Inhaltsverzeichnis_Muster Uli.qxd

Transcrição

Inhaltsverzeichnis_Muster Uli.qxd
Inhalt
1
1.1
1.1.1
1.1.2
1.1.3
1.1.4
1.1.5
1.1.6
1.1.7
1.1.8
1.1.9
1.2
1.2.1
1.2.1.1
1.2.1.2
1.2.1.3
1.2.2
1.2.2.1
1.2.2.2
1.2.2.3
1.2.3
1.3
1.3.1
1.3.2
1.3.3
1.3.3.1
1.3.3.2
Begriffe, Felder, Wellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeine Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mathematische Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nachrichtentechnische Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koordinatensysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maxwellsche Gleichungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Poyntingscher Vektor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reziprozitätstheorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Babinetsches Prinzip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Felder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektrisches Feld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektrische Feldstärke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektrische Flussdichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Permittivität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magnetisches Feld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magnetische Feldstärke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magnetische Flussdichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Permeabilität. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektromagnetisches Feld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wellenformung und -ablösung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Feldwellenwiderstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenfeldzonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nahfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fernfeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
37
37
37
39
40
41
42
43
43
43
43
44
44
44
45
45
45
46
46
46
47
48
50
51
51
52
2
2.1
2.2
2.2.1
2.2.2
2.2.3
2.2.3.1
2.2.3.2
2.2.3.3
2.3
2.3.1
2.3.2
2.3.3
2.4
2.4.1
2.4.2
2.4.3
2.5
2.5.1
2.5.2
2.5.3
2.6
Ausbreitung elektromagnetischer Wellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdatmosphäre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Troposphäre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stratospäre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ionosphäre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
D-Schicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E-Schicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
F-Schichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sonne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektromagnetische Strahlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kosmische Strahlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sonnenflecken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ionosphärische Störungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mögel-Dellinger-Effekt (MDE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ionosphärensturm/Magnetsturm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polarkappenabsorption (PCA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wellenausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bodenwelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Troposphärenwelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Raumwelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VLF-Ausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
55
56
56
56
56
57
57
57
58
59
60
61
63
63
64
65
65
65
65
66
68
7
2.7
2.8
2.9
2.9.1
2.9.1.1
2.9.1.2
2.9.1.3
2.9.2
2.9.2.1
2.9.3
2.9.4
2.9.5
2.9.6
2.9.7
2.9.8
2.10
2.10.1
2.10.2
2.10.3
2.10.4
2.10.4.1
2.10.4.2
2.10.4.3
2.10.4.4
2.10.5
2.10.6
2.10.7
2.10.8
2.11
2.12
2.13
2.13.1
2.13.2
2.13.2.1
2.13.2.2
2.13.2.3
2.13.2.4
2.13.3
2.13.4
2.13.5
2.14
2.14.1
2.14.2
2.15
2.15.1
LF-/MF-Ausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HF-Ausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF-/SHF-Ausbreitung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quasioptische Ausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sichthorizont. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radiohorizont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fresnel-Zone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andere VHF-/SHF-Ausbreitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spiegelung (Reflexion) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Streuung (Scattering) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brechung (Refraktion) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Temperaturumkehr (Inversion) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Führung (Ducting) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beugung (Diffraktion) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schwächung (Extinktion) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ungewöhnliche Ausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sporadic-E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Troposphäre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aurora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Scatter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Troposcatter (Tropo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Meteorscatter (MS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Regenscatter (RS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Seiten-/Rückscatter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Transäquatorialausbreitung (TEP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Langer Weg (Long Path) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dämmerungszone (Gray Line) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erde/Mond/Erde (EME). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schwund (Fading) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrwegausbreitung (Diversity). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funkprognosen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sonnenfleckenzahlen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wolf-Index (R) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zürich-Index (RZ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Internationaler Index (Ri) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ionosphären-Index (R12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Solarer Flux (SF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
K- und A-Index. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grenzfrequenzen (f0F2 / MUF / LUF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Baken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NCDXF / IARU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DKØWCY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Freiraumausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Freiraumdämpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
69
72
72
72
73
73
74
74
74
75
75
75
76
76
76
76
77
77
78
78
78
78
78
79
79
79
80
80
81
82
82
83
83
84
84
84
84
85
86
87
88
88
89
89
3
3.1
3.1.1
3.1.2
3.1.3
3.1.4
3.1.5
3.1.6
3.2
3.2.1
Antennenformen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlerelemente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elementarstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Linearantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Formantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schleifenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schlitzantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aktivantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlergruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lineare Gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
94
94
95
95
95
96
96
96
96
8
3.2.2
3.2.3
3.2.4
3.3
3.3.1
3.3.2
3.4
3.4.1
3.4.2
3.4.3
3.4.4
3.4.5
3.5
Ebene Gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Räumliche Gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Netzwerkgespeiste Gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Strahlerstrukturen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Ebene Strukturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Räumliche Strukturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Strahleraperturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Reflektorantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Hornantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Linsenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Dielektrische Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Leckwellenantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Hybridantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
4
4.1
4.2
4.2.1
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.7.1
4.8
4.9
4.10
4.11
4.12
4.13
4.13.1
4.13.2
4.13.3
4.13.4
4.13.5
4.13.6
4.13.7
4.14
4.14.1
4.14.2
4.15
4.16
4.17
4.18
Antennenkenngrößen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eingangsimpedanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlungswiderstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlungskopplung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wellenwiderstand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verlustwiderstände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirkungsgrad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gewinn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlungsleistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirkfläche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirksame Länge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verkürzungsfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Güte und Bandbreite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtcharakteristik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtdiagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polar- und Kartesisches Diagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontal- und Azimutaldiagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikal- und Elevationsdiagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E- und H-Ebenen-Diagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Öffnungswinkel(Halbwertsbreite). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nebenzipfeldämpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vor/Rück-Verhältnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polarisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lineare Polarisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zirkulare Polarisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenrauschtemperatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kenngrößen von aktiven Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Weitere Antennenkenngrößen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
101
101
102
103
104
105
106
107
108
114
114
115
116
119
121
122
123
127
127
127
127
128
128
129
129
129
130
132
133
134
5
5.1
5.2
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.2.4
5.2.5
5.3
5.3.1
5.3.2
Leitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitungseigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wellenwiderstand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitermaterial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Isolationsmaterial. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verkürzungsfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dämpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Technische Werte von Koaxialkabeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sonderformen von Koaxialkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
137
137
137
137
138
139
139
139
140
141
144
9
5.3.2.1
5.3.2.2
5.3.2.3
5.3.2.4
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
5.8.1
5.8.2
5.8.3
5.9
5.9.1
5.9.2
5.9.3
Twinaxialkabel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Triaxialkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlende Koaxialkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HF-Flachbandkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eindrahtleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweidrahtleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrdrahtleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Streifenleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vorgänge auf Leitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zusatzverluste durch Fehlanpassung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitungen als Abstimmelement. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messungen an Leitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung des Wellenwiderstandes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung des Verkürzungsfaktors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der Leitungsdämpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
144
144
144
145
145
146
151
152
152
152
156
160
162
162
164
165
6
6.1
6.1.1
6.1.2
6.2
6.2.1
6.2.2
6.2.3
6.3
6.3.1
6.3.2
6.4
6.4.1
6.4.2
6.4.3
6.5
6.5.1
6.6
6.6.1
6.6.2
6.6.3
6.7
6.7.1
6.7.2
6.7.3
6.8
6.8.1
6.8.2
Anpassung- und Transformationsglieder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Direkte Antennenanpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Delta-Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T-Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassung mit einer Reaktanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parallel-Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Serienanpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gamma-Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassung mit zwei Reaktanzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
L-Glied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Omega-Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassung mit drei Reaktanzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pi-Glied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T-Glied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonanzanpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassung mit vier Reaktanzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Boucherot-Brücke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitungstransformationen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Viertelwellentransformator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Exponentialtransformator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassleitungen (Stichleitungen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandanpassungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einfache Kompensation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelte Kompensation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandübertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeine Transformationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Serienschaltung-Parallelschaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T-Schaltung – Pi-Schaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
169
169
169
170
171
171
172
172
173
174
176
177
178
178
179
180
180
181
181
182
182
187
187
188
188
189
189
189
7
7.1
7.2
7.3
7.3.1
7.3.1.1
7.3.1.2
7.3.1.3
7.3.1.4
7.3.1.5
Symmetrier- und Sperrglieder (Baluns) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetrierglieder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Übertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magnetkern-Übertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonanz-Balun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonanz-Tuner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitungsübertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandübertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
193
193
194
196
196
197
197
197
197
199
10
7.3.2
7.3.2.1
7.3.2.2
7.3.2.3
7.3.2.4
7.3.2.5
7.3.3
7.3.3.1
7.3.3.2
7.3.3.3
7.3.3.4
7.3.3.5
7.3.3.6
7.3.3.7
7.3.3.8
7.3.3.9
7.3.3.10
7.3.4
7.3.4.1
7.3.4.2
7.3.5
7.3.5.1
7.3.5.2
7.3.5.3
7.4
7.4.1
7.4.1.1
7.4.1.2
7.4.1.3
7.4.1.4
7.4.1.5
7.4.2
7.4.2.1
7.4.2.2
7.4.2.3
7.4.3
7.4.3.1
7.4.3.2
7.4.3.3
7.5
7.5.1
7.5.2
7.5.3
7.5.4
7.5.5
7.5.6
7.5.7
7.5.8
7.5.9
7.5.10
7.5.11
7.5.12
7.5.13
7.5.14
7.5.15
7.5.16
Umwegleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellen-Umwegleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reaktiv-Balun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Phasentransformator. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carter-Umwegleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hybridring-Balun. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetrierschleifen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EMI-Schleife . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pawsey-Schleife . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandsymmetrierschleife . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Potentialtransformator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rahmenbalun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schlitzbalun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Offene Symmetrierschleife . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbschalenbalun. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DJ9HO-Balun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ST-Leitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetrierbrücken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Boucherot-Brücke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alford-Netzwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetriertöpfe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellen-Symmetriertopf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gefalteter Balun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kompensierter Balun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrglieder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonanzsperren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radials. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Viertelwellen-Sperrtopf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Abgestimmter Kreis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Integralbalun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Offener Sperrtopf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandsperren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bifilare Spule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kabeldrossel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ferritkerndrosseln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Absorber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ferritabsorber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Widerstandsabsorber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stahlwolleabsorber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sonderformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Widerstandssymmetrierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
X/2-Schaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Feldraum-Symmetrierung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonator-Symmetrierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Topfkreis-Symmetrierung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tapered Baluns . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kopplerbalun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellensperre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Faltdipolbaluns . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gamma-Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Omega-Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
L-Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kapazitätsbalun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VK2ZAB-Balun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hybrid-Balun nach ZS1AN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Clemens-Anpassung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
201
201
202
203
203
203
204
204
204
204
205
205
205
205
206
206
206
206
207
207
207
207
208
208
209
209
209
209
209
211
211
212
212
212
213
214
214
215
215
216
216
216
216
216
217
217
217
218
218
218
218
218
219
219
220
220
11
7.5.17
7.6
7.6.1
7.6.2
7.6.2.1
7.6.2.2
7.6.3
7.6.4
7.6.5
DG7YBN-Speisung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messungen an Baluns . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der Balun-Transformation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der Balun-Impedanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der Balun-Durchgangsimpedanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der Balun-Sperrimpedanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der Balun-Symmetrie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der Balun-Durchgangsdämpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der Balun-Sperrdämpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
221
221
221
221
221
222
222
223
223
8
8.1
8.1.1
8.1.2
8.1.3
8.1.4
8.2
8.2.1
8.2.2
8.2.2.1
8.2.2.2
8.2.2.3
8.2.2.4
8.2.2.5
8.2.2.6
8.2.2.7
8.2.2.8
8.2.2.9
8.2.2.10
8.2.3
8.2.3.1
8.2.3.2
8.2.3.3
8.2.3.4
8.3
8.3.1
8.3.2
8.3.3
8.3.4
8.4
Ankopplungen und Anpassgeräte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ankopplungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kapazitive und induktive Kopplung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ankopplung angepasster Speiseleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ankopplung abgestimmter Speiseleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassgeräte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Unsymmetrische Antennenkoppler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parallelkreis-Tuner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Serienkreis-Tuner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
L-Tuner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pi-Tuner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T-Tuner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ultimate Transmatch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SPC-Transmatch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XMatch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Z-Match . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Freematch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetrische Antennenkoppler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetrische Resonanz-Tuner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetrische LC-Tuner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
S-Match . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Unsymmetrische LC-Tuner mit Symmetrierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Automatiktuner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prinzip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messglied. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Selbstbau- und Fertiggeräte (Automatiktuner) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Technische Daten von Anpassgeräten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
227
227
227
227
228
230
233
233
233
233
234
234
236
236
238
238
239
239
240
240
240
241
242
242
244
244
244
245
246
246
9
9.1
9.1.1
9.1.1.1
9.1.1.2
9.1.1.2.1
9.1.1.2.2
9.1.1.2.3
9.1.1.3
9.1.1.3.1
9.2
9.2.1
9.2.2
9.2.3
9.2.4
Horizontale HF-Monobandantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellenantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellendipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mittengespeister Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endgespeiste Halbwellenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zeppelin-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fuchs-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endgespeiste Dipole mit Koaxialkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Asymmetrisch gespeiste Halbwellenantenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Windom-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrwellen-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ganzwellendipol (λ-Dipol) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ganzwellenantenne (λ-Antenne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verlängerter Doppel-Zepp (1,28-λ-Dipol). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1,5λ-Dipol (3λ/2-Dipol) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
249
249
249
255
256
256
258
259
260
260
261
261
263
263
266
12
9.2.5
9.3
9.3.1
9.4
9.4.1
9.4.2
9.5
9.5.1
9.5.2
9.5.3
9.5.4
9.6
9.6.1
9.6.2
9.7
9.7.1
9.7.2
9.7.3
9.7.4
9.8
9.9
9.9.1
9.9.2
9.9.3
9.9.4
9.9.5
9.10
9.11
1,5λ-Antenne (3λ/2-Antenne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inverted-V-Dipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inverted-V-Halbwellendipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Winkeldipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellen-Winkeldipole. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ganzwellen-Winkeldipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gefaltete Dipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Faltdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelfaltdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rückgefalteter Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrfach gefaltete Dipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schrägantennen (Slopers) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellen-Sloper (Voll-Sloper) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Viertelwellen-Sloper (Halb-Sloper) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurzdipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verlängerung durch Induktivitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verlängerung durch Endkapazitäten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kombinierte Verlängerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spezialverlängerung (linear loading) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wendeldipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dipol-Sonderformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Landstorfer-Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Extended Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Extended Schleifendipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zickzack-Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mäander-Dipol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dipolabstimmung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rundstrahlantennen für HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
266
267
267
268
268
268
269
269
271
273
273
273
274
274
275
275
276
276
276
277
278
278
278
278
278
279
280
281
10
10.1
10.2
10.2.1
10.2.1.1
10.2.1.2
10.2.1.3
10.2.2
10.2.2.1
10.2.2.2
10.2.2.3
10.2.2.4
10.3
10.3.1
10.3.1.1
10.3.2
10.3.2.1
10.3.2.2
10.3.2.3
10.3.2.4
10.3.3
10.3.3.1
10.3.3.1.1
10.3.3.2
10.3.3.3
10.3.3.4
10.4
Horizontale HF-Multibandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetrisch gespeiste Multibandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonante Multiband-Dipolantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multibanddipol (Doppel-Zepp). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multibandwinkeldipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Angepasster Multibanddipol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nichtresonante Multibanddipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
G5RV-Multibandantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verlängerter Multiband-Doppel-Zepp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
λ/3-Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Weitere Multibanddipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Asymmetrisch gespeiste Multibandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eindrahtgespeiste Multiband-Windom-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VS1AA-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweidrahtgespeiste Multiband-Windom-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweibandantenne nach DL1BU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrbandantenne nach WA4PYG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweifach-Windom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stromsummenantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialgespeiste Multiband-Windom-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FD-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FD-Erweiterungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Smithdom-Antennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carolina-Windom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ON4AA-Windom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endgespeiste Multibandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
285
285
285
285
285
287
287
288
288
291
292
292
292
293
293
294
294
294
295
295
296
296
297
300
301
301
304
13
10.4.1
10.4.1.1
10.4.1.2
10.4.2
10.4.3
10.4.4
10.4.5
10.4.6
10.5
10.5.1
10.5.2
10.5.2.1
10.5.2.2
10.5.2.3
10.5.3
10.5.4
10.6
10.6.1
10.6.2
10.6.3
10.6.3.1
10.6.3.2
10.6.3.3
10.6.3.4
10.6.4
10.7
10.7.1
10.7.2
10.7.3
10.8
10.9
10.9.1
10.9.1.1
10.9.1.2
10.9.2
10.9.2.1
10.9.2.2
Inverted-L-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nichtresonante L-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonante L-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrband-Zepp-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrband-Fuchs-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DL7AB-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endgespeiste Sperrkreis-Multibandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multibandantenne mit UNUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrfachdipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parallele Mehrfachdipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gefaltete Mehrbanddiople . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Squashed Multibander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Morgain-Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cobra-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
G3TPW CobWebb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GM3VLB Mini-Delta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrkreisdipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrkreise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeine Sperrkreisdipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Besondere Sperrkreisdipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W3DZZ-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HA5DM-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
K2GU-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W8NX-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stub-Dipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrbandkurzdipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweibandkurzdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DO-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CWL-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrbandslopers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Variable Dipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mechanisch veränderbare Dipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maßband-Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Slinky-Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektrisch veränderbare Dipole. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Telget-Dipol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SteppIR-Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
304
305
306
306
307
308
308
309
310
310
312
312
312
314
314
314
315
315
317
318
318
321
321
321
323
324
324
325
326
327
328
328
328
328
329
329
330
11
11.1
11.1.1
11.1.2
11.1.2.1
11.1.2.2
11.1.2.3
11.1.3
11.1.4
11.1.5
11.2
11.2.1
11.2.1.1
11.2.1.2
11.2.2
11.2.2.1
11.2.2.2
11.2.3
Langdrahtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonante Langdrahtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonater Langdraht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gestockte V-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V-Stern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stumpfwinklige V-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Offene Rhombusantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Echolonantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
K4EF-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nichtresonante Langdrahtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nichtresonanter Langdraht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beverage-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fischgrätenantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Abgeschlossene V-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gestockter V-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Abgeschlossene stumpfwinklige V-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rhombusantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
335
335
336
337
339
340
340
341
341
342
343
344
346
348
349
349
350
350
14
11.2.3.1
Sonderformen der Rhombusantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
12
12.1
12.1.1
12.1.2
12.1.3
12.1.4
12.1.5
12.1.6
12.2
12.2.1
12.2.1.1
12.2.1.2
12.2.1.3
12.2.1.4
12.2.1.5
12.2.1.6
12.2.1.7
12.2.2
12.2.2.1
12.2.2.2
12.2.3
12.3
12.3.1
12.3.2
12.3.3
12.3.4
12.3.5
12.3.6
12.3.7
Breitbandantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bedämpfte Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dummy-Load-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bedämpfte Horizontalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bedämpfte Vertikalantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandige Schleifenantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TFD- und T2FD-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
D2T-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Formbedingte Breitbandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbanddipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fächerdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Flächendipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelkegeldipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schmetterlingsdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herzantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vivaldiantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbanddipol nach URØGT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandmonopole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reusenantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Diskonantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Scimitarantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schaltungsbedingte Breitbandantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppel-Bazooka-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbanddipol nach DJ1ZN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbanddipol nach VK3MI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbanddipol nach W2CQH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbanddipol nach AI1H . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandfaltdipol nach K4VX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Snyder-Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
357
357
358
359
360
362
362
364
364
366
367
368
369
370
370
371
372
372
372
373
376
377
378
379
381
381
382
384
385
13
13.1
13.1.1
13.1.1.1
13.1.2
13.1.2.1
13.1.3
13.1.3.1
13.1.3.2
13.1.3.3
13.1.3.4
13.1.3.5
13.1.3.6
13.1.3.7
13.1.3.8
13.1.3.9
13.1.3.10
13.1.3.11
13.2
13.2.1
13.2.1.1
13.2.1.2
13.2.1.3
13.2.1.4
Quer- und Längsstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Querstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dipollinie (Kollineare Dipole) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Franklin-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dipolzeile (Parallele Dipole) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Shirleyantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kombinierte Querstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tannenbaumantenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sägezahnantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chireix-Mesny-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bruce-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sterba-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bi-Square. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lazy-H („Fauler Heinrich“) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DJ4VM-Quad-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bobtail Curtain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Half-Square . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Six-Shooter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Längsstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bidirektionale Längsstrahler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweielement Paralleldipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W8JK-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lazy Quad (Faule Quad) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mäanderförmige Antenne (Bell) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
389
389
389
394
394
397
397
397
398
398
399
400
401
402
404
405
405
405
406
406
406
408
410
410
15
13.2.2
13.2.2.1
13.2.2.2
13.2.2.3
13.2.2.4
13.2.2.5
Unidirektionale Längsstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZL-Spezial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HB9CV-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
N7CL-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mäanderförmige Antenne (Standard) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mäanderförmige Antenne (Marconi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
411
412
414
416
417
417
14
14.1
14.1.1
14.1.2
14.1.3
14.1.4
14.1.5
14.1.6
14.1.7
14.1.8
14.1.9
14.2
14.2.1
14.2.1.1
14.2.1.2
14.2.2
14.2.3
14.2.3.1
14.2.3.2
14.2.3.3
14.2.3.4
14.2.4
14.2.4.1
Schleifen-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kleine Schleifen-Antennen (Rahmen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirkungsweise. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Praktischer Aufbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlungseigenschaften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vorteile/Nachteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Torusförmige Helix-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ferritantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbe Magnetische Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magnetische Antennen für VHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magnetische Spezialantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Große Schleifen-Antennen (Loops) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonante Schleifen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellen-Schleife. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ganzwellen-Schleifen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontale Schleifen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikale Schleifen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quadrat-Schleife (Quadloop) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rechteck-Schleife (Oblong) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreieck-Schleife (Deltaloop) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kreis-Schleife (Ringloop) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verkürzte Schleifen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HB9-Multiband-Deltaloop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
421
421
421
423
428
430
431
432
433
435
437
438
438
438
439
441
443
443
445
446
450
451
452
15
15.1
15.2
15.3
15.4
15.5
15.6
15.7
15.8
15.9
15.10
15.11
15.12
Kompaktantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeines zu Kompaktantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Biplane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CFA (Crosses Field Antenna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CFL (Crossed Field Loop) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cone-Disk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DDA (Dual Disk Antenna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DLA (Dual Loop Antenna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DLM (Distributed Loaded Monopole) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EH-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Isotronantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MicroVert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Super-C-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
457
457
457
458
460
461
461
462
462
463
465
466
468
16
16.1
16.2
16.3
16.4
16.5
16.6
Aktive Antennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anwendungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bauanleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kommerzielle aktive Antennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
471
471
471
474
476
478
479
17
17.1
17.2
Horizontale HF-Richtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481
Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481
16
17.2.1
17.2.2
17.2.2.1
17.2.2.2
17.2.2.3
17.2.2.4
17.2.2.4.1
17.2.2.4.2
17.2.3
17.2.3.1
17.2.3.1.1
17.2.3.1.2
17.2.3.1.3
17.2.3.1.4
17.2.3.2
17.2.3.2.1
17.2.3.2.2
17.2.3.2.3
17.2.3.2.4
17.2.3.3
17.2.3.3.1
17.2.3.3.2
17.2.3.3.3
17.2.3.4
17.2.3.4.1
17.2.3.4.2
17.2.3.4.3
17.2.3.4.4
17.2.4
17.2.4.1
17.2.4.2
17.2.4.3
17.2.4.4
17.2.4.5
17.2.4.6
17.2.4.7
17.2.4.8
17.2.4.9
17.2.5
17.2.5.1
17.2.5.2
17.2.5.3
17.2.5.4
17.2.5.5
17.2.5.6
17.2.5.7
17.2.5.8
17.2.5.9
17.2.5.10
17.2.5.10.1
17.2.5.10.2
17.2.5.10.3
17.2.6
17.3
17.3.1
17.3.2
Geschichte der Yagi-Uda-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Monoband-Yagis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirkungsweise der Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Demensionierung und Optimierung der Yagi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aufbau der Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Speisung der Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Offset-Speisung der Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Loop Feed Array (LFA) Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multibandbeams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrkreisbeams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W3DZZ-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fritzel-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mosley-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KLM-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multibandkreis-Beams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
G4ZU-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VK2AOU-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DL1FK-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VK2AOU/DJ2UT-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verschaltete Yagis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KN6OR-Zweiband-Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W8FYR-Zweibandbeam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W4KFC-Zweiband-Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fullsizebeams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DJ2UT-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
OptiBeam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Force 12-Beam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Titanex-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Monoband-Minibeams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
X-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
G3LDO-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Moxon-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NØKHQ-Beam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W1PLH-Minibeam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sigma-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Z-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Helix-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W8YIN-Minibeam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multiband-Minibeams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
G4MH-Minibeam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hybrid-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fritzel-Minibeam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZX-Yagi Mini-2000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Butterfly-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VK2ABQ-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VK2ABQ-Minibeam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
K6FZ-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spiderbeam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hexagonal-Beams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hex-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Das reflektierte W . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
G3TXQ-Breitband-Hexbeam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SteppIR-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quad-Beams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Geschichte der Cubical-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bauformen der Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
481
482
482
485
487
489
489
490
490
490
490
493
494
495
496
496
499
502
504
505
505
506
506
507
507
508
509
509
510
510
511
512
513
514
514
515
515
516
517
518
518
519
519
520
521
523
523
524
525
525
526
527
527
529
529
529
17
17.3.3
17.3.4
17.3.4.1
17.3.4.2
17.3.4.3
17.3.4.4
17.3.4.5
17.3.5
17.3.5.1
17.3.5.1.1
17.3.5.1.2
17.3.5.1.3
17.3.5.1.4
17.3.5.1.5
17.3.5.1.6
17.3.5.1.7
17.3.5.2
17.3.5.2.1
17.3.5.2.2
17.3.5.2.3
17.3.6
17.3.6.1
17.3.6.2
17.4
17.4.1
17.4.2
17.4.3
17.5
17.5.1
17.5.2
Dimensionierung der Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Monoband-Quads. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bird-Cage-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Swiss-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
German-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UA3IAR-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
H-Double-Bay-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multiband-Quads . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreiband-Quads (2 Elemente) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VK2AOU-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W4NNQ-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CQ-PA-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DJ4VM-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DK4NA-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Low-Base-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verspannte Dreiband-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrband-Quads (n Elemente). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreiband-Quad (4 Elemente) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreiband-Quad (3...5 Elemente) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fünfband-Quad (2 Elemente) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mini-Quads . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
G3YDX-Mini-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pfeiffer-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Delta-Loop-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Monoband-Delta-Loop. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multiband-Delta-Loop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mini-Delta-Loop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ring-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweielement-Ring-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreielement-Ring-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
531
533
533
535
538
539
540
540
540
540
544
547
550
553
554
555
557
558
559
560
561
562
562
563
564
568
569
570
570
571
18
18.1
18.1.1
18.1.2
18.2
18.2.1
18.2.2
18.3
18.3.1
18.4
Erde/Erdnetz/Gegengewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdboden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bodenleitfähigkeit und Relative Dielektrizitätszahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdbodenmessungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdnetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdnetzformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdnetzverluste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gegengewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gegengewichtsformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Künstliche Erde (Erdleitungskoppler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
577
577
578
579
581
581
585
585
587
590
19
19.1
19.2
19.2.1
19.2.2
19.2.2.1
19.2.2.2
19.2.3
19.2.4
19.2.5
19.2.6
19.2.7
19.2.7.1
19.2.7.2
Vertikale HF-Monobandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalantennen, Antennenkenngrößen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strom- und Spannungsverteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenimpedanz und Strahlungswiderstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Realteil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imaginärteilteil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ersatzschaltbild . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtfaktor und Gewinn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirksame Höhe und Fläche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verkürzungsfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlungsdiagramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontaldiagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikaldiagramm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
595
595
596
596
597
598
599
600
600
601
602
602
603
603
18
19.2.7.3
19.2.8
19.3
19.4
19.4.1
19.4.2
19.4.3
19.4.3.1
19.4.3.2
19.4.3.3
19.4.3.4
19.4.3.5
19.4.3.6
19.5
19.5.1
19.5.1.1
19.5.2
19.5.3
19.5.4
19.5.4.1
19.5.4.2
19.5.6
19.6.
19.7
19.7.1
19.7.2
19.7.3
19.8
19.9
19.9.1
19.9.2
19.9.2.1
19.9.2.2
Halbwertsbreite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurze Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Viertelwellenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Marconi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialmonopol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Groundplaneantennen, HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Groundplane, Bemessung/Anpassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Triple-Leg-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Groundplane, geerdet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Groundplane, verkürzt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Groundplane, verlängert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrleitergroundplane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikale Halbwellenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikaler Dipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikaler Dipol, endgespeist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrtopfantenne, HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J-Antennen, HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Slim-Jim-Antennen, HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
X-Pol-/Y-Pole-/Z-Pole-Antennen, HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikaler Winkeldipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5λ/8-Vertikalantenne, HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andere Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalantennen, geerdet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalantennen, gefaltet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalantennen, gewendelt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schwundmindernde Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalpolarisierte L- und T-Antennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
L-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Optimierte T-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirkungsvolle T-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
605
605
606
608
608
609
611
611
613
614
615
617
618
620
620
621
622
623
624
625
626
626
627
629
629
631
632
633
633
634
635
635
636
20
20.1
20.1.1
20.1.2
20.1.3
20.1.4
20.1.5
20.2
20.2.1
20.2.2
20.3
20.3.1
20.3.2
20.3.3
20.3.4
20.3.5
20.3.6
20.4
20.4.1
20.5
20.5.1
20.6
Vertikale HF-Multibandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrband-λ/4-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allband-Groundplane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrelement-Groundplane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrkreis-Groundplane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multibandkreis-Groundplane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spezielle Zweiband-Groundplane. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrband-λ/2-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allbandvertikaldipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrkreisvertikaldipol (endgespeist) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrbandvertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreibandvertikalantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreibandvertikalantenne nach WB1FSB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreibandvertikalantenne nach LA1EI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreibandvertikalantenne nach OD5CG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierbandvertikalantenne nach SP3PK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fünfbandvertikalantenne nach HB9ADQ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stub-Monopol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hy-Tower. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sleeve-Monopol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
OMTA-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allbandvertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
641
641
641
642
644
645
649
649
649
650
652
652
652
653
654
655
656
657
658
659
660
660
19
20.6.1
20.6.2
20.6.3
20.7
20.7.1
20.7.2
20.7.3
Allbandreuse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Miracle-Whip-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SteppIR-Vertikalantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrband-T-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multee-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierband-T-Antenne nach DL2EO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T-Vertikalstrahler für 80 m/40 m nach DK6ED . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
660
661
662
662
662
664
664
21
21.1
21.2
21.3
21.4
21.5
21.6
21.7
21.8
21.8.1
21.8.2
21.9
21.10
21.10.1
21.10.2
21.11
Spezialantennen für HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CCD-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DDRR-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drahtpyramide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GAP-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hentenna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KW-Hybridantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ministrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schlitzantennen HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Notch-Antennen HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skelettschlitzantenne HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NVIS-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ungewöhnliche Antennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Baumantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Boden-/Erdantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TAK-tenna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
667
667
668
672
673
675
676
677
678
678
680
681
683
683
684
687
22
22.1
22.1.1
22.1.2
22.1.3
22.1.4
22.2
22.2.1
22.2.2
22.2.3
22.3
Vertikale Richtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Phasengespeiste Vertikalantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LF- und MF-Bereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HF-Bereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF- und UHF-Bereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlungsgekoppelte Vertikalantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HF-Bereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF- und UHF-Bereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rechteckantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
691
691
691
692
693
694
696
696
697
699
700
23
23.1
23.1.1
23.1.1.1
23.1.1.2
23.1.2
23.1.2.1
23.1.2.1.1
23.1.2.1.2
23.1.2.1.3
23.1.2.2
23.1.2.2.1
23.1.2.2.2
23.1.3
23.1.3.1
23.1.3.1.1
23.1.3.2
23.1.3.2.1
23.1.4
Rundstrahlantennen für VHF und UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalpolarisierte VHF/UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
λ/4-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Groundplane VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Helikonantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
λ/2-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endgespeiste λ/2-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrtopfantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
λ/2-Antennen mit Anpassgliedern. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mittengespeiste λ/2-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialdipol VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
λ/2-Antennen mit Sperrgliedentkopplung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5λ/8-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endgespeiste 5λ/8-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ringo Ranger II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mittengespeiste 5λ/8-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IsoPole-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kollineare Antennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
703
703
703
703
705
705
707
707
708
711
712
713
714
715
715
716
717
717
718
20
23.1.5
23.1.6
23.2
23.2.1
23.2.1.1
23.2.1.2
23.2.1.3
23.2.1.4
23.2.1.5
23.2.1.6
23.2.1.7
23.2.1.8
23.2.1.8.1
23.2.1.8.2
23.2.1.8.3
23.2.2
23.2.2.1
23.2.2.2
23.2.2.3
23.2.2.4
23.2.2.5
23.2.2.6
23.2.2.7
23.2.2.8
23.2.3
23.2.3.1
23.2.3.2
23.3
23.3.1
23.3.2
23.3.2.1
23.3.2.2
23.3.2.3
23.3.2.4
23.3.2.5
23.3.2.6
23.3.2.7
23.3.2.8
23.3.2.9
23.3.2.10
23.3.2.11
Wendelantennen VHF/UHF (rund strahlend) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrbandvertikalantennen VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontal-polarisierte VHF/UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontale Dipole VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Winkeldipol (V-Antenne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Knickdipol (U-Antenne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ringdipol (Halo-Antenne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quadratdipol (Squalo-Antenne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dipoldreieck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dipolquadrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alford-Loop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drehkreuzantennen (Turnstile) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gerader Kreuzdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
S-förmiger Kreuzdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hakenförmiger Kreuzdipol (Swastika) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontale Schleifen VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ringschleife . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schleifendreieck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schleifenquadrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kleeblattantenne (Cloverleaf) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Big-Wheel-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Malteserkreuzantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eggbeaterantenn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelquadrundstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schlitzanordnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rohrschlitzantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Superturnstileantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zirkularpolarisierte VHF/UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zirkularpolarisation (ZP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lindenblad-Antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Moxon-Rechteckpaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach Clapp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach Riblet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach Bogner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach Onnigian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach DuHamel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach Nikolayuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach Donovan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach Mahnad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZP-Antenne nach Huber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
720
722
723
723
724
724
724
726
726
727
728
728
729
731
732
732
732
733
734
734
735
737
738
739
741
741
743
743
743
745
746
747
747
748
748
749
749
750
750
750
751
24
24.1
24.1.1
24.1.2
24.2
24.2.1
24.2.1.1
24.2.1.2
24.2.1.3
24.2.1.4
24.2.2
24.2.2.1
24.2.2.2
24.2.3
Richtantennen für VHF und UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yagi-Uda-Antennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirkungsweise und Gewinn von Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hinweise zum Selbstbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurz-/Lang-Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurz-Yagi-Antennen für 2 m. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweielement-Yagi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreielement-Yagi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sechselement-Yagi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Neunelement-Yagi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurz-Yagi-Antennen für 70 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierelement-Yagi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sechselement-Yagi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lang-Yagi-Antennen für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
757
757
757
761
765
765
765
766
767
768
768
769
769
769
21
24.2.3.1
24.2.3.2
24.2.3.3
24.2.3.4
24.2.4
24.2.4.1
24.2.4.2
24.2.4.3
24.2.5
24.2.5.1
24.2.5.2
24.3
24.4
24.4.1
24.4.2
24.4.3
24.5
24.5.1
24.5.2
24.5.3
24.5.4
24.5.5
24.6
24.6.1
24.6.2
24.6.3
24.6.4
24.6.5
24.7
24.8
24.8.1
24.8.2
24.8.3
24.8.4
24.9
24.9.1
24.9.2
24.10
24.11
Sechselement-Lang-Yagi-Antenne (DL2RSX) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zehnelement-Lang-Yagi-Antenne (OK1DE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lang-Yagi-Serie von DL6WU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lang-Yagi-Serie von DK7ZB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lang-Yagi-Antennen für 70 cm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lang-Yagi-Serie von DL6WU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Achtzehnelement-Breitband-Lang-Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lang-Yagi-Serie von DK7ZB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrband-Yagis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweiband-Yagi nach DK7ZB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreiband-Yagi nach DK7ZB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kreuz-Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Antennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Dipolantenne (LPDA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische V-Antenne (LPVA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Yagi-Antenne (LPYA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HB9CV-Antennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HB9CV-Antenne für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erweiterte HB9CV-Antenne für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HB9CV-Antenne für 70 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erweiterte HB9CV-Antenne für 70 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Duoband-HB9CV-Antenne (2 m/70 cm) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quadantennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrelement-Quadantennen (VHF/UHF). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quagiantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
X-Quad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Duoband-Fensterquad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DK7ZB-Quadlongantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Moxon-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtloopantennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einfache Richtloop für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Deltaloopantennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ringbeam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quadixantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rhombusantennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rhombusantenne für VHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rhombusantenne für UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wendelantennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Winkelreflektor-Antennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
770
773
774
776
778
779
780
780
783
783
784
786
791
792
798
799
800
801
801
802
803
803
804
804
805
806
807
807
808
809
809
809
810
811
811
811
813
813
818
25
25.1
25.1.1
25.1.2
25.1.3
25.1.4
25.1.4.1
25.1.4.2
25.1.4.3
25.1.4.4
25.1.4.5
25.2
25.2.1
25.2.2
25.2.3
25.2.4
Gruppenantennen und gestockte Antennen für VHF und UHF . . . . . . . . . .
Gruppenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Speisung von Gruppenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gruppenantennen mit Reflektoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gruppenantennen mit Reflektorwänden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Praxis der Gruppenantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zwölfelement-Gruppenantenne für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sechzehnelement-Gruppenantenne für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreißigelement-Gruppenantenne für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zwölfelement-Gruppenantenne für 70 cm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HB9CV-Gruppenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gestockte Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prinzip der Superposition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gruppenbildung mit optimalen Abständen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erregung von Yagi-Gruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Praxis der Yagi-Gruppenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
825
825
826
830
831
832
832
833
835
836
836
838
839
840
842
843
22
25.2.4.1
25.2.4.2
25.2.5
25.2.5.1
25.2.5.2
25.2.5.3
25.2.5.4
25.3
25.3.1
25.3.2
25.3.2.1
25.3.2.2
25.3.3
25.3.3.1
25.3.3.2
25.3.4
25.3.5
25.3.5.1
25.3.5.2
25.3.6
25.3.7
25.3.8
25.4
25.4.1
25.4.2
Gruppenanordnungen mit der Sechselement-Lang-Yagi nach DL2RSX . . . . . . . .
Lang-Yagi-Gruppen für 70 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sonderformen gestockter Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gestockte Yagi-Antenne Sechs-über-sechs nach OH2EW . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gestockte Kurz-Yagi Vier-über-vier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DL7KM-Beam für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DL7KM-Beam für 70 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gestockte Quadantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cubical-Quad für VHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quadgruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweifach-Quadgruppe für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierfach-Quadgruppe für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelquadsysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelquad für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelquad für 70 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelquadgruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierfachquadsysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierfachquad für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierfachquad für 70 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierquadserie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fünfquadantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vorhang-Quadantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gestockte Loopantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelloops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrfachloops . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
844
847
847
848
849
849
852
853
853
854
854
854
856
856
857
858
859
859
859
860
861
861
863
863
864
26
26.1
26.1.1
26.1.2
26.1.3
26.2
26.3
26.4
26.5
26.5.1
26.5.2
26.5.3
26.6
26.6.1
26.6.2
26.7
26.8
26.9
26.9.1
26.9.2
26.9.3
Sonderformen bei VHF- und UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DDRR-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Viertelwellen-Ringantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellen-Ringantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DDRR-Antenne nach N3GUC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppeltgefalteter Monopol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drei-D-Faltloop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Duoband-Fensterquad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fraktale Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fraktale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Geschichte der Fraktalen Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aufbau der Fraktalen Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inverted-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inverted-F-Antenne (IFA). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Planar-Inverted-F-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mäanderantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ventenna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yagi-Sonderformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Longbackfireantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Shortbackfireantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cheap-Yagis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
867
867
867
867
867
868
868
869
869
869
870
871
872
872
873
874
875
875
875
877
878
27
27.1
27.2
27.3
27.4
27.4.1
27.4.1.1
27.4.1.2
Frequenzunabhängige Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Theoretische Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Strukturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spiralantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Planare Spiralantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Archimedische Spiralantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmische Spiralantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
881
881
882
885
887
888
888
888
23
27.4.2
27.4.3
27.5
27.6
27.7
27.8
27.9
27.9.1
27.9.2
27.9.3
27.9.4
Konische Spiralantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sinuous-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Dipolantenne (LPDA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische V-Antenne (LPVA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Yagi-Antenne (LPYA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Monopolantenne (LPMA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Sonderantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Extended Aperture LPDA (EALPDA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spiralförmige Rundstrahl-LPDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trichterförmige Rundstrahl-LPDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kreuzförmige Rundstrahl-LPDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
890
891
892
899
900
901
903
903
903
904
904
28
28.1
28.1.1
28.1.1.1
28.1.1.2
28.1.1.3
28.1.1.4
28.1.1.5
28.1.1.6
28.1.1.7
28.1.1.8
28.1.2
28.1.2.1
28.1.2.2
28.1.2.3
28.2
28.2.1
28.2.2
28.3
28.3.1
28.3.2
28.3.3
28.3.4
28.3.5
28.4
28.4.1
28.4.2
28.4.3
28.4.4
Amateurfunkantennen für beweglichen Einsatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mobilantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HF-Mobilantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mechanische Ausführung verkürzter Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektrische Eigenschaften verkürzter Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verlängerungsspule für verkürzte Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassung verkürzter Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bemessungsangaben für verkürzte Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verkürzte Vertikalantennen mit verteilter Induktivität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stromverteilung auf Verlängerungsspulen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenbefestigung (HF mobil) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF/UHF-Mobilantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenart (VHF/UHF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenbefestigung (VHF/UHF mobil) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenkabellänge (VHF/UHF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Portabelantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HF-Portabelantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF/UHF-Portabelantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Amateurfunk-Peilantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Amateurfunkpeilen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fuchsjagd-Peilantennen (80 m) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fuchsjagd-Sendeantennen (80 m) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fuchsjagd-Peilantennen (2 m) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fuchsjagd-Sendeantennen (2 m) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maritimantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maritime Netze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Segel-/Motorbootantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HF-Erde auf Booten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitzschutz auf Booten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
909
909
909
910
910
912
914
917
918
919
921
921
922
923
924
924
924
927
928
928
929
933
934
937
937
937
938
940
940
29
29.1
29.1.1
29.1.2
29.1.3
29.2
29.2.1
29.2.1.1
29.2.1.2
29.2.1.3
29.2.2
29.2.2.1
29.2.2.2
29.2.2.3
Antennen für den Hörfunk- und Fernsehempfang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wellenausbreitung in den Bereichen des AM-Hörfunks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ausbreitungseigenschaften der Langwellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ausbreitungseigenschaften der Mittelwellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ausbreitungseigenschaften der Kurzwellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Empfangsantennen für Lang-, Mittel- und Kurzwelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lang- und Mittelwellen-Empfangsantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
L- und T-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Langdrahtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ferritstabantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurzwellen-Empfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandempfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SWL-Fächerantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SWL-Sloperantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
945
945
945
946
946
947
948
948
949
949
950
951
952
953
24
29.2.2.4
29.2.2.5
29.2.3
29.3
29.3.1
29.3.2
29.3.2.1
29.3.2.2
29.3.2.3
29.4
29.4.1
29.4.1.1
29.4.1.2
29.4.1.3
29.4.1.4
29.4.2
29.4.3
29.5
29.5.1
29.5.2
29.5.3
29.5.4
29.6
29.6.1
29.6.1.1
29.6.1.2
29.6.2
29.6.2.1
29.6.2.2
29.6.2.3
29.7
29.7.1
29.7.1.1
29.7.2
29.7.2.1
29.7.3
29.7.3.1
29.7.3.2
29.7.3.3
SWL-Sperrkreisantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SWL-Windom-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aktivantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FM-Empfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FM-Rundempfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FM-Richtempfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einelement-FM-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweielement-FM-Yagi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreielement-FM-Yagi-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF-Fernsehempfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF-Fernseh-Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierelement-VHF-Fernseh-Yagis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sechselement-VHF-Fernseh-Yagis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Achtelement-VHF-Fernseh-Yagis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Neunelement-VHF-Fernseh-Yagis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gestockte VHF-Fernseh-Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF-Fernseh-Gruppenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UHF-Fernsehempfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UHF-Fernseh-Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UHF-Fernseh-Reflektorwand-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UHF-Fernseh-Winkelreflektor-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische UHF-Fernsehantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Weitere Empfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stationäre Innenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gehäuseantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zimmerantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mobile Empfangsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Autoradioantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mobile TV-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Integrierte Antennensysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DVB-T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DVB-T-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DVB-H. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DVB-H-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DVB-S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Satelliten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DVB-S-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ausrichtung der Satellitenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
953
954
954
954
955
955
955
955
956
956
957
957
958
959
959
960
962
963
963
963
966
966
967
967
967
967
968
969
971
972
972
972
973
974
975
975
976
978
980
30
30.1
30.1.1
30.1.1.1
30.1.1.2
30.1.1.3
30.2
30.2.1
30.2.1.1
30.2.1.1.1
30.2.1.1.2
30.2.1.2
30.2.1.2.1
30.2.1.2.2
30.2.1.3
30.2.1.4
Antennen für 160 m, 11 m und 6 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Infos zum 160-m-Band . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennen für 160 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontalantennen für 160 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Empfangsantennen für 160 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalantennen für 160 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Infos zum 11-m-Band . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennen für 11 m (CB-Antennen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gewinn von CB-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gewinnangaben bei CB-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Praktische Gewinnberechnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalantennen für 11 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CB-Basisantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CB-Mobilantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtantennen für 11 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andere Antennen für 11 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
983
983
983
983
986
987
991
992
992
992
993
994
995
996
998
999
25
30.3
30.3.1
30.3.1.1
30.3.1.2
Infos zum 6-m-Band . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennen für 6 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontalantennen für 6 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtantennen für 6 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
999
999
999
1002
31
31.1
31.1.1
31.1.1.1
31.1.1.2
31.1.1.3
31.1.1.4
31.1.2
31.1.3
31.1.3.1
31.1.3.2
31.1.3.3
31.1.4
31.1.4.1
31.1.4.2
31.1.4.3
31.1.4.4
31.1.5
31.1.5.1
31.1.5.1.1
31.1.5.1.2
31.1.5.2
31.1.6
31.1.6.1
31.1.6.1.1
31.1.6.1.2
31.1.6.2
31.1.6.3
31.1.7
31.1.8
31.1.8.1
31.1.8.2
31.1.9
31.2
31.2.1
31.2.2
31.2.2.1
31.2.2.2
31.2.3
31.2.4
31.2.5
31.2.5.1
31.2.5.2
31.2.5.3
31.2.6
31.3
31.3.1
31.3.2
31.3.3
31.3.3.1
31.3.3.1.1
Antennenmessgeräte, Messungen, Messzubehör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenmessgeräte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strommesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Thermoumformer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stromwandler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gleichrichter-Strommesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mantelwellen-Strommesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spannungsmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leistungsmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Abschlussleistungsmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endleistungsmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Durchgangsleistungsmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonanzmesser (Dipmeter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Röhren-Dipmeter (Grid-Dipper) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grid-Dipmeter für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kombinierte Grid-Dipmeter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbleiter-Dipmeter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stehwellenmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reflektometer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frequenzabhängige Reflektometer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frequenzunabhängiges Reflektometer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VSWR-Messbrücken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Impedanzmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Impedanzmessbrücken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennascope . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Matchmaker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenrauschbrücke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3-M-Impedanzmesseinheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Analysatoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skalare Analysatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vektorielle Analysatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Feldstärkemesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resonanzmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassungsmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messungen mit Reflektometer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messungen mit VSWR-Brücken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eingangswiderstandsmessung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitungsmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gewinnmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messstrecke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vergleichsgewinnmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Absolutgewinnmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Modellmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messzubehör. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dämpfungsglieder/Eichleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassglieder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verteiler/Summierer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Resistive Verteiler/Summierer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweifachverteiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1009
1009
1009
1009
1010
1011
1011
1011
1012
1012
1013
1014
1014
1014
1016
1016
1017
1019
1020
1022
1025
1025
1028
1028
1028
1030
1031
1033
1033
1035
1035
1035
1036
1038
1038
1039
1039
1040
1040
1042
1044
1044
1045
1046
1048
1049
1049
1052
1053
1053
1053
26
31.3.3.1.2
31.3.3.1.3
31.3.3.2
31.3.3.2.1
31.3.3.2.2
31.3.3.2.3
31.3.4
31.3.4.1
31.3.4.2
31.3.4.2.1
31.3.4.2.2
31.3.5
31.3.6
Dreifachverzweigung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierfachverzweigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reaktive Verteiler/Summierer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
0°-Verteiler (0°-Hybrid) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90°-Verteiler (90°-Hybrid) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
180°-Verteiler (180°-Hybrid) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Abschlusswiderstände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messwiderstände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lastwiderstände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lampen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leistungswiderstände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennennachbildungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Absorber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1054
1054
1055
1055
1056
1056
1057
1057
1057
1057
1058
1059
1059
32
32.1
32.1.1
32.1.1.1
32.1.1.2
32.1.2
32.1.2.1
32.1.2.2
32.1.3
32.2
32.3
32.3.1
32.3.2
32.3.3
32.4
32.4.1
32.4.2
32.4.3
32.4.4
32.4.4.1
32.4.4.2
32.4.4.3
32.4.5
32.4.5.1
32.4.5.2
Symbolische Methode, Ortskurven, Kreisdiagramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symbolische Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sinusförmige Wechselgrößen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zeitlicher Verlauf von sinusförmigen Wechselgrößen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Komplexe Darstellung sinusförmiger Wechselgrößen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Komplexe Zahlen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gaußsche Zahlenebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Darstellung komplexer Zahlen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Komplexer Widerstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ortskurven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kreisdiagramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Buschbeck-Diagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Smith-Diagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carter-Diagramm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Arbeiten mit dem Smith-Diagramm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Normierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dehnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Umwandlung von Widerständen in Leitwerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Widerstandstransformationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reihenschaltung von Widerständen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parallelschaltung von Widerständen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Transformation mit zwei Blindwiderständen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitungstransformationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reflexionsfaktor und Welligkeit einer Leitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eingangswiderstand einer Leitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1065
1065
1065
1065
1065
1066
1066
1067
1068
1069
1070
1071
1072
1073
1074
1075
1075
1075
1079
1079
1080
1082
1084
1084
1085
33
33.1
33.1.1
33.1.2
33.2
33.2.1
33.2.2
33.2.2.1
33.2.2.2
33.3
33.3.1
33.3.2
33.3.3
33.3.4
33.4
33.4.1
Praktischer Antennenbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Werkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metalle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kunststoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Korrosion/Korrosionsschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Korrosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Korrosionsschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aktiver Schutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Passiver Schutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sicherheit von Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Belastung/Festigkeit von Antennenmaterial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Statik von Antennenmasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mechanische Sicherheit von Antennenanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektrische Sicherheit von Antennenanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenmaterial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenleiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1089
1089
1089
1092
1094
1094
1095
1095
1095
1096
1096
1097
1098
1099
1100
1100
27
33.4.1.1
33.4.1.2
33.4.2
33.4.2.1
33.4.2.2
33.4.3
33.4.4
33.4.5
33.5
33.5.1
33.5.1.1
33.5.1.2
33.5.1.3
33.5.1.4
33.5.1.5
33.5.2
33.5.3.
33.5.3.1
33.5.3.2
33.5.3.3
33.5.4
33.6
33.6.1
33.6.2
33.6.3
33.7
33.8
33.8.1
33.8.2
33.8.3
33.8.4
33.8.5
Antennendrähte/-litzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenrohre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Abspannseile. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drahtseile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kunststoffseile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Abspannzubehör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenverbinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spulen, Kondensatoren und Schwingkreise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenmasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Masten/Rohre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gittermasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rohrmasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schiebemasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Steckmasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Teleskopmasten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mast- und Montagezubehör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mastaufstellung, -befestigung und -abspannung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mastaufstellung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mastbefestigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mastabspannung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Masten als Strahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rotoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Technische Daten von Rotoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hersteller von Rotoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rotorzubehör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenaufbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Errichtung von Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenvorschriften. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Genehmigungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antrag zur Errichtung einer Außenantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenvertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Versicherung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1100
1103
1103
1104
1105
1108
1110
1111
1113
1113
1113
1115
1115
1117
1117
1118
1120
1120
1120
1120
1120
1120
1120
1121
1122
1122
1124
1124
1125
1126
1128
1128
34
34.1
34.2
34.2.1
34.2.2
34.2.3
34.3
34.3.1
34.3.1.1
34.3.1.1.1
34.3.1.2
34.3.2
34.3.2.1
34.3.2.2
34.3.2.3
34.4
34.4.1
34.4.1.1
33.4.1.2
33.4.1.2.1
33.4.1.2.2
34.4.1.3
34.4.1.4
Blitzschutz, Erdung und Überspannungsschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Historische Entwicklung von Blitz- und Überspannungsschutz . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitz-/Erdungs- und Überspannungsbegriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitz- und Blitzschutzbegriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdungs- und Korrosionsbegriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ableiter- und Überspannungsbegriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitz- und Erdungsgrundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Entstehung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitztypen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirkungen und Schäden von Blitzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Werkstoffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Korrosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdungsmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Überspannungsschutzgeräte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Überspannungsableiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funkenstrecken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialableiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandige Koaxialableiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schmalbandige Koaxialableiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Steuerleitungsableiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gasableiterpatronen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1133
1133
1134
1134
1135
1137
1138
1138
1139
1139
1139
1140
1140
1140
1141
1144
1144
1145
1145
1145
1148
1149
1149
28
34.4.2
34.4.2.1
34.4.2.2
34.4.3
34.4.4
34.5
34.5.1
34.5.2
34.5.2.1
34.5.2.2
34.5.2.2.1
34.5.2.2.2
34.5.2.2.3
34.6
Überspannungsbegrenzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Varistoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dioden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Überspannungsstufenschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Überspannungsadapter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitzschutz-Anwendungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitzschutz von Personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitz-/Überspannungsschutz von Antennensystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitz-/Überspannungsschutz von Empfangsanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitz-/Überspannungsschutz von Funkanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schutz von Funkanlagen mit Dachmasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schutz von Funkanlagen mit freistehenden Masten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitzschutz bei selbststrahlenden Sendemasten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Blitzschutz-Bestimmungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1151
1151
1151
1152
1152
1154
1154
1154
1155
1156
1157
1157
1159
1159
35
35.1
35.1.1
35.1.1.1
35.1.1.2
35.1.1.3
35.1.2
35.1.3
35.1.3.1
35.1.3.2
35.1.3.2
35.1.4
35.1.4.1
35.1.4.2
35.1.4.2.1
35.1.4.2.2
35.1.4.2.3
35.1.4.3
35.1.4.3.1
35.1.4.3.2
35.1.5
35.1.5.1
35.1.5.1.1
35.1.5.1.2
35.2
35.2.1
35.2.1.1
35.2.1.2
35.2.2
35.2.2.1
35.2.2.2
35.2.3
35.2.3.1
35.2.3.2
35.2.3.3
35.3
35.3.1
35.4
35.4.1
35.4.2
35.4.3
Sonderantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stationäre Sonderantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rundfunk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LW- und MW-Sendeantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurzwellen-Sendeantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UKW- und TV-Sendeantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mobilfunk-Basisstationsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funkpeilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Historische Entwicklung Funkpeilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peilverfahren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peilerantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Historische Entwicklung des Radars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radarverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radarfrequenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radargeräte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radaranlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radarantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parabolantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Phased Array Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtfunk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtfunkantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Umlenkantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Periskopantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mobile Sonderantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mobilfunk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mobilantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
„Handy“-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Seefunk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schiffs-Kommunikationsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Weitere Schiffs-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Flugfunk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Flug-Kommunikationsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Flug-Navigationsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Flug-Identifikationsantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Portable Sonderantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aufsteckantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Scannerantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aufsteckantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Innenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Außenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1165
1165
1165
1165
1166
1169
1170
1173
1173
1173
1176
1176
1177
1177
1177
1177
1178
1179
1179
1179
1179
1179
1181
1182
1183
1183
1185
1187
1188
1188
1188
1190
1191
1192
1192
1192
1192
1193
1193
1194
1194
29
36
36.1
36.1.1
36.1.2
36.2
36.2.1
36.2.2
36.3
36.3.1
36.3.1.1
36.3.1.2
36.3.2
36.3.2.1
36.3.2.2
36.4
36.4.1
36.4.2
36.4.3
36.5
36.5.1
36.5.2
36.6
36.6.1
36.6.2
36.6.2.1
36.6.2.2
36.6.2.3
36.6.2.3.1
36.6.2.3.2
36.6.2.4
36.6.2.4.1
36.6.2.4.2
36.6.2.4.3
36.6.2.4.4
36.6.3
36.6.3.1
36.6.3.2
36.6.4
36.6.5
36.6.5.1
36.6.5.2
36.6.5.3
36.7
36.7.1
36.7.2
36.7.3
36.7.4
36.8
36.8.1
36.8.2
36.8.3
36.8.4
36.8.5
36.8.6
36.9
30
Mikrowellenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweielement-Yagis für 23 cm und 13 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierelement-Yagi für 23 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Loop-Yagis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Loop-Yagi für 23 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Loop-Yagi für 13 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quadantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelquadantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelquad für 23 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelquad für 13 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierfachquadantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierfachquad für 23 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierfachquad für 13 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gruppenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sechselementgruppe für 23 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sechselementgruppe für 13 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierzigelementgruppe für 23 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wendelantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wendelantenne für 23 cm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Quadrifilar-Helixantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reflektorantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reflektoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spiegelantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dipol vor Reflektorebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reflektorwand-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eckenreflektor-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Winkelreflektor-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drei-D-Eckenreflektor-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parabolantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rotationsparaboloid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Offsetantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cassegrain-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gregory-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erreger (Primärstrahler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hohlleiterantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dipolringantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitscheibenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Passive Reflektoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radarquerschnitt (RCS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Retroreflektoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Radartäuschung (Düppel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schlitzantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ebene Schlitzantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rohrschlitzantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skelettschlitzantenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hohlleiter-Schlitzantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hornantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hohlleiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sektorhorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pyramidenhorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kegelhorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doppelsteghorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rillenhorn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Linsenantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1197
1197
1197
1197
1198
1198
1199
1199
1199
1199
1200
1200
1200
1200
1201
1201
1201
1202
1202
1203
1204
1205
1205
1206
1206
1207
1208
1209
1209
1211
1211
1212
1212
1213
1213
1213
1213
1214
1214
1214
1216
1217
1217
1218
1218
1219
1219
1220
1221
1222
1223
1224
1224
1225
1225
36.9.1
36.9.2
36.9.3
36.9.4
36.9.5
36.10
36.10.1
36.10.2
36.11
36.11.1
36.11.2
Konvexe Verzögerungslinse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konkave Beschleunigungslinse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fresnel-Linse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Luneburg-Linse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rotman-Linse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mikrostripantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Patchelement. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Patchgruppe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dielektrische Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dielektrische Rohrstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dielektrischer Stielstrahler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1225
1226
1227
1227
1228
1228
1228
1228
1229
1229
1229
37
37.1
37.1.1
37.1.2
37.1.2.1
37.1.2.2
37.1.2.3
37.2
37.2.1
37.2.2
37.2.3
37.3
37.3.1
37.3.2
37.3.2.1
37.3.2.2
37.3.2.3
37.3.2.4
37.3.2.5
37.3.3
37.3.3.1
37.3.3.2
37.3.4
37.4
37.4.1
37.4.1.1
37.4.1.2
37.4.2
37.4.2.1
37.5
Antennenzubehör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxiale Steckverbinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemein. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Steckertypen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Betriebsstecker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Miniaturstecker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messstecker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenschalter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialschalter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialrelais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbleiterschalter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vorverstärker. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rauschen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intermodulation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intercept-Punkte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1-dB-Kompressionspunkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dynamikbereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Systemdaten von Empfangsanlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KW-Anlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UKW-Anlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenverteiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenweichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frequenzweichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Diplexer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Triplexer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kanalweichen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Duplexer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wetterschutz (Radom) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1235
1235
1235
1236
1236
1239
1241
1243
1243
1243
1244
1245
1245
1245
1245
1247
1248
1250
1250
1250
1250
1251
1252
1253
1253
1253
1255
1256
1257
1257
38
38.1
38.1.1
38.1.2
38.1.3
38.1.4
38.2
38.2.1
38.2.2
38.2.3
38.2.4
38.3
38.3.1
Antenneninformationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeine Antenneninformationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grundregeln für Anfänger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fehler beim Antennenbau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Optimale Antennenhöhe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennen und ihre Umgebung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Die beste Antenne für DX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gewinnangaben bei HF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Betrachtungen zu Beamantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurzwellenausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VHF/UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polarisation der VHF/UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1261
1261
1261
1262
1263
1264
1266
1266
1267
1268
1270
1274
1274
31
38.3.2
38.3.3
38.3.4
38.4
38.4.1
38.4.2
38.4.3
38.4.4
Aufbau und Einsatz von VHF/UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Auswahl einer VHF/UHF-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Die Wahrheit über VHF/UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Referenzantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gewinnstandard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Referenzantennen für VLF-HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Referenzantennen für VHF/UHF. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Referenzantennen für Mikrowellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1275
1276
1277
1278
1279
1279
1280
1284
39
39.1
39.2
39.3
39.4
39.5
39.5.1
39.5.2
39.6
39.6.1
39.6.2
39.6.3
39.6.4
39.7
39.7.1
39.7.2
39.7.3
39.7.4
39.7.5
39.8
39.8.1
39.8.2
39.8.3
39.8.4
39.8.5
39.8.6
39.8.6.1
39.8.6.2
39.8.6.3
39.9
39.9.1
39.9.2
39.10
EMV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Begriffsdefinition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ausbreitung und Messung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EMV-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EMV-Normung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Störungen und störende Beeinflussungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funkstörungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Störungen von Geräten und Anlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Filter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tiefpass . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hochpass . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bandpass . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bandsperre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Entstörmittel für Amateurfunksender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tiefpassfilter für QRP-Sender. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweifachtiefpassfilter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dreifachtiefpassfilter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mantelwellensperre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tiefpassfilter für VHF-Sender. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Entstörmittel für Geräte der Unterhaltungselektronik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tiefpassfilter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hochpassfilter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
RF-Trenntransformator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
RF-Stichleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
RF-Notchfilter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andere Entstörmittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Netzdrossel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lautsprecherdrossel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Entstörglieder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Störungssuche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Suche nach beeinflussbaren Geräten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Suche nach störenden Geräten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ferrite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1287
1287
1289
1290
1291
1294
1294
1294
1295
1298
1299
1301
1301
1302
1302
1303
1304
1305
1305
1308
1309
1309
1310
1311
1312
1312
1313
1313
1313
1314
1314
1315
1315
40
40.1
40.1.1
40.1.2
40.1.3
40.1.4
40.1.5
40.1.6
40.2
40.2.1
40.2.1.1
40.2.1.2
40.2.2
EMVU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektromagnetische Strahlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spektrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wirkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grenzwerte und Mindestabstände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messung der elektromagnetischen Strahlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fernfeldmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Feldstärkemesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Messantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nahfeldmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1319
1319
1319
1320
1321
1322
1325
1326
1327
1327
1328
1329
1330
32
40.2.2.1
40.2.3
40.3
40.3.1
40.3.2
40.3.2.1
40.3.2.2
40.3.2.3
40.3.2.4
40.4
40.4.1
40.4.2
Nahfeldstärkemesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strahlungsmesser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hinweise für Messung und Berechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Praktische Hinweise für die Messung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Praktische Hinweise für die Berechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EIRP-Berechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Feldstärkegrenzwerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ermittlung des Sicherheitsabstandes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Berücksichtigung der Winkeldämpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Normung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Organisationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1330
1331
1332
1333
1333
1333
1334
1335
1336
1338
1338
1339
41
41.1
41.2
41.3
41.4
41.4.1
41.4.2
41.4.3
41.4.4
41.4.5
41.4.6
41.4.7
41.5
41.6
Programme (Software). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Softwareeinteilung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeine Programme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erste Antennenprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ältere Antennenprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Neuere Antennenprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andere Antennenprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Freeware Antennenprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Professionelle Antennenprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ausbreitungsprogramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EMVU-Programme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1343
1343
1343
1345
1347
1347
1348
1348
1350
1353
1354
1356
1356
1363
42
42.1
42.2
42.3
42.4
42.5
42.6
Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenbücher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenberichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennentagungsberichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fachzeitschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Amateurfunkzeitschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1369
1369
1370
1383
1386
1389
1391
43
43.1
Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frequenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.1.1
Frequenzen und Wellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.1.2
Amateurfunkfrequenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.1.3
Rundfunkfrequenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.1.4
KW-Rundfunkfrequenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.1.5
ISM-Frequenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.1.6
Hohlleiterfrequenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.1.7
Mikrowellen-Spektrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kanäle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.2.1
Amateurfunk-Kanäle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.2.2
CB-Funk-Kanäle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.2.3
Freenet-Kanäle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.2.4
SRD-Kanäle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.2.5
PMR-/DMR-Kanäle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.2.6
Europäische Fernsehkanäle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennenlängen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.3.1
Langdrahtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.4.1A
Koaxialkabel - US-Standardtypen neu (Spezifikation) . . . . . .
1393
1393
1393
1394
1395
1396
1396
1397
1398
1399
1399
1400
1401
1401
1402
1403
1406
1406
1408
1408
43.2
43.3
43.4
33
43.5
43.6
43.7
43.8
43.9
43.10
44
34
Tab. 43.4.1B
Koaxialkabel - US-Standardtypen neu Dämpfung). . . . . . . . . .
Tab. 43.4.2
Koaxialkabel - US-Standardersatztypen . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.4.3
Koaxialkabel - neuere Typen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Internationales Einheitensystem SI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.5.1A
SI-Basiseinheiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.5.1B
Ergänzende SI-Einheiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.5.2
Einheiten-Vorsätze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.5.3
Abgeleitete SI-Einheiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Umrechnungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.6.1
Frequenz/Wellenlänge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.6.2
dB/Strom-Spannung/Leistung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.6.3
Leistungstabelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.6.4
Welligkeit s/Reflexionsfaktor r/Rückflussdämpfung a . . . . . .
Tab. 43.6.5
Leistung/Spannung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.6.6
Feldstärke/Leistungsdichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UK-/US-Tabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.7.1
UK- und US-Einheiten/Metrische Einheiten . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.7.2
Zollbruchteile/Millimeter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.7.3
Fuß + Zoll/Meter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.7.4
US- und UK-Drahtlehren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konstanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.8.1
Physikalische Konstanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.8.2
Mathematische Konstanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Abkürzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.9.1
Dezibelabkürzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tab. 43.9.2
Ländercodes für Patente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Diagramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1409
1410
1411
1412
1412
1412
1412
1413
1414
1414
1415
1417
1418
1418
1419
1421
1421
1421
1422
1423
1424
1424
1424
1425
1425
1426
1428
Nachtrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 1.1.2
Allgemeine Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 1.1.3
Mathematische Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 1.1.5
Koordinatensysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 1.1.6
Maxwellsche Gleichungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 1.1.7
Poyntingscher Vektor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 1.1.8
Reziprozitätstheorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 1.3.2
Feldwellenwiderstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 1.3.3
Antennenfeldzonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.4.1
Mögel-Dellinger-Effekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.5
Wellenausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.10.1
Sporadic-E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.10.8
Erde/Mond/Erde (EME) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.13
Funkprognosen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.13.4
K- und A-Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.13.5
Grenzfrequenzen (f0F2/MUF/LUF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.15
Freiraumausbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 2.3.3
Sonnenflecken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 4
Antennenkenngrößen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 4.6
Richtfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 4.7
Gewinn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Tabelle 4.1
Antennentabelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap 4.7.1
Strahlungsleistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 4.10
Verkürzungsfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 4.11
Güte und Bandbreite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 4.12
Richtcharakteristik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 4.15
Antennenfaktor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zu Kap. 4.16
Antennenrauschtemperatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1433
1433
1433
1433
1433
1434
1434
1434
1434
1434
1434
1434
1434
1435
1435
1435
1435
1435
1435
1435
1435
1435
1436
1436
1436
1437
1437
1437
Zu Kap. 5
Zu Kap. 5.1
Zu Kap. 5.5
Zu Kap. 5.8
Zu Kap. 6.3.1
Zu Kap. 6.4.1
Zu Kap. 6.7.3
Zu Kap. 7.1
Zu Kap. 7.3.1
Zu Kap. 7.3.1.4
Zu Kap. 7.3.2
Zu Kap. 7.3.2.1
Zu Kap. 7.3.3.1
Zu Kap. 7.4
Zu Kap. 7.4.2.2
Zu Kap. 7.5.10
Zu Kap. 8.2
Zu Kap. 8.2.3
Zu Kap. 9.1.1.2.3
Zu Kap. 9.3
Zu Kap. 9.5.1
Zu Kap. 9.8
Zu Kap. 10.4
Zu Kap. 10.4.6
Zu Kap. 10.6.1
Zu Kap. 11
Zu Kap. 11.2.1.1
Zu Kap. 12.2.2.2
Zu Kap. 13.2.2.1
Zu Kap. 14.1
Zu Kap. 14.1.9
Zu Kap. 14.2.3
Zu Kap. 17.1
Zu Kap. 17.2
Zu Kap. 17.2.1
Zu Kap. 17.2.2.2
Zu Kap. 17.2.2.4.2
Zu Kap. 17.2.3.1.2
Zu Kap. 17.2.3.1.4
Zu Kap. 17.2.4.3
Zu Kap. 17.3.2
Zu Kap. 18.3
Zu Kap. 18.3.1
Zu Kap. 19.2
Zu Kap. 19.3
Zu Kap. 19.5.2
Zu Kap. 19.5.4
Zu Kap. 19.7.3
Zu Kap. 19.9.2
Zu Kap. 20.4.1
Zu Kap. 20.7
Zu Kap. 21.2
Zu Kap. 22
Zu Kap. 23.1.2.1.2
Zu Kap. 23.1.2.2.1
Zu Kap. 23.2
Leitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eindrahtleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zweidrahtleitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vorgänge auf Leitungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
L-Glied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pi-Glied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Breitbandübertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung (Baluns) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Übertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leitungsübertrager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Umwegleitungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbwellenumwegleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EMI-Schleife . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrglieder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kabeldrossel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gamma-Anpassung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anpassgeräte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symmetrische Antennenkoppler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endgespeiste Dipole mit Koaxialkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inverted-V-Dipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Faltdipol. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wendeldipole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Endgespeiste Multibandantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multibandantennen mit Unun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sperrkreise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Langdrahtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beverage-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Diskonantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ZL-Spezial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kleine Schleifenantennen (Rahmen). . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magnetische Spezialantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikale Schleifen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Einführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yagi-Beams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Geschichte der Yagi-Uda-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dimensionierung…. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Loop Fed Array (LFA) Yagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fritzel-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KLM-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Moxon-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Multiband-Beams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gegengewicht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gegengewichtsformen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalantennen, Antennenkenngrößen . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurze Vertikalantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J-Antennen, HF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikalantennen, gewendelt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hy-Tower . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mehrband-T-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DDRR-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vertikale Richtantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialdipol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Horizontalpolarisierte VHF/UHF-Antennen . . . . . . . . . . . . . .
1437
1437
1438
1438
1439
1439
1439
1439
1439
1440
1440
1440
1440
1440
1441
1441
1441
1441
1441
1441
1441
1441
1441
1442
1442
1442
1442
1442
1442
1442
1442
1442
1443
1443
1443
1443
1443
1443
1443
1443
1443
1444
1444
1444
1444
1444
1444
1444
1444
1445
1445
1445
1445
1445
1445
1445
35
36
Zu Kap. 23.2.1.3
Zu Kap. 23.2.2.5
Zu Kap. 24
Zu Kap. 24.2
Zu Kap. 24.2.1
Zu Kap. 24.5
Zu Kap. 24.7
Zu Kap. 27.5
Zu Kap. 27.6
Zu Kap. 28.1.1
Zu Kap. 28.4
Zu Kap. 30.2
Zu Kap. 30.3.1.2
Zu Kap. 31.1.5.1
Zu Kap. 31.2.5
Zu Kap. 32
Zu Kap. 32.3.2
Zu Kap. 33.4.1.1
Zu Kap. 34.3.2.3
Zu Kap. 36.8
Zu Kap. 37.2.1
Zu Kap. 43.4
Ringdipol (Halo-Antenne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Big-Wheel-Antenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtantennen für VHF und UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurz-/Lang-Yagi-Antennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kurz-Yagi-Antennen für 2 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HB9CV-Antennen für VHF/UHF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Moxon-Beam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische Dipolantenne (LPDA) . . . . . . . . . .
Logarithmisch-periodische V-Antenne (LPVA) . . . . . . . . . . . .
HF-Mobilantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maritimantennen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11-m-Band . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richtantennen für 6 m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reflektometer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gewinnmessung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symbolische Methode und Kreisdiagramme . . . . . . . . . . . . . .
Smith-Diagramm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antennendrähte/Antennenlitzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erdungsmessung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hornantennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialschalter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koaxialkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1445
1445
1445
1445
1445
1445
1446
1446
1446
1446
1446
1446
1446
1446
1446
1446
1446
1446
1447
1447
1447
1447
Index
Schlagwortverzeichnis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1451
Personenverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1476
Firmenverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1479

Documentos relacionados