova hanjeft un sikj dee¨
pen lat, woat eena Gott sien Frint un kjemt dan emma noda
(Psalm 25:14).
25 Wan eena jedeept es, bediet daut oba nich, daut eena
aul jerat es. De Apostel Paulus schreef: “Schauft met ferchten
un zetren, daut jie seelich woaren” (Filippa 2:12). De Doop
es mau de Aunfank. Daut wie kjennen jerat woaren, mott
wie uk en Gott siene Leew bliewen. Woo kjenn wie daut
doonen? Daut woa wie en daut latste Kapitel seenen.
ˇ Bie de rajchte Doop woaren de Menschen
gaunz em Wota unjajedukt un nich bloos
¨
met Wota besprezt (Mataus 3:16).
ˇ Ea eena sikj kaun deepen loten, mott
eena ut de Schreft lieren, Gloowen
bewiesen, een Leetsennen haben, om¨
kjieren un sikj Gott hanjawen (Johanes 17:3;
Aposteljeschicht 3:19; 18:8).
¨
ˇ Om sikj Jehova hantojawen, mott eena von
¨
sikj selfst vejaten, soo aus de Menschen
daut deeden, waut Jesus nofoljden
(Markus 8:34).
¨
ˇ Sikj deepen loten wiest, daut daut Lawen,
waut eena ieescht jefieet haft, to Enj es un
¨
daut eena von doa aun fa Gott laft
(1. Petrus 4:2).
DAUT 19. KAPITEL
En Gott siene Leew bliewen
Waut es doamet jemeent, Gott to leewen?
Woo kjenn wie en Gott siene Leew bliewen?
¨
Waut woat Jehova deejanje jawen,
waut en siene Leew bliewen?
Sieekjst du
en dise orruje
Tiet bie Jehova
Schutz?
¨
STAL die vaa, du jeist irjentwua han un doa
kjemt plazlich een grootet Owwada. Daut
woat emma dunkla un windja, daut blizt un
¨
rummelt un fangt aun, sea to raajnen. Du
ranst emma bosja un sieekjst, wua du die
kaust unja Dak brinjen. Met eenst sitst du biesied Wajch een kjlienet Hus. Du ranst doa
nenn. Daut es stoakj jebut, doabennen es
daut drieech un du feelst die secha. Woo froo
best du doch, daut du die hia hast kunt unja
Schutz brinjen!
¨
2 Wie lawen
en orruje Tieden. De Welt
woat emma schlajchta. Wua kjenn wie
Schutz finjen, daut wie em jeistlichen nich
Schoden lieden un de Hopninj opp daut
¨
¨
eewje Lawen vespalen? En de Schreft sajcht
daut von Jehova: “Du best miene Tooflucht
un miene vesechade Staut, mien Gott opp
¨
dan ekj mie velot” (Psalm 91:2).
3 Denkj die mol han. Jehova, de Schepfa
un aulahechsta Harscha, es onse Tooflucht un
1-2. Wua kjenn wie en de vondoagsche Tiet Schutz
finjen?
3. Woo kjenn wie bie Jehova Schutz finjen?
185
¨
kaun ons Schutz jawen. Doa kjenn wie ons gaunz opp veloten,
wiels hee es stoakja aus aules, waut ons schoden kaun. Un wan
ons waut passieet, woat hee noch mol aules wada en Ordninj
brinjen. Woo kjenn wie bie Jehova Schutz finjen? Wie motten ons opp am veloten. Un en de Schreft sajcht daut uk:
“Blieft en Gott siene Leew” (Judas 21). Daut doo wie, wan wie
met onsen himlischen Voda en Leew vebungen bliewen. Dan
kjenn wie ons gaunz doaropp veloten, daut wie bie am Schutz
finjen. Oba woo kjenn wie en Jehova siene Leew bliewen?
FA GOTT SIENE LEEW
DANKBOA SENNEN
4 Daut wie kjennen en Gott siene Leew bliewen, mott wie
¨
vestonen, woo hee ons siene Leew bewasen haft. Denkj wie
mol aun eenje Lieren ut de Schreft, waut wie en dit Buak aul
¨
derchjenomen haben: Jehova haft dan wundascheenen
Ieed¨
baul fa ons jemoakt, wua daut mea aus jenuach Aten un Wota
¨
¨
jeft, aulahaunt Tieren, schmocke Jaajenden, un uk val aundre
Sachen, waut wie brucken kjennen. Gott haft ons de Schreft
¨
jejaft, wua hee ons haft weeten loten, woo sien Nomen es uk
¨
woo hee es. Doabennen las wie uk, daut hee sienen leewen
¨
¨
San haft no de Ieed jeschekjt, wua dee val lieden must un dan
fa ons jestorwen es (Johanes 3:16). Doaderch, daut Gott daut
jedonen haft, hab wie eene scheene Hopninj.
5 Jehova haft uk noch waut jedonen, waut met onse Hopninj to doonen haft. Hee haft em Himmel een Kjennichrikj oppjestalt, wua de Messias aus Kjennich harscht. Dise Rejierunk woat boolt met aul daut lieden een Enj moaken. De
gaunze Ieed woat een Paradies woaren, wua wie fa emma en
¨
¨
Fraden lawen kjennen un wua ons daut woat sea scheen gonen
(Psalm 37:29). Un uk aul vondoag jeft Jehova ons gooden Rot
¨
fa ons Lawen. Hee haft daut uk soo enjerecht, daut wie aulen¨
tiet kjennen to am baden. Dit sent mau bloos eenje Dinj, wua¨
derch Gott siene Leew to aule Menschen bewasen haft.
4-5. Aun waut es to seenen, daut Gott ons leeft?
Woo kjenn wie wiesen, daut
wie Jehova dankboa sent fa
siene Leew? Secha wurscht du
sajen, daut kjenn wie doaderch,
daut wie am uk leewen. Un Je¨
sus sad je uk, daut daut jratste
¨
Jeboot wia: “Du saust dan Harn,
dienen Gott, met dien gaunzet Hoat goot
sennen, un met diene gaunze Seel, un met aul diene Jedan¨
ken” (Mataus 22:37). Wie haben werkjlich jenuach Uasoak,
Jehova Gott to leewen. Oba rieekjt daut too, bloos Leew to
Gott en ons to haben, ooda es doa noch mea met en, wan daut
sajcht, wie sellen Jehova met ons gaunzet Hoat, onse gaunze
Seel un aul onse Jedanken goot sennen?
7 No de Schreft no es de Leew to Gott nich bloos waut, waut
wie en ons haben. Gott werkjlich to leewen bediet noch mea.
¨
Daut es een bat soo aus met de Kjieena von eenen Aupel.
Daut doa kaun een Aupelboom waussen, waut Frucht drajcht,
bruck wie ieescht de Kjieena. Soo es daut met de Leew to Gott.
Dee en ons to haben es ieescht de Aunfank. Oba daut auleen
¨
rieekjt nich too, wiels wan wie eenen Aupel aten wellen, sent
¨
¨
wie uk nich tofrad, wan ons waa bloos de Kjieena jeft. Krakjt
soo mott uk onse Leew to Gott Frucht droagen. Woare Leew
¨
wiest sikj en goode Woakjen (Mataus 7:16-20). En de Schreft
sajcht daut: “Wan wie Gott goot sent, dan hool wie siene Jebooten, un siene Jebooten sent nich schwoa” (1. Johanes 5:3).
8 Wan wie ons aun Gott siene Jebooten hoolen un soo
¨
¨
lawen, aus hee daut haben well, wies wie, daut wie dan lee¨
wen. Daut es nich too val velangt, wiels Gott siene Jebooten
sent fa ons nich eene Laust. Wan wie ons aun dee hoolen,
6
6. Woo kjenn wie wiesen, daut wie dankboa sent fa de Leew, waut
Jehova to ons haft?
7. Es doa noch mea needich, aus bloos Leew to Gott en ons to haben?
Met waut kjenn wie daut vejlikjen?
¨
8-9. Wuaderch kjenn wie wiesen, daut wie Gott leewen un dan dankboa sent?
187
¨
¨
halpt ons daut, tofrad to sennen un mea Freid aum lawen to
haben (Jesaja 48:17-18). Doaderch, daut wie daut nokomen,
waut Jehova von ons haben well, wies wie, daut wie fa aul
daut dankboa sent, waut hee fa ons jedonen haft. Vondoag
¨
sent vale ondankboa. Soo wia daut uk en Jesus siene Tiet. Aus
Jesus eemol tieen leprakranke Mana heelen deed, kjeem mau
¨
eena von dee trigj un bedankt sikj doafaa (Lukas 17:12-17).
¨
Secha well wie nich soo sennen aus de naajen ondankboare,
leewa soo aus dee, waut doa trigjkjeem un sikj bedankt.
9 Waut sent daut oba fa Jebooten, aun dee wie ons hoolen
sellen? Eenje von dee hab wie en dit Buak aul derchjenomen.
Well wie noch mol een poa von dee nanen. Gott siene Jebooten notokomen woat ons halpen, en siene Leew to bliewen.
JEHOVA EMMA NODA KOMEN
Wie kjennen Jehova bloos noda komen, wan wie mea
¨
¨
awa dan lieren. Wie sellen niemols opphieren met lieren. Saj
10
¨
10. Wuarom sell wie kjeenmol opphieren, mea awa
Jehova to lieren? Met waut kjenn wie daut vejlikjen?
Onse Leew to Jehova es soo aus een Fia.
Doa mott emma wada Holt aunjelajcht,
daut daut nich utjeit
188
wie mol, du woamsd die en eene ieskolde Nacht buten aum
Fia. Secha wurscht du nich eefach setten un kjikjen, woo daut
Fia emma kjlanda wort un schlieslich utjinkj. Du wurscht
emma wada Holt aunlajen, daut daut aum brennen bleef un
die woamen kunn, daut du nich dootfrieezhd. Krakjt soo aus
eena biem Fia emma wada Holt aunlajen mott, soo mott wie
¨
uk nich opphieren, awa Gott to lieren, daut onse Leew to am
nich weinja woat (Spricha 2:1-5).
¨
¨
11 Jesus wull, daut siene Jinja aare
Leew to Jehova un to dan
sien Wuat nich velieren sullen. Aus Jesus vom Doot oppje¨
¨
stonen wia, rad hee met twee von siene Jinja un lad an ut,
¨
waut en de Bibel awa am verutjesajcht wia. Waut deed daut
¨
bie de Jinja? Lota saden dee: “Brenden onse Hoaten nich en
¨
¨
ons, aus hee opp dam Wajch met ons rad un ons de Schreft
¨
utlad?” (Lukas 24:32).
12 Woo wia daut, aus du toom ieeschte Mol doavon
hieezhd, waut de Schreft werkjlich lieet? Jeef die daut nich
eene groote Freid un feelsd du nich eene groote Leew to Gott
¨
en die? Wia dien Hoat nich soo voll, daut du doavon raden
¨
must? Soo wia daut bie vale. Wie motten doano seenen, daut
dise Leew nich weinja, oba noch jrata woat. Bie ons saul daut
¨
nich soo sennen aus bie vale en de Welt. Soo aus Jesus verut¨
¨
¨
sad, wudd “de Leew bie vale Menschen kolt woaren” (Mataus
24:12). Waut kjenn wie doonen, daut onse Leew to Jehova un
to de Woarheit ut sien Wuat nich kolt woat?
¨
13 Hia nich opp, mea awa
Jehova Gott un Jesus Christus to
¨
lieren (Johanes 17:3). Nemm die Tiet, awa daut notodenkjen,
waut du ut de Schreft lieescht. Biejlikj, waut du ut eene wesse
¨ ¨
Schreftstad awa Jehova lieren kaust un woo die daut halpt, Jehova noch dolla to leewen (Psalm 119:97). Soo aus dit woat
diene Leew to Jehova emma stoakj bliewen.
¨
11. Waut deed daut bie de Jinja, aus Jesus an waut Staden ut de
¨
Schreft utlad?
¨ ¨
12-13. (a) Woo es daut vondoag met vale aare Leew to Gott un to de
Schreft? (b) Waut kjenn wie doonen, daut onse Leew nich kolt woat?
189
Noch eent, waut die halpen woat, daut diene Leew to
¨
Jehova stoakj blift, es wan du pinkjlich to am baden deist
(1. Tessalonicha 5:17). En daut 17. Kapitel hab wie aul je¨
seenen, daut daut Jebad een besondret Jeschenkj von Gott
es. Met Jehova es daut soo aus met eenen gooden Frint. Wie
¨
¨
motten ons pinkjlich met dan unjahoolen un dan sajen, woo
ons daut werkjlich jeit. Wie motten uk doano seenen, daut
¨
onse Jebada waut enhoolen un daut wie nich bloos emma un
¨
emma dautselwje sajen, onen doarawa notodenkjen. To Jeho¨
¨
va sell wie soo baden, aus wan een Kjint met siene Pape rat.
¨
¨
¨
Uk wan wie dan val achten, kjenn wie doawaajen opprech¨ ¨
¨
tich met dan awa aules raden, waut wie oppem Hoaten haben
¨
(Psalm 62:9). Wan wie Gott rajcht deenen un en dan siene
Leew bliewen wellen, mott wie selfst de Schreft studieren un
¨
iernstlich baden.
14
WELLICH JEHOVA DEENEN
Daut wie Gott kjennen rajcht deenen, mott wie nich
¨
bloos fa ons selfst de Schreft studieren un to Jehova baden,
¨
¨
oba uk met aundre awa daut raden, waut wie jleewen. Hast du
aul aundre kunt doavon vetalen, waut du ut de Schreft jelieet
¨
hast? Daut es eene goode Maajlichkjeit, woo du Gott deenen
¨
kaust (Lukas 1:74). Doaderch daut wie met aundre awa Jehova
¨
Gott raden, kom wie daut no, waut aule woare Christen schuldich sent: De goode Norecht von Gott sien Rikj bekaunt¨
moaken (Mataus 24:14; 28:19-20).
¨
16 Fa dan
Apostel Paulus wia sien Deenst fa Gott soo besonda aus een wieetvolla Schauz (2. Korinta 4:7). Daut jeft nuscht
¨
batret, aus aundre von Jehova vetalen un von daut, waut dee
noch doonen woat. Wuarom saj wie daut? Wiels daut jeft
¨
kjeenen batren Wieet aus Jehova, uk kjeene Oabeit, waut sikj
¨
¨
mea loont aus daut pradjen. Derch daut pradjen halp wie
opprechtje Menschen, daut dee kjennen Jehova kjanen lieren
15
¨
14. Woo halpt ons daut Jebad, daut onse Leew to Jehova stoakj blift?
¨
15-16. Wuarom saul daut pradjen fa ons gaunz waut besondret
sennen, soo aus een wieetvolla Schauz?
190
¨
un daut eewje Lawen kjrieen. Daut es daut baste, waut wie
¨
doonen kjennen! Wan wie met aundre awa Jehova un sien
¨
Wuat raden, woat uk ons ieejna Gloowen stoakja un onse
¨
Leew to am jrata. Bie Jehova es daut val wieet, waut wie dooJehova well, daut du “daut woare
¨
Lawen” kjrichst. Nu es daut aun die!
191
¨
¨
nen (Hebraa 6:10). Wan wie fa wieda flietich pradjen, halpt
ons daut, en Gott siene Leew to bliewen (1. Korinta 15:58).
¨
17 Wie sellen niemols vejaten,
woo iernst daut met daut
¨
pradjen von Gott sien Rikj es. En de Heilje Schreft sajcht daut:
¨
“Pradj daut Wuat, auf de Tiet rajcht es ooda nich” (2. Ti¨
motaus 4:2). Wuarom es daut vondoag soo needich? En de
¨
¨
Schreft las wie: “De groota Dach fa dam HARN es dicht bie,
un kjemt bosich noda” (Zefanja 1:14). Boolt woat Jehova dise
¨
beese Welt venichten un wie motten de Menschen doafaa
woarnen. Dee motten weeten, daut nu de Tiet es, Jehova aus
¨
dan Aulahechsten to jehorchen. Daut Enj woat “nich utbliewen” ooda siemen (Habakuk 2:3).
18 Jehova well uk, daut wie am met siene woare Deena toop
¨
aunbaden. En de Schreft sajcht daut: “Well wie toophoolen
un ons unjarenaunda aunspornen, en goode Woakjen, Leew
to bewiesen. Vonne Vesaumlungen wajch bliewen, soo aus
¨
eenje doonen, daut well wie nich, oba val leewa ons unja¨
renaunda Moot toospraakjen. Un daut es wichtich, wiels de
¨
latsta Dach noda kjemt, soo aus jie seenen kjennen” (Hebraa
10:24-25). Wan wie en de Vesaumlungen met onse Gloowes¨
breeda toopkomen, kjenn wie doa aulatoop Gott aunbaden
¨
un dan preisen. Un wie kjennen ons unjarenaunda be¨
stoakjen un ons Moot toospraakjen.
19 Wan wie met Gott siene Deena toopkomen, kjenn wie
aula ons Poat doatoo doonen, daut daut en de Vesaumlunk
noch emma mea Leew un Eenichkjeit jeft. Doatoo mott wie
¨
bie aundre emma no dee aare goode Sieden kjikjen, wiels
daut es, waut Jehova bie ons uk deit. Wie motten doaraun
denkjen, daut onse Gloowesbreeda nich volkomen sent. Dee
¨
sent uk noch nich aula awareen wiet em jeistlichen un dan
¨
moak wie uk noch aula Fala (Kolossa 3:13). Wan wie ons
¨
17. Wuarom es daut vondoag soo needich, daut wie pradjen?
¨
18. Wuarom sell wie Jehova met siene woare Deena toop aunbaden?
19. Waut kjenn wie doatoo doonen, daut de Leew en de Vesaumlunk
jrata woat?
192
soone Frind sieekjen, waut Jehova opp iernst leewen, woat
ons daut halpen, em jeistlichen verauntokomen. Jehova met
¨
onse Gloowesbreeda toop auntobaden halpt ons, en Gott
siene Leew to bliewen. Woo woat Jehova dee beloonen,
waut am tru deenen un en siene Leew bliewen?
¨
¨
NO “DAUT WOARE L AWEN” STRAWEN
¨
20 Jehova haft siene true Deena Lawen
vesproaken. Waut fa
¨
¨
een Lawen es doamet jemeent? Waa wudd behaupten, daut
¨
¨
wie nu nich lawen? Wie doonen doch aten un drinkjen un
odmen. Un wan ons daut ieescht mol soo rajcht scheen jeit,
¨
saj wie veleicht: “Dit’s een Lawen!” Oba no de Schreft no haft
¨
vondoag noch kjeena werkjlich “daut woare Lawen”.
¨
21 De Schreft sajcht, wie sellen doano strawen,
daut wie
¨
¨
“daut woare Lawen to hoolen kjrieen” (1. Timotaus 6:19,
¨
Reimerbibel). No dise Wieed no es “daut woare Lawen” waut,
waut doa noch kjemt. Ieescht wan wie volkomen sent, woa
¨
wie soo to sajen werkjlich lawen, wiels ieescht dan woat ons
¨
Lawen soo sennen, aus Gott daut von Aunfank aun wull. Dan
¨
¨
woat de Ieed een Paradies sennen, aulawaajen woat daut Frad
¨
jawen, wie woaren gaunz jesunt sennen un ons woat daut
¨
opp iernst scheen gonen. Daut woat dan “daut woare Lawen”
¨
¨
sennen, daut eewje Lawen (1. Timotaus 6:12). Woat daut nich
sea scheen sennen?
¨
¨
22 Woo kaun eena no “daut woare Lawen”
strawen? Paulus
schreef, Christen “sellen goodet doonen, daut see rikj sent
¨
aun goode Woakjen” (1. Timotaus 6:18). Daut wiest, daut wie
¨
doano lawen motten, waut wie ut de Schreft lieren. Meend
¨
Paulus doamet, daut wie ons “daut woare Lawen” met goode
¨
Woakjen vedeenen kjennen? Na, daut kjrie wie mau derch
“Gott siene Jnod” (Reema 5:15). Oba Jehova jeft ons “daut
¨
woare Lawen” jieren, wan wie am tru deenen. Hee well uk,
¨
20-21. Waut es met “daut woare Lawen” jemeent? Wuarom woat
daut sea scheen sennen?
¨
¨
22. Woo kaust du no “daut woare Lawen” strawen?
193
daut du daut kjrichst. Wan du en Gott siene Leew blifst, kaust
¨
du die doatoo freien, noch mol fa emma jlekjlich un en Frad
¨
to lawen.
¨
23 Wie aula motten doarawa
nodenkjen, aus wie Gott soo
deenen, aus hee daut enne Schreft haft oppschriewen loten.
¨
Wan wie daut doonen, dan sent wie opp dan rajchten Wajch
un dan kjenn wie ons doa uk gaunz opp veloten, daut wie bie
Jehova Schutz finjen. Hee woat siene true Deena bewoaren,
soo lang aus dise beese Welt noch es un woat doano seenen,
¨
daut dee kjennen en de scheene niee Welt lawen. Waut woat
¨
¨
daut nich fa eene Freid jawen, wan wie daut woaren belawen
kjennen! Un woo froo woa wie nich sennen, daut wie ons
¨
sent eenich jeworden, dan rajchten Wajch to gonen! Wan du
die nu entscheiden deist, daut rajchte to doonen, woascht du
¨
fa emma kjennen soo lawen, aus Gott daut von Aunfank aun
¨
wull. Du woascht kjennen “daut woare Lawen” deelhauftich
woaren!
23. Wuarom sell wie en Gott siene Leew bliewen?
ˇ Wan wie ons aun Gott siene Jebooten hoolen
¨
un soo lawen, aus hee daut haben well, wies
¨
wie, daut wie dan opp iernst leewen
(1. Johanes 5:3).
ˇ Wie kjennen en Gott siene Leew bliewen,
wan wie de Schreft studieren, opprechtich to
¨
¨
¨
Jehova baden, met aundre awa Gott raden un
¨
am en de Vesaumlunk preisen (Mataus 24:14;
28:19-20; Johanes 17:3; 1. Tessalonicha 5:17;
¨
Hebraa 10:24-25).
ˇ Dee, waut en Gott siene Leew bliewen,
¨
kjennen sikj to “daut woare Lawen” freien
¨
(1. Timotaus 6:12, 19; Judas 21).
AUNHANK
TEEMA
SIED
Gott sien Nomen: Waut dee bediet un woo dee
jebrukt saul 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 195
Woo en daut Buak Daniel verutjesajcht wia,
wanea de Messias komen wudd 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 197
Jesus Christus: De Messias, waut verutjesajcht wia 9 9 9 9 9 9 9 9 199
¨
¨
¨
¨
¨
De Woarheit awa dan Voda, dan San un dan heiljen Jeist 9 9 9 201
Wuarom brucken woare Christen nich daut Kjriez? 9 9 9 9 9 9 9 204
¨
Dan Harn sien Owentmol: Eene Feia,
met dee Gott jeieet woat 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 206
De Seel un de Jeist: Waut es werkjlich doamet jemeent? 9 9 9 9 208
Waut es met Scheol un Hades jemeent? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 212
Waut es de Jerechtsdach? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 213
Woo biblische Profezeiungen opp daut
Joa 1914 hanwiesen 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 215
¨
Waa es de Erzenjel Michael? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 218
Waut es “daut groote Babel”? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 219
Es Jesus em Dezamba jebuaren? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 221
Sell wie Heljedoag hoolen? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 222
195
Gott sien Nomen:
Waut dee bediet un
woo dee jebrukt saul
WAUT¨ steit en diene Schreft en Psalm 83:19? En de Neue-
Welt-Ubersetzung heet daut en disen Varsch: “Daut de Menschen
weeten muchten, daut du, dee du Jehova heeten deist, du auleen
¨
de Hechsta best awa de gaunze Ieed.” Biejlikj soo es daut uk en
¨
¨
eenje aundre Biblen awasat. En vale Biblen es de Nomen Jehova oba nich bennen. Doa steit bloos “HAR”.1 Waut jehieet dan en
Psalm 83:19 nenn? De Nomen Jehova ooda HAR?
En disen Varsch jeit daut om Gott sienen Nomen. Ieeschtemma, aus de Schreft
¨
¨
opp Hebraisch oppjeschrawen wort, stunt
¨
dee en disen Varsch. Opp Hebraisch woat
¨
dee soo aus dit jeschrawen: ˘˙˘˝ (YHWH).
Gott sien Nomen
Opp Plautdietsch saj wie jeweenlich “Jeho¨
en hebraische
va”. Es dis Nomen bloos en disen eenen
¨
¨
Buakstowen
Varsch to finjen? Na. Don, aus de Hebraische Schreften (daut Oole Tastament) je¨
schrawen worden, wia de Nomen Jehova doa meist 7 000 Mol
bennen!
Woo wichtich es Gott sien Nomen? En daut “Unser Vater” heet
daut: “Ons Voda em Himmel! Dien Nomen saul heilich jehoo¨
¨
¨
len woaren” (Mataus 6:9). Aus Jesus eemol to Gott bad, sad hee:
¨
“Voda, veharlich dienen Nomen!” Un Gott sad dan vom Himmel:
¨
¨
“Ekj hab dan aul veharlicht un woa dan wada veharlichen” (Johanes 12:28). Daut wiest gaunz kloa, daut Gott sien Nomen opp
¨
iernst wichtich es. Wuarom steit dan en soo vale vondoagsche Biblen “HAR”, wua ieeschtemma Gott sien Nomen stunt?
¨
¨
Jeweenlich es daut waajen tweeatlei. Eemol behaupten vale,
Gott sien Nomen saul nich jebrukt, wiels wie nich weeten, woo
¨
dee ieeschtemma jesajcht wort. Hebraisch wort don onen de
˘˙˘˝
¨
¨
1 Las die daut no, woo daut Wuat “Har” en dan Toosauz “Butajeweenelje Wieed” en de Plautdietsche Bibel es utjelajcht, uk waut daut hin¨
¨
jen en de Friesenbibel en de korte Wuaterkjlaarunk awa Gott sienen Nomen sajcht.
196
¨
¨
Buakstowen a, e, i, o, u jeschrawen un doawaajen weet vondoag
¨
kjeena mea, woo dee en de Bibeltiet dan Nomen YHWH utje¨
sproaken haben. Sell wie nu oba doawaajen Gott sienen Nomen
nich brucken? Wie weeten je uk nich neiw, woo en de Bibeltiet de
¨
¨
Nomen Jesus utjesproaken wort. Woomaajlich saden dee Jeschua
¨
ooda Jehoschua. Oba awaraul oppe Ieed woat de Nomen Jesus doa¨
¨
¨
waajen jebrukt un de Menschen spraakjen dan soo ut, aus dee daut
¨
en aare Sproak jewant sent. Un es daut nich uk soo, daut eenem
sien Nomen en eene aundre Sproak aundasch jesajcht woat? Bloos
wiels wie nich krakjt weeten, woo Gott sien Nomen ieeschtemma
utjesproaken wort, meent daut nich, daut dee nich jebrukt saul.
¨
Daut Gott sien Nomen en vale Biblen es utjeloten worden,
¨
¨
kjemt uk noch von eene oole judische Mood haa. Vale Juden jleewden, Gott sien Nomen must kjeenmol jesajcht. Daut wia
¨
¨
woomaajlich, wiels dee daut Jesaz ut 2. Mose 20:7 faulsch utladen.
¨
¨
Doa sajcht daut: “Jie sellen dam Nomen von dam HARN junen Gott
¨
nich buta en Ieaforcht brucken, wiels de HAR woat dam nich onbestroft loten, dee sienen Nomen jemeen brukt.”
¨
No dit Jeboot no wia daut veboden, dan Nomen von Gott je¨
meen to brucken ooda dan to mesbrucken. Oba meent daut,
¨
¨
¨
daut wie dan awahaupt nich brucken sellen? Na, wiels en de
¨
¨
Hebraische Schreften (daut Oole Tastament) finj wie dan Nomen
foaken. Un dee, waut daut schreewen, wieren aules true Mana,
waut sikj aun Gott sien Jesaz hilden. Dee schreewen Gott sienen
¨
¨
Nomen biejlikj en vale Psalmen nenn, waut don bie de Aunba¨
dunk von vale toop jesungen worden. Jehova wull haben, siene
Deena sullen sienen Nomen aunroopen, un dee, waut am jehorchten, deeden daut uk (Joel 3:5; Aposteljeschicht 2:21). Doa¨
waajen hoolen Christen vondoag uk Gott sienen Nomen en Ieren
¨
un brucken dan, soo aus Jesus daut secha uk deed (Johanes
17:26).
¨
¨
Daut es een groota Fala, wan Bibelawasata Gott sienen Nomen
utloten un doa bloos “HAR” ooda “Gott” nenschriewen. Wiels dee
¨
daut jedonen haben, es Gott fa vale Menschen wiet auf un framd.
Oba no de Schreft no es Jehova “de jerajchte sea noaun” (Spricha
3:32). Denkj mol aun eenen gooden Frint. Wurscht du sajen kjen¨
nen, daut daut dien Frint wia, wan du nich mol dan sienen Nomen wist? Woo wudd eena dan kjennen een Frint aun Gott sennen, wan eena nich mol wist, daut dee Jehova heet? Un dan uk,
Aunhank
197
wan Gott sien Nomen nich jebrukt woat, kjennen de Menschen
nich weeten, daut dee eene besondre Bediedunk haft. Waut bediet
Gott sien Nomen?
¨
Aus Moses Gott eemol no sienen Nomen fruach, sad Gott: “Ekj
¨
sie, dee ekj sie” (2. Mose 3:14). Soo lad Gott selfst ut, waut sien No¨
men bediet. En de Rotherham-Bibel es dis Varsch soo awasat: “Ekj
woa to daut woaren, waut ekj well”. Daut meent, Jehova kaun to
¨
¨
aules woaren, waut needich es, om daut sien Vaanamen sikj erfelt.
¨
Stal die mol vaa, du kust to aules woaren, waut du wust. Waut
wurscht du nich kjennen aules fa diene Frind doonen! Wan eent
von diene Frind sea krank wia, wurscht du die kjennen to eenen
¨
Dokta moaken un dan jesunt moaken. Ooda wan eenen von dee
¨
daut aun Jelt fald, kust du die to eenen sea rikjen Mensch moak¨
en un dan uthalpen. Oba kjeena von ons es emstaunt, to aules to
woaren, waut wie wudden wellen. Jehova oba kaun to aules woa¨
¨
ren, waut needich es, om sien Vaanamen to erfellen. Je mea du de
Schreft studieescht, je dietelja woascht du daut seenen kjennen.
Jehova brukt uk wellich siene Macht, om dee bietostonen, waut
¨
am tru deenen (2. Chronik 16:9). Dee Menschen, waut dan sienen
Nomen nich kjanen, kjennen aul dit nich vestonen.
De Nomen Jehova jehieet onen Twiewel en de Schreft nenn.
¨
Wan wie vestonen kjennen, waut dis Nomen bediet un dan uk
¨
¨
emma en de Aunbadunk brucken, woa wie ons val dolla met
onsen himlischen Voda Jehova vebungen feelen.1
¨
¨
1 En daut Heft Der gottliche Name, der fur immer bleiben wird jeit noch
¨
¨
mea doarawa notolasen, waut Gott sien Nomen bediet un wuarom dee
¨
en de Aunbadunk jebrukt saul. Daut es bie Jehova siene Zeijen to haben.
Woo en daut Buak Daniel verutjesajcht
wia, wanea de Messias komen wudd
¨
DE PROFEET Daniel lawd mea aus 500 Joa ea Jesus jebuaren wort. Un doch haud Jehova Daniel don aul openboat,
wanea Jesus wudd met heiljen Jeist toom Messias (Christus) je¨
saulft woaren. Dan Profeet wort jesajcht: “Du sust weeten un
198
¨
vestonen, daut von don, wan daut Wuat jejaft woat, daut Jeru¨
¨
salem saul wada haajestalt un oppjebut woaren, bat dan Mes¨
¨
¨
sias, dan Leida, woaren 7 Waakj mea 62 Waakj sennen” (Daniel 9:25, NW).
Wanea wudd de Messias no dit no komen? Doatoo mott wie
¨
¨
ieescht weeten, von wua de “7 Waakj mea 62 Waakj” aunfangen to talen. Daniel wort jesajcht, daut wudd von dan sennen,
¨
¨
“wan daut Wuat jejaft woat, daut Jerusalem saul wada haajestalt un oppjebut woaren”. Wanea wia daut? En daut Bibelbuak
¨
¨
Nehemia kjenn wie lasen, daut daut “en dam Kjennich Artah-
¨
“70 WAAKJ”
490 Joa
¨
7 Waakj
¨
62 Waakj
¨
1 Waakj
(49 Joa)
(434 Joa)
(7 Joa)
455
406
¨
Daut Wuat jejaft,
Jerusalem
wada opptobuen
Jerusalem wada
oppjebut
& v. o. T. e. o. T. )
29
33
36
De Messias
kjemt
De Messias woat
dootjemoakt
De
¨
“70 Waakj”
sent to Enj
Aunhank
199
sasta sien 20. Rejierungsjoa” wia. En dit Joa wort daut Wuat je¨
jaft, de Mia rom de Staut Jerusalem wada opptobuen (Nehemia 2:1, 5-8). De Kjennich Artahsasta funk aune 475 v. o. T. aun
¨
to rejieren; daut sajen uk Jeschichtsforscha. Dan sien 20. Rejierungsjoa wia dan aulsoo en daut Joa 455 v. o. T. De Tiet, waut
¨
bat dan Messias vegonen sull, funk en dit Joa aun to talen.
¨
¨
¨
Soo aus Daniel sad, sullen “7 Waakj, mea 62 Waakj” vego¨
nen, bat de “Messias, de Leida” komen wudd. Toopjeraakjent
¨
¨
sent daut 69 Waakj. En veschiedne Bibelawasatungen woat je¨
¨
wasen, daut sikj daut hia nich om jeweenelje Waakjen haun¨
¨
delt, oba om Waakjen von Joaren. Daut meent, jieda Waakj
¨
sent sawen Joa. De Juden ieeschtemma kjanden daut goot. Bie¨
jlikj wia bie dee jieda sawendet Joa een Sabat Joa (2. Mose
¨
23:10-11). De 69 Waakj, waut verutjesajcht wieren, sent aulsoo
69 mol 7 Joa. Dit jeft 483 Joa.
Von daut Joa 455 v. o. T. aun sullen aulsoo 483 Joa vegonen.
Soo kjemt eena bat daut Joa 29 e. o. T. Krakjt en dit Joa wort Jesus jedeept un wort de Messias!1 (Lukas 3:1-2, 21-22). Es daut
nich toom bewundren, woo sikj daut aules krakjt soo romjenomen haft, aus daut verutjesajcht wia?
1 Von aune 455 v. o. T. bat daut Joa 1 v. o. T. wieren daut 454 Joa. Von
daut Joa 1 v. o. T. bat daut Joa 1 e. o. T. es mau een eensjet Joa vegonen,
wiels daut kjeen Joa 0 jeef. Un von daut Joa 1 e. o. T. bat aune 29 e. o. T.
wieren daut 28 Joa. Wan wie dise Joaren nu aula tooptalen (454128)
jeft daut 483 Joa. Aune 33 e. o. T. wort Jesus dootjemoakt; daut wia en de
¨
70. Waakj von Joaren (Daniel 9:24, 26, NW). En daut 11. Kapitel en daut
Buak Die Prophezeiung Daniels – Achte darauf! un opp de Sieden 919-921
¨
en daut 2. Buak von Einsichten uber die Heilige Schrift jeit noch mea doa¨
¨
rawa notolasen. Beid Bieekja sent bie Jehova siene Zeijen to haben.
Jesus Christus:
De Messias, waut verutjesajcht wia
DAUT de Menschen weeten kunnen, woont de vesproakna
Rada ooda Messias wudd sennen, leet Jehova Gott de Profee¨
¨
¨
ten val oppschriewen awa dan siene Jeburt, sienen Deenst un
200
¨
¨
WAUT AWA DAN MESSIAS VERUTJESAJCHT WIA
PROFEZEIUNK
VERUTJESAJCHT
ERFELT
Em Staum Juda jebuaren
1. Mose 49:10
Lukas 3:23-33
Von eene Junkfru jebuaren
Jesaja 7:14
¨
Mataus 1:18-25
Kjennich David sien Nokomen
Jesaja 9:6
¨
Mataus 1:1, 6-17
¨
Jehova sajcht, daut es sien San
Psalm 2:7
¨
Mataus 3:17
Dee jleewen nich aun am
Jesaja 53:1
Johanes 12:37-38
¨
Ritt opp eenen Asel en Jerusalem nenn Sacharja 9:9
¨
Mataus 21:1-9
Von eenen gooden Frint verot
Psalm 41:10
Johanes 13:18, 21-30
Fa 30 Selwastekja verot
Sacharja 11:12
¨
Mataus 26:14-16
Auntwuat nich, wan see am beschuljen Jesaja 53:7
¨
Mataus 27:11-14
Siene Kjleeda woaren utjelost
Psalm 22:19
¨
Mataus 27:35
Aum Pol vespott
Psalm 22:8-9
¨
Mataus 27:39-43
Am woaren kjeene Knoakes jebroaken
Psalm 34:21
Johanes 19:33, 36
Bie de Rikje begroft
Jesaja 53:9
¨
Mataus 27:57-60
¨
Oppjewakjt, ea dee vewast
Psalm 16:10
Aposteljeschicht 2:24, 27
Bie Gott to rajchte Haunt erhowen
Psalm 110:1
Aposteljeschicht 7:56
sienen Doot. Aul daut, waut en de Schreft wia jeprofezeit worden, neem sikj bie Jesus Christus krakjt soo rom. Daut es toom
¨
bewundren, woo val Eenselheiten verutjesajcht wieren. Well
¨
¨
¨
wie mol seenen, waut awa dan Messias siene Jeburt un dan
siene Kjintheit jeprofezeit wia.
¨
¨
De Profeet Jesaja sad verut, daut de Messias wudd von dan
Aunhank
201
Kjennich David aufstaumen (Jesaja 9:6). Jesus wia werkjlich
¨
eent von David siene Nokomen (Mataus 1:1, 6-17).
De Profeet Micha profezeid, daut dit Kjint lota wudd een
Harscha sennen un daut dee wudd en “Betlehem, mank de
Efratita” jebuaren woaren (Micha 5:1). En dee Tiet, aus Jesus
¨
jebuaren wort, jeef daut en Israel oba twee Stada, waut Betlehem heeten. De eene Staut wia em Nuaden von Israel, nich
wiet auf von Nazaret. De aundre wia en Juda, dicht bie Jerusa¨
lem. To dit Betlehem saden dee ieeschtemma Efrata. Doa wort
¨
Jesus jebuaren, krakjt soo aus daut verutjesajcht wia (Mataus
2:1).
¨
¨ Doa wia uk verutjesajcht, daut Gott sien San wudd “von
Agipten” jeroopt woaren. Krakjt soo neem
sikj
daut
met Jesus
¨
rom. Dee wort aus kjlienet Kjint no Agipten jebrocht un bleef
¨
doa, bat Herodes doot wia (Hosea 11:1; Mataus 2:15).
¨
¨
Las die mol de Schreftstaden oppe 200. Sied no. Dee wiesen,
¨
¨
waut awa dan Messias wia jeprofezeit worden uk woo sikj daut
erfelt haft. Dan woascht du die noch sechra sennen, daut eena
sikj opp Gott sien Wuat emma veloten kaun.
¨
Dise Profezeiungen worden oppjeschrawen, aul hundade
¨
Joaren ea Jesus jebuaren wort. Jesus sad: “Daut mott aula soo
romkomen aus en Moses sien Jesaz, en de Profeeten un en de
¨
Psalmen von mie jeschrawen steit” (Lukas 24:44). Du kaust die
¨
daut en diene ieejne Schreft nolasen, daut sikj daut aula krakjt
soo romjenomen haft.
¨
¨
De Woarheit awa dan Voda,
¨
¨
¨
dan San un dan heiljen Jeist
MENSCHEN, dee aun de Dree-Eenichkjeit jleewen, sajen, daut
¨
de Voda, de San un de heilja Jeist toop mau een Gott es. Dee behaupten, aule dree sent aulmajchtich, haben kjeenen Aunfank
¨
un sent krakjt jlikj. No de Lia von dan dree-eenjen Gott es de
¨
Voda Gott, de San Gott un de heilja Jeist Gott, un de dree sent
mau een Gott.
202
¨
Vale, waut daut jleewen, stonen too, daut see dise Lia nich
utlajen kjennen. Oba see jleewen, daut dee ut de Schreft es.
Doch daut Wuat “Dree-Eenichkjeit” es noanich en de Schreft
¨
to finjen. Es dan oba de Lia von dan dree-eenjen Gott doaben¨
nen? Om daut ruttofinjen, well wie mol eene Stad ut de Schreft
betrachten, met dee eenje bewiesen wellen, daut daut eenen
dree-eenjen Gott jeft.
“DAUT WUAT WIA GOTT”
En Johanes 1:1 steit: “Aum (em) Aunfank wia daut Wuat, un
daut Wuat wia bie Gott, un daut Wuat wia Gott” (Friesenbibel).
Een poa Varzh wieda en dautselwje Kapitel es kloa to vestonen,
daut Jesus “daut Wuat” es (Johanes 1:14). Eenje hoolen daut
¨
¨
doafaa, daut de San un de Voda eent un deeselwja Gott sent,
wiels daut Wuat Gott jenant woat.
Wie motten bedenkjen, daut dit Poat von de Schreft en de
¨
griechische Sproak oppjeschrawen wia. Lota wort daut dan en
¨
¨
aundre Sproaken awasat. Nich en aule Bibelawasatungen steit
en Johanes
1:1 “daut Wuat wia Gott.” Wuarom nich? Wiels
¨
¨
vale Awasata, waut en Griechisch jelieet sent, haben jeseenen,
¨
¨
daut daut rajchta wia, dise Stad aundasch to awasaten. Biejlikj
“waut Gott wia, wia daut Wuat”, “daut Wuat wia een Gott”
(The New Testament in an Improved Version), “daut Wuat wia
bie Gott un wia soo aus dee” (The Translator’s New Testament).
¨
No dise Bibelawasatungen no es daut Wuat nich Gott selfst.1
Daut Wuat woat aus “een Gott” betieekjent, wiels daut soo een
huaget Aumt haft. “Gott” bediet hia “Majchtja”.
WAUT WIE EN JOHANES NOCH DOATOO FINJEN
De mieeschte Menschen kjennen daut Griechisch von de
Bibeltiet nich vestonen. Woo kjenn wie dan weeten, waut de
Apostel Johanes meend? Saj wie mol, een Schoolliera haft
siene Schoolkjinja waut dietlich jemoakt. Oba de Schiela sent
sikj nich eenich, waut de Liera doamet meend. Waut wudden
¨
dee kjennen doonen? Dee wudden kjennen dan Schoolliera
¨
¨
froagen, aus dee an daut noch bata utlajen kunn. Een bat soo es
1 Em Wachtturm vom 1. Nowamba 2008 oppe Sieden 24-25 jeit noch
¨
¨
mea notolasen awa Johanes 1:1. Dee es bie Jehova siene Zeijen to haben.
Aunhank
203
daut uk met daut Johanesevangelium. Daut wie vestonen kjen¨
nen, waut Johanes 1:1 bediet, mott wie uk noch aundre Staden
¨
¨
nolasen, waut daut utlajen, waa Jesus werkjlich es. Daut woat
¨
ons halpen, de Woarheit awa Jesus ruttofinjen.
¨
En Johanes, en daut 1. Kapitel, dan 18. Varsch heet daut:
¨
“Kjeena haft [dan aulmajchtjen] Gott jeemols jeseenen.” Oba
¨
Jesus wort von Menschen jeseenen, wiels Johanes sad: “Un
daut Wuat [Jesus] wort Fleesch un wond unja ons, (un wie
haben siene Harlichkjeit jeseenen . . .)” (Johanes 1:14, Friesen¨
¨
bibel). Woo kaun de San dan een Poat von dan aulmajchtjen
¨
Gott sennen? Johanes sad uk noch, daut Wuat wia “bie Gott”.
Woo kaun eena bie eenen aundren sennen, wan eena selfst
¨
deejanja es? En Johanes 17:3 rad Jesus gaunz kloa doavon, daut
hee un sien himlischa Voda nich deeselwja sent. Hee nand
¨
sienen Voda “dan eensich woaren Gott”. Meist opp Enj en sien
¨
Evangelium schreef de Apostel Johanes, wuarom hee dan Be¨
recht von Jesus oppjeschrawen haft: “Daut jie jleewen kjennen,
¨
daut Jesus de Christus, Gott sien San, es” (Johanes 20:31). Hia
¨
woat gaunz kloa jesajcht, daut Jesus Gott sien San es un nich
Gott selfst. Wan wie aulsoo noch aundre Varzh ut daut Joha¨
¨
nesevangelium lasen, kjenn wie bata vestonen, waut Johanes
¨
1:1 bediet. Jesus, daut Wuat, es en dan Senn “een Gott”, wiels
hee soo een huaget Aumt haft, oba hee es nich de aulmajchtja
Gott.
WAUT SAJEN AUNDRE BIBELSCHRIEWA?
¨
Denkj wie noch eemol aun daut Jlikjnis von dan Schoolliera. Dee haft de Schiela nu noch mea utjelajcht. Doa sent
oba emma noch eenje, waut sikj nich gaunz secha sent. Waut
kjennen dee nu doonen? Dee wudden kjennen eenen aundren
Schoolliera froagen, aus dee an daut noch wieda utlajen kunn.
¨
Wan dis Liera dautselwje sad, wudden de mieeschte Schiela
¨
nich mea doaraun twiewlen, woo daut to vestonen wia. Een bat
¨
soo es daut uk met daut, waut de Apostel Johanes awa Jesus un
¨
¨
¨
dan aulmajchtjen Gott sad. Wan sikj waa noch nich gaunz secha es, woo daut werkjlich to vestonen es, wudd dee sikj daut
¨
uk kjennen noseenen, waut aundre Bibelschriewa oppjeschra¨
¨
wen haben. Mataus biejlikj schreef, daut Jesus awa daut Enj
204
¨
von dise Welt sad: “Wanea dee Dach ooda dee Stund sennen
woat, weet kjeena, nich emol de Enjel em Himmel, uk nich de
¨
¨
San. Daut weet bloos de Voda” (Mataus 24:36). Woo wiest dit,
daut Jesus nich de aulmajchtja Gott es?
¨
¨
Na, Jesus sad hia, daut de Voda mea wist aus de San. Wan
Jesus de aulmajchtja Gott wia, wudd je hee krakjt daut wee¨
ten waut sien Voda. Daut wiest aulsoo, daut de Voda un de San
¨
nich kjennen deeselwja sennen. Nu kaun veleicht waa sajen:
¨
“Jesus wia Mensch uk Gott. Un dit sad hee, aus hee een Mensch
hia oppe Ieed wia.” Uk wan daut soo wia, woo es daut dan met
¨
dan heiljen Jeist? Wan dee uk Gott wia, soo aus de Voda, wua¨
rom sad Jesus dan nich, daut de Jeist krakjt daut wist waut de
Voda?
¨
Je mea wie en de Schreft noforschen, je mea Staden finj wie,
¨
¨
¨
¨
¨
waut ons halpen, de Woarheit awa dan Voda, dan San un dan
heiljen Jeist to vestonen (Psalm 90:2; Aposteljeschicht 7:55; Kolossa 1:15; Spricha 8:22).
Wuarom brucken woare Christen
nich daut Kjriez?
DAUT Kjriez woat von millionende Menschen jeacht un veieet.
En een Buak woat jesajcht, daut daut Kjriez “daut wichtichs¨
te Tieekjen fa dan christlichen Gloowen” es (The Encyclopædia
Britannica). Oba wuarom brucken dan de woare Christen nich
daut Kjriez?
Eemol, wiels Jesus Christus goanich aum Kjriez jestorwen
´
es. Daut griechische Wuat stauros, waut vondoag mieesch¨
tens met Kjriez awasat woat, bediet en Werkjlichkjeit “een oppjerechta Pol ooda Staum”. En daut Buak The Companion Bible
´
woat jesajcht: “Met [stauros] es kjeenmol een Biet Holt met een
¨
Dwaastekj jemeent . . . Daut griechische [Niee Tastament] jeft
noanich auntovestonen, daut daut twee Bieta Holt wieren.”
¨
De Bibelschriewa brukten opp Staden noch een aundret Wuat
fa daut, aun waut Jesus hanjerecht wort. Daut wia daut grie-
Aunhank
205
´
chische Wuat xylon (Aposteljeschicht 5:30; 10:39; 13:29; Galata 3:13; 1. Petrus 2:24; see uk Lutherbibel un Friesenbibel). Dit
Wuat bediet eefach “Holt” ooda “Stock, Kjneppel ooda Boom”.
En daut Buak Das Kreuz und die Kreuzigung von Hermann
Fulda sajcht daut, wuarom dee foaken eefach eenen Pol bruk¨
ten, om wam hantorechten. Doa steit: “Daut jeef nich aula¨
¨
waajen Beem, wua Menschen hanjerecht worden. Doawaajen
wort foaken een eefacha Baulkjen enjegroft. Dee, waut hanjerecht sull, wort doa met de Oarms no Hecht aunjebungen
ooda aunjenoagelt, un foaken worden uk noch de Feet faustjemoakt.”
De kloaschta Bewies es oba daut, waut daut en de Schreft
selfst sajcht. Paulus schreef: “Christus haft ons loosjekoft von
¨
¨
¨
dam Fluch, dan daut Jesaz awa ons brocht, doaderch daut hee
¨
¨
¨
dan Fluch opp sikj neem, wiels daut steit jeschrawen: ‘Waa
aum Kjriez [“aum Holt”, Friesenbibel] henjt, es veflucht’ ” (Galata 3:13). Dit neem Paulus ut 5. Mose 21:22-23, wua sikj daut
om eenen Boom ooda Staum haundelt un nich om een Kjriez.
¨
¨
Waa soo hanjerecht wort, wia “unja eenen Fluch”, un doawaa¨
jen wudd daut fa Christen nich rajcht sennen, en aa Hus Bilda
¨
von dan hanjerechten Christus opptohenjen.
Doa es nuscht von bekaunt, daut en de ieeschte 300 Joa no
¨
Jesus sienen Doot irjent een Christ daut Kjriez en de Aunba¨
dunk jebrukt haft. Een bat lota oba jinkj de heidnischa Kjeisa
Konstantin bie de aufjefolne Christen bie un fieed daut Kjriez
aus een Tieekjen fa Christen en. Wie weeten nich, wuarom hee
daut deed, oba daut Kjriez haud aulmols nuscht met Jesus to
¨
doonen. Daut kjemt en Werkjlichkjeit von de Heiden haa. En
een Buak heet daut: “Daut Kjriez brucken uk Velkja, waut nich
christlich sent, un daut wia aul ver Jesus siene Tiet em Jebruck”
(New Catholic Encyclopedia). Soo aus eenje sajen, wort daut
¨
Kjriez von Menschen jebrukt, waut Dinj ut de Natua aunbaden
deeden, un uk bie onmoralische heidnische Zeremonieen.
Wuarom wort daut Kjriez dan manke Christen enjefieet,
¨
wan daut doch heidnisch es? Woomaajlich wullen de faul¨
sche Christen de Heiden daut leichta moaken, bie aaren Gloowen bietogonen. Oba no de Schreft no es daut gaunz orrajcht,
206
¨
heidnische Dinj to brucken, om Gott auntobaden (2. Korinta
6:14-18). Un uk Aufjettarie es gaunz faulsch (2. Mose 20:4-5;
1. Korinta 10:14). Daut jeft aulsoo goode Uasoak, wuarom woare Christen daut Kjriez nich brucken.1
1 En daut Buak Unterredungen anhand der Schriften opp de Sieden
¨
¨
263-267 jeit noch mea awa daut Kjriez notolasen. Daut es bie Jehova siene
Zeijen to haben.
¨
Dan Harn sien Owentmol:
Eene Feia, met dee Gott jeieet woat
¨
CHRISTEN es daut Jeboot jejaft, daut see sellen Jesus Chris¨
tus sienen Doot jedenkjen. Dise Feia woat uk “dan Harn sien
Owentmol” jenant (1. Korinta 11:20). Wuarom es dise Feia soo
wichtich? Woo saul dee jefieet un wanea?
Aune 33 e. o. T. fieed Jesus daut Owentmol en. Daut wia aun
¨
dan Owent, aus daut Passafast wia. Dit Fast fieeden de Juden
¨
bloos eemol daut Joa, emma aun dan 14. Dach en
¨
de Moonat Nissan no dan judischen Kalenda. Om
to weeten, wanea de Moonat Nissan aunfunk, paus¨
ten de Juden no dan Dach opp, wua daut em Farjoa
¨
ojjefaa 12 Stund dach un 12 Stund diesta wia. De
Niemon, waut disen Dach aum notsten wia, wia
dan de 1. Nissan. Von doa om 14 Doag wieda wort
daut Passafast no Sonnenunjagank jefieet.
Aus Jesus ieescht daut Passafast met siene Apostel jefieet haud, schekjt hee Judas Iskariot wajch un fieed
¨
daut Owentmol en. Dit Fast sull nu enne Stad daut Passa¨
fast sennen un doawaajen sull daut
uk mau eemol daut Joa jefieet.
¨
En Mat aus sajcht daut,
Jesus neem een Broot, dankt doa¨
faa, bruak daut, jeef siene Jinja daut un
Aunhank
207
¨
¨
¨
sad: “Namt un at; dit es mien Kjarpa. Un hee neem een Kuf¨
fel Wien, un aus hee doafaa jedankt haud, jeef hee an daut un
¨
¨
sad: Drinkjt aula doavon, wiels dit es mien Bloot en dan nieen
¨
Bunt, daut fa vale vegoten woat, daut an kjennen de Sinden ve¨
¨
jaft woaren” (Mataus 26:26-28).
Eenje jleewen, daut daut Broot don werkjlich Jesus sien
¨
Fleesch wort un de Wien dan sien Bloot. Oba aus Jesus siene
¨
Jinja daut Broot jeef, wia je hee noch aum lawen un aun sie¨
¨
nen Kjarpa fald nuscht. Haben de Apostel dan opp iernst dan
¨
¨
¨
sien Fleesch jejaten un dan sien Bloot jedrunken? Na, dan wud¨
den je dee haben Menschenfleesch jejaten un Gott sien Jesaz
jebroaken (1. Mose 9:3-4; 3. Mose 17:10). Un soo aus en Lukas
¨
22:20 steit, sad Jesus: “Dit Kuffel es de niea Bunt en mien Bloot,
daut fa junt vegoten woat.” Wort dit Kuffel werkjlich “de niea
¨
Bunt”? Secha nich, wiels een Bunt es een Vespraakjen un nich
waut, waut eena aunfoten kaun.
Soo aus wie seenen, wia daut Broot un de Wien bloos een
Jlikjnis. Daut Broot bedied Christus sienen volkomnen Kjarpa.
¨
¨
Jesus neem een Broot, waut vom Passamol awajeblawen wia.
¨
Daut wia onen Suadieech un onen Haw (2. Mose 12:8). En de
Schreft bediet Suadieech foaken de Sind ooda waut vedorwnet.
¨
¨
Daut Broot stald aulsoo dan volkomnen Kjarpa vaa, waut Jesus
¨
opfad. Dee wia onen Sind (Mataus 16:11-12; 1. Korinta 5:6-7;
1. Petrus 2:22; 1. Johanes 2:1-2).
De rooda Wien bedied Jesus sien Bloot. Derch sien Bloot
¨
wort de niea Bunt jeltich. Soo aus Jesus sad, sull sien Bloot ve¨
goten, daut doa kjennen de Sinden vejaft woaren. Doaderch
¨
kaun Gott Menschen fa rein aunseenen un dee en dan nieen
¨
¨
Bunt oppnamen (Hebraa 9:14; 10:16-17). Derch disen Bunt
¨
¨
ooda Vespraakjen es daut maajlich jeworden, daut 144 000 true
Christen kjennen em Himmel komen. Dee woaren doa Kjennichs un Priesta sennen, un daut woat fa aule Menschen toom
gooden sennen (1. Mose 22:18; Jeremia 31:31-33; 1. Petrus 2:9;
Openboarunk 14:1-3; 20:6).
¨
¨
Waa saul dan biem Owentmol von daut Broot aten un von
¨
dan Wien drinkjen? Daut sellen bloos dee, waut deelhaben
¨
aun dan nieen Bunt un waut de Hopninj haben, em Himmel to
208
¨
lawen. Gott jeft dee derch sienen heiljen Jeist to vestonen, daut
¨
see utjewalt sent, noch mol Kjennichs em Himmel to sennen
(Reema 8:16). Met dee muak Jesus uk eenen Bunt fa een Kjennichrikj (Lukas 22:29, NW).
Waut es dan oba met dee, waut de Hopninj haben, en een Pa¨
radies hia oppe Ieed to lawen? Uk dise hoolen Jesus sien Jeboot
un fieren daut Owentmol, wiels see daut sea schazen, waut Je¨
hova un Jesus jedonen haben. Dee namen oba nich von daut
¨
Broot un von dan Wien. Jehova siene Zeijen fieren daut Owent¨
mol eemol daut Joa aun dan 14. Nissan no Sonnenunjagank.
Uk wan daut oppe Ieed aul mau een poa dusent von dee jeft,
waut de Hopninj haben, em Himmel to komen, es dise Feia
¨
doch fa aule Christen wichtich. Daut es eene goode Jelaajen¨
heit, wua eena kaun awa de groote Leew nodenkjen, waut Jeho¨
va Gott un Jesus Christus bewasen haben (Johanes 3:16).
De Seel un de Jeist:
Waut es werkjlich doamet jemeent?
WAN du de Wieed “Seel” un “Jeist” hieescht, aun waut denkjst
¨
du dan? Vale jleewen, daut es waut onsechtboaret un onstoafel¨
¨
jet en ons. Dee stalen sikj daut soo vaa, daut de Seel dan Kjarpa
¨
velat, wan de Mensch stoaft un dan irjentwua wiedalaft. Wiels
¨
dis Gloowen soo wiet vebreet es, wundren sikj vale Menschen
¨
sea, wan dee enwoaren, daut de Schreft soont awahaupt goanich lieet. Waut es dan no de Schreft no de Seel un de Jeist?
WAUT ES EN DE SCHREFT MET “SEEL” JEMEENT?
Betracht wie daut ieeschte daut Wuat “Seel”. Daut mieesch¨
te en de Schreft es je ieeschtemma en de hebraische un griechi¨
sche Sproak oppjeschrawen worden. Wan de Bibelschriewa von
´
¨
de Seel schreewen, brukten dee daut hebraische Wuat nefesch
ooda daut griechische Wuat psyche. Dise beid Wieed sent mea
aus 800 Mol en de Schreft to finjen. En plautdietsche Biblen
¨
¨
¨
woaren dee opp Staden uk met “Mensch” ooda “Lawen” awa´
sat. Wan wie unjasieekjen, woo de Wieed nefesch un psyche en
Aunhank
209
de Schreft jebrukt woaren, woa wie seenen, daut dee jeweenlich fa dreeatlei jebrukt woaren: Fa Menschen, fa Tieren un fa
¨
daut Lawen von Menschen ooda Tieren. Well wie ons mol een¨
je Staden en de Schreft noseenen, dee daut wiesen.
Menschen. En 1. Petrus 3:20 sajcht daut von Noah siene
Tiet: “Doa wieren oba mau een poa, daut es acht Menschen
[griechisch: psyche], dee derch daut Wota jerat worden.” Hia es
¨
daut Wuat psyche ooda Seel met Menschen awasat, daut wieren
¨
¨
Noah, siene Fru, siene dree Sans un dee aare Frues. En 2. Mose
¨
1:5 rat daut von Jakob siene Famielje: “Jakob siene Noko´
¨
men wieren 70 Menschen [hebraisch: nefesch].” Hia woat daut
´
Wuat nefesch ooda Seel aulsoo fa Menschen jebrukt. Noch mea
¨
Staden, wua met dise beid Wieed Menschen jemeent sent, finj
wie en 1. Mose 46:18, Josua 11:11, Aposteljeschicht 27:37 un
1. Korinta 15:45.
¨
Tieren. No de Sintflut sad
Gott to Noah: “Wan ekj woa Wolkjen brinjen, un de Boagen doa woat to seenen sennen, woa ekj
´
¨
aun dan Bunt tweschen mie un junt un aule Tieren¨ [nefesch]
denkjen, un daut Wota woat nienich wada eene Awaschwa¨
munk jawen waut aule Menschen un Tieren ombrinjen woat”
(1. Mose 9:14-15). Soo aus wie seenen, sent uk Tieren Seelen
´
ooda nefesch. Uk en 1. Mose 9:12 un 4. Mose 31:28 woat dit
Wuat fa veschiedne Tieren jebrukt.
¨
Daut Lawen von Menschen. Eenjemol es met de Wieed
´
¨
nefesch un psyche uk daut Lawen von Menschen jemeent. Bie¨
¨
jlikj sad Jotam: “Mien Voda haft fa junt jekjamft un sien La´
¨
wen [nefesch] opp Spell jesat, om junt ut de Midianita aare
Jewault to raden” (Rechta 9:17). Von Rahel, waut eene Tiet ver´
¨
¨
¨
¨
haa lawd, wort jesajcht, daut “aa Lawen [nefesch] von ar jinkj,
wiels see storf” bie de Jeburt von Benjamin (1. Mose 35:16-19).
´
Wie kjennen aulsoo seenen, daut daut Wuat nefesch ooda Seel
¨
¨
hia fa Rahel aa Lawen stunt. Denkj wie uk aun daut, waut
¨
Jesus to siene Jinja sad: “Waut wudd een Mensch daut halpen, wan hee de gaunze Welt jewennen wudd, wan am daut
siene Seel [psyche] kosten wudd?” (Markus 8:34-36). Jesus wull
¨
doamet sajen, siene Jinja sullen nich oppjawen, wan see ve¨
¨
folcht worden, uk dan nich, wan aa Lawen en Jefoa stunt. En
210
´
¨
aul dise Staden kjenn wie kloa seenen, daut nefesch ooda psyche
¨
fa daut Lawen von Menschen jebrukt woat. Un en 1. Kjennichs 17:17-23, Spricha 25:13, Aposteljeschicht 20:10 un 1. Petrus 2:11 finj wie noch mea Biespels fa dit.
´
En de Schreft sajcht daut noanich, daut de Seel (nefesch
¨
ooda psyche) onstoaflich ooda eewich es. Em Jaajendeel, Gott
´
sien Wuat sajcht, daut de Seel (nefesch) stoawen kaun (Hesekiel
¨
18:4, 20, Lutherbibel). Doawaajen sajcht de Schreft, daut eena,
waut jestorwen es, eene doodje Seel es. Doa es aulsoo nuscht
¨
¨
¨
en dan Mensch, waut no dan Doot wiedalaft (Liera 9:5, 10).
¨
WAUT ES MET DAN “JEIST” JEMEENT?
Well wie mol seenen, woo daut Wuat “Jeist” en de Schreft
jebrukt woat. Eenje jleewen, de “Jeist” es dautselwje waut de
“Seel”. Oba daut es nich soo. No de Schreft no sent de “Jeist”
un de “Seel” waut gaunz veschiednet. Waut es dan de Unjascheet?
¨
Wan de Bibelschriewa von dan “Jeist” schreewen, brukten
´
¨
dee daut hebraische Wuat ruach ooda daut griechische Wuat
pneema. En de Schreft kjenn wie seenen, waut dee bedieden. Biejlikj en Psalm 146:4 sajcht daut von Menschen: “Wan
´
¨
aa Jeist [ruach] an velat, woaren see wada Ieed, un krakjt dan
¨
¨
¨
¨
es daut met aul aa Vaanamen jewast.” Un en Jakobus 2:26 las
wie, daut “de Kjarpa onen Jeist [pneema] doot es”. Dise Varzh
¨
¨
wiesen, daut de “Jeist” de Krauft es, waut dan Kjarpa aum la¨
wen helt. Onen Jeist es de Kjarpa doot. Doawaajen woat en de
´
¨
Schreft daut Wuat ruach nich bloos met “Jeist” awasat, oba uk
¨
¨
met “l¨ awendja Odem”. Biejlikj sad Gott to Noah: “Ekj [woa]
eene Awaschwamunk . . . komen loten. Dee woat aule Men´
¨
schen un Tieren met lawendjen Odem [ruach] oppe Ieed un
unjarem Himmel ombrinjen” (1. Mose 6:17; 7:15, 22). Soo aus
¨
to seenen es, es de “Jeist” eene onsechtboare Krauft, de lawend¨
ja Odem, waut aule Menschen un Tieren aum lawen helt.
De Jeist es aulsoo nich dautselwje waut de Seel. Onen Jeist
¨
¨
kaun de Kjarpa nich lawen, krakjt soo aus een Radio onen Fia
nich schauft. Wan wie daut enploggen ooda doa Betrie nendoonen un daut enswitschen, moakt daut Fia daut em schaufen. Sent doa kjeene Betrie bennen ooda es daut utjeplocht,
Aunhank
211
schauft daut nich. De Jeist es de Krauft, waut onsen Kjarpa soo
¨
to sajen em schaufen moakt ooda aum lawen helt. Un soo aus
daut Fia kaun uk de Jeist nuscht feelen un nich denkjen. Daut
es eefach bloos eene Krauft. Onen dee stoaft de Mensch un
woat wada to Ieed.
¨
En Liera 12:7 rat daut doavon, waut passieet, wan de Mensch
¨
stoaft: “Dan jeit de Stoff [von dan de Kjarpa jemoakt es] trigj
no de Ieed, von wua dee uk jekomen es, un de Jeist jeit trigj no
¨
¨
Gott, dee dan jejaft haft.” Wan de Jeist ooda de Krauft, waut
¨
¨
dan Mensch aum lawen helt, nich mea em Kjarpa es, stoaft
de Kjarpa un woat wada to Ieed, von waut dee mol jenomen
¨
¨
¨
es. Un de Krauft, waut dan Kjarpa aum lawen helt, de lawendja
Odem, jeit wada trigj no Gott, von wua dee jekomen es (Hiob
12:9-10; Psalm 36:10). Daut bediet nich, daut dise Krauft opp
iernst wada trigj nom Himmel jeit. Daut meent bloos, daut
daut gaunz von Jehova Gott aufhenjt, aus een Vestorwna vom
¨
¨
Doot oppstonen woat. Dan sien Lawen es en Gott siene Macht.
¨
¨
¨
Bloos hee kaun am dan Jeist ooda dan lawendjen Odem
¨
trigjawen.
Krakjt dit woat Gott noch mol fa Vestorwne doonen
(Johanes 5:28-29). Es daut nich scheen to weeten? Wan daut
ieescht bat doa es, woat Jehova fa deejanje, waut unjare Ieed
¨
¨
schlopen, eenen nieen Kjarpa moaken un dan derch dan Jeist
¨
¨
ooda lawendjen Odem wada lawendich moaken. Waut woat
¨
daut nich fa eene Freid jawen!
¨
Wan du noch mea doarawa weeten west, waut met “Seel” un
¨
“Jeist” en de Schreft jemeent es, kaust du die daut nolasen en
daut Heft Was geschieht mit
uns, wenn wir sterben? un
en daut Buak Unterredungen
anhand der Schriften opp de
Sieden 174 bat 178 un 386
bat 390. Dee sent beid bie
Jehova siene Zeijen to haben.
212
Waut es met Scheol un
Hades jemeent?
¨
¨
AUS de Schreft oppjeschrawen wort, wia daut hebraische Wuat
´ ¯
sche’ol (Scheol) un daut griechische Wuat haides (Hades) doa
mea aus 70 Mol bennen. Beid Wieed bedieden dautselwje un
haben doamet to doonen, wua de Menschen hankomen, wan
dee jestorwen sent. En de mieeschte Sproaken jeft daut nich
een Wuat, waut krakjt dautselwje bediet waut de Wieed sche’ol
´ ¯
¨
un haides. En eenje Biblen sent dee awasat met “Grauf”, “Hal”,
“Doodenrikj” ooda “wan du doot best”. Waut es oba werkjlich
met dise Wieed jemeent? See wie ons doatoo mol no, woo dee
en de Schreft jebrukt woaren.
¨
En Liera 9:10 kjenn wie lasen: “Wan du doot best [wan du
¨
em sche’ol best], waut die uk vaasteit, kaust nuscht doonen ooda
denkjen, nuscht vestonen ooda weis omgonen.” Waut es hia
met sche’ol jemeent? Es daut veleicht eefach een Grauf oppem
Kjoakjhoff, wua biejlikj eent von ons Frintschoft begroft es?
¨
Na, wiels wan de Schreft von eenen wessen Mensch sien Grauf
¨
¨
¨
rat, woaren doafaa aundre hebraische ooda griechische Wieed
´ ¯
jebrukt, nich sche’ol ooda haides (1. Mose 23:7-9). De Schreft
¨
brukt daut Wuat sche’ol uk nich fa een Grauf, wua vale Menschen toop begroft sent ooda miere von deeselwje Famielje
(1. Mose 49:30-31).
Waut es dan werkjlich met sche’ol jemeent? Ut de Schreft
´ ¯
¨
kjenn wie vestonen, daut met sche’ol ooda haides noch waut val
jratret jemeent es aus bloos een grootet Grauf, wua een Deel
Menschen begroft sent. En Jesaja 5:14 sajcht daut: “De Doot un
¨
daut Grauf [hebraisch: sche’ol] sent hungrich jeworden, un rie
ten daut Mul onen Mot groot op”. De sche’ol haft aul ontal¨
boa val Menschen soo to sajen oppjeschlukt, un doch kjricht
¨
dee kjeenmol jenuach (Spricha 30:15-16). Eene Stad, wua Menschen begroft woaren, rieekjt mau too fa eene jewesse Somm
Menschen, oba “daut Doodenrikj [sche’ol] kaun emma mea
¨
namen” (Spricha 27:20). De sche’ol woat kjeenmol voll, doa
kjennen emma noch mea nenn. Daut es aulsoo nich opp iernst
¨
een Uat, waut irjentwua opp eene wesse Stad es. Daut es daut
Aunhank
213
Grauf, wua de Menschen auljemeen hankomen, wan dee stoa¨
wen, een Bilt fa dan Uat, wua de mieeschte Menschen em Doot
schlopen.
¨
Wie woaren noch bata vestonen kjennen, waut sche’ol un
´ ¯
¨
haides meent, wan wie ons noseenen, waut de Schreft awa daut
Oppstonen vom Doot lieet. En de Schreft woat dietlich jemoakt,
´ ¯
daut aule Menschen, waut em sche’ol ooda haides sent, noch
mol wada vom Doot oppstonen woaren (Hiob 14:13; Apostel
´ ¯
jeschicht 2:31; Openboarunk 20:13).1 Em sche’ol ooda haides
¨
sent nich bloos soone, waut Jehova jedeent haben, oba uk vale,
waut am nich jedeent haben (see 1. Mose 37:35 un Psalm 55:16;
¨
doa steit “Doodenrikj” un “em deepen Grauf”, oba em Hebrai
¨
¨
schen steit en dise Staden sche’ol). Doawaajen sajcht daut en
de Schreft, daut “de jerajchte uk de ojjerajchte vom Doot oppstonen woaren” (Aposteljeschicht 24:15).
1 Von soone, waut nich vom Doot oppstonen woaren, sajcht de
´ ¯
Schreft, dee sent en de “Gehenna” un nich em sche’ol ooda haides
´ ¯
¨
(Mataus 5:30; 10:28; 23:33; NW). Krakjt soo aus de sche’ol un de haides,
es uk de Gehenna nich opp iernst een Uat.
Waut es de Jerechtsdach?
¨
¨
¨
Vale jleewen, daut aun janen Dach millionende Menschen ver
¨
dan Rechtastool komen motten, om aula eenselwies von Gott jerecht to woaren. Eenje woaren de Seelichkjeit kjrieen, un de
aundre de eewje Vedaumnis. Oba en de Schreft woat de Jerechts¨
dach aundasch beschrawen. Daut es nich eene Tiet, fa dee eena
Angst haben mott, daut es eene scheene Tiet, wiels dan woat aules
wada soo woaren, aus Gott daut von Aunfank aun wull.
¨
¨
En Openboarunk 20:11-12 schrift de Apostel Johanes awa dan
¨
Jerechtsdach: “Ekj sach een grooten, witten Troon un dan, dee
doabowen saut. Himmel un Ieed fluagen von am wajch un wieren
nich mea to finjen. Un ekj sach de Doodes, kjlien un groot, ver
¨
Gott un dan Troon stonen, un doa worden Bieekja opjemoakt. Dan
¨
wort noch een Buak opjemoakt, un daut wia daut Lawensbuak. Un
WOO stalst du die daut latste Jerecht ooda dan Jerechtsdach vaa?
214
¨
de Doodes worden doano jerecht, waut en dee Bieekja von aare
¨
¨
Woakjen jeschrawen stunt.” Waa es daut, waut de Menschen hia
rechten deit?
Jehova Gott es de hechsta Rechta. Oba hia deit hee nich selfst
rechten. En Aposteljeschicht 17:31 schrift Paulus, Gott “haft een
¨
Dach bestemt, aun dan hee de Welt met Jerajchtichkjeit rechten
¨
¨
¨
well, derch een Maun, dan hee doatoo jewalt haft.” Dan, waut
¨
¨
sikj Jehova aus Rechta jewalt haft, es Jesus Christus, dan hee vom
Doot oppjewakjt haft (Johanes 5:22). Wanea woat de Jerechtsdach
sennen? Woo lang woat dee dieren?
¨
Soo aus daut en de Openboarunk jewasen woat, fangt de
¨
¨
Jerechtsdach no dan Kjrich von Harmagedon aun, wan dan
Soton siene Welt ieescht venicht es (Openboarunk 16:14, 16;
19:19-20:3).1 No Harmagedon woaren de Soton un de beese Jeista
¨
fa dusent Joa en eenen Aufgrunt jefangen sennen. En dan Tiet
woaren de 144 000 Metoawen Rechta sennen un “met Christus
toop 1.000 Joa” em Himmel rejieren (Openboarunk 14:1-3; 20:1-4;
Reema 8:17). De Jerechtsdach es nich een Dach von 24 Stund, wua
¨
schwind von ojjefaa jerecht woat. Dee woat dusent Joa dieren.
¨
En dise dusent Joa woat Jesus Christus “de Lawendje un de
¨
¨
Doodje rechten” (2. Timotaus 4:1). Met “de Lawendje” es de groo¨
¨
¨
te Haad Menschen jemeent, waut Harmagedon awalawen woaren
(Openboarunk 7:9-17). De Apostel Johanes sach uk de Doodes ver
¨
¨
dan Troon stonen, om jerecht to woaren. Jesus sad verut, “daut aul
¨
dee, dee en de Jrawa ligjen, [Jesus] siene Stemm hieren woaren.
See woaren dan verendach komen”, daut meent vom Doot oppstonen (Johanes 5:28-29; Aposteljeschicht 24:15). No waut woaren
dee aula jerecht?
Johanes sach, daut “Bieekja opjemoakt” worden, “un de Doodes
¨
worden doano jerecht, waut en dee Bieekja von aare Woakjen je¨
¨
schrawen stunt.” Sent doabennen de Sinden oppjeschrawen, waut
¨
de Menschen ver aaren Doot jedonen haben, un woaren dee doa¨
¨
no jerecht? Na, wiels en de Schreft sajcht daut: “Waa jestorwen
¨
¨
es, es frie von Sind” (Reema 6:7). Derch dan Doot sent dee aare
¨
1 Von Harmagedon jeit noch mea notolasen opp de Sieden 1059-1060
¨
en daut 1. Buak von Einsichten uber die Heilige Schrift un opp de Sieden
¨
1077-1079 en daut 2. Buak von Einsichten uber die Heilige Schrift un opp
de Sieden 12-19 en daut Heft Blieft waka!. Dise Bieekja sent bie Jehova
siene Zeijen to haben.
Aunhank
215
¨
Sinden aula utjestrikjt. Aulsoo mott en de Bieekja waut jeschrawen sennen, waut Gott von de Menschen dan velangen woat. Dee,
¨
¨
waut Harmagedon awalawen, un aul dee, waut vom Doot oppstonen, motten sikj aun Gott siene Jebooten hoolen, uk aun dee
¨
Jebooten, waut Jehova veleicht en de dusent Joa noch jawen woat,
¨
sest kjennen dee nich eewich lawen. Jieda eena woat no daut je¨
recht woaren, waut dee aun dan Jerechtsdach doonen woat.
¨
Millionende Menschen woaren aun dan Jerechtsdach toom
ieeschte Mol to hieren kjrieen, waut Gott haben well, un daut dan
uk doonen kjennen. Dee woaren aula motten belieet woaren. De
Menschen woaren dan lieren, “waut rajcht es” (Jesaja 26:9). Oba
nich aula woaren daut uk doonen wellen. Daut heet en Jesaja
¨
26:10: “De gottloosa lieet doa nich von, wan du jnadich to an best;
uk en een goodet Launt deit hee orrajcht un sitt nich woo har¨
lich du, HAR, best.” Soone schlajchte Menschen woaren aun dan
¨
Jerechtsdach fa emma awatsied jeschauft woaren (Jesaja 65:20).
Wan de Jerechtsdach ieescht derch es, woaren aule Menschen
¨
“toom Lawen” jekomen sennen, aulsoo volkomen sennen (Openboarunk 20:5). Daut bediet, daut aum Jerechtsdach de Mensch¨
heit wada soo woat, aus Gott sikj daut von Aunfank aun vaajenomen haft (1. Korinta 15:24-28). Tolatst woaren dee noch aula
¨
oppe Proow jestalt woaren. De beesa Fient woat ut dan Aufgrunt
¨
loosjeloten woaren un woat noch eemol de Jelaajenheit haben, de
Menschen to veleiden (Openboarunk 20:3, 7-10). Deejanje, waut
¨
dan tru bliewen, woaren daut kjennen belawen, waut en Psalm
37:29 verutjesajcht es: “De jerajchte woaren daut Launt oawen un
eewich doabennen bliewen.” Fa aule Menschen, waut Jehova je¨
huarsom sent, woat de Jerechtsdach werkjlich een Saajen sennen!
Woo biblische Profezeiungen opp daut
Joa 1914 hanwiesen
VON de 1870ja Joaren aun muaken Bibelforscha bekaunt, daut
aune 1914 waut besondret passieren wudd. Waut sull daut sennen? Un woo weet wie, daut 1914 werkjlich een besondret Joa
wia?
216
¨
Jesus sad eemol: “De Velkja woaren Jerusalem unja de Feet
¨
¨
haben, bat aare Tiet [“de Heiden aare Tiet”, Reimerbibel] woat
aufjerant sennen” (Lukas 21:24). Jerusalem wia de judische
Hauptstaut. Doa harschten de Kjennichs, waut von Kjennich
David aufstaumden (Psalm 48:2-3). Daut wieren oba nich ir¨
jent Kjennichs. Dee sauten soo to sajen “opp dam HARN sienen
¨
¨
Troon” un stalden dan aus Harscha vaa (1. Chronik 29:23). Jerusalem wia aulsoo een Bilt fa Jehova siene Harschoft.
Woo wudden de Velkja Gott siene Harschoft “unja de Feet
haben”, un wanea wudd daut passieren? Daut funk aune
607 v. o. T. aun, aus Jerusalem von de Babelonia enjenomen
¨
wort. Von doa aun saut kjeen Kjennich mea “opp dam HARN
sienen Troon” un von David siene Nokomen wia kjeena mea
Kjennich (2. Kjennichs 25:1-26). Oba sullen de Velkja fa emma
¨
“Jerusalem unja de Feet haben”? Na, wiels en eene Profezeiunk wort to Zedekia, dee de latsta Kjennich en Jerusalem wia,
¨
SAWEN PROFEETISCHE JOA
2 520 Joa
606 Joa un 3 Moonat
1913 Joa un 9 Moonat
Oktooba 607 v. o. T. bat
31. Dezamba 1 v. o. T.
1. Jaunewoa 1 e. o. T. bat
Oktooba 1914
607
”De Velkja woaren
Jerusalem unja de
Feet haben”
& v. o. T. e. o. T. )
1914
¨
“Deejanja kjemt, wam
daut met rajcht jehieet”
Aunhank
217
jesajcht: “Nemm die diene Koppbinj auf un sat diene Kroon to¨
¨
sied . . . bat deejanja kjemt, wam daut met rajcht jehieet. Dam
¨
¨
¨
woa ekj daut jawen” (Hesekiel 21:31-32). Dan, wam David siene Kroon “met rajcht jehieet”, es Jesus Christus (Lukas 1:32-33).
Wan dee ieescht wudd aunfangen, aus Kjennich to rejieren,
wudd de Tiet to Enj sennen, wua de Velkja Gott siene Harschoft
“unja de Feet” hauden.
¨
Wanea sull Jesus Kjennich woaren? Soo aus hee sad, wudden
de Velkja mau fa eene bestemde Tiet harschen. Woo lang dise
Tiet sennen wudd, kjenn wie en daut 4. Kapitel en daut Buak
¨
Daniel seenen. Doa rat daut von eenen profeetischen Droom,
waut Nebukadnezar, de Kjennich von Babel, haud. Hee sach eenen sea grooten Boom, waut omjehakt wort. Dan wort de
Stobben met Iesa un Brons beschloagen, daut dee nich waussen
¨
¨
kunn. No daut no, waut een Enjel sad, sullen dan “sawen Joa”
vegonen (Daniel 4:7-13).
¨
Enne Schreft stalen Beem eenjemol eene Harschoft vaa (Hesekiel 17:22-24; 31:2-5). Soo aus wie jeseenen haben, deed Gott
ieeschtemma derch de Kjennichs en Jerusalem harschen. Daut
de Boom omjehakt wort, bediet aulsoo, daut dise Harschoft fa
¨
eene bestemde Tiet nich mea wudd sennen. Oba en dan Droom
¨
wort jewasen, daut daut nich emma soo bliewen wudd. Daut
¨
wudd bloos fa sawen profeetische Joa sennen. Woo lang es
daut?
Soo aus daut en Openboarunk 12:6, 14 sajcht, dieren
¨
dreeunhaulf profeetische Joa “1.260 Doag”. Sawen profeetische Joa dieren dan 2 520 Doag, aulsoo dobbelt soo lang. Oba
¨
2 520 Doag no dam Jerusalem enjenomen wort, hauden de Heiden Gott siene Harschoft emma noch “unja de Feet”. Daut kaun
sikj aulsoo nich om jeweenelje Doag haundlen. Wan wie “fa
jieda Dach een Joa” talen, soo aus daut en 4. Mose 14:34 un
¨
Hesekiel 4:6 steit, dieren dise sawen profeetische Joa en Werkjlichkjeit 2 520 Joa.
Em Oktooba aune 607 v. o. T. fungen de 2 520 Joa aun to talen. Daut wia don, aus Jerusalem von de Babelonia enjenomen
wort, un de latsta Kjennich raufjesat wort, waut von David aufstaumd. Em Oktooba aune 1914 wieren de 2 520 Joa dan to Enj.
218
¨
Doamet wia de Velkja aare Tiet aufjerant un Gott muak Jesus Christus em Himmel toom Kjennich (Psalm 2:1-6; Daniel
7:13-14).1
Jesus haud verutjesajcht, waut hia oppe Ieed aules passieren wudd, wan hee em Himmel wudd aus Kjennich rejieren.
¨
¨
Daut wudd val Kjrich, Hungaschnoot, Ieedbaben un schlemme
¨
¨
Krankheiten jawen (Mataus 24:3-8; Lukas 21:11). Un krakjt soo
es daut romjekomen. Daut bewiest, daut Gott sien Rikj werkjlich
aune 1914 em Himmel es oppjestalt worden un daut de “latste
¨
Doag” fa dise beese Welt aunfungen (2. Timotaus 3:1-5).
1 Von Oktooba aune 607 v. o. T. bat Oktooba en daut Joa 1 v. o. T. wieren daut 606 Joa. Von Oktooba en daut Joa 1 v. o. T. bat Oktooba aune
1914 e. o. T. sent daut 1914 Joa, wiels je daut kjeen Joa 0 jeef. Wan eena
nu 606 Joa mea 1914 Joa tooptalt, jeft daut 2 520 Joa. En daut Buak Ein¨
¨
sichten uber die Heilige Schrift jeit unja “Chronologie” noch mea doarawa
¨
notolasen, daut Jerusalem es aune 607 v. o. T. enjenomen worden. Dit
Buak es bie Jehova siene Zeijen to haben.
¨
Waa es de Erzenjel Michael?
¨
¨
EN DE poa Schreftstaden, wua daut von dan Enjel Michael
schrift, deit dee emma irjentwaut besondret. En daut Buak
¨
¨
Daniel rat daut doavon, daut dee jaajen beese Jeista kjamft, en
¨
¨
Judas las wie, daut dee met dan Fient stritt un en de Openboa¨
¨
¨
runk heet daut, daut dee jaajen dan Soton un dan siene Enjel
¨
Kjrich fieet. Dee stritt fa Jehova siene Harschoft un kjamft jaa¨
jen Gott siene Fiend. Doawaajen es Michael uk de paussenda
¨
¨
Nomen fa dan, wiels dee bediet “Waa es soo aus Gott?”. Oba
¨
waa es de Enjel Michael soo rajcht?
Eenjemol haft eent un deeselwje Persoon veschiedne Nomes. Biejlikj Jakob wort uk Israel jenant un de Apostel Petrus
¨
heet uk Simon (1. Mose 49:1-2; Mataus 10:2). De Schreft jeft
auntovestonen, daut “Michael” een aundra Nomen fa Jesus es.
Soo wort dee jenant, ea dee oppe Ieed kjeem un uk aus dee
wada trigj em Himmel wia. Well wie mol seenen, wuarom wie
daut sajen kjennen.
Aunhank
219
Erzenjel. En Gott sien Wuat woat Michael “de gaunz huaga
Enjel [“Erzenjel”, Friesenbibel]” jenant (Judas 9). Daut Wuat
“Erzenjel” bediet “hechsta Enjel”. Daut jeft auntovestonen,
daut Michael de eensja “gaunz huaga Enjel” es. En de Schreft
¨
rat daut noanich von miere Erzenjel. Ut 1. Tessalonicha 4:16
kjenn wie vestonen, daut daut Jesus Christus es. Doa sajcht
daut: “De Har woat selfst vom Himmel raufkomen un lud sajen, waut passieren saul. De hechsta Enjel woat roopen”. Hia
woat jesajcht, daut de Har Jesus, de hechsta Enjel, roopt. No
daut no mott Jesus selfst de gaunz huaga Enjel Michael sennen.
¨
¨
Vaaschta von een Haa. De Schreft sajcht: “Michael un sie¨
¨
ne Enjel kjriejden jaajen dan Droak un siene Enjel” (Openboa¨
¨
runk 12:7). Michael es aulsoo de Vaaschta von een grootet Haa
true Enjel. Dautselwje woat en de Openboarunk uk von Jesus
¨
jesajcht (Openboarunk 19:14-16). De Apostel Paulus rat uk von
¨
dan Harn “Jesus met siene jewaultje Enjel” (2. Tessalonicha
¨
1:7). En de Schreft rat daut aulsoo von Michael un “siene En¨
jel” uk von Jesus un “siene Enjel” (Mataus 13:41; 16:27; 24:31;
1. Petrus 3:22). Oba daut sajcht noanich, daut daut em Himmel
twee veschiedne Armeeen von true Enjel jeft, soo aus wudd een
¨
Haa von Michael jeleit woaren un daut aundre von Jesus. Doa¨
waajen kjenn wie sajen, daut Michael de Nomen sennen mott,
waut Jesus em Himmel haft.1
¨
1 En daut 2. Buak von Einsichten uber die Heilige Schrift jeit opp de
¨
¨
¨
Sieden 351-352 mea doarawa notolasen, daut met Michael Gott sien San
jemeent es. Daut es bie Jehova siene Zeijen to haben.
Waut es “daut groote Babel”?
¨
¨
¨
EN DE Openboarunk es val en Jlikjnisen jeschrawen. Daut rat
¨
doa biejlikj von eene Fru, waut eene Hua es. Opp dee aa Stiern
¨
¨
steit jeschrawen: “Daut groote Babel”. Dee sett aun vale Wotasch, waut Maussen von Menschen un Velkja bedieden (Open¨
boarunk 17:1, 5, 15). Soo aus daut hia beschrawen es, kaun daut
220
groote Babel nich opp iernst eene Fru sennen. Daut es gaunz
¨
kloa een Jlikjnis. Waut stalt dise Hua dan vaa?
En Openboarunk 17:18 woat jesajcht, daut dise Fru “de groo¨
te Staut [es], dee awa aule Kjennichs opp de Ieed harscht.” Daut
Wuat “Staut” diet doano han, daut sikj daut om eene Grupp
Menschen haundelt, waut toopschaufen. Dise groote Staut haft
¨
Jewault awa de “Kjennichs opp de Ieed”; dee mott aulsoo eene
¨
¨
stoakje Macht vaastalen, waut awa de gaunze Welt waut to sajen
haft. Eena wudd kjennen sajen, dee Staut es soo aus een Rikj,
waut de Welt beharscht. De Openboarunk jeft auntovestonen,
daut sikj daut doabie om de Relijionen haundelt. See wie ons
daut mol no.
Daut jeft dree Sachen, waut Macht uteewen enne Welt: de
Rejierungen, de Haundel un de Relijionen. Daut groote Ba¨
bel kaun nich eene polietische Macht ooda Rejierunk vaastalen,
wiels de Schreft sajcht, daut “de Kjennichs opp de Ieed”, aulsoo
de Rejierungen, met dee “jehuat haben”. Daut dee toop jehuat
haben, bediet, daut dise Fru met de polietische Harscha foaken
¨
eenen Bunt jemoakt haft. Doawaajen woat dee uk “de groote
Hua” jenant (Openboarunk 17:1-2; Jakobus 4:4).
¨
¨
Dise Fru kaun uk nich de Haundelswelt vaastalen, waajen de
“Haundelslied opp de Ieed” woaren roaren, wan de Fru ieescht
¨
venicht woat. Doa steit jeschrawen, daut de Kjennichs un de
Haundelslied dan woaren “wiet auf stonen” un opptoo no daut
groote Babel kjikjen (Openboarunk 18:3, 9-10, 15-17). Daut
wiest, daut daut groote Babel nich de Rejierungen uk nich de
¨
Haundelswelt vaastalt, oba de Relijionen.
¨
Daut jeft noch mea Bewies doafaa, daut met daut groote Babel de Relijionen jemeent sent. De Schreft sajcht, daut daut aule
Velkja derch “Zaubarie” veleit (Openboarunk 18:23). Zaubarie
haft emma met Relijion un met de beese Jeista to doonen un
¨
doawaajen es daut nich toom wundren, daut daut groote Babel
en de Schreft “eene Behusunk fa de beese Jeista” jenant woat
(Openboarunk 18:2; 5. Mose 18:10-12). Daut groote Babel ve¨
folcht “Profeeten un heilje” un bekjamft soo dan woaren Gloo¨
wen (Openboarunk 18:24). Daut es soo vehaust jaajen de woare
Relijion, daut daut Menschen om Jesus sient haulwen grausom
vefolcht un soogoa dootmoakt (Openboarunk 17:6). De Fru,
221
waut daut groote Babel jenant woat, mott aulsoo aule faulsche
¨
Gloowes toop vaastalen, un doa sent aule Relijionen met en,
¨
waut sikj jaajen Jehova Gott stalen.
Es Jesus em Dezamba jebuaren?
EN DE Schreft sajcht daut nich, aun woonen Dach Jesus jebuaren es, oba dee jeft auntovestonen, daut daut nich em Dezamba
wia.
Woo kjenn wie daut weeten? Een Hanwies es daut Wada en
Betlehem, en de Staut, wua Jesus jebuaren es. En de judische
Moonat Kislew (tweschen Nowamba un Dezamba) wia daut kolt
¨
¨
un raajnisch. De naakjste Moonat wia Tebet (tweschen Dezamba un Jaunewoa). Dit wia de kolste Moonat em Joa un eenjemol
¨
deed daut doa soogoa schnieen. Waut sajcht de Schreft awa daut
¨
Wada en de Omjaajent von Betlehem?
¨
Von dan Bibelschriewa Esra weet wie, daut de Moonat
¨
Kislew auljemeen kolt un raajnisch wia. Esra schreef: “Dan
En dee Nacht, aus Jesus jebuaren
wort, wieren Schophoads met
¨
aare Schop oppe Stap
222
vesaumelden sikj aule Mana . . . en Jerusalem. Daut wia aum
20. Dach en de 9. Moonat [Kislew]. Un daut Volkj saut aula opp
¨
¨
¨
dam Plauz ver daut Gotteshus, un zettad . . . waajen dan stree¨
¨
menden Raajen.” De Menschen, waut doa wieren, saden: “Daut
¨
raajent; hia jeit nich buten to stonen” (Esra 10:9, 13; Jere¨
¨
mia 36:22). Doawaajen wullen de Schophoads en dise Jaajent
¨
em Dezamba uk nich met aare Schop de Nacht oppe Stap bliewen.
Oba de Schreft sajcht, daut en dee Nacht, aus Jesus jebuaren
¨
wort, de Schophoads met aare Schop oppe Stap wieren. En daut
¨
¨
Lukasevangelium kjenn wie nolasen: “En dee Jaajent [dicht bie
Betlehem] wieren en dee Nacht Schophoad opp de Stap un
¨
¨
¨
woakten awa aare Haad” (Lukas 2:8-12). Dee wieren doa nich
¨
bloos awa Dach, dee bleewen doa soogoa Nacht. Wudden de
¨
Schophoads daut jedonen haben, wan daut wia koldet un raajnischet Wada jewast, soo aus daut doa em Dezamba jeweenlich
¨
wia? Na, secha nich. Daut wiest, daut Jesus nich em Dezamba jebuaren es.1
De Schreft sajcht krakjt, wanea Jesus storf, oba nich, wanea
¨
dee jebuaren es. Daut es soo, aus de Kjennich Salomo mol sad:
¨
“Goot aunjeseenen sennen es bata aus scheene Saulw; de Dach,
¨
wan eena stoaft, es bata aus de Dach wan eena jebuaren es” (Lie¨
¨
ra 7:1). Doawaajen jroz steit en de Schreft val von Jesus sienen
¨
¨
Deenst un dan sienen Doot jeschrawen, oba mau weinich doavon, wanea dee jebuaren es.
1 En daut Buak Unterredungen anhand der Schriften opp de Sieden
¨
¨
153-156 jeit noch mea doarawa notolasen. Daut es bie Jehova siene Zeijen to haben.
Sell wie Heljedoag hoolen?
¨
VALE Heljedoag, waut vondoag Mood sent, komen nich ut de
¨
Schreft. Von wua komen dee dan? En Bibliotakjen jeft daut
Bieekja, wua eena sikj daut unjastonen kaun. Well wie mol see¨
nen, von wua eenje bekaunde Heljedoag haakomen.
Aunhank
223
¨
Oostren. En een Buak es to lasen:
“En daut Niee Tasta¨
¨
ment es noanich wua jeschrawen, daut doa waa Oostren jefieet
haft” (The Encyclopædia Britannica). Woo haft daut dan met
Oostren aunjefongen? Daut funk bie de Heiden aun. Uk wan
¨
¨
vale sajen, daut see dan Dach Jesus sien Oppstonen vom Doot
¨
fieren, es doch bie Oostren valet Mood, waut nich christlich
¨
es. Biejlikj de Oostahos. “Daut met dan Hos kjemt von de Hei¨
den haa un dee wia aul emma een Tieekjen fa Fruchtboakjeit”,
heet daut en een aundret Buak (The Catholic Encyclopedia).
Niejoa. Woo un wanea Niejoa jefieet woat, es nich en aule
¨
Lenda awareen. En een Buak schrift daut: “De reemischa Har¨
scha Julius Casar fieed daut aune 46 v. o. T. soo en, daut Nie¨
¨
joa dan 1. Jaunewoa jefieet sull. Krakjt dan Dach veieeden de
¨
¨
Reema dan Gott Janus. Daut wia de Aufgott fa Daaren un Puaten un fa waut nieet aunfangen. De Moonat Jaunewoa wort no
¨
¨
dan jenant. Janus haud twee Jesechta, eent kjikjt no vaaren un
eent kjikjt no hinjen” (The World Book Encyclopedia). Niejoa
¨
fieren kjemt aulsoo von de Heiden haa.
¨
¨
Halloween. En een Buak kjenn wie lasen:
“Valet, waut bie
¨
Halloween Mood es, kjemt von doa haa, waut aul bie de keltische Priesta ver Jesus siene Tiet Mood wia. De Kelten hau¨
den Fasten fa twee besonda wichtje Jetta, fa dan Sonnengott
¨
¨
un fa dan Gott fa de Doodes . . . Dan Gott fa de Doodes sien
¨
Heljedach wia de 1. Nowamba un krakjt dan Dach funk bie
de Kelten daut niee Joa aun. Dit Fast fa de Doodes wort soo
bie langsom von de Christen aunjenomen” (The Encyclopedia
Americana).
Aundre Heljedoag. Wie kjennen hia nich von aule Helje¨
doag raden, waut daut enne Welt jeft. Oba eent es kloa:
Soone Heljedoag, wua Menschen ooda Organisazionen veieet woaren, jleicht Jehova nuscht (Jeremia 17:5-7; Aposteljeschicht 10:25-26). Gott es daut nich eefach endoont, von
¨
wua Heljedoag haakomen (Jesaja 52:11; Openboarunk 18:4).
¨
De Schreftstaden, waut en dit Buak en daut 16. Kapitel sent ut¨
jelajcht, halpen die uk vestonen, woo Gott awa daut metmoaken bie Heljedoag denkjt, waut nich met Relijion to doonen haben.
Wurscht du jieren mea weeten wellen?
Opp www.jw.org/pdt kaust du Jehova siene Zeijen oppsieekjen.

WAUT LIEET DE SCHREFT werkjlich?

Transcrição

Documentos relacionados

Elisha Man of Miracles LGerman

The First Easter LGerman

Elisha Man of Miracles LGerman CB6

in PDF - bij` De Vieze Gasten