docWeek 1 - Aanleer van Afrikaans Graad R
download 
Denúncia Transcrição
Week 1 - Aanleer van Afrikaans Graad R
Hallo maats. My naam is Rob die Robot. In Graad 3 leer ons sommer baie nuwe woorde en ook baie taalreëls Ek hoop dat julle die jaar sal geniet en baie mooi sal leer. Naam: ____________________________________ Geskryf deur Mev. Marlene van der Berg 082-8255614 Enkelklinkergroepe a e i o u / y a e i o u arme ek is oupa uil Hierdie klankies is kort. Sê dit vinnig. Soms hou die –y- sy lyf ook klinker. (Staan in die plek van „n klinker.) 2 -a- klap vlak plak sleg plek vleg flits bring vin maklik krom frok krop plus sluk slak trap grap blaf swak afskroef stap spat plas trek skep bles -espek stem fles kneg trek tennis gil niks vinnig klim -iniks vis spring klip spog grom skop -ogrot grof sokker pluk fluks -udruk 3 dik klink dink snor klop koffer dut dryf prys gly kryt slym sny -ykwyl slyp Vrydag knyp styf Jan en San het elkeen sy eie troeteldier. Jan het „n kat. Sy kat se naam is Zak. San het „n haas. Die haas se naam is Das. Zak is stout. Hy wil vir Das vang. Das spring vinnig terug in sy hok. Nou kan Zak hom nie vang nie. Jan teken „n prent met sy kryt. Hy teken vir Zak wat vir Das jaag. Die kinders gaan Vrydag vir ouma en oupa gaan kuier. Zak en Das mag nie saam gaan nie. Dubbelklinkerklanke aa ee oo uu. blaar vraat skaars bleek speek vrees swaan graag snaaks -aaknaag smaak smaak kleef smeer kweek -eesteen sweet reeds 4 skaam vraag steek vreet breek brood droog smoor uur muur nuus skool knoop spoor -oohoof kroon kloof stuur skuur duur -uugluur tuur buurman sloop troos stoot vuur stuurs Dit was „n mooi helder maanskyn aand. Die kinders gaan saam met Oom Piet om brood te koop. Net toe Jan in die geel motor wou klim, stamp hy sy toon teen „n klip. San sien hoe „n man oor die muur spring. Boe! Skree die man. Almal skrik baie groot. Dit is die buurseun, Ben, wat hulle kom skrik maak het. Almal is verlig dat dit nie „n inbreker is nie. Tweeklanke - ie oe ou eu ei ui kriek brief hierdie vlieg knie kierie -iesiek driehoek sien 5 griep dier vier broer vloer vloek hout skou vrou kleur skeur sleutels skoen ploeg proe -oebroek snoek oes groep spoel noem stout klou ouderdom -oukoud flou skouer trou lou kous -eugeur kneus reus speurder dreun gleuf treurig eitrein klein brei reis pleit eina brein vleis seisoen bleik eier meisie -uisluit skuit trui kluis kruip stuifmeel spuit skuins 6 duim buite Drieklanke aai, ooi, eeu, oei braai swaai lawaai mooi prooi nooi leeu meeu stoei snoei fraai slaaisous -aaiblaai raaisel kwaai papegaai rooi nooit -ooiplooi dooie vlooi ooievaar eeu skreeu -eeusneeu eeufees -oeivloei boei gloei spreeu groei Trippel aanvangsklanke: skrskryf skraal skril skrif skrop skroei skrik skraap 7 skree skroef strstrek streep straat streng strik straf stronk stroop strooi stryk straal stry spruit spreeu sproete spraak sprspreuke sproei springtou spring sprei sprinkaan spl- spleet splinter splinternuut Dubbel eindklanke: -ng bring tong tweeling vinger banger meng slang doring slinger angel vang poeding -ngstingel 8 jang koning honger mank dink koeldrank rank skenk -nk plank flink blink flamink -nkwinkel anker kerm storm arm donkie enkel skerm vorm swerm donker kanker -rm beskerm warm dankie pinkie wurm alarm -rt hart fort perd hard woord kwart tert stort sorteer -rd word koord antwoord werd oord boord 9 kort beurt bord moord bars bors skors kners Mars harp dorp vars dors vers skaars serp slurp -rs dwars nors kers eers knars mors kombers koors -rp werp skerp -rk vurk kerk snork hurk vlerk vark kurk sterk werk grasperk geld beeld wild heldin salf golf elf wolf -ld held skuld veld naald -lf half self kolf kalf delf twaalf 10 balk dalk volk -lk valk kelk wolk kalk elk dolk spalk melk bulk -lm kalm psalm weergalm palm film valhelm talm skelm halm dwelms -ns bons spons skuins saans wens kans spens guns seuns -nt lint punt tent koerant vent sent sand kind eend maand mond bind vriend -nd hand wond vind stukkend tand wind oond oggend 11 Voorvoegsels: be-, ge-, ver-, te-. bebetaal bestuur bedank beskuit besig besig begin beloof besoek bestel besluit beseer beskerm beset bederf beteken beraam bedek benoud behoort beslis besem beleef ge- gewerk gesels geëet gekreukel gewees gesond geval gehuur geskrik gestap verhaal verjaar verkoop verloof ververgeet vertel verkeerd verloor verander verkleur verveeld verstom terug tevrede geluk genooi gekrimp gereg teteken 12 gehoor gesny gekoek gesig verdwaal verstaan verkluim versier Woorde wat eindig op a, o, e Ooplettergreepreël: Die tweede a, e of o val weg. ma kla na byna daarna nader pa vra ja dra kruiwa vader bo daarbo sodat so kano bo-oor u waarsku vee sku nuwe nee Oop -a ouma vla wa verdra gevra oupa pla eina gedra naby Oop -o glo banjo bo-op geglo Eskimo nodig Oop -u slu tru Uitsonderings: gee slee 13 Kappie woorde sê geblêr lêer êrens rûe gesê lê hê skêr kêrel pêrel nêrens môre affêre blêr bêre wêreld brûe Deelteken woorde reën leër spieël voël seën hoë seël uitveër treë leë feë vlieë geëet breë droë -ike en -ige heerlike werklike verskriklike oulike vreeslike lastige ouerige vetterige wollerige sommige nederige 1. 2. 3. 4. Dit is vandag „n ____________ sonskyndag. Ek het „n _______________ nagmerrie gehad. Ek hou daarvan om met die ___________ katjie te speel. Die ______________ omie stap oor die straat. 14 t/d Sê die woord in die meervoud om te weet of dit op „n –t of „n –d eindig. As jy nie „n meervoud kan maak nie, maak „n sin daarmee. kat neut rond 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. tert perd ruit hoed hut speld Die _________ lê lekker in die son. Ouma bak die lekkerste ____________. Die kar se ___________ is baie vuil. Hulle bly in _________ in die veld. Die muis knaag aan die _______________. Die ___________ het vinnig om die baan gehardloop. Die kinders dra almal __________ in die warm son. San het die ___________ op die grond laat val. Dit is „n ______________ bal. 15 Woorde wat op „n –d eindig koud stad goed word nood brood pad word hardloop goud bloed spoed glad potlood rand kwaad bad bruid perd word Woorde wat op –t eindig want fout straat praat sout vraat noot vergeet rant voet sluit fluit Meervoude Geslote lettergrepe (Meervoude) -a -e -o en -u IS KORT KLANKE. Hulle kry altyd twee medeklinkers agteraan. Die eerste medeklinker maak jou mond toe en stop die klank. Dit is „n toe (geslote) lettergreep. -bal - balle -pit - pitte -bok - bokke Twee medeklinkers langs mekaar. 16 Reël geleer: „n Kort woord met „n kort klank, word kort gehou met twee medeklinkers in die meervoud. tas - tas-se (tasse) Twee medeklinkers langs mekaar. katte bakke rakke sakke tasse bosse bomme blomme somme messe musse jasse flesse matte sokker tennis plasse hutte grappe fladder matrasse pitte vratte sloffies toffie koffie trappe 17 Meervoude Enkelvoud een bal stal vel bul krul skil mik rok trok klok rob skub rib nar ster tor Meervoud baie balle Enkelvoud een tas plas das mes fles bus hut pit pot rot lap grap klip lip kop pop 18 Meervoud baie tasse Moeilike meervoude Enkelvoud kind lam pad skilpad vrou vlag dag maag plaas Meervoud kinders lammers paaie skilpaaie vrouens vlae dae mae plae Enkelvoud nag vrag drie knie vlieg oorlog voël saag Meervoud nagte vragte drieë knieë vlieë oorloë voëls sae Meervoude Woorde wat op f eindig, verander gewoonlik na w Enkelvoud stoof slaaf graaf kreef duif dief Meervoud stowe slawe grawe krewe duiwe diewe Enkelvoud sif rif 19 Meervoud siwwe riwwe Meervoude aa, ee, oo, uu Oop lettergrepe: „aa, ee, oo en uu is lang klinkers. Kom ons kyk na die woord bome. As jy die woord sê bo --me, bly jou mond oop by bo-- , die o-klank hou vanself aan. So nog „n „o‟ is nie nodig nie. Dit noem ons „n oop lettergreep. Die tweede „o‟ is nie meer nodig nie, ons kan sê dat die tweede een weggejaag word. boom - bo-me Gaan weg „o‟ jy is nie meer nodig nie. 20 Kies watter woorde reg geskryf is en merk die een wat verkeerd is met „n X. Boom - boome Skaap - skape Raap - rape Muur - muure Veer - vere Soom - soome Uur - ure Aap - ape Peer - pere Baal - bale Skaap - skaape Blaar - blare Hoop - hope Graaf - grawe Streek - streeke Stroom - strome Roos - roose Kaas - kase Streep - strepe Daad - daade Reël geleer! As ek „n klank lank wil hou, jaag ek die tweede klinker weg, want agteraan kom „n klinker by (e-meervoud) of (ieverkleinwoord). Dan is daar nie meer plek nie. Krale Hase Krane strepe stele lere skole slote pere 21 sure ure vere Enkelvoud een blaar skaap plaas traan naam straat saad haas snaar boom skool toon roos Meervoud baie Enkelvoud een veer been week steen peer leer speek steek uur skuur muur vuur Meervoud baie Uitsondering skip skepe Meervoude - ui, ei, oe, ou, eu, ie Voeg by s/e aan die einde van die woord. muise spiere sleutels kouse deure seuns neuse broers 22 spiese pierings Verkleinwoorde Pak - pakkie (pak-kie) Twee medeklinkers langs mekaar. Kas - kassie (kas-sie) Twee medeklinkers langs mekaar. Lees die volgende sinne en omkring al die woorde waar die reël geld. a) Die bokkie spring oor die plassie. b) Die bokkie stamp sy koppie teen die boom se takkie. c) Op die kassie staan „n tassie vol lappies. d) Binne in die kassie hang „n jassie en „n rokkie. Op die rakkie is „n sakkie en tassie. -pie of etjie -pie: Woorde wat met lang of dubbel klanke geskryf word en eindig met „n –m of „n -p, kry „n –pie by. 23 naam stroom duim raam - naampie stroompie duimpie raampie -pie klomp pomp groep derm naam swerm boom droom riem stroom arm lamp hemp vorm strorm palm raam pruim toom 24 soom romp wurm skelm -etjie: By woorde met kort klanke, verdubbel medeklinker + etjie. blom man kar pen lam vlam dam - blommetjie mannetjie karretjie pennetjie lammetjie vlammetjie dammetjie Hy het „n slegte ________________ gehad. Die vissie swem in die ________________. Die baba se ____________ het seer gekry. Sy vee die vloer met „n ________________. „n Wasgoed_______________ kan seer knyp. 25 Eenlettergrepige woorde wat op –ng eindig kry ook –etjie. wang ding ring tong - wangetjie dingetjie ringetjie tongetjie -(ng)etjie kring bang slang gang string tong long tang ding wang sprong gesang 26 -jie, -kie of tjie -jie: Woorde wat eindig op d/t kry net „n –jie aan die einde. Enkelvoud hond mond tand kind eend brood wind land lied perd lied hand Meervoud Enkelvoud kat mat maat kaart kant fluit rot poot boot pit lint punt 27 Meervoud -tjie: Woorde wat op „n ander medeklinker (behalwe „n -k) eindig kry „n –tjie. beertjie peertjie goggatjie seuntjie miertjie babatjie stoeltjie muurtjie ooitjie stoel dier skoen spoor paal traan beer byl mier seun trui skaal tou deel kraal vuur muur 28 trein been paar mou pyl boon uil kuiken vinger hoepel bybel gieter winkel dogter steen. -kie: Woorde wat met „n –k eindig kry net „n –ie by in die verkleinwoord. (Woorde kan nou in twee lettergrepe verdeel word met die – kie klankie aan die einde.) boek boe-kie wolk wol-kie werk vark volk koek 29 kerk valk park doek balk kelk vlerk -kie ng- kie Die g en die k hou niks van mekaar nie. Sodra hulle langs mekaar staan skop die k die g weg. piesang heining koning horing toring doring 30 -rm -lm -lp Tussen r- en –m- en –l- en –m- kom daar nooit „n a/e/i/o/u nie, behalwe in die woordjie darem. -rm arm warm derm kerm ferm vorm storm skerm wurm swerm -lm kalm salm halm palm talm walm helm galm psalm -lp skulp 1. Die ___________________ maak ons vroeg in die oggend wakker. 2. Sy _____________ is gebreek, daarom is dit in gips. 3. Die _______________ het in „n skoenlapper verander. 4. „n Klomp bye noem ons „n ______________. 5. Die ______________ het alles verwoes. 6. Jy kan die see hoor as jy die ____________ teen jou oor druk. 7. Ek het ____________ onthou om my huiswerk te doen. 31 Meneer; -er gieter duiker flater water seker somer beker ander winter woeker skater Ma gooi water in die gieter om die plante nat te gooi. Sy struikel en val. Pa skater soos hy lag. Dit is „n flater. Nou is ma smoorkwaad vir pa. “Jammer!” sê pa. “Ek moes seker nie gelag het nie.” 1. 2. 3. 4. Ma maak die blomme nat met die _____________. Is jy ___________ dat jy al jou boeke in jou tas gepak het. In die __________________ trek ons lekker warm aan. In die _________________ baljaar ons heerlik in die swembad. 5. Die ______________ lekkers is lekkerder as hierdie suur suigstokkie. 32 Meneer; -el lepel wikkel hoepel ketel simpel kronkel huppel sukkel winkel voedsel heuwel hekel Die paadjie kronkel teen die heuwel uit. Almal sukkel om bo te kom. “Julle sal moet wikkel!” roep juffrou. “Anders gaan ons te laat by die winkel kom!” 1. 2. 3. 4. 5. Ek eet my pap met „n _____________. „n ___________ is sirkelvormig Ouma ____________ „n baba baadjie. Die dogtertjie _____________ van blydskap. Ons gaan nou tee dring, sodra die ____________ kook. 33 Voornaamwoorde Persoonlike voornaamwoorde: Hulle staan in die plek van die persoon se naam, byvoorbeeld. Piet speel met sy bal. Hy speel met sy bal. ons u jou sy my jy haar ek hulle hom hy julle hul 1. Sandra gaan weg met vakansie. ___________________ gaan weg met vakansie. 2. __________ het my boeke by die skool vergeet. 3. _________ sê dat hy daarvan hou. 34 4. Meneer, hoe gaan dit met __________. 5. ________ het nooit jou boeke gebring nie. 6. ___________ moet asseblief julle ore spits en luister. 7. ____________ het niks gesien nie. 8. Jy moet ___________ hare laat knip. 9. Sy het ___________ toon gestamp. 10. Bring _____________ saam. 11. Jy moet ______________ mooi dophou. Besitlike voornaamwoorde: Dit wys dat iets aan iemand behoort. Die pen is myne en dit is nie syne nie. 35 Myne Hare 1. 2. 3. 4. joune syne Is die (jou) _______________. Dis is nie _______________ nie. Dit was (hy) ______________. Gee asseblief (haar) ___________ dadelik. Manlik man vader Seun oom kêrel koning held onderwyser sekretaris Vroulik vrou moeder dogter tannie nooi koningin heldin onderwyseres sekretaresse Manlik pa oupa broer neef bruidegom prins vriend orrelis 36 Vroulik ma ouma Suster Niggie Bruid Prinses Vriendin orreliste Saam beeste perde Skape/bokke hoenders honde katte varke voëls leeus mense Manlik bul hings ram haan reun mannetjie beer mannetjie mannetjie man Vroulik koei merrie ooi hen teef Wyfie sog wyfie wyfie vrou kleintjies Kalf Vul Lam Kuikens Hondjie Katjie Varkie Kuikel welpie Kind/baba Geluide van diere „n Hond blaf/knor/tjank. „n Kat miaau/spin. „n Duif koer. „n Kanarie sing. „n Voël tjirp. „n Uil hoe-hoe. „n Hen kekkel/kloek. „n Haan kraai. „n Kuiken/muis piep. „n By zoem. „n Perd runnik. „n Skaap/bok blêr. „n Koei loei. „n Bees bulk. „n Donkie balk. „n Vark snork. „n Eend/padda kwaak. „n Leeu brul. „n Olifant trompetter. „n Bobbejaan blaf. 37 Versamelings „n Swerm bye/voëls. „n Skool visse. „n Trop skape. „n Trop beeste. „n Koor mense wat sing. „n Skool dolfyne. „n Span spelers. „n Paar skoene. „n Bos sleutels. „n Vloot skepe. „n Leër soldate. „n Stel tande. „n Eskader vliegtuie. „n Bondel wasgoed. „n Stel trappe. „n String krale. „n Broeisel eiers. „n Dosyn eiers. „n Boord vrugtebome. „n Ruiker blomme. „n Dosie vuurhoutjies. „n Konvooi motors. Intensiewe vorms Baie rooi is bloedrooi. Baie wit is spierwit. Baie geel is goudgeel. Baie blou is potblou. Baie groen is grasgroen. Baie vaal is asvaal. Baie grys is loodgrys. Baie swart is pikswart. Baie nut is splinternuut. Baie koud is yskoud. Baie goedkoop is spotgoedkoop. Baie ryk is skatryk. Baie arm is brandarm. Baie leeg is dolleeg. Baie moeg is doodmoeg. Baie lelik is skreeulelik. Baie soet is stroopsoet. Baie bitter is galbitter. Baie vinnig is blitsvinnig. Baie hard is kliphard. Baie glad is seepglad. Baie swaar is loodswaar. 38 Baie warm is vuurwarm. Baie koud is yskoud. Baie droog is kurkdroog. Baie jonk is bloedjonk. Baie nat is papnat. Vergelykings So vinnig soos blits. So oud soos die berge. So groen soos gras. So wit soos was. So wit soos „n laken. So soet soos suiker. So honger soon „n wolf. So vet soos „n vark. So swak soos „n lammetjie. Hy bewe soos „n riet. So dood soos‟n mossie. Dis so warm dat die kraaie gaap. groot skoon doof skaam duur So vinnig soos die wind. So stadig soos „n skilpad. So rooi soos bloed. So wit soos sneeu. So soet soos stroop. So bitter soos gal. So maer soos „n kraai. So sterk soos „n os. So moeg soos „n hond. So lig soos „n veer. So glad soos seep. So plat soos „n pannekoek. Trappe van Vergelykings -er -ste groter grootste 39 swaar maer ver min vet dik dun klein kort fyn sterk soet groen ryp mooi lelik vinnig lank jonk oud laag hoog goed baie langer jonger ouer laer hoër beter meer beste meeste 40 Wat noem ons_______ dief veearts apteker polisie brandweer dokter tandarts kok posbode atleet slagter predikant onderwyser/es soldaat Iemand wat steel noem ons „n ___________. Die ______________ vang die dief. Die ______________ blus vure. Die ______________ maak my gesond. Die ______________ trek/stop my tande. Die ______________ versorg siek diere. Die ______________ kook lekker kos. Die ______________ lewer briewe af. Die ______________ neem deel aan atletiek. Die ______________ verkoop vleis. Die ______________ verkoop medisyne. Die ______________ preek Sondae in die kerk. Die _______________ leer kinders. Die ______________ veg vir sy land. 41
