Niezbędnik Studenta-ki i Nauczyciela

Transcrição

NIEZBĘDNIK DLA STUDENTÓW
ODBYWAJĄCYCH PRAKTYKI
Opracowanie
prof. dr hab. Barbara Sadownik
Spis treści
I. REGULACJE PRAWNE
1. Program praktyk pedagogicznych w Instytucie Germanistyki UMCS…….......................3
2. Kryteria oceny praktyk……………………………………………………………………...9
3. Wykaz podstawowych regulacji prawa oświatowego stanowiących podstawę pracy
nauczyciela……………………………………………………………………………………..14
4. Wykaz wewnątrzszkolnych dokumentów regulujących pracę nauczyciela…………….15
5. Zasady oceniania i klasyfikowania uczniów……………………………………………....15
II. PORTFOLIO STUDENTA-PRAKTYKANTA
1. Plan praktyk…………………………………………………………..……………………19
2. Harmonogram praktyk……………………………………………………………………21
3. Kontrakt z nauczycielem-opiekunem……………………………………………………..23
4. Harmonogram spotkań praktykanta z nauczycielem-opiekunem………………………26
5. Wzory konspektów………………………………………………………………………....26
6. Arkusze obserwacji lekcji języka niemieckiego..................................................................44
7. Arkusz rozmowy pohospitacyjnej…………………………………………………………57
8. Arkusze ewaluacyjne……………………………………………………………………….58
9. Ankiety dla uczniów „Nauczyciel w oczach ucznia”……………………………………..61
10. Wzór sprawozdania z praktyki…………………………………………………...………67
III. INFORMACJE PRAKTYCZNE
1. Zakres obowiązków nauczyciela (przykładowy szkic)……………………………….......68
2. Jak uniknąć najczęstszych błędów w praktyce edukacyjnej………………………….....69
3. Poziomy umiejętności językowych wg wytycznych Rady Europy…………………........69
4. Lista przydatnych stron internetowych…………………………………………………..69
5. Lista podręczników…………………………………………………………………….......72
6. Stereotypy płciowe……………………………………………………………………….....76
1. PROGRAM PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH W INSTYTUCIE
GERMANISTYKI UMCS1
§1
Obowiązek odbycia praktyk pedagogicznych wynika z §2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 12 marca 2009r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających
wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400),
a jej przebieg z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004r. w
sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 207, poz. 2110).
§2
1. Celem praktyk pedagogicznych jest nabycie i rozwinięcie umiejętności zawodowych
(nauczycielskich), a w szczególności:
1) wykorzystanie i konfrontacja wiedzy zdobytej w czasie studiów z rzeczywistością
(zastosowanie wiedzy pedagogicznej i metodycznej w praktyce poprzez samodzielne
prowadzenie zajęć lekcyjnych (opiekuńczo - wychowawczych),
2) poznanie organizacji pracy różnych typów szkół,
3) nabycie umiejętności planowania, obserwacji, prowadzenia i dokumentowania zajęć,
4) nabycie umiejętności spostrzegania faktów pedagogicznych, właściwej ich analizy i
interpretacji,
5) kształtowania właściwego stosunku do ucznia, wychowanka oraz obowiązków związanych z
wykonywaniem zawodu nauczyciela,
6) kształtowania twórczej i poszukującej postawy nauczyciela,
7) kształtowania dyscypliny i odpowiedzialności za wykonywaną pracę,
8) nabycie umiejętności analizowania własnej pracy i jej efektów oraz pracy uczniów.
1
Nowy program praktyk pedagogicznych opracowany w wyniku konsultacji z nauczycielami/-kami z udziałem
ekspertów w ramach projektu "www.praktyki.wh.umcs"- Przygotowanie i realizacja nowego programu praktyk
pedagogicznych na Wydziale Humanistycznym UMCS.
§3
Założenia i organizacja praktyk pedagogicznych
1. Studenta studiów I stopnia obowiązują praktyki w wymiarze ogółem 158 godzin według
następującego harmonogramu:
1) Praktyka ogólnopedagogiczna grupowa i ciągła w trakcie pierwszego roku akademickiego (II
semestr, 2 grupy; ciągła dwutygodniowa po II semestrze) w wymiarze 2 x 2 grupy +36 godzin.
2) Praktyka metodyczna specjalności nauczycielskiej (ogółem 120 godzin):
a) grupowa praktyka śródroczna w trakcie drugiego roku akademickiego, (III semestr, 2
grupy) w wymiarze 30 godzin w tym:
- 20 godz. hospitacji,
- 10 godz. lekcji próbnych studenta, zarejestrowanych na wideofilmie, następnie
prezentowanych i analizowanych na uczelni w ramach ćwiczeń z glottodydaktyki;
b) praktyka ciągła po 4 semestrze od 15 września do 31 października w wymiarze 90
godzin, w tym:
- 20 godz. hospitacji lekcji prowadzonych przez nauczyciela-opiekuna praktyk;
- 70 godz. lekcji samodzielnie prowadzonych przez praktykanta.
ORGANIZACJA PRAKTYK DLA STUDIÓW I STOPNIA
Rok
studiów
Nazwa praktyki
Liczba
studentów
Wymiar
godzinowy
Termin
I
praktyka
ogólnopedagogiczna
(śródroczna grupowa i
ciągła)
praktyka nauczycielska
(grupowa, śródroczna)
(ciągła)
30
2+36
II semestr i
po II
semestrze
30
30
III semestr
wg listy szkół
30
90
po IV
semestrze
wg listy szkół
II
III
Miejsca
realizacji
praktyki
wg listy szkół
2. Studenta studiów II stopnia obowiązuje praktyka metodyczna specjalności nauczycielskiej w
wymiarze ogółem 30 godzin realizowana w ciągu 2 tygodni po 2 semestrze.
ORGANIZACJA PRAKTYK DLA STUDIÓW II STOPNIA
Rok
studiów
Nazwa praktyki
Liczba
studentów
Wymiar
godzinowy
Termin
II
(ciągła)
30
30
po II
semestrze
Miejsca
realizacji
praktyki
wg listy szkół
3. Praktykami pedagogicznymi objęci są wszyscy studenci specjalności nauczycielskiej, również
osoby pracujące jako nauczyciele.
4. Przed rozpoczęciem praktyki student zobowiązany jest do uzyskania zgody nauczyciela-opiekuna
i akceptacji dyrektora szkoły, którą przekazuje do Dziekanatu Wydziału Humanistycznego UMCS.
5. Praktyką studenta w szkole kieruje opiekun-nauczyciel języka niemieckiego. Opiekunem praktyk
może być nauczyciel podsiadający uprawnienia do nauczania języka niemieckiego ze stopniem
awansu zawodowego co najmniej nauczyciela mianowanego.
6. Uczelnia wystawia studentom skierowanie na praktyki.
7. Po dopełnieniu formalności (uzyskanie zgody nauczyciela i dyrektora szkoły) student
zobowiązany jest do zgłoszenia się w tygodniu poprzedzającym praktykę do nauczyciela-opiekuna,
celem uzyskania informacji na temat typu realizowanej postawy programowej, specyfiki szkoły,
klas itp.
8. Nauczyciel-opiekun ustala ze studentem szczegółowy plan zajęć zgodny z programem praktyk.
Plan zajęć student jest zobowiązany opiekunowi praktyki z ramienia UMCS w ciągu trzech dni od
rozpoczęcia praktyki. O wszelkich zmianach planu powinien niezwłocznie informować opiekuna
praktyki.
9. Lekcje próbne powinny być przygotowane samodzielnie, skonsultowane z nauczycielem
prowadzącym i oparte na szczegółowym konspekcie. Temat lekcji i związany z nim zakres
materiału student powinien znać na co najmniej trzy dni przed jej prowadzeniem. Szczegółowy
konspekt lekcji powinien być opracowany według określonego wzoru.
10. Przygotowany przez studenta konspekt nauczyciel-opiekun omawia i zatwierdza najpóźniej w
dniu poprzedzającym zajęcia. Dopiero po zatwierdzeniu konspektu student może być dopuszczony
do prowadzenia lekcji. Nauczyciel wpisuje na konspekcie swoją akceptację. Brak zatwierdzonego
konspektu powoduje niezaliczenie lekcji.
11. Niezaliczenie praktyki następuje w przypadku:
1) samowolnej zmiany szkoły lub nauczyciela-opiekuna,
2) braku zatwierdzenia scenariusza przez nauczyciela,
3) nieterminowego dostarczenia planu opiekunowi praktyk z ramienia UMCS,
4) niepowiadomienia o zmianie planu
5) samowolnego skrócenia czasu praktyki.
12. Po przeprowadzonych lekcjach (każdego dnia) nauczyciel-opiekun omawia je ze studentem.
Przy ocenianiu lekcji powinny zostać uwzględnione następujące kryteria:
1) przygotowanie językowe studenta
2) przygotowanie metodyczne
3) organizacja pracy na lekcji (realizacja celów oraz umiejętność przekazywania wiedzy).
13. Zaleca się, aby w ciągu praktyki student przeprowadził cykl lekcji w jednej klasie zakończony
sprawdzianem oraz prowadził lekcje w klasach na różnych poziomach nauczania i na różne tematy.
14. Student powinien w czasie odbywania praktyki wykorzystywać możliwie szeroką gamę
środków dydaktycznych i brać udział w sprawdzaniu prac domowych i sprawdzianów z próbą ich
oceny.
15. W czasie praktyki student podlega obowiązującej w szkole dyscyplinie pracy. Cechować go
powinna solidność i sumienność względem powierzonych obowiązków oraz kultura osobista.
§4
1. W ramach praktyk pedagogicznych studenci realizują następujące części:
1) hospitacyjną, polegającą na obserwowaniu zajęć:
a) opiekuna praktyk,
b) innych nauczycieli wskazanych przez opiekuna praktyk,
2) dydaktyczną, w trakcie której:
a) przeprowadzają lekcje samodzielnie lub wspólnie z opiekunem praktyk bądź
nauczycielem przez niego wskazanym,
b) samodzielnie przygotowują do każdej lekcji konspekt,
c) samodzielnie przygotowują pomoce dydaktyczne niezbędne do przeprowadzenia danej
lekcji.
3) organizacyjną, podczas której student powinien:
a) poznać organizację szkoły, tzn. specjalizację klas, plan zajęć itp.,
b) poznać system oceniania uczniów,
c) poznać obowiązujące w szkole przepisy BHP,
d) poznać plan pracy szkoły na określony rok szkolny,
e) poznać obowiązujący statut szkoły,
f) poznać dydaktyczno – wynikowy plan nauczania (godzin prowadzonych), które będzie
realizował,
g) poznać problematykę systemu zarządzania w szkole, zasięgając opinii na ten temat u
osób kompetentnych, tzn. dyrekcji szkoły bądź osób przez nią wskazanych,
h) sprawować opiekę nad uczniem zdolnym, tzn. przeprowadzać rozmowy edukacyjne,
rozmawiać z przełożonym o osiągnięciach podopiecznego w nauce, przygotowywać
ucznia do olimpiady itp.,
i) sprawować opiekę nad uczniem słabym, tzn. przeprowadzać rozmowy edukacyjne,
pomagać w nauce z przedmiotów, z którymi podopieczny sobie nie radzi, pomagać w
uzupełnianiu braków edukacyjnych, obserwować postępy w nauce, rozmawiać z
pedagogiem szkolnym, rozmawiać z nauczycielami przedmiotów, z którymi uczeń ma
problemy w nauce, itp.,
j) sprawować opiekę nad uczniem niepełnosprawnym, tzn. przeprowadzać rozmowy
edukacyjne, organizować zajęcia indywidualne, często poza placówką szkolną,
konsultować się z pedagogiem i psychologiem szkolnym itp.,
k) poznać organizację praktyk zawodowych uczniów,
l) konsultować się z nauczycielem – opiekunem praktyk w sprawie lekcji, tzn. konsultować
się odnośnie doboru celów lekcji, zastosowania odpowiednio dobranych metod
nauczania, pomocy i środków dydaktycznych, całego toku lekcji, merytorycznego
przygotowania do lekcji itp.,
m) poznać sposób prawidłowego uzupełniania dziennika lekcyjnego poprzez konsultacje z
nauczycielem,
n) przygotowywać się do zajęć lekcyjnych poprzez korzystanie z czytelni, biblioteki,
Internetu, analizę filmu przygotowywanego do lekcji itp.,
o) wykonywać pomoce dydaktyczne do zajęć lekcyjnych, tzn. przygotowywać niezbędne
foliogramy, plansze, testy, teksty do analizy, prezentacje multimedialne itp.,
p) brać udział w zajęciach pozalekcyjnych na terenie szkoły, m. in. w rozmaitych kołach
zainteresowań,
q) za zgodą dyrektora szkoły brać udział w radach pedagogicznych,
r) przeprowadzić rozmowę z personelem medycznym szkoły, np. konsultacje z higienistką
szkolną,
s) pełnić dyżury na przerwach w szkole, tzn. opiekun bądź dyrekcja ma prawo prosić o
pełnienie dyżuru podczas przerw w szkole.
§5
1. Obowiązki nauczyciela-opiekuna praktyk w stosunku do praktykanta obejmują:
1) zapoznanie praktykanta z zasadami funkcjonowania szkoły, procedurami i regulacjami
prawnymi, włączając w to procedury dotyczące nagłych wypadków,
2) ustalenie wraz z praktykantem planu praktyki, omówienie wzajemnych oczekiwań,
3) przedstawienie praktykanta gronu pedagogicznemu, pokazanie całego zaplecza szkoły,
zapoznanie z dokumentacja szkoły,
4) przedstawienie praktykanta klasie, podkreślenie jego uprawnień i kompetencji
nauczycielskich,
5) ułatwienie studentowi startu zawodowego na praktykach, poprzez zapoznanie go
z programem, podręcznikiem, obudową dydaktyczną (w tym z poradnikiem dla
nauczyciela),
6) stopniowe wprowadzanie w prace nauczyciela i branie odpowiedzialności za wszystkie
aspekty nauczania, jak również obowiązki pozalekcyjne,
7) częsta obserwacja praktykanta i udzielanie informacji zwrotnych dotyczących silnych i
słabych stron praktykanta,
8) udostępnienie praktykantowi informacji o uczniach z zachowaniem poufności tych danych,
9) służenie radami dotyczącymi aspektów wychowawczych pracy z uczniami,
10) stworzenie okazji do obserwowania i omawiania działań edukacyjno-wychowawczych,
11) umożliwienie kontaktu z innymi pracownikami szkoły (pedagog, psycholog, stażyści, udział
w posiedzeniu rady pedagogicznej) oraz rodzicami uczniów (udział w zebraniu rodziców,
posiedzeniu rady szkoły),
12) zachęcanie praktykanta do zadawania pytań i szukania rozwiązań napotykanych problemów.
2. Obowiązki nauczyciela-opiekuna w stosunku do opiekuna dydaktycznego z ramienia UMCS
obejmują:
1) podsumowanie pracy studenta na praktykach pedagogicznych i dokonanie jej oceny,
2) natychmiastowe komunikowanie się z opiekunem dydaktycznym z ramienia Uczelni w razie
problemów, związanych z organizacja praktyk pedagogicznych lub zachowaniem
praktykanta.
§6
1. Po zakończeniu praktyki kierownictwo szkoły poświadcza odbycie praktyki przez studenta.
2. W czasie praktyki student zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji praktyki
pedagogicznej, tzw. portfolio praktykanta, w której powinien zamieścić:
1) harmonogram praktyki,
2) kontrakt z nauczycielem-opiekunem
3) harmonogram spotkań z opiekunem
4) 10-20
poprawnie
merytorycznie
przygotowanych
konspektów
samodzielnie
przeprowadzonych lekcji, których realizacja została potwierdzona podpisem nauczycielaopiekuna, wraz z kserokopiami materiałów z podręcznika, materiałami dydaktycznymi,
testami oraz kartami rozmowy pohospitacyjnej,
5) 10 arkuszy obserwacji lekcji podpisanych przez opiekuna,
6) wypełniony arkusz ewaluacyjny
7) sprawozdanie z praktyki – według wzorca.
3. Przedłożenie w/w dokumentacji jest warunkiem uzyskania zaliczenia praktyki.
2. KRYTERIA OCENY PRAKTYK
W ocenie studentów-praktykantów uwzględnia się następujące aspekty:
1. Poziom kompetencji glottodydaktycznej studenta-praktykanta
2. Znajomość języka niemieckiego, tj. poziom kompetencji lingwistycznej: fonetycznej,
morfosyntaktycznej i leksykalnej studenta-praktykanta
3. Poziom kompetencji komunikatywnej i kulturowej studenta-praktykanta
Ad. 1. Kompetencja glottodydaktyczna studenta-praktykanta rozumiana jest jako:
(a) umiejętność przygotowania i organizacji pracy na lekcji (realizacja celów, adekwatność
metod i technik nauczania, umiejętne wykorzystanie czasu lekcji, etc.)
(b) umiejętność hierarchizacji sprawności językowych, związanej z zasobem środków
językowych, którego wymaga praca nad daną sprawnością, jak też z czasem lekcyjnym
poświęcanym na pracę nad poszczególnymi sprawnościami
(c) umiejętność uwzględnienia różnic między zakresem materiału dla rozwoju sprawności
receptywnych i produktywnych ucznia, przy jednoczesnym ukierunkowaniu lekcji języka
niemieckiego na sprawności związane z językiem mówionym
(d) umiejętność analizowania pracy własnej i jej efektów oraz pracy uczniów (stosowanie
różnorodnych form kontroli i oceny stopnia opanowania materiału językowego przez
uczniów).
W sposób szczególny należy w związku z tym ocenić:
(1) przygotowanie do lekcji,
(2) prowadzenie lekcji,
(3) relacje: nauczyciel – klasa – uczeń
W zakresie przygotowania do lekcji ocenia się między innymi solidność i zaangażowanie
praktykanta w precyzyjne przygotowanie konspektu lekcji i materiałów pomocniczych. Zwraca się
również uwagę na poprawność sformułowanych celów, ich zgodność z planem nauczania oraz
możliwość realizacji w obrębie danej jednostki lekcyjnej i w odniesieniu do poziomu językowego
uczniów, strukturę przygotowanej lekcji, adekwatność doboru materiału ćwiczeniowego, jego
rozłożenie w czasie, na umiejętność korzystania z podręcznika i innych pomocy dydaktycznych,
odpowiednią selekcję tekstów i aktywności komunikacyjnych ucznia, w tym ich zróżnicowanie w
zależności od indywidualnych możliwości poszczególnych uczniów, oraz na stosowanie własnych
pomysłów przez praktykanta.
W zakresie prowadzenia lekcji zwraca się uwagę na szereg czynników, takich jak: umiejętność
realizowania przez praktykanta postawionych sobie celów, dynamikę lekcji, zachowanie proporcji
czasowych między poszczególnymi fazami lekcji i ich czytelność dla uczniów, optymalne
wykorzystanie czasu lekcji, sposoby motywowania uczniów do czynnego udziału w lekcji,
różnorodność form wprowadzania i utrwalania materiału językowego (gesty, mimika, obrazki,
rysunki itp.), sposób poprawiania błędów (w tym stwarzanie sytuacji, w których uczniowie mogą
samodzielnie skorygować swoje błędy), i podawanie informacji zwrotnej, stosowanie różnych form
pracy (np. praca w grupach, parach, indywidualna, projekty, itp.) i poprawność ich organizacji
(zwłaszcza pracy w grupach), odpowiedni dobór materiału ćwiczeniowego, zróżnicowanie tempa
pracy i stopnia trudności ćwiczeń, samodzielne opracowanie strategii i technik nauczania. Ważne
jest również zapoznanie uczniów z celami lekcji, zachowanie ciągłości w prezentacji materiału,
jasność tłumaczenia poszczególnych zagadnień i precyzyjność poleceń. Niezwykle ważne jest
używanie języka niemieckiego jako języka komunikacji.
W zakresie relacji: nauczyciel – klasa – uczeń zwraca się uwagę na umiejętności interakcyjne tj.
na sposób kontaktowania się z uczniami, m.in. na przyjazny stosunek praktykanta do uczniów i
umiejętność wczucia się w sytuację, w jakiej znajdują się uczniowie, na ciepły kontakt z uczniami,
otwartość i uprzejmość praktykanta w kontaktach z uczniami, chęć niesienia pomocy. Ważna jest
„elastyczność” w czasie prowadzenia lekcji, tj. odpowiednia reakcja w zaistniałych sytuacjach (np.
stawianie pytań pomocniczych), jak też lojalność i dyskrecja w odniesieniu do prywatnych
i rodzinnych spraw ucznia. Dobrze jest, aby praktykant informował o celu wykonywanych zadań,
dawał uczniom możliwość zadawania pytań, samodzielnego poszukiwania i rozwiązywania
problemów,
a
pytania
formułował
w
sposób
otwarty.
Na
uwagę
zasługuje
sposób
oceniania/nagradzania uczniów, jasność kryteriów oceny i konsekwentne ich stosowanie,
stwarzanie sytuacji, w których uczniowie mogą wykazać się swoimi umiejętnościami, jak również
znajomość technik dyscyplinujących klasę i umiejętność ich stosowania. Dla prawidłowych relacji
z klasą niezbędne jest też jasne określenie stawianych uczniom wymagań i konsekwencja w ich
egzekwowaniu, precyzyjne sformułowanie zasad pracy na lekcji i natychmiastowe reagowanie w
przypadku ich naruszenia.
Ad. 2. Przy ocenianiu stopnia znajomości języka niemieckiego powinny zostać uwzględnione
następujące kryteria dotyczące poziomu opanowania kompetencji formalno-gramatycznej przez
studenta-praktykanta: na płaszczyźnie morfosyntaktycznej złożoność form czasownikowych i
struktur zdaniowych, na płaszczyźnie leksykalno-semantycznej bogactwo stosowanego słownictwa,
na płaszczyźnie fonetyczno-fonologicznej prawidłowa realizacja fonemów języka niemieckiego,
bez zniekształceń w obrębie cech dystynktywnych, prawidłowość akcentu wyrazowego i
zdaniowego oraz intonacji. Należy zwrócić uwagę na umiejętność formułowania wypowiedzi
fonetycznie i gramatycznie poprawnych, przy czym ocenie powinna podlegać zarówno poprawność,
jak i płynność obcojęzycznych wypowiedzi praktykanta, prawidłowy zapis w dzienniku i na tablicy
oraz stosunek wypowiedzi w języku obcym do wypowiedzi w języku polskim. Pod uwagę należy
wziąć również swobodę udzielania odpowiedzi na pytania uczniów.
Ad. 3. Kompetencja komunikacyjna studenta-praktykanta, rozumiana jest jako umiejętność
efektywnego komunikowania zamierzonych treści zgodnie z wymogami sytuacji. Przy ocenie
kompetencji komunikacyjnej praktykanta należy wziąć pod uwagę indywidualny styl przekazu,
zgodność wyrażanych opinii i sądów z faktami; sposób i umiejętności wykorzystania
niewerbalnych środków komunikacyjnych (tempo mowy, barwa głosu, mimika, wyraz twarzy,
gesty); respektowanie wiedzy o uczniach, ich właściwościach osobowościowo-poznawczych i
potrzebach; nastawienie praktykanta do aktualnie przebiegającej interakcji, motywacje do
uczestnictwa i do oceny wydarzeń poprzedzających interakcję i sposoby nawiązywania do tych
wydarzeń; komunikatywność praktykanta i jego wiedza o kulturze porozumiewania się, sposoby
nawiązywania kontaktu i style kierowania przebiegiem procesów komunikowania; kultura
językowa praktykanta, jego wiedza ogólna o świecie.
Kompetencja kulturowa wzgl. interkulturowa studenta-praktykanta jest definiowana jako
umiejętność pracy z tekstami literackimi, jak też zdolność przekazywania wiedzy o języku
niemieckim i kulturze obszaru niemieckojęzycznego, etc. Przy ocenie poziomu opanowania
powyższych kompetencji należy zwrócić uwagę na umiejętność dyskursywną studenta/praktykanta,
w tym umiejętność dostosowanie sposobu formułowania przez praktykanta zdań, poleceń oraz
pytań do poziomu językowego uczniów. Ważna jest umiejętność aktywnego włączenia uczniów do
uczestnictwa w lekcji poprzez prowokowanie jak największej liczby ich samodzielnych
wypowiedzi, w tym też poprzez kreatywne formy pracy z tekstem literackim. Należy zwrócić
uwagę, czy praktykant korzystał z materiałów autentycznych, w tym różnorodnych materiałów
graficznych, obrazujących realia kraju języka docelowego, a także zwracał uwagę na cechy
narodowo-kulturowe kraju poznawanego języka, reguły zachowania słownego i niewerbalnego w
sytuacjach typowych.
Skala ocen
Ocenę bardzo dobrą winien otrzymać praktykant, który wykazuje się dużym stopniem
oryginalności i kreatywności w przygotowaniu i prowadzeniu lekcji, tzn.: ma zawsze staranie
przygotowany scenariusz zajęć i materiały pomocnicze, w razie potrzeby potrafi wykazać się
elastycznością i dostosować swoje metody uczenia do zaistniałych okoliczności, w doborze
materiału ćwiczeniowego sięga do różnych podręczników i wykazuje bogatą inwencję twórczą.
Praktykant jest wrażliwy na potrzeby uczniów, empatyczny i refleksyjny w działaniu, wprowadza
daleko idącą indywidualizację nauczania, jest lojalny i sprawiedliwy; potrafi rozwijać swój warsztat
pracy i umiejętności pedagogiczne i glottodydaktyczne, potrafi wytworzyć atmosferę obcojęzyczną
na lekcji, a jednocześnie tak dostosować swoje wypowiedzi do poziomu uczniów, aby zostały one
zrozumiane.
Ocenę dobrą powinien otrzymać praktykant, który jest kompetentny, potrafi poprawnie
zaplanować i przeprowadzić zajęcia, zaktywizować większość uczniów, odpowiednio zaadaptować
podręcznik i zastosować materiały pomocnicze, stworzyć na lekcji atmosferę sprzyjającą procesowi
uczenia się i w sposób poprawny używać języka. Praktykant powinien mieć świadomość swoich
zalet i braków.
Ocenę dostateczną powinien otrzymać praktykant, który wykazuje braki w zakresie planowania
i prowadzenia lekcji jak też braki w zakresie kompetencji językowej. Nie zawsze jest należycie
przygotowany (np. brak scenariusza zajęć i wyznaczania sobie wyraźnych celów), nie potrafi
zainteresować uczniów swoją lekcją, stosuje jednolite formy pracy i sztywno trzyma się
podręcznika. Relacje: nauczyciel – klasa – uczeń są zakłócone i wpływają na zahamowania procesu
uczenia się. Praktykant reaguje jednak na rady i sugestie opiekuna oraz stara się je zastosować.
Ocenę niedostateczną winien otrzymać praktykant, który nieumiejętnie planuje i realizuje lekcję,
najczęściej jest do niej nieprzygotowany (brak planu lekcji, dobór materiału ćwiczeniowego jest
przypadkowy i nieprzemyślany, praktykant powiela ciągle te same formy ćwiczeń i prowadzi
najczęściej zajęcia typu frontalnego w oparciu o podręcznik). Znajomość języka niemieckiego jest
niezadowalająca. Treść poleceń jest niezrozumiała dla większości uczniów. Znajomość kultury
obszaru niemieckojęzycznego jest także bardzo słaba. Kontakt praktykanta z uczniami jest
niewłaściwy i ma zasadniczo negatywny wpływ na aktywność i motywację uczniów. Praktykant nie
wykazuje gotowości do poprawy i nie rokuje nadziei na rozwój swoich kompetencji
glottodydaktycznych.
3. WYKAZ PODSTAWOWYCH REGULACJI PRAWA OŚWIATOWEGO
STANOWIĄCYCH PODSTAWĘ PRACY NAUCZYCIELA
1. Ustawa z dnia 7 października 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, Nr
273, poz. 2703, Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141).
2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela (tekst jednolity Dz. U. z 2006r. nr 97, poz.
674).
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie
uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. Nr 260, poz. 2593 z 8 grudnia
2004r. z późn. zm.)
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i
sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562 z późn. zm.)
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 maja 2003 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki
dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej
dokumentacji (Dz. U. z 2003r. Nr 107, poz. 1003).
4. WYKAZ WEWNĄTRZSZKOLNYCH DOKUMENTÓW
REGULUJĄCYCH PRACĘ NAUCZYCIELA
(1). Statut szkoły
(2). Wewnątrzszkolne ocenianie
(3). Szkolny program wychowawczy
(4). Szkolny program profilaktyczny
(5). Kontrakt nauczyciel – uczeń (jeśli istnieje)
(6). Przedmiotowy system oceniania
(7). Przedmiotowe plany dydaktyczne z języka niemieckiego
(8). Indywidualne plany dydaktyczne dla uczniów z orzeczeniami
(9). Plan wychowawcy klasowego
(10). Przepisy BHP i przepisy przeciwpożarowe
(11). Regulaminy pracowni
5. ZASADY OCENIANIA I KLASYFIKOWANIA UCZNIÓW
na podstawie rozporządzenia MEN z dn. 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów
i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562 z późn. zm.):
1. Na początku każdego roku szkolnego informujemy uczniów oraz ich rodziców (prawnych
opiekunów) o:
1) wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych
i rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć
edukacyjnych, wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania;
2) sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów;
3) warunkach i trybie uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej (semestralnej) oceny
klasyfikacyjnej z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych.
2. Będąc wychowawcą klasy na początku każdego roku szkolnego informujemy uczniów oraz ich
rodziców (prawnych opiekunów) o:
1) warunkach i sposobie oraz kryteriach oceniania zachowania;
2) warunkach i trybie uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej
z zachowania;
3) skutkach ustalenia uczniowi nagannej rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania.
3. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów).
4. Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) musimy uzasadnić ustalona ocenę
w sposób określony w statucie szkoły.
5. Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) sprawdzone i ocenione pisemne
prace kontrolne oraz inną dokumentację dotyczącą oceniania ucznia mamy obowiązek udostępnić
do wglądu uczniowi lub jego rodzicom (prawnym opiekunom).
6. Na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej jesteśmy obowiązani dostosować
wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia,
u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się,
uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom.
7. Na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) oraz na podstawie opinii poradni psychologicznopedagogicznej uczeń z wadą słuchu lub z głęboką dysleksja rozwojową może być zwolniony
z nauki drugiego języka obcego. Zwolnienie może dotyczyć części lub całego okresu kształcenia
w danym typie szkoły. W przypadku zwolnienia ucznia z nauki drugiego języka obcego
w dokumentacji przebiegu nauczania zamiast oceny klasyfikacyjnej wpisujemy „zwolniony” lub
„zwolniona”.
8. Przed rocznym (semestralnym) klasyfikacyjnym zebraniem plenarnym rady pedagogicznej
jesteśmy
obowiązani
poinformować
ucznia
i
jego
rodziców
(prawnych
opiekunów)
o przewidywanych dla niego rocznych (semestralnych) ocenach klasyfikacyjnych z zajęć
edukacyjnych, a jeżeli jesteśmy wychowawcami klasy o przewidywanej rocznej ocenie
klasyfikacyjnej z zachowania, w terminie i formie określonych w statucie szkoły.
9. Oceny bieżące i śródroczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych ustala sie według skali
określonej w statucie szkoły.
10. Roczne (semestralne) oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych ustala sie w stopniach według
następującej skali:
1) stopień celujący - 6;
2) stopień bardzo dobry - 5;
3) stopień dobry - 4;
4) stopień dostateczny - 3;
5) stopień dopuszczający - 2;
6) stopień niedostateczny - 1.
11. Oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych nie mają wpływu na ocenę klasyfikacyjną
z zachowania.
12. Roczna ocenę klasyfikacyjną z zachowania ustala się według następującej skali:
1) wzorowe;
2) bardzo dobre;
3) dobre;
4) poprawne;
5) nieodpowiednie;
6) naganne.
13. Rada Pedagogiczna może podjąć uchwałę o niepromowaniu do klasy programowo wyższej lub
nieukończeniu szkoły przez ucznia, któremu w danej szkole co najmniej dwa razy z rzędu ustalono
naganną roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania.
14. Jeżeli w wyniku klasyfikacji śródrocznej (semestralnej) stwierdzono, że poziom osiągnięć
edukacyjnych ucznia uniemożliwi lub utrudni kontynuowanie nauki w klasie programowo wyższej
(semestrze programowo wyższym), szkoła, w miarę możliwości, stwarza uczniowi szanse
uzupełnienia braków.
15. Uczeń może nie być klasyfikowany z jednego, kilku albo wszystkich zajęć edukacyjnych, jeżeli
brak jest podstaw do ustalenia śródrocznej lub rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej
z powodu nieobecności ucznia na zajęciach edukacyjnych przekraczającej połowę czasu
przeznaczonego na te zajęcia w szkolnym planie nauczania.
16. Uczeń nieklasyfikowany z powodu usprawiedliwionej nieobecności może zdawać egzamin
klasyfikacyjny.
17. Na wniosek ucznia nieklasyfikowanego z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności lub
na wniosek jego rodziców (prawnych opiekunów) rada pedagogiczna może wyrazić zgodę
na egzamin klasyfikacyjny.
18. Uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą zgłosić zastrzeżenia do dyrektora szkoły,
jeżeli uznają, że roczna (semestralna) ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena
klasyfikacyjna zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu
ustalania tej oceny. Zastrzeżenia mogą być zgłoszone w terminie 7 dni od dnia zakończenia zajęć
dydaktyczno-wychowawczych.
19. W przypadku stwierdzenia, że roczna (semestralna) ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych
lub roczna ocena klasyfikacyjna z zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa
dotyczącymi trybu ustalania tej oceny, dyrektor szkoły powołuje komisje, która:
1) w przypadku rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych –
przeprowadza sprawdzian wiadomości i umiejętności ucznia, w formie pisemnej i ustnej,
oraz ustala roczna (semestralna) ocenę klasyfikacyjna z danych zajęć edukacyjnych;
2) w przypadku rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania - ustala roczna ocenę klasyfikacyjna
zachowania w drodze głosowania zwykła większością głosów; w przypadku równej liczby
głosów decyduje głos przewodniczącego komisji.
II. PORTFOLIO STUDENTA-PRAKTYKANTA
1. PLAN PRAKTYKI
IMIĘ I NAZWISKO:...................................................................................................................
MIEJSCE PRAKTYKI:................................................................................................................
IMIĘ I NAZWISKO OPIEKUNA:...............................................................................................
Data,
GODZINY
PRACY
OD - DO
1
WYSZCZEGÓLNIENIE ZAJĘĆ
Klasa/ Hospitacja/ Prowadzenie zajęć
PODPIS
OPIEKUNA
2
3
Praktikumsplan
Praktikant: ..............................................................................................................................................
Schule: ...................................................................................................................................................
Anschrift: ..............................................................................................................................................
Betreuer: ................................................................................................................................................
Praktikum vom ................ bis ..................
Zeit
Datum
Stundenzahl
von .... bis.....
Aufgabenbereich
(Beobachtung/
Unterrichtsdurchführung)
Kommentar
2. HARMONOGRAM PRAKTYK
L.p. CZAS PRACY
TYDZIEŃ DZIEŃ
/data oddo/
/godz.
od-do/
ZADANIA ZREALIZOWANE PRZEZ
PRAKTYKANTA
ZALICZENIE
PRAKTYKI
Data i
Data i
podpis
podpis
opiekuna opiekuna
praktyk z praktyk z
ramienia ramienia
instytucji uczelni
Praktikumsablauf
Unternehmen:................................................................................... Praktikum vom ....... bis ..............
Praktikant/in:..........................................................................................................................................
Unterschrift des Betreuers aus dem Institut für Germanistik:................................................................
Woche
2
Tag
Kurzbeschreibung des
Aufgabenbereichs
Evaluation2
Unterschrift
des Betreuers
Was war mein Tagesziel? Habe ich es heute erreicht? Wenn ja, wie? Wenn nein, woran hat es gelegen? Was war
meine heutige Herausforderung? Wie habe ich sie erlebt und bewältigt?
3. KONTRAKT POMIĘDZY PRAKTYKANTEM A OPIEKUNEM PRAKTYK
1. Kontrakt został zawarty w dniu ............................ pomiędzy:
.......................................................... – opiekunem praktyk
a
................................................................... – praktykantem
2. Kontrakt zawarto na okres: od dnia ........................... do dnia ............................. .
3. Miejsce realizacji kontraktu: ............................................................................................................
4. Strony zawierające kontrakt zobowiązują się do działań w zakresie obszarów:
praktyki zawodowej;
kontaktów zawodowych;
ewaluacji działań.
Współpraca dotyczy kompetencji glottodydaktycznych, pedagogicznych, psychospołecznych
i specjalistycznych praktykanta oraz możliwości ich doskonalenia.
5. Zasady wzajemnego komunikowania
Spotkania raz w tygodniu w ustalonym terminie
Praktykant może konsultować pojawiające się problemy na bieżąco
6. Zakres obowiązków praktykanta:
Praktykant powinien:
Uczestniczyć w spotkaniach z opiekunem praktyk
Zapoznać się z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego.
Poznawać zadania i zasady funkcjonowania szkoły.
Rzetelnie przygotowywać się do zajęć
Wypełniać dokumentację przygotowaną przez opiekuna praktyk
Wykorzystywać na zajęciach własne pomysły
Dokonywać analizy i oceny własnej pracy i jej efektów
7. Zakres obowiązków opiekuna praktyk
Opiekun praktyk powinien:
Wprowadzić praktykanta w zasady funkcjonowania szkoły
Zapoznać praktykanta z dokumentacją szkolną
Pomagać w przygotowaniu zajęć
Razem z praktykantem omawiać przeprowadzone zajęcia
Umożliwić praktykantowi obserwowanie zajęć innych nauczycieli
Umożliwić praktykantowi dostęp do szkolnej bazy dydaktycznej
Pomóc w wyborze materiałów i pomocy dydaktycznych
Dzielić się swoim doświadczeniem zawodowym
Udzielać rad w sytuacjach problemowych: dydaktycznych, wychowawczych
8. Zasady i normy:
Nie spóźniamy się.
Umiemy słuchać.
Przestrzegamy terminów.
Uprzedzamy o odwołaniu spotkania bądź zmianie terminu.
Sprawy drobne omawiamy na bieżąco, sprawy większej wagi na konsultacjach.
9. Ustalenia końcowe
Za organizację przebiegu i realizację praktyk odpowiedzialny jest opiekun praktyk.
Opiekun praktyk jest osobą wspomagającą.
Kontrakt obowiązuje obie strony.
Kontrakt można modyfikować w miarę potrzeb, za zgodą obu stron.
Strony zawierające kontrakt zobowiązują się do przestrzegania zawartych w nim ustaleń.
Rozwiązanie umowy następuje z dniem ukończenia praktyk.
Umowa została sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla
każdej ze stron.
........................................................
.........................................................
(podpis opiekuna praktyk)
......................................, dnia ........................
(podpis praktykanta)
4. HARMONOGRAM SPOTKAŃ PRAKTYKANTA Z OPIEKUNEM
PRAKTYK
L.p.
Data
Omawiana tematyka
Podpis
opiekuna
praktyk
5. WZORY KONSPEKTÓW
Der zu Beurteilende legt zuerst eine Lehrskizze nach dem Lehrskizzbogen vor:
Lehrer/in:.......................................................................................Datum:........................................
Klasse:...................................................................................................................................................
Sitzordnung:........................................................................................................................................
Lehrwerk/Materialien:........................................................................................................................
Thema der beobachteten Unterrichtsstunde:.........................................................................................
Zielsetzungen: Erkenntnisziel/Bildungsziel/Erziehungsziel.................................................................
Globalziel:
Entwicklung oder Förderung der formalen Kompetenz bzw. der funktionalen
Kompetenz (Komunikationskompetenz, Diskurskompetenz)...............................................................
Feinziele:………………………………………………………………………………………………
…............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Sprachlehrmethode: Kognitive (deduktive, induktive, analytisch-induktive) bzw. kommunikative,
pragmatisch-funktionale oder kognitiv-kommunikative Methode, Projektmethode, etc. .............…..
…………………………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………………………….......
Sozialformen bzw. Unterrichtsformen: z.B. Einzelarbeit bzw. Stillarbeit oder Alleinarbeit, Paararbeit bzw.
Partnerarbeit, Gruppenunterricht bzw. Gruppenarbeit, Frontalunterricht bzw. Klassenunterricht oder
Plenum…………………………………………………………………………………………………………..
....…………………………………………………………………………………………………………….
Bemerkungen
zum
Stand,
zur
Zusammensetzung,
zu
räumlichen
Gegebenheiten:......................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Der Beobachtungsbogen dient für Notizen der Beurteiler während des Unterrichtsverlaufs. Hier
sollen konkrete Angaben über die einzelnen Lehr- und Lernphasen gemacht werden, z.B.:
Vorbereitungsphase
bzw.
die
Eröffnungsphase:
Stundeneröffnung
(Begrüßungssequenzen) und Thematisierung (Ankündigung, Planmitteilung: Das Thema
der Stunde wird den Schülern mitgeteilt. Die Erwartungen der Schüler werden auf den
thematischen Schwerpunkt gerichtet;
1) Die
2) Die Präsentation des Stoffes. Darbietung der neuen Inhalte und Fokussierung der
Aufmerksamkeit durch Aufgaben; Organisation der Schülertätigkeiten, Strukturierung;
3) Acquisitionsphase. Sprachaufnahme durch Lernenden, Sicherung des Verstandenen;
4) Die Verarbeitungsphase (Bearbeitungs- und Bewusstmachungsphase), Vertiefung;
5) Die Übungsphase. Vermittlung und Übung von Redemitteln: Fokussierung und
Isolierung von Redemitteln und Strategien der Kommunikation, Hilfestellung und
Habitualisierung, Ergänzung, Kontrolle, Bewertung;
6) Die Transferphase. Transfer in andere Themen und Situationen (freie
Meinungsäußerung, Anwendung in übertragbaren Simulationen bzw. Realsituationen,
Richtigstellung;
7) Die Evaluationsphase. Ergebnissicherung und Leistungskontrolle, Phasenschließung,
Zusammenfassung;
8) Die Abschlussphase (Stundenschließung:
Verabschiedungssequenz).
Hausaufgaben,
Ausblick,
Auflösung,
Didaktische Maximen
1.
2.
3.
4.
Reflektiere die Bedingungen von Deutschunterricht und mache sie dir bewusst
Stelle für alle Schüler Transparenz her
Praktiziere eine bewusste Methodenvielfalt
Mache die Interaktionsverfahren der Klassengemeinschaft regelmäßig zum
gemeinsamen Thema (Projektorientierter FU: Schüler und Lehrer planen und
organisieren gemeinsam den Sprachlehr- und Sprachlernprozess)
5. Sei offen für ungeplante und unerwartete Interaktionsprozesse
6. Hinterfrage die eigene Beurteilungspraxis (die Beurteilung mündlicher Leistungen im
Unterrichtsdiskurs und die Beurteilung schriftlicher Leistungen).
Unterrichtsablauf bei der Behandlung literarischer Texte im Deutschunterricht
Unterrichtsphasen
Funktionen/ Interaktionen
I. Einführungsphase
Vorarbeit:
Einführung in den
literarischen Text
Motivierung und Zielsetzung,
inhaltliche Einführung: Interesse
wecken (z.B. Bildimpuls,
akustische Impulse: Lied, Sequenz
aus dem Hörspiel, Assoziationen
zu Leitthemen)
II. Rezeptionsphase
Erstrezeption
Kontrolle des
Textverständnisses
Vertiefte Rezeption
III. Reflexionsphase
Gewinnung eines
Gesamteindruckes, das Erfassen
des wesentlichen Inhalts,
erleichtert durch
Orientierungsfragen bzw. –
aufgaben (d.h. Aufgaben zum
Erfassen der Handlungs-,
Geschehens- und Diskursstruktur:
Unterstreichen von
Schlüsselwörtern, Zuordnung von
Personen, Objekten, Tätigkeiten,
Zeitabschnitten (Wer? Wo? Was?
Wann? Warum?)
Kontrolle des globalen
Textverständnisses und Klärung
von Unverstandenem (Zuordnung
von Sinnabschnitten, Zuordnung
Bildgeschichte-Text)
Tieferes Eindringen in den Text,
z.B. mit Hilfe des analytischen
Lesens (Aufgaben zur Trennung
von Haupt- und
Nebeninformationen:
Auswahlüberschriften zu
Textabschnitten, Sinnabschnitte
im Text finden lassen, einen neuen
Titel für die ganze Geschichte
finden lassen, Raster zu einzelnen
Personen: Eigenschaften,
Verhalten)
Sozialformen Materialien/ Zeit
Medien
Interpretation und
Bewertung des Textes
Hinfragen der
Textaussagen
Rückbezug zu der
ersten subjektiven
Rezeption,
Selbstreflexion
Wecken von Assoziationen und
Vorstellungen,
Veranschaulichungen, z.B.
Aussagen über Personen:
begründen, warum sympathisch/
unsympathisch
Suchen und Deutungen
sinntragender Textstellen,
bestimmter Handlungen,
Herausarbeiten von Perspektiven
zu einzelnen Personen oder zum
Geschehen
Einbezug der persönlichen
Lebenserfahrungen im Hinblick
auf den Textinhalt
IV. Erweiterungsphase
Weiterführende
Behandlung
Textproduktion und
kreativer Umgang mit
dem Text
Eine thematische Erweiterung, ein
produktiver Umgang mit dem Text
oder Thema, Darstellung von
ähnlichen Erfahrungen und
Erlebnissen,
Systematisierungsübungen zum
Wortschatz: Untersuchungen
einzelner Wortarten wie Verben,
Nomina, Adjektive unter einem
bestimmten Aspekt, Wiederholung
grammatischer Schwerpunkte,
Aufgaben zum Stil:
Gegenüberstellung Metapher vs.
konkrete Bedeutung des Wortes,
Vergleich Text/ Verfilmung,
muttersprachliche Literatur zum
Thema heranziehen und
vergleichen, Text auswendig
lernen und rezitieren,
dramatischen Text zur Aufführung
einrichten und inszenieren
Vorgeschichte zu einem Text
finden und Weiterspinnen/
Fortsetzen der Geschichte: Wie
könnte diese Geschichte
weitergehen? Wechsel der
Erzählerperspektive,
Umformungen: Austausch von
Textelementen, zu einem Text,
analoge, parallele und konträre
Abschluss der
Textbehandlung
Texte verfassen, mit Vokabular
neue Texte schreiben,
Gattungsänderung, aus einer
tragischen Handlung eine
Komödie bzw. eine Parodie
machen und umgekehrt,
Rezensionen über eine Aufführung
schreiben, Text in die
Muttersprache übersetzen und mit
vorhandener Übersetzung
vergleichen
der Text bzw. Textabschnitt wird
noch einmal gelesen oder gehört
Unterrichtsentwurf
Thema: Lebenslauf
Das Hauptziel: Entwicklung der formalen Kompetenz und Förderung der Kulturkompetenz
Das Feinziel: Perfekt: starke und schwache Verben/ Interpretation eines lyrischen Gedichts
partizip perfekt
gezeugt geboren gewimmert
getrunken gelallt gespielt
gelernt gekuscht geschlagen
geliebt geheiratet gemustert
marschiert marschiert marschiert
geschossen gezittert geschnappt
gehumpelt geklaut gehungert
gesessen gehurt geschieden
geschuftet geflucht gefeiert
gekotzt geröntgt geschissen
gewimmert gestorben gelebt
(Rudolf Otto Wiemer)
Unterrichtsphasen
Aktivitäten des Lehrers
Einstiegsphase
Der Lehrer bespricht den Titel des
Gedichts, um das Interesse der Lerner zu
wecken.
Der Lehrer fordert die Lerner auf, sich an
den grammatischen Schwerpunkt Perfekt
zu erinnern.
Der Lehrer stellt den benötigten
Wortschatz in nicht literarischen
Zusammenhängen bereit.
Linguistische
Vorentlastungsphase
Rezeptionsphase
a) Erstrezeption
Aktivitäten der Lerner
Sozialformen Materialien/
Medien
Plenum
Text
Die Lerner äußern sich zum
Thema Perfekt. Der Lehrer
ergänzt – falls nötig – ihre
Aussagen.
Plenum
Tafelanschrieb
Plenum
Tafelanschrieb
Arbeitsblätter
zum
Wortschatz
Der Lehrer liest den Text laut vor.
Der Lehrer stellt Kontrollfragen, um das
globale Textverständnis zu überprüfen.
Der Lehrer erklärt besonders schwierige
Textstellen mit Hilfe der Muttersprache
Bei den Lernern entsteht ein
Gesamteindruck vom Gedicht.
Die Lerner beantworten die
Fragen des Lehrers
Plenum
Text
Der Lehrer fragt nach der Interpretation
des Textes.
Die Lerner setzen sich mit dem
Inhalt des Textes auseinander.
Plenum
Hörtext
Der Lehrer händigt die Arbeitsblätter mit
Übungen zum Perfekt starker und
schwacher Verben im Deutschen
Als Hausaufgabe lässt der Lehrer ein
ähnliches Gedicht schreiben: Mein
Lebenslauf
Die Lerner lösen die Übungen
Einzelarbeit
Arbeitsblätter
b) vertiefte Rezeption
Reflexionsphase
Interpretation und
Erweiterungsphase
Weiterführende
Behandlung
Zeit
Lehrskizze zu Berliner Platz 2, Kapitel 14, S. 16-17 und S. 18, Übung
1. Allgemeine Angaben
Autorin: Petra Trojanowski
Zielgruppe:
Der Kurs besteht aus 14 Lerner/innen verschiedener Nationalitäten, 11 Frauen und drei Männern, von denen 12 TN einen Berechtigungsschein
für einen Integrationskurs haben. Bezüglich des Alters kann man die Gruppe als „junge“ Gruppe bezeichnen, wenn auch nicht direkt als
altershomogen, denn die jüngste TN ist 18 Jahre alt, die meisten TN sind Anfang/Mitte 20, drei TN sind Anfang 30 und eine TN ist 38 Jahre alt.
Die Herkunftsländer bzw. Nationalitätsangehörigkeiten der TN sind relativ breit gestreut: Vier TN stammen aus der Türkei, zwei aus Albanien,
zwei aus Mazedonien, des Weiteren je ein TN aus Polen, Italien, Rumänien, den USA, Russland und dem Iran. Das Kursniveau befindet sich auf
der Kompetenzstufe A2. Jedoch liegen manche TN bei der Fertigkeit Sprechen über diesem Niveau, besitzen aber keine strukturellen
Basiskenntnisse und haben deutliche Schwächen im schriftlichen Bereich. Andere dagegen haben Probleme bei der freien Sprachproduktion,
verfügen aber über gute strukturelle Kenntnisse.
Unterrichtsmaterial:
Berliner Platz 2, Kapitel 14 „Alles Gute“, Thema Feste und Feiern, Lehrbuch, Intensivtrainer, Lehrerhandbuch Seite: BP2: Seite: 16, 17, 18/Üb.
7; LHR: Seite: 164 f./Üb. 6; IT: Seite: 11/Üb. 4 und 5 Wechselspiel (Dreke/Lind, 2000, S. 62 f.)
Lernziele:
- TN können über Feste und Feiern und deren Rituale sprechen
- TN können Zusagen/Absagen zu Einladungen verstehen und schriftlich begründen
- TN können Entschuldigungen wegen Abwesenheit in Alltagssituationen in Gesprächen begründen
Lerninhalte:
- Feste, Feiern, Rituale
- Wortschatz und Redemittel zu Festen und Glückwünschen
- Dialoge zu Begründungen und Entschuldigungen
- Kausalsätze mit „weil“
Lernziele
Lerninhalte
Was sollen die TN
als Teillernziele auf
dem Weg zum
Gesamtlernziel
lernen? Was ist das
Lernziel der
jeweiligen
Unterrichtsphase
Was müssen
die TN lernen,
um diese
Lernziele zu
erreichen (z.B.
Strukturen,
Redemittel,
Wortschatz)?
TN können über
wichtige deutsche
Feste und ihre
Rituale und über
Feste in ihrem
Herkunftsland
sprechen
Wortschatz zu
Festen;
Redemittel
zum
Ausdrücken
von
Glückwünsche
n; Feste und
dazugehörige
Bräuche;
Einladungssch
reiben
Unterrichtspha
sen
In welche
Phasen
(Einstieg,
Präsentation,
Semantisierung,
Systematisierun
g,
Bewusstmachun
g, Üben) ist der
Unterricht
gegliedert?
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
Was machen die TN? Was macht die
KL?
Einstiegsphase
(situative
Einbettung,
Neugier
wecken,
Motivation
erzeugen,
Vorwissen
aktivieren, an
eigene
Erfahrungen
anknüpfen
KL präsentiert Arbeitsmaterialien an
zentralem Platz (Fotos, etc. siehe
Anlage 1); teilt in „kulturhomogene“
Gruppen ein, händigt jeder Gruppe
einen Umschlag „Einladung zu einem
Fest“ aus (Anlage 2), weist TN an, zur
Einladungskarte passende Materialen
auszuwählen, Plakat anzufertigen,
wichtiges Fest des Herkunftslandes mit
Zeichnung und Glückwünschen in
Muttersprache darzustellen,
Glückwünsche zu deutschen Festen,
wenn in ihrer Kultur relevant, in ihrer
Muttersprache (und Schrift) zu notieren
TN folgen Arbeitsanweisung;
KL bleibt im Hintergrund, hilft u. U. bei
praktischen Dingen; TN hängen Plakate
auf und je ein TN erläutert kurz
Gruppenergebnis; KL fragt: „Was muss
Sozialformen
Arbeiten die
TN
individuell, in
Gruppen, zu
zweit, handelt
es sich hier um
einen
Lehrervortrag
oder um ein
Klassengesprä
ch?
KL frontal
Gruppenarbeit
Plenum
Materialien/
Medien
Mit welchen
Materialien
(z.B.
Arbeitsblatt,
Lehrwerksübu
ng/ -text,
mitgebrachte
Realien,
Kärtchen) wird
gearbeitet?
Welche
Medien
werden
eingesetzt?
BP 2:
Einstiegsseiten
16/17, Kap. 14
vergrößert und
ausgeschnitten
, Redemittel
auf Karten,
Realien,
Plakatpapier,
Kleber,
Filzstifte
(siehe
Anlagen 1+2)
Methodische
Hinweise
Welche Funktion
hat die jeweilige
Aktivität, die
Sozialform,
das verwendete
Material oder
Medium im
Unterrichtsablauf?
Gruppenarbeit, um
differenzierend
Feste
landeskundlich und
interkulturell zu
thematisieren,
schwächeren TN
mehr Beteiligung
zu ermöglichen,
(Zeichnen, Plakat
gestalte n, auf
Muttersprache
zurückgreifen),
Atmosphäre zu
lockern und
Sprechhemmungen
abzubauen
Lernkanäle visuell
(Bildmaterial),
Zeit
In welcher
Zeit ist die
geplante
Aktivität
voraussicht
lich
durchführb
ar? Sind
die
formulierte
n Lernziele
in 90 min.
erreichbar?
15 min
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
man tun, damit die Gäste kommen?“
(gefordert: einladen/Einladung
schreiben); TN antworten, TN mit
Geburtstagseinladung soll seine Karte
vorlesen.
Nachrichten
auf dem
Anrufbeantwor
ter
Hauptsätze als
Antwortmöglic
hkeit auf
Warum-Frage
Kausalsätze
Präsentationsp
hase (Darbieten
des neuen
Stoffs)
Nachrichten
auf dem
Anrufbeantwor
ter
Hauptsätze als
Antwortmöglic
hkeit auf
Semantisierungsphase(Erf
assen der neuen
sprachlichen
Einheiten)
KL „Hören wir jetzt, was die Gäste auf
dem Anrufbeantworter antworten. Was
ist das Problem?“ TN: hören Text
global und antworten (gefordert: die
Personen kommen nicht oder später zur
Feier)
KL: Arbeitsanweisung zu zweitem
Hören: „Wer kommt zur Feier/wer
nicht?“ TN: hören selektiv und
antworten; KL schreibt die fünf
Antworten untereinander mit großem
Zeilenabstand an die Tafel: Beate
kommt nicht. / Tina … (Anlage 3); (Im
Folgenden sind die TN aufgefordert,
alle Tafelanschriebe in ihre Hefte zu
schreiben.)
KL: Arbeitsanweisung zu 3. Hören:
„Warum kommen Beate, Tina, Dagmar
nicht / Lukas später / braucht Stefan ein
Taxi?“ und schreibt hinter jeden Satz an
der Tafel das Wort WARUM? TN: 3.
Hören detailliert, antworten und KL
schreibt die Antworten als Hauptsätze
Lernziele
Lerninhalte
TN können
Nachrichten vom
Anrufbeantworter –
Zusagen zu und
Begründungen für
Absagen zu einer
Einladung / zu
einem Fest – global
und selektiv
verstehen.
TN können
Nachrichten vom
Begründungen für
Zu- und Absagen
einer Einladung zu
einem Fest –
Sozialformen
Materialien/
Medien
Plenum
Hörtext aus BP
2, Kap.14,
S.18, Üb.6,
Transkript
zum Hörtext
aus LHR, BP
2, S. 164, Üb.6
für
lernungewohnt
eTN
Tafelbild
Plenum
Hörtext s. o.
Tafelbild
Methodische
Hinweise
haptisch (Realien),
motorisch-manuell
(Zeichnen, Kleben)
nutzen.
Muttersprachliche
Darstellung:
differenzierend
schwächere TN
einbinden und
muttersprachliche
Kompetenzen
gewichten.
Hörtext hier als
„quasiauthentische
s“ Hörmaterial mit
Nachrichten vom
Anrufbeantworter
Transkript des
Hörtextes für
lernungewohnte
TN zur
Binnendifferenzier
ung
mit Tafelbild
Textverständnis
sichern und auf die
folgenden
Unterrichtssequenz
en
„Systematisieren“
Zeit
15 min
10 min
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
an die Tafel: Beate arbeitet am Freitag.
/ Tinas Mutter … (Anlage 3)
Kausalsätze
Systematisieru
ngsphase (neue
Strukturen
werden
herausgearbeitet
)
KL bittet lernungewohnte TN im
Transkript nachzuschauen, wie diese
Aussagen dort formuliert sind; TN lesen
aus dem Transkript drei schon markierte
Sätze vor; KL bittet stärkere TN die
Sätze in der 3. Pers. unter die passenden
Sätze an die Tafel zu schreiben: Beate
kommt nicht, weil sie am Freitag
arbeitet. /…, weil er … (Anlage 3)
Satzstruktur
im kausalen
Nebensatz mit
„weil“
(Bedeutung
und Position
der
Phase der
Bewusstmachu
ng
(Regelentdecken
,
Kognitivierung)
KL lässt TN die beiden noch fehlenden
Kausalsätze nach den Mustern an der
Tafel bilden und schreibt sie dazu: Tina
kommt nicht, weil … / Stefan …
(Anlage 3) KL fordert TN auf,
Gemeinsamkeiten und Unterschiede in
den Satztypen zu suchen und im Heft zu
Lernziele
Lerninhalte
detailliert verstehen.
Warum-Frage
Kausalsätze
TN können
Kausalsätze mit
„weil“ im Hörtext/
Transkript
identifizieren und
verstehen.
TN können Hauptund kausale
Nebensätze mit
„weil“ und deren
verschiedene
Satzstrukturen
voneinander
Materialien/
Medien
Methodische
Hinweise
und
„Bewusstmachen“
vorbereiten
Plenum
Transkript
Tafelanschrieb
Plenum
Einzelarbeit
Plenum
Tafelanschrieb
Lehrbuchübun
g BP 2,
Kap.14, S.18,
Üb. 7
Das zu Beginn an
lernungewohnte
TN ausgehändigte
Transkript des
Hörtextes ist schon
mit Markierungen
der Kausalsätze
präpariert und soll
binnendifferenziere
nd auch
lernungewohnte
TN auf dieser
Ebene einbeziehen.
Die beiden im
Hörtext nicht als
Kausalsätze
formulierten
Begründungen
sollen in der Phase
der
Bewusstmachung
von den TN selbst
als Nebensätze
formuliert werden.
Die vorherrschende
Sozialform des
Plenums in den
bisherigen
Unterrichtsphasen
ist hier bewusst
gewählt, da die TN
Sozialformen
Zeit
5 min
10 min
Lernziele
Lerninhalte
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
markieren; TN berichten und KL
markiert nach Anweisungen der TN die
Strukturen farbig an der Tafel (s.o.). TN
lösen LB-Üb., formulieren, durch Bsp.Sätze gestützt, kausale NS und
markieren die Strukturen den Vorgaben
des Buches folgend farbig; gemeinsame
Kontrolle
Sozialformen
Materialien/
Medien
unterscheiden; TN
wissen, dass mit
„weil“ ein Grund
angegeben wird.
Konjunktion
„weil“ im
Nebensatz,
Satzendstellun
g des Verbs,
Kommasetzun
g
TN können kausale
Nebensätze
Hauptsätzen
zuordnen; TN
können anhand
ungeordneter,
unflektierter
Vorgaben
selbständig
Satzgefüge unter
Verwendung der
neuen Strukturen
bilden.
TN können
Konjunktion „weil“
und Verben im
Nebensatz richtig
Haupt- und
Nebensätze
Übungsphase
(Verankerung)
Lernungewohnte TN lösen Üb.: kausale
NS HS zuordnen; lerngewohnte TN
bilden schriftlich NS nach Vorgaben im
Intensivtrainer KL: Hilfestellung, wenn
nötig
Partnerarbeit
BP 2:
Intensivtrainer,
S.11, Üb. 4 BP
2: Intensivtrainer, S.11,
Üb. 5
Position der
Konjunktion
„weil“ und der
Verben im
Festigungsphas
e (Absicherung)
Auf Arbeitsblatt händigt KL
lernungewohnten TN dieselbe Üb.
nochmals als Lückentext aus, in dem die
Konjunktion „weil“ und das Verb in
Partnerarbeit
Arbeitsblatt
Methodische
Hinweise
dieser
Lernergruppe
durch häufiges
Nachfragen immer
wieder einen hohen
Erklärungsbedarf
signalisieren;
außerdem bietet
das Plenum eine
gute Möglichkeit,
alle TN auf
denselben
Kenntnisstand zu
bringen.
Einzelarbeit zum
konzentrierten,
selbständigen
Arbeiten
Partnerarbeit zum
Kommunizieren
über den Stoff,
gegenseitige
Hilfestellungen
leisten, Sicherheit
gewinnen
binnendifferenziere
nd für schwache
TN sehr
kleinschrittiges
Zeit
10 min
15 min
Lernziele
Lerninhalte
positionieren
kausalen
Nebensatz
TN können in Frage
/ Antwortdialogen
nach Vorgaben
Aussagen über
Personen begründen
Kausalsätze in
Dialogen
TN können sich im
Dialog für
Abwesenheit im
Unterricht begründet
entschuldigen.
Entschuldigun
gsgründe für
Abwesenheit
im Unterricht
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
Endstellung (Verben in Schüttelkasten
angeboten) schriftlich eingefügt werden
müssen (Anlage 4); KL verteilt zwei
Arbeitsblätter für ein Wechselspiel an
lerngewohnte TN und erläutert; TN
arbeiten dialogisch (Anlage 5)
Sozialformen
Partnerarbeit
Transferphase
(Anwendung)
KL teilt den Kurs in leistungshomogene
Gruppen ein und gibt Arbeitsanweisung:
TN finden so viele „Ausreden“ wie
möglich, warum sie nicht in den
Deutschkurs gekommen sind und bilden
mit den gefundenen Punkten danach im
Plenum – durch Zuwerfen eines Balles
Gruppenarbeit
Plenum
Materialien/
Medien
Wechselspiel
(Dreke/ Lind,
2000, S. 62f)
Üb. 24
„Kausale
Zusammenhän
ge erfragen
und
ausdrücken“
Arbeitsblatt
zur
Gruppenarbeit
(Anlage 6)
Ball
Methodische
Hinweise
Vorgehen; stärkere
TN können die
neuen Strukturen
mit Wechselspiel
mündlich festigen,
und werden bei der
Hälfte der Sätze
mit Modalverben
im Kausalsatz
konfrontiert, die
bisher bewusst
ausgeklammert
wurden; TN dürfen
sich die Sätze
aussuchen und
müssen das
Arbeitsblatt nicht
vollständig
bearbeiten
Zeit
2 min
binnendifferenziere
nd erhalten
schwächere
Gruppen
Arbeitspapier mit
Vorschlägen zu
Ausreden, die sie
10 min
Lernziele
Lerninhalte
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
aufgefordert – Kausalsätze auf die Frage
„Warum bist du gestern nicht im
Deutschkurs gewesen
Hausaufgabe: TN schreiben
Antwortbrief mit Zu- oder Absage auf
die Einladungskarte aus der
Einstiegsphase
Materialien/
Medien
Sozialformen
Einladungskart
en zu Hochzeit
/ Geburtstag /
Ostern /
Weihnachten
(aus der
Einstiegsphase
)
Methodische
Hinweise
schon vor dem
Plenumsgespräch
in Kausalsätzen
formulieren können
offene
Aufgabenstellung
soll zur
Eigenproduktion
und Anwendung
neuer Strukturen
anregen;
Ballspiel bringt
motorischen
Einsatz, lockert auf
und belustigt (bei
Fehlwürfen)
TN wenden die
neuen Strukturen in
einer
alltagsrelevanten
Situation schriftlich
an
Zeit
Lehrskizze zu Berliner Platz 2, Kapitel 13, S. 6-8
Autorin: Margret Rodi
Zielgruppe: Integrationskurs (10 Frauen, 9 Männer; Herkunftsländer: Chile, Georgien, Kenia, Indien, Marokko, Polen, Russland, SriLanka,
Türkei, Ukraine) auf dem Beginn des Niveau A2 mit heterogenen Lernvoraussetzungen nach ca. 200 UE.
Thematische Schwerpunkte: Familie
Lernziele: Die Teilnehmer können einen kurzen Hörtext zum Thema „Familie“ verstehen, Verwandschaftsbeziehungen benennen und über ihre
eigene Familie sprechen.
Lerninhalte: Wortschatz zum Thema „Familie“, Personalpronomen im Akkusativ, Aussprache Satzakzent: Gegensatz.
2. Unterrichtsfeinplanung
Lerninhalte
Unterrichtsphas
en
TN können
Assoziationen zum
Thema „Familie“
äußern
Wortschatz zum
Thema
„Familie“
Vorbereitungspha
se
TN können anhand
eines Hörtextes
Personen auf einem
Foto identifizieren.
Wortschatz zum
Thema
„Familie“
Präsentation
Lernziele
Verstehenskontrolle
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
KL zeigt Fotos von verschiedenen
Familien, fragt: „Was sehen Sie auf
den Fotos?“
KL sammelt mit den TN
Assoziationen zum Thema „Familie“
an der Tafel in einem Wortnetz und
erarbeitet dabei den für das Gespräch
zu dem Foto nötigen Wortschatz.
KL + TN schauen das Foto im
Lehrbuch an, dazu Kursgespräch
anhand von Leitfragen (Wer ist mit
wem verheiratet? Wie viele
Generationen sind auf dem Foto? etc).
KL ergänzt das Wortnetz und hält die
Vermutungen der TN an der Tafel
fest.
TN lesen die Aufgabe und die Namen
und Verwandtschaftsbezeichnungen
der zu identifizierenden Personen.
KL klärt mit TN unbekannten
Wortschatz.
TN äußern vor dem Hören ihre
Vermutungen.
Sozialforme
n
Materialien/
Medien
Methodische Hinweise
Zeit
Plenum
Fotos von
Familien (aus
Illustrierten),
BP 2, Kap.13,
S. 6+7, Tafel
Visueller Einstieg lenkt
Aufmerksamkeit der
TN auf das Thema.
Aktivierung von
Vorwissen.
Erweiterung: In
lernstarken Kursen
kann man Redemittel
für eine
Bildbeschreibung
einführen.
15
min
EA
BP 2, Kap.13,
S. 6+7, 1a,
Tafel, CD 1
zu BP 2, Index
2
Bei lernungewohnten
Kursen kann man den
Dialog auch zweimal
hören: einmal mit,
einmal ohne Pausen.
10
min
Plenum
Lernziele
TN können Aufgaben
zu einem Hörtext über
das Thema „Familie“
lösen.
TN verstehen
Bezeichnungen für die
unterschiedlichen
Verwandschaftsbezieh
ungen und können sie
zuordnen
Lerninhalte
Wortschatz zum
Thema
„Familie“
Wortschatz zum
Thema
„Familie“
Unterrichtsphas
en
Verstehenskontrolle
Festigung
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
KL weist darauf hin, dass Sabeth nicht
auf dem Foto ist.
TN hören den Dialog in Abschnitten,
lesen bei Bedarf im Buch mit,
identifizieren die Personen.
Kontrolle zuerst in PA anhand des
abgedruckten Hörtextes, dann im
Plenum Vergleich mit den zuvor
geäußerten Vermutungen
TN lesen die Aufgabe, hören den
Dialog nochmals (dabei den Text auf
S. 6 abdecken) kreuzen an.
Selbstkontrolle anhand des
abgedruckten Hörtextes.
Klärung noch offener Fragen im
Plenum.
KL klärt gemeinsam mit TN anhand
einer Folie des Stammbaums von S.
14 das Wortfeld Familie und
thematisiert dabei auch interkulturelle
Unterschiede (so gibt es z.B. in
manchen afrikanischen Kulturen
unterschiedliche Bezeichnungen für
„Vatertante“ und „Muttertante“). KL
gibt die Kärtchen aus.
TN arbeiten mit den Kärtchen und
bringen sie gemeinsam in eine
Ordnung, auf die sie sich einigen
müssen. KL hilft, unterstützt.
Sozialforme
n
Materialien/
Medien
Zeit
EA
PA
Plenum
EA
BP 2, Kap.13,
S. 6+7, 1b, CD
1 zu BP 2,
Index 2
10
min
Plenum
Plenum
3er-Gruppen
BP 2, Kap.13,
Folie von S.
14, S. 6+7, 2.
Kärtchen zum
Wortfeld
Familie (LHR,
S. 140
Kopiervorlage
13 a
Die Tatsache, dass kein
Ordnungssystem
vorgegeben ist, schafft
einen zusätzlichen,
authentischen
Kommunikationsanlass
und ermöglicht
unterschiedliche
Zugänge zum Thema.
Da sehr viele Begriffe
auf einmal gelernt
werden müssen, ist eine
ausgedehnte,
spielerische
Beschäftigung mit dem
Wortschatz hier
sinnvoll. In einer der
nächsten Stunden kann
15
min
Lernziele
Lerninhalte
Unterrichtsphas
en
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
Sozialforme
n
Materialien/
Medien
Zeit
zur Wiederholung mit
den Kärtchen Memory
gespielt werden.
TN beherrschen den
Satzakzent, mit dem
ein Gegensatz betont
wird.
TN beherrschen die
Personalpronomen im
Akkusativ.
TN beherrschen die
Personalpronomen im
Akkusativ.
TN können Fragen zu
fremden Familien
stellen und über ihre
eigene Familie
sprechen.
Satzakzent:
Gegensatz
Personalpronom
en im Akkusativ
Personalpronom
en
im Akkusativ
Thema
„Familie“
Bewusstmachung
Übung
Bewusstmachung
Verstehenskontro
lle
Festigung
Transfer
KL und TN hören die Dialoge und
arbeiten heraus, dass das
Gegensatzwort besonders stark betont
wird.
KL spricht die Dialogsequenzen vor,
einzelne TN sprechen nach.
TN üben in Partnerarbeit, stellen dann
Dialoge im Plenum vor
Kl erklärt die Aufgabe, wiederholt bei
Bedarf nochmals die Rektion der
Verben und die Funktion von
Personalpronomen, weist darauf hin,
dass in dem Dialog nicht alle
Personalpronomen im Akkusativ
vorkommen.
TN suchen Personalpronomen im
Akkusativ, ergänzen die Tabelle. KL
geht herum, hilft, korrigiert.
Kontrolle im Plenum.
TN ergänzen die Personalpronomen,
KL geht herum, hilft, korrigiert.
Zu zweit üben die TN die Dialoge.
KL und TN haben (nach rechtzeitiger
vorheriger Ankündigung)
Familienfotos mitgebracht.
TN gehen herum, fragen sich
gegenseitig und sprechen zu zweit
oder zu dritt über ihre Familien.
Plenum
PA
BP 2, Kap.13,
S. 8, 4, CD 1
zu BP 2, Index
2
5
min
BP 2, Kap.13,
S. 6, S. 8, 5
5
min
Plenum
Plenum
EA
Plenum
Tafel
EA
BP 2, Kap.13,
S. 8, 6
8
min
Plenum
PA
BP 2, Kap.13,
S. 7, 3
Kl erweitert bei
lernungewohnten
Gruppen mit TN die
Palette der möglichen
Fragen. Variante: KL
sammelt alle Fotos ein,
lässt TN verdeckt
20
min
Lernziele
Lerninhalte
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
Unterrichtsphas
en
Sozialforme
n
Materialien/
Medien
Zeit
ziehen. TN suchen die
Personen, denen die
Fotos gehören.
KL erläutert die Hausaufgabe: BP 2,
Kap. 13, S. 152, 2; S. 153, 5.
freiwillig: S. 153, 3
2
min
Lehrskizze (Hörverstehen)
Das Hauptziel: Entwicklung der kognitiven Kompetenz und Kulturkompetenz
Das Feinziel: Förderung der Hörverständnisstrategien
Unterrichtsphase
Eröffnungsphase
Vorbereitungsphase (Vor
dem Hören)
a)
Hinführung
zum
Thema, Aufbau einer
Hörerwartung, inhaltliche
Vorentlastung
z.B.
Angabe des Titels und
spontane
Auseinandersetzung mit
dem Titel des Hörspiels
Funktion/ Interaktionen
Stundeneröffnung (Begrüßungssequenzen) und Thematisierung
(Ankündigung, Planmitteilung: Das Thema der Stunde wird den
Schülern mitgeteilt. Die Erwartungen der Schüler werden auf
den thematischen Schwerpunkt gerichtet)
Sensibilisierung der Schüler für den Inhalt des Textes
Aktivierung des Vorwissens durch Assoziogramme (Signalwort,
Signalsatz), visuelle Impulse (Illustration, Bild, Foto, Bildsalat,
Video usw.), akustische Impulse (Geräusche, Musik, Stimmen)
Besprechung des Themas (Vorerfahrung, Weltwissen der
Schüler) in der Mutter- und Fremdsprache d.h. zu einem
Schlüsselwort bzw. zu einem textbezogenem Bild werden
Assoziationswörter gesammelt
Übungen zum Wortschatz (Anschreiben einiger zentraler
Begriffe), um den Erwartungsrahmen zu schaffen, Motivation
Aktivitäten des
Lehrers
Aktivitäten
der Lerner
Sozialform
en
Materialien/
Medien
Zeit
b) Sprachliche
Vorentlastung:
Präsentation des
Hörtexes:
a) Das erste Hören (Das
Hauptgedanken erfassende
Hören)
der Schüler zu wecken, Angst vor der Konfrontation mit einem
authentischen Text abzubauen.
Das globale Verstehen der neuen Inhalte und Fokussierung der
Aufmerksamkeit durch globale W-Fragen: Wer? Wo?, Wann?
Wie viele Personen Wer sind diese Leute? Wann und wo findet
das Gespräch statt
b) Das zweite Hören (das
detaillierte Hören)
Semantisierungsphase
(das dritte Hören)
Verarbeitungsphase
(Bearbeitungs- und
Bewusstmachungsphase)
Übungsphase
Transferphase
Evaluationsphase
Abschlussphase
Sprachaufnahme
Verstandenen;
Vertiefung
durch
Lernenden,
Sicherung
des
Vermittlung und Übung von Redemitten: Fokussierung und
Isolierung von Redemitteln und Strategien der Kommunikation,
Hilfestellung und Habitualisierung, Ergänzung, Kontrolle,
Bewertung
Transfer in andere Themen und Situationen (freie
Meinungsäußerung, Anwendung in übertragbaren Simulationen
bzw. Realsituationen, Richtigstellung)
Ergebnissicherung und Leistungskontrolle, Phasenschließung,
Zusammenfassung
Stundenschließung: Hausaufgaben, Ausblick, Auflösung,
Verabschiedungssequenz
6. ARKUSZE OBSERWACJI LEKCJI JĘZYKA NIEMIECKIEGO
a) Beurteilungsbogen für das Praktikum
Der/Die Studierende erfüllt zur Zeit
In hohem
Durchaus
folgende Anforderungen:
Maß
(gut)
1.
Unterrichtsplanung
1.1
kann den Unterrichtsaufbau
einsichtig und begründbar
gestalten
1.2
kann
die
Lehrund
Lernschwierigkeiten richtig
einschätzen
kann das Thema dem
Reflexions- und
Ausdrucksniveau der
Sprachlerner angemessen
behandeln
1.3
2.
Unterrichtsdurchführung
2.1
Unterrichtsablauf
2.1.1
führt den Unterricht mit
angemessener Dynamik
durch
2.1.2
kann die Lerner durch
Themen, Unterrichtabfolge
oder persönlichen Einsatz
motivieren und aktivieren
2.2
Realisierung der Planung
2.2.1
macht die Lehrschritte für
die Lerner transparent
2.2.2
realisiert die Planung
optimal
2.3
Medien- und
Materialieneinsatz
Ausreichend
Noch
unzureichend
Keine
Aussage
möglich
2.3.1
kann Medien und
Materialien gezielt und
effektiv einsetzen
2.3.2
kann glottodidaktische
Materialien selbst gewinnen
und aufbereiten
2.4
Interaktionsformen
2.4.1
setzt im Unterricht
verschiedene Sozialformen
ein
2.4.2
gestaltet den Unterricht in
Bezug auf Übungs- und
Arbeitsformen
abwechslungsreich
2.5
Kommunikationsebenen
2.5.1
bedient sich des Deutschen
als Kommunikationssprache
2.5.2
fördert gezielt die
Entwicklung der
kommunikativen
Kompetenz in der
Zielsprache
3.
Qualitätsmerkmale des
Lehrers und seine
Aktivitäten im Unterricht
3.1
geht auf Interessen,
Wünsche und Vorschläge
der Lerner ein
3.2
respektiert die
Persönlichkeitsstruktur
einzelner Lerner, ihre
Lernstile etc.
3.3
kann die Lerner über die
sprachlichen
Regelmäßigkeiten zum
Nachdenken bringen
3.4
schafft die Möglichkeiten
für Eigenleistungen der
Lerner
3.5
schafft die Gelegenheiten
zum Gebrauch und Umgang
mit der Zielsprache
3.6
wendet unterschiedliche
Methoden, Lehrtechniken
und Aufgabentypen an
3.7
kann die Aufgaben
verständlich erklären
3.8
kann die
Aufgabenstellungen so
präzise formulieren, dass
den Lernern klar ist, was sie
tun sollen
3.9
kann den
Schwierigkeitsgrad seiner
Sprache an die Lerner
anpassen
3.10
kann den Fehlerarten
entsprechende
Korrekturarten anwenden
3.11
kann Selbstkorrekturen
veranlassen
3.12
erkennt den richtigen
Korrekturzeitpunkt
4.
Fachkompetenz des
Lehrers in Bezug auf
Lehrstoff
4.1
besitzt umfassende
glottodidaktische
Kompetenz, die bei der
Planung und Ausgestaltung
des Unterrichts zum Tragen
kommt
4.2
besitzt eine optimale
linguistische (phonologische
und grammatische
Kompetenz)
4.2.2
besitzt eine gute lexikalischsemantische Kompetenz
4.3
besitzt umfassende
Kenntnisse über Literatur
und Kultur der
deutschsprachigen Länder,
verfügt über Kenntnisse von
Konzepten, Zielsetzungen,
Inhalten und Methoden für
interkulturell begründbares
Lernen
4.4
drückt sich verständlich und
klar aus
5.
Unterrichtsreflexion
5.1
kann die Abweichungen von
der Planung begründen
5.2
kann die zur Verfügung
stehende Zeit optimal
nutzen
5.3
kann angstfreie Atmosphäre
im themenbezogenen
Unterricht schaffen
5.4
kann dem Beurteiler
Unklarheiten erläutern
5.5
kann Fehler in der Planung,
Durchführung und im
Verhalten erkennen und
Verbesserungsvorschläge
machen
Unterschrift des Beurteilers/der Beurteilerin
b) Kriterien für die Beurteilung von Deutschstunden
Für die Praktikanten
1. Unterrichtsplanung
a) War der Unterrichtsaufbau einsichtig und begründbar?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
b) Hat der Unterrichtende vielfältige Methoden eingesetzt?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
c) War die Themenbehandlung dem Reflexions- und Ausdrucksniveau der Sprachlerner
angemessen?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
2. Unterrichtsdurchführung
Unterrichtsablauf
a) War der Unterrichtsablauf für die Lerner klar und nachvollziehbar?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
b) Wurden die Lerner motiviert und aktiviert?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
a) Konnten die Lerner einzelne Lehrschritte erkennen?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
b) Erwies sich die Planung als optimal?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
Medien- und Materialieneinsatz
a) Wurden die Medien und Materialien gezielt eingesetzt?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
b) Wurden die Medien und Materialien sicher eingesetzt?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
2.4 Interaktionsformen
a) Hat der Unterrichtende unterschiedliche Sozialformen berücksichtigt?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
b) Waren die Arbeits- und Übungsformen vielfältig?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
2.5 Kommunikationsebenen
a) War Deutsch Unterrichtssprache/Kommunikationssprache?
immer
4
immer
4
immer
4
immer
4
immer
4
immer
4
immer
4
immer
4
immer
4
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
b) Haben die Lerner in der Zielsprache kommuniziert?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
3. Qualitätsmerkmale des Lehrers und seine Aktivitäten im Unterricht
immer
4
immer
4
a) Hat der Lehrer einfühlsam unterrichtet? Ist er auf Interessen, Wünsche und Vorschläge der
Lerner eingegangen? Hat er die Persönlichkeit einzelner Lerner respektiert?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
b) War der Lehrer gut vorbereitet?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
c) Hat der Unterrichtende die Möglichkeiten für die Eigenleistungen des Lerners geschaffen?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
d) Hat der Unterrichtende die Lerner viel zum Sprechen gebracht? Haben die Lernenden
genug Freiräume gehabt, mit der Sprache zu spielen?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
e) Hat der Unterrichtende unterschiedliche Lehrtechniken angewendet?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
f) Waren die grammatischen Erklärungen des Lehrers verständlich? Ging er auf Fragen der
Lerner ein?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
g) Der Unterrichtende hat die Aufgaben so präzise formuliert, dass den Lernern klar war, was
sie tun sollen.
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
h) War der Schwierigkeitsgrad der Lehrersprache angemessen?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
i) Hat der Unterrichtende den Fehlerarten entsprechende Korrekturarten angewendet?
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
j) Konnte er den richtigen Korrekturzeitpunkt erkennen?
nie
selten
manchmal
0
1
2
k) Hat der Lehrer Selbstkorrekturen veranlasst?
nie
0
4. Unterrichtsreflexion
selten
1
manchmal
2
oft
3
immer
4
oft
3
immer
4
a) 1 Konnte der Unterrichtende Abweichungen von der Planung begründen?
nie
selten
manchmal
oft
0
1
2
3
b) Konnte der Unterrichtende dem Beurteiler Unklarheiten erläutern?
immer
4
nie
selten
manchmal
oft
immer
0
1
2
3
4
c) Konnte der Unterrichtende Fehler in der Planung, Durchführung und im Verhalten
erkennen und Verbesserungsvorschläge machen?
nie
0
selten
1
manchmal
2
oft
3
immer
4
c) Kriterienkatalog zur Bewertung einer Deutschstunde
I. Einschätzung der Unterrichtsvorbereitung (Analyse des Unterrichtsentwurfs)
1. Die Ziele entsprechen den Anforderungen des Lehrplans bzw. Rahmenrichtlinien
in angemessener Weise
noch nicht ausgewogen
2. Die Ziele sind gemessen an den Leistungsvoraussetzungen der Klasse
angemessen
überholt angesetzt
zu niedrig angesetzt
3. Die Übungen im Verlauf der Stunde sind in Qualität, Quantität und Abfolge der Zielsetzung
adäquat
weichen geringfügig davon ab
stimmen gar nicht damit überein
4. Die Ziele
sind der zur Verfügung stehenden Zeit angemessen
sind in der gegebenen Zeit nur mit Mühe zu erreichen
lassen sich in der gegebenen Zeit nicht erreichen
5. Die Ziele der Stunde können mit den laut Unterrichtsentwurf gewählten Methoden und
Verfahren
günstig erreicht werden
nur mit Schwierigkeiten erreicht werden
nicht erreicht werden
II: Einschätzung der Ergebnisse der Unterrichtsstunde
1. Die gestellten Ziele werden Quantitativ und qualitativ
in vollem Umfang mit den meisten Schülern erreicht
nur mit den leistungsstarken Schülern und sonst nur zufriedenstellend
erreicht
mit den meisten Schülern nicht erreicht
2. Die Ergebnisse der Unterrichtsstunde wurden
während der Stunde in geeigneter Weise überprüft
in der Stunde nicht überprüft
3. Ein Abweichen vom Festgelegten Stundenziel
1. war unterrichtsmethodisch gerechtfertigt
2. war unterrichtsmethodisch nicht begründbar
III. Einschätzung der didaktisch-methodischen Gestaltung der Deutschstunde
1. Die Zielorientierung und Motivierung der Stunde erfolgte
methodisch geschickt und wirkungsvoll
methodisch ungeschickt und wirkungslos
2. Die Abfolge der einzelnen Stundenabschnitte
war unterrichtsmethodisch folgerichtig aufgebaut
machte einen wenig durchdachten, spontanen bzw. zufälligen Eindruck
3. Die Proportionen zwischen den einzelnen Stundenabschnitten waren unterrichtsmethodisch
unter dem Aspekt von Ziel, Stoff und Methode
zweckmäßig gewählt und gestaltet
unzweckmäßig gewählt und gestaltet
4. Die gewählten Methoden und Techniken sowie Übungen und Aufgaben waren zur
Erreichung der Ziele mit den festgelegten Stoffen
entsprechen nur zum Teil den unterrichtlichen Anforderungen
erwecken den Eindruck der Undurchdachtheit, Spontanität bzw.
Zufälligkeit
Bei der Einschätzung der didaktisch-methodischen Gestaltung der Deutschstunde können
zusätzlich folgende Schwerpunkte mitberücksichtigt werden:
(a) Gestaltung der Einheit von Sprachwissenserwerb und Sprachkönnensentwicklung bzw.
Entwicklung der einzelnen Sprachfertigkeiten;
(b) Methodische Ausgewogenheit der Schülertätigkeiten des Erfassens, Behaltens
(Einübens) und Anwendens;
(c) Verhältnis von Neueinführung und Wiederholung;
(d) Bewusstmachen von Sprachwissen;
(e) Verhältnis der akzentuierten und komplexen, integrierten Entwicklung von vier
Sprachfertigkeiten (Hörverstehen, Leseverstehen, gelenktes u. freies, spontanes
Sprechen und Schreiben);
(f) Methodisch begründete Variation von Verfahren und Aufgaben; z. B.:
-
Aufgaben und Übungen zur Sensibilisierung des Hörens (Übungen zum
Antizipieren; Übungen zur Erweiterung der Hörmerkspanne, Übungen zur
Informationsreduktion, Übungen zur Informationseingliederung);
-
Aufgaben und Übungen zur Sensibilisierung für Laut, Ton Akzent
(Eintauchübungen, Übungen zum Diskriminieren, Übungen zum Identifizieren,
(Aus-)Sprechübungen);
-
Aufgaben und Übungen zur Differenzierung des Wortschatzes (kognitive
Wortschatzübungen, situativ-pragmatische Übungen);
-
Aufgaben und Übungen zum Erkennen und Erproben der grammatischer Instrumente
(analytische Aufgaben),
-
Aufgaben und Übungen zur freieren Verwirklichung im Sprechen (Übungen zum
Nachsprechen, Übungen zum reproduzierenden und freien Sprechen);
-
Aufgaben und Übungen zur Entwicklung der Lesekompetenz (Übungen zur
Aktivierung des Vorwissens, Übungen zum globalen Textverständnis);
-
Aufgaben und Übungen zur schriftlichen Arbeit (Analyse- und Syntheseübungen,
Übungen zum freien und kreativen Schreiben);
-
Grammatikübungen (Umformungsübungen, Formationsübungen,
Erweiterungsübungen, Substitutionsübungen)
Andere Fragen zum Unterrichtsverlauf:
1. Bezieht der Unterrichtende alle Lernenden mit ein? Geht er auf stille oder schwache Lerner ein?
2. Wendet der Unterrichtende unterschiedliche Sozialformen zweckmäßig an?
3. Werden Hausaufgaben gestellt?
4. Nutzt der Lehrer Mittel zur Visualisierung?
5. Haben die Aufgaben ein angemessenes Anforderungsniveau (weder Über- noch
Unterforderung)?
6. Wird das Erreichen der Lernziele überprüft?
7. Sind die Hausaufgaben eine sinnvolle Ergänzung des Unterrichts?
8. Werden die Hausaufgaben kontrolliert und besprochen?
9. Macht der Unterrichtende den Lernern die Unterrichtsinhalte bewusst?
10. Der Unterricht knüpft an bisher Gelerntes an.
11. Informationen werden klar strukturiert präsentiert.
d) Verlaufsprotokoll
Zeit Lehr- und
(Lehrer-LernerLernphasen Aktivitäten)
Ziele
Funktionen Sozialformen Medien
e) ARKUSZ OBSERWACJI LEKCJI JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Przedmiot:
Temat obserwowanych zajęć: ...................................................................................................
......................................................................................................................................................
Klasa:
Data:...........................................
Imię i nazwisko prowadzącego: ................................................................................................
Imię i nazwisko obserwatora:.....................................................................................................
Opis spostrzeżeń i uzasadnienie:
Proszę wpisać liczbę przyznanych punktów w skali 0 – 5 i podać ich uzasadnienie:
Element obserwacji
1. Przygotowanie lekcji:
a) czy cele lekcji były precyzyjnie
sformułowane i uświadomione uczniowi?
b) czy cele były spójne z tematem lekcji?
2.Budowa lekcji:
a) czy zostały uwzględnione poszczególne
fazy lekcji?
b) czy przewidziano pracę domową?
3.Przebieg lekcji:
Ocena kierowania przebiegiem lekcji,
wyjaśniania zagadnień trudnych
a) czy temat zajęć, ich treść i realizowane
cele są zgodne z harmonogramem?
b) czy były jasne i czy uczniowie
reagowali na nie właściwie?
c) czy nauczyciel potrafił nawiązać
kontakt z klasą?
d) czy nauczyciel aktywizował uczniów?
e) czy zachowano odpowiednie proporcje
czasu mówienia nauczyciela i uczniów?
f) czy tempo pracy było dostosowane do
Ocena
012345
Uzasadnienie
możliwości uczniów?
4.Metody i techniki pracy (ocena
prawidłowości ich doboru):
a) czy trafnie dobrano metodę
prowadzenia zajęć?
b) czy zastosowano adekwatne techniki
wyjaśniania?
5. Multimedialne środki dydaktyczne,
formy pracy:
a) czy zastosowano prawidłowe pomoce
dydaktyczne i formy socjalne pracy?
6. Atmosfera na lekcji,
a) czy panowała atmosfera sprzyjająca
efektywnej pracy?
b) czy nauczyciel dbał o dyscyplinę w
sposób przyjazny dla ucznia?
7. Ocena zaangażowania prowadzącego
zajęcia, umiejętność współpracy z
uczniem:
a) czy nauczyciel stosował poprawnie
zasady oceniania wg WSO i PSO
8. Ocena postawy ucznia, stopień
przygotowania do lekcji, aktywność,
poziom językowy
9. Ocena wiedzy i sprawności językowej
uczniów
Ogólna ocena lekcji języka niemieckiego:
a) czy założone cele zostały osiągnięte
b) czy język obcy był językiem
komunikacji
c) czy język polski był użyty celowo
Podpis hospitującego:...................................................................................................................
7. ARKUSZ ROZMOWY POHOSPITACYJNEJ
Merytoryczna strona lekcji
1.
Przygotowanie językowe prowadzącego
2.
Przygotowanie metodyczne do zajęć
3.
Zgodność tematu i zakresu treści z
wymaganiami podstawy programowej
4.
Świadomość celów realizowanych na lekcji
Metodyczna strona lekcji
1.
Efektywność zajęć (na poziomie umiejętności)
2.
Dobór metod i środków dydaktycznych do
lekcji
3.
Elementy twórczego i nowatorskiego podejścia
do przekazywanych treści
4.
Styl prowadzenia zajęć
5.
Stopień aktywności uczniów; sterowanie
aktywnością uczniów poprzez właściwy dobór
pytań
6.
Wdrażanie uczniów do samokształcenia
7.
Celowość pracy domowej
Organizacyjna strona lekcji
1.
Wykorzystanie czasu na lekcji
2.
Tempo zajęć (intensywność pracy)
4.
Czytelność układu treści nauczania
5.
Przygotowanie środków dydaktycznych i
posługiwanie się nimi
6.
Przygotowanie uczniów do zajęć
Ocena pracy uczniów
1.
Zaangażowanie uczniów, zainteresowanie
treścią lekcji, koncentracja uwagi
2. Sposób oceniania osiągnięć edukacyjnych lekcji
Zalecenia/ Uwagi:........................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Prowadzący zajęcia:.........................................
Obserwujący zajęcia:..................................
........................................., dnia .....................................
8. ARKUSZE EWALUACYJNE
Selbstevaluation
Folgendes Ziel möchte ich erreichen:.....................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Das ist natürlich viel. Deshalb formuliere ich jetzt ein Teilziel:............................................................
................................................................................................................................................................
Wie kann ich mein Teilziel erreichen?...................................................................................................
................................................................................................................................................................
Ich wende an, was ich gelernt habe:.......................................................................................................
Aktivität/ Situation
Wann?
Was ist mir wichtig?
Ergebnis
Warum hatte ich Probleme?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Was kann ich jetzt machen?
Was?
Wie?
Wann?
Wie lange?
Erledigt
Evaluationsbogen
1. Wurden die Ziele des Unterrichts erreicht?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
2. Was hat Ihnen am Unterricht besonders gut gefallen?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
3. Welche Unterrichtsphase ist ihrer Meinung nach besonders gut gelungen?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
4. Was sollte nach dem Unterricht weitergearbeitet werden?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
5. Wenn Sie die gleiche Stunde noch einmal geben würden, was würden Sie nach dieser Erfahrung
anders machen? Tragen Sie ihre Änderungsvorschläge zu einzelnen Unterrichtsphasen ein:
Unterrichtsphase
Übung
6. Gab es genügend Übungsmaterial
Änderungsvorschlag
Bemerkung
7. Gab es genügend Übungsmaterial zu:
zur Entwicklung der Fertigkeiten?
ja nein
ja nein
Hören
Grammatik
Lesen
Wortschatz
Sprechen
Aussprache
Schreiben
Evaluationsbogen für Schülerinnen und Schüler
trifft voll und
ganz zu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Mein Lehrer/meine Lehrerin
hat den Inhalt der Stunde sehr
gut erklärt
ist auf die
Fragen der
Schülerinnen/Schüler
eingegangen
Was wir heute in der Stunde
durchgenommen haben, fand
ich interessant.
Ich konnte dem Unterricht
gut folgen.
kann mich für das Thema
motivieren.
Ich fühlte mich im Unterricht
unterfordert.
Ich habe mich im Unterricht
angestrengt.
Der Unterricht hat Spaß
gemacht.
angestrengt, um eine gute
Note zu bekommen.
Der Lehrer/die Lehrerin hat
überprüft, ob wir alles
verstanden haben.
angestrengt, weil mich das
Thema interessiert.
Ich habe den Inhalt der
Stunde verstanden.
überfordert.
Im Unterricht gab es
bestimmte Regeln,
die eingehalten werden
mussten.
Was wir in der Stunde
durchgenommen haben, habe
ich gut verstanden.
Heute habe ich in der Stunde
wirklich gut aufgepasst.
Mir war völlig klar, worauf
der Lehrer/die Lehrerin
hinaus wollte.
Heute war für mich die
Stunde zu leicht.
Die Stunde war heute so wie
immer.
trifft eher zu
trifft eher nicht
zu
trifft überhaupt
nicht zu
9. ANKIETY DLA UCZNIÓW: „NAUCZYCIEL W OCZACH UCZNIA” (1)
Ankieta ma charakter anonimowy. Zebrane na jej podstawie informacje będą wykorzystane do
badań własnych. Proszę o szczere wypełnienie ankiety. Z góry dziękuję.
Dane osobowe:
1. SZKOŁA : GIMNAZJUM/ LICEUM/ TECHNIKUM
2. PŁEĆ : DZIEWCZYNA / CHŁOPIEC
Dane osobowe:
2. PŁEĆ : DZIEWCZYNA CHŁOPAK
1.Nauczyciel jasno i zrozumiale tłumaczy nowe zagadnienia na lekcji.
1
2
3
4
5
6
5
6
4
5
6
4
5
6
2.Nauczyciel jest tolerancyjny w stosunku do uczniów.
1
2
3
4
3.Nauczyciel ocenia sprawiedliwie wiedzę i umiejętności uczniów.
1
2
3
4.Nauczyciel dobrze wykorzystuje czas na lekcji.
1
2
3
5.Nauczyciel jest cierpliwy.
1
2
3
4
5
6
4
5
6
4
5
4
5
6
4
5
6
4
5
6
6.Nauczyciel chętnie odpowiada na pytania.
1
2
3
7.Nauczyciel okazuje uczniom życzliwość i sympatię.
1
2
3
8.Nauczyciel jest zbyt wymagający i surowy.
1
2
3
9.Nauczyciel jasno wyraża swoje wymagania w stosunku do uczniów.
1
2
3
10.Nauczyciel jest przygotowany do lekcji.
1
2
3
11.Nauczyciel zachęca uczniów do aktywnego udziału w lekcji.
1
2
3
4
5
12.Mam zaufanie do wiedzy nauczyciela.
1
2
3
4
5
6
13.W razie trudności mogę zwrócić się do nauczyciela o pomoc, wyjaśnienie etc.
1
2
3
4
5
6
4
5
6
5
6
14.Lekcje niemieckiego są dla mnie stresujące.
1
2
3
15.Nauczyciel motywuje mnie do nauki języka niemieckiego.
1
2
3
4
Ankieta dla uczniów „Nauczyciel w oczach ucznia” (2)
badań własnych. Proszę o szczere wypełnienie ankiety.
Z góry dziękuję.
Dane osobowe:
1.Nauczyciel posiada wysoką kompetencję językową, jasno i zrozumiale tłumaczy nowe
zagadnienia na lekcji.
1
2
3
4
5
6
2.Nauczyciel określa klarownie oczekiwania wobec kompetencji językowej, komunikatywnej i
kulturowej uczniów
1
2
3
4
5
6
5
6
3.Nauczyciel rozwija w sposób zintegrowany sprawności językowe
1
2
3
4
4.Nauczyciel chętnie sięga po teksty literackie jako elementu uzupełniającego treści zawarte w
podręczniku
1
2
3
4
5
6
5.Nauczyciel ocenia sprawiedliwie wiedzę o języku niemieckim i umiejętności językowe uczniów.
1
2
3
4
5
6
6.Nauczyciel uwrażliwia na różne style i strategie uczenia się języka niemieckiego
1
2
3
4
5
6
7.Nauczyciel potrafi kreować atmosferę zapału, entuzjazmu, życzliwości i sympatii.
1
2
3
4
5
6
4
5
6
4
5
6
4
5
6
5
6
1
2
3
1
2
3
1
2
3
11.Nauczyciel zachęca uczniów do udziału w projektach.
1
2
3
4
12.Mam zaufanie do wiedzy, umiejętności i strategii nauczyciela.
1
2
3
4
5
6
13.W razie niezrozumienia trudnych zagadnień gramatycznych i mogę zwrócić się do nauczyciela z
prośbą o wyjaśnienie etc.
1
2
3
4
5
6
5
6
14. Lekcje języka niemieckiego wyzwalają lęk, frustrację, zniechęcenie.
1
2
3
4
15.Nauczyciel wyzwala pozytywne emocje do nauki języka niemieckiego
1
2
3
4
5
6
badań własnych. Proszę o szczere wypełnienie ankiety.
Z góry dziękuję.
10. WZÓR SPRAWOZDANIA Z PRAKTYKI
Arkusz sprawozdania studenta/praktykanta
1.
Dane osobowe
2.
Termin odbywania praktyk
3.
Typ szkoły
4.
Nazwa i adres szkoły
5.
Nazwisko i imię opiekuna praktyk
6.
Opis podejmowanych działań dydaktycznych
7.
Opis podejmowanych działań wychowawczych
8.
Opis działań podejmowanych z własnej inicjatywy
9.
Ocena nauczyciela w funkcji opiekuna praktyk
10.
Ogólna atmosfera przebiegu praktyk
11.
Działania sprawiające największe trudności
12.
Działania niesprawiające większych trudności
13.
Chęć podjęcia pracy w danej szkole
13.
Stosunek do zawodu nauczyciela po odbyciu
praktyk.
14.
Rzeczywistość polskiej szkoły, a wcześniejsze o niej
wyobrażenia
III: INFORMACJE PRAKTYCZNE
1. ZAKRES OBOWIĄZKÓW NAUCZYCIELA (PRZYKŁADOWY SZKIC)
1. Planowanie pracy (przygotowywanie rozkładów materiału na cały cykl kształcenia w tym
indywidualnych rozkładów dla uczniów z orzeczeniami)
2. Przygotowywanie się do zajęć
3. Prowadzenie zajęć
4. Prowadzenie zajęć dodatkowych w ramach art. 42 Karty Nauczyciela
5. Poprawianie prac pisemnych
6. Udział w posiedzeniach rady pedagogicznej
7. Uczestnictwo w szkoleniach (co najmniej raz w semestrze)
8. Zebrania z rodzicami
9. Indywidualne spotkania z rodzicami (wychowawca)
10. Praca w zespołach przedmiotowych
11. Praca w zespołach zadaniowych
12. Praca w zespołach wychowawczych
13. Organizacja matury próbnej
14. Udział w komisjach maturalnych i komisjach egzaminów zawodowych
15. Udział w komisjach egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych
16. Udział w komisji rekrutacyjnej
17. Organizacja uroczystości szkolnych
18. Organizacja wycieczek
19. Organizacja dni otwartych
20. Wypełnianie dokumentacji szkolnej (dziennik, arkusze ocen, arkusze samooceny, karty
ewaluacyjne, świadectwa)
21. Pisanie sprawozdań z realizowanych działań
22. Opieka nad pracownią
23. Współpraca z pedagogiem i Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną
2. JAK UNIKNĄĆ NAJCZĘSTSZYCH BŁĘDÓW
POPEŁNIANYCH W PRAKTYCE EDUKACYJNEJ?
1. Jasno określamy zasady i ich przestrzegamy
2. Jesteśmy konsekwentni
3. Staramy się być sprawiedliwi
4. Pracę domową sprawdzamy zawsze!
5. Jesteśmy dyskretni
6. Lubimy uczniów
7. Słuchamy, co uczniowie mają do powiedzenia
8. Zachowujemy właściwe proporcje czasu mówienia
9. Podczas lekcji staramy się skoncentrować uwagę wszystkich uczniów
10. Pilnujemy terminów oddawania prac pisemnych
11. Przestrzegamy zapisów wewnątrzszkolnego oceniania
12. Nie ośmieszamy ucznia i nie komentujemy jego wiedzy lub postępowania na forum klasy
13. Nie przedłużamy zajęć na przerwę i nie spóźniamy się
14. Nie podważamy autorytetu innych nauczycieli
15. Nie wchodzimy z uczniami w zbyt partnerskie relacje
16. Nie sądzimy po pozorach
3. POZIOMY UMIEJETNOŚCI JĘZYKOWYCH
WG WYTYCZNYCH RADY EUROPY
A1
Kennzeichnend für das Niveau A1 ist, dass sich die Sprachhandelnden auf ganz einfache Weise
über persönliche Dinge und ganz unmittelbare Bedürfnisse verständigen können. Das heißt, der
Wortschatz und die sprachlichen Mittel sind überwiegend aus den Bereichen "Informationen zu
Personen", "Wohnen", "Einkaufen" und "Verpflegung" und betreffen Sprachhandlungen der
"sozialen Konventionen". Im Bereich der Grammatik sind auf diesem Niveau ganz grundlegende
Strukturen von Interesse.
Kannbeschreibung: Kann vertraute, alltägliche Ausdrücke und ganz einfache Sätze verstehen und
verwenden, die auf die Befriedigung konkreter Bedürfnisse zielen. Kann sich und andere vorstellen
und anderen Leuten Fragen zu ihrer Person stellen - z. B. wo sie wohnen, was für Leute sie kennen
oder was für Dinge sie haben - und kann auf Fragen dieser Art Antwort geben. Kann sich auf
einfache Art verständigen, wenn die Gesprächspartnerinnen oder Gesprächspartner langsam und
deutlich sprechen und bereit sind zu helfen.
A2
Das Niveau A2 beschreibt alltägliche und häufige soziale Handlungen (wie Höflichkeitsformeln
verwenden und kurze Kontaktgespräche führen) und Sprachhandlungen, für einfache Erledigungen
(z.B. beim Einkaufen oder auf Reisen). Eine aktive Teilnahme an Unterhaltungen ist möglich,
wobei einige Einschränkungen bestehen und oft Unterstützung nötig wird. Der Wortschatz umfasst
alltägliche Angelegenheiten in vertrauten Situationen und aus vertrauten Themenbereichen. Im
Bereich der Grammatik werden bereits einfache Strukturen korrekt verwendet es treten aber noch
häufig systematisch elementare Fehler auf.
Kannbeschreibung: Kann Sätze und häufig gebrauchte Ausdrücke verstehen, die mit Bereichen von
ganz unmittelbarer Bedeutung zusammenhängen (z. B. Informationen zur Person und zur Familie,
Einkaufen, Arbeit, nähere Umgebung). Kann sich in einfachen, routinemäßigen Situationen
verständigen, in denen es um einen einfachen und direkten Austausch von Informationen über
vertraute und geläufige Dinge geht. Kann mit einfachen Mitteln die eigene Herkunft und
Ausbildung, die direkte Umgebung und Dinge im Zusammenhang mit unmittelbaren Bedürfnissen
beschreiben.
B1
Das Niveau B1 ist gekennzeichnet durch sprachliche Handlungen im Alltag, auf Reisen und im
eigenen Sach- oder Interessensgebiet. Die Kompetenzen des Niveaus reichen aus, um eine
Interaktion aufrecht zu erhalten und in verschiedenen Situationen das auszudrücken, was man
mitteilen möchte. Der Wortschatz umfasst weite Bereiche des Alltags und aus dem jeweiligen
Sachgebiet, zu diesen Themen können umfangreiche Informationen verstanden und auch
ausgetauscht werden. Die wichtigsten grammatischen Strukturen werden im Allgemeinen gut
beherrscht, wobei noch Fehler vorkommen, aber klar bleibt, was ausgedrückt werden soll.
Kannbeschreibung: Kann die Hauptpunkte verstehen, wenn klare Standardsprache verwendet wird
und wenn es um vertraute Dinge aus Arbeit, Schule, Freizeit usw. geht. Kann die meisten
Situationen bewältigen, denen man auf Reisen im Sprachgebiet begegnet. Kann sich einfach und
zusammenhängend über vertraute Themen und persönliche Interessengebiete äußern. Kann über
Erfahrungen und Ereignisse berichten, Träume, Hoffnungen und Ziele beschreiben und zu Plänen
und Ansichten kurze Begründungen oder Erklärungen geben.
B2
Im Niveau B2 liegt der Schwerpunkt auf erfolgreichem Argumentieren und Verhandeln und auf
einem höherem Grad an Diskurskompetenz. Zudem ist auf diesem Niveau ein stärkeres
Sprachbewusstsein kennzeichnend, das – zusammen mit der höheren Sprachkompetenz –z.B.
selbständiges Korrigieren von Fehlern, die zu Missverständnissen geführt haben, ermöglicht und
eine Anpassung an den Stil eines Gesprächs erlaubt. Der Wortschatz im eigenen Fachgebiet und zu
den meisten allgemeinen Themen ist groß und erlaubt auch Variationen in der Formulierung. Die
Grammatik wird gut beherrscht und auch Hypothesen werden formuliert.
Kannbeschreibung: Kann die Hauptinhalte komplexer Texte zu konkreten und abstrakten Themen
verstehen; versteht im eigenen Spezialgebiet auch Fachdiskussionen. Kann sich so spontan und
fließend verständigen, dass ein normales Gespräch mit Muttersprachlern ohne größere Anstrengung
auf beiden Seiten gut möglich ist. Kann sich zu einem breiten Themenspektrum klar und detailliert
ausdrücken, einen Standpunkt zu einer aktuellen Frage erläutern und die Vor- und Nachteile
verschiedener Möglichkeiten angeben.
C1 und C2
Die Niveaus C1 und C2 zeichnen sich vor allem durch eine noch größere Qualität in der
Sprachbeherrschung aus. Der Wortschatz ist so umfassend, dass sich eine Auflistung einzelner
Wörter oder Phrasen auf diesen Niveaus erübrigt. Er variiert, entsprechend den jeweiligen
Interessen und Wissensbereichen des Sprachhandelnden. Typisch für die C-Niveaus ist, dass
Umschreibungen und Umformulierungen problemlos erfolgen, kaum noch offensichtlich nach
Wörtern gesucht wird und auch idiomatische Ausdrücke und umgangssprachliche Wendungen
beherrscht und bewusst eingesetzt werden. Auch der Sprachstil kann gezielt variiert werden. Im
Bereich der Grammatik kommen noch vereinzelte Strukturen hinzu, charakteristisch für die Niveaus
C1 und C2 ist aber auch hier die hohe Qualität der Sprachverwendung. Aus diesem Grund gibt es
keine Grammatik für die Niveaus C1 und C2 sondern nur eine Darstellung der auf dem C-Niveau
noch hinzukommenden Strukturen.
Kannbeschreibung (C1): Kann ein breites Spektrum anspruchsvoller, längerer Texte verstehen und
auch implizite Bedeutungen erfassen. Kann sich spontan und fließend ausdrücken, ohne öfter
deutlich erkennbar nach Worten suchen zu müssen. Kann die Sprache im gesellschaftlichen und
beruflichen Leben oder in Ausbildung und Studium wirksam und flexibel gebrauchen. Kann sich
klar, strukturiert und ausführlich zu komplexen Sachverhalten äußern und dabei verschiedene Mittel
zur Textverknüpfung angemessen verwenden.
Kannbeschreibung (C2): Kann praktisch alles, was er/sie liest oder hört, mühelos verstehen. Kann
Informationen aus verschiedenen schriftlichen und mündlichen Quellen zusammenfassen und dabei
Begründungen und Erklärungen in einer zusammenhängenden Darstellung wiedergeben. Kann sich
spontan, sehr flüssig und genau ausdrücken und auch bei komplexeren Sachverhalten feinere
Bedeutungsnuancen deutlich machen.
4. LISTA PRZYDATNYCH STRON INTERNETOWYCH
Adresy stron internetowych poświęconych Niemcom, Austrii i Szwajcarii. Znajdują się tam
niezbędne informacje dotyczące polityki, kultury, gospodarki, sportu i innych dziedzin życia.
Deutschland
http://www.deutschland.de/
http://www.destatis.de/
http://www.bundesregierung.de/
http://www.deutschland-tourismus.de/
http://www.excite.de/
http://www.magazin-deutschland.de/
http://www.tatsachen-ueber-deutschland.de/
http://www.kulturportal-deutschland.de/
http://www.europarl.de/
http://www.presse.de/
Österreich
http://www.statistik.at/
http://www.netdays.at/
http://www.austriaurlaub.com/
http://www.austria-www.at/
http://www.wien.at/
Schweiz
http://www.szwajcaria.net/
http://www.statistik.admin.ch/
http://www.swissinfo.org/
http://www.swissart.net/
http://www.switzerland.com/
Andere Seiten:
www.menis.gov.pl
www.cke.edu.pl/
www.dethloff.pl/
www.goethe.de/ins/pl/war/deindex.htm
www.gutenberg.ad.de
www.gutenberg.ad.de
http://www.interklasa.pl/portal/index/strony?popup=true
www.kuratorium-lublin.pl
Zeitungen
www.faz.de
www.spiegel.de
www.stern.de
www.sueddeutsche.de
www.tagesspiegel.de
www.welt.de
Verlage und Lehrbücher
www.duden.de
www.hueber.de
www.langenscheid.de
www.passwort-deutsch.de
www.schubert-verlag.de
www.schulbuchzentrum-online.de/
www.stufen.de
www.themen-neu.de
Deutsch üben im Web
http://www.abkuerzungen.de/main.php?language (Maschine für Abkürzungen)
http://www.ard.de/kinder/ (Kinder)
http://www.bauernregeln.net/ (Bauernregeln)
http://www.blinde-kuh.de/ (Kinder)
http://www.canoo.net/index_en.html (Wörterbuch)
http://capl.washjeff.edu/browse.php (Wörterbuch)
http://www.chemie.fu-berlin.de/cgi-bin/acronym (Wörterbuch)
http://www.clickdeutsch.de/cms/website.php (Grammatik der deutschen Sprache interaktiv)
http://www.cross-plus-a.com/segmenti.htm (Segmenti trainiert auf spielerische Weise das
Segmentieren in Silben oder Morpheme)
http://www.daf-medien.de/kurs/ (Moderne Konzepte der Grammatikvermittlung)
http://www.daf-medien.de/kurs2/ (Lerner- und Lehrerrollen)
http://www.d-a-f.net/ (Internetportal für Deutsch als Fremdsprache)
http://www.daf-portal.de/ (Internetportal für Deutsch als Fremdsprache)
http://www.deutsch-als-fremdsprache.de/ (Internetportal für Deutsch als Fremdsprache)
http://deutsch.interaktiv.prv.pl/ (Sprachübungen für die Mittel- und Oberstufe)
http://www.deutsch-lernen.com/ (Online-Deutschkurse)
http://www.entdecke-deutschland.diplo.de/ (Landeskunde)
http://www.deutschland-panorama.de/ (deutsche Reise- und Freizeitziele)
http://www.deutschlern.net/ (Hör- und Leseverstehen)
http://www.udoklinger.de/Deutsch/Grammatik/Frame1.htm (Geschichte der deutschen Sprache,
Grammatik, Rechtschreibung)
http://www.dwds.de/ (Wörterbuch)
http://www.dw-world.de/dw/0,,2952,00.html (Deutsche Welle – Radio, online Sprachkurse,
Audiotrainer, Deutsch inetraktiv)
http://www.feiertagsseiten.de/ (Feiertage in Deutschland)
http://german.about.com/library/anfang/blanfang_inhalt.htm (Deutschkurs für Anfänger)
http://www.deutsch-perfekt.com/ (Lesen und Hören)
http://faql.de/ (Deutsche Sprache in Fragen und Antworten)
http://www.filo.pl/niemiecki/ (Deutsch als Fremdsprache)
http://www.fluter.de/ (Jugendmagazin der Bundeszentrale für politische Bildung)
http://www.fremdsprache-deutsch.de/ (Internetportal für Deutsch als Fremdsprache)
http://hypermedia.ids-mannheim.de/ (Grammatik in Fragen und Antworten, grammatische
Fachbegriffe, grammatisches Wörterbuch und Bibliographie)
http://iate.europa.eu/iatediff/SearchByQueryLoad.do?method=load (Europäische
Terminologiedatenbank)
http://www.interdeutsch.de/ (Deutsch lernen via Internet)
http://www.kaleidos.de/alltag/deindex.htm (Landeskunde)
http://www.kidsville.de/ (Kinder)
http://www.kindersache.de/ (Kinder)
http://konjugator.lingofox.de/de/index.php (Der Konjugator sucht die Grundform von beliebigen
Verbformen und liefert dann alle Formen dieses Verbs in einer übersichtlichen Tabelle)
http://www.land-der-woerter.de/ (Wortschatz-Rätsel für Deustch als Fremdsprache)
http://www.lernforum.uni-bonn.de/ (Lernforum Deutsch als Fremdsprache)
http://lyrikline.org/ (zeitgenössische Poesie multimedial)
http://www.owid.de/ (Wörterbuch)
http://www.pro-media.org/content/09-plakatlexikon/f-plakatlexikon-01.php (Außenwerbelexikon)
http://www.quasselbuch.de/quassel.htm (Minidialoge, wichtige Redewendungen, kommunikative
Formeln für den deutschen Alltag)
http://www.ralf-kinas.de/ (Deutsch als Fremdsprache)
http://www.redensarten-index.de/links/links-redensarten.php (Wörterbuch)
http://www.redensarten-index.de/suche.php (Wörterbuch)
http://www.slowgerman.com/ (Lernmaterialien)
http://www.sowieso.de/zeitung/ (die online-Zeitung für junge Leser)
http://www.stmug.bayern.de/service/lexikon/index.htm (Umwelt-Lexikon)
http://szenesprachenwiki.de/ (Wörterbuch der Szenesprachen)
http://www.teachmaster.de/cms/1-0-Home.html (Vokabel-Lernprogramm Teachmaster)
http://www.tee.org/ (Gesundheitslexikon und Heilpflanzendatenbank)
http://www.uebersetzung.at/twister/de.htm (Zungenbrecher)
http://www.uni-due.de/~lge292/trainer/trainer/start.html (Schreibtrainer)
http://www.vokabel.com/german.html (Wortschatz)
http://www.vorleser.net/ (kostenlose Mp3-Bücher)
www.wbv.de/promoframes/promoframe_600160803122004094614.html (Wirtschaftsbegriffe)
http://www.wirtschaftsdeutsch.de/ (Lehr- und Lernhilfen für den berufsbezogenen Unterricht)
http://www.wdrmaus.de/ (Kinder)
http://www.whv.shuttle.de/whv/kaethekollwitz/astro/fachbegr.htm (Astronomische Fachbegriffe)
http://www.wissen.de/ (Lexikon und Wörterbuch zu allen Themenbereichen)
http://www.wissen.de/wde/generator/wissen/ressorts/bildung/woerterbuecher/index.html
(Wörterbücher)
http://wortschatz.uni-leipzig.de/ (Wortschatzlexikon)
http://www.labbe.de/zzzebra/index.asp (Kinder)
5. LISTA PODRĘCZNIKÓW
Specjalistyczne podręczniki do nauki języka niemieckiego autorów polskich i niemieckich:
1. Optimal: podręcznik, ćwiczenia +CD Język niemiecki dla liceum ogólnokształcącego, liceum
profilowanego i technikum, Müller Martin, Rusch Paul, Scherling Theo, Wertenschlag Lukas,
Langenscheidt, 2004.
2. Berliner Platz: Podręcznik z zeszytem ćwiczeń Ch. Lemcke, L. Rohrmann, Th. Scherling,
współpraca: A. Köker, Langenscheidt, 2007
3. Tangram: Kursbuch und Arbeitsbuch Niemiecki Liceum ogólnokształcące. Zakres rozszerzony
Badstubner-Kizik Camilla, Olszewska Danuta, HUEBER 2007.
4. Passwort Deutsch: Podręcznik, ćwiczenia z zadaniami maturalnymi i płytą CD, CD-ROM
podręcznik metodyczny, U. Albrecht, D. Dane, C. Fandrych, G. Grüßhaber, Wydawnictwo:
Lektorklett 2009
5. Planet: Podręcznik, ćwiczenia, Język niemiecki Kopp Gabriele, Buttner Siegfried - Planet 1, 2
Kasety, HUEBER 2005
6. Dein Deutsch Start: Barbara Grucza, Anke Kleinschmidt, Christoph Schatte , Czesława Schatte,
Birgit Sekulski, Sambor Grucza, Karl-Dieter Bünting, Redaktor naukowy i kierownik zespołu: Prof.
dr hab. Franciszek Grucza Poradnik metodyczny do podręcznika do nauki języka niemieckiego w
szkołach podstawowych klasa IV, Warszawa, euroEdukacja, 2003.
7. Alles klar: Krystyna Łuniewska, Urszula Tworek, Zofia Wąsik. Warszawa WSiP, 2007.
8. Direkt: Motta, Giorgio, Ćwikowska, Beata Podręcznik z ćwiczeniami i płytą CD-audio. Poziom
podstawowy. Poznań. LektorKlett,2007.
9. Kompass: Elżbieta Reymont, Agnieszka Sibiga, Małgorzata Jezierska-Wiejak. Warszawa.
Wydawnictwo Szkolne PWN, 2007.
10. Dachfenster: Małgorzata Jezierska-Wiejak, Elżbieta Reymont, Agnieszka Sibiga. Warszawa.
Wydawnictwo Szkolne PWN, 2007
11. Hier und da: Rapacka Sylwia, Lewandowska Małgorzata, Nawrotkiewicz Joanna. Warszawa.
Wydawnictwo Szkolne PWN, 2005.
MATERIAŁY POMOCNICZE DLA
NAUCZYCIELI
Opracowanie
prof. dr hab. Barbara Sadownik
Spis treści
I. REGULACJE PRAWNE
1. Program praktyk pedagogicznych w Instytucie Germanistyki UMCS.............................3
2. Kryteria oceny praktyk……………………………………………………………………10
II. PORTFOLIO OPIEKUNA PRAKTYK
1. Plan praktyk………………………………………………………………………………..15
2. Harmonogram praktyk……………………………………………………………………17
3. Kontrakt z nauczycielem-opiekunem……………………………………………………..19
4. Harmonogram spotkań z nauczycielem-opiekunem…………………………………......21
5. Wzory konspektów………………………………………………………………………....22
6. Arkusze obserwacji lekcji języka niemieckiego..................................................................40
7. Arkusz rozmowy pohospitacyjnej…………………………………………………………50
8. Arkusze ewaluacyjne……………………………………………………………………….51
9. Wzór sprawozdania z praktyki……………………………………………………………57
III. INFORMACJE PRAKTYCZNE
3. Poziomy umiejętności językowych wg wytycznych Rady Europy………………….......58
4. Lista przydatnych stron internetowych…………………………………………………..60
3. Wykaz najnowszej literatury glottodydaktycznej..............................................................64
6. Stereotypy płciowe……………………………………………………………………….....66
1. PROGRAM PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH W INSTYTUCIE
GERMANISTYKI UMCS3
§1
Obowiązek odbycia praktyk pedagogicznych wynika z §2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 12 marca 2009r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających
wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400),
a jej przebieg z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004r. w
sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 207, poz. 2110).
§2
1. Celem praktyk pedagogicznych jest nabycie i rozwinięcie umiejętności zawodowych
(nauczycielskich), a w szczególności:
9) wykorzystanie i konfrontacja wiedzy zdobytej w czasie studiów z rzeczywistością
(zastosowanie wiedzy pedagogicznej i metodycznej w praktyce poprzez samodzielne
prowadzenie zajęć lekcyjnych (opiekuńczo - wychowawczych),
10) poznanie organizacji pracy różnych typów szkół,
11) nabycie umiejętności planowania, obserwacji, prowadzenia i dokumentowania zajęć,
12) nabycie umiejętności spostrzegania faktów pedagogicznych, właściwej ich analizy i
interpretacji,
13) kształtowania właściwego stosunku do ucznia, wychowanka oraz obowiązków związanych z
wykonywaniem zawodu nauczyciela,
14) kształtowania twórczej i poszukującej postawy nauczyciela,
15) kształtowania dyscypliny i odpowiedzialności za wykonywaną pracę,
16) nabycie umiejętności analizowania własnej pracy i jej efektów oraz pracy uczniów.
3
Nowy program praktyk pedagogicznych opracowany w wyniku konsultacji z nauczycielami/-kami z udziałem
ekspertów w ramach projektu "www.praktyki.wh.umcs"- Przygotowanie i realizacja nowego programu praktyk
pedagogicznych na Wydziale Humanistycznym UMCS.
§3
Założenia i organizacja praktyk pedagogicznych
1. Studenta studiów I stopnia obowiązują praktyki w wymiarze ogółem 158 godzin według
następującego harmonogramu:
1) Praktyka ogólnopedagogiczna grupowa i ciągła w trakcie pierwszego roku akademickiego (II
semestr, 2 grupy; ciągła dwutygodniowa po II semestrze) w wymiarze 2 x 2 grupy +36 godzin.
2) Praktyka metodyczna specjalności nauczycielskiej (ogółem 120 godzin):
a) grupowa praktyka śródroczna w trakcie drugiego roku akademickiego, (III semestr, 2
grupy) w wymiarze 30 godzin w tym:
- 20 godz. hospitacji,
- 10 godz. lekcji próbnych studenta, zarejestrowanych na wideofilmie, następnie
prezentowanych i analizowanych na uczelni w ramach ćwiczeń z glottodydaktyki;
b) praktyka ciągła po 4 semestrze od 15 września do 31 października w wymiarze 90
godzin, w tym:
- 20 godz. hospitacji lekcji prowadzonych przez nauczyciela-opiekuna praktyk;
- 70 godz. lekcji samodzielnie prowadzonych przez praktykanta.
ORGANIZACJA PRAKTYK DLA STUDIÓW I STOPNIA
Rok
studiów
Nazwa praktyki
Liczba
studentów
Wymiar
godzinowy
Termin
I
praktyka
ogólnopedagogiczna
(śródroczna grupowa i
ciągła)
(grupowa, śródroczna)
(ciągła)
30
2+36
II semestr i
po II
semestrze
30
30
III semestr
wg listy szkół
30
90
po IV
semestrze
wg listy szkół
II
III
Miejsca
realizacji
praktyki
wg listy szkół
2. Studenta studiów II stopnia obowiązuje praktyka metodyczna specjalności nauczycielskiej w
wymiarze ogółem 30 godzin realizowana w ciągu 2 tygodni po 2 semestrze.
ORGANIZACJA PRAKTYK DLA STUDIÓW II STOPNIA
Rok
studiów
Nazwa praktyki
Liczba
studentów
Wymiar
godzinowy
Termin
II
(ciągła)
30
30
po II
semestrze
Miejsca
realizacji
praktyki
wg listy szkół
3. Praktykami pedagogicznymi objęci są wszyscy studenci specjalności nauczycielskiej, również
osoby pracujące jako nauczyciele.
4. Przed rozpoczęciem praktyki student zobowiązany jest do uzyskania zgody nauczyciela-opiekuna
i akceptacji dyrektora szkoły, którą przekazuje do Dziekanatu Wydziału Humanistycznego UMCS.
5. Praktyką studenta w szkole kieruje opiekun-nauczyciel języka niemieckiego. Opiekunem praktyk
może być nauczyciel podsiadający uprawnienia do nauczania języka niemieckiego ze stopniem
awansu zawodowego co najmniej nauczyciela mianowanego.
6. Uczelnia wystawia studentom skierowanie na praktyki.
7. Po dopełnieniu formalności (uzyskanie zgody nauczyciela i dyrektora szkoły) student
zobowiązany jest do zgłoszenia się w tygodniu poprzedzającym praktykę do nauczyciela-opiekuna,
celem uzyskania informacji na temat typu realizowanej postawy programowej, specyfiki szkoły,
klas itp.
8. Nauczyciel-opiekun ustala ze studentem szczegółowy plan zajęć zgodny z programem praktyk.
Plan zajęć student jest zobowiązany opiekunowi praktyki z ramienia UMCS w ciągu trzech dni od
rozpoczęcia praktyki. O wszelkich zmianach planu powinien niezwłocznie informować opiekuna
praktyki.
9. Lekcje próbne powinny być przygotowane samodzielnie, skonsultowane z nauczycielem
prowadzącym i oparte na szczegółowym konspekcie. Temat lekcji i związany z nim zakres
materiału student powinien znać na co najmniej trzy dni przed jej prowadzeniem. Szczegółowy
konspekt lekcji powinien być opracowany według określonego wzoru.
10. Przygotowany przez studenta konspekt nauczyciel-opiekun omawia i zatwierdza najpóźniej w
dniu poprzedzającym zajęcia. Dopiero po zatwierdzeniu konspektu student może być dopuszczony
do prowadzenia lekcji. Nauczyciel wpisuje na konspekcie swoją akceptację. Brak zatwierdzonego
konspektu powoduje niezaliczenie lekcji.
11. Niezaliczenie praktyki następuje w przypadku:
6) samowolnej zmiany szkoły lub nauczyciela-opiekuna,
7) braku zatwierdzenia scenariusza przez nauczyciela,
8) nieterminowego dostarczenia planu opiekunowi praktyk z ramienia UMCS,
9) niepowiadomienia o zmianie planu
10) samowolnego skrócenia czasu praktyki.
12. Po przeprowadzonych lekcjach (każdego dnia) nauczyciel-opiekun omawia je ze studentem.
Przy ocenianiu lekcji powinny zostać uwzględnione następujące kryteria:
4) przygotowanie językowe studenta
5) przygotowanie metodyczne
6) organizacja pracy na lekcji (realizacja celów oraz umiejętność przekazywania wiedzy).
13. Zaleca się, aby w ciągu praktyki student przeprowadził cykl lekcji w jednej klasie zakończony
sprawdzianem oraz prowadził lekcje w klasach na różnych poziomach nauczania i na różne tematy.
14. Student powinien w czasie odbywania praktyki wykorzystywać możliwie szeroką gamę
środków dydaktycznych i brać udział w sprawdzaniu prac domowych i sprawdzianów z próbą ich
oceny.
15. W czasie praktyki student podlega obowiązującej w szkole dyscyplinie pracy. Cechować go
powinna solidność i sumienność względem powierzonych obowiązków oraz kultura osobista.
§4
1. W ramach praktyk pedagogicznych studenci realizują następujące części:
4) hospitacyjną, polegającą na obserwowaniu zajęć:
c) opiekuna praktyk,
d) innych nauczycieli wskazanych przez opiekuna praktyk,
5) dydaktyczną, w trakcie której:
d) przeprowadzają lekcje samodzielnie lub wspólnie z opiekunem praktyk bądź
nauczycielem przez niego wskazanym,
e) samodzielnie przygotowują do każdej lekcji konspekt,
f) samodzielnie przygotowują pomoce dydaktyczne niezbędne do przeprowadzenia danej
lekcji.
6) organizacyjną, podczas której student powinien:
t) poznać organizację szkoły, tzn. specjalizację klas, plan zajęć itp.,
u) poznać system oceniania uczniów,
v) poznać obowiązujące w szkole przepisy BHP,
w) poznać plan pracy szkoły na określony rok szkolny,
x) poznać obowiązujący statut szkoły,
y) poznać dydaktyczno – wynikowy plan nauczania (godzin prowadzonych), które będzie
realizował,
z) poznać problematykę systemu zarządzania w szkole, zasięgając opinii na ten temat u
osób kompetentnych, tzn. dyrekcji szkoły bądź osób przez nią wskazanych,
aa) sprawować opiekę nad uczniem zdolnym, tzn. przeprowadzać rozmowy edukacyjne,
rozmawiać z przełożonym o osiągnięciach podopiecznego w nauce, przygotowywać
ucznia do olimpiady itp.,
bb) sprawować opiekę nad uczniem słabym, tzn. przeprowadzać rozmowy edukacyjne,
pomagać w nauce z przedmiotów, z którymi podopieczny sobie nie radzi, pomagać w
uzupełnianiu braków edukacyjnych, obserwować postępy w nauce, rozmawiać z
pedagogiem szkolnym, rozmawiać z nauczycielami przedmiotów, z którymi uczeń ma
problemy w nauce, itp.,
cc) sprawować opiekę nad uczniem niepełnosprawnym, tzn. przeprowadzać rozmowy
edukacyjne, organizować zajęcia indywidualne, często poza placówką szkolną,
konsultować się z pedagogiem i psychologiem szkolnym itp.,
dd) poznać organizację praktyk zawodowych uczniów,
ee) konsultować się z nauczycielem – opiekunem praktyk w sprawie lekcji, tzn. konsultować
się odnośnie doboru celów lekcji, zastosowania odpowiednio dobranych metod
nauczania, pomocy i środków dydaktycznych, całego toku lekcji, merytorycznego
przygotowania do lekcji itp.,
ff) poznać sposób prawidłowego uzupełniania dziennika lekcyjnego poprzez konsultacje z
nauczycielem,
gg) przygotowywać się do zajęć lekcyjnych poprzez korzystanie z czytelni, biblioteki,
Internetu, analizę filmu przygotowywanego do lekcji itp.,
hh) wykonywać pomoce dydaktyczne do zajęć lekcyjnych, tzn. przygotowywać niezbędne
foliogramy, plansze, testy, teksty do analizy, prezentacje multimedialne itp.,
ii) brać udział w zajęciach pozalekcyjnych na terenie szkoły, m. in. w rozmaitych kołach
zainteresowań,
jj) za zgodą dyrektora szkoły brać udział w radach pedagogicznych,
kk) przeprowadzić rozmowę z personelem medycznym szkoły, np. konsultacje z higienistką
szkolną,
ll) pełnić dyżury na przerwach w szkole, tzn. opiekun bądź dyrekcja ma prawo prosić o
pełnienie dyżuru podczas przerw w szkole.
§5
1. Obowiązki nauczyciela-opiekuna praktyk w stosunku do praktykanta obejmują:
13) zapoznanie praktykanta z zasadami funkcjonowania szkoły, procedurami i regulacjami
prawnymi, włączając w to procedury dotyczące nagłych wypadków,
14) ustalenie wraz z praktykantem planu praktyki, omówienie wzajemnych oczekiwań,
15) przedstawienie praktykanta gronu pedagogicznemu, pokazanie całego zaplecza szkoły,
zapoznanie z dokumentacja szkoły,
16) przedstawienie praktykanta klasie, podkreślenie jego uprawnień i kompetencji
nauczycielskich,
17) ułatwienie studentowi startu zawodowego na praktykach, poprzez zapoznanie go
z programem, podręcznikiem, obudową dydaktyczną (w tym z poradnikiem dla
nauczyciela),
18) stopniowe wprowadzanie w prace nauczyciela i branie odpowiedzialności za wszystkie
aspekty nauczania, jak również obowiązki pozalekcyjne,
19) częsta obserwacja praktykanta i udzielanie informacji zwrotnych dotyczących silnych i
słabych stron praktykanta,
20) udostępnienie praktykantowi informacji o uczniach z zachowaniem poufności tych danych,
21) służenie radami dotyczącymi aspektów wychowawczych pracy z uczniami,
22) stworzenie okazji do obserwowania i omawiania działań edukacyjno-wychowawczych,
23) umożliwienie kontaktu z innymi pracownikami szkoły (pedagog, psycholog, stażyści, udział
w posiedzeniu rady pedagogicznej) oraz rodzicami uczniów (udział w zebraniu rodziców,
posiedzeniu rady szkoły),
24) zachęcanie praktykanta do zadawania pytań i szukania rozwiązań napotykanych problemów.
2. Obowiązki nauczyciela-opiekuna w stosunku do opiekuna dydaktycznego z ramienia UMCS
obejmują:
3) podsumowanie pracy studenta na praktykach pedagogicznych i dokonanie jej oceny,
4) natychmiastowe komunikowanie się z opiekunem dydaktycznym z ramienia Uczelni w razie
problemów, związanych z organizacja praktyk pedagogicznych lub zachowaniem
praktykanta.
§6
1. Po zakończeniu praktyki kierownictwo szkoły poświadcza odbycie praktyki przez studenta.
2. W czasie praktyki student zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji praktyki
pedagogicznej, tzw. portfolio praktykanta, w której powinien zamieścić:
8) harmonogram praktyki,
9) kontrakt z nauczycielem-opiekunem
10) harmonogram spotkań z opiekunem
11) 10-20
poprawnie
merytorycznie
przygotowanych
konspektów
samodzielnie
przeprowadzonych lekcji, których realizacja została potwierdzona podpisem nauczycielaopiekuna, wraz z kserokopiami materiałów z podręcznika, materiałami dydaktycznymi,
testami oraz kartami rozmowy pohospitacyjnej,
12) 10 arkuszy obserwacji lekcji podpisanych przez opiekuna,
13) wypełniony arkusz ewaluacyjny
14) sprawozdanie z praktyki – według wzorca.
3. Przedłożenie w/w dokumentacji jest warunkiem uzyskania zaliczenia praktyki.
2. KRYTERIA OCENY PRAKTYK
W ocenie studentów-praktykantów uwzględnia się następujące aspekty:
1. Poziom kompetencji glottodydaktycznej studenta-praktykanta
2. Znajomość języka niemieckiego, tj. poziom kompetencji lingwistycznej: fonetycznej,
morfosyntaktycznej i leksykalnej studenta-praktykanta
3. Poziom kompetencji komunikatywnej i kulturowej studenta-praktykanta
Ad. 1. Kompetencja glottodydaktyczna studenta-praktykanta rozumiana jest jako:
(a) umiejętność przygotowania i organizacji pracy na lekcji (realizacja celów, adekwatność
metod i technik nauczania, umiejętne wykorzystanie czasu lekcji, etc.)
(b) umiejętność hierarchizacji sprawności językowych, związanej z zasobem środków
językowych, którego wymaga praca nad daną sprawnością, jak też z czasem lekcyjnym
poświęcanym na pracę nad poszczególnymi sprawnościami
(c) umiejętność uwzględnienia różnic między zakresem materiału dla rozwoju sprawności
receptywnych i produktywnych ucznia, przy jednoczesnym ukierunkowaniu lekcji języka
niemieckiego na sprawności związane z językiem mówionym
(d) umiejętność analizowania pracy własnej i jej efektów oraz pracy uczniów (stosowanie
różnorodnych form kontroli i oceny stopnia opanowania materiału językowego przez
uczniów).
W sposób szczególny należy w związku z tym ocenić:
(1) przygotowanie do lekcji,
(2) prowadzenie lekcji,
(3) relacje: nauczyciel – klasa – uczeń
W zakresie przygotowania do lekcji ocenia się między innymi solidność i zaangażowanie
praktykanta w precyzyjne przygotowanie konspektu lekcji i materiałów pomocniczych. Zwraca się
również uwagę na poprawność sformułowanych celów, ich zgodność z planem nauczania oraz
możliwość realizacji w obrębie danej jednostki lekcyjnej i w odniesieniu do poziomu językowego
uczniów, strukturę przygotowanej lekcji, adekwatność doboru materiału ćwiczeniowego, jego
rozłożenie w czasie, na umiejętność korzystania z podręcznika i innych pomocy dydaktycznych,
odpowiednią selekcję tekstów i aktywności komunikacyjnych ucznia, w tym ich zróżnicowanie w
zależności od indywidualnych możliwości poszczególnych uczniów, oraz na stosowanie własnych
pomysłów przez praktykanta.
W zakresie prowadzenia lekcji zwraca się uwagę na szereg czynników, takich jak: umiejętność
realizowania przez praktykanta postawionych sobie celów, dynamikę lekcji, zachowanie proporcji
czasowych między poszczególnymi fazami lekcji i ich czytelność dla uczniów, optymalne
wykorzystanie czasu lekcji, sposoby motywowania uczniów do czynnego udziału w lekcji,
różnorodność form wprowadzania i utrwalania materiału językowego (gesty, mimika, obrazki,
rysunki itp.), sposób poprawiania błędów (w tym stwarzanie sytuacji, w których uczniowie mogą
samodzielnie skorygować swoje błędy), i podawanie informacji zwrotnej, stosowanie różnych form
pracy (np. praca w grupach, parach, indywidualna, projekty, itp.) i poprawność ich organizacji
(zwłaszcza pracy w grupach), odpowiedni dobór materiału ćwiczeniowego, zróżnicowanie tempa
pracy i stopnia trudności ćwiczeń, samodzielne opracowanie strategii i technik nauczania. Ważne
jest również zapoznanie uczniów z celami lekcji, zachowanie ciągłości w prezentacji materiału,
jasność tłumaczenia poszczególnych zagadnień i precyzyjność poleceń. Niezwykle ważne jest
używanie języka niemieckiego jako języka komunikacji.
W zakresie relacji: nauczyciel – klasa – uczeń zwraca się uwagę na umiejętności interakcyjne tj.
na sposób kontaktowania się z uczniami, m.in. na przyjazny stosunek praktykanta do uczniów i
umiejętność wczucia się w sytuację, w jakiej znajdują się uczniowie, na ciepły kontakt z uczniami,
otwartość i uprzejmość praktykanta w kontaktach z uczniami, chęć niesienia pomocy. Ważna jest
„elastyczność” w czasie prowadzenia lekcji, tj. odpowiednia reakcja w zaistniałych sytuacjach (np.
stawianie pytań pomocniczych), jak też lojalność i dyskrecja w odniesieniu do prywatnych
i rodzinnych spraw ucznia. Dobrze jest, aby praktykant informował o celu wykonywanych zadań,
dawał uczniom możliwość zadawania pytań, samodzielnego poszukiwania i rozwiązywania
problemów,
a
pytania
formułował
w
sposób
otwarty.
Na
uwagę
zasługuje
sposób
oceniania/nagradzania uczniów, jasność kryteriów oceny i konsekwentne ich stosowanie,
stwarzanie sytuacji, w których uczniowie mogą wykazać się swoimi umiejętnościami, jak również
znajomość technik dyscyplinujących klasę i umiejętność ich stosowania. Dla prawidłowych relacji
z klasą niezbędne jest też jasne określenie stawianych uczniom wymagań i konsekwencja w ich
egzekwowaniu, precyzyjne sformułowanie zasad pracy na lekcji i natychmiastowe reagowanie w
przypadku ich naruszenia.
Ad. 2. Przy ocenianiu stopnia znajomości języka niemieckiego powinny zostać uwzględnione
następujące kryteria dotyczące poziomu opanowania kompetencji formalno-gramatycznej przez
studenta-praktykanta: na płaszczyźnie morfosyntaktycznej złożoność form czasownikowych i
struktur zdaniowych, na płaszczyźnie leksykalno-semantycznej bogactwo stosowanego słownictwa,
na płaszczyźnie fonetyczno-fonologicznej prawidłowa realizacja fonemów języka niemieckiego,
bez zniekształceń w obrębie cech dystynktywnych, prawidłowość akcentu wyrazowego i
zdaniowego oraz intonacji. Należy zwrócić uwagę na umiejętność formułowania wypowiedzi
fonetycznie i gramatycznie poprawnych, przy czym ocenie powinna podlegać zarówno poprawność,
jak i płynność obcojęzycznych wypowiedzi praktykanta, prawidłowy zapis w dzienniku i na tablicy
oraz stosunek wypowiedzi w języku obcym do wypowiedzi w języku polskim. Pod uwagę należy
wziąć również swobodę udzielania odpowiedzi na pytania uczniów.
Ad. 3. Kompetencja komunikacyjna studenta-praktykanta, rozumiana jest jako umiejętność
efektywnego komunikowania zamierzonych treści zgodnie z wymogami sytuacji. Przy ocenie
kompetencji komunikacyjnej praktykanta należy wziąć pod uwagę indywidualny styl przekazu,
zgodność wyrażanych opinii i sądów z faktami; sposób i umiejętności wykorzystania
niewerbalnych środków komunikacyjnych (tempo mowy, barwa głosu, mimika, wyraz twarzy,
gesty); respektowanie wiedzy o uczniach, ich właściwościach osobowościowo-poznawczych i
potrzebach; nastawienie praktykanta do aktualnie przebiegającej interakcji, motywacje do
uczestnictwa i do oceny wydarzeń poprzedzających interakcję i sposoby nawiązywania do tych
wydarzeń; komunikatywność praktykanta i jego wiedza o kulturze porozumiewania się, sposoby
nawiązywania kontaktu i style kierowania przebiegiem procesów komunikowania; kultura
językowa praktykanta, jego wiedza ogólna o świecie.
Kompetencja kulturowa wzgl. interkulturowa studenta-praktykanta jest definiowana jako
umiejętność pracy z tekstami literackimi, jak też zdolność przekazywania wiedzy o języku
niemieckim i kulturze obszaru niemieckojęzycznego, etc. Przy ocenie poziomu opanowania
powyższych kompetencji należy zwrócić uwagę na umiejętność dyskursywną studenta/praktykanta,
w tym umiejętność dostosowanie sposobu formułowania przez praktykanta zdań, poleceń oraz
pytań do poziomu językowego uczniów. Ważna jest umiejętność aktywnego włączenia uczniów do
uczestnictwa w lekcji poprzez prowokowanie jak największej liczby ich samodzielnych
wypowiedzi, w tym też poprzez kreatywne formy pracy z tekstem literackim. Należy zwrócić
uwagę, czy praktykant korzystał z materiałów autentycznych, w tym różnorodnych materiałów
graficznych, obrazujących realia kraju języka docelowego, a także zwracał uwagę na cechy
narodowo-kulturowe kraju poznawanego języka, reguły zachowania słownego i niewerbalnego w
sytuacjach typowych.
Skala ocen
Ocenę bardzo dobrą winien otrzymać praktykant, który wykazuje się dużym stopniem
oryginalności i kreatywności w przygotowaniu i prowadzeniu lekcji, tzn.: ma zawsze staranie
przygotowany scenariusz zajęć i materiały pomocnicze, w razie potrzeby potrafi wykazać się
elastycznością i dostosować swoje metody uczenia do zaistniałych okoliczności, w doborze
materiału ćwiczeniowego sięga do różnych podręczników i wykazuje bogatą inwencję twórczą.
Praktykant jest wrażliwy na potrzeby uczniów, empatyczny i refleksyjny w działaniu, wprowadza
daleko idącą indywidualizację nauczania, jest lojalny i sprawiedliwy; potrafi rozwijać swój warsztat
pracy i umiejętności pedagogiczne i glottodydaktyczne, potrafi wytworzyć atmosferę obcojęzyczną
na lekcji, a jednocześnie tak dostosować swoje wypowiedzi do poziomu uczniów, aby zostały one
zrozumiane.
Ocenę dobrą powinien otrzymać praktykant, który jest kompetentny, potrafi poprawnie
zaplanować i przeprowadzić zajęcia, zaktywizować większość uczniów, odpowiednio zaadaptować
podręcznik i zastosować materiały pomocnicze, stworzyć na lekcji atmosferę sprzyjającą procesowi
uczenia się i w sposób poprawny używać języka. Praktykant powinien mieć świadomość swoich
zalet i braków.
Ocenę dostateczną powinien otrzymać praktykant, który wykazuje braki w zakresie planowania
i prowadzenia lekcji jak też braki w zakresie kompetencji językowej. Nie zawsze jest należycie
przygotowany (np. brak scenariusza zajęć i wyznaczania sobie wyraźnych celów), nie potrafi
zainteresować uczniów swoją lekcją, stosuje jednolite formy pracy i sztywno trzyma się
podręcznika. Relacje: nauczyciel – klasa – uczeń są zakłócone i wpływają na zahamowania procesu
uczenia się. Praktykant reaguje jednak na rady i sugestie opiekuna oraz stara się je zastosować.
Ocenę niedostateczną winien otrzymać praktykant, który nieumiejętnie planuje i realizuje lekcję,
najczęściej jest do niej nieprzygotowany (brak planu lekcji, dobór materiału ćwiczeniowego jest
przypadkowy i nieprzemyślany, praktykant powiela ciągle te same formy ćwiczeń i prowadzi
najczęściej zajęcia typu frontalnego w oparciu o podręcznik). Znajomość języka niemieckiego jest
niezadowalająca. Treść poleceń jest niezrozumiała dla większości uczniów. Znajomość kultury
obszaru niemieckojęzycznego jest także bardzo słaba. Kontakt praktykanta z uczniami jest
niewłaściwy i ma zasadniczo negatywny wpływ na aktywność i motywację uczniów. Praktykant nie
wykazuje gotowości do poprawy i nie rokuje nadziei na rozwój swoich kompetencji
glottodydaktycznych.
II. PORTFOLIO OPIEKUNA PRAKTYK
1. PLAN PRAKTYKI
IMIĘ I NAZWISKO:...................................................................................................................
MIEJSCE PRAKTYKI:................................................................................................................
IMIĘ I NAZWISKO OPIEKUNA:...............................................................................................
Data,
GODZINY
PRACY
OD - DO
1
WYSZCZEGÓLNIENIE ZAJĘĆ
Klasa/ Hospitacja/ Prowadzenie zajęć
PODPIS
OPIEKUNA
2
3
Praktikumsplan
Praktikant: ..............................................................................................................................................
Schule: ...................................................................................................................................................
Anschrift: ..............................................................................................................................................
Betreuer: ................................................................................................................................................
Praktikum vom ................ bis ..................
Zeit
Datum
Stundenzahl
von .... bis.....
Aufgabenbereich
(Beobachtung/
Unterrichtsdurchführung)
Kommentar
2. HARMONOGRAM PRAKTYK
L.p. CZAS PRACY
TYDZIEŃ DZIEŃ
/data od/godz.
do/
od-do/
ZADANIA ZREALIZOWANE PRZEZ
PRAKTYKANTA
ZALICZENIE
PRAKTYKI
Data i
Data i
podpis
podpis
opiekuna opiekuna
praktyk z praktyk z
ramienia ramienia
instytucji uczelni
Praktikumsablauf
Unternehmen:................................................................................... Praktikum vom ....... bis ..............
Praktikant/in:..........................................................................................................................................
Unterschrift des Betreuers aus dem Institut für Germanistik:................................................................
Woche
4
Tag
Kurzbeschreibung des
Aufgabenbereichs
Evaluation4
Unterschrift
des Betreuers
Was war mein Tagesziel? Habe ich es heute erreicht? Wenn ja, wie? Wenn nein, woran hat es gelegen? Was war
meine heutige Herausforderung? Wie habe ich sie erlebt und bewältigt?
3. KONTRAKT POMIĘDZY PRAKTYKANTEM A OPIEKUNEM PRAKTYK
1. Kontrakt został zawarty w dniu ............................ pomiędzy:
.......................................................... – opiekunem praktyk
a
................................................................... – praktykantem
2. Kontrakt zawarto na okres: od dnia ........................... do dnia ............................. .
3. Miejsce realizacji kontraktu: ............................................................................................................
4. Strony zawierające kontrakt zobowiązują się do działań w zakresie obszarów:
praktyki zawodowej;
kontaktów zawodowych;
ewaluacji działań.
Współpraca dotyczy kompetencji glottodydaktycznych, pedagogicznych, psychospołecznych
i specjalistycznych praktykanta oraz możliwości ich doskonalenia.
5. Zasady wzajemnego komunikowania
Spotkania raz w tygodniu w ustalonym terminie
Praktykant może konsultować pojawiające się problemy na bieżąco
6. Zakres obowiązków praktykanta:
Praktykant powinien:
Uczestniczyć w spotkaniach z opiekunem praktyk
Zapoznać się z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego.
Poznawać zadania i zasady funkcjonowania szkoły.
Rzetelnie przygotowywać się do zajęć
Wypełniać dokumentację przygotowaną przez opiekuna praktyk
Wykorzystywać na zajęciach własne pomysły
Dokonywać analizy i oceny własnej pracy i jej efektów
7. Zakres obowiązków opiekuna praktyk
Opiekun praktyk powinien:
Wprowadzić praktykanta w zasady funkcjonowania szkoły
Zapoznać praktykanta z dokumentacją szkolną
Pomagać w przygotowaniu zajęć
Razem z praktykantem omawiać przeprowadzone zajęcia
Umożliwić praktykantowi obserwowanie zajęć innych nauczycieli
Umożliwić praktykantowi dostęp do szkolnej bazy dydaktycznej
Pomóc w wyborze materiałów i pomocy dydaktycznych
Dzielić się swoim doświadczeniem zawodowym
Udzielać rad w sytuacjach problemowych: dydaktycznych, wychowawczych
8. Zasady i normy:
Nie spóźniamy się.
Umiemy słuchać.
Przestrzegamy terminów.
Uprzedzamy o odwołaniu spotkania bądź zmianie terminu.
Sprawy drobne omawiamy na bieżąco, sprawy większej wagi na konsultacjach.
9. Ustalenia końcowe
Za organizację przebiegu i realizację praktyk odpowiedzialny jest opiekun praktyk.
Opiekun praktyk jest osobą wspomagającą.
Kontrakt obowiązuje obie strony.
Kontrakt można modyfikować w miarę potrzeb, za zgodą obu stron.
Strony zawierające kontrakt zobowiązują się do przestrzegania zawartych w nim ustaleń.
Rozwiązanie umowy następuje z dniem ukończenia praktyk.
Umowa została sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla
każdej ze stron.
........................................................
.........................................................
(podpis opiekuna praktyk)
......................................, dnia ........................
(podpis praktykanta)
4. HARMONOGRAM SPOTKAŃ PRAKTYKANTA
Z OPIEKUNEM PRAKTYK
L.p.
Data
Omawiana tematyka
Podpis
opiekuna
praktyk
5. WZORY KONSPEKTÓW
Der zu Beurteilende legt zuerst eine Lehrskizze nach dem Lehrskizzbogen vor:
Lehrer/in:.......................................................................................Datum:........................................
Klasse:...............................................................................................................................................
Sitzordnung:.....................................................................................................................................
Lehrwerk/Materialien:.....................................................................................................................
Thema der beobachteten Unterrichtsstunde:.....................................................................................
Zielsetzungen: Erkenntnisziel/ Bildungsziel/ Erziehungsziel……………………………………...
bzw. Globalziel: Entwicklung oder Förderung der formalen Kompetenz bzw. der funktionalen
Kompetenz (Komunikationskompetenz, Diskurskompetenz)..............................................................
Feinziele:………………………………………………………………………………………………
…............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Sprachlehrmethode: Kognitive (deduktive, induktive, analytisch-induktive) bzw. kommunikative,
pragmatisch-funktionale oder kognitiv-kommunikative Methode, Projektmethode, etc. .....................
……………………………………………………………………………………………..………......
…………………………………………………………………………………………………............
Sozialformen bzw. Unterrichtsformen: z.B. Einzelarbeit bzw. Stillarbeit oder Alleinarbeit, Paararbeit
bzw. Partnerarbeit, Gruppenunterricht bzw. Gruppenarbeit, Frontalunterricht bzw. Klassenunterricht oder
Plenum……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………..
Bemerkungen
zum
Stand,
zur
Zusammensetzung,
zu
räumlichen
Gegebenheiten:......................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Der Beobachtungsbogen dient für Notizen der Beurteiler während des Unterrichtsverlaufs. Hier
sollen konkrete Angaben über die einzelnen Lehr- und Lernphasen gemacht werden, z.B.:
Vorbereitungsphase
bzw.
die
Eröffnungsphase:
Stundeneröffnung
(Begrüßungssequenzen) und Thematisierung (Ankündigung, Planmitteilung: Das Thema
der Stunde wird den Schülern mitgeteilt. Die Erwartungen der Schüler werden auf den
thematischen Schwerpunkt gerichtet);
9) Die
10) Die Präsentation des Stoffes. Darbietung der neuen Inhalte und Fokussierung der
Aufmerksamkeit durch Aufgaben; Organisation der Schülertätigkeiten, Strukturierung;
11) Acquisitionsphase. Sprachaufnahme durch Lernenden, Sicherung des Verstandenen;
12) Die Verarbeitungsphase (Bearbeitungs- und Bewusstmachungsphase), Vertiefung;
13) Die Übungsphase. Vermittlung und Übung von Redemitteln: Fokussierung und
Isolierung von Redemitteln und Strategien der Kommunikation, Hilfestellung und
Habitualisierung, Ergänzung, Kontrolle, Bewertung;
14) Die Transferphase. Transfer in andere Themen und Situationen (freie
Meinungsäußerung, Anwendung in übertragbaren Simulationen bzw. Realsituationen,
Richtigstellung;
15) Die Evaluationsphase. Ergebnissicherung und Leistungskontrolle, Phasenschließung,
Zusammenfassung;
16) Die Abschlussphase (Stundenschließung:
Verabschiedungssequenz).
Hausaufgaben,
Ausblick,
Auflösung,
Didaktische Maximen
7. Reflektiere die Bedingungen von Deutschunterricht und mache sie dir bewusst
8. Stelle für alle Schüler Transparenz her
9. Praktiziere eine bewusste Methodenvielfalt
10. Mache die Interaktionsverfahren der Klassengemeinschaft regelmäßig zum
gemeinsamen Thema (Projektorientierter FU: Schüler und Lehrer planen und
organisieren gemeinsam den Sprachlehr- und Sprachlernprozess)
11. Sei offen für ungeplante und unerwartete Interaktionsprozesse
12. Hinterfrage die eigene Beurteilungspraxis (die Beurteilung mündlicher Leistungen im
Unterrichtsdiskurs und die Beurteilung schriftlicher Leistungen)
Unterrichtsablauf bei der Behandlung literarischer Texte im Deutschunterricht
Unterrichtsphasen
Funktionen/ Interaktionen
I. Einführungsphase
Vorarbeit:
Einführung in den
literarischen Text
Motivierung und Zielsetzung,
inhaltliche Einführung: Interesse
wecken (z.B. Bildimpuls,
akustische Impulse: Lied, Sequenz
aus dem Hörspiel, Assoziationen
zu Leitthemen)
II. Rezeptionsphase
Erstrezeption
Kontrolle des
Textverständnisses
Vertiefte Rezeption
III. Reflexionsphase
Gewinnung eines
Gesamteindruckes, das Erfassen
des wesentlichen Inhalts,
erleichtert durch
Orientierungsfragen bzw. –
aufgaben (d.h. Aufgaben zum
Erfassen der Handlungs-,
Geschehens- und Diskursstruktur:
Unterstreichen von
Schlüsselwörtern, Zuordnung von
Personen, Objekten, Tätigkeiten,
Zeitabschnitten (Wer? Wo? Was?
Wann? Warum?)
Kontrolle des globalen
Textverständnisses und Klärung
von Unverstandenem (Zuordnung
von Sinnabschnitten, Zuordnung
Bildgeschichte-Text)
Tieferes Eindringen in den Text,
z.B. mit Hilfe des analytischen
Lesens (Aufgaben zur Trennung
von Haupt- und
Nebeninformationen:
Auswahlüberschriften zu
Textabschnitten, Sinnabschnitte
im Text finden lassen, einen neuen
Titel für die ganze Geschichte
finden lassen, Raster zu einzelnen
Personen: Eigenschaften,
Verhalten)
Sozialformen Materialien/ Zeit
Medien
Interpretation und
Hinfragen der
Textaussagen
Rückbezug zu der
ersten subjektiven
Rezeption,
Selbstreflexion
Wecken von Assoziationen und
Vorstellungen,
Veranschaulichungen, z.B.
Aussagen über Personen:
begründen, warum sympathisch/
unsympathisch
Suchen und Deutungen
sinntragender Textstellen,
bestimmter Handlungen,
Herausarbeiten von Perspektiven
zu einzelnen Personen oder zum
Geschehen
Einbezug der persönlichen
Lebenserfahrungen im Hinblick
auf den Textinhalt
IV. Erweiterungsphase
Weiterführende
Behandlung
Textproduktion und
kreativer Umgang mit
dem Text
Eine thematische Erweiterung, ein
produktiver Umgang mit dem Text
oder Thema, Darstellung von
ähnlichen Erfahrungen und
Erlebnissen,
Systematisierungsübungen zum
Wortschatz: Untersuchungen
einzelner Wortarten wie Verben,
Nomina, Adjektive unter einem
bestimmten Aspekt, Wiederholung
grammatischer Schwerpunkte,
Aufgaben zum Stil:
Gegenüberstellung Metapher vs.
konkrete Bedeutung des Wortes,
Vergleich Text/ Verfilmung,
muttersprachliche Literatur zum
Thema heranziehen und
vergleichen, Text auswendig
lernen und rezitieren,
dramatischen Text zur Aufführung
einrichten und inszenieren
Vorgeschichte zu einem Text
finden und Weiterspinnen/
Fortsetzen der Geschichte: Wie
könnte diese Geschichte
weitergehen? Wechsel der
Erzählerperspektive,
Umformungen: Austausch von
Textelementen, zu einem Text
analoge, parallele und konträre
Abschluss der
Textbehandlung
Texte verfassen, mit Vokabular
neue Texte schreiben,
Gattungsänderung, aus einer
tragischen Handlung eine
Komödie bzw. eine Parodie
machen und umgekehrt,
Rezensionen über eine Aufführung
schreiben, Text in die
Muttersprache übersetzen und mit
vorhandener Übersetzung
vergleichen
der Text bzw. Textabschnitt wird
noch einmal gelesen oder gehört
Unterrichtsentwurf
Thema: Lebenslauf
Das Hauptziel: Entwicklung der formalen Kompetenz und Entwicklung der Kulturkompetenz
Das Feinziel: Perfekt: starke und schwache Verben/ Interpretation eines lyrischen Gedichts
partizip perfekt
gezeugt geboren gewimmert
getrunken gelallt gespielt
gelernt gekuscht geschlagen
geliebt geheiratet gemustert
marschiert marschiert marschiert
geschossen gezittert geschnappt
gehumpelt geklaut gehungert
gesessen gehurt geschieden
geschuftet geflucht gefeiert
gekotzt geröntgt geschissen
gewimmert gestorben gelebt
(Rudolf Otto Wiemer)
Unterrichtsphasen
Aktivitäten des Lehrers
Einstiegsphase
Der Lehrer bespricht den Titel des
Gedichts, um das Interesse der Lerner zu
wecken.
Der Lehrer fordert die Lerner auf, sich an
den grammatischen Schwerpunkt Perfekt
zu erinnern.
Der Lehrer stellt den benötigten
Wortschatz in nicht literarischen
Zusammenhängen bereit.
Linguistische
Vorentlastungsphase
Rezeptionsphase
a) Erstrezeption
Aktivitäten der Lerner
Sozialformen Materialien/
Medien
Plenum
Text
Die Lerner äußern sich zum
Thema Perfekt. Der Lehrer
ergänzt – falls nötig – ihre
Aussagen.
Plenum
Tafelanschrieb
Plenum
Tafelanschrieb
Arbeitsblätter
zum
Wortschatz
Der Lehrer liest den Text laut vor.
Der Lehrer stellt Kontrollfragen, um das
globale Textverständnis zu überprüfen.
Der Lehrer erklärt besonders schwierige
Textstellen mit Hilfe der Muttersprache
Bei den Lernern entsteht ein
Gesamteindruck vom Gedicht.
Die Lerner beantworten die
Fragen des Lehrers
Plenum
Text
Der Lehrer fragt nach der Interpretation
des Textes.
Die Lerner setzen sich mit dem
Inhalt des Textes auseinander.
Plenum
Hörtext
Der Lehrer händigt die Arbeitsblätter mit
Übungen zum Perfekt starker und
schwacher Verben im Deutschen
Als Hausaufgabe lässt der Lehrer ein
ähnliches Gedicht schreiben: Mein
Lebenslauf
Die Lerner lösen die Übungen
Einzelarbeit
Arbeitsblätter
b) vertiefte Rezeption
Reflexionsphase
Interpretation und
Erweiterungsphase
Weiterführende
Behandlung
Zeit
Lehrskizze zu Berliner Platz 2, Kapitel 14, S. 16-17 und S. 18, Übung
Autorin: Petra Trojanowski
Zielgruppe:
Der Kurs besteht aus 14 Lerner/innen verschiedener Nationalitäten, 11 Frauen und drei Männern, von denen 12 TN einen Berechtigungsschein
für einen Integrationskurs haben. Bezüglich des Alters kann man die Gruppe als „junge“ Gruppe bezeichnen, wenn auch nicht direkt als
altershomogen, denn die jüngste TN ist 18 Jahre alt, die meisten TN sind Anfang/Mitte 20, drei TN sind Anfang 30 und eine TN ist 38 Jahre alt.
Die Herkunftsländer bzw. Nationalitätsangehörigkeiten der TN sind relativ breit gestreut: Vier TN stammen aus der Türkei, zwei aus Albanien,
zwei aus Mazedonien, des Weiteren je ein TN aus Polen, Italien, Rumänien, den USA, Russland und dem Iran. Das Kursniveau befindet sich auf
der Kompetenzstufe A2. Jedoch liegen manche TN bei der Fertigkeit Sprechen über diesem Niveau, besitzen aber keine strukturellen
Basiskenntnisse und haben deutliche Schwächen im schriftlichen Bereich. Andere dagegen haben Probleme bei der freien Sprachproduktion,
verfügen aber über gute strukturelle Kenntnisse.
Unterrichtsmaterial:
Berliner Platz 2, Kapitel 14 „Alles Gute“, Thema Feste und Feiern, Lehrbuch, Intensivtrainer, Lehrerhandbuch Seite: BP2: Seite: 16, 17, 18/Üb.
7; LHR: Seite: 164 f./Üb. 6; IT: Seite: 11/Üb. 4 und 5 Wechselspiel (Dreke/Lind, 2000, S. 62 f.)
Lernziele:
- TN können über Feste und Feiern und deren Rituale sprechen
- TN können Zusagen/Absagen zu Einladungen verstehen und schriftlich begründen
- TN können Entschuldigungen wegen Abwesenheit in Alltagssituationen in Gesprächen begründen
Lerninhalte:
- Feste, Feiern, Rituale
- Wortschatz und Redemittel zu Festen und Glückwünschen
- Dialoge zu Begründungen und Entschuldigungen
- Kausalsätze mit „weil“
Lernziele
Lerninhalte
Was sollen die TN
als Teillernziele auf
dem Weg zum
Gesamtlernziel
lernen? Was ist das
Lernziel der
jeweiligen
Unterrichtsphase
Was müssen
die TN lernen,
um diese
Lernziele zu
erreichen (z.B.
Strukturen,
Redemittel,
Wortschatz)?
TN können über
wichtige deutsche
Feste und ihre
Rituale und über
Feste in ihrem
Herkunftsland
sprechen
Wortschatz zu
Festen;
Redemittel
zum
Ausdrücken
von
Glückwünsche
n; Feste und
dazugehörige
Bräuche;
Einladungssch
reiben
Unterrichtspha
sen
In welche
Phasen
(Einstieg,
Präsentation,
Semantisierung,
Systematisierun
g,
Bewusstmachun
g, Üben) ist der
Unterricht
gegliedert?
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
Was machen die TN? Was macht die
KL?
Einstiegsphase
(situative
Einbettung,
Neugier
wecken,
Motivation
erzeugen,
Vorwissen
aktivieren, an
eigene
Erfahrungen
anknüpfen
KL präsentiert Arbeitsmaterialien an
zentralem Platz (Fotos, etc. siehe
Anlage 1); teilt in „kulturhomogene“
Gruppen ein, händigt jeder Gruppe
einen Umschlag „Einladung zu einem
Fest“ aus (Anlage 2), weist TN an, zur
Einladungskarte passende Materialen
auszuwählen, Plakat anzufertigen,
wichtiges Fest des Herkunftslandes mit
Zeichnung und Glückwünschen in
Muttersprache darzustellen,
Glückwünsche zu deutschen Festen,
wenn in ihrer Kultur relevant, in ihrer
Muttersprache (und Schrift) zu notieren
TN folgen Arbeitsanweisung;
KL bleibt im Hintergrund, hilft u. U. bei
praktischen Dingen; TN hängen Plakate
auf und je ein TN erläutert kurz
Gruppenergebnis; KL fragt: „Was muss
Sozialformen
Arbeiten die
TN
individuell, in
Gruppen, zu
zweit, handelt
es sich hier um
einen
Lehrervortrag
oder um ein
Klassengesprä
ch?
KL frontal
Gruppenarbeit
Plenum
Materialien/
Medien
Mit welchen
Materialien
(z.B.
Arbeitsblatt,
Lehrwerksübu
ng/ -text,
mitgebrachte
Realien,
Kärtchen) wird
gearbeitet?
Welche
Medien
werden
eingesetzt?
BP 2:
Einstiegsseiten
16/17, Kap. 14
vergrößert und
ausgeschnitten
, Redemittel
auf Karten,
Realien,
Plakatpapier,
Kleber,
Filzstifte
(siehe
Anlagen 1+2)
Methodische
Hinweise
Welche Funktion
hat die jeweilige
Aktivität, die
Sozialform,
das verwendete
Material oder
Medium im
Unterrichtsablauf?
Gruppenarbeit, um
differenzierend
Feste
landeskundlich und
interkulturell zu
thematisieren,
schwächeren TN
mehr Beteiligung
zu ermöglichen,
(Zeichnen, Plakat
gestalten, auf
Muttersprache
zurückgreifen),
Atmosphäre zu
lockern und
Sprechhemmungen
abzubauen
Lernkanäle visuell
(Bildmaterial),
Zeit
In welcher
Zeit ist die
geplante
Aktivität
voraussicht
lich
durchführb
ar? Sind
die
formulierte
n Lernziele
in 90 min.
erreichbar?
15 min
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
man tun, damit die Gäste kommen?“
(gefordert: einladen/Einladung
schreiben); TN antworten, TN mit
Geburtstagseinladung soll seine Karte
vorlesen.
Nachrichten
auf dem
Anrufbeantwor
ter
Hauptsätze als
Antwortmöglic
hkeit auf
Warum-Frage
Kausalsätze
Präsentationsp
hase (Darbieten
des neuen
Stoffs)
Nachrichten
auf dem
Anrufbeantwor
ter
Hauptsätze als
Antwortmöglic
hkeit auf
(Erfassen der
neuen
sprachlichen
Einheiten)
KL „Hören wir jetzt, was die Gäste auf
dem Anrufbeantworter antworten. Was
ist das Problem?“ TN: hören Text
global und antworten (gefordert: die
Personen kommen nicht oder später zur
Feier)
KL: Arbeitsanweisung zu zweitem
Hören: „Wer kommt zur Feier/wer
nicht?“ TN: hören selektiv und
antworten; KL schreibt die fünf
Antworten untereinander mit großem
Zeilenabstand an die Tafel: Beate
kommt nicht. / Tina … (Anlage 3); (Im
Folgenden sind die TN aufgefordert,
alle Tafelanschriebe in ihre Hefte zu
schreiben.)
KL: Arbeitsanweisung zu 3. Hören:
„Warum kommen Beate, Tina, Dagmar
nicht / Lukas später / braucht Stefan ein
Taxi?“ und schreibt hinter jeden Satz an
der Tafel das Wort WARUM? TN: 3.
Hören detailliert, antworten und KL
schreibt die Antworten als Hauptsätze
Lernziele
Lerninhalte
TN können
Nachrichten vom
Zusagen zu und
Begründungen für
Absagen zu einer
Einladung / zu
einem Fest – global
und selektiv
verstehen.
TN können
Nachrichten vom
Begründungen für
Zu- und Absagen
einer Einladung zu
einem Fest –
Sozialformen
Materialien/
Medien
Plenum
Hörtext aus BP
2, Kap.14,
S.18, Üb.6,
Transkript
zum Hörtext
aus LHR, BP
2, S. 164, Üb.6
für
lernungewohnt
eTN
Tafelbild
Plenum
Hörtext s. o.
Tafelbild
Methodische
Hinweise
haptisch (Realien),
motorisch-manuell
(Zeichnen, Kleben)
nutzen.
Muttersprachliche
Darstellung:
differenzierend
schwächere TN
einbinden und
muttersprachliche
Kompetenzen
gewichten.
Hörtext hier als
„quasiauthentische
s“ Hörmaterial mit
Nachrichten vom
Anrufbeantworter
Transkript des
Hörtextes für
lernungewohnte
TN zur
Binnendifferenzier
ung
mit Tafelbild
Textverständnis
sichern und auf die
folgenden
Unterrichtssequenz
en
„Systematisieren“
Zeit
15 min
10 min
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
an die Tafel: Beate arbeitet am Freitag.
/ Tinas Mutter … (Anlage 3)
Kausalsätze
Systematisieru
ngsphase (neue
Strukturen
werden
herausgearbeitet
)
KL bittet lernungewohnte TN im
Transkript nachzuschauen, wie diese
Aussagen dort formuliert sind; TN lesen
aus dem Transkript drei schon markierte
Sätze vor; KL bittet stärkere TN die
Sätze in der 3. Pers. unter die passenden
Sätze an die Tafel zu schreiben: Beate
kommt nicht, weil sie am Freitag
arbeitet. /…, weil er … (Anlage 3)
Satzstruktur
im kausalen
Nebensatz mit
„weil“
(Bedeutung
und Position
der
Phase der
Bewusstmachu
ng
(Regelentdecken
,
Kognitivierung)
KL lässt TN die beiden noch fehlenden
Kausalsätze nach den Mustern an der
Tafel bilden und schreibt sie dazu: Tina
kommt nicht, weil … / Stefan …
(Anlage 3) KL fordert TN auf,
Gemeinsamkeiten und Unterschiede in
den Satztypen zu suchen und im Heft zu
Lernziele
Lerninhalte
detailliert verstehen.
Warum-Frage
Kausalsätze
TN können
Kausalsätze mit
„weil“ im Hörtext/
Transkript
identifizieren und
verstehen.
TN können Hauptund kausale
Nebensätze mit
„weil“ und deren
verschiedene
Satzstrukturen
voneinander
Materialien/
Medien
Methodische
Hinweise
und
„Bewusstmachen“
vorbereiten
Plenum
Transkript
Tafelanschrieb
Plenum
Einzelarbeit
Plenum
Tafelanschrieb
Lehrbuchübun
g BP 2,
Kap.14, S.18,
Üb. 7
Das zu Beginn an
lernungewohnte
TN ausgehändigte
Transkript des
Hörtextes ist schon
mit Markierungen
der Kausalsätze
präpariert und soll
binnendifferenziere
nd auch
lernungewohnte
TN auf dieser
Ebene einbeziehen.
Die beiden im
Hörtext nicht als
Kausalsätze
formulierten
Begründungen
sollen in der Phase
der
Bewusstmachung
von den TN selbst
als Nebensätze
formuliert werden.
Die vorherrschende
Sozialform des
Plenums in den
bisherigen
Unterrichtsphasen
ist hier bewusst
gewählt, da die TN
Sozialformen
Zeit
5 min
10 min
Lernziele
Lerninhalte
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
markieren; TN berichten und KL
markiert nach Anweisungen der TN die
Strukturen farbig an der Tafel (s.o.). TN
lösen LB-Üb., formulieren, durch Bsp.Sätze gestützt, kausale NS und
markieren die Strukturen den Vorgaben
des Buches folgend farbig; gemeinsame
Kontrolle
Sozialformen
Materialien/
Medien
unterscheiden; TN
wissen, dass mit
„weil“ ein Grund
angegeben wird
Konjunktion
„weil“ im
Nebensatz,
Satzendstellun
g des Verbs,
Kommasetzun
g
TN können kausale
Nebensätze
Hauptsätzen
zuordnen; TN
können anhand
ungeordneter,
unflektierter
Vorgaben
selbständig
Satzgefüge unter
Verwendung der
neuen Strukturen
bilden.
TN können
Konjunktion „weil“
und Verben im
Nebensatz richtig
Haupt- und
Nebensätze
Übungsphase
(Verankerung)
Lernungewohnte TN lösen Üb.: kausale
NS HS zuordnen; lerngewohnte TN
bilden schriftlich NS nach Vorgaben im
Intensivtrainer KL: Hilfestellung, wenn
nötig
Partnerarbeit
BP 2:
Intensivtrainer,
S.11, Üb. 4 BP
2: Intensivtrainer, S.11,
Üb. 5
Position der
Konjunktion
„weil“ und der
Verben im
Festigungsphas
e (Absicherung)
Auf Arbeitsblatt händigt KL
lernungewohnten TN dieselbe Üb.
nochmals als Lückentext aus, in dem die
Konjunktion „weil“ und das Verb in
Partnerarbeit
Arbeitsblatt
Methodische
Hinweise
dieser
Lernergruppe
durch häufiges
Nachfragen immer
wieder einen hohen
Erklärungsbedarf
signalisieren;
außerdem bietet
das Plenum eine
gute Möglichkeit,
alle TN auf
denselben
Kenntnisstand zu
bringen.
Einzelarbeit zum
konzentrierten,
selbständigen
Arbeiten
Partnerarbeit zum
Kommunizieren
über den Stoff,
gegenseitige
Hilfestellungen
leisten, Sicherheit
gewinnen
binnendifferenziere
nd für schwache
TN sehr
kleinschrittiges
Zeit
10 min
15 min
Lernziele
Lerninhalte
positionieren
kausalen
Nebensatz
TN können in Frage
/ Antwortdialogen
nach Vorgaben
Aussagen über
Personen begründen
Kausalsätze in
Dialogen
TN können sich im
Dialog für
Abwesenheit im
Unterricht begründet
entschuldigen.
Entschuldigun
gsgründe für
Abwesenheit
im Unterricht
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
Endstellung (Verben in Schüttelkasten
angeboten) schriftlich eingefügt werden
müssen (Anlage 4); KL verteilt zwei
Arbeitsblätter für ein Wechselspiel an
lerngewohnte TN und erläutert; TN
arbeiten dialogisch (Anlage 5)
Sozialformen
Partnerarbeit
Transferphase
(Anwendung)
KL teilt den Kurs in leistungshomogene
Gruppen ein und gibt Arbeitsanweisung:
TN finden so viele „Ausreden“ wie
möglich, warum sie nicht in den
Deutschkurs gekommen sind und bilden
mit den gefundenen Punkten danach im
Plenum – durch Zuwerfen eines Balles
Gruppenarbeit
Plenum
Materialien/
Medien
Wechselspiel
(Dreke/ Lind,
2000, S. 62f)
Üb. 24
„Kausale
Zusammenhän
ge erfragen
und
ausdrücken“
Arbeitsblatt
zur
Gruppenarbeit
(Anlage 6)
Ball
Methodische
Hinweise
Vorgehen; stärkere
TN können die
neuen Strukturen
mit Wechselspiel
mündlich festigen,
und werden bei der
Hälfte der Sätze
mit Modalverben
im Kausalsatz
konfrontiert, die
bisher bewusst
ausgeklammert
wurden; TN dürfen
sich die Sätze
aussuchen und
müssen das
Arbeitsblatt nicht
vollständig
bearbeiten
Zeit
2 min
binnendifferenziere
nd erhalten
schwächere
Gruppen
Arbeitspapier mit
Vorschlägen zu
Ausreden, die sie
10 min
Lernziele
Lerninhalte
Unterrichtspha
sen
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
aufgefordert – Kausalsätze auf die Frage
„Warum bist du gestern nicht im
Deutschkurs gewesen
Hausaufgabe: TN schreiben
Antwortbrief mit Zu- oder Absage auf
die Einladungskarte aus der
Einstiegsphase
Materialien/
Medien
Sozialformen
Einladungskart
en zu Hochzeit
/ Geburtstag /
Ostern /
Weihnachten
(aus der
Einstiegsphase
)
Methodische
Hinweise
schon vor dem
Plenumsgespräch
in Kausalsätzen
formulieren können
offene
Aufgabenstellung
soll zur
Eigenproduktion
und Anwendung
neuer Strukturen
anregen;
Ballspiel bringt
motorischen
Einsatz, lockert auf
und belustigt (bei
Fehlwürfen)
TN wenden die
neuen Strukturen in
einer
alltagsrelevanten
Situation schriftlich
an
Zeit
Lehrskizze zu Berliner Platz 2, Kapitel 13, S. 6-8
Autorin: Margret Rodi
Zielgruppe: Integrationskurs (10 Frauen, 9 Männer; Herkunftsländer: Chile, Georgien, Kenia, Indien, Marokko, Polen, Russland, SriLanka,
Türkei, Ukraine) auf dem Beginn des Niveau A2 mit heterogenen Lernvoraussetzungen nach ca. 200 UE.
Thematische Schwerpunkte: Familie
Lernziele: Die Teilnehmer können einen kurzen Hörtext zum Thema „Familie“ verstehen, Verwandschaftsbeziehungen benennen und über ihre
eigene Familie sprechen.
Lerninhalte: Wortschatz zum Thema „Familie“, Personalpronomen im Akkusativ, Aussprache Satzakzent: Gegensatz.
2. Unterrichtsfeinplanung
Lerninhalte
Unterrichtsphas
en
TN können
Assoziationen zum
Thema „Familie“
äußern
Wortschatz zum
Thema
„Familie“
Vorbereitungspha
se
TN können anhand
eines Hörtextes
Personen auf einem
Foto identifizieren.
Wortschatz zum
Thema
„Familie“
Präsentation
Lernziele
Verstehenskontrolle
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
KL zeigt Fotos von verschiedenen
Familien, fragt: „Was sehen Sie auf
den Fotos?“
KL sammelt mit den TN
Assoziationen zum Thema „Familie“
an der Tafel in einem Wortnetz und
erarbeitet dabei den für das Gespräch
zu dem Foto nötigen Wortschatz.
KL + TN schauen das Foto im
Lehrbuch an, dazu Kursgespräch
anhand von Leitfragen (Wer ist mit
wem verheiratet? Wie viele
Generationen sind auf dem Foto? etc).
KL ergänzt das Wortnetz und hält die
Vermutungen der TN an der Tafel
fest.
TN lesen die Aufgabe und die Namen
und Verwandtschaftsbezeichnungen
der zu identifizierenden Personen.
KL klärt mit TN unbekannten
Wortschatz.
TN äußern vor dem Hören ihre
Vermutungen.
Sozialforme
n
Materialien/
Medien
Zeit
Plenum
Fotos von
Familien (aus
Illustrierten),
BP 2, Kap.13,
S. 6+7, Tafel
Visueller Einstieg lenkt
Aufmerksamkeit der
TN auf das Thema.
Aktivierung von
Vorwissen.
Erweiterung: In
lernstarken Kursen
kann man Redemittel
für eine
Bildbeschreibung
einführen.
15
min
EA
BP 2, Kap.13,
S. 6+7, 1a,
Tafel, CD 1
zu BP 2, Index
2
Bei lernungewohnten
Kursen kann man den
Dialog auch zweimal
hören: einmal mit,
einmal ohne Pausen.
10
min
Plenum
Lernziele
TN können Aufgaben
zu einem Hörtext über
das Thema „Familie“
lösen.
TN verstehen
Bezeichnungen für die
unterschiedlichen
Verwandschaftsbezieh
ungen und können sie
zuordnen
Lerninhalte
Wortschatz zum
Thema
„Familie“
Wortschatz zum
Thema
„Familie“
Unterrichtsphas
en
Verstehenskontrolle
Festigung
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
KL weist darauf hin, dass Sabeth nicht
auf dem Foto ist.
TN hören den Dialog in Abschnitten,
lesen bei Bedarf im Buch mit,
identifizieren die Personen.
Kontrolle zuerst in PA anhand des
abgedruckten Hörtextes, dann im
Plenum Vergleich mit den zuvor
geäußerten Vermutungen
TN lesen die Aufgabe, hören den
Dialog nochmals (dabei den Text auf
S. 6 abdecken) kreuzen an.
Selbstkontrolle anhand des
abgedruckten Hörtextes.
Klärung noch offener Fragen im
Plenum.
KL klärt gemeinsam mit TN anhand
einer Folie des Stammbaums von S.
14 das Wortfeld Familie und
thematisiert dabei auch interkulturelle
Unterschiede (so gibt es z.B. in
manchen afrikanischen Kulturen
unterschiedliche Bezeichnungen für
„Vatertante“ und „Muttertante“). KL
gibt die Kärtchen aus.
TN arbeiten mit den Kärtchen und
bringen sie gemeinsam in eine
Ordnung, auf die sie sich einigen
müssen. KL hilft, unterstützt.
Sozialforme
n
Materialien/
Medien
Zeit
EA
PA
Plenum
EA
BP 2, Kap.13,
S. 6+7, 1b, CD
1 zu BP 2,
Index 2
10
min
Plenum
Plenum
3er-Gruppen
BP 2, Kap.13,
Folie von S.
14, S. 6+7, 2.
Kärtchen zum
Wortfeld
Familie (LHR,
S. 140
Kopiervorlage
13 a
Die Tatsache, dass kein
Ordnungssystem
vorgegeben ist, schafft
einen zusätzlichen,
authentischen
Kommunikationsanlass
und ermöglicht
unterschiedliche
Zugänge zum Thema.
Da sehr viele Begriffe
auf einmal gelernt
werden müssen, ist eine
ausgedehnte,
spielerische
Beschäftigung mit dem
Wortschatz hier
sinnvoll. In einer der
nächsten Stunden kann
15
min
Lernziele
Lerninhalte
Unterrichtsphas
en
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
Sozialforme
n
Materialien/
Medien
Zeit
zur Wiederholung mit
den Kärtchen Memory
gespielt werden.
TN beherrschen den
Satzakzent, mit dem
ein Gegensatz betont
wird.
TN beherrschen die
Personalpronomen im
Akkusativ.
TN beherrschen die
Personalpronomen im
Akkusativ.
TN können Fragen zu
fremden Familien
stellen und über ihre
eigene Familie
sprechen.
Satzakzent:
Gegensatz
Personalpronom
en im Akkusativ
Personalpronom
en
im Akkusativ
Thema
„Familie“
Bewusstmachung
Übung
Bewusstmachung
Verstehenskontro
lle
Festigung
Transfer
KL und TN hören die Dialoge und
arbeiten heraus, dass das
Gegensatzwort besonders stark betont
wird.
KL spricht die Dialogsequenzen vor,
einzelne TN sprechen nach.
TN üben in Partnerarbeit, stellen dann
Dialoge im Plenum vor
Kl erklärt die Aufgabe, wiederholt bei
Bedarf nochmals die Rektion der
Verben und die Funktion von
Personalpronomen, weist darauf hin,
dass in dem Dialog nicht alle
Personalpronomen im Akkusativ
vorkommen.
TN suchen Personalpronomen im
Akkusativ, ergänzen die Tabelle. KL
geht herum, hilft, korrigiert.
TN ergänzen die Personalpronomen,
KL geht herum, hilft, korrigiert.
Zu zweit üben die TN die Dialoge.
KL und TN haben (nach rechtzeitiger
vorheriger Ankündigung)
Familienfotos mitgebracht.
TN gehen herum, fragen sich
gegenseitig und sprechen zu zweit
oder zu dritt über ihre Familien.
Plenum
PA
BP 2, Kap.13,
S. 8, 4, CD 1
zu BP 2, Index
2
5
min
BP 2, Kap.13,
S. 6, S. 8, 5
5
min
Plenum
Plenum
EA
Plenum
Tafel
EA
BP 2, Kap.13,
S. 8, 6
8
min
Plenum
PA
BP 2, Kap.13,
S. 7, 3
Kl erweitert bei
lernungewohnten
Gruppen mit TN die
Palette der möglichen
Fragen. Variante: KL
sammelt alle Fotos ein,
lässt TN verdeckt
20
min
Lernziele
Lerninhalte
Lerneraktivitäten/
Lehreraktivitäten
Unterrichtsphas
en
Sozialforme
n
Materialien/
Medien
Zeit
ziehen. TN suchen die
Personen, denen die
Fotos gehören.
KL erläutert die Hausaufgabe: BP 2,
Kap. 13, S. 152, 2; S. 153, 5.
freiwillig: S. 153, 3
2
min
Lehrskizze (Hörverstehen)
Das Hauptziel: Entwicklung der kognitiven Kompetenz und Kulturkompetenz
Das Feinziel: Entwicklung des Hörverstehens
Unterrichtsphase
Eröffnungsphase
Vorbereitungsphase (Vor
dem Hören)
a)
Hinführung
zum
Thema, Aufbau einer
Hörerwartung, inhaltliche
Vorentlastung
z.B.
Angabe des Titels und
spontane
Auseinandersetzung mit
dem Titel des Hörspiels
Funktion/ Interaktionen
Stundeneröffnung (Begrüßungssequenzen) und Thematisierung
(Ankündigung, Planmitteilung: Das Thema der Stunde wird den
Schülern mitgeteilt. Die Erwartungen der Schüler werden auf
den thematischen Schwerpunkt gerichtet)
Sensibilisierung der Schüler für den Inhalt des Textes
Aktivierung des Vorwissens durch Assoziogramme (Signalwort,
Signalsatz), visuelle Impulse (Illustration, Bild, Foto, Bildsalat,
Video usw.), akustische Impulse (Geräusche, Musik, Stimmen)
Besprechung des Themas (Vorerfahrung, Weltwissen der
Schüler) in der Mutter- und Fremdsprache d.h. zu einem
Schlüsselwort bzw. zu einem textbezogenem Bild werden
Assoziationswörter gesammelt
Übungen zum Wortschatz (Anschreiben einiger zentraler
Begriffe), um den Erwartungsrahmen zu schaffen, Motivation
Aktivitäten des
Lehrers
Aktivitäten
der Lerner
Sozialform
en
Materialien/
Medien
Zeit
b) Sprachliche
Vorentlastung:
Präsentation des
Hörtexes:
a) Das erste Hören (Das
Hauptgedanken erfassende
Hören)
der Schüler zu wecken, Angst vor der Konfrontation mit einem
authentischen Text abzubauen.
Das globale Verstehen der neuen Inhalte und Fokussierung der
Aufmerksamkeit durch globale W-Fragen: Wer? Wo?, Wann?
Wie viele Personen Wer sind diese Leute? Wann und wo findet
das Gespräch statt
b) Das zweite Hören (das
detaillierte Hören)
(das dritte Hören)
Verarbeitungsphase
(Bearbeitungs- und
Bewusstmachungsphase)
Übungsphase
Transferphase
Evaluationsphase
Abschlussphase
Sprachaufnahme
Verstandenen;
Vertiefung
durch
Lernenden,
Sicherung
des
Vermittlung und Übung von Redemitten: Fokussierung und
Isolierung von Redemitteln und Strategien der Kommunikation,
Hilfestellung und Habitualisierung, Ergänzung, Kontrolle,
Bewertung
Transfer in andere Themen und Situationen (freie
Meinungsäußerung, Anwendung in übertragbaren Simulationen
bzw. Realsituationen, Richtigstellung)
Ergebnissicherung und Leistungskontrolle, Phasenschließung,
Zusammenfassung
Stundenschließung: Hausaufgaben, Ausblick, Auflösung,
Verabschiedungssequenz
6. ARKUSZE OBSERWACJI LEKCJI JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Beurteilungsbogen für das Praktikum
Der/Die Studierende erfüllt
zur Zeit folgende
Anforderungen:
1.
Unterrichtsplanung
1.1
Kann den Unterrichtsaufbau
einsichtig und begründbar
gestalten
1.2
Setzt vielfältige Methoden
ein (z.B. kognitive,
pragmatisch-funktionale)
1.3
Kann das Thema dem
Reflexions- und
Ausdrucksniveau der
Sprachlerner angemessen
behandeln
2.
Unterrichtsdurchführung
2.1
Unterrichtsablauf
In
hohem
Maß
2.1.1 Führt den Unterricht mit
angemessener Dynamik
durch
2.1.2 Kann die Lerner durch
Themen, Unterrichtabfolge
oder persönlichen Einsatz
motivieren und aktivieren
2.2
2.2.1 Macht die Lehrschritte für
die Lerner transparent
2.2.2 Realisiert die Planung
optimal
2.3
Medien- und Materialieneinsatz
2.3.1 Kann Medien und
Materialien gezielt einsetzen
Durchaus
Noch
Ausreichend
(gut)
unzureichend
Keine
Aussage
möglich
2.3.2 Kann Medien und
Materialien sicher einsetzen
2.4
Interaktionsformen
2.4.1 Setzt im Unterricht
verschiedene Sozialformen
ein
2.4.2 Gestaltet den Unterricht in
Bezug auf Übungs- und
Arbeitsformen
abwechslungsreich
2.5
Kommunikationsebenen
2.5.1 Bedient sich des Deutschen
als Kommunikationssprache
2.5.2 Lässt die Lerner sich in der
Zielsprache kommunizieren
3.
Qualitätsmerkmale des Lehrers und seine Aktivitäten im Unterricht
3.1
Geht auf Interessen,
Wünsche und Vorschläge
der Lerner ein
3.2
Respektiert die
Persönlichkeit einzelner
Lerner
3.3
Lässt die Lerner
(aus)sprechen, nachdenken
3.4
Schafft die Möglichkeiten
für Lernerleistungen
3.5
Bringt die Lerner viel zum
Sprechen
3.6
Wendet unterschiedliche
Lehrtechniken an
3.7
Kann die Aufgaben
verständlich erklären
3.8
Kann die
Aufgabenstellungen so
präzise formulieren, dass
den Lernern klar ist, was sie
tun sollen.
3.9
Kann den
Schwierigkeitsgrad seiner
Sprache an die Lerner
anpassen
3.10
Kann den Fehlerarten
entsprechende
Korrekturarten anwenden
3.11
Kann Selbstkorrekturen
veranlassen
3.12
Erkennt den richtigen
Korrekturzeitpunkt
4.
Fachkompetenz des Lehrers in Bezug auf Lehrstoff
4.1
Besitzt umfassende
glottodidaktische
Kompetenz, die bei der
Planung und Ausgestaltung
des Unterrichts zum Tragen
kommt
4.2
Linguistische bzw. grammatische Kompetenz
4.2.1 Morphosyntaktische Kompetenz in Bezug auf
Komplexität der
Verbformen
Komplexität der
Satzverbindungen
Formen der Verbstellung
4.2.2 lexikalisch-semantische Kompetenz in Bezug auf
Kreativität
Produktivität,
Kompositionalität
inhaltliche Beziehungen
zwischen Ausdrücken und
Sätzen
4.2.3 phonetisch-phonologische Kompetenz in Bezug auf
Erkennung und Produktion
der Laute und prosodischen
Muster in der Zielsprache
die Unterscheidung der
phonetischen Merkmale
voneinander (distinktive
Merkmale)
das Beherrschen der
Satzphonetik (Prosodie):
Satzakzent und -rhythmus,
Satzmelodie
die Realisierung der
phonetischen Reduktionen:
der Vokalabschwächung,
starken und schwachen
Formen, Assimilationen
4.3
Besitzt umfassende
Kenntnisse über Literatur
und Kultur der
deutschsprachigen Länder,
Kenntnisse von Konzepten,
Zielsetzungen, Inhalten und
Methoden für interkulturell
begründbares Lernen
4.4
Drückt sich verständlich und
klar
5.
Unterrichtsreflexion
5.1
Kann die Abweichungen
von der Planung begründen
5.2
Kann dem Beurteiler
Unklarheiten erläutern
5.3
Kann Fehler in der Planung,
Durchführung und im
Verhalten erkennen und
Verbesserungsvorschläge
machen
Unterschrift des Beurteilers/der Beurteilerin:........................................................................
Kriterienkatalog zur Bewertung einer Deutschstunde
I. Einschätzung der Unterrichtsvorbereitung (Analyse des Unterrichtsentwurfs)
6. Die Ziele entsprechen den Anforderungen des Lehrplans bzw. Rahmenrichtlinien
in angemessener Weise
noch nicht ausgewogen
7. Die Ziele sind gemessen an den Leistungsvoraussetzungen der Klasse
angemessen
überholt angesetzt
zu niedrig angesetzt
8. Die Übungen im Verlauf der Stunde sind in Qualität, Quantität und Abfolge der Zielsetzung
adäquat
weichen geringfügig davon ab
stimmen gar nicht damit überein
9. Die Ziele
sind der zur Verfügung stehenden Zeit angemessen
sind in der gegebenen Zeit nur mit Mühe zu erreichen
lassen sich in der gegebenen Zeit nicht erreichen
10. Die Ziele der Stunde können mit den laut Unterrichtsentwurf gewählten Methoden und
Verfahren
günstig erreicht werden
nur mit Schwierigkeiten erreicht werden
nicht erreicht werden
II: Einschätzung der Ergebnisse der Unterrichtsstunde
4. Die gestellten Ziele werden Quantitativ und qualitativ
in vollem Umfang mit den meisten Schülern erreicht
nur mit den leistungsstarken Schülern und sonst nur zufriedenstellend
erreicht
mit den meisten Schülern nicht erreicht
5. Die Ergebnisse der Unterrichtsstunde wurden
während der Stunde in geeigneter Weise überprüft
in der Stunde nicht überprüft
6. Ein Abweichen vom Festgelegten Stundenziel
1. war unterrichtsmethodisch gerechtfertigt
2. war unterrichtsmethodisch nicht begründbar
III. Einschätzung der didaktisch-methodischen Gestaltung der Deutschstunde
5. Die Zielorientierung und Motivierung der Stunde erfolgte
methodisch geschickt und wirkungsvoll
methodisch ungeschickt und wirkungslos
6. Die Abfolge der einzelnen Stundenabschnitte
war unterrichtsmethodisch folgerichtig aufgebaut
machte einen wenig durchdachten, spontanen bzw. zufälligen Eindruck
7. Die Proportionen zwischen den einzelnen Stundenabschnitten waren unterrichtsmethodisch
unter dem Aspekt von Ziel, Stoff und Methode
unzweckmäßig gewählt und gestaltet
8. Die gewählten Methoden und Techniken sowie Übungen und Aufgaben waren zur
Erreichung der Ziele mit den festgelegten Stoffen
entsprechen nur zum Teil den unterrichtlichen Anforderungen
erwecken den Eindruck der Undurchdachtheit, Spontanität bzw.
Zufälligkeit
Bei der Einschätzung der didaktisch-methodischen Gestaltung der Deutschstunde können
zusätzlich folgende Schwerpunkte mitberücksichtigt werden:
(g) Gestaltung der Einheit von Sprachwissenserwerb und Sprachkönnensentwicklung bzw.
Entwicklung der einzelnen Sprachfertigkeiten;
(h) Methodische Ausgewogenheit der Schülertätigkeiten des Erfassens, Behaltens
(Einübens) und Anwendens;
(i) Verhältnis von Neueinführung und Wiederholung;
(j) Bewusstmachen von Sprachwissen;
(k) Verhältnis der akzentuierten und komplexen, integrierten Entwicklung von vier
Sprachfertigkeiten (Hörverstehen, Leseverstehen, gelenktes u. freies, spontanes
Sprechen und Schreiben);
(l) Methodisch begründete Variation von Verfahren und Aufgaben; z. B.:
-
Aufgaben und Übungen zur Sensibilisierung des Hörens (Übungen zum
Antizipieren; Übungen zur Erweiterung der Hörmerkspanne, Übungen zur
Informationsreduktion, Übungen zur Informationseingliederung);
-
Aufgaben und Übungen zur Sensibilisierung für Laut, Ton Akzent
(Eintauchübungen, Übungen zum Diskriminieren, Übungen zum Identifizieren,
(Aus-)Sprechübungen);
-
Aufgaben und Übungen zur Differenzierung des Wortschatzes (kognitive
Wortschatzübungen, situativ-pragmatische Übungen);
-
Aufgaben und Übungen zum Erkennen und Erproben der grammatischer Instrumente
(analytische Aufgaben),
-
Aufgaben und Übungen zur freieren Verwirklichung im Sprechen (Übungen zum
Nachsprechen, Übungen zum reproduzierenden und freien Sprechen);
-
Aufgaben und Übungen zur Entwicklung der Lesekompetenz (Übungen zur
Aktivierung des Vorwissens, Übungen zum globalen Textverständnis);
-
Aufgaben und Übungen zur schriftlichen Arbeit (Analyse- und Syntheseübungen,
Übungen zum freien und kreativen Schreiben);
-
Grammatikübungen (Umformungsübungen, Formationsübungen,
Erweiterungsübungen, Substitutionsübungen)
Andere Fragen zum Unterrichtsverlauf:
1. Bezieht der Unterrichtende alle Lernenden mit ein? Geht er auf stille oder schwache Lerner ein?
2. Wendet der Unterrichtende unterschiedliche Sozialformen zweckmäßig an?
3. Werden Hausaufgaben gestellt?
4. Nutzt der Lehrer Mittel zur Visualisierung?
5. Haben die Aufgaben ein angemessenes Anforderungsniveau (weder Über- noch
Unterforderung)?
6. Wird das Erreichen der Lernziele überprüft?
7. Sind die Hausaufgaben eine sinnvolle Ergänzung des Unterrichts?
8. Werden die Hausaufgaben kontrolliert und besprochen?
9. Macht der Unterrichtende den Lernern die Unterrichtsinhalte bewusst?
10. Knüpft der Unterricht knüpft an bisher Gelerntes an?
11. Werden Informationen werden klar strukturiert und präsentiert?
Verlaufsprotokoll
Zeit Lehr- und
(Lehrer-LernerLernphasen Aktivitäten)
Ziele
Funktionen Sozialformen Medien
ARKUSZ OBSERWACJI LEKCJI JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Przedmiot:
Temat obserwowanych zajęć: ...................................................................................................
......................................................................................................................................................
Klasa:
Data:...........................................
Imię i nazwisko prowadzącego: ................................................................................................
Imię i nazwisko obserwatora:.....................................................................................................
Opis spostrzeżeń i uzasadnienie:
Proszę wpisać liczbę przyznanych punktów w skali 0 – 5 i podać ich uzasadnienie:
Element obserwacji
1. Przygotowanie lekcji:
a) czy cele lekcji były precyzyjnie
sformułowane i uświadomione uczniowi?
b) czy cele były spójne z tematem lekcji?
2.Budowa lekcji:
a) czy zostały uwzględnione poszczególne
fazy lekcji?
b) czy przewidziano pracę domową?
3.Przebieg lekcji:
Ocena kierowania przebiegiem lekcji,
wyjaśniania zagadnień trudnych
a) czy temat zajęć, ich treść i realizowane
cele są zgodne z harmonogramem?
b) czy były jasne i czy uczniowie
reagowali na nie właściwie?
c) czy nauczyciel potrafił nawiązać
kontakt z klasą?
d) czy nauczyciel aktywizował uczniów?
e) czy zachowano odpowiednie proporcje
czasu mówienia nauczyciela i uczniów?
f) czy tempo pracy było dostosowane do
Ocena
012345
Uzasadnienie
możliwości uczniów?
4.Metody i techniki pracy (ocena
prawidłowości ich doboru):
a) czy trafnie dobrano metodę
prowadzenia zajęć?
b) czy zastosowano adekwatne techniki
wyjaśniania?
5. Multimedialne środki dydaktyczne,
formy pracy:
a) czy zastosowano prawidłowe pomoce
dydaktyczne i formy socjalne pracy?
6. Atmosfera na lekcji,
a) czy panowała atmosfera sprzyjająca
efektywnej pracy?
b) czy nauczyciel dbał o dyscyplinę w
sposób przyjazny dla ucznia?
7. Ocena zaangażowania prowadzącego
zajęcia, umiejętność współpracy z
uczniem:
a) czy nauczyciel stosował poprawnie
zasady oceniania wg WSO i PSO
8. Ocena postawy ucznia, stopień
przygotowania do lekcji, aktywność,
poziom językowy
9. Ocena wiedzy i sprawności językowej
uczniów
Ogólna ocena lekcji języka niemieckiego:
a) czy założone cele zostały osiągnięte
b) czy język obcy był językiem
komunikacji
c) czy język polski był użyty celowo
Podpis hospitującego:...................................................................................................................
7. ARKUSZ ROZMOWY POHOSPITACYJNEJ
Merytoryczna strona lekcji
1.
Przygotowanie językowe prowadzącego
2.
Przygotowanie metodyczne do zajęć
3.
Zgodność tematu i zakresu treści z
wymaganiami podstawy programowej
4.
Świadomość celów realizowanych na lekcji
Metodyczna strona lekcji
1.
Efektywność zajęć (na poziomie umiejętności)
2.
Dobór metod i środków dydaktycznych do
lekcji
3.
Elementy twórczego i nowatorskiego podejścia
do przekazywanych treści
4.
Styl prowadzenia zajęć
5.
Stopień aktywności uczniów; sterowanie
aktywnością uczniów poprzez właściwy dobór
pytań
6.
Wdrażanie uczniów do samokształcenia
7.
Celowość pracy domowej
Organizacyjna strona lekcji
1.
Wykorzystanie czasu na lekcji
2.
Tempo zajęć (intensywność pracy)
4.
Czytelność układu treści nauczania
5.
Przygotowanie środków dydaktycznych i
posługiwanie się nimi
6.
Przygotowanie uczniów do zajęć
Ocena pracy uczniów
1.
Zaangażowanie uczniów, zainteresowanie
treścią lekcji, koncentracja uwagi
2. Sposób oceniania osiągnięć edukacyjnych lekcji
Zalecenia/ Uwagi:........................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Prowadzący zajęcia:.........................................
Obserwujący zajęcia:..................................
........................................., dnia .....................................
8. ARKUSZE EWALUACYJNE
Selbstevaluation
Folgendes Ziel möchte ich erreichen:.....................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Das ist natürlich viel. Deshalb formuliere ich jetzt ein Teilziel:............................................................
................................................................................................................................................................
Wie kann ich mein Teilziel erreichen?...................................................................................................
................................................................................................................................................................
Ich wende an, was ich gelernt habe:.......................................................................................................
Aktivität/ Situation
Wann?
Was ist mir wichtig?
Ergebnis
Warum hatte ich Probleme?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Was kann ich jetzt machen?
Was?
Wie?
Wann?
Wie lange?
Erledigt
Evaluationsbogen
1. Wurden die Ziele des Unterrichts erreicht?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
2. Was hat Ihnen am Unterricht besonders gut gefallen?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
3. Welche Unterrichtsphase ist ihrer Meinung nach besonders gut gelungen u. welche misslungen?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
4. Was sollte nach dem Unterricht weitergearbeitet werden?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
5. Wenn Sie die gleiche Stunde noch einmal geben würden, was würden Sie nach dieser Erfahrung
anders machen? Tragen Sie ihre Änderungsvorschläge zu einzelnen Unterrichtsphasen ein:
Unterrichtsphase
Übung
6. Gab es genügend Übungsmaterial
Änderungsvorschlag
Bemerkung
7. Gab es genügend Übungsmaterial zu:
zur Entwicklung der Fertigkeiten?
ja nein
ja nein
Hören
Grammatik
Lesen
Wortschatz
Sprechen
Aussprache
Schreiben
Evaluationsbogen für Schülerinnen und Schüler
trifft voll und
ganz zu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
hat den Inhalt der Stunde sehr
gut erklärt
ist auf die
Fragen der
Schülerinnen/Schüler
eingegangen
Was wir heute in der Stunde
durchgenommen haben, fand
ich interessant.
Ich konnte dem Unterricht
gut folgen.
kann mich für das Thema
motivieren.
unterfordert.
angestrengt.
Der Unterricht hat Spaß
gemacht.
angestrengt, um eine gute
Note zu bekommen.
Der Lehrer/die Lehrerin hat
überprüft, ob wir alles
verstanden haben.
angestrengt, weil mich das
Thema interessiert.
Ich habe den Inhalt der
Stunde verstanden.
überfordert.
Im Unterricht gab es
bestimmte Regeln,
die eingehalten werden
mussten.
Was wir in der Stunde
durchgenommen haben, habe
ich gut verstanden.
Heute habe ich in der Stunde
wirklich gut aufgepasst.
Mir war völlig klar, worauf
der Lehrer/die Lehrerin
hinaus wollte.
Heute war für mich die
Stunde zu leicht.
Die Stunde war heute so wie
immer.
trifft eher zu
trifft eher nicht
zu
trifft überhaupt
nicht zu
ANKIETA DLA UCZNIÓW: „NAUCZYCIEL W OCZACH UCZNIA”
Dane osobowe:
Dane osobowe:
2. PŁEĆ : DZIEWCZYNA CHŁOPAK
1.Nauczyciel jasno i zrozumiale tłumaczy nowe zagadnienia na lekcji.
1
2
3
4
5
6
5
6
4
5
6
4
5
6
2.Nauczyciel jest tolerancyjny w stosunku do uczniów.
1
2
3
4
3.Nauczyciel ocenia sprawiedliwie wiedzę i umiejętności uczniów.
1
2
3
4.Nauczyciel dobrze wykorzystuje czas na lekcji.
1
2
3
5.Nauczyciel jest cierpliwy.
1
2
3
4
5
6
4
5
6
4
5
4
5
6
4
5
6
4
5
6
6.Nauczyciel chętnie odpowiada na pytania.
1
2
3
7.Nauczyciel okazuje uczniom życzliwość i sympatię.
1
2
3
1
2
3
1
2
3
1
2
3
11.Nauczyciel zachęca uczniów do aktywnego udziału w lekcji.
1
2
3
4
5
12.Mam zaufanie do wiedzy nauczyciela.
1
2
3
4
5
6
13.W razie trudności mogę zwrócić się do nauczyciela o pomoc, wyjaśnienie etc.
1
2
3
4
5
6
4
5
6
5
6
14.Lekcje niemieckiego są dla mnie stresujące.
1
2
3
15.Nauczyciel motywuje mnie do nauki języka niemieckiego.
1
2
3
4
9. WZÓR SPRAWOZDANIA Z PRAKTYKI
Arkusz sprawozdania studenta/praktykanta
1.
Dane osobowe
2.
Termin odbywania praktyk
3.
Typ szkoły
4.
Nazwa i adres szkoły
5.
Nazwisko i imię opiekuna praktyk
6.
Opis podejmowanych działań dydaktycznych
7.
Opis podejmowanych działań wychowawczych
8.
Opis działań podejmowanych z własnej inicjatywy
9.
Ocena nauczyciela w funkcji opiekuna praktyk
10.
Ogólna atmosfera przebiegu praktyk
11.
Działania sprawiające największe trudności
12.
Działania niesprawiające większych trudności
13.
Chęć podjęcia pracy w danej szkole
13.
Stosunek do zawodu nauczyciela po odbyciu
praktyk.
14.
Rzeczywistość polskiej szkoły, a wcześniejsze o niej
wyobrażenia
III: INFORMACJE PRAKTYCZNE
1. POZIOMY UMIEJĘTNOŚCI JĘZYKOWYCH
WG WYTYCZNYCH RADY EUROPY
A1
Kennzeichnend für das Niveau A1 ist, dass sich die Sprachhandelnden auf ganz einfache Weise
über persönliche Dinge und ganz unmittelbare Bedürfnisse verständigen können. Das heißt, der
Wortschatz und die sprachlichen Mittel sind überwiegend aus den Bereichen "Informationen zu
Personen", "Wohnen", "Einkaufen" und "Verpflegung" und betreffen Sprachhandlungen der
"sozialen Konventionen". Im Bereich der Grammatik sind auf diesem Niveau ganz grundlegende
Strukturen von Interesse.
Kannbeschreibung: Kann vertraute, alltägliche Ausdrücke und ganz einfache Sätze verstehen und
verwenden, die auf die Befriedigung konkreter Bedürfnisse zielen. Kann sich und andere vorstellen
und anderen Leuten Fragen zu ihrer Person stellen - z. B. wo sie wohnen, was für Leute sie kennen
oder was für Dinge sie haben - und kann auf Fragen dieser Art Antwort geben. Kann sich auf
einfache Art verständigen, wenn die Gesprächspartnerinnen oder Gesprächspartner langsam und
deutlich sprechen und bereit sind zu helfen.
A2
Das Niveau A2 beschreibt alltägliche und häufige soziale Handlungen (wie Höflichkeitsformeln
verwenden und kurze Kontaktgespräche führen) und Sprachhandlungen, für einfache Erledigungen
(z.B. beim Einkaufen oder auf Reisen). Eine aktive Teilnahme an Unterhaltungen ist möglich,
wobei einige Einschränkungen bestehen und oft Unterstützung nötig wird. Der Wortschatz umfasst
alltägliche Angelegenheiten in vertrauten Situationen und aus vertrauten Themenbereichen. Im
Bereich der Grammatik werden bereits einfache Strukturen korrekt verwendet es treten aber noch
häufig systematisch elementare Fehler auf.
Kannbeschreibung: Kann Sätze und häufig gebrauchte Ausdrücke verstehen, die mit Bereichen von
ganz unmittelbarer Bedeutung zusammenhängen (z. B. Informationen zur Person und zur Familie,
Einkaufen, Arbeit, nähere Umgebung). Kann sich in einfachen, routinemäßigen Situationen
verständigen, in denen es um einen einfachen und direkten Austausch von Informationen über
vertraute und geläufige Dinge geht. Kann mit einfachen Mitteln die eigene Herkunft und
Ausbildung, die direkte Umgebung und Dinge im Zusammenhang mit unmittelbaren Bedürfnissen
beschreiben.
B1
Das Niveau B1 ist gekennzeichnet durch sprachliche Handlungen im Alltag, auf Reisen und im
eigenen Sach- oder Interessensgebiet. Die Kompetenzen des Niveaus reichen aus, um eine
Interaktion aufrecht zu erhalten und in verschiedenen Situationen das auszudrücken, was man
mitteilen möchte. Der Wortschatz umfasst weite Bereiche des Alltags und aus dem jeweiligen
Sachgebiet, zu diesen Themen können umfangreiche Informationen verstanden und auch
ausgetauscht werden. Die wichtigsten grammatischen Strukturen werden im Allgemeinen gut
beherrscht, wobei noch Fehler vorkommen, aber klar bleibt, was ausgedrückt werden soll.
Kannbeschreibung: Kann die Hauptpunkte verstehen, wenn klare Standardsprache verwendet wird
und wenn es um vertraute Dinge aus Arbeit, Schule, Freizeit usw. geht. Kann die meisten
Situationen bewältigen, denen man auf Reisen im Sprachgebiet begegnet. Kann sich einfach und
zusammenhängend über vertraute Themen und persönliche Interessengebiete äußern. Kann über
Erfahrungen und Ereignisse berichten, Träume, Hoffnungen und Ziele beschreiben und zu Plänen
und Ansichten kurze Begründungen oder Erklärungen geben.
B2
Im Niveau B2 liegt der Schwerpunkt auf erfolgreichem Argumentieren und Verhandeln und auf
einem höherem Grad an Diskurskompetenz. Zudem ist auf diesem Niveau ein stärkeres
Sprachbewusstsein kennzeichnend, das – zusammen mit der höheren Sprachkompetenz –z.B.
selbständiges Korrigieren von Fehlern, die zu Missverständnissen geführt haben, ermöglicht und
eine Anpassung an den Stil eines Gesprächs erlaubt. Der Wortschatz im eigenen Fachgebiet und zu
den meisten allgemeinen Themen ist groß und erlaubt auch Variationen in der Formulierung. Die
Grammatik wird gut beherrscht und auch Hypothesen werden formuliert.
Kannbeschreibung: Kann die Hauptinhalte komplexer Texte zu konkreten und abstrakten Themen
verstehen; versteht im eigenen Spezialgebiet auch Fachdiskussionen. Kann sich so spontan und
fließend verständigen, dass ein normales Gespräch mit Muttersprachlern ohne größere Anstrengung
auf beiden Seiten gut möglich ist. Kann sich zu einem breiten Themenspektrum klar und detailliert
ausdrücken, einen Standpunkt zu einer aktuellen Frage erläutern und die Vor- und Nachteile
verschiedener Möglichkeiten angeben.
C1 und C2
Die Niveaus C1 und C2 zeichnen sich vor allem durch eine noch größere Qualität in der
Sprachbeherrschung aus. Der Wortschatz ist so umfassend, dass sich eine Auflistung einzelner
Wörter oder Phrasen auf diesen Niveaus erübrigt. Er variiert, entsprechend den jeweiligen
Interessen und Wissensbereichen des Sprachhandelnden. Typisch für die C-Niveaus ist, dass
Umschreibungen und Umformulierungen problemlos erfolgen, kaum noch offensichtlich nach
Wörtern gesucht wird und auch idiomatische Ausdrücke und umgangssprachliche Wendungen
beherrscht und bewusst eingesetzt werden. Auch der Sprachstil kann gezielt variiert werden. Im
Bereich der Grammatik kommen noch vereinzelte Strukturen hinzu, charakteristisch für die Niveaus
C1 und C2 ist aber auch hier die hohe Qualität der Sprachverwendung. Aus diesem Grund gibt es
keine Grammatik für die Niveaus C1 und C2 sondern nur eine Darstellung der auf dem C-Niveau
noch hinzukommenden Strukturen.
Kannbeschreibung (C1): Kann ein breites Spektrum anspruchsvoller, längerer Texte verstehen und
auch implizite Bedeutungen erfassen. Kann sich spontan und fließend ausdrücken, ohne öfter
deutlich erkennbar nach Worten suchen zu müssen. Kann die Sprache im gesellschaftlichen und
beruflichen Leben oder in Ausbildung und Studium wirksam und flexibel gebrauchen. Kann sich
klar, strukturiert und ausführlich zu komplexen Sachverhalten äußern und dabei verschiedene Mittel
zur Textverknüpfung angemessen verwenden.
Kannbeschreibung (C2): Kann praktisch alles, was er/sie liest oder hört, mühelos verstehen. Kann
Informationen aus verschiedenen schriftlichen und mündlichen Quellen zusammenfassen und dabei
Begründungen und Erklärungen in einer zusammenhängenden Darstellung wiedergeben. Kann sich
spontan, sehr flüssig und genau ausdrücken und auch bei komplexeren Sachverhalten feinere
Bedeutungsnuancen deutlich machen.
2. LISTA PRZYDATNYCH STRON INTERNETOWYCH
Adresy stron internetowych poświęconych Niemcom, Austrii i Szwajcarii. Znajdują się tam
niezbędne informacje dotyczące polityki, kultury, gospodarki, sportu i innych dziedzin życia.
Deutschland
http://www.deutschland.de/
http://www.destatis.de/
http://www.bundesregierung.de/
http://www.deutschland-tourismus.de/
http://www.excite.de/
http://www.magazin-deutschland.de/
http://www.tatsachen-ueber-deutschland.de/
http://www.kulturportal-deutschland.de/
http://www.europarl.de/
http://www.presse.de/
Österreich
http://www.statistik.at/
http://www.netdays.at/
http://www.austriaurlaub.com/
http://www.austria-www.at/
http://www.wien.at/
Schweiz
http://www.szwajcaria.net/
http://www.statistik.admin.ch/
http://www.swissinfo.org/
http://www.swissart.net/
http://www.switzerland.com/
Andere Seiten:
www.menis.gov.pl
www.cke.edu.pl/
www.dethloff.pl/
www.goethe.de/ins/pl/war/deindex.htm
www.gutenberg.ad.de
www.gutenberg.ad.de
http://www.interklasa.pl/portal/index/strony?popup=true
www.kuratorium-lublin.pl
Zeitungen
www.faz.de
www.spiegel.de
www.stern.de
www.sueddeutsche.de
www.tagesspiegel.de
www.welt.de
Verlage und Lehrbücher
www.duden.de
www.hueber.de
www.langenscheid.de
www.passwort-deutsch.de
www.schubert-verlag.de
www.schulbuchzentrum-online.de/
www.stufen.de
www.themen-neu.de
Deutsch üben im Web
http://www.abkuerzungen.de/main.php?language (Maschine für Abkürzungen)
http://www.ard.de/kinder/ (Kinder)
http://www.bauernregeln.net/ (Bauernregeln)
http://www.blinde-kuh.de/ (Kinder)
http://www.canoo.net/index_en.html (Wörterbuch)
http://capl.washjeff.edu/browse.php (Wörterbuch)
http://www.chemie.fu-berlin.de/cgi-bin/acronym (Wörterbuch)
http://www.clickdeutsch.de/cms/website.php (Grammatik der deutschen Sprache interaktiv)
http://www.cross-plus-a.com/segmenti.htm (Segmenti trainiert auf spielerische Weise das
Segmentieren in Silben oder Morpheme)
http://www.daf-medien.de/kurs/ (Moderne Konzepte der Grammatikvermittlung)
http://www.daf-medien.de/kurs2/ (Lerner- und Lehrerrollen)
http://www.d-a-f.net/ (Internetportal für Deutsch als Fremdsprache)
http://www.daf-portal.de/ (Internetportal für Deutsch als Fremdsprache)
http://www.deutsch-als-fremdsprache.de/ (Internetportal für Deutsch als Fremdsprache)
http://deutsch.interaktiv.prv.pl/ (Sprachübungen für die Mittel- und Oberstufe)
http://www.deutsch-lernen.com/ (Online-Deutschkurse)
http://www.entdecke-deutschland.diplo.de/ (Landeskunde)
http://www.deutschland-panorama.de/ (deutsche Reise- und Freizeitziele)
http://www.deutschlern.net/ (Hör- und Leseverstehen)
http://www.udoklinger.de/Deutsch/Grammatik/Frame1.htm (Geschichte der deutschen Sprache,
Grammatik, Rechtschreibung)
http://www.dwds.de/ (Wörterbuch)
http://www.dw-world.de/dw/0,,2952,00.html (Deutsche Welle – Radio, online Sprachkurse,
Audiotrainer, Deutsch inetraktiv)
http://www.feiertagsseiten.de/ (Feiertage in Deutschland)
http://german.about.com/library/anfang/blanfang_inhalt.htm (Deutschkurs für Anfänger)
http://www.deutsch-perfekt.com/ (Lesen und Hören)
http://faql.de/ (Deutsche Sprache in Fragen und Antworten)
http://www.filo.pl/niemiecki/ (Deutsch als Fremdsprache)
http://www.fluter.de/ (Jugendmagazin der Bundeszentrale für politische Bildung)
http://www.fremdsprache-deutsch.de/ (Internetportal für Deutsch als Fremdsprache)
http://hypermedia.ids-mannheim.de/ (Grammatik in Fragen und Antworten, grammatische
Fachbegriffe, grammatisches Wörterbuch und Bibliographie)
http://iate.europa.eu/iatediff/SearchByQueryLoad.do?method=load (Europäische
Terminologiedatenbank)
http://www.interdeutsch.de/ (Deutsch lernen via Internet)
http://www.kaleidos.de/alltag/deindex.htm (Landeskunde)
http://www.kidsville.de/ (Kinder)
http://www.kindersache.de/ (Kinder)
http://konjugator.lingofox.de/de/index.php (Der Konjugator sucht die Grundform von beliebigen
Verbformen und liefert dann alle Formen dieses Verbs in einer übersichtlichen Tabelle)
http://www.land-der-woerter.de/ (Wortschatz-Rätsel für Deustch als Fremdsprache)
http://www.lernforum.uni-bonn.de/ (Lernforum Deutsch als Fremdsprache)
http://lyrikline.org/ (zeitgenössische Poesie multimedial)
http://www.owid.de/ (Wörterbuch)
http://www.pro-media.org/content/09-plakatlexikon/f-plakatlexikon-01.php (Außenwerbelexikon)
http://www.quasselbuch.de/quassel.htm (Minidialoge, wichtige Redewendungen, kommunikative
Formeln für den deutschen Alltag)
http://www.ralf-kinas.de/ (Deutsch als Fremdsprache)
http://www.redensarten-index.de/links/links-redensarten.php (Wörterbuch)
http://www.redensarten-index.de/suche.php (Wörterbuch)
http://www.slowgerman.com/ (Lernmaterialien)
http://www.sowieso.de/zeitung/ (die online-Zeitung für junge Leser)
http://www.stmug.bayern.de/service/lexikon/index.htm (Umwelt-Lexikon)
http://szenesprachenwiki.de/ (Wörterbuch der Szenesprachen)
http://www.teachmaster.de/cms/1-0-Home.html (Vokabel-Lernprogramm Teachmaster)
http://www.tee.org/ (Gesundheitslexikon und Heilpflanzendatenbank)
http://www.uebersetzung.at/twister/de.htm (Zungenbrecher)
http://www.uni-due.de/~lge292/trainer/trainer/start.html (Schreibtrainer)
http://www.vokabel.com/german.html (Wortschatz)
http://www.vorleser.net/ (kostenlose Mp3-Bücher)
www.wbv.de/promoframes/promoframe_600160803122004094614.html (Wirtschaftsbegriffe)
http://www.wirtschaftsdeutsch.de/ (Lehr- und Lernhilfen für den berufsbezogenen Unterricht)
http://www.wdrmaus.de/ (Kinder)
http://www.whv.shuttle.de/whv/kaethekollwitz/astro/fachbegr.htm (Astronomische Fachbegriffe)
http://www.wissen.de/ (Lexikon und Wörterbuch zu allen Themenbereichen)
http://www.wissen.de/wde/generator/wissen/ressorts/bildung/woerterbuecher/index.html
(Wörterbücher)
http://wortschatz.uni-leipzig.de/ (Wortschatzlexikon)
http://www.labbe.de/zzzebra/index.asp (Kinder)
3. WYKAZ NAJNOWSZEJ LITERATURY GLOTTODYDAKTYCZNEJ
Leskovec, Andrea: Fremdheit und Literatur. Alternativer hermeneutischer Ansatz für eine
interkulturell ausgerichtete Literaturwissenschaft. Münster: LIT Verlag 2009
Frauke Teepker: Literatur im Fremdsprachenunterricht – DaF. Eine Fallstudie zur Subjektivität des
Lesens und Verstehens Tectum Verlag 2009.
Reeg, Ulrike; Gallo, Pasquale (Hrsg.): Schnittstelle Interkulturalität. Beiträge zur Didaktik Deutsch
als Fremdsprache. Münster: Waxmann 2009 (= Interkulturelle Perspektiven in der
Sprachwissenschaft und ihrer Didaktik, Bd. 1).
Byram, Michael; Hu, Adelheid (Hrsg.), Interkulturelle Kompetenz und fremdsprachliches Lernen.
Modelle, Empirie, Evaluation. Intercultural competence and foreign language learning:
models, empiricism, assessment. Tübingen: Narr 2009.
Caspari,
Daniela/
Küster,
Lutz
(Hrsg.):
Wege
zu
interkultureller
Kompetenz.
Fremdsprachendidaktische Aspekte der Text- und Medienarbeit. 2010, Reihe: Kolloquium
Fremdsprachenunterricht - Band 40. Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York,
Oxford, Wien, 2010.
Hallet, Wolfgang & Hallet, Wolfgang & Nünning, Ansgar (Hrsg.), Neue Ansätze und Konzepte in der
Literatur- und Kulturdidaktik. Trier: Wissenschaftlicher Verlag Trier 2008
Hecke, C. & Surkamp, C. Bilder im Fremdsprachenunterricht. Neue Ansätze, Kompetenzen und
Methoden. Tübingen: Narr 2010
Königs, Frank G. (Hrsg.), Handbuch Fremdsprachendidaktik. Seelze-Velber: Klett-Kallmeyer 2010
Krumm, H.-J., Fandrych, Ch., Hufeisen, B. & Riemer, C., Deutsch als Fremd- und Zweitsprache,
Berlin/ New York: De Gruyter 2010
Lutjeharms, M. & Schmidt, C., Lesekompetenz in Erst-, Zweit- und Fremdsprache. Tübingen: Narr
2010
Pesce, S.G., Löse- und Lernprozesse bei der Bearbeitung grammatisch-kommunikativer
Lernaufgaben. Eine Studie am Beispiel des Spanischen als Fremdsprache. Tübingen: Narr
2010
Reinfried, M. & Rück, N. (2010). Innovative Entwicklungen beim Lernen und Lehren von
Fremdsprachen. Tübingen: Narr 2010
Rösch, H., Deutsch als Zweitsprache - Deutsch als Fremdsprache. Berlin: Akademie Verlag. (In
Vorbereitung), 2011
Eynar Leupold, Miniglossar Fremdsprachenunterricht. Seelze-Velber: Klett-Kallmeyer 2009
.
PŁEĆ I RODZAJ A EDUKACJA
PODSTAWOWE POJĘCIA
PŁEĆ/SEX - płeć w sensie biologicznym, czyli "zespół cech odróżniających w obrębie gatunku
organizmy żeńskie (osobniki żeńskie, płeć żeńska) wytwarzające komórki jajowe, od organizmów
męskich (osobniki męskie, płeć męska) wytwarzających plemniki" /Imieliński, 1985, s.56/. W
języku polskim pojęcie to funkcjonuje również w szerszym znaczeniu, obejmując także zakres
semantyczny pojęcia rodzaju (gender), płci społeczno-kulturowej.
RODZAJ/GENDER - społeczno kulturowy wymiar płci, stosowany w odniesieniu do społecznego
charakteru różnic między kobietami i mężczyznami; płeć kulturowa; arbitralnie narzucany
konstrukt społeczny i psychologiczny: "zespół atrybutów, postaw, ról społecznych i zachowań
przypisanych mężczyźnie lub kobiecie przez szeroko rozumianą kulturę" /Bem, 2000, s.9/.
ROLA SPOŁECZNA - społecznie opracowany scenariusz zachowań jednostki, w którym wyraża
się suma oczekiwań kierowanych pod adresem osoby zajmującej określone miejsce w strukturze
społecznej. Rola społeczna zawiera trzy wymiary:
-
rola przepisana (przypisana) - określa normatywny wymiar roli, czyli strukturalnie przypisane
nakazy (normy, oczekiwania, tabu, zakresy odpowiedzialności) połączone z określoną
pozycją społeczną, utrwalone w świadomości społecznej;
-
rola subiektywna (uwewnętrzniona, zinternalizowana) - osobista koncepcja dotycząca
zachowania się w sytuacji zajmowania określonej pozycji społecznej, powstała w wyniku
postrzegania i interpretacji oczekiwań społecznych; zawiera w sobie gotowość do
podejmowania takich zachowań; określa indywidualny, osobisty wymiar roli;
-
rola spełniana (pełniona) - zespół rzeczywistych zachowań jednostki w sytuacji zajmowania
określonej pozycji społecznej /Turner, 1985, s.418-429/.
ROLE PŁCIOWE/RODZAJOWE - role społeczne, które są wyznaczane w zależności od płci
członkom danego społeczeństwa. Najczęściej rola kobieca (kobiety) zawiera inne oczekiwania co
do zadań, postaw, zachowań, sposobów odczuwania i postrzegania świata niż rola męska
(mężczyzny). Brannon /2002, s.210/ definiuje rolę rodzajową jako "zbiór istotnych społecznie
działań kojarzonych z mężczyznami bądź kobietami"
SYSTEM RÓL PŁCIOWYCH/RODZAJOWYCH - utrwalona poprzez pokoleniową transmisję
zasada organizująca życie społeczne, wyrażająca różnice społeczno-kulturowe między kobietami i
mężczyznami. System ról płciowych przenika całość życia ludzkiego i wpływa na
charakterystyczne dla określonego społeczeństwa konfiguracje wzorów kulturowych. Trzy aspekty
tego systemu wydają się osiowe dla zrozumienia siły i zakresu jego oddziaływania:
-
przydzielanie ludziom, na podstawie ich płci biologicznej, różnych kategorii aktywności
(zawodowych, domowych i obywatelskich), uważanych za potrzebne czy użyteczne dla
utrzymania i doskonalenia życia społecznego;
-
przypisywanie ludziom - w zależności od płci biologicznej -
cech osobowościowych
znajdujących się na przeciwnych krańcach continuum; przypisanie to wyrażają stereotypy
męskości i kobiecości;
-
wyższe wartościowanie tego, co wiąże się z męskością w porównaniu z tym, co wiąże się z
kobiecością; ten aspekt najsilniej przyczynia się do dyskryminacji płci i jest podstawą opresji
zwanej seksizmem. /Chetwynd, Oonagh, 1978, s.1-2/
Pryzmaty rodzaju określone przez S.Bem /2000/ odpowiadają tym trzem aspektom systemu ról
płciowych (polaryzacja rodzajów, esencjalizm biologiczny, androcentryzm).
KOBIECOŚĆ - definicja słownikowa określa kobiecość jako "zespół cech właściwych kobiecie;
natura kobieca" /Szymczak (red.),1978, t.1, s.944/. Definicja ta zakłada, że istnieją takie cechy i
właściwości, które posiada kobieta ze względu na przynależność do swojej płci. Mogą się one
wiązać z biologicznym wymiarem kobiecości, a więc będą to atrybuty dotyczące budowy
anatomicznej, seksualności, prokreacji, ale częściej kojarzą się z kulturowymi wyznacznikami roli
kobiecej i stereotypami. Zgodnie z nimi
kobiecość jest wiązana ze sferą życia domowego,
nastawieniem na relacje międzyludzkie, macierzyństwo i rodzinę. Do głównych kobiecych cech
psychicznych zalicza się te, które ułatwiają spełnianie funkcji ekspresyjnych, a więc
emocjonalność, intuicyjność, wrażliwość, zainteresowanie ludźmi i empatyczność, opiekuńczość,
delikatność, skłonność do poświęceń, uprzejmość, subtelność, uległość, pasywność, zależność od
innych. Jednocześnie kobiecość kojarzona jest często z niskimi kompetencjami: nieracjonalnością,
nielogicznością, niezdecydowaniem, niesamodzielnością i bezradnością. /Brannon, 2002, s.212-225
i inne pozycje/
MĘSKOŚĆ - zespół cech właściwy mężczyznom, typowy dla mężczyzn /Szymczak (red.), 1978,
t.2, s.148/ Analogicznie do kobiecości, męskość można kojarzyć z wyznacznikami płci
biologicznymi (budowa ciała, seksualność, udział w prokreacji) i społeczno-kulturowymi. W tym
ostatnim znaczeniu męskość jest wiązana z pracą zawodową, władzą, działalnością publiczną na
różnych szczeblach, z nastawieniem bardziej na rzeczy niż na ludzi i bardziej na hierarchię niż na
więzi. Mężczyznom przypisuje się cechy odpowiednie dla pełnienia funkcji instrumentalnych, w
działalności zawodowej, ekonomicznej, politycznej i naukowej: niezależność, dominację, ambitne
dążenie do celów, samodzielność, racjonalność i logikę, powściągliwość i opanowanie,
abstrakcyjność myślenia, aktywność, stanowczość i łatwość decydowania oraz skuteczność w
działaniu. W stereotypie męskości zawarte są - tak jak w stereotypie kobiecości - cechy
wartościowane nie tylko pozytywnie, ale i negatywnie, wyrażające przekonanie o trudności
mężczyzn w nawiązywaniu bliskich kontaktów z ludźmi: chłód emocjonalny, agresywność,
nieczułość, nietaktowność. /Brannon, 2002, s.212-225 i inne pozycje/
STEREOTYPY PŁCI/RODZAJU - utrwalone w społeczeństwie "przekonania na temat cech
charakteryzujących kobiety bądź mężczyzn oraz zajęć, które są dla nich odpowiednie" /Brannon,
2002, s.240/. Stereotypy przypisują konkretnym jednostkom określone cechy ze względu na fakt ich
przynależności do płci męskiej lub żeńskiej, nie uwzględniając indywidualnych cech danej osoby.
Mają zazwyczaj charakter normatywny, wyrażając oczekiwania wobec tego, jak mają się
zachowywać i jacy mają być kobiety i mężczyźni. Stereotypy płciowe funkcjonujące w naszej
kulturze mają zwykle opozycyjny charakter, sytuując cechy męskie i kobiece na krańcach
continuum (np.: kobiety są emocjonalne, mężczyźni racjonalni; kobiety są bojaźliwe, mężczyźni
odważni, itp.), choć mogą również odnosić się tylko do jednej płci, wyrażając przekonanie o
identyczności wszystkich jej przedstawicieli (np. "każda kobieta chce być matką", "technika to
męska sprawa").
PRYZMATY RODZAJU - ukryte założenia dotyczące płci i rodzaju (sex i gender), zakorzenione
w praktykach i normach społeczno-kulturowych oraz w świadomości jednostek. Pryzmaty rodzaju
przez pokolenia utrwalają schemat męskiej dominacji i podporządkowania kobiet jako kategorii
społecznej (androcentryzm) w oparciu o przekonanie, że istnieją psychologiczne i społeczne różnice
między płciami zdeterminowane biologicznie (esencjalizm biologiczny), które stają się zasadą
organizującą życie społeczne, wyznaczając kobietom i mężczyznom odmienne pozycje, role
społeczne, zadania, sposoby zachowania itp. (polaryzacja rodzajów) /Bem, 2000, s.15-17/. Bem
wymienia następujące pryzmaty rodzaju:
1/Androcentryzm - stawianie pierwiastka i wartości męskich w centrum uwagi; definiowanie
mężczyzn i męskiego doświadczenia jako neutralnej normy lub standardu, a kobiet i kobiecego
doświadczenia jako odchylenia od tej normy. Przyjęcie takiej perspektywy nie tylko umiejscawia
kobiety i kobiece wartości na niższej społecznie pozycji, ale w pewien sposób wyłącza je z tego, co
określa się jako "człowieczeństwo" czy zasób wspólnej ludzkiej kultury. Perspektywa
androcentryczna sprawia, że mężczyznę traktuje się jako istotę ludzką, a kobietę jako "inną". /Bem,
2000, s.16-17/
2/Esencjalizm biologiczny - zespół poglądów tłumaczący zróżnicowanie kobiet i mężczyzn w
życiu społecznym odmiennością natury kobiet i mężczyzn oraz ich roli w ewolucji gatunku i
kultury ludzkiej. Esencjalizm biologiczny - jako uzasadnienie teoretyczne androcentryzmu i
polaryzacji - stanowi rodzaj blokady dla wszelkich prób przedefiniowania tradycyjnych pojęć
męskości i kobiecości oraz transformacji systemu ról płciowych. /Bem, 2000, s.16/
3/Polaryzacja rodzajów -
polega na takim podkreślaniu różnicy między kobietami i
mężczyznami, który sprawia, że staje się ona naczelną zasadą organizującą życie społeczne w danej
kulturze. Polaryzacja polega nie tylko na tym, że kobiety i mężczyzn traktuje się jako istoty
odmienne, ale przede wszystkim na powstawaniu nierozerwalnego związku kulturowego pomiędzy
płcią a niemal każdym aspektem życia (inne role społeczne, styl ubierania się, sposoby wyrażania
emocji itp.). W wyniku polaryzacji następuje więc dychotomiczny podział świata na męski (a raczej
- zgodnie z pryzmatem androcentryzmu - ogólnoludzki) i kobiecy. /Bem, 2000, s.16/
INDYWIDUALNA KONCEPCJA ROLI PŁCIOWEJ/RODZAJOWEJ - obraz siebie jako
kobiety lub mężczyzny, określony zgodnie z własnymi potrzebami, wartościami, predyspozycjami,
sytuacją życiową, jaki jednostka tworzy, nadając własne znaczenie temu, czym jest kobiecość i
męskość i jakie oczekiwania należy wysuwać pod adresem przedstawicieli obu płci. Z koncepcji
roli wynikają
praktyczne wskazówki co do zachowania się (jako kobiety/mężczyzny) w
określonych sytuacjach i kontekstach społecznych. Z drugiej strony, tworząc indywidualną
koncepcję roli, jednostka zwykle uwzględnia pewien margines swobody, jaki społeczeństwo daje
ludziom, formułując swoje oczekiwania wobec wykonawców roli, a nawet może przeciwstawić się
powszechnie akceptowanym stereotypom. Pełniąc rolę rodzajową zgodnie z indywidualną
koncepcją, jednostka integruje wszystkie trzy wymiary roli: normatywny, subiektywny i
behawioralny, tworząc niepowtarzalny, specyficzny dla konkretnej osoby wzorzec funkcjonowania
jako mężczyzny lub kobiety.
TOŻSAMOŚĆ PŁCIOWA - świadomość bycia kobietą lub mężczyzną w sensie biologicznym (i
jeden z podstawowych wyznaczników tożsamości osobistej). W języku polskim, ze względu na
wcześniejszy brak takiego rozróżnienia, często terminem "tożsamość płciowa" określa się
tożsamość rodzajową.
TOŻSAMOŚĆ RODZAJOWA - wiąże się z pełnieniem określonych ról i przypisywaniem
określonych znaczeń pojęciu kobiecości i męskości. Jednostka, uzyskując świadomość bycia
kobietą lub mężczyzną, jednocześnie musi odnieść się do społeczno-kulturowych konotacji, jakie
niesie ze sobą pojęcie płci, czyli zbudować tożsamość rodzajową. Oznacza to "wypełnianie"
treściami określonymi przez kulturę tej ramy, którą jest poczucie przynależności do płci
biologicznej. Można określić tożsamość rodzajową jako poczucie przynależności do płci
kulturowej.
TYPIZACJA PŁCIOWA - przypisywanie kobietom i mężczyznom określonych ról i stereotypów
płci, zgodnie z tradycyjnymi wzorcami oraz wychowywanie dziewczynek i chłopców do podjęcia
tradycyjnych ról rodzajowych.
ANDROGYNIA PSYCHOLOGICZNA - połączenie w osobowości jednostki atrybutów i cech
(zwykle pozytywnych) przypisywanych zarówno kobietom, jak mężczyznom. /Brannon, 2002,
s.240/ Osoby androgyniczne łączą w sobie cechy psychiczne i sposoby zachowania
charakterystyczne dla tradycyjnie pojmowanej męskości i kobiecości. W ich osobowościach jest
miejsce zarówno na niezależność, jak i opiekuńczość, na agresywność i łagodność, stanowczość i
uległość, racjonalność i uczuciowość. Według H. Markus, osoby płciowo stypizowane w pojęcie
"ja" wbudowały społeczne schematy męskości bądź kobiecości, a więc gotową wiedzę o tym, jak
powinni myśleć czuć i postępować "prawdziwi" mężczyźni i kobiety. W koncepcji "ja" androgynów
współistnieją, uzupełniając się, oba te schematy i pozwalają im reagować w sposób dostosowany do
sytuacji, np. wobec dziecka będą przejawiać troskliwość, wobec zadań instrumentalnych aktywność i orientację na cel. /Konarzewski, 1994, s.351-359/
SEKSIZM - wszelkie praktyki społeczne, które:
-
powodują stygmatyzację jednostki ze względu na jej płeć (przypisują jej właściwości zgodnie z
kategorią rodzaju, do którego należy, a nie ze względu na indywidualne właściwości),
-
przyczyniają się do nierównego traktowania jednej grupy (np. nierówność wobec prawa, na
rynku pracy),
-
ograniczają jednostkom i grupom szanse rozwoju (np. kobietom z uwagi na pryzmat
androcentryzmu, obu płciom z uwagi na pryzmat rodzaju i esencjalizm biologiczny).
Wyróżnia się cztery poziomy występowania seksizmu: poziom indywidualny (dotyczy jednostek i
ich postaw wobec płci i rodzaju), społeczno-strukturalny (wiąże się ze statusem przypisywanym
partnerowi interakcji w zależności od jego płci i jest manifestowany w relacjach interpersonalnych i
grupowych), instytucjonalny (przejawy dyskryminacji ze względu na płeć występujące w
instytucjach - w ich strukturze, organizacji, ideologii, czy utrwalonych tradycją, często
nieuświadomionych wzorcach zachowań), kulturowy (jawne i ukryte założenia na temat płci i
rodzaju, rozpowszechnione w danym społeczeństwie i wywierające wpływ na zachowanie
członków danej kultury; te przekonania i wynikające z nich praktyki społeczne tworzą i
podtrzymują nierówności).
Słowniczek opracowany na podstawie: Pankowska D., Wychowanie a role płciowe. Program
edukacyjny, GWP, Gdańsk 2005, s.270-284, przypisy - tamże; oraz Pankowska D., Wychowanie a
role płciowe. GWP, Gdańsk 2005, s.13-35, s.118-130)
Literatura uzupełniająca:
Brannon L.: Psychologia rodzaju. GWP, Gdańsk 2002.
Chomczyńska-Miliszkiewicz M.: Edukacja seksualna w społeczeństwie współczesnym. Konteksty
pedagogiczne i psychospołeczne. UMCS, Lublin 2002.
Kopciewicz L., Zierkiewicz E. (red.): Koniec mitu niewinności? Płeć i seksualność w socjalizacji i
edukacji. ENETEIA, Wydawnictwo Psychologii Kultury, Warszawa 2009.
Mandal E.: Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią. UŚ,
Katowice 2000.
Wojciszke B. (red.): Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenie na różnice. GWP, Gdańsk 2002.

Niezbędnik Studenta-ki i Nauczyciela

Transcrição

Documentos relacionados

Polnisch język polski Fremdsprache język obcy - BQ

Dzień Polskiej Kultury w Domu Kultur w

Listopad - Przedszkole Elfik Junior

playcité І woody doo

Scala 3 - Meble LASKI

Projekt „Edukacja i sport drogą do obywatelskiej Europy – 2. Etap“

Anhängekupplung Katalog nr T23 = D [kN] PPUH AUTO

Fishermen`s settlement in Hel Fischerkolonie in Hel

K21A-Volkswagen Polo 3

LEKCJA 36. Weihnachten