amnesty international saqarTvelo:

Transcrição

amnesty international saqarTvelo:
[inglisuri originali gavrcelebulia
2005 wlis 23 noembers 00:01 GMT]
sajaro
amnesty international
saqarTvelo:
wameba da sastiki mopyroba
vardebis revoluciis Semdegac
kvlav problemad rCeba
2005 noemberi
AI Index: EUR 56/001/2005
INTERNATIONAL SECRETARIAT 1 EASTON STREET LONDON WC1X 0DW UNITED KINGDOM
[inglisuri originali gavrcelebulia
2005 wlis 23 noembers 00:01 GMT]
sajaro
amnesty international
saqarTvelo - wameba da sastiki mopyroba –
“vardebis revoluciis” Semdegac problemad rCeba
2005 wlis noemberi
Sinaarsi
AI Index: EUR 56/001/2005
rodesac 2003 wlis noembris “vardebis revoluciis” Sedegad xelisuflebis
saTaveSi axali mTavroba movida, man memkvidreobaSi miiRo sistema, romelSic
wameba da sastiki mopyroba farTod iyo gavrcelebuli, xolo am danaSaulis
Camdenni, rogorc wesi, dausjelni rCebodnen. mTavrobis Secvlis Semdgom
ramdenime Tvis ganmavlobaSi mdgomareoba sagrZnoblad gauaresda; Tumca
gasuli wlis meore naxevarSi mTavrobam aRiara wamebisa da sastiki mopyrobis
sakiTxis mogvarebis aucilebloba.
amJamad wamebisa da sastiki mopyrobis winaaRmdeg brZola mTavrobis
erT-erTi umTavresi sazrunavia adamianis uflebaTa dacvis sferoSi.
ukanasknel ramodenime Tvis manZilze saqarTvelos xelisuflebam, wamebisa da
sastik mopyrobis faqtebis amsaxveli angariSebis pasuxad, wamoiwyo an
ganaxorciela
garkveuli
RonisZiebebi.
eseni
moicavda
sakanonmdeblo
cvlilebebs, Sinagan saqmeTa saministros daqvemdebarebaSi arsebul dakavebis
adgilebis safuZvliani monitorings, maT Soris saxalxo damcvelis
(ombudsmenis) egidiT, xolo “vardebis revoluciis” Semdeg aTma policielma
miiRo Tavisuflebis aRkveTis ganaCenebi danaSaulebisTvis, rac gamoixata
wamebasa da sastik mopyrobaSi.
miexadavad yovelive amisa, saerTaSoriso amnistia kvlavac iRebs
cnobebs saqarTveloSi wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb. bevri SemTxveva
ar xmaurdeba, radgan policia axerxebs Tavisi danaSaulis dafarvas, xolo
dazaralebuli dakavabulebi (patimrebi) SesaZlo represiebis SiSiT eridebian
Civilsa Tu damnaSaveTa dasaxelebas.
wamebasa da sisastikeSi SemCneul damnaSaveTa dausjeloba kvlav
seriozul problemad rCeba. saerTaSoriso amnistia SeSfoTebulia imis gamo,
rom prokuratura yvela potenciuri wamebisa an sastiki mopyrobis
SemTxvevebTan dakavSirebiT sistematurad ar aRZravda sagamomZiebro saqmeebs;
xolo prokuraturis mier aRZrul aTobiT saqmeSi damnaSaveebma pasuxi ar
ages da dausjelebi darCnen. winamdebare angariSSi moyvanili magaliTebi
aCvenebs, rom wamebis an sastiki mopyrobis Sesaxeb cnobebis safuZvelze
Catarebuli
gamoZieba
xSirad
ar
iyo
drouli,
miukerZoebeli
da
damoukidebeli.
wamebisa
da
sastiki
mopyrobis
sawinaaRmdego
prevenciuli
samarTlebrivi RonisZiebebis danergva seriozul xarvezebs Seicavda.
saerTaSoriso amnistiis mier vardebis revoluciis Semdgom periodSi
miRebuli angariSebis Tanaxmad, dakavebulTa wamebisa da maT mimarT sastiki
mopyrobis meTodebi moicavda eleqtroSokis gamoyenebas, dakavebulTa Tavze
celofanis parkis Camocmas, dakavebulis or magidas Soris moTavsebul Zelze
Camokidebas, sigaretiTa da sanTliT damwvrobis miyenebas, dakavebulis pirSi
iaraRis lulis moTavsebas da gasroliT damuqrebas, dakavebulis ojaxis
wevrTa cemis muqaras, dakavebulis piris naWris alikapiT daxSobas, rom ver
iyviros, xelketiT, iaraRis kondaxiTa da fexiT cemas.
winamdebare
angariSis
mizania
aRbeWdos
wamebasa
da
sastik
mopyrobasTan mimarTebaSi arsebuli mdgomareoba da gamoavlinos arsebuli
dadebiTi da uaryofiTi tendenciebi. angariSis bolo nawilSi mocemulia
rekomendaciebi, romelTa mizania xeli Seuwyos wamebisa da sastiki mopyrobis
sawinaaRmdego saxelmwifo programebis efeqturobis gazrdas.
SeniSvna: winamdebare angariSis teqstze muSaoba dasrulda 2005 wlis
20 noembers.
KEYWORDS:
winamdebare teqsti ajamebs Sinaarss 92 gverdiani (20,850 sityviani)
dokumentisa: ‘saqarTvelo - wameba da sastiki mopyroba - “vardebis
revoluciis” Semdegac kvlav problemad rCeba’ (AI Index: EUR 56/001/2005),
romelic saerTSoriso amnistiam gamosca 2005 wlis noemberSi. am gamocemasTan
dakavSirebuli detalebis dazustebisa an masTan dakavSirebuli raime
qmedebis msurvelebs vurCevT ixilon sruli dokumenti. am Temaze da aseve
sxva sakiTxebze Cveni masalebis farTo arCevani mocemulia veb-gverdze
http://www.amnesty.org, xolo saerTaSoriso amnistiis axali ambebis relizebis
miReba SeasZlebelia eleqtronuli fostiT:
http://www.amnesty.org/email/email_updates.html
INTERNATIONAL SECRETARIAT, 1 EASTON STREET, LONDON WC1X 0DW, UNITED KINGDOM
sarCevi
Sesavali
1
wameba – sastiki mopyroba: saerTaSoriso samarTali
da saerTaSoriso standartebi
4
ra aris wameba da ra aris sastiki mopyroba?
4
wamebisa da sastiki mopyrobis akrZalva saerTaSoriso samarTalSi
5
“vardebis revoluciis” Semdeg
8
wamebis da sastiki mopyrobis SemTxvevebis moxSireba
8
mTavrobis mier wamebis winaaRmdeg miRebuli zomebi –
axali epoqis dasawyisi?
9
metia gasakeTebeli wamebisa da sastiki mopyrobis
aRmosafxvrelad
SemTxvevebis dRis sinaTleze gamotana
13
16
18
jer kidev bevri SemTxveva ar fiqsirdeba
sisastikisgan dacvis samarTlebrivi garantiebi da maTi ganxorcieleba
erovnuli kanonmdebloba wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb
dapatimreba
kontaqti gare samyarosTan da iuridiuli konsultacia
samedicino Semowmeba
dakiTxva
saproceso garigeba
saqmis winaswari ganxilva da sasamarTlo procesi
mowmeebi
damnaSaveTa gasamarTleba
gamoZiebis Catareba droulad, miukerZoeblad da damoukideblad
sagamoZiebo unarebis srulyofa da procedurebis dacva
eWvmitanil pirTa Tanamdebobrivi uflebamosilebis SeCereba
gamoZiebis dasrulebamde
sasjelis simZimis Sesabamisoba danaSaulis simZimesTan
Tanamdebobaze ar aRdgena
wamebis danaSaulis xandazmulobis SezRudvis gauqmeba
reparacia
28
29
31
32
34
37
38
39
41
42
45
55
56
61
61
62
62
gamoZiebis, sasamarTlos da prokuraturis monitoringis meqanizmis Seqmna
64
rekomendaciebi
65
saqarTvelos xelisuflebas
65
saerTaSoriso Tanamegobrobas
69
AI Index: EUR 56/001/2005
saerTaSoriso amnistiis angariSi
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
1
Sesavali
amJamad wamebisa da sastiki mopyrobis winaaRmdeg brZola axali mTavrobis erTerTi umTavresi sazrunavia adamianis uflebaTa dacvis sferoSi. Amavdroulad,
swored es problema, 1991 wels saqarTvelos mier damoukideblobis moipovebis
droidan moyolebuli, saerTaSoriso Tanamegobrobisa da adamianis uflebaTa
damcveli organizaciebis, maT Soris saerTaSoriso amnistiis, yuradRebis
centrSi imyofeba.
saerTaSoriso amnistia acnobierebs, rom saxelmwifos hqonda da mas
kvlavac aqvs dasaZlevi mniSvnelovani dabrkolebebi, vidre iseTi sistemis
Camoyalibebas moaxerxebdes, romelic sabolood aRmofxvris wamebasa da sastik
mopyrobas. rodesac 2003 wlis noembris “vardebis revoluciis” Sedegad
xelisuflebis saTaveSi axali mTavroba movida, man memkvidreobaSi miiRo
sistema, romelSic wameba da sastiki mopyroba farTod iyo gavrcelebuli,
xolo am danaSaulis Camdenni, rogorc wesi, dausjelni rCebodnen. sabWoTa
periodis msgavsad, rodesac danaSaulis aRiareba “mtkicebulebulebis mefed”
iTvleboda (da xSirad erTaderTi mtkicebulebac iyo), Cveulebrivi ambavi iyo
rom policielebi wamebis gamoyenebiT gamoZalavdnen braldebuls “aRiarebas”
da braldebisTvis saWiro cnobebs, xolo sisxlis samarTlis ganaCeni ki aseT
“mtkicebulebas” eyrdnoboda.
2002 wlis martSi gaerTianebuli erebis organizaciis (gaeros) adamianis
uflebaTa komitetma ganixila saqarTvelos meore perioduli angariSi qveynis
mier samoqalaqo da politikuri uflebebis saerTaSoriso konvenciiT
gansazRvruli moTxovnebis Sesrulebis Taobaze. komitetma gamoTqva SeSfoTeba
“samarTaldamvacTa da sasjelaRsrulebiTi dawesebulebebis TanamSromelTa
mier patimrebis farTod gavrcelebuli da regularuli wamebis, maTdami sastiki,
araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis farTod gavrcelebis
Sesaxeb.”1
2004 wlis meore naxevridan moyolebuli mTavrobis maRali Tanamdebobis
pirebma araerTgzis sajarod aRiares wamebisa da sastiki mopyrobis problema
da gamoxates am movlenasTan brZolis mzadyofna.
2005 wlis TebervalSi gaeros specialurma momxsenebelma wamebisa da sxva
sastiki, arahumanuri da Rirsebis Semlaxavi mopyrobisa an sasjelis Sesaxeb
(specialuri momxsenebeli wamebis Taobaze), manfred novakma ganaxorciela
faqtebis momZiebeli misia saqarTveloSi da 16 marts gamoaqveyna rekomendaciebis
nusxa saqarTvelos xelisuflebisaTvis, mimarTuli qveyanaSi wamebisa da sastiki
mopyrobis aRmosafxvrelad. 2 saerTaSoriso amnistia mouwodebs xelisuflebas
saswrafod
Seasrulos
specialuri
momxseneblis
mier
SeTavazebuli
rekomendaciebi. winamdebare angariSSi ganxilul sakiTxebTan dakavSirebuli
specialuri momxseneblisa da sxva Sesabamisi saerTaSoriso struqturebis
sakvanZo rekomendaciebi moyvanilia wangariSis Sesabamis TavebSi.
1
saboloo daskvnebi saqarTvelos meore periodul angariSze, gaeros dokumentebi
CCPR/CO/74/GEO, 2002 wlis 19 aprili.
2
wameba da sxva sastiki, arahumanuri an Rirsebis Semlaxavi mopyroba an dasja, gaeros
adamianis uflebaTa komisiis specialuri momxseneblis, manfred novakis winaswari
SeniSvnebi, saqarTvelos misia, gaeros dokumentebi E/CN.4/2005/62/Add.3, 2005 wlis 16 marti.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
2
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
ukanaskneli ramodenime Tvis manZilze saqarTvelos xelisuflebam,
wamebisa da sastik mopyrobis faqtebis amsaxveli angariSebis pasuxad, wamoiwyo
an ganaxorciela garkveuli RonisZiebebi. eseni moicavda sakanonmdeblo
cvlilebebs, Sinagan saqmeTa saministros daqvemdebarebaSi arsebul dakavebis
adgilebis safuZvlian monitorings, maT Soris saxalxo damcvelis (ombudsmenis)
egidiT, xolo “vardebis revoluciis” Semdeg aTma policielma miiRo
Tavisuflebis aRkveTis ganaCenebi danaSaulebisTvis, romlebic ukavSirdeboda
wamebasa da sastik mopyrobas.3
miexadavad yovelive amisa, saerTaSoriso amnistia kvlavac iRebs cnobebs
saqarTveloSi wamebisa da sastiki mopyrobis faqtebis Sesaxeb. bevri SemTxveva
ar xmaurdeba, radgan policia axerxebs Tavisi danaSaulis dafarvas, xolo
dazaralebuli dakavabulebi (patimrebi) SesaZlo represiebis SiSiT eridebian
Civilsa Tu damnaSaveTa dasaxelebas. wamebasa da sisastikeSi SemCneul
damnaSaveTa dausjeloba kvlav seriozul problemad rCeba. saerTaSoriso
amnistia SeSfoTebulia imis gamo, rom prokuratura yvela potenciuri wamebisa
an sastiki mopyrobis SemTxvevasTan dakavSirebiT ar aRZravda sistematiuri
wesiT sagamomZiebro saqmes; xolo prokuraturis mier aRZrul aTobiT saqmeSi
damnaSaveebma pasuxi ar ages da dausjelebi darCnen. winamdebare angariSSi
moyvanili magaliTebi aCvenebs, rom wamebis an sastiki mopyrobis Sesaxeb
cnobebis safuZvelze
Catarebuli gamoZieba
xSirad ar iyo drouli,
miukerZoebeli da damoukidebeli.
angariSis pirvel nawilSi ganisazRvrulia< Tu ra aris wameba da sastiki
mopyroba, da CamoTvlilia im saerTaSoriso xelSekrulebebisa da adamianis
uflebaTa standartebi, romlebic miesadageba saqarTvelos viTarebas. meore
nawilSi mokled ganxilulia 2003 wlis noembris “vardebis revoluciis” Semdeg
wamebasa da sastik mopyrobasTan dakavSirebiT ganviTarebuli movelenebi. mesame
nawili ganixilavs iseT ramdenime sferos, romlebSic gansakuTrebiT saWiroa
saxelmwifos mier Semdgomi RonisZiebebis gatareba, raTa Seiqmnas efeqturi
sistema wamebisa da sastiki mopyrobis aRmosafxvrelad. angariSSi mocemulia
mTavrobis mier Sesabamis sferoebSi ganxorcielebuli RonisZiebebis magaliTebi
da gansazRvrulia is darCenili sirTuleebi, romlebic wamebisa da sastiki
mopyrobis aRmofxvras uSlis xels. angariSis bolo nawilSi mocemulia
rekomendaciebi, romelTa mizania xeli Seuwyos wamebisa da sastiki mopyrobis
sawinaaRmdego saxelmwifo programebis efeqturobis gazrdas.
angariSSi moyvanili informacia ZiriTadad eyrdnoba saqarTveloSi
ganxorcielebuli faqtebis mosaZiebeli sami misiis (2004 wlis 5-20 marti, 2005
wlis 25 marti - 5 ivnisi, da 2005 wlis 20-28 oqtomberi) farglebSi aRebul
interviuebsa da mopovebul masalebs. kvleva aRniSnul sakiTxebze Catarda
Tbilissa da zugdidSi. faqtebis moZiebis procesSi informaciis wyaroebs
warmoadgendnen xelisuflebis warmomadgenlebi da Sinagan saqmeTa saministros,
iusticiis saministros, generaluri prokuraturis, erovnuli uSiSroebis sabWos,
saxalxo
damcvelis
aparatis
TanamSromlebi;
samTavrobaTaSoriso
da
arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi, iuristebi, Jurnalistebi da
damoukidebeli eqspertebi. garda amisa, saerTaSoriso amnistiis warmomadgenelma
moinaxula ramdenime dakavebuli - Tbilisis # 1 da zugdidis # 4
3
saerTaSoriso amnistiam informacia miiRo generaluri prokuraturis adamianis
uflebaTa dacvis ganyofilebidan werilobiT, 2005 wlis 10 noembers.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
3
winasagamoZiebo izolatorebSi, romlebmac. maTi cnobiT, ganicades wameba an
sastiki mopyroba. organizaciam aseve moinaxula TbilisSi diRmis # 2 winaswari
dakavebis dawesebuleba. damatebiT, winamdebare angariSi Seicavs informacias,
romelic
mopovebulia
saxelmwifo
moxeleebTan,
samTavrobaTaSorisi
organizaciebisa
da
arasamTavrobo
organizaciebis
warmomadgenlebTan,
iuristebTan, damoukidebel eqspertebTan miwermoweris Sedegad, da aseve
masmediiT gavrcelebul cnobebs.
wamebisa da sastiki mopyrobis garda, saqarTveloSi
saerTaSoriso
amnistias SeSfoTebas zogi sxva sakiTxic iwvevs, magram eseni – angariSis
gamiznulobis gamo – mxolod mokled ganixileba. mas Semdeg, rac axali
xelisufleba movida saxelmwifos saTaveSi, saerTaSoriso amnistias sul ufro
metad aSfoTebs is zewola, romelsac prokuratura da sxva samTavrobo
struqturebi axorcieleben sasamarTloebze; igi agreTve SeSfoTebulia
mTavrobis mxridan mediis, gansakuTrebiT ki televiziis, Tavisuflebis
xelyofis mcdelobebis Sesaxeb mosuli cnobebis gamo. amas emateba miniSnebebi,
rom policia xSir SemTxvevaSi ayalbebs (Txzavs) sisxlis samarTlis saqmeebs,
gansakuTrebiT narkotikebTan dakavSirebuli cru braldebebis meSveobiT. garda
amisa,
saerTaSoriso
amnistiam
mouwoda
xelisuflebas
uzrunvelyos
saqarTvelos mier ar gacemis (non-refoulement) principis pativiscema da ar
moaxdinos an ar Seuwyos xeli iseTi adamianebis sxva saxelmwifoebisTvius
gadacemas (eqstradicias), Tuki maT emuqrebaT adamianis uflebebis seriozuli
darRveva, magaliTad wameba, warmomavlobis qveyanaSi dabrunebis SemTxvevaSi. 4
saerTaSoriso amnistia aseve SeSfoTebulia imiT, rom Tumca gasuli wlis
ganmavlobaSi religiur umciresobebze Tavdasxmis saqmeSi damnaSaveTagan
ramodenimem ago pasuxi, asobiT maTgani jerac dausjelia. meores mxriv,
msjavrdebulTagan zogierTma ar ago pasuxi yvela im Tavdasxmaze, romelSic
iRebda monawileobas. 5 Cveni organizacia aseve mouwodebs xelisuflebas
gansakuTrebuli yuradReba miaqcios dakavebis adgilebSi arsebuli pirobebis
saerTaSoriso standartebTan SesabamisobaSi moyvanas. 6 rigi sakiTxebisa
4
bolo wlebSi saerTaSoriso amnistia gansakuTrebiT SeSfoTebulia ramdenime CeCeni
pirovnebis gamo, romlebic saqarTvelodan ruseTSi iyvnen eqstradirebuli “terorizmis”
braldebiT da aseve erTi qurTi piris gamo, romelic amJamad TbilisSia dakavebuli da
moTxovnilia TurqeTis xelisuflebis mier, radgan is, savaraudod, qurTebis muSaTa
partiis wevria.
5
detalebisTvis ixileT saerTaSoriso amnistiis biuletini – SeSfoTebebi evropisa da
centraluri aziis Sesaxeb – romelic weliwadSi orjer gamodis (AI Index: EUR 01/012/2005).
detalebisTvis ixileT 2000-dan 2004 wlebis Sesaxeb saerTaSoriso amnistiis
yovelwliuri angariSis saqarTvelos nawili. aseve, teqstebi saerTaSoriso amnistiis
biuletinidan – SeSfoTebebi evropisa da centraluri aziis Sesaxeb – romelic
weliwadSi orjer gamodis, 1999 wlis ivlisidan dekembris CaTvliT (AI Index: EUR 01/01/00)
da 2005 wlis ianvridan ivnisamde (AI Index: EUR 01/012/2005).
6
am angariSis mosamzadeblad Catarebuli kvlevis farglebSi saerTaSoriso amnistiam
2005 wlis 1 ivniss moinaxula TbilisSi diRmis winaswari dakavebis dawesebuleba da
daafiqsira pirobebi, romlebic aSkarad ar Seesabameboda sasjelaRsrulebis pirobebisa
da standartebis saerTaSoriso normebs. magaliTad, saknebi iyo bneli, aranairi
xelovnuri ganaTebiT da TiTqmis aranairi bunebrivi SuqiT, radgan fanjrebs faravda
metalis firfitebi, romlebsac sul mcireodeni patara naxvretebi hqonda. saknebSi ar
iyo sakmarisi sufTa haeri da zogierT sakanSi Zirs eyara nagavi. Sinagan saqmeTa
saministros adamianis uflebaTa dacvisa da monitoringis departamentis
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
4
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
gadauwyveteli rCeba saerTaSorisod ar-aRiarebul, faqtobrivad
samxreT oseTsa da afxazeTTan dakavSirebiT.
gamoyofil
wameba – sastiki mopyroba: saerTaSoriso samarTali da
saerTaSoriso standartebi
ra aris wameba da ra aris sastiki mopyroba?
gaeros konvencia wamebisa da sxva sastiki, arahumanuri an Rirsebis Semlaxveli
mopyrobis winaaRmdeg (“konvencia wamebis winaaRmdeg”), romlis
monawile
saxelmwifoTa Soris aris saqarTveloc, pirdapir exeba sajaro moxeleTa
mxridan ganxorcielebul wamebasa da sxva sastik, arahumanur an Rirsebis
Semlaxvel mopyrobas. 7 muxli 1 Semdegnairad gansazRvravs wamebas:
“am konvenciis miznebisaTvis, termini `wameba~ niSnavs nebismier qmedebas,
romliTac adamians ganzrax mieyena mZime fizikuri an fsiqologiuri tkivili an
tanjva im mizniT, rom - misgan an mesame pirisagan miRebul iqnas informacia an
danaSaulis aRiareba; moxdes misi dasja im qmedebisaTvis, romelic man an mesame
pirma Caidina an romlis CadenaSi igi eWvmitanilia; an, misi an mesame piris
daSineba an iZuleba; an, nebismieri saxis diskriminacia, - roca aseTi tkivili an
tanjva miyenebulia Tanamdebobis piris mier an misi waqezebiT Tu TanxmobiT, an
usityvo daSvebiT, an Tu es xorcieldeba sxva piris mier, romelic oficialuri
piris statusiT moqmedebda.”
termini “sastiki, arahumanuri an Rirsebis Semlaxveli mopyroba”
gamoiyeneba iseTi qmedebis Sesafaseblad, rogoricaa fizikuri an fsiqolgiuri
Seuracxyofa, bnel sakanSi gamoketva, dakavebulis ZiriTadi adamianuri
moTxovnilebebis dakmayofilebaze uaris Tqma, an Seuracxmyofeli zemoqmedebis
sxva formebi. wameba am speqtris yvelaze ukidures da Tanamimdevrul formas
warmoadgens. amgvarad, xSirad SeuZlebelia mkafio xazis gavleba wamebisadmi
gatolebul danaSaulsa da sastik, arahumanur an Rirsebis Semlaxvel mopyrobas
Soris. am angariSis teqstSi termini “sastiki mopyroba” gamoiyeneba rogorc
“sastiki, arahumanuri an Rirsebis Semlaxveli mopyrobis” Semoklebuli
eqvivalenti.
winamdebare
angariSSi
moyvanili
ramdenime
SemTxveva
imdenad
zRvarsgasulia, rom upirobod utoldeba wamebas. magaliTad, rodesac geno
qulava (ix. qvemoT), savaraudod, magidebs Soris Zelze Camokides, scemes
wixliTa da xelketebiT, daagdes iatakze, da xeli sanTlis cecxlze dauwves,
aq aranairi eWvi ar aris is, rom rac man ganicada “wamebis sawinaaRmdego
konvenciis” ganmartebas calsaxad Seesabameba. Tumca, ganmartebis sakiTxs rom
arc mivaqcioT yuradReba, amgvari mopyroba udaod arRvevs saqarTvelos mier
adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTlis winaSe nakisr valdebulebebs.
TanamSromlebma aRiares, rom es pirobebi problematuria da aRniSnes, rom eZeben
dafinansebas dawesebulebis gasaremonteblad.
7
saqarTvelom konvenciis ratifikacia moaxdina 1994 wels.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
5
wamebisa da sastiki mopyrobis akrZalva saerTaSoriso
samarTalSi
adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTali erTmniSvnelovnad krZalavs
wamebisa da sastiki mopyrobis yvela formas. am akrZalvas Seicavs araerTi
xelSekruleba da sxva saerTaSoriso samarTlebrivi instrumenti, iseve, rogorc
saerTaSoriso
CveulebiTi
samarTali,
romelic
savaldebuloa
yvela
saxelmwifosaTvis imis miuxedavad, arian Tu ara isini am akrZalvis Semcveli
specialuri SeTanxmebebis monawile mxareebi. wamebis akrZalva akisrebs
saxelmwifoebs valdebulebas erga omnes, e.i. valdebulebas saerTaSoriso
Tanamegobrobis yvela sxva wevris winaSe, rasac Sesabamisi uflebac Seefardeba8.
wamebisa da sxva sastiki mopyrobis akrZalva aris jus cogens (savaldebulo) norma
da igi exeba yvela saxelmwifos. 9
es ki imas niSnavs, rom am sakiTxSi ar
daiSveba aranairi gamonaklisi da saxelmwifoebs ar SeuZliaT sagangebo
mdgomareobis pirobebSic ki an raime sxva mizezis gamo gadauxvion am
valdebulebis aRsrulebas. 10
saqarTvelo aris qvemoT CamoTvlili yvela
xelSekrulebis monawile mxare da Sesabamisad, valdebulia daemorCilos am
xelSekrulebebis moTxovnebs.
gaeros generaluri asambleis mier 1948 wels miRebuli “adamianis
uflebaTa sayovelTao deklaraciis” me-5-e muxlma daafiqsira saxelmwifoTa
Soris arsebuli konsesusi imis mimarT, rom aravin ar unda gaxdes wamebis an
sastiki mopyrobis msxverpli. 1948 wlis Semdgom miRebul iqna mravali
saerTaSoriso da regionuli SeTanxmeba da adamianis uflebaTa dacvis
instrumenti, romlebic Seicavs amgvar akrZalvas. es instrumentebi moicavs
iuridiulad
savaldebulo
xelSekrulebebs
da
konvenciebs,
da
aseve
deklaraciebs da msgavs instrumentebs, romlebic ar aris samarTlebrivi
TvalsazrisiT iseve savaldebulo, rogorc xelSekrulebebi, magram radgan
isini miRebulia gaeros generaluri asambleis an gaeros sxva organoebis mier,
maT aqvT sagrZnobi Zala da amdenad warmoadgenen didi avtoritetis mqone
SeTanxmebas saxelmwifoTa Soris am dokumentebSi asaxuli standartebis
Taobaze.
1966
wels
miRebuli
“samoqalaqo
da
politikur
uflebaTa
saerTaSoriso paqtis” (ICCPR) me-7-e muxli krZalavs wamebasa da sastik
mopyrobas. am paqtis safuZvelze Camoyalibda damoukidebel eqspertTa jgufi –
gaeros adamianis uflebaTa komiteti, raTa zedamxedveloba gauwios mxareTa
8
wameba da sxva sastiki, arahumanuri an Rirsebis Semlaxavi mopyroba an dasja. gaeros
adamianis uflebaTa komisiis specialuri momxseneblis, p.koimansis moxseneba, gaeros
dokumenti. E/CN.4/1986/15, 1986 wlis 19 Tebervali, par. 3; ICTY, prokuratura furunZias
winaaRmdeg (Prosecutor v. Furundzija) (saqme no. IT-95-17/1), ganmwesrigebeli palata, sasamarTlo
procesi, 1998 wlis 10 dekemberi, par. 151.
9
gaeros adamianis uflebaTa dacvis komiteti, zogadi komentari # 24, 1994 wlis 4
noemberi. zogadi saerTaSoriso samarTlis absoluturi norma, aseve cnobilia, rogorc,
jus cogens, is gansazRvrulia saxelSekrulebo samarTlis venis konvenciis mier (muxli 53),
rogorc “norma, romelic miRebuli da aRiarebulia saxelmwifoTa saerTaSoriso
Tanamegobrobis mier mTlianad rogorc norma, romlisgan gadaxvevac ar aris daSvebuli
da romelic SeiZleba Seicvalos mxolod aseTive xasiaTis mqone zogadi saerTaSoriso
samarTlis sxva normiT.”
10
ix. samoqalaqo da politikur uflebaTa saerTaSoriso paqti, muxli 7, adamianis
uflebaTa dacvis evropuli konvencia, muxli 3 da wamebis sawinaaRmdego konvencia,
muxli 2 (2).
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
6
mier paqtiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis Sesrulebas. 1950 wels miRebuli
“adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evropuli konvenciis”
(ECHR) me-3-e muxlic krZalavs wamebasa da arahumanur an Rirsebis Semlaxav
mopyrobas. am konvenciis Tanaxmad, calke pirebs aqvT ufleba konvenciiT
maTTvis miniWebuli uflebebis darRvevis SemTxvevaSi sarCeliT mimarTon
adamianis uflebaTa evropul sasamarTlos. am sasamarTlos mier gamotanili
ganaCenebi iuridiulad savaldebuloa saxelmwifoTaTvis da amgvari ganaCeniT
maT SesaZloa daekisroT dazaralebulisTvis kompensaciis gadaxda.
adamianis uflebaTa dacvis am zogadi instrumentebis garda, arsebobs
aseve iseTi instrumentebi da meqanizmebi, romlebic mimarTulia konkretulad
wamebisa da sxva sastiki mopyrobis winaaRmdeg. zogierTma am instrumentTagani
miRebul iqna, an ganicada srulyofa, saerTaSoriso amnistiisa da sxva
saerTaSoriso organizaciebis sazogadoebrivi zewolis Sedegad. 1972 wels
gaeros generalurma asambleam miiRo “deklaracia wamebisa da sxva sastiki,
arahumanuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobisa an sasjelisagan yvela adamianis
dacvis Sesaxeb”. 1984 wels gaeros generalurma asambleam miiRo ”konvencia
wamebisa da sxva sastiki, arahumanuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an
sasjelis winaaRmdeg” (konvencia wamebis winaaRmdeg). es aris samarTlebrivi
TvalsazrisiT savaldebulo xelSekruleba, romelic gansazRvravs mxareebis
mier gansaxorcielebel RonisZiebebs, raTa aRikveTos sajaro moxeleTa mier
Cadenili wameba da sxva sastiki mopyroba 11 avaldebulebs maT Caataron
Sesabamisi gamoZieba wamebisa da sxva sastiki mopyrobis Sesaxeb cnobebis
arsebobis SemTxvevaSi, 12 da uzrunvelyos saTanado reparacia. 13 konvencia
avaldebulebs saxelmwifoebs wameba da sastiki mopyroba sisxlis samarTlis
danaSaulad daakanonon. 14 konvenciam daaarsa ”wamebis sawinaaRmdego komiteti”
(CAT) – damoukidebeli eqspertebiT dakompleqtebuli organo, romelic
zedamxedvelobas uwevs mxareTa mier aRebuli valdebulebebis Sesrulebas. 1985
wels gaeros “adamianis uflebaTa komisiam” (CHR) daniSna “specialuri
momxsenebeli wamebisa da sxva sastiki, arahumanuri da Rirsebis Semlaxavi
mopyrobis sakiTxze” (specialuri momxsenebeli wamebaze), romlis mandati
moicavs uflebas mimarTos nebismieri saxelmwifos mTavrobas, miuxedavad misi
ama Tu im SeTanxmebaSi monawileobisa, da uSualo Carevis uflebas gadaudebel
SemTxvevebSi.
rogorc evropul, ise saerTaSoriso doneze arsebobs xelSekrulebebi,
romlebic
afuZnebs
monitoringis
organoebs
dakavebis
adgilebis
mosanaxuleblad.
1987
wels
miRebulma
“wamebisa
da
arahumanuri
an
Seuracxmyofeli mopyrobis an dasjis aRkveTis evropulma konvenciam” daaarsa
monawile saxelmwifoTagan movlenili eqspertebisgan Semdgari komiteti –
“wamebisa da arahumanuri an Seuracxmyofeli mopyrobis an dasjis aRkveTis
evropuli
komiteti”
(CPT)
–
romelic
uflebamosilia
moinaxulos
Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebebi, raTa gaaZlieros patimarTa wamebisa da
sastiki mopyrobisgan dacva. eqspertTa kometetma gamoaqveyna standartebis
krebuli,
romelic
moicavs
wevr
saxelmwifoebSi
dakavebis
adgilebis
monaxulebisas Sesamowmebel umTavres sakiTxebs; masSi Sesulia policiis mier
11
12
13
14
konvenciis
konvenciis
konvenciis
konvenciis
mux.
mux.
mux.
mux.
2, 10 da 16.
12, 13 da 16.
14.
4.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
dakavebul pirTa sakiTxebic. 15 komitetma
ganaxorciela sami viziti saqarTveloSi,
romelTa ganmavlobaSic sxva sakiTxebTan
erTad Seswavlil iqna policiis mier
dakavebul pirTa wameba da maT mimarT
sastiki mopyroba.16
2002 wels gaerom miiRo “wamebis
sawinaaRmdego
konvenciis
arCeviTi
protokoli” (OPCAT). es protokoli jer
ar Sesula ZalaSi, magram, iseve rogorc
zemoT
moyvanili
wamebis
aRkveTis
evropuli
konvencia,
igi
ayalibebs
monawile saxelmwifoebSi Tavisuflebis
aRkveTis
adgilebis
monaxulebis
meqanizmebs; igi aseve moiTxovs monawile
saxelmwifoebisagan, rom maT wamebisa da
sxva sastiki mopyrobis prevenciis mizniT
Tavadac
Camoayalibon
erovnuli
zedamxedvelobiTi struqturebi.
im instrumentebis garda, romlebic
specifiurad wamebasa da sastik mopyrobas
exeba, arsebobs ori ZiriTadi saerTaSoriso
dokumenti, romlebic gansazRvraven zogadad
Tavisuflebis aRkveTasTan dakavSirebul
standartebs da moicavs wamebisa da sxva
sastiki mopyrobisagan dazRvevis meqanizmebs.
esenia – “adamianis nebismieri formiT
dakavebis an patimrobis dros dacvis gaeros
principebis krebuli” (“gaeros principebis
krebuli”) da “patimarTa mimarT mopyrobis
gaeros minimaluri standartuli wesebi”.
(“gaeros minimaluri standartuli wesebi”).
Tavisuflebis aRkveTis adgilebi
dapatimrebidan sasamarTlomde
dapatimrebis Semdeg dakavebulebi
miyavT axlomdebare policiis
ganyofilebaSi an winaswari
dakavebis izolatorSi. yvela
dakavebuli, maT Soris isinic, vinc
pirvelad policiis
qveganyofilebaSi miiyvanes, imyofeba
winaswari dakavebis sakanSi pirveli
instanciis sasamarTlos sxdomamde.
policiis ganyofilebac da winawari
dakavebis izolatoric Sinagan
saqmeTa saministros
daqvemdebarebaSia. Tu dakavebuli
eswreba sasamarTlos sxdomas,
mosamarTlis mier ganaCenis
gamotanamde is imyofeba
sasamarTlos sakanSi. iseT
SemTxvevebSi, rodesac dakavebuls
ar surs sasamarTlos sxdomaze
daswreba, is imyofeba winaswari
dakavebis izolatorSi ganaCenis
gamotanamde. aseT SemTxvevaSi
sasamarTloSi misi warmoadgena
advokats uxdeba. Tu dakavebulis
saqme brundeba gamoZiebaSi, is
gadahyavT sagamoZiebo izolatorSi,
romelic eqvemdebareba iusticiis
saministros, sadac is rCeba
sasamarTlo procesis ganmavlobaSi
– im SemTxvevebis garda, rodesac
sasamrTlo darbazSi imyodeba –
vidre saqmeze gamocxaddeba
saboloo ganaCeni.
15
wamebis sawinaaRmdego komitetis standartebi ix. internetSi:
http://www.cpt.coe.int/en/documents/eng-standards-scr.pdf
16
wamebis sawinaaRmdego komitetis yvela angariSi ix. internetSi:
http://www.cpt.coe.int/en/states/geo.htm
saerTaSoriso amnistiis angariSi
7
AI Index: EUR 56/001/2005
8
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
“vardebis revoluciis” Semdeg
wamebis da sastiki mopyrobis SemTxvevebis moxSireba
2003 wlis noembris “vardebis revoluciis” Semdeg, wameba da sastiki mopyroba
saerTaSoriso amnistiasa da sxva adamianis uflebaTa damcvel saerTaSoriso
organizaciebisaTvis kvlav SemaSfoTebel problemad darCa. miRebuli cnobebis
Tanaxmad, xelisuflebis Secvlis momdevno TveebSi situacia gauaresda kidevac.
arasamTavrobo organizacia “Tavisuflebis institutis” direqtorma levan
ramiSvilma 2004 wlis martSi saerTaSoriso amnistiisTvis micemul interviuSi
gaakritika xelisufleba adamianis uflebebisaTvis arasaTanado yuradRebis
miqcevis gamo. misi TqmiT, “maTi yuradReba ZiriTadad korufciasTan brZolasa
da teritoriuli mTlianobis aRdgenas eTmoba. adamianis uflebebis dacva dRis
wesrigSi ar dgas.”
saqarTvelos saxalxo damcvelma sozar subarma 2005 wlis 5 maiss
saerTaSoriso amnistias ganucxada, rom “revoluciis Semdeg axalma mTavrobam
gadawyvita
gamoecxadebina
devna
im
kriminalebs,
romlebic
dauZvrnen
samarTlebriv pasuxismgeblobas SevardnaZis dros. xSirad, xelisuflebas ar
hqonda nivTmtkicebebi, magram yvelam icoda, rom es adamianebi korufciaSi iyvnen
gareulni. amdenad, xSir SemTxvevaSi policia maT ugdebda narkotikebs an
iaraRs, Semdeg ki maT scemdnen danaSaulis aRiarebis gamosaZalavad.”
yvelam icoda, rom korufcias Rrmad hqonda fesvebi gadgmuli
saqarTveloSi da axalma xelisuflebam masTan brZola erT-erT mTavar
prioritetad
gamoacxada.
am
konteqstSi
samarTaldamcavma
organoebma
dapatimrebebis
seria
Caatares,
romlebsac
Tan
sdevda
cnobebi,
rom
gamoiyeneboda wameba da sastik mopyroba, aseve saproceso darRvevebi da
nivTmtkicebebis gayalbeba.
cnobilma advokatma eka beseliam, romelic mravali wlis ganmavlobaSi
muSaobda wamebisa da sastiki mopyrobis saqmeebze, 2004 wlis martSi ganucxada
saerTaSoriso amnistias, rom “vardebis revoluciis Semdeg policia mogebuli
darCa. rasac manamde Cumad akeTebdnen, axla sajarod Cadian. rodesac isini
mimarTaven Zaladobas da scildebian samarTlebriv CarCoebs, maT aRar eSiniaT
sasjelis. policiis mier Catarebuli operaciebis dros ramdenime adamianis
mkvleloba moxda. mTavrobis warmomadgeneblebi, rogorc wesi, dauyovnebliv
acxadeben, rom policiis mier gamoyenebuli Zala iyo situaciis Sesatyvisi da
adeqvaturi.”
“vardebis revoluciis” Semdgom TveebSi adamianis uflebaTa damcvelma
jgufebma daafiqsires wamebisa da sastiki mopyrobis aTobiT SemTxveva
da
gadasces isini saxelisuflebo struqturebs - moTxovniT CaetarebinaT am
cnobebis
safuZvelze
safuZvliani
da
damoukidebeli
gamoZieba.
amas
xelisuflebis mxridan praqtikulad aranairi gamoxmaureba ar moyolia.
ase magaliTad, arasamTavrobo organizaciam “yofili politpatimrebi
adamianis uflebebisaTvis” Seadgina sia, romelSic Sevida 2004 wlis monacemebi
– 500-mde cnoba sacaraudo wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb. am
organizaciis wevrma nana kakabaZem saerTaSoriso amnistias ganucxada: “rogorc
ki CvenTan Semodioda axali saqme, Cven dauyovnebliv gadavcemdiT mas generalur
prokuraturas. miuxedavad amisa, pasuxi arasodes migviRia. pasuxis mosapoveblad
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
9
gasul wels pres-konferencia moviwvieT da im droisTvis Segrovebuli
daaxloebiT 300 saqme gadaveciT Sinagan saqmeTa ministries moadgiles, Tumca
pasuxi arc amas moyolia.”17
mTavrobis mier wamebis winaaRmdeg miRebuli zomebi – axali
epoqis dasawyisi?
2004 wlis meore naxevarSi adamianis uflebaTa damcvelma aqtivistebma da
saxalxo damcvelma, sozar subarma, 18 gamoaqveynes sasowarmkveTi statistikuri
monacemebi, romelTa mixedviTac mxolod TbilisSi, “vardebis revoluciis”
Semdeg periodSi, 1100-ze meti adamiani aRmoCnda wamebis an sastiki mopyrobis
msxverpli. mcdeloba warmatebuli aRmoCnda da wamebisa da sastiki mopyrobis
sakiTxi mTavrobis dRis wesrigSi dadga.
daaxloebiT
imave
droidan
moyolebuli,
saxelmwifos
maRali
Tanamdebobis pirebma sajarod aRiares wamebisa da sastiki mopyrobis problemis
arseboba da gamoTqves masTan brZolis gamiznuloba.
2004 wlis 18 oqtombers saqarTvelos generalurma prokurorma, zurab
adeiSvilma, da imdroindelma Sinagan saqmeTa ministrma, irakli oqruaSvilma,
pres-konferenciaze ganacxades, rom SeTanxmdnen policiis ganyofilebebis da
winaswari dakavebis izolatorebis monitoringis programaze, romelic saxalxo
damcvelis egidiT ganxorcieldeboda. am proeqtis erT-erT miznad dasaxelda
wamebasa da sastik mopyrobasTan brZola.
2004 wlis agvistoSi, 19 Semdeg ki 2005 wlis martSi da ivnisSi
saqarTvelos parlamentma miiRo cvlilebebi saqarTvelos sisxlis samarTlis
saproceso kodeqsSi da saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsSi, romlebic
pirdapir an iribad exeboda wamebisa da sastiki mopyrobis sakiTxs. mimdinare
sakanonmdeblo reformebis farglebSi dagegmilia axali sisxlis samarTlis
saproceso kodeqsis Seqmna. Savaraudod, axali sisxlis samarTlis saproceso
kodeqsis proeqti parlamentSi 2005 wlis dekembrisTvis Seva.20 levan ramiSvilis
(Tavisuflebis instituti) TqmiT, axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi
momaval wels iqneba miRebuli; masSi Seva sisxlis samarTlis saproceso
kodeqsSi bolo dros Sesuli cvlilebebic.21
garkveuli progresi SeiniSneba wamebasa da sastik mopyrobaSi damnaSave
pirTa dasjis mxrivac, Tumca gasakeTebeli jer kidev bevria. “vardebis
revoluciis” Semdeg, 2004 wlis noemberSi pirveli ganaCenebi gamoetana sam
policiels. 22 2005 wlis 10 noembers generaluri prokuraturis adamianis
17
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 24 oqtomberi.
sozar subari dainiSna saqarTvelos saxalxo damcvelad 2004 wlis seqtemberSi.
19 2004 wlis agvistoSi miRebuli bevri cvlileba eyrdnoboda 2003 wlis ianvris
sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetilebebs.
20 korespondencia eleqtronuli fostiT iuridiul sakiTxTa saparlamento komitetis
Tavmjdomaris moadgilesTan, giga bokeriasTan, 2005 wlis 17 noemberi.
21 saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 24 oqtomberi.
22
uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomaresa da axlad daniSnul mosamarTleebTan
Sexvedraze, romelic televiziiT 2005 wlis 21 ivniss gadaica, prezidentma mixeil
saakaSvilma ganacxada: “15 wlis manZilze arcerTi policieli ar gasamarTlebula
18
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
10
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
uflebaTa dacvis ganyofilebis mier saerTaSoriso amnistiisTvis mowodebuli
informaciis mixedviT, axali xelisuflebis mosvlis Semdeg wamebasa da sastik
mopyrobasTan
gaTanabrebuli
danaSaulebisaTvis
10
policiels
miesaja
samarTlos mier Tavisuflebis aRkveTa da amJamad isini ixdian sasjels.
moqmedma mTavrobam 2004 wlis ivnisSi daiwyo saqarTveloSi wamebis
sawinaaRmdego samoqmedo gegmis Sesruleba (2003-2005ww), romelic miRebul iqna
2003 wlis seqtemberSi maSindeli prezidentis eduard SevardnaZis mier. gegma
SeimuSava
erovnuli
uSiSroebis
sabWom,
evropis
usafrTxoebisa
da
TanamSromlobis
organizaciis
(euTo)
saqarTvelos
misiasa
da
euTos
demokratiuli institutebisa da adamianis uflebaTa biurosTan (ODIHR)
konsultaciiT. am gegmis mixedviT, xelisuflebam aiRo pasuxismgebloba wamebisa
da sastiki mopyrobis aRmosafxvrelad reformebis Catarebaze, rac moicavs
sakanonmdeblo qmedebebs, dakavebis adgilebis monitoringsa da
damnaSaveTa
dausjelobis sawinaaRmdego RonisZiebebs.
am
samoqmedo
gegmis
farglebSi,
erovnuli
uSiSroebis
sabWom,
generalurma prokuraturam, Sinagan saqmeTa saministrom da saxalxo damcvelis
ofisma ganaxorcieles ori erToblivi monitoringis proeqti. pirveli proeqti
moicavda yvela zemoT aRniSnuli dawesebulebidan TiTo maRali Tanamdebobis
piris mier 2004 wels policiis 25 ganyofilebis da cixis monaxulebas. msgavsi
proeqti daiwyo 2005 wlis ivlisSic da gagrZeldeba wlis bolomde. igi moicavs
xuT vizits Tbilisis sasjelaRsrulebiT dawesebulebebSi da 20 vizits
dedaqalaqs gareT. “es ar gaxlavT gaufrTxilebeli vizitebi, magram maTi
mTavari mniSvneloba imaSia, rom isini policias mTeli qveynis masStabiT
uCveneben politikur nebas mimarTuls wamebisa da sastiki mopyrobis
aRmosafxvrelad” – ganacxada saqarTvelos saxalxo damcvelis sainformacio da
saganmanaTleblo ganyofilebis ufrosma, ana Jvaniam. 23 euTos misiis adamianuri
ganzomilebis ganyofilebis TanamSromelma iris muTma saerTaSoriso amnistias
gamouTqva azri, rom “radgan yvela Sesabamisi saxelmwifo struqturis
warmomadgeneli adgilze iqneba, yvela aRmoCenil darRvevaze umaRles doneze
reagireba iqve iqneba SesaZlebeli. es udaod pozitiuria.” 24 2004 wels
ganxorcielebuli monitoringis proeqtis Sedegad, mTavrobam SeimuSava rigi
rekomendaciebisa sistemis gasaumjobeseblad. maT Soris, - saministroebis
gaumjobesebuli TanamSromloba wamebasTan brZolis saqmeSi, specialuri
trening kursi policiis Sesabamisi TanamSromlebisaTvis - policiis mier
dakavebis dros Canawerebis warmoebis wesebze, aseve - specialuri programis
ganxorcieleba Sinagan saqmeTa saministros winaswari dakavebis izolatorebis
gasaremonteblad.
2004 wlis ivnisis dasawyisSi premier ministr zurab Jvanias mier
gamoTqmuli Txovnis sapasuxod evropis kavSiris sabWom 28 ivniss miiRo
gadawyvetileba
sisxlis
samarTlis
sistemis
reformaSi
mTavrobis
adamianis uflebaTa darRvevisaTvis”. Tumca, saerTaSoriso aministiam icis ramdenime
SemTxvevis Sesaxeb, rodesac saqarTveloSi “vardebis revoluciamde” daisajnen wamebasa
da sastik mopyrobaSi mxilebuli damnaSaveni. magaliTebisTvis ixileT Canaweri
saqarTvelos Sesaxeb saerTaSoriso amnistiis biuletinidan – SeSfoTebebi evropisa da
centraluri aziis Sesaxeb – romelic weliwadSi orjer gamodis, 1997 wlis ivlisidan
dekembris CaTvliT (AI Index: EUR 01/01/98).
23
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 26 oqtomberi.
24 saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 21 oqtomberi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
11
dasaxmareblad saqarTveloSi kanonis uzenaesobis evrokavSiris misiis (EUJUST
THEMIS) erTwliani vadiT daarsebis Sesaxeb. 2004 wlis 19 oqtombers prezidentma
mixeil saakaSvilma gamosca brZaneba mTavrobis sakvanZo wevrebisagan Semdgari
samuSao jgufis daarsebis Sesaxeb, romelsac daevala saqarTvelos sisxlis
samarTlis sakanonmdeblo bazis reformireba eqvsi Tvis ganmavlobaSi, EUJUST
THEMIS–is mxardaWeriT.25 prezidentma samuSao jgufis wevrTa rigebSi damatebiT
Seiyvana ramdenime maRali Tanamdebobis piri, parlamentis wevrebi, saxalxo
damcveli da samoqalaqo sazogadoebis ori warmomadgeneli. SemdgomSi Seiqmna
cxra qvejgufi, rom imuSavon Sesabamis Tematur sferoebze, maT Soris iseTebze,
rogorc: “policiis TanamSromlebi da danaSaulis prevencia”, “prokuratura”,
“saxalxo damcvelis institutis reforma” da “sisxlis samarTlis saproceso
kodeqsi”. 2005 wlis ivlisSi prezidentma saakaSvilma daamtkica da gamoaqveyna
saqarTvelos sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformis strategia. man
gansazRvra rigi RonisZiebebisa, romelTa Sesrulebas seriozuli gavlena unda
hqondes saqarTveloSi wamebisa da sastiki mopyrobis gamoyenebaze. magaliTad, am
strategiis Tanaxmad, axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi, romelic
amJamad
ganxilvis
stadiaSia,
Semoitans
“mowmeTa
da
dazaralebulTa
dacvisaTvis saWiro specialur zomebs”. masSi aseve aRniSnulia, rom
“sazogadoebas unda hqondes policiis RonisZiebebSi maqsimalurad Rrmad
Caxedvis saSualeba da yvela doneze policiis marTvaze gavlenis moxdenis
SesaZlebloba.” am mizniT, gaTvaliswinebulia damoukidebeli sazogadoebrivi
sabWoebis Camoyalibeba “policiis yvela ganyofilebasa da sammarTveloSi”,
sadac Sevlen sazogadoebisa da arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi.
sabWoebis saqmianoba moicavs dakavebulTa janmrTelobis mdgomareobis da
patimrobis
pirobebis
monitorings.
strategiuli
gegmis
Sesabamisad,
“sazogadoebrivi sabWoebi ikisreben im pasuxismgeblobebs, romlebic gawerilia
saxalxo damcvelsa da
Sinagan saqmeTa saministros Soris dadebul
memorandumSidakavebulTa mdgomareobisa da Tavisuflebis aRkveTis saknebis
zedamxedvelobis Sesaxeb.” strategia aseve iTvaliswinebs, rom SemuSavebuli
iqneba policiis eTikis kodeqsi evrosabWos rekomendaciebis gaTvaliswinebiT.
rac
Seexeba
saxalxo
damcvelis institutis
reformirebas,
strategia
iTvaliswinebs “Zlieri regionuli ofisebis” Seqmnas, romlebic dafaraven
“saqarTvelos mTel teritorias”. oqtomberSi saerTaSoriso amnistiam Seityo,
rom Semdegi nabiji strategiis ganxorcielebis mimarTulebiT iqneboda
samoqmedo gegmis SemuSaveba, romelic moicavda zemoT aRniSnuli cxra
qvejgufis mier damuSavebul sakiTxebs. gaTvaliswinebuli iyo agreTve, rom
samoqmedo gegma moicavda TiToeuli elementis Sesrulebis droiT ganrigs. 2005
wlis 16 noembrisTvis samoqmedo gegma jer isev damuSavebis procesSi iyo.
2005 wlis 8 ivliss saqarTvelos parlamentma xma misca gaeros wamebis
sawinaaRmdego konvenciis arCeviTi protokolis (OPCAT) ratifikacias da 9
agvistos saqarTvelo oficialurad miuerTda mas. 26 saxalxo damcvelma
Seatyobina am ukanaskneli faqtis Sesaxeb saerTaSoriso amnistias 2005 wlis 14
agvistos werilSi, sadac man ganacxada, rom “Sidasaxelmwifoebriv doneze
wamebis sawinaaRmdego meqanizmebi ganviTardeba Cveni dawesebulebis bazaze.
saxalxo damcvelis ofisi karg safuZvels warmoadgens OPCAT-is farglebSi
monitoringis
sistemis
Camosayalibeblad.
ukve
arsebobs
aucilebeli
25
26
prezidentis brZaneba # 914.
Black Sea Press, 2005 wlis 8 ivlisi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
12
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
sakanonmdeblo baza da gamocdileba da aseve organizaciuli SesaZleblobebi am
amocanis gansaxorcieleblad.”
wamebisa
da
sastiki
mopyrobis
prevenciis
nebismieri
erovnuli
monitoringis meqanizmi unda Seiqmnas da muSaobdes gaeros generaluri
asambleis 1993 wlis dekemberSi miRebul “adamianis uflebebis dacvisa da
gaumjobesebisTvis Seqmnili erovnuli institutebis moqmedebis principebis” 27
Sesabamisad. saerTaSoriso amnistia Tvlis, rom OPCAT-is ratifikaciis Semdeg
saqarTveloSi monitoringis erovnuli meqanizmis Camoyalibebisas uTuod
mniSvnelovani iqneba imis uzrunvelyofa, rom meqanizmebs hqondeT funqciuri
damoukidebloba, xolo gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces maTSi monawile
pirTa
SerCevasa
da
momzadebas. 28 monawileTa
SerCeva
unda
moxdes
gamWvirvaleobis principebis gaTvaliswinebiT; maT unda gaaCndeT aucilebeli
unar-Cvevebi
da
profesiuli
codna,
garda
amisa,
isini
unda
iyvnen
damoukidebelni. 29 OPCAT–iT gansazRvruli moTxovnebis Sesabamisad, erovnuli
sameTvalyureo organoebs wevrebad unda airCnen kandidatebi, romelTac
axasiaTebs
maRali
moraluri
Tvisebebi,
aseve
didi
administraciuli
gamocdileba samarTlis sferoSi, gansakuTrebiT sisxlis samarTlis ganxriT,
sasjelaRsrulebis an policiis xelmZRvanelobis, an Tavisuflebis aRkveTis
iseT sxva sferoebSi dadasturebuli profesiuli gamocdileba, rac ukavSirdeba
patimarTa mimarT mopyrobas. maT Soris aseve unda iyvnen eqimebi, fsiqiatrebi da
advokatebi. wevrebma unda gaiaron specialuri wvrTna Tacisuflebis aRkveTis
pirobebis efeqturi monitoringis ganxriT.
ramdenime yofilma da amJamindelma policiis TanamSromelma gamouTqva
saerTaSoriso
amnistias
azri,
rom
“vardebis
revoluciis”
Semdeg
policielebisTvis xelfasebis momatebam dadebiTad imoqmeda imaze, rom
policias
naklebad
ewamebina
an
sastikad
mopyroboda
dakavebulebs.
antiteroristuli danayofis erTerTma yofilma TanamSromelma 2005 wlis 22
oqtombers saerTaSoriso amnistias ganucxada, rom “vardebis revoluciamde
policielebi imdenad patara anazRaurebas iRebdnen, rom maT samuSaos dakargvis
ar eSinodaT da dasakargic naklebi hqondaT. garda amisa, warsulSi policia
xSirad iyenebda Zaladobas dakavebulisgan an misi naTesavebisgan fulis
gamoZalvis mizniT. xelfasebis gazrdam policiaSi aseTi saxis korufcia
Seamcira.”
27
generaluri asambleis 1993 wlis 20 dekembris rezolucia 48/134. gaeros dokumentebi
A/RES/48/134.
28
iyo zepiri kritika saxalxo damcvelTan arsebuli monitoringis sabWos wevrTa
SerCevasTan dakavSirebiT. adamianis uflebaTa dacvis aqtivistebma organizaciebidan
“yofili politpatimrebi adamianis uflebebisTvis”, “adamianis uflebaTa sainformacio
da sadokumentacio centri” da “konstituciis 42-e muxli”, ganacxades, rom monitoringis
sabWos wevrebis arCevis wesi ar iyo gamWvirvale da ar eyrdnoboda profesionalizms da
rom gamocdili aqtivistebi maTi arasamTavrobo organizaciebidan ar iyvnen daSvebulni,
radgan isini cnobilni arian, rogorc Zalian kritikulebi saxalxo damcvelisa da
xelisuflebis moqmedebebis mimarT. ramdenime aqtivistma, romlebmac iTxoves
monitoringis sabWos wevroba, ganacxada, rom maT ver miiRes ganmarteba saxalxo
damcvelisgan, Tu ratom ar iyo maTi anketa damakmayofilebeli da ver miiRes
informacia monitorebis daniSvnis kriteriumebTan dakavSirebiT.
29
ix. adamianis uflebaTa dacvis erovnuli institutebi: saerTaSoriso amnistiis
rekomendaciebi adamianis uflebaTa efeqturi dacvisaTvis (AI Index: IOR 40/007/2001).
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
13
axali mTavrobis moqmedebis periodSi policiis akademiamac mniSvnelovani
restruqturizacia ganicada. saqarTveloSi euTos misiis mrCevelma policiis
sakiTxebSi, ralf palom, saerTaSoriso amnistias ganucxada, rom “warsulSi
saqarTveloSi ar arsebobda policiis profesiuli wvrTna. policiis akademiaSi
mimdinareobda samrTlebrivi safuZvlebis swavleba, magram aq ar iswavleboda
konkretuli profesiuli unar-Cvevebi.”30 TbilisSi arsebuli policiis akademia
amJamad ayalibebs axal saswavlo programas policielebisaTvis, romelic
mimarTuli iqneba yvela tipis policielis wvrTnaze, maT Soris sasazRvro,
sapatrulo, kriminaluri da finansuri policiisa. policiis akademiis
saerTaSoriso urTierTobebisa da ganviTarebis ganyofilebis TanamSromelma,
marina lebaniZem, saerTaSoriso amnistias acnoba, rom “pirveli treningi
Cautarda sapatrulo policias. Tavdapirvelad, gasul wels Catarda mxolod
orkviriani wvrTna, magram 2005 wlis aprilSi pirvelma policielebma gaiares
Cveni ZiriTadi samTviani momzadebis kursi. es kursi ZiriTadad Teoriulia,
Tumca vgegmavT damatebiT samTviani programis momzadebas momavali wlisTvis,
romelic ZiriTadad praqtikaze iqneba orientirebuli.” 31 rogorc dagegmilia,
yvela policieli valdebuli iqneba gaiaros Teoriuli da praqtikuli
nawilebisagan Semdgari ZiriTadi sawvrTneli kursi. damatebiT, policiis
akademia gegmavs specializirebuli mosamzadebeli kursebis Seqmnas, romelic
policiis sxvadasxva qvedanayofebis specifiur moTxovnebs daakmayofilebs. “Cven
aseve vgegmavT specialuri savaldebulo kursis momzadebas yvela im
policielisTvis, romelic policiis rigebSi didi xania muSaobs, magram
arasodes gauvlia formaluri wvrTna. pirveli aseTi kursi gaiares am zafxuls
kriminaluri policiis TanamSromlebma”, agvixsna marina lebaniZem. misi TqmiT,
policiis akademiis saswavlo kurss daemata adamianis uflebaTa dacvis
komponenti, maT Soris iseTi sakiTxebi, rogoricaa adamianis uflebaTa dacvis
saerTaSoriso samarTali da standartebi, aseve daemata masala wamebisa da
sastiki mopyrobis, Zalisa da cecxlsasroli iaraRis Sesatyvisi gamoyenebis
Sesaxeb da dagegmilia swavlebis am nawilis kidev ufro gaZliereba.
metia gasakeTebeli wamebisa da sastiki mopyrobis
aRmosafxvrelad
Tumca bevri mniSvnelovani nabiji ukve gadadgmulia, mTavrobas jer kidev
sakmaod didi gza aqvs gasavleli qveyanaSi wamebisa da sastiki mopyrobis
srulad
aRmosafxvrelad.
grZelvadiani
Sedegebis
misaRwevad
saWiroa
strategiuuli midgoma. am TavSi yuradReba gamaxvilebuli iqneba im sakiTxebze,
romlebsac,
saerTaSoriso
amnistiis
azriT,
mTavrobam
gansakuTrebuli
yuradReba unda dauTmos.
bolo Tveebis ganmavlobaSi saerTaSoriso amnistia kvlavindeburad
iRebda informacias saqarTveloSi wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb.
miuuxedavad imisa, rom saerTaSoriso amnistiasTan saubarSi oficialuri pirebi
uaryofdnen 2005 wels wamebis SemTxvevebs, generaluri prokuraturis adamianis
uflebaTa dacvis ganyofilebis ufrosma, Tamar TomaSvilma, 2005 wlis 26
seqtembers saerTaSoriso amnistias acnoba, rom policieli, romelmac
30
31
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 28 oqtomberi.
saerTaSoriso amnistiis interviu Tbilisi, 2005 wlis 28 oqtomberi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
14
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
mtkicebisamebr 2005 wlis agvistoSi mcirewlovani awama, sasjels ixdis sisxlis
samarTlis kodeqsis 144-e (1) muxlis me-2-e nawilis (“wamebis Sesaxeb”)
Sesabamisad. saerTaSoriso amnistiam damatebiT miiRo informacia 2005 wels
warmoebul sxva saqmeebis Sesaxebac, romlis mixedviT patimrebi savaraudod
awames.
SeuZlebelia raime konkretuli daskvnis gakeTeba imis Taobaze, Tu
zustad ramdeni adamiani gaxda wamebisa da sastiki mopyrobis msxverpli
saqarTveloSi. miuxedavad imisa, rom bevri ram gakeTda wamebisa da sastiki
mopyrobis gancxadebebis registraciis sistemis gasaumjobeseblad, ar arsebobs
sruli da sando statistikuri monacemebi. Sinagan saqmeTa saministros adamianis
uflebaTa da monitoringis ganyofilebis ufrosma, SoTa xizaniSvilma,
saerTaSoriso amnistias 2005 wlis 3 oqtombers weriliT acnoba, rom misma
ganyofilebam, 2005 wlis 1 ianvridan moyolebuli, sastiki mopyrobis Sesaxeb
cnobebis Semcveli 70 saqme gadaugzavna gamoZiebisaTvis Sinagan saqmeTa
saministros generalur inspeqciasa da generalur prokuraturas. saxalxo
damcvelis ofisis mier 2005 wlis agvistoSi gamocemul “policiis monitoringis
statistikis analizis” Tanaxmad, 2005 wlis ianvridan agvistomde monitoringis
jgufma aRmoaCina kanonsawinaaRmdego fizikuri Zaladobis Semcveli 192 saqme.
2005 wels, policiis mier Zaladobis gamoyenebis Sesaxeb cnobebis safuZvelze
generalurma prokuraturam 118 winaswari gamoZieba Caatara.32
rogorc Cans, bevr adamians ar ganucxadebia policiis mxridan sastiki
mopyrobis Sesaxeb, xolo SekiTxvaze maTi sxeulis dazianebebis warmoSobis
Sesaxeb isini Semdgomi represiebis SiSiT amtkicebdnen, rom es dazianebebi maT
dakavebamde miiRes. Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebaTa da
monitoringis ganyofilebam 2005 wlis aprilidan seqtembramde Semowmebul
winaswari
dakavebis
dawesebulebebSi
Semosul
dakavebulTa
mTliani
raodenobidan (5194 adamiani), daafiqsira sxeulis dazianebis 930 SemTxveva.
amaTgan mxolod 40-ma ganacxada, rom dazianebebi policiis mxridan Zaladobis
Sedegad miiRes.33
policiis ganyofilebebidan winasagamoZiebo izolatorebSi gadayvanisas
medpersonalis mier aRricxuli dazianebebis ricxvi “vardebis revoluciis”
Semdegac igive doneze darCa, rac adre. 2003 wels eqimebis mier aRricxul iqna
462 aseTi SemTxveva, 2004-Si – 393 SemTxveva, 2005 wlis ianvridan martamde – 133
SemTxveva.34
2005 wlis ganmavlobaSi sxeulis dazianebebis umravlesoba, rac
dazaralebulTa gancxadebebis Tanaxmad policiis mxridan Zaladobis Sedegad
iqna miRebuli, am gancxadebebis Tanaxmad dakavebis dros iqna miRebuli. igive
periodis ganmavlobaSi saerTaSoriso amnistia iRebda cnobebs, romelTa
mixedviT
dakavebulebs
awamebdnen
an
sastikad
epyrobodnen
manqanebSi
32
saerTaSoriso amnistiam informacia miiRo generaluri prokuraturis adamianis
uflebaTa dacvis da monitoringis ganyofilebidan 2005 wlis 10 noembers.
33
saerTaSoriso amnistias informacia moawodes Sinagan saqmeTa saministros adamianis
uflebaTa dacvisa da monitoringis ganyofilebidan SoTa xizaniSvilma da giorgi
kiknaZem 2005 wlis 3 da 6 oqtombers.
34
cifrebi mogvawoda maia xaciam iusticiis saministros sasjelaRsrulebis
departamentis adamianis uflebaTa da socialur sakiTxTa samsaxuridan, 2005 wlis 30
maiss.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
15
gadayvanisas, aseve policiis ganyofilebebSi da Sinagan saqmeTa saministroSi.
erTma dakavebulma ganacxada, rom mas sastikad moepyrnen sasamarTloSi saqmis
winaswari ganxilvisas. iyo aseve cnobebi, rom ramdenime adamians quCaSi Tavs
daesxnen
samoqalaqo
tansacmelSi
Cacmuli
uSiSroebis
samsaxuris
TanamSromlebi, da aseve rom zogi piri waiyvanes ukacriel adgilebSi –
sasaflaoze an tyeSi, da iq sastikad moeqcnen.
vardebis revoluciis Semdgom periodSi saerTaSoriso amnistiis mier
miRebul angariSebSi, dakavebulTa wamebisa an sastiki mopyrobis aRwerili
meTodebi moicavs eleqtroSoks, dakavebulis Tavze celofanis parkis Camocmas,
dakavebulis or magidas Soris Zelze Camokidebas, sigaretiTa da sanTliT
miyenebul damwvrobas, dakavebulis pirSi iaraRis lulis Seyofas da gasroliT
damuqrebas, webovani lentiT (skoCiT) Tvalebis akvras, yurebze gaSlili xeliT
dartymebs, dakavebulis ojaxis wevrebis cemiT muqaras, dakavebulis piris
naWris alikapiT daxSobas - rom ver iyviron, cemas – maT Soris xelketiT,
iaraRis kondaxiT da fexiT.
rogorc “saqarTveloSi wamebisa da sastiki mopyrobis winaaRmdeg
samoqmedo gegma”-Si (2003-2005) aris asaxuli, mTavrobis erTerTi mizania
ganaxorcielos specialuri RonisZiebebi, raTa “qalebi da arasrulwlovnebi
srulad daculi iyon wamebis, sxva sastiki, arahumanuri da Rirsebis Semlaxavi
mopyrobisagan”. amis miuxedavad, kvlavac aris gancxadebebi qalebisa da
mcirewlovnebis mimarT sastiki mopyrobis Sesaxeb. magaliTad, 2005 wlis 21
Tebervals, sainformacio saagentom “bleq si pres” gaavrcela informacia,
romlis Tanaxmad saxalxo damcvelis samsaxuris monitoringis sabWom miiRo
cnoba, rom 16 wlis axalgazrda daakaves Tbilisis gareubanSi, muxianSi, da
sastikad scemes, raTa mas “eRiarebina” qurdoba.
aseTi fonze, gancxadebebi, romlebic uaryofen saqarTveloSi wamebisa da
sastiki mopyrobis SemTxvevebis arsebobas, sazianoa da sastiki mopyrobis
msxverplebs ukargavs survils policiis Zaladobis SemTxvevaSi iCivlon amis
Taobaze.
uzenaesi
sasamarTlos
Tavmjdomaresa
da
axlad
daniSnul
mosamarTleebTan Sexvedrisas, rac saqarTvelos saxelmwifo televiziis
pirveli satelevizio arxiT gadaica, 2005 wlis 21 ivniss prezidentma
saakaSvilma ganacxada: “me gulwrfelad vaRiareb, rom revoluciis Semdeg
ramdenime Tvis ganmavlobaSi kvlav iyo adamianis uflebaTa darRvevis ramdenime
seriozuli incidenti, narkotikebisa da iaraRis Cadeba da cema. bolo ramdenime
Tvis manZilze aseTi ram ar yofila. [. . .] mas Semdeg rac [merab] baRaTuria
dainiSna Tbilisis policiis ufrosad, policiis mier dakavebuli arcerTi
adamiani ar yofila nacemi.” 35 merab baRaTuria Tbilisis policiis ufrosad
2005 wlis ianvarSi dainiSna. oficialuri informacia ewinaaRmdegeba prezident
saakaSvilis gancxadebas. rogorc saerTaSoriso amnistiam Sinagan saqmeTa
saministrosgan Seityo, ianvridan aprilamde 20-ze metma dakavebulma SesCivla
Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebaTa da monitoringis ganyofilebas,
rom isini wamebis an sastiki mopyrobis msxverplni gaxdnen.
35
nana kakabaZem organizaciidan yofili politpatimrebi adamianis uflebebisTvis, 2005
wlis 24 oqtombers saerTaSoriso amnistias ganucxada: “is adamianebi, vinc awames
revoluciis Semdeg da visi saqmeebic SeiTxza da visac narkotiki Caugdes, jer kidev
cixeebSi imyofebian. TviT saakaSvilic ambobs, rom amas raime unda eSvelos. axla
saWiroa am adamianebis amnistireba.”
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
16
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
prezident saakaSvilis am gamosvlis droisTvis xsenebul saqmeTa
umetesoba, an faqtobrivad TiTqmis arcerTi, ar iyo bolomde gamoZiebuli. 28
oqtombers prezidentma TbilisSi gamarTul biznes forumze ki ganacxada “me
meamayeba, rom Cven varT pirveli qveyana am regionSi, sadac adamianebs aRar
scemen da aRar awameben da policia ar Cadis ukanono qmedebebs.”
SemTxvevebis dRis sinaTleze gamotana
imisaTvis, rom efeqturma sistemam bolo mouRos wamebasa da sastik mopyrobas,
gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos yvela im winaaRmdegobis aRmofxvras,
rac xels uSlis wamebisa da sastiki mopyrobis msxevrplT ganacxadin policiis
mier maTdami sastiki mopyrobis Sesaxeb, ise rom yvela aseTi SemTxveva
Sesabamisad iqnas gamoZiebuli.
saerTaSoriso amnistia aRniSnavs, rom zogma samTavrobo dawesebulebam
da saxalxo damcvelma sagrZnobi Zalisxmeva gamoiCines wamebisa da sastiki
mopyrobis SemTxvevebis dRis sinaTleze gamosatanad.
am
mxriv
gansakuTrebiT
mniSvnelovania
saxalxo
damcvelis
warmomadgenlebis mier, 2004 wlis bolodan moyolebuli, ganxorcielebuli
winaswari dakavebis adgilebis farTo monitoringi. 2005 wlis 5 maiss saxalxo
damcvelma saerTaSoriso amnistias ganucxada: “Cven es proeqti 2004 wlis
noemberSi daviwyeT. Cveni TanamSromlebis garda, me aseve miveci nebarTva
ramdenime arasamTavrobo organizaciis warmomadgenels, wveodnen winaswari
dakavebis adgilebs. 2005 wlis ianvridan martis dasawyisamde Cvenma ofisma
Caatara Tbilisisa da Sida qarTlis sadReRamiso monitoringi. amjerad Cveni
monitoringis jgufi yoveldRe 8 saaTis ganmavlobaSi da kviraSi orjer 24
saaTiT dadis iusticiisa da Tavdacvis saministroebis daqvemdebarebaSi myof
izolatorebsa da Tavisuflebis aRkveTis adgilebSi.”36
2005 wlis aprilsa da maisSi saerTaSoriso amnistiis mier gamokiTxul
adamianis uflebaTa dacvis bevr aqtivists miaCnda, rom monitoringi
mniSvnelovan rols asrulebda wamebisa da sastiki mopyrobis SemTxvevebis
Semcirebis da maTi gamoaSkaravebis saqmeSi. Tumca, Tbiliss gareT warmoebuli
monitoringis intensioba sakmaod dabali iyo. amdenad, saerTaSoriso amnistias
ar miaCnia, rom Tbiliss gareT am qmedebebs sagrZnobi gavlena SeeZloT
moexdinaT.
2005 wlis ivlissa, agvistosa da seqtemberSi saxalxo damcvelis ofisis
TanamSromlebma gaaZlieres monitoringis intensioba Tbiliss gareT regionebSi.
saxalxo damcvelis ofisis informaciisa da ganaTlebis ganyofilebis ufrosis,
ana Jvanias Tanaxmad, Sesabamisad 25 da 23 viziti Catarda ivlissa da agvistoSi
Tbiliss gareT policiis im ganyofilebebSi da winaswari dakavebis adgilebSi,
romlebic yvelaze problematurad iyo miCneuli. amis miuxedavad, TbilisTan
SedarebiT, regionebSi monitoringis done mainc sagrZnoblad dabalia.
2005 wlis ianvridan monitoringis jgufma TveSi saSualod 200-mde
daTvaliereba ganaxorciela Tbiliss gareT mdebare Tavisuflebis aRkveTis
36
saerTaSoriso amnistiis interviu Tbilisi, 2005 wlis 5 maisi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
17
dawesebulbebSi. 37 Tumca saxalxo damcvels hyavs warmomadgenlebi ramodenime
qalaqSi Tbiliss gareT, iq TanamSromlebis raodenoba ori-sami adamianiT
Semoifargleba TiTo adgilas da biujetic metad SezRuduli aqvT.38
Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebaTa dacvis da monitoringis
ganyofilebis (2005 wlis ianvarSi daarsda) ufrosis moadgilis giorgi kiknaZis
TqmiT, misma departamentma daavala saqarTvelos yvela winaswari dakavebis
dawesebulebis ufross, dauyovnebliv Seatyobinon departaments wamebis an
sastiki mopyrobis mimaniSnebeli sxeulis dazianebiT Semosuli yvela
dakavebulis Sesaxeb. “rogorc ki Cven miviRebT informacias, rom dakavebuli
Semovida [winaswari dakavebis dawesebulebaSi] sxeulis dazianebebiT, Cven
dauyovnebliv mivemgzavrebiT adgilze, SeviswavliT SemTxvevas da gavesaubrebiT
adamians. Cven gvinda, pirvelebma gamovaaSkaraoT wamebisa da sastiki mopyrobis
SemTxvevebi. Cven vadgenT Canawers da vafiqsirebT, dazaralebulis TqmiT, rodis
da rogor miiRo man es dazianebebi. Tu mas aqvs saCivari policiis mimarT, Cven
vTxovT mas dagvisaxelos pirovnebebi an mogvawodos sxva informacia, rac maT
dadgenaSi dagvexmareba. Cven aseve vamowmebT samedicino Canawerebs da Tu
aRmovaCenT mcired darRvevasac ki, xolo dakavebulis TqmiT es policiis
moqmedebiTaa aris gamowveuli, Cven gadavcemT saqmis Sesaxeb informacias Cveni
saministros generalur inspeqcias, raTa maT SeZlon Sida gamoZiebis dawyeba.“39
2005 wlis 27 oqtombers giorgi kiknaZem saerTaSoriso amnistias uambo:
“sistema axla Zalian kargad muSaobs. winaswari dakavebis dawesebulebebis
ufrosebi regionebidan maqsimum 50-60 wuTis ganmavlobaSi faqsiT gvacnobeben
yvela iseTi SemTxvevis Sesaxeb, rodesac dakavebuli Sedis maTTan aSkara
sxeulis dazianebiT, amdenad regionebSi arsebul situacias amJamad kargad
vakontrolebT.“
Tumca
adamianis
uflebaTa
dacvisa
da
monitoringis
ganyofilebis TanamSromlebi saerTaSoriso amnistias ucxadeben, rom isini
axerxeben dauyovnebliv gaesaubron savaraudo wamebis an sastiki mopyrobis
msxverpl dakavebulebs TbilisSi, ganyofilebaSi TanamSromelTa raodenoba ar
iZleva igivenairi moqmedebis saSualebas mTeli saqarTvelos farglebSi.
saerTaSoriso amnistias ecnoba, rom amJamad ar arsebobs departamentis
37
ianvari: 131 viziti; Tebervali: 105; marti: 39; aprili: 25; maisi: 105; ivnisi: 397; ivlisi: 338;
agvisto: 249. informaciis wyaro: saxalxo damcvelis mier 2005 wlis agvistoSi
momzadebuli policiis monitoringis statistikis analizi.
38
2005 wlis seqtembrisTvis iyo ofisebi baTumSi, quTaisSi, TelavSi, samcxe-javaxeTsa da
zugdidSi.
39
saerTaSoriso amnistiis interviu Tbilisi, 2005 wlis 25 aprili. giorgi kiknaZem
saerTaSoriso amnistias Seatyobina, rom, imisaTvis, rom gamoZieba daCqardes, 2005 wlis 1
maisidan yvela saqme, romelzec Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebaTa dacvisa
da monitoringis departamenti muSaobs, imavdroulad gadaecema generalur inspeqciasa
da generalur prokuraturas. am cvlilebis miRebamde, Tavdapirvelad generalur
inspeqcias unda daesrulebina Sida gamoZieba, vidre saqme generalur prokuraturas
gadaecemoda. Sinagan saqmeTa ministris 2005 wlis 5 ianvris brZanebis Tanaxmad, adamianis
uflebaTa dacvisa da monitoringis departamentis ufross ufleba aqvs “daiSvebodes
adgilobriv da regionalur administraciul SenobebSi ganTavsebul Sinagan saqmeTa
saministrosadmi daqvemdebarebul winaswari dakavebis dawesebulebebSi specialuri
nebarTvis gareSe”. departamentis ufross SeuZlia es ufleba gadasces Tavis
TanamSromlebs.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
18
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
TanamSromelTa raodenobis gazardisa da
filialebis Camoyalibebis raime perpeqtiva.40
Tbiliss
gareT
ganyofilebis
2000
wels
iusticiis
saministros
daqvemdebarebaSi
arsebul
penitenciarul sistemaSi momuSave eqimebma daiwyes braldebulTa samedicino
Semowmeba da maT sxeulze arsebuli dazianebebis dokumentacia, rodesac isini
Tavdapirvelad Semodiodnen sagamoZiebo izolatorebSi. 41 es procedura
SemoRebul
iqna
1999
wels
penitenciaruli
sistemis
Sinagan
saqmeTa
saministrodan iusticiis saministros daqvemdebarebaSi gadasvlis RonisZiebaTa
farglebSi. 2002 wlis ianvarSi iusticiis saministros sasjelaRsrulebiTma
departamentma Seqmna monacemTa baza SemTxvevebis registraciisa da statistikis
sawarmoeblad. departamentis adamianis uflebaTa da socialur sakiTxTa
samsaxuris ufrosis, maia xacias TqmiT, nebismieri informacia axali SemTxvevis
Sesaxeb, sadac dafiqsirdeba, rom dakavebuls aReniSneba dazianeba, dauyovnebliv
gadaecema generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis ganyofilebis
ufross. 42 garda amisa, “TveSi erTxel es ganaxlebuli monacemebi egzavneba –
sxva adresatTa Soris - generalur prokuraturas, saxalxo damcvels da
arasamTavrobo organizaciebs”, dasZina man.
winsvlis miuxedavad, wamebisa da sastiki mopyrobis yvela SemTvevis
gamoaSkaravebas jer kidev bevri mniSvnelvani winaaRmdegoba xvdeba. aris
seriozuli miniSnebebi imisa, rom policia agrZelebs SemTxvevebis damalvas da
rom dakavebulebs xSirad wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb Civilis eSiniaT
da momavali represiebis SiSiT arCeven ar daasaxelon damnaSaveebi,.
jer kidev bevri SemTxveva ar fiqsirdeba
Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebaTa dacvisa da monitoringis
departamentma 2005 wlis 1 ianvars daiwyo im dakavebulTa statistikuri
monacemebis Segroveba, romlebsac aReniSnebodaT sxeulis dazianebebi Tbilisis
# 1 da # 2 winaswari dakavebis sakanSi moxvedrisas. am informaciis Segroveba
xdeba sasjelaRsrulebiTi dawesebulebebis xelmZRvanelebis mier mowodebuli
samedicino
Canawerebis
safuZvelze.
statistikuri
monacemebi
Seicavs
dawvrilebiT informacias sxeulis dazianebaTa miyenebis droisa (dakavebulTa
Cvenebis mixedviT) da policiis mier wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb
ganmcxadebelTa
raodenobis
Sesaxeb.
pirveli
aprilidan
moyolebuli
departamenti aqveynebs msgavs statistikur informacias saqarTvelos yvela
regionis Sesaxeb.
2005 wlis 4 maiss departamentma saerTaSoriso amnistias miawoda mis
TanamSromelTa mier gamokiTxuli 25 dakavebulis sia, romlebic amtkiceben rom
2005 wlis ianvris Semdgom periodis ganmavlobaSi maT sastikad moepyraT
policia. aRniSnul siaSi ar aris daviT-oRli jafarovis SemTxveva, romelic
2005 wlis TebervalSi gadayvanil iqna winaswari dakavebis # 2 izolatorSi
(diRomi, q. Tbilisi). am pirovnebis mtkicebiT, mas policia awamebda da sastikad
epyroboda rogorc misi dakavebis dros, aseve dakavebis Semdegac. es SemTxveva
cxadyofs, rom departamentis mier aRricxuli SemTxvevebis raodenobasa da
40
saerTaSoriso amnistiis mier miRebuli werili adamianis uflebaTa dacvisa da
monitoringis departamentis ufrosis, SoTa xizaniSvilisagan, 2004 wlis 3 oqtomberi.
41
saerTaSoriso amnistiis interviu maia KxaciasTan, Tbilisi, 2005 wlis 30 maisi.
42
saerTaSoriso amnistiis interviu Tbilisi, 2005 wlis 30 maisi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
19
dakavebulTa mier wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb gakeTebuli realuri
gancxadebebis raodenobas Soris Seusabamobaa. kidev erTi SemTxveva, romlis
asaxvac ar moxda departamentis mier, aris aleqsandre mxeiZis saqme (ix. qvemoT).
advokat avTo tyebuCavas TqmiT, 2005 wlis 24 Tebervals misi klienti, daviToRli jafarovi, eTnikuri azerbaijaneli, gamovida Tavisi sofel foniWalaSi
(gardabnis raioni) maRaziaSi sigaretis sayidlad. am dros SeCerda TeTri feris
avtomobili, saidanac gadmoxta eqvsi samoqalaqo tanisamosiani mamakaci,
romlebmac ZaliT Casves daviT-oRli jafarovi avtomobilSi yovelgvari
ganmartebis gareSe. manqanaSi Cajdomis dros, mamakacebma daiwyes misi cema.
advokatis Tanaxmad,
daviT-oRli jafarovi gadaiyvanes Sinagan saqmeTa
saministros
mTawminda-krwanisis
raionuli
ganyofilebis
foniWalis
qveganyofilebaSi, sadac man ganacxada, rom igi scemes da wixli daartyes saxeSi
da zurgSi. amis Semdeg, misi advokatis gancxadebiT, misi klienti waiyvanes
Sinagan saqmeTa saministroSi, sadac mas xelze scemes iaraRiT; saxeze mas
Camoafares celofnis parki, raTa mas gasWirveboda sunTqva; Semdgom erT-erTma
policiis TanamSromelma Caudo iaraRi pirSi da uyviroda, rom mas eRiarebina,
rom iyo narkotikebiT movaWre. igive dRes, mogvianebiT, daviT-oRli jafarovi
gadaiyvanes diRmis winaswari dakavebis izolatorSi. avTo tyebuCavas TqmiT,
eqimma ar aRniSna Tavis angariSSi daviT-oRli jafarovis gancxadeba, rom
policiam igi awama da sastikad moepyro mas. izolatoris TanamSromlebmac
aseve ugulvebelyves dakavebulis gancxadebebi. 43 26 Tebervals daviT-oRli
jafarovs bralad dasdes “narkotikebis ukanono Sesyidva da moxmareba”
(sisxlis samarTlis kodeqsis muxli # 260, nawili 3 g). 2005 wlis 27 Tebervals
mTawminda-krwanisis raionulma sasamarTlom daabruna igi samTvian winaswar
patimrobaSi da is gadayvanil iqna q. Tbilisis # 1 winasagamoZiebo izolatorSi.
samedicino Semowmebam, romelic daviT-oRli jafarovs Cautarda sapyrobileSi
misvlisas, daadgina, rom mas hqonda sisxlCaqcevebi marjvena TvalTan, marcxena
beWis ZvalTan, da aReniSneboda Wrilobebi marjvena xelze. garda amisa, mas
aRmoaCnda nakawrebi warbebs Soris da zurgze, xerxemalTan. 4 marts daviToRli jafarovis mamam, jafar jafarovma gaagzavna saCivrebi misi vaJisadmi
mopyrobis Taobaze mTavrobis ramdenime warmomadgenelTan da generalur
prokuraturaSi.
damoukideblma
sasamarTlo
samedicino
eqspertma,
maia
nikoleiSvilma, 4 maiss gamokvleva Cautara daviT-oRli jafarovs da
daadastura cixis eqimebis diagnozi erTi gamonaklisiT: misi daskvniT daviToRli jafarovis xelze arsebuli Wrilobebi miyenebuli iyo blagvi, mZime
sagniT.
2005 wlis ivlisSi saerTaSoriso amnistiam iTxova informacia daviToRli jafarovis saqmis Sesaxeb da pasuxi misi policiis mier wamebasa da
sastikad mopyrobis Sesaxeb gakeTebul gancxadebaze.
amasTan dakavSirebiT,
generaluri
prokuraturis
adamianis
uflebaTa
dacvis
ganyofilebam
warmoadgina Semdegi informacia. 25 Tebervals diRmis winaswari dakavebis
sapyrobileSi
gakeTebuli
Canawerebis
mixedviT,
daviT-oRli
jafarovis
Wrilobebis
warmoSobis
mizezi
iyo
mis
mier
policiisadmi
gaweuli
winaaRmdegoba. 26 Tebervals daviT-oRli jafarovis dakiTxvisas, man ganacxada
rom Wrilobebi miyenebuli hqonda policiis mier dakavebis dros. 4 marts saqmis
gamomZiebelma moiTxova damoukidebeli samedicino gamokvleva, romelmac 23
marts daaskvna, rom igi iyo “praqtikulad janmrTeli”. Sinagan saqmeTa
43
satelefono interviu 2005 wlis 18 ivliss.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
20
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
saministros specialuri operatiuli departamentis gamomZieblis moTxovnis
safuZvelze damoukidebeli samedicino gamokvleva CautardaT daviT-oRli
jafarovis dakavebis procesSi CarTul policiis TanamSromlebs. aRniSnuli
gamokvlevis safuZvelze, romelic Cautarda policiis or oficers, 11 maiss da 4
ivliss Sesabamisad, dadginda, rom maTi janmrTelobis mdgomareoba mcire
droiT iyo gauaresebuli. gamoZiebam daadgina, rom daviT-oRli jafarovma
winaaRmdegoba gauwia policias misi dakavebis dros. “saqmis faqtebis gadaxedvis
Semdeg” - generalurma prokurorma gadawyvita “msvleloba mieca sisxlis
samarTlis saqmis gamoZiebisaTvis daviT-oRli jafarovis winaaRmdeg, policiis
TanamSromlebis mier samsaxureobrivi uflebamosilebis gadaWarbebis faqtis
Sesaxeb.” winaswari gamoZieba daiwyo 2005 wlis 18 oqtombers.
Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebaTa dacvisa da monitoringis
departamentis mier saerTaSoriso amnistiisaTvis miwodebuli monacemebis
mixedviT, rac faravda 2005 wlis 1-27 aprilis periods44, 421 dakavebulidan 56-s
hqonda SesamCnevi sxeulis dazianebebi winaswari dakavebis sapyrobileSi misvlis
dros. es aris Tbilisis gareT, regionebSi dafiqsirebuli monacemebi.
miuxedavad amisa, statistikuri monacemebis mixedviT, arcerT dakavebuls ar
gaukeTebia gancxadeba policiis mxridan sastiki mopyrobis Taobaze.
2005 wlis 13 maiss samegrelo-zemo svaneTis regionaluri policiis
ufrosma, merab gergaiam saerTaSoriso amnistias ganucxada: “me daviwye muSaoba
am Tanamdebobaze 2004 wlis dekemberSi. SemiZlia darwmunebiT mogaxsenoT, rom
am drois ganmavlobaSi ar yofila arcerTi SemTxveva, rom dakavebuls
gaekeTebina gancxadeba wamebis an sastiki mopyrobis Sesaxeb. am sakiTxs piradad
vkurireb. moulodnelad mivdivar xolme policiis ganyofilebaSi, dilis 3
saaTze. gulwrfelad geubnebiT, ar yofila msgavsi SemTxveva.” 45
misma
moadgilem, Temur sajaiam Tqva, rom erTi wlis ganmavlobaSi ar yofila wamebis
an sastiki mopyrobis arcerTi SemTxveva mTels regionSi.46
rodesac hkiTxes, Tu ra RonisZiebebs mimarTa samegrelo-zemo svaneTis
policiam wamebisa da sastiki mopyrobis aRmosafxvrelad, merab gergaiam upasuxa:
“yovel orSabaTs, yovel dRe, rodesac xdeba vinmes dakaveba, policiis
ganyofilebis xelmZRvaneli mirekavs da me veubnebi maT, rom ar unda scemon
dakavebuli, rom ar unda moxdes aranairi daRveva.”47
niSandoblivia, rom saerTaSoriso amnistiam miiRo cnobebi samegrelozemo svaneTis regionSi 2004 da 2005 wlebSi momxdari ramdenime SemTxvevis
Sesaxeb, romelTa Tanaxmad ganxorcielda wamebisa da sastiki mopyrobis faqtebi
dakavebulis mimarT, xolo dakavebulebma gaakeTes gancxadeba momxdaris Sesaxeb.
aRniSnuli gancxadebebi advokatebis saSualebiT gadaecaT oficialur pirebs –
saxalxo damcvelis ofisis regionalur warmomadgenels an adamianis uflebaTa
damcvel jgufebs. msgavsi SemTxvevebi cxadyofs, rom savaraudod wamebisa da
44
es iyo pirveli SemTxveva, rodesac policiam Seagrova da xelmisawvdomi gaxada
statistikuri monacemebi im dakavebulTa Sesaxeb, romlebsac hqondaT aSkara sxeulis
dazianebebi da romelTa registraciac moxda winaswari dakavebis sapyrobileebSi
saqarTvelos regionebSi, Tbiliss gareT.
45 saerTaSoriso amnistiis interviu, q. zugdidi, 2005 wlis 13 maisi.
46 2005 wlis 13 marts arasamTavrobo organizacia “aTenasis” direqtoris, gia xasias mier
saerTaSoriso amnistiisadmi miwodebuli informacia.
47 saerTaSoriso amnistiis interviu, q. zugdidi, 2005 wlis 13 maisi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
21
sastiki mopyrobis faqtebi kvlavac xdeba, magram policiis struqturebi ar
aaSkaraveben da ar aRricxaven maT.
2004 wlis 1 seqtembers, samegrelo-zemo svaneTis regionis q. zugdidSi daakaves
Svidi mamakaci samxedro dajgufebis wevrobisa da cecxlsasroli iaraRisa da
asafeTqebeli nivTierebebis ukanono Senaxvis braldebiT.
policiis specialuri daniSnulebis ganyofilebis daaxloebiT 30
TanamSromeli Sevarda erT-erTi maTganis, kerZod, geno qulavas, saxlSi da
daakava igi. daaxloebiT 11 saaTze q. zugdidSi policiis ganyofilebaSi miyvanis
magivrad, is waiyvanes bvrad ufro daSorebul xobis raionis policiis
ganyofilebaSi, q. zugdididan 40 kilometris moSorebiT. Cnobis Tanaxmad,
policiis ganyofilebaSi dakavebulma ganicada wameba da sastiki mopyroba. misi
advokatis, Tandila jologuas TqmiT, igi Camokides magidebs Soris gadebul
Zelze da scemes, maT Soris policiis xelketiT, agdebdnen iatakze; Semdeg
cecxlmokidebuli sanTeli miades Sublze, xolo erT-erTma policielma sila
gaawna saxeSi.
mas Semdeg, rac advokatma sasamarTloSi iCivla, rom misi klienti iyo
nawamebi, sasamarTlo samedicino eqspertebis mier orjer moxda geno qulavas
gamokvleva. eqspertebma aRmoaCines sastiki cemis Sedegad miRebuli dazianebebi
da
sisxlis
Caqcevebi
dakavebulis
sxeulis
sxvadasxva
nawilebze.
damoukidebelma sasamarTlo
eqspertma, maia nikoleiSvilma, romelmac
gamokvleva Cautara geno qulavas 13 seqtembers, daadgina, rom sxeulis
dazianebebi miyenebuli iyo blagvi, mZime sagnebiT. misi Sublis daTvalierebis
Semdeg, eqspertma ar gamoricxa SesaZlebloba, rom dazianebebi miyenebuli iyo
damwvrobisagan.
kidev erTi qulavas Tana-braldebuli, levan ZaZua, romelic agreTve
dakavebul iqna 1 seqtembers, cnobis Tanaxmad policiis oficrebma scemes q.
zugdidis enguris qaRaldis kombinatis dasaxlebis policiis ganyofilebaSi.
q. zugdidSi saxalxo damcbelis warmomadgenlis, bagrat qirias
informaciiT, zemoTaRniSnul pirebTan erTad dakavebulebs Soris kidev iyvnen
adamianebi, romlebic awames da sastikad moepyrnen dakavebisas an dakavebis
Semdeg - 1 da 2 seqtembers. kerZod, es pirebi arian emzar foniava da zurab
fircxelava. cnobis Tanaxmad, zurab fircxelava policielebma scemes xelketiT
da mkerdsa da beWebze sigaretiT miayenes ramdenime damwvroba. sasamarTlo
gamokvlevam, romis Catarebac daniSna zugdidis policiis sagamoZiebo
departamentma da ganaxorciela sasamarTlo eqspertma roin petelavam, daadgina,
rom zurab fircxelavas damwvrobebi mkerdsa da beWebze hqonda miyenebuli
koncentrirebuli simxurvalisgan. rac Seexeba dazianebebs mis marcxena beWze,
rogorc dadginda, isini warmoSobili iyo blagvi sagnis saSualebiT.
2004 wlis 2 noembers q. foTis regionalurma prokuraturam daiwyo
gamoZieba
geno
qulavas
saqmeze
policiis
mier
samsaxureobrivi
uflebamosilebis borotad gamoyenebis Taobaze. generaluri prokuraturis mier
2005 wlis 22 marts saerTaSoriso organizacia Human Rights Watch-isadmi
gadacemuli informaciis Tanaxmad, gamoZiebam daadgina, rom “igi iyo nacemi”
xobis policiis departamentSi da policiam mas miayena “sxeulis mcire
dazianebebi”. aRniSnuli saqmis gamoZieba SeCerda, vinaidan geno qulavam ver
SeZlo damnaSavis amocnoba, xolo policiis oficrebma, romlebic daikiTxnen
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
22
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
gamoZiebis msvlelobis dros, uaryves wamebis da sastiki mopyrobis SemTxvevis
faqtebi.
15 noembers sasamarTlos gadawyvetilebiT geno qulava gaaTavisufles
cixidan, misi dakavebisas da saqmis gamoZiebis dros proceduruli darRvevebis
gamo. Tumca, igi maSinaTve xelaxla daakaves da waiyvanes zugdidis # 4
winasagamoZiebo
izolatorSi.
dakavebuls
bralad
edeboda
zugdidis
macxovreblis gataceba.
2005 wlis TebervalSi afxazeTis avtonomiuri respublikis uzenaesma
sasamarTlom gaaTavisufla geno qulava imis gamo, rom mis xelaxal dakavebas
2004 wlis noemberSi Tan sdevda proceduruli darRvevebi. ivlisSi Tandila
jologuam ganucxada saerTaSoriso amnistias, rom geno qulavasa da levan
ZaZuas winaaRmdeg wamoyenebuli braldebebi ar iyo bolomde moxsnili, da rom
maT nabrZanebi hqondaT regularulad gamocxadebuliyvnen policiaSi.
kidev erT SemTxvevaSi sastiki mopyrobis faqti dafiqsirda saerTaSoriso
amnistiasa da merab gergaias Soris Catarebul Sexvedramde oTxi kviriT adre.
vaxtang guCuam da zaal akobiam ganucxades organizacias, rom 2005 wlis 18
aprils policiis specialuri daniSnulebis danayofis TanamSromlebi sastikad
moepyrnen maT.
2005 wlis 14 maiss saerTaSoriso amnistiis delegatma, saxalxo damcvelis
warmomadgenelsa da vaxtang guCuas advokatTan erTad, moinaxula orive
patimari zugdidis # 4 winasagamomZieblo izolatorSi.
vaxtang guCuas TqmiT, 18 aprils, gamTeniisas, daaxloebiT TxuTmetma
policielma (mxolod erT maTgans ar ekeTa niRabi) daakava igi sakuTar saxlSi.
misive TqmiT, TanamSromlebma igi waiyvanes specialuri daniSnulebis policiis
ganyofilebaSi, romelic mdebareobs q. zugdidSi, kedias quCaze, da sastikad
epyrobodnen mas ase 4 saaTis ganmavlobaSi (daaxloebiT dilis 8 saaTamde). man
ganucxada saerTaSoriso amnistias Semdegi: “isini mcemdnen, wixlebs da
kondaxebs mirtyamdnen. umetesad iatakze vegde. maT undodaT CemTvis celofnis
parkis Tavze Camocma, magram me vexvewebodi rom es ar eqnaT, vinaidan
seriozuli problemebi maqvs filtvebTan dakavSirebiT. amitom maT es ar
gaakeTes”. vaxtang guCuas TqmiT, oficrebs surdaT eiZulebinaT igi xeli
moewera “aRiarebaze”, sadac igi ganacxadebda, TiTqos monawileoba mieRo 2002
wlis ivnisSi momxdar regionis mmarTvelobis warmomadgenlis, jemal narmanias,
mkvlelobaSi. mogvianebiT imave dilas vaxtang guCua gadayvanil iqna samegrelozemo svaneTis regionalur policiaSi.
vaxtang guCuam ganucxada saerTaSoriso amnistias, rom samarTaldamcavi
organos TanamSromlebma igi aseve scemes zugdidis raionul sasamarTlos
SenobaSic 2005 wlis 21 aprils, mosamarTlisa da sasamarTlos mier daniSnuli
advokatis TandaswrebiT. advokat Tandila jologuas Tanaxmad, romelmac
vaxtang guCuas saqmeze muSaoba 23 aprils daiwyo, morige oficerma, romelmac
registraciaSi gaatara vaxtang guCua zugdidis # 4 winasagamoZiebo
izolatorSi Sesvlisas 2005 wlis 21 aprils, ar daafiqsira dakavebulis
sxeulis dazianebebi, miuxedavad imisa, rom dakavebulma aCvena mas ramdenime
dazianeba. Tandila jologuam uambo saerTaSoriso amnistias: “rodesac me
pirvelad vnaxe guCua 23 aprils, mas hqonda Savi laqebi sxeulze, sisxlCaqcevebi.
me vesaubre cixis direqtors da mivaniSne, rom arcerTi es dazianeba ar iyo
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
23
aRricxuli morige oficris mier. amis Semdeg cixis direqtorma gasca brZaneba
samedicino gamokvlevis Sesaxeb”.
zaal akobia agreTve daakaves sakuTar saxlSi 2005 wlis 18 aprils. misi
azriT, igi waiyvanes kedias quCaze arsebul specialuri daniSnulebis policiis
ganyofilebaSi. zaal akobiam saerTaSoriso amnistias uambo: “yvela maTgans
ekeTa niRbebi. maT Cemi cema dakavebisas daiwyes, aseve gaagrZeles gzaSi da
Semdeg maT ofisSi. Tavdapirvelad fexze videqi, magram cemisas daveci. sanam
mcemdnen da mirtyamdnen, pirSi naWeri CamCares, rom ver meyvira. amis Semdeg maT
pirSi Camides iaraRis lula da sikvdiliT memuqrebodnen, Tuki “aRiarebas”
xels ar movawerdi. isini maSinebdnen imiT, rom axali saqmis inscenirebas
moaxdendnen, im SemTxvevaSi, Tu me SevZlebdi am saqmidan Tavis daRwevas”. zaal
akobia amtkicebda, rom igi udanaSauloa jemal narmanias mkvlelobaSi da
ganucxada organizacias, rom TviTmkvlelobas Caidenda im SemTxvevaSi, Tu ver
daamtkicebda Tavis udanaSaulobas. imave saRamos igi gadaiyvanes samegrelozemo svaneTis regionul
policiaSi. misi gancxadebiT, man pirvelad Tavisi
advokati 19 aprils ixila.
sasamarTlo samedicino eqspertma, roin petelavam vaxtang guCuas da zaal
akobias gamokvleva 2005 wlis 27 aprils Cautara da maT sxeulebze
sisxlCaqcevebi da nakawrebi aRmoaCina. misi Sefasebis mixedviT, dazianebebi,
romlebic man daaxasiaTa rogorc susti, gamowveuli iyo blagvi sagniT.48
orive mamakaci gaTavisuflebul iqna 16 ivliss da yvela braldeba
moexsnaT. maT brali edebodaT “winaswarganzraxuli mkveloba damaZimebel
garemoebebSi”, xolo vaxtang guCuas agreTve bralad edeboda “cecxlsasroli
iaraRis ukanono floba”.
saerTaSoriso amnistiam miawoda cnoba SemTxvevis sesaxeb generalur
prokuraturaSi da moiTxova informacia im nabijebis Sesaxeb, romelic
prokuraturam gadadga wamebasa da sastiki mopyrobis gancxadebebis pasuxad. 10
noembers, generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis ganyofilebam
acnoba organizacias, rom 3 oqtombers zugdidis prokuraturam msvleloba
misca winaswar gamoZiebas gancxadebebis safuZvelze. 1 noembers Sinagan saqmeTa
saministros, afxazeTis ganyofilebis, specialuri operatiuli departamentis
yofili warmomadgeneli dakavebul iqna “samsaxureobrivi uflebamosilebis
gadaWarbebis” braldebiT (sisxlis samarTlis kodeqsis muxli # 333, nawili 3
g). winaswarma gamoZiebam daadgina, rom policiis ganyoflebis TanamSromlebma
zaal akobias pirSi Caudes naWeri, raTa misi yvirilis xma ar gasuliyo gareT.
Semdeg, erT-erTma oficerma, romelsac brali wauyenes sam sxva policielTan
erTad, “fizikuri Seuracxofa miayenes mas, raTa mieRoT misgan aRiareba”.
winaswari gamoZiebis mier “im sami sxva policiis TanamSromlis vinaoba da maTi
monawileoba guCuas cemaSi” jer kidev dadgenis msvlelobaSi iyo.
roin petelavam, romelic muSaobda sasamarTlo samedicino eqspertad 32 wlis
ganmavlobaSi q. zugdidSi, 2005 wlis 13 maiss ganucxada saerTaSoriso amnistias,
rom man gamokvleva Cautara adamianebs sxeulis dazianebebiT, romlebic
SesaZlebelia gamowveuli yofiliyo regularuli wamebis an sastiki mopyrobis
Sedegad. man ganacxada: “[geno] qulavasa da [vaxtang] guCuas SemTxvevebs garda me
48
saerTaSoriso amnistiis interviu, q. zugdidi, 2005 wlis 13 maisi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
24
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
kidev mraval cemis SemTxvevasTan mqonia saqme. cixis eqimebi xSirad mommarTaven,
rodesac patimrebi cixeSi sxeulis dazianebebiT gadmohyavT”.
saerTaSoriso amnistiam faqtebis moZiebis misiebis dros Seityo ramdenime
SemTxvevis Sesaxeb, rodesac adamianebi ar asaCivrebdnen maTdami policiis mier
sastik mopyrobas, aSkarad imis SiSiT, rom msgavsma qmedebam SeiZleba maTi
mdgomareoba kidev ufro gaauaresos. wameba ar xdeba mxolod im mizeziT, rom
moipovon “aRiareba” an raime gancxadeba dakavebulebisagan. damnaSaveebi aseve
mimarTaven am meTodebs dakavebulebSi SiSis dasanergavad da TavianTi usazRvro
Zalauflebis demonstrirebis mizniT. es ki uzrunvelyofs daSinebuli
msxverplisa da misi naTesavebis mxridan siCumes. saerTaSoriso amnistias
saxalxo
damcvelma
uambo
ramdenime
SemTxvevis
Sesaxeb,
rodesac
is
darwmunebuli iyo, rom sxeulis dazianebis mqone dakavebulTa SemTxvevaSi
adgili hqonda maT cemas, Tumca dakavebulebi uars ambobdnen gancxadebis
gakeTebaze an Civilis SemTxvevaSi mogvianebiT ukan gamohqondaT TavianTi
gancxadeba. saqarTvelos wamebis msxverplTa fsiqosocialuri da samedicino
reabilitaciis centris warmomadgenelma Teimuraz rexviaSvilma 2005 wlis 18
aprils ganucxada saerTaSoriso amnistias: “regionebis warmomadgenlebi kidev
uares
mdgomareobaSi
arian.
rodesac
sasjelis
moxdis
Semdeg
isini
dabrundebian saxlebSi, igive policieli kvlav iq daxvdebaT, rac policiis
mxridan SurisZiebis SiSs badebs.”
k.e. 49 policiam 2005 wlis maisSi daakava. rodesac igi waiyvanes TbilisSi
arsebul diRmis winaswari dakavebis sapyrobileSi, saxalxo damcvelis
monitoringis jgufma, romelic im dros iq imyofeboda, gamokiTxa dakavebuli da
aRricxa misi sxeulis dazianebebi. jgufma saqmis masalebi gadasca k.e.-s
dakavebis
raionul
prokuraturas
aRniSnuli
dazianebebis
warmoSobis
gamoZiebis mizniT. k.e.-s advokatma, arasamTavrobo organizacia “adamianis
uflebebis sainformacio da sadokumentacio centridan” saerTaSoriso amnistias
uambo: “Cemma klientma uari ganacxda misi cemis Sesaxeb informaciis
prokuraturisaTvis gadacemaze. is cxovrobs mcire dasaxlebaSi. policia da
prokuratura erT SenobaSi aris ganTavsebuli da isini kargad icnoben
erTmaneTs. mas eSinia, rom roca policia Seityobs mis mier sastiki mopyrobis
faqtze saCivris Setanis Sesaxeb, igi samagieros gadauxdis mas misi vaJiSvilis
winaaRmdeg xelovnurad mowyobili saqmis gaxsniT.” 50 advokatma daamata:
“prokurorma miTxra, rom saqme albaT daixureba, vinaidan dakavebulma ar
iTanamSromla gamoZiebasTan. ramdenadac me vici, prokuraturas ar gamouZiebia
sxeulis dazianebebis warmoSobis mizezebi raime sxva xerxebiT, magaliTad
iseTi, rogoric aris policiis gamokiTxva da sxva Sesabamisi samxilebis
mopoveba”.
saerTaSoriso amnistiis mier gamokiTxuli adamianis uflebebis damcvelTa da
advokatTa TqmiT, mravali advokati ar urCevs Tavis klients wamebisa da
sastiki mopyrobis Sesaxeb saCivris Setanas. kerZod, sasamarTlos mier
daniSnuli advokatebi xSirad gaurbian policielTa dadanaSaulebas da maTi
mxridan wamebis faqtebis ignorirebis tendencia Zlieria.
saerTaSoriso amnistias
rodesac wamebis msxverpls
49
50
aqvs informacia iseTi SemTxvevis Sesaxeb,
da mis advokats, romelsac warmatebuli
pirovnebis dacvis mizniT Secvlilia inicialebi.
saerTaSoriso amnistiis interviu, q. Tbilisi, 2005 wlis 28 oqtomberi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
25
gamocdileba aqvs wamebasTan dakavSirebul mraval saqmeSi, SeaqvT saCivari
policiis mxridan sisastikis Taobaze. magram rodesac prokuratura iwyebs
gamoZiebas am mimarTulebiT, dazaralebuli acxadebs, rom ar axsovs, Tu rogor
gamoiyureboda damnaSave policielebi, Timca mas SeeZlo maTi amocnoba.
advokatma organizacias ganumarta: “Tu igi amoicnobs damnaSaves, didi Sansia
imisa, rom aman uaryofiTi gavlena iqonios dakavebulis winaaRmdeg aRZrul
sisxlis samarTlis saqmeze”.
gaerTianebuli erebis organizaciis ramdenime organom gansakuTrebuli
xazgamiT aRniSna im dakavebulTa da wamebis msxverplTa dacvis aucilebloba,
romlebmac Seitanes saCivari wamebis an sastiki mopyrobis Sesaxeb. magaliTad,
wamebis sawinaaRmdego komitetma mimarTa mTavrobebis warmomadgenlebs, raTa
“uzrunvelyon wamebis msxverplTa ufleba saCivris Setanis Sesaxeb, ise rom maT
ar hqondeT SiSi Semdgomi represiebis, Seuracxyofis, mkacri mopyrobis an
samarTlebrivi devnisa, im SemTxvevaSic ki, Tu gamoZiebam ar daadastura
ganmcxadeblis saCivris marTebuloba.”51
erTerTi SemTxveva, roca saerTo azriT dakavebulis mier saCivris
gakeTebis xelisSemSleli piroba gaxda SurisZiebis SiSi, gaxlavT sulxan
molaSvilis saqme. pirvelad man daiwyo saubari policiis mxridan sastik
mopyrobaze misi dakavebidan mxolod cxra kviris Semdeg, 2004 wlis aprilSi.
rodesac
ivlisSi
nana
kakabaZem
(arasamTavrobo
organizacia
“yofili
politpatimrebi adamianis uflebebisaTvis”) inaxula igi cixeSi da moiTxova
Seexeda misi zurgisaTvis, raTa Seemowmebina iyo Tu ara naiarevi, molaSvili
Tavdapirvelad SeewinaaRmdega. saboloo jamSi kakabaZem daiTanxma dakavebuli
da aRmoaCina ramdenime Wriloba, romlebic hgavda anTebuli sigaretiT
miyenebul naiarevs. amis Semdeg dakavebulma pirvelad ganmarta Tu saidan
hqonda es dazianebebi.
2004 wlis 22 aprils kontrolis palatis yofili Tavmjdomare, sulxan
molaSvili daakaves maSin, rodesac igi mivida Tbilisis qalaqis prokuraturaSi
sasamarTlos gamoZaxebis safuZvelze. iq mas wauyenes brali finansur
darRvevebsa da “uflebamosilebis borotad gamoyenebaSi”. igi gadaiyvanes
Sinagan saqmeTa saministros SenobaSi. mas Semdeg, rac misi advokati wavida,
policiis TanamSromlebma aukres Tvalebi webovani lentiT (skoCiT) da aiyvanes
zeda sarTulze, sadac ramdenime kaci arwmunebda eRiarebina sakuTari
danaSauli. Roca ki man uari ganacxada, igi dasves skamze, xelebi sazurgis ukan
Seukres, gaxades Sarvali da dauwyes eleqtro SokiT wameba. amis Semdeg, maT
gaxades maisuri, rasac mohyva wvis SegrZneba zurgze, albaT mokidebuli
sigaretis miwvis Sedegad. Misi ganacxadebiT maT Caaqres ramdenime sigarets, ris
Semdegac igrZno damwvari sxeulis suni.
misi cnobiT, policia gamudmebiT aSinebda, rom Tu is vinmes uambobda
wamebis Sesaxeb, misi ojaxi dazaraldeboda. am daSinebis gamo, rogorc igi
aRniSnavs, man aravis uambo wamebis faqtis Sesaxeb, maT Soris arc advokats.
3 ivlisis Rames, gamTeniisas, sulxan molaSvili gadaiyvanes # 7
winasagamoZiebo izolatorSi. nana kakabaZe eWvobs, rom sulxan molaSvilis
gadayvana iyo pirdapiri reaqcia nana kakabaZis mier 2 ivlisis preskonferenciaze
51
wamebis winaaRmdeg komitetis Semajamebeli dakvirvebebi: tunisi. 19 noemberi 1998 w. UN
Doc. A/54/44, paragrafi 102.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
26
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
gakeTebul gancxadebaze, rom sulxan molaSvili iyo nawamebi. sakani, sadac igi
gadaiyvanes,
gamoirCeoda
gansakuTrebulad
cudi
pirobebiT.
3
ivliss
Tavisuflebis
institutis
warmomadgenelma,
Tea
TuTberiZem
iusticiis
saministros generaluri inspeqciis TavmjdomaresTan, iusticiis saministros
samedicino eqspertTan da # 7 winasagamoZiebo izolatoris xelmZRvanelTan
erTad inaxula sulxan molaSvili. am vizitis Semdeg, Tea TuTberiZem
preskonferenciaze ganacxada, rom sulxan molaSvils hqonda sigaretiT
miyenebuli mravali dazianeba zurgze, da nawiburebi koWebTan, sadac misi [Tea
TuTberiZis] azriT eleqtroSikis mowyobilobis mavTulebi iyo mimagrebuli.
sulxan molaSvilma ganacxada, rom mas ar gauvlia samedicino Semowmeba,
rodesac is pitvelad miiyvanes winasagamoZiebo izolatorSi. 7 ivliss evropis
sabWos saparlamento asambleis monitoringis komitetis delegaciam inaxula
sulxan molaSvili Tavis sakanSi. komitetis 2004 wlis angariSis Tanaxmad,
sulxan molaSvilis sakans “saerTod ar hqonda ganaTeba, xolo [...] unitazis
wylis mowyobilobis cudad funqcionirebis gamo igi mudmivad da Zlier
xmaurobda”.52
sasamarTlo samedicino eqspertma, batonma jiblaZem, romelmac gamoikvlia
sulxan molaSvili 5 ivliss, dokumenturad daafiqsira zurgze ramdenime
mrgvali, wertilis formis iara. eqspertis daskvniT, naiarevi gamowveuli iyo
intensiuri siTburi zemoqmedebiT bolo 6 Tvis periodis ganmavlobaSi.
damoukidebelma sasamarTlo samedicino eqspertma maia nikoleiSvilma
sulxan molaSvili gamoikvlia 9 ivliss da aseve gamoitana daskvna, rom
Wrilobebi miyenebuli iyo maRali temperaturis zemoqmedebiT. man gamoricxa,
rom sulxan molaSvils es Wrilobebi mieyenebina sakuTari xeliT.
wamebis msxverplTa sareabilitacio centr “empaTias” eqimebma, romlebmac
sulxan molaSvili gamoikvlies 20 ivlisidan 27 agvistomde, daaskvnes, rom igi
ganicdida posttravmatul stresul moSlilobas, wamebis Semdgom xangrZlivmoqmed pirovnebis cvlilebebs, nervul moSlilobas, romeloc vlindeboda
emociur afeTqebebsa da panikur SetevebSi. garda amisa, mas aReniSneboda
naRvlis buStis anTeba, venebis gaganiereba, angina da mcire zomis wriuli
damwvrobebi zurgze.53
2004 wlis 5 ivliss q. Tbilisis prokuraturam aRZra sisxlis samarTlis
saqme, romelic dakavSirebuli iyo wamebasa da
sastik mopyrobasTan.
saqarTvelos saxelmwifo televiziis pirveli arxis informaciiT, imave dRes
generaluri prokuroris moadgilem giorgi janaSiam ganucxada presas: “Tu
gamoZieba daadgens, rom molaSvili cixeSi awames, moxdeba uaRresad mZime
zomebis miReba yvelas mimarT, vinc dakavSirebulia am saqmesTan, miuxedavad
imisa, iqneba es iusticiis ministri Tu rigiTi TanamSromeli.”
sulxan
molaSvilis
erT-erTma
advokatma,
ioseb
baraTaSvilma
saerTaSoriso amnistias 2005 wlis 27 oqtombers ganucxada, rom jer kidev ar
iyo aRZruli sisxlis samarTlis saqme savaraudo damnaSaveebis winaaRmdeg.
“dakavebis dros misi janmrTelobis mdgomareoba sagrZnoblad gauaresda. mas
52
evropis sabWos wevri qveynebis mier aRebuli valdebulebebis da movaleobebis
Sesrulebis komitetis (monitoringis komiteti) angariSi saTauriT “saqarTvelos mier
aRebuli valdebulebebis Sesruleba”. 2004 wlis 21 dekemberi, Doc. 10383, paragrafi 54.
53
saerTaSoriso amnistiis interviu arasamTavrobo organizaciis warmomadgenlebTan, q.
Tbilisi, 2005 wlis 27 aprili.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
27
aqvs problemebi gulTan da RviZlTan dakavSirebiT. garda amisa, damoukidebelma
sasamarTlo samedicino firmam “veqtori” 2005 wlis 15 seqtembers daadgina, rom
igi daavadebulia C-hepatitiT”, - ganacxada ioseb baraTaSvilma.
7 seqtembers Tbilisis saqalaqo sasamarTlom sulxan molaSvils miusaja
cxrawliani patimroba. misma advokatebma gaasaCivres gadawyvetileba. oqtombris
bolosTvis saapelacio sasamarTlos jer kidev ar hqonda gamotanili ganaCeni.
sulxan molaSvilis advokatebma – ioseb baraTaSvilma da Salva
SavguliZem 2004 wlis oqtomberSi sarCeliT mimarTes evropis adamianis
uflebaTa sasamarTlos imis Taobaze, rom maTi klientis winaaRmdeg aRZruli
saqme iyo SeTxzuli politikuri mizezebis gamo da asabuTeben, rom procesi
samarTliani sasamarTlos saerTaSoriso standartebis darRveviT mimdinareobda.
sisastikis msxverplis mxridan SurisZiebis SiSis arseboba mianiSnebs imaze, rom
saxelmwifo jer kidv Sorsaa wamebisa da sastiki mopyrobis aRmofxvrisagan.
vidre ar moxdeba yvela saCivris droulad, safuZvlianad da miukerZoeblad
gamoZieba da vidre damnaSaveebi ar gadaecemian marTlmsajulebas, msxverpls
yovelTvis eqneba sakmao mizezi, raTa ar wamovides TanamSromlobaze.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
28
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
sisastikisgan dacvis samarTlebrivi garantiebi da maTi
ganxorcieleba
saqarTvelos erovnuli kanonmdebloba ukve Seicavda wamebisa da sastiki
mopyrobisagan dacvis ramdenime mniSvnelovan garantias. moqmedma mTavrobam
damatebiTi mniSvnelovani nabijebi gadadga dakavebulTa policiis sisatikisagan
dasacavad, kanonmdeblobis gaZlierebis gziT. 54 miuxedavad amisa, “vardebis
revoluciis” Semdeg warmodgenili zogierTi sakanonmdeblo cvlileba bevrma
iuristma da adamianis uflebebis aqtivistma gaakritika imis safuZvelze, rom
isini adamianebs ayenebdnen samarTaldamcavTa mier wamebisa da sastiki
mopyrobis meti riskis qveS (ix. qvemoT).
wamebisa da sastiki mopyrobis winaaRmdeg dacvis samarTlebrivi
garantiebis efeqturobis umniSvnelovanesi aspeqtia maTi warmatebuli danergva.
gadamwyveti mniSvneloba aqvs imas, rom xelisuflebam dauyovnebliv da
obieqturad gamoiZios yvela cnoba imis Taobaze, rom samarTaldamcavi
organoebis TanamSromlebis mier moxda aucilebeli procedurebis darRveva, an
rom policiis, prokurorebis an
mosamarTleebis mier wamebis an sastiki
mopyrobis faqtebis dafarva moxda, an ar iqna miRebuli saWiro zomebi raTa
Semowmdes amgvari mopyrobis mamxilebeli yvela cnoba da maT Sesatyvisi
reagireba moyves.
saerTaSoriso amnistiam miiRo mravali cnoba dacvis samarTlebrivi
saSualebebis danergvaSi arsebuli xarvezebis Sesaxeb. q. TbilisSi 2005 wlis
agvistoSi saxalxo damcvelma Caaatara policiis ganyofilebebisa da winaswari
dakavebis dawesebulebebis monitoringi. gamovlinda, rom saxalxo damcvelisa
da misi TanamSromlebis mier gamokiTxul dakavebulTa Soris, 31 dakavebuls ar
auxsnes maTi, rogorc eWvmitanilis uflebebi; 26 maTgans ar Seatyobines dacvis
samarTlebrivi saSualebebis Sesaxeb; 29 maTgans ar auxsnes dumilis uflebis
gamoyenebis SesaZlebloba; xolo 20 maTgans ar misces dakavebulis uflebebis
amsaxveli sainformacio furceli.55
TbilisSi mcxovrebma diplomatma saerTaSoriso amnistias ganucxada 2005
wlis seqtemberSi: “erT-erTi ZiriTadi problema aris is, rom gaurkvevelia, Tu
ras ambobs kanoni am konkretul momentSi. im xalxma, romelic Tavis saqmeSi
iyenebs sisxlis samarTlis saproceso kodeqs, magaliTad, mosamarTleebi,
prokurorebi da advokatebi, xSirad ar ician, Tu rogoria mimdinare situacia.
parlamentSi asobiT sakanonmdeblo cvlilebas iReben; xSir SemTxvevaSi TviTon
parlamentarebmac ki ar ician, Tu ras aZleven xmas. rTulia dainaxo axali
kanononmdeblobis amsaxveli sruli suraTi. stambac ki ver eweva miRebuli
cvlilebebis miRebis siCqares. amis garda, arsebobs gegmebi, romlis mixedviTac
unda moxdes sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis sruliad axlidan
gadawera. amis gamo bevri adamiani fiqrobs, Rirs Tu ara a,Jamad yvela
cvlilebis Seswavla.”
54
saerTaSoriso amnistiam SesaZleblobis farglebSi gamoiyena kanonmdeblobis
oficialuri Targmanebi inglisur enaze, rac moxerxda, magaliTad, konstituciis
SemTxvevaSi. sxva danarCen SemTxvevebSi, gamoyenebul iqna araoficialuri Targmanebi.
55
Saxalxo damcvelis ofisis mier 2005 wlis agvistoSi gamocemuli “policiis
monitoringis statistikis analizi”.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
29
policiis akademiis saerTaSoriso urTierTobebis da ganviTarebis
ganyofilebis warmomadgenlis, marina lebaniZis Tanaxmad, “axalqalaqSi axali
samarTlebrivi cvlilebebis Sesaxeb informaciis miRebac ki ar xdeba droulad.
plus amas, policielTa 98 procenti somexi erovnebisaa da umravlesoba verc
kiTxulobs qarTul teqsts, xolo somxuri Targmanebi ar arsebobs.”56
garda amisa, saerTaSoriso amnistias afiqrebs iseTi cnobebis momravleba,
romlebic dakavSirebulia individualur SemTxvevebSi prokurorebisa da
aRmasrulebeli
xelisuflebis
warmomadgenlebis
mier
mosamarTleebis
gadawyvetilebebze gavlenis moxdenis faqtebTan. “bolo xanebSi mosamarTleebi,
rogorc notariusebi, ise arian. isini asruleben prokuraturis brZanebebs,”
ganacxada
saqarTvelos
iuristTa
asociaciis
warmomadgenelma,
girSel
Zebniaurma. 57 TbilisSi momuSave diplomatma ganucxada saerTaSoriso amnistias:
“rTul saqmeebSi mosamarTlisaTvis Zneli iqneba, kiTxos gansasjels iyo Tu ara
mis mier gakeTebuli aRiareba wamebis Sedegad miRweuli. im SemTxvevaSi, Tu
dakavebulis
mier
Zaldatanebis
qveS
micemuli
informacia
emTxveva
prokuraturis versias, maSin isini gamoiyeneben am informacias rogor
mtkicebulebas [...] bevri mosamarTle ara mxolod satelefono muqarebs iRebs,
aramed isini sul ufro xSirad ityobinebian, rom adgili aqvs maT daSinebas
fizikuri Zaladobisa da iaraRis muqariT.” Zlieri da damoukidebeli
sasamarTlo sistemis arseboba aucilebaelia, rom aRmoifxvras wamebisa da
sastiki mopyrobis faqtebze dausjeloba. vidre gansakuTrebuli yuradReba ar
daeTmoba
WeSmaritad
damoukidebeli
sasamarTlos
Seqmnas,
sasamarTlo
xelisuflebaze mimarTuli zewola gaaqarwylebs mTavrobis mier wamebisa da
arhumanuri mopyrobis winaaRmdeg gadadgmul nabijebs.
es Tavi warmogidgenT wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb erovnuli
kanonmdeblobis mimoxilvas. garda amisa, igi moicavs ramdenime bolo drois
magaliTs situaciisa, rodesac dacvis samarTlebrivi saSualebebi ar iyo
gamoyenebuli; aseve, advokatTa komentarebs am saSualebebis ganxorcielebis
Sesaxeb. ZiriTadad, saerTaSoriso amnistias es informacia miRebuli aqvs 2005
wlis oqtomberSi saqarTveloSi vizitis dros.
erovnuli kanonmdebloba wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb
saqarTvelos konstitucia kategoriulad krZalavs “wamebas, arahumanur, sastik
mopyrobasa da sasjels”. 58 is agreTve krZalavs dakavebulis mimarT fizikur an
fsiqikur zemoqmedebas da aRniSnavs, rom kanonis daRveviT mopovebuli
mtkicebuleba miuRebelia da mas ar gaaCnia iuridiuli Zala.59 Tumca, sagangebo
viTarebis SemTxvevaSi es uflebebi SesaZlebelia SeCerebul iqnas.60
56
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 28 oqtomberi.
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 27 oqtomberi.
58
saqarTvelos konstitucia, muxli 17 (2).
59
saqarTvelos konstitucia, muxli 18 (4): “fizikuri da moraluri Zaladoba dakavebul
an sxva mxriv SezRudul pirovnebaze ar aris daSvebuli”. konstituciis muxli 42 (7):
“kanonis daRveviT miRebul mtkicebulebas ar gaaCnia iuridiuli Zala”. agreTve ix.
wamebis winaaRmdeg konvenciis muxli 15.
60
konstitucia, muxli 46.
57
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
30
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
saerTaSoriso
samarTlis
Tanaxmad,
wameba
da
sastiki
mopyroba
akrZalulia yvela drosa Tu yvala SemTxvevaSi. samoqalaqo da politikur
uflebaTa saerTaSoriso paqtis me-4-e muxli mkafiod gamoricxavs pirovnebis
wamebis an sastiki mopyrobis akrZalvidan gadaxvevas iseT sagangebo viTarebaSic
ki, rodesac safrTxeSia eris gadarCena. wamebis winaaRmdeg konvenciis muxl 2
(2)-is Tanaxmad “aranairi viTareba, iqneba es saomari mdgomareoba Tu omis
safrTxis moaxloeba, Sida politikuri arastabiluroba Tu sxva samoqalaqo
sagangebo situacia, ar SeiZleba iyos wamebis gamarTleba”. es muxli
konkretulad exeba wamebas, Tumca saerTaSoriso CveulebiTi samarTlis
praqtika miuTiTebs, rom sastiki mopyrobis aRkveTa aseve warmoadgens jus
cogens (savaldebuloa).61
saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis me-12-e muxlis
Tanaxmad, “dauSvebelia procesis monawileTa Tu sxva pirTa sicocxlisa da
janmrTelobisaTvis saSiSi, agreTve maTi pativisa da Rirsebis Semlaxveli
meTodebis gamoyeneba”. igive muxlSi aRniSnulia, rom “sagamoZiebo Tu
sasamarTlo moqmedebis Catarebisas akrZalulia pirovnebis mimarT meZieblobis,
muqaris, SantaJis, wamebis, fizikuri Tu fsiqikuri Zaladobis sxva xerxebis
gamoyeneba”.
2005 wlis 23 ivniss saqarTvelos parlamentma miiRo sisxlis samarTlis
kodeqsis cvlileba, romelic exeba wamebisa da sastiki mopyrobis danaSauls.
warsulSi, saerTaSoriso Tanamegobroba da adamianis uflebebis damcveli
jgufebi akritikebdnen sisxlis samarTlis kodeqss imitom, rom igi ar moicavda
wamebis ganmartebas ise, rogorc es aris wamebis winaaRmdeg konvenciaSi.
cvlilebebis Tanaxmad, sisxlis samarTlis kodeqsis muxli 144 (1) nawili
1 axla Semdegnairad ganmartavs wamebis danaSauls: “piris, misi axlo naTesavis
an finansurad an sxvagvarad damokdebuli pirebis iseT garemoebaSi Cayeneba, an
iseTi mopyroba an dasja, romelic misi bunebiT, intensiurobiT da
xangrZliobiT iwvevs fizikur an fsiqikur tkivils an tanjvas da mimarTulia
informaciis,
mtkicebulebis
an
aRiarebis
mosapoveblad;
an
daaSinebs,
Seuracxyofs an dasjis pirovnebas im qmedebisaTvis, romelic man an mesame pirma
Caidina an eWvmitanilia aseTi qmedebis CadenaSi”. aseTi danaSauli isjeba
xuTidan aT wlmade Tavisuflebis aRkveTiT da/an jarimis gadaxdiT.
damamZimebel garemoebebSi Cadenili danaSauli isjeba Svididan TxuTmet
wlamde Tavisuflebis aRkveTiT da konkretuli samsaxureobrivi Tanamdebobidan
an profesiuli saqmianobidan droebiT xuT wlmade diskvalifikaciiT. 62
damamZimebel
garemoebebSi
igulisxmeba
wamebis
faqti,
romelic
ganxorcielebulia “oficialuri piris an masTan gaTanabrebuli pirovnebis
mier” an ganxorcielebulia “rasobrivi, religiuri, erovnuli an eTnikuri
diskriminaciis niadagze”.
wamebiT daSinebis faqti isjeba or wlamde
Tavisuflebis aRkveTiT, muxli 144 (2).
muxli 144 (3), romlis saTauricaa “sastiki da damamcirebeli mopyroba”,
krZalavs “pirovnebis damcirebas an Seuracxofas, mis sastik da damamcirebel
61
saprecedento samarTlisaTvis, ix. adamianis uflebebis inter-amerikuli sasamarTlo
(2005), kesari trinidad da tobagos winaaRmdeg (Caesar v. Trinidad and Tobago, Inter-American), Ct.
H. R. (Ser. C) No 123, 2005 wlis 11 martis sasamarTlo ganxilva, paragrafi 70.
62
sisxlis samarTlis kodeqsi, muxli 144 (1), nawili 2.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
31
garemoebaSi Cagdebas, romelic iwvevs fizikur, fsiqikur an moralur tanjvas”
da isjeba jarimiT da/an Tavisuflebis 5 wlamde aRkveTiT. rogorc zemoT aris
aRniSnuli, damamZimebel garemoebebSi Cadenili danaSauli isjeba samidan eqvs
wlamde patimrobiT da/an jarimiT da aseve konkretuli samsaxureobrivi
Tanamdebobidan
an
profesiuli
saqmianobidan
droebiT
xuT
wlamde
diskvalifikaciiT.
generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis departamentis mier
2005 wlis 26 seqtembers miwodebuli informaciis Tanaxmad, muxli 144 (1) nawili
2 mxolod erTxel gamoiyenes. 2005 wlis 12 seqtembers sisxlis samarTlis saqme
gaixsna am muxlis Sesabamisad ozurgeTis raionis policiis TanamSromlis
winaaRmdeg, romelmac 2005 wlis agvistos awama arasrulwovani raJden bregvaZe.
63 miuxedavad axali muxlis ZalaSi Sesvlisa, wamebisa da sastiki mopyrobis
braldebis
safuZvelze
gaxsnili
yvela
sisxlis
samarTlis
saqmeSi
gamoiyeneboda warsulSi miRebuli muxlebi, rogoric aris “samsaxureobrivi
uflebamosilebis borotad gamoyeneba” (sisxlis samarTlis kodeqsi, muxli 332)
da “samsaxureobrivi uflebamosilebis gadameteba” (muxli 333).64
dapatimreba
saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Sesabamisad, policiis
TanamSromlebi, gamomZieblebi da sxva Sesabamisi oficialuri pirebi Sinagan
saqmeTa, iusticiis, Tavdacvis da finansTa saministroebidan, iseve, rogorc
prokurorebi, valdebulni arian ganaxorcielon dapatimrebebi sasamarTlos
gadawyvetilebis safuZvelze. zogierT SemTxvevaSi dapatimreba SesaZlebelia
orderis gareSec, - magaliTad, rodesac pirovneba dakavebulia danaSauli
Cadenis dros an uSualod danaSaulis Cadenis Semdgom.
oficialuri pirebi, romlebic axorcieleben dakavebas, valdebulni arian
“eWvmitanils Seatyobinon [...] Tu ra danaSaulis gamo apatimreben da gaacnon
misi ufleba moiTxovos advokati, SeinarCunos dumili da uari Tqvas
SekiTxvebze pasuxis gacemaze; da uTxran, rom mis mier naTqvami SesaZlebelia
gamoyenebul iqnas misive winaaRmdeg sasamarTloSi”. garda amisa, eWvmitanils
aqvs ufleba miiRos dakavebis oqmis asli. kanonis Tanaxmad, eWvmitanilis mier am
informaciis
miRebamde
gakeTebuli
vercerTi
gancxadeba
“ver
iqneba
gamoyenebuli saqmis masalebSi”.
2005 wlis martSi saqarTvelos parlamentis mier saqarTvelos sisxlis
samarTlis saproceso kodeqsis muxlis 145 ramdenime cvlilebis Sedegad,
samarTaldamcavi organoebis TanamSromlebi valdebulni arian Seadginon
dakavebis da Cxrekis (im SemTxvevaSi Tu Cxreka Catarda) oqmebi. es unda gakeTdes
dauyovnebliv, xolo im SemTxvevaSi Tu es praqtikulad SeuZlebelia, angariSebi
unda momzaddes dakavebulis policiis ganyofilebaSi miyvanisTanave. oqmi unda
moicavdes informacias dapatimrebisas dakavebulis fizikuri mdgomareobis
Sesaxeb; dakavebisa da policiis ganyofilebaSi misi miyvanis zust droebs. Tu
63
generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis ganyiofilebis Tavmjdomaris,
Tamar TomaSvilis mier 2005 wlis 26 seqtembers mowodebuli informacia.
64
adamianis uflebaTa dacvis ganyofilebis mier gamocemuli sainformacio bukletis
2005 wlis ivlisi-agvistos movlenebis amsaxveli gamocemis Tanaxmad, sisxlis samarTlis
kodeqsis muxli 125 (“cema”) da 126 (“Zaladoba”) arasodes gamouyenebiaT saqarTveloSi
wamebasa da arahumanur mopyrobaSi braldebuli pirebis winaaRmdeg.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
32
dakavebis oqmis momzadeba ar moxda saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso
kodeqsis Tanaxmad da Tu dokumenti ar waredgina dakavebuls, dakavebuli unda
gaaTavisuflon
dauyovnebliv.
eWvmitanili
unda
miiyvanon
policiis
ganyofilebaSi an sxva samarTaldamcav organoSi misi dakavebisTanave.
axalgazrda iuristTa asociaciis advokatis, girSel Zebniauris Tanaxmad,
“jer kidev xSirad xdeba rom policia tovebs oqmSi dapatimrebis drois
asaxvisaTvis gankuTvnil adgils cariels. aseT SemTxvevebSi, isini dros weren
mogvianebiT, raTa Caetion yvela vadebSi, romelic miTiTebulia sisxlis
samarTlis saproceso kodeqsSi; - magaliTad, braldebis wardgena unda moxdes
48 saaTis ganmavlobaSi.”65
saerTaSoriso amnistias aSfoTebs aseTi da msgavsi SemTxvevebis arseboba,
vinaidan es praqtika SeiZleba gamoyenebul iqnas sastiki mopyrobis faqtebis
damalvis da wamebisa da sastik mopyrobis faqtebis gamoZiebisTvis xelis
SeSlis mizniT.
kontaqti gare samyarosTan da iuridiuli konsultacia
evrokavSiris wamebis sawinaaRmdego komitetma SeimuSava sami “fundamenturi
dacvis saSualeba” sastiki mopyrobis winaaRmdeg, romlebsac komiteti
regularulad debs Tavis saxelmwifoebisadmi momzadebul rekomendaciebSi. es
saSualebebia:
•
ufleba, dakavebis Sesaxeb ecnobos dakavebulis axlo naTesavs an mesame
mxares misive arCeviT;
•
ufleba advokatis moTxovnaze;
•
sakuTrad arCeuli eqimis mier samedicino gamokvlevis ufleba (policiis
Tanamdebobis pirTa mier mowveuli eqimis Catarebuli samedicino
gamokvlevaze damatebiT).
“wamebis sawinaaRmdego komiteti iTvaliswinebs aRniSnul sam uflebas,
rogorc sam fundamentalur Tavdacvis saSualebas patimrobaSi myof pirTa
sastiki mopyrobis winaaRmdeg, romelic unda ganxorcieldes dakavebis
pirvelive momentidan (magaliTad, im momentidan, rodesac pirovneba valdebulia
darCes policiis meTvalyureobis qveS).”66
2004
wlis
agvistos
miRebuli
cvlilebebis
ZalaSi
Sesvlamde,
saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Sesabamisad im adamianebs,
romlebic dakavebul iqnen policiis mier, ar gaaCndaT iuridiuli statusi
daaxloebiT 12 saaTis manZilze, sanam oficialurad moxdeboda maTi
eWvmitanilad aRiareba. mxolod imaT, vinc aRiarebul iqneboda eWvmitanilad,
kanonis
Sesabamisad
gaaCndaT
advokatis
moTxovnis
ufleba.
miRebuli
cvlilebebis Sedegad, sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi axla ganmartavs,
rom pirovnebebs dakavebisTanave eniWebaT eWvmitanilis statusi. maT agreTve
aqvT ufleba dakavebisTanave moiTxovon advokati.
65
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 27 oqtomberi.
es formulireba amoRebulia wamebis winaaRmdeg komitetis mier maltaSi meore
perioduli vizitis angariSidan (1995), CPT/Inf (96) 25, paragrafi 24-25.
66
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
33
1997 wlis aprilSi (gaeros) adamianis uflebebis komitetis saqarTvelos
Sesaxeb Semajamebeli dakvirvebebis dokumentis Tanaxmad, “yvela pirovnebas unda
hqondes advokatis moTxovnis ufleba dakavebisTanave”. 67
miuxedavad amisa, gasul TveebSi iyo SemTxvevebi, rodesac pirovnebas ar
misces advokatTan dakavSirebis ufleba an es uflba misces dagvianebiT.
rodesac advokatebs surT klientebis naxva winaswari dakavebis dawesebulebebSi,
maT sWirdebaT konkretuli saqmis gamomZieblis sityvieri nebarTva. 2005 wlis 25
oqtombers arasamTavrobo organizaciis, adamianis uflebebis informaciis da
dokumentaciis centris advokatma, daviT managaZem, saerTaSoriso amnistias
ganucxada: “rodesac gamomZiebeli imyofeba dakiTxvaze, is TiSavs mobilur
telefons. oqtombris dasawyisSi me Seveswari, ramdeni xani mouwia advokats
klientTan Sexvedris lodini, mxolod imitom rom SeuZlebeli iyo gamomZieblis
povna.” advokat eka beselias Tanaxmad, “zogjer advokatebs uwevT Zalian did
xans lodini sanam winaswari dakavebis dawesebulebis TanamSromlebi ipovnian
gamomZiebels. xSir SemTxvevaSi, isini ar gaZleven pirdapir Sesvlis uflebas,
raTa miscen TanamSromlebs dro, Seavson dakavebis oqmi.”68 eka beseliam dasZina:
“Cemi klienti, irakli sioriZe, romelic scemes Sinagan saqmeTa saministroSi
2005 wlis 3 agvistos, Semdeg gaaTavisufles. Tumca, igi kvlav gamoiZaxes Sinagan
saqmeTa saministroSi 2005 wlis 10 agvistos. igi waiyvanes winaswari dakavebis
dawesebulebaSi vaJa-fSavelas gamzirze [q. Tbilisi]. Cven vnerviulobdiT, rom
kvlav ar ganexorcielebinaT sastiki mopyroba mis mimarT. miuxedavad imisa, rom
me mivedi adgilze, ver SevZeli misi naxva, vinaidan iyo ukve saRamo, xolo
samuSao saaTebis Semdeg isini ar iZlevian SenobaSi Sesvlis uflebas.”
samoqalaqo da politikur uflebaTa saerTaSoriso paqtis muxlis 14 (3) (b)
Tanaxmad, sisxlis samarTlis braldebis pirovnebisaTvis wayenebis sakiTxTan
dakavSirebiT,
yvelas
unda
gaaCndes
ufleba
gaecnos
sabraldebo
gadawyvetilebas, sxva mizezebs Soris imisTvis, rom “hqodes saWiro dro da baza
dacvis
momzadebisaTvis
da
sakuTari
arCevanis
mixedviT
advokatTan
SexvedrisaTvis”. advokatis rolis ZiriTadi principebis paragrafi 8 ganmartavs,
rom “yvela dapatimrebuls, dakavebuls da Tavisufleba aRkveTil pirs unda
hqondes saWiro SesaZleblobebi, dro da adgili imisaTvis, rom igi moinaxulos
advokatma da konsultacia gauwios dagvianebis, dabrkolebis, cenzuris gareSe
da sruli konfidencialurobis pirobebSi”.
saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi 2005 wlis martSi
miRebuli sakanonmdeblo cvlilebebis Sedegad, vada, romlis drosac
eWvmitanilma unda airCios damcveli, gaizarda dakavebidan 6 saaTamde. Tu am
periodis ganmavlobaSi eWvmitanilma ar airCia damcveli, mas aqvs ufleba
iyolios saxelmwifo damcveli ufasod. eWvmitanilebsa da pirebs, romelTac
wayenebuli aqvT braldeba, ufleba aqvT ganmartoebiT Sexvdnen advokats
yovelgvari zedamxedvelobis gareSe.
maSin, rodesac warsulSi advokats hqonda klientTan maqsimum erTi
saaTiT Sexvedris ufleba, drois xangrZliobis SezRudva gauqmda 2004 wlis
agvistoSi. gamomZiebels aqvs ufleba SezRudos advokatis vizitebi, Tu is
CaTvlis, rom am vizitebis sixSire da xangrZlioba araadeqvaturia. gamomZieblis
67
68
gaeros dokumenti CCPR/C/79/damateba 74, 1997 wlis 9 aprili, paragrafi 28.
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 22 oqtomberi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
34
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
gadawyvetileba SeiZleba gasaCivrebul iqnas advokatis mier prokurorTan an
mosamarTlesTan.
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Tanaxmad, gamomZiebelma an
prokurorma unda Seatyobinos dakavebis Sesaxeb dakavebulis ojaxs Cveulebriv
SemTxvevaSi dakavebidan araugvianes 5 saaTisa, xolo arasrulwlovanis
SemTxvevaSi – araugvianes 3 saaTisa.
saerTaSoriso amnistiam Seityo mravali SemTxvevis Sesaxeb, rodesac es
debuleba iyo darRveuli. magaliTad, zurab dafqviaSvili daakaves saburTalos
raionSi nacnobis binaSi 2005 wlis 4 oqtombers 12 saaTsa da 30 wuTze. bralad
wauyenes narkotikebis Senaxva. misma ojaxma saerTaSoriso amnistias 24
oqtombers uTxra, rom miuxedavd imisa, rom zurab dafqviaSvilma sTxova
policias dauyovnebliv SeetyobinebiaT misi ojaxisaTvis misi dakavebis Sesaxeb,
ojaxma es ambavi mxolod mas Semdeg gaigo, rac mezobleba SuaRamisas uTxres
rom misi dakavebis Sesaxeb reportaJi iyo “rusTavi 2” satelevizio arxze. “Cven
jer kidev aranairi informacia ar gvqonda. meore dRes gamomZiebeli movida
Cvens saxlSi Cxrekis Catarebis mizniT. mxolod maSin SevityveT, rom igi
imyofeboda vaJa-fSavelaze, Sinagan saqmeTa saministros SenobaSi, sakanSi,”
ganacxada misma naTesavma.
kanonis Tanaxmad, Sesabamisi dakavebis dawesebulebis administracia valdebulia
gadasces –komunikaciis konfidencialobis darRvevis gareSe—dakavebulis
saCivrebi da winadadebebi gamomZiebels, prokurors, sasamarTlos da saxalxo
damcvels.
samedicino Semowmeba
2004 wlis agvistoSi sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi Setanili
cvlilebis Tanaxmad dakavebulsa da mis advokats miecaT ufleba moiTxovon
ufaso samedicino Semowmeba dawyebuli dakavebis momentidan. Tu gamomZiebeli ar
daakmayofilebs
moTxovnas,
gadawyvetilebis
gasaCivreba
SesaZlebelia
sasamarTloSi, romelic valdebulia ganixilos saqme 24 saaTis ganmavlobaSi.
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi gansazRvravs, rom samedicino Semowmeba
unda Caataros gamomZieblis an prokuroris mier daniSnulma Sesabamisi
dawesebulebebis an organizaciebis specialistebma. eqimma unda Seadginos
Semowmebis oqmi. wamebis an sastiki mopyrobis SemTxvevaSi mowveuli eqspertebi,
rogorc wesi, arian iusticiis saministros eqimi kriminalistebi. dakavebuls an
mis
kanonier
warmoadgenels
SeuZliaT
sakuTari
xarjebiT
Caataron
alternatiuli samedicino eqspertiza. saxelmwifo sasamarTlo eqspertisa da
alternatiuli eqspertis daskvinebs erTidaigive iuridiuli statusi aqvT.
2004 wlis agvistos Setanili cvlilebis mixedviT, dakavebuli aRar aris
valdebuli alternatiuli samedicino Semowmebis daskvnis asli gadasces saqmis
sabuTebSi Casadebad, Tu amis survili ar gaaCnia.
saerTaSoriso amnistiis mier miRebuli informaciis Tanaxmad, zog SemTxvevaSi
advokatis moTxovnis miuxedavad saxelmwifo sasamarTlo samedicino Semowmebebi
droulad ar tardeba. magaliTad, eka beselia axlaxans waawyda problemebs misi
klientis, irakli malanias, samedicino Semowmebis moTxovnisas. advokatis TqmiT,
irakli
malanias,
ubeduri
SemTxvevis
Sedegad,
fexebi
praqtikulad
paralizebuli aqvs da saWiro iyo misTvis operaciis Catareba. advokatis
mtkicebiT, mis klients ar SeeZlo damoukideblad siaruli da Sesabamisad, ver
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
35
SeZlebda mkvlelobis Cadenas, raSic sdebdnen brals. saboloo jamSi,
gamomZiebelma ar daakmayofila advokatis moTxovna samedicino gamokvlevaze.
Tumca, sasamarTloSi saCivris Setanis Semdeg, gamomZieblis gadawyvetileba
gabaTilda da Sedegad, 2005 wlis 1 agvistos igi valdebuli Seiqmna gaeca
gankarguleba samedicino Semowmebis Sesaxeb. arsebuli cnobis Tanaxmad,
rodesac eqspertebma moisurves Semowmebis Catareba, gamomZiebelma maT ar misca
saSualeba Sexvedrodnen irakli malanias. “eqspertebi iZulebulni gaxdnen
daskvna daeweraT saqmis werilobiT masalebze dayrdnobiT, irakli malanias
piradad naxvis gareSe. mTlian proceduras didi dro dasWirda da eqspertebma
TavianTi daskvna mxolod 2005 wlis 31 seqtebmers warmoadgines”, ganacxada eka
beseliam.
wamebisa an sastiki mopyrobis SemTxvevaSi drouli sasamarTlo samedicino
Semowmeba ganasakuTrebiT mniSvnelovania, raTa sxeulis dazianebis niSnebi ar
gaqres gamokvlevis Catarebis droisTvis.69
2005 wlis aprilSi Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebebis da
monitoringis departamentis ufrosis moadgilem, giorgi kiknaZem, saerTaSoriso
amnistias acnoba, rom SemoRebul iqna axali sistema, romlis mixedviTac
winaswari dakavebis dawesebulebebSi miyvanili yvela dakavebuli gaivlis
samedicino eqspertebis mier Catarebul Semowmebas. saerTaSoriso amnistiis
informaciiT, TbilisSi es sistema winaswari dakavebis dawesebulebebSi dainerga
2005 wlis ianvarSi. 25 maiss generalurma prokurorma zurab adeiSvilma
ganucxada saerTaSoriso amnistias, rom saxelmwifo gegmavs saqarTvelos
masStabiT yvela winasxari dakavebis dawesebulebaSi eqimis yolas. es eqimebi
iqnebian Sinagan saqmeTa saministros TanamSromlebi.
“adamianis nebismieri formiT dakavebis an patimrebos dros dacvis gaeros
principebis krebulis” Tanaxmad, “saWiro samedicino Semowmeba unda SeeTavazos
dakavebul an dapatimrebul pirs rac SeiZleba swrafad misi dakavebisa an
patimrobis adgilas miyvanis Semdeg.” wamebis sawinaaRmdego komitetis Tanaxmad
“policiis mier dakavebul pirs, garda policiis iniciativiT mowveuli eqimis
mier Catarebuli samedicino Semowmebisa, survilis SemTxvevaSi aqvs ufleba
Cautardes damatebiTi gamokvleva misive arCeuli eqimis mier.”70
diRmis winaswari dakavebis @# 2 sapyrobilis direqtoris moadgilis, b-n
iuzas TqmiT, eqimi kriminalistebi da eqTnebi dReRamis ganmavlobaSi imyofebian
dawesebulebaSi. 71 eqimebi valdebulni arian Cautaron samedicino Semowmeba
sapyrobileSi Semosul yvela dakavebuls da daafiqsiron sxeulis yvela
SesamCnevi dazianeba. garda amisa, isini valdebulni arian gamohkiTxon
dakavebuls, uCivis Tu ara is policielebis mxridan sastik mopyrobas da
daafiqsiron yvela amgvari Civili samedicino CanawerSi. 72 Tu dakavebuli
69
2005 wlis 19 noembers saerTaSoriso amnistias generaluri prokuraturis
organizaciulma da analitikurma ganyofilebam Seatyobina, rom parlamenti ganixilavs
kanonproeqts,
romlis
mixedviTac
gaTvaliswinebulia
“msjavrdebulis/damnaSavis
samedicino SemowmebisaTvis mkacrad gansazRvruli erT Tviani vada”.
70
CTP Standards, CTP/Inf (2004) 28, paragrafi 36, sqolio.
71 saerTaSoriso amnistiis interviu, q. Tbilisi, 2005 wlis 1 ivnisi.
72
saerTaSoriso amnistiis interviu Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebaTa
dacvisa da monitoringis departamentis Tavmjdomaris moadgiilesTan, giorgi
kiknaZesTan, q. Tbilisi, 2005 wlis 1 ivnisi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
36
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
gamoTqvavs saCivars policiis winaaRmdeg, eqimi valdebulia gadasces amgvari
saCivari Sesabamis saxelmwifo samsaxurs gamosaZieblad.73
arasamTavrobo organizaciis ramdenime aqtivistma gamoxata Tavisi
wuxili imis gamo, rom policiis departamentis samedicino eqimebi ar iyvnen
miukerZoebelni. “isini arian Sinagan saqmeTa saministros TanamSromlebi. maT
eSiniaT da amitom ar aRricxaven dokumenturad wamebis SemTxvevebs, mravali
maTgani korumpirebulia. isini ar arian damoukidebelni,” ganacxada jguf
“empaTia”-s direqtoris moadgilem giorgi berulavam. 74 saxalxo damcveli, 2005
wlis 14 agvistos saerTaSoriso amnistiisadmi miweril werilSi, xazs usvams:
“unda arsebobdes adekvaturi adamianuri da teqnikuri resursebi, [xolo]
[samedicino] personalis eTikuri standartebi uzrunvelyofili unda iyos
winaswari dakavebis dawesebulebebis xelmZRvanelobisagan maTTvis meti
damoukideblobis miniWebiT”.
wamebis sawinaaRmdego komitetis mier saqarTvelos Sesaxeb 2005 wlis
ivnisSi gamoqveynebul angariSSi aRniSnulia: “imisaTvis, rom savaldebulo
samedicino Semowmebis sistemam efeqturad imuSaos sastiki mopyrobis winaaRmdeg,
saWiroa Sesruldes ramdenime piroba: samedicino Semowmebis Camtarebel eqimebs
unda hqondeT formaluri da de-faqto damoukidebloba, maT unda hqondeT
gavlili specializebuli treningi, da maTTvis dakisrebuli samuSaos aRwera
unda iyos sakmarisad gavrcobili. Tu ar aris miRweuli es pirobebi, samedicino
Semowmebis aseT sistemas SesaZlebelia hqondes uku-efeqti da gamoiwvios
wamebisa da sastiki mopyrobis SemTxvevebTan brZolis garTuleba.”
2005 wlis 1 ivniss diRmis winaswari dakavebis dawesebulebaSi wvevisas,
saerTaSoriso
amnistia
SeaSfoTa
samedicino
Semowmebebis
arsakmarisma
konfidencialurobam. organizacias acnobes, rom dakavebulebs avaldebulebdnen
Semowmebisas
tanisamosi
gaexadaT.
organizaciis
vizitis
dros
eqim
kriminalistisa da policiis TanamSromlis TqmiT, dakavebulebis Semowmeba
xdeba winaswari dakavebis dawesebulebis misaRebis teritoriaze. es adgili
mdebareobs morige TanamSromlis oTaxis gverdiT da advilad SesaZlebelia
iqidan mimRebSi momxdaris danaxva da mosmena. wamebis sawinaaRmdego komitetis
erT-erTi
rekomendacia
saqarTvelos
mTavrobisadmi
gaxldaT
is,
rom
“samedicino Semowmebebi unda Catardes policiis TanamSromlebis yurTasmenisa
da -- Tu eqimi konkretulad ar moiTxovs sxvas romelime konkretul SemTxvevaSi
-- TvalTaxedvidan moSorebiT”.
mogvaRwia aseve cnobebma braldebulTa winasagamomZiebo izolatorSi
gadayvanisas
maTi
samedicino
Semowmebebis
araregularulobis
Sesaxeb.
Tavisuflebis institutma saerTaSoriso amnistiasTan saubarSi ganacxada, rom
yvela
dakavebulis
samedicino
Semowmebas
ar
hqonia
adgili
maTi
winasagamomzieblo izolatorSi miyvanis dros, risi mizezic iyo cixis eqimebis
gadatvirTuli samuSao grafiki. (magaliTisTvis, ixileT sulxan molaSvilis da
vaxtang guCuas saqmeebi).
73
Sinagan saqmeTa saministros adamianis uflebaTa dacvisa da monitoringis
departamentis Tavmjdomaris, SoTa xizaniSvilis werili saerTaSoriso amnistias. q.
Tbilisi. werili miRebulia 2005 wlis 3 oqtombers.
74 saerTaSoriso amnistiis interviu,, q. Tbilisi, 2005 wlis 27 aprili.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
37
dakiTxva
saqarTveloSi
ar
arsebobs
policiis
mier
gasaubrebis
Catarebis
maregulirebeli qcevis kodeqsi. Tavis 2001 da 2004 wlebis angariSebSi, wamebis
sawinaaRmdego komitetma mouwoda saqarTvelos xelisuflebas droulad mieRoT
aseTi kodeqsi. saqarTvelos aseve ar aqvs policiis eTikis kodeqsi.
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Tanaxmad, eWvmitanils ufleba
aqvs daikiTxos/gamoikiTxos Tavisi damcveli advokatis TandaswrebiT. Tu
advokatis dauyovnebliv daswrebis uzrunvelyofa SeuZlebelia, gamomZiebeli da
prokurori valdebulni arian miiRon saWiro zomebi advokatis monawileobis
uzrunvelsayofad da manmade movaleni arian Seatyobinon eWvnitanils misi
advokatis mosvlamde dumilis uflebis Sesaxeb.
advokatma girSel Zebniaurma saerTaSoriso amnistias 2005 wlis 27
oqtombers amcno, rom iyo SemTxvevebi, rodesac policiam aiZula dakavebulebs
xeli moeweraT dumilis uflebis ar gamoyenebis xelwerilze gamoZiebis
garkveul etapebze, gansakuTrebiT dakiTxves dros. “rodesac saqmeSi iuristi
ereva, Cven vpoulobT aseT darRvevebs, Tumca, rogorc wesi, ukve gviania, radgan
dakavebuls marTlac aqvs xeli mowerili xelwerilze, romlis mixedviTac is
uars ambobs advokatis TandaswrebiT dakiTxvis uflebis gamoyenebaze” – daamata
man.
saerTaSoriso amnistia seriozulad iyo SeSfoTebuli am da sxva msgavsi
cnobebebis gamo, radgan Tu policia zRudavs dakavebulis mier advokatis
gamoyenebis SesaZleblobas, es zrdis wamebisa da sastiki mopyrobis risks.
wamebis sawinaaRmdego komitetis rekomendaciis Tanaxmad, “advokati unda iqnas
daSvebuli dakiTxvis dros.” 75 advokatTa rolis ZiriTadi principebis pirveli
principis Tanaxmad, “[yvela] adamians aqvs ufleba moiTxovos sakuTari aCevanis
Sesabamisi
advokatis
daxmareba
Tavisi
uflebebis
dasacavad
da
uzrunvelsayofad samarTalwarmoebis yvela etapze”.76
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Tanaxmad, eWvmitanilis dakiTxva
unda daiwyos dakavebidan 24 saaTis ganmavlobaSi. 77 303-e muxlSi 2005 wlis
martSi Setanili cvlilebis Tanaxmad, “dakiTxvis dros SeiZleba gamoyenebul
iqnas Sesabamisi audio an video Camweri mowyobilobebi. dakiTxva yovelTvis
unda iyos Cawerili zemoT aRniSnuli saSualebebiT, Tu amas iTxovs dakavebuli
piri da uzrunvelyofs aucilebel teqnikur saSualebebs.” saerTaSoriso
amnistiisaTvis ucnobia, ecnobebaT xolme Tu ara dakavebulebs am uflebis
Sesaxeb. 2005 wlis oqtombrisTvis es ufleba ar iyo Setanili uflebaTa im
siaSi, romelTa gacnobac eWvmitanili da braldebuli pirebisTvis policias
evaleba. saerTaSoriso amnistia mouwodebs xelisuflebas, rom uzrunvelyos
75
gaeros dokumenti A/50/44, paragrafi 176, iordaniasTan mimarTebaSi
gaeros dokumenti A/CONF.144/28/Rev.1 at 118 (1990).
77
saerTaSoriso amnistiam generaluri prokuraturis saorganizacio da analitikuri
nawilisagan 2005 wlis 19 noembers Seityo, rom amJamad ganixileba kanonproeqti,
romelmac unda gaauqmos 24 saaTiani vada. kanonproeqtis Tanaxmad, dakiTxva SeiZleba
ufro gvianac daiwyos, magram dakavebuli unda warsdges mosamarTlis winaSe
dapatimrebidan ara ugvianes 48 saaTisa.
76
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
38
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
yvela dakavebulis dakiTxvis Cawera da rom teqnikuri saSualebebi amisaTvis
uzrunvelyos xelisuflebam.78
Sinagan saqmeTa ministris gankargulebis safuZvelze, 2005 wlis
aprilidan saqarTvelos yvela winaswari dakavebis dawesebuleba uSualod
daeqvemdebara
saministros
TbilisSi.
adre
ki
isini
eqvemdebarebodnen
adgilobrivi policiis ganyofilebebs. “warsulSi policiis ufrosebs SeeZloT
piris saknidan gamoyvana nebismieri mizeziT. es ukve SeuZlebeli gaxda, radgan
adgilobriv policias aRar SeuZlia misces brZaneba winaswari dakavebis
dawesebulebis ufross”, ganacxada erovnuli uSiSroebis sabWos wevrma
aleqsandre nalbandovma saerTaSoriso amnistiasTan interviuSi 2005 wlis 19
maiss. man aseve aRniSna, rom
axla gamomZieblebs SeuZliaT dakavebulebis
Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebidan gamoyvana mxolod maSin, rodesac,
magaliTad, aucilebelia danaSaulis adgilis daTvaliereba.
saproceso garigeba
2004 wels saqarTvelom SemoiRo saproceso garigebis sistema, romlis
mixedviTac prokurors mieca ufleba SesTavazos dakavebuls sasjelis
Semsubuqeba an upirobod gaTavisufleba danaSaulis aRiarebisa da ufro mZime
danaSaulis Sesaxeb iseTi informaciis miwodebis sanacvlod, romelic xels
Seuwyobs danaSaulis gaxsnas. sistemis SemoRebis Semdeg bevr SemTxvevaSi
saproceso
SeTanxmeba
moicavda
fulad
gadasaxadsac.
rogorc
Cans,
prokuraturis TanamSromlebi zogierT SemTxvevaSi iyenebdnen saproceso
garigebis sistemas policiis TanamSromelTa mier wamebisa da sastiki mopyrobis
SemTxvevebis dasafarad.79
advokat Tamuna jafariZis erT-erTi klienti, romlis pirovnebac usafrTxoebis
mizniT ar mJRavndeba, acxadebs, rom is iyo nacemi policielebis mier Tbilisis
vake-saburTalos raionis policiis ganyofilebaSi, 2004 wlis seqtemberSi.
rodesac misi mSoblebi mividnen policiaSi, maT TiTqos gaigones, Tu rogor
scemdnen maT vaJiSvils. rogorc isini acxadeben, policielebma daartyes
mamasac. rodesac Tamuna jafariZem moinaxula Tavisi klienti meore diliT, man
naxa mis kiserze, xelebze, zurgze da Sublze arsebuli Calurjebebi da
gadaiRo fotoebi dazianebebis dasafiqsireblad. Semdeg, iusticiis saministros
kriminalurma samedicino eqspertma gasinja misi klienti, magram uari uTxra
advokats samedicino daskvnis aslis gacemaze. Tamuna jafariZe Tvlis, rom misi
klienti TavdebiT gaaTavisufles winaswari mosmenidan imis Sedegad rom,
rogorc Tavad advokati ambobs “me xmauri avtexe am saqmis gamo da imis gamo,
rom is nacemi iyo. me gavugzavne werili generalur prokuraturas, saxalxo
damcvels, yvelas.” 80 ori Tu sami Tvis Semdeg klientma mas uTxra, rom
prokurorma mas SesTavaza saproceso garigeba; mas unda eRiarebina danaSauli
“xulignobis” braldebiT, gadaexada 3000 lari (daaxloebiT 1600 dolari) da
Tavi Seekavebina policiis mier sastiki mopyrobis Sesaxeb Civilisagan. misma
78
wamebis Sesaxeb gaeros specialurma momxsenebelma ganacxada: “yvela dakiTxva unda
Caiweros, sasurvelia videoze. Cauwereli dakiTxvebidan miRebuli informacia ar unda
daiSvas sasamarTloSi mtkicebulebis saxiT.” gaeros dokumenti A/56/156, paragrafi. 39 (v).
79
saproceso garigebasa da wamebasa da arahumanur mopyrobas Soris kavSiris detaluri
kvlevisaTvis ixileT Human Rights Watch-is brifingis Canaweri “saqarTvelo – gaurkveveli
wamebis reforma”. 2005 wlis 11 aprili.
80
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 18 maisi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
39
klientma miiRo prokuroris SemoTavazeba. “cxadi iyo, rom amiT prokuraturam
dafara policiis qmedeba”, ganacxada Tamuna jafariZem.
2005 wlis martSi sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi Sevida cvlileba,
romlis Tanaxmadac sasamarTlo unda darwmundes, rom “SeTanxmeba moxda
Zaladobis, muqaris, motyuebis an sxva ukanono dapirebis niSnebis gareSe,
nebayoflobiT da braldebulis mier kvalificiuri iuridiuli daxmarebis
gamoyenebis SesaZleblobis pirobebSi.”
Human Rights Watch–sa da sxva organizaciebis lobirebiT, gadaidga sxva
nabijebic saproceso garigebasa da wamebasa da sastik mopyrobas Soris SesaZlo
kavSiriT gamnowveuli problemis mosagvareblad. am angariSis Sedgenis
droisaTvis, parlamenti ganixilavda samarTlebriv cvlilebebs saproceso
SeTanxmebasTan dakavSirebiT. am droisaTvis gansaxilveli kanonproeqti adgens,
rom “saproceso garigeba CaiTvleba baTilad, Tu is akninebs braldebulis
uflebas moiTxovos sisxlis samarTlis saqmis aRZvra Sesabamisi pirebis mimarT
wamebis, araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis SemTxvevaSi”, 81 da rom
sasamarTlo valdebulia darwmundes, rom “saproceso garigebis dadebamde
adgili ar hqonia wamebas, araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas
policiisa an sxva samarTaldamcavi organoebis mxridan braldebulis mimarT.
mosamarTle aseve valdebulia auxsnas braldebuls, rom misi saCivari wamebis,
araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis Sesaxeb ar moaxdens gavlenas im
saproceso garigebaze, romelic kanonis Sesabamisad daido.”82
saqmis winaswari ganxilva da sasamarTlo procesi
dakavebis Semdeg nebismier dros eWvmitanils ufleba aqvs gaasaCivros
gamomZieblis an prokuroris gadawyvetileba sisxlis samarTlebrivi devnis
SeCerebis da/an winaswari gamoZIebis Sewyvetis Sesaxeb, da aseve gamomZieblis
mier uari samedicino Semowmebis Catarebaze. im SemTxvevaSi, Tu prokurori ar
miiRebs saCivars gamomZieblis gadawyvetilebis sawinaaRmdegod, SesaZlebelia am
saCivriT sasamarTloSi apelacia an sasamarTloSi sarCelis dauyovnebliv
Setana.
dakavebis momentidan 48 saaTis ganmavlobaSi, dakavebuls unda waeyenos
braldeba da igi unda warsdges mosamarTlis winaSe. dakavebuls ufleba aqvs
sasamarTloSi moiTxovos „mis sawinaaRmdegod gamoyenebuli yvela iZulebiTi
qmedebis validurobisa da kanonierebis Semowmeba“. mosamarTle SeiZleba
SeekiTxos mas, Tu rogor eqceoda mas policia, magram es savaldebulo ar aris.
Tu sasamarTlo ar miiRebs gadawyvetilebas dakavebis vadis gagrZelebasTan an
sxva Sualeduri zomebis gamoyenebasTan dakavSirebiT Semddgomi 24 saaTis
ganmavlobaSi, piri dauyovlebliv unda gaTavisufldes. sasamarTlos SeuZlia
sxvadasxva
zomis
miReba,
maT
Soris
dakavebis
vadis
gaxangrZliveba,
Sinapatimrobis daniSnva, dakavebulis gaTavisufleba TavdebiT an policiis
81
679-e (1) muxlis Sesworebis proeqti, romelsac saqarTvelos parlamenti ganixilavs
saSemodgomo sesiaze. proeqtis teqsti mowodebul iqna generaluri prokuraturis
adamianis uflebaTa dacvis ganyofilebis Tavmjdomaris, Tamar TomaSvilis mier 2005
wlis 26 seqtembers.
82
iqve.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
40
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
zedamxedvelobis qveS. 83 Tu sasamarTlo gadawyvets dakavebulisaTvis dakavebis
vadis gagrZelebas, dakavebuli gadahyavT winasagamoZiebo izolatorSi, sadac is,
rogorc wesi, rCeba sasamarTlo procesis damTavrebamde.
wamebis sawinaaRmdego konvenciis me-15-e muxli ambobs, rom „TiToeulma
monawile saxelmwifom unda uzrunvelyos, rom nebismieri gancxadeba, romelic
miRebulia wamebis Sedegad, ar iqnas gamoyenebuli mtkicebulebad sasamarTlo
procesSi, garda im pirTa winaaRmdeg, romelTac bralad edebad wamebis
dasnaSauli, rogorc mtkicebuleba am gancxadebis gamoZalvisa.“
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Tanaxmad, „kanonis gverdis avliT
miRebul mtkicebulebas ar gaaCnia kanonieri Zala.“ 2005 wlis martSi
kanonmdeblebma miiRes sakanonmdeblo cvlileba, romelic mimarTuli iyo
„aRiarebebis“ misaRebad wamebis gamoyenebis aRmofxvrisaken. axali kanonis
Tanaxmad, winaswari dakavebisas CamorTmeuli dakiTxvis oqmebi ar unda iyos
wakiTxuli procesze da Cvenebebis audio Canaweris gamoyeneba sasamarTloSi ar
daiSveba, garda im SemTxvevebisa, Tu dakavebuls ar aqvs pretenzia maT
sasamaTloSi gamoyenebasTan dakavSirebiT.
saerTaSoriso amnistia kvlav iRebs informacias imis Sesaxeb, rom
dakavebulebze warmoebda fizikuri zewola maTgan sxva pirebis Sesaxeb saziano
(mainkriminirebeli) informaciis mopovebis mizniT.
iusticiis saministros sasamarTlos TanamSromeli irakli sioriZe 2005 wlis 3
agvistos dabarebul iqna Sinagan saqmeTa saministros Tbilisis vakesaburTalos
raionis
ganyofilebaSi.
arsebuli
cnobis
Tanaxmad,
is
misvlisTanave daakaves, bralad wauyenes “Tanamdebobis borotad gamoyeneba” da
8 saaTis ganmavlobaSi dakiTxavdnen. Cnobis Tanaxmad, uSiSroebis samsaxuris
ufrosma TanamSromelma da ramdenime sxva oficerma sioriZe sastikad scemes,
raTa aeZulebinaT advokat giorgi usufaSvilis sawinaaRmdego Cvenebis micema.
irakli sioriZis advokatma, eka beseliam 2005 wlis 22 oqtombers saerTaSoriso
amnistias ganucxada, rom „sami adamiani iyo sastiki mopyrobis TviTmxilveli.
magram, uSiSroebis TanamSromlebTan daaxloebulma pirebma aiZules mowmeebic
da sioriZec, ar eCivlaT sastiki mopyrobis faqtis gamo. orma mowmem, romlebic
aseve nacemebi iyvnen, piradad aRmiweres, rogor scemdnen sioriZes, magram isini
uars
amboben
werilobiT
Cvenebaze.
sioriZes
aseve
urCies
ufro
„Sesaferisi“ advokatis moZebna.“ irakli sioriZis TqmiT, policielebs surdaT
83
specialuri momxseneblis mier wamebis da sxva sastiki, arahumanuri an Rirsebis
Semlaxavi mopyrobis an dasjis Sesaxeb momzadebul winaswar SeniSvnebi, manfred novaki,
saqarTvelos misia. aRniSnul dokumentSi specialurma momxsenebelma moamzada
rekomendacia imis Taobaze, rom “SeizRudos winaswari dakavebis zomis gamoyeneba
sisxlis samarTlis procesebis ganmavlobaSi, gamsakuTrebiT araZaladobrivi, mcire da
naklebad seriozuli darRvevebisTvis da mis sanacvlod Semotanil iqnas iseTi zomebi,
rogorebicaa TavdebiT da xelweriliT gamoSveba. gaeros dokumenti, E/CN.4/2005/62/Add.3,
(k), 2005 wlis 16 marti. 2005 wlis 24 oqtombers Tavisuflebis institutis
warmomadgenelma akaki minaSvilma saerTaSoriso amnistias acnoba, rom TavdebiT
gaTavisuflebis raodenoba bolo Tveebis manZilze gaizarda. akaki minaSvilis TqmiT,
2005 wlis ianvridan ivnisamde yvela saqmis 1.5 procentSi gamoyenebul iqna TavdebiT
gaTavisuflebis wesi. 5 ivliss generaluri prokuraturis mier gamocemuli Sida
instruqciebis Tanaxmad, romelic xels uwyobs Tavdebis wesis gavrcelebas, misi
gamoyeneba moxda ivlisSi 7.5 % SemTxvevebSi, ivnisSi 12.6 % SemTxvevebSi da agvistoSi
17.7 procent SemTxvevebSi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
41
misTvis xeli moewerinebinaT gancxadebaze, romlis Tanaxmadac giorgi
usufaSvils viTomda mieTvisebina 200 000 lari (daaxloebiT 111 000 dolari),
romelic mis klientebs Telasidan hqondaT miRebuli da es Tanxa gamouyenebia
respublikuri
partiis
saarCevno
kampaniis
warmoebisaTvis.
maT
aseve
daadanaSaules irakli sioriZe giorgi usufaSvilis mier miTvisebuli Tanxidan
aTobiT aTasi laris miRebaSi.
damoukidebeli firma „veqtoris“ samedicino kriminalurma eqspertebma,
nugzar TofuriZem da mixeil mJavanaZem, 6 agvistos gasinjes irakli sioriZe.
firmis xelmZRvanelma, aleqsandre gejaZem saerTaSoriso amnistias 25 oqtombers
ganucxada: „Cvenma eqspertemba mis sxeulze aRmoaCines mZime, blagvi sagniT
miyenebuli dazianebebi [. . .] sioriZes hqonda Civilebi Rebinebis, Tavbrusxvevis
da marjvena yurSi smenis daqveiTabasTan dakavSirebiT. 4 agvistos mas hqonda
Rebineba.” 10 agvistos irakli sioriZe kvlav daibares Sinagan saqmeTa
saministroSi da moaTavses winaswari dakavebis sakanSi. eka beselias TqmiT,
sakanSi Sesvlamde eqims is ar gausinjavs.
rogorc cnobili gaxda, aRiZra saqme sastiki mopyrobis kuTxiT, Tumca,
eka beselias monacemiT, oqtombris TvisaTvis uSiSroebis samsaxuris is
TanamSromeli, romelmac arsebuli cnobiT scema irakli sioriZe, ar dakiTxula
da arc mis da arc am saqmeSi dasaxelebul sxva TanamSromelTa mimarT ar
aRZrula sisxlis samarTlis saqme. irakli sioriZe amJamad imyofeba winaswari
dakavebis # 1 izolatorSi da elodeba sasamarTlo process.
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 2005 wlis martSi Setanili
cvlilebebis mixedviT, sasamarTlo ganxilvamde winaswari dakavebis mTliani
vada ar unda aWarbebdes oTx Tves dakavebis momentidan, Tu Sesabamisi
mosamarTle
ar
daeTanxmeba
prokuraturis
mier
kargad
dasabuTebul
SemoTavazebas winaswari dakavebis periodis 60 dRemde vadiT gagrZelebis
Taobaze. es cvlilebebi ZalaSi 2006 wlis 1 ianvridan unda Sevides. manamde ki
winaswari patimris dakavebis maqsimaluri vada cxra TviT ganisazRvreba.
mowmeebi
wamebis sawinaaRmdego konvenciis me-13-e muxli avaldebulebs saxelmwifoebs
miiRon zomebi, raTa „uzrunvelyofil iqnas mosarClisa da mowmeebis dacva
cudi mopyrobisa da daSinebisagan, romlebic SeiZleba Sedegad mohyves saCivris
Setanas an Cvenebis micemas.“
sisxlis
samarTlis
saproceso
kodeqsis
Tanaxmad,
mowmeebsa
da
dazaralebulebs aqvT ufleba sasamarTlo procesTan dakavSirebiT moiTxovon
saxlemwifosgan maTi daculobis uzrunvelyofa, kerZod maTi sicocxlis,
janmrTelobis, pativisa da Rirsebis dacva. miuxedavad amisa, realobaSi
araerTgzis Semosula saCivrebi, rom mowmeebi xSir SemTxvevaSi ar arian
Sesabamisad daculebi.
bevri iuristi da adamianis uflebaTa damcveli SeaSfoTa bolo dros
sisxlis samarTlis kodeqsSi Sesulma cvlilebebma, rimlebic maTi azriT
zrdis mowmis mxridan policiis zewolis mimarT mowyvladobis dones. 2005 wlis
ivlisSi
ZalaSi
Sesuli
cvlilebis
Tanaxmad,
“marTlmsajulebis
aRsrulebisaTvis
xelis
ganzrax
SeSla
mowmis
an
msxverplis
mier
gansakuTrebiT araswori mtkicebulebis warmodgeniT isjeba jarimiT an
Tavisuflebis aRkveTiT xuT wlamde“.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
42
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
advokatma ioseb baraTaSvilma saerTaSoriso amnistias ganucxada: “es
sakanonmdeblo cvlileba SesaniSnav saSualebas aZlevs policiels moaxdinos
zewola mowmeze winaswari dakavebis periodSi, raTa man misces policiisaTvis
misaRebi Cveneba. Semdeg ki, Tu mowmes moundeba simarTlis Tqma sasamarTlo
procesis dros, policias advilad SeuZlia gaaCumos is. ra Tqma unda, mowmes ar
unda patimrobaSi yofna.” 84 organizaciis – yofili politpatimrebi adamianTa
uflebebisTvis – wevris, gela nikoleiSvilis TqmiT,
“es kanoni did
problemebs qmnis. me vici ramdenime SemTxveva, sadac policia aSinebda mowmeebs
maT winaaRmdeg saqmis aRZvriT, Tuki isini Cvenebas Secvlidnen. aseve
SesaZlebelia, rom policiam gamoiyenos fizikuri Zaladoba mowmeebze zewolis
mosaxdenad.”85
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Tanaxmad, mowmes SeuZlia
moiwvios advokati dakiTxvaze dasaswrebad. Tumca, Tu advokats ar SeuZlia
daswreba, dakiTxvis Catarebas xels araferi uSlis.
xSiria SemTxveva, rodesac adamianebi policiaSi mowmis statusiT
miuyvaniaT, magram dakiTxvis Semdeg daukavebiaT da maTTvis brali wauyenebiaT.
saerTaSoriso amnistias miaCnia, rom mowmeebi gansakuTrebiT mowyvlad
mdgomareobaSi imyofebian da maTi adamianis uflebebis dasacavad saWiroa
damatebiTi samarTlebrivi dacvis meqanizmebis SemuSaveba.86
damnaSaveTa gasamarTleba
“policielebi jer kidev ver grZnoben maT Tavs zemoT dakidebul maxvils.”
(evrokavSiris iuridiuli eqsperti, Tbilisi, 2005 w. maisi)
“rodesac me vaxerxeb damtkicebas, rom Cemi klients sastikad moepyrnen, xSir mis
gaTavisuflebas vaRwev, magram isjebian Tu ara damnaSave policielebi, es sul sxva
sqmea.” (zurab rostiaSvili, Tbilisi, 2005 wlis 20 aprili)
“ [‘Zaladobis kulturis’ gamovlinebebis] saswrafod SeCereba SesaZlebelicaa da
aucilebelic, es unda moxdes yvela danaSaulis Sesaxeb cnobis safuZvelze sistematuri,
gamWvirvale, sando da efeqturi gamoZiebebisa da damtkicebuli danaSaulisTvis mkacrad
dasjis meSveobiT.” (evropis sabWos wevri qveynebis mier aRebuli valdebulebebis da
movaleobebis Sesrulebis komiteti, 2004 wlis 15 dekemberi)
damnaSaveTa gasamarTleba mTavari saSualebaa wamebisa da sxva sastiki
mopyrobis aRmosafxvrelad. saqarTveloSi dausjelobis sindromis mosaspobad
saWiro
Zireuli
reforma
Zveli
sistemisa,
romelic
xels
uwyobda
zRvarsgadasul dausjelobas; wamebisa da sastiki mopyrobis yvela cnobili
84
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 27 oqtomberi 2005 w.
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 21 oqtomberi..
86
2005 wlis 19 noembers saerTaSoriso amnistias generaluri prokuraturis
organizaciulma da analitikurma ganyofilebam amcno, rom amJamad parlamentSi
ganxiluli kanonproeqti iTvaliswinebs sisxilis samarTlis saproceso kodeqsisaTvis
“sruliad axali Tavis damatebas mowmeebisa da dazaralebulTa dacvis zomebis Sesaxeb”.
ganyofilebis informaciiT, axali zomebi moicavs “mowmis, romelic iZleva Cvenebas, mier
fsevdonimis gamoyenebas” da “mowmis sacxovrebeli adgilis Secvlas, misi fizikuri
dacvis mizniT”. rogorc ityobineba aRniSnuli ganyofileba, mowmis pirovnebis
gamoaSkaraveba moxdeba sasamarTloSi misi dakiTxvis dros.
85
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
43
SemTxveva inda swrafad, safuZvlianad da miukerZoeblad gamoiZios SesaZlo
damnaSaveTagan damoukidebeli organos mier. aseTi gamoZiebebis masStabi,
meTodebi da Sedegebi unda gamomziurdes. oficialur pirebi, romlebic
eWvmitanilni arian wamebasa da sastik mopyrobaSi, gamoZiebis msvlelobis dros
SeuwydeT Tanamdebobebze muSaoba. momCivari pirebi, iseve rogorc mowmeebi da
sxva riskis qveS myofi adamianebi, unda dacul iqnan daSinebisa Tu
Surisgebisagan.
zogierT sferoSi mTavrobis mier ganaxorcielebulma zomebma SesamCnevi
nayofi gamoiRo, amaT Soris yvelaze niSandoblivi iyo ramdenime policiis
TanamSromlisTvis Tavisuflebis aRkveTis ganaCenebis misja. 87 maT winaaRmdeg
gamotanili ramdenime ganaCeni moicavda “samsaxureobrivi uflebamosilebis
87
generalurma prokuraturam warmoadgina Semdegi detalebi im saqmeebis Sesaxeb,
romelSi policiis TanamSromlebs wamebaSi an arahumanur mopyrobaSi monawileobisaTvis
sasamarTlom miusaja danaSauli:
• “vardebis revoluciis” Semdeg pirveli SemTxveva, rodesac moxda damnaSave
policielebisaTvis bralis damtkicebis faqti, iyo q. TbilisSi dmanisis raionis
policiis mosaxleobis registraciis samsaxuris inspeqtoris, merab iasaRaSvilis
winaaRmdeg 2004 wlis aprilSi arahumanuri mopyrobis faqti. mis mimarT arahumanuri
mopyroba ganaxorcieles amave policiis ganyofilebis samma sxva policielma: besik
devnozaSvilma, aleqsi mujiriSvilma da zaqaria dauTaSvilma. q. Tbilisis pirveli
instanciis sasamarTlom miusaja sam wlamde Tavisuflebis aRkveTa samive policiels
2004 wlis 5 noembers. maT bralad daedoT “janmrTelobis ganzrax naklebad mZime
dazianeba” (muxli 118, nawili 2) da “ samsaxureobrivi uflebamosilebis gadaWarbeba”
(muxli 333, nawili 3 b, g). sasjeli Seumcires gamosacdeli vadiT 18 Tviani droebiTi
gaTavisuflebiT. garda amisa, maT aekrZalaT oficialuri Tanamdebobis dakaveba erTi
wlis ganmavlobaSi.
• rusTavis raionis policiis inspeqtors, ramaz mumlaZes miusajes sam wlamde patimroba
Tbilisis samxareo sasamarTloSi “xulignobisTvis” (muxli 239, nawili 3) da
“gaufrTxileblobiT janmrTelobis naklebad mZime dazianebisaTvis” (muxli 124, nawili
1).
• 2005 wlis 5 maiss, samegrelo-zemo svaneTis regionis xuT policiels miusajes
Tavisuflebis aRkveTa samidan Svid wlamde. es policielebi arian: sergo CaCibaia,
kriminaluri policiis ufrosi; merab caava, kriminaluri policiis ufrosi inspeqtori;
da policielebi rozman gogenia, ruben kalandaia da jemal isoria. isini
braldebulad scnes “samsaxureobrivi uflebamosilebis gadaWarbebasa” da “ganzrax
ukanono dakavebasa an patimrobisaTvis”. (muxli 147, nawili 1)
• martvilis raionis policiis TanamSromlebi - gogi xarebava, ilia naWyebia da paata
jRarkava damnaSaved scnes da miusajes oTxidan xuT wlmade Tavisuflebis aRkveTa.
procesi mimdinareobda quTaisis pirveli instanciis sasamarTloSi, sadac ganaCeni
gamotanil iqna 2005 wlis 26 maiss. maT bralad daedoT “janmrTelobis ganzrax
naklebad mZime dazianeba” (muxli 118, nawili 2) da “ samsaxureobrivi uflebamosilebis
gadaWarbeba”.
• 2005 wlis 27 maiss axalgoris raionis sasamarTlom axalgoris raionuli policiis
ufros inspeqtors, k. kesaurs miusaja xuT wlamde Tavisuflebis aRkveTa. mas bralad
daedo “samsaxureobrivi uflebamosilebis gadaWarbeba” da “ganzrax ukanono dakaveba
an patimroba” (muxli 147, nawili 1).
• 2005 wlis 31 maiss, Tbilisis pirveli instanciis sasamarTlom Sinagan saqmeTa
saministros ufros inspeqtors, levan leviZes, miusaja eqvs wlamde Tavisuflebis
aRkveTa. mas bralad daedo “samsaxureobrivi uflebamosilebis gadaWarbeba” da
“samsaxurebrivi siyalbe” (muxli 341). prokuraturam gaasaCivra mosamarTlis ganaCeni
patimrobis vadis rva wlamde gazrdis moTxovniT.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
44
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
gadaWarbebas” (muxli 333, nawili 3) da “ganzrax janmrTelobis msubuqad
dazianeba” (muxli 118, nawili 2). 2005 wlis 10 noembers generaluri
prokuraturis
adamianis
uflebaTa
dacvis
departamentma
saerTaSoriso
amnistias acnoba, rom 2004 wels aRiZra wamebasa an sastik mopyrobaSi damnaSave
policiis TanamSromlebis mimarT 38 sisxlis samarTlis saqme; 2005 wels aRiZra
118 aseTi saqme da/an winaswari gamoZieba. 2004 wlis ganmavlobaSi brali waeyena
22 policiis TanamSromels, xolo 2005 wels - 25 TanamSromels.
saerTaSoriso amnistiam dadebiTad Seafasa mTavrobis warmomadgenlebis
ramdenime sajaro gancxadeba, sadac wamebaSi an sastik mopyrobaSi damnaSaveTa
gasamarTlebis piroba gamoiTqva, da aseve gaiJRera informaciam damnaSaveTa
marTlmsajulebisaTvis gadacemis Sesaxeb. metad mniSvnelovania, rom mTavrobam
regularulad moaxdinos sazogadoebis informireba Tanamdebobis pirebis
wamebasa da sastik mopyrobaSi braldebisa da gasamarTlebis Taobaze. amgvarma
sajaro gancxadebebma SesaZlebelia ubiZgos sisastikis msxverplebs ganacxadon
TavianTi SemTxvevebis Sesaxeb da eZion samarTali. garda amisa, es gancxadebebi
erTgvar gamafrTxilebel rolsac TamaSobs policiis sxva TanamSromlebisaTvis.
mTavrobis warmomadgenlebis mxridan SesamCnevi nabijebia gadadgmuli
damnaSaveTa gasamarTlebis meti gamWvirvalobis mimarTulebiTac; aseve, Catarda
sxva RonisZiebebic wamebisa da sastiki mopyrobis faqtebis aRmosafxvrelad.
magaliTad, generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis departamentma
daiwyo TveSi erTxel an orjer sainformacio biuletenis gamoSveba, sadac
ibeWdeba informacia sasamarTlosa da axali sagamomZiebro saqmeebis Sesaxeb.
pirvelma gamocemam moicva 2005 wlis maisis periodi. Sinagan saqmeTa
saministros adamianis uflebaTa dacvisa da monitoringis departamentma
saerTaSoriso amnistias warudgina mis mier Catarebuli monitoringis Sedegebi,
sadac moyvanili iyo statistikuri monacemebi iseT dakavebulTa Sesaxeb,
romelTa samedicino Semowmebis Sedegad dafiqsirda sxeulis dazianebebi da
romlebmac ganacxades policiis mier miyenebuli zianis Sesaxeb. saerTaSoriso
amnistia mouwodebs Sinagan saqmeTa saministros generalur inspeqcias, rom
gamoamziuros informacia inspeqciis mier wamebis da sastiki mopyrobis
gancxadebebis
safuZvelze
Catarebuli
gamoZiebebis
Sesaxeb,
da
aseve
statistikuri monacemebi policiis im TanamSromlebis Sesaxeb, romlebic
gaTavisufldnen movaleobis Sesrulebisagan wamebisa da arahumanuli mopyrobis
Taobaze saCivrebis safuZvelze.
miuxedavad yovelive amisa, adamianis uflebebis darRvevis faqtebze
dausjeloba grZeldeba. 2005 wlis 24 oqtombers Tavisuflebis institutis
warmomadgenelma levan ramiSvilma ganucxada saerTaSoriso amnistias: “amJamad
Zalian mcire albaTobaa imisa, rom vinmes daiWeren patimris uflebebis
darRvevisaTvis”.
saerTaSoriso
amnistiis
mier
gamokiTxul
mTavrobis
warmomadgenlebs zogadad gacnobierebuli aqvT, rom dausjelobis sindromi
problemad
rCeba
da
saWiroa
damatebiTi
zomebis
miReba
situaciis
fundamenturad gasaumjobeseblad.
saerTaSoriso amnistias awuxebs is faqti, rom prokuraturam ar Caatara
sistematuri gamoZieba yvela im saqmis garSemo, romelSic SesaZlebeli iyo
adgili hqonoda wamebasa da sastik mopyrobas. rogorc Cans, gamoZieba
tardeboda ZiriTadad roca sarCelis Semomtani advokatebi ukan ar ixevdnen, an
roca SeimCneoda adgilobrivi da saerTaSoriso organizaciebisa Tu mediis
yuradReba.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
garda
amisa,
prokuraturis
mier
dawyebul
gamoZiebebis
SemTxvevas ar mohyolia damnaSaveTaTvis samarTlis aRsruleba.
45
aTobiT
zogi sxva faqtoric uwyobs xels adamianis uflebebis darRvevaSi, maT
Soris wamebasa da sastik mopyrobaSi SemCneul damnaSaveTa dausjelobis
fesvgadgmulobas. ai es faqtorebi:
adgilobrivi kanonmdebloba: wamebis/arahumanuri
gancxadebis safuZvelze gamoZiebis Catareba
mopyrobis
Sesaxeb
saqarTveloSi
wamebis/sastiki
mopyrobis
faqtze
aRZrul
gamoZiebaze
pasuxismgebelia prokuratura.
danaSaulis Sesaxeb informaciis miiRebis SemTxvevaSi, gamomZieblebi da
prokurorebi valdebulni arian msvleloba miscen saqmes maTi kompetenciis
farglebSi. amgvari informacia SesaZlebelia momdinareobdes, magaliTad, iseTi
wyaroebidan, rogoric aris samTavrobo samsaxurebi, arasamTavrobo organizacebi an
masmedia.
gamomZieblebis qmedebebis da gadawyvetilebebis gasaCivrebis ganxilvisas,
prokurorebi da mosamarTleebi (prokuratura an sasamarTlo) valdebulni arian
safuZvlianad Seiswavlon gasaCivrebis saqmeSi warmodgenili argumentebi da
saWiroebisamebr moiZion damatebiTi masalebi da informacia.
gamoZiebis Sedegi SeiZleba iyos eWvmitanil(eb)is winaaRmdeg braldebis
wayeneba, an saqmis daxurva arasakmarisi damamtkicebeli masalebis an sxva mizezis
gamo. dazaralebuls an advokats aqvs ufleba aseT gadawyvetilebas ar daeTanxmos,
iseve rogorc gaasaCivros gamomZieblebis, prokurorebisa da sasamarTloebis mier
ganxorcielebuli qmedebebi da miRebuli gadawyvetilebebi. apelaciis gakeTeba
gamomZieblis/prokuroris gadawyvetilebis an qmedebis winaaRmdeg xdeba Sesabamisad
maRali instanciis prokurorTan. Tuki prokuraturam kvlav miiRo uaryofiTi
gadawyvetileba saqmis aRZvris Taobaze, misi gasaCivrebac SesaZlebelia igive saxiT.
kerZo bralmdebelis moyvanis SesaZlebloba wamebis saqmeSi ar aris daSvebuli.
Tu eWvmitanil(eb)s wauyenes braldeba, maSin mas/maT an mis/maT advokat(eb)s
SeuZliaT “gaecnon saqmis yvela masalas [...], romelic arsebobs winaswari gamoZiebis
dasrulebis Sedegad”, “warmoadginon damadasturebeli masalebi da gamoikvlion sxva
mxareebis mier procesSi warmodgenili mamtkicebeli masalebi”, daeswron da
monawileoba miiRon sasamarTlo mosmenaSi, iseve rogorc saapelacio da sakasacio
mosmenebSi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
46
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
gamoZiebis Catareba droulad, miukerZoeblad da damoukideblad
wamebis winaaRmdeg konvenciis me-12-e muxlis mixedviT, “yvela saxelmwifo mxarem
unda uzrunvelyos, misi kompetenturi Tanamdebobis pirebis mier droulad da
miukerZoeblad gamoZiebis Catareba yovelTvis, rodesac ki arsebobs sarwmuno
safuZveli rwmenisTvis, rom adgili hqonda wamebis faqts - saxelnwifis
iurisdiqsiis qveS arsebul nebismier teritoriaze.”
miukerZoebeli gamoZiebis Catarebis SesaZleblobis arseboba mWidrod
aris
dakavSirebuli
sagamomZiebo
organos
damoukideblobaze.
gaeros
specialurma
momxsenebelma
wamebis
Taibaze
ganacxada:
“mniSvnelovania
arsebobdnen damoukidebeli dawesebulebebi, romlebic gamoiZieben da aRZraven
saqmes kanondamcveli struqturebis mier Cadenili danaSaulis SemTxvevaSi”. 88
wamebis sawinaaRmdego komiteti aRniSnavs, rom: “mniSvnelovania, [sastiki
mopyrobis Sesaxeb cnobebis safuZvelze] gamoZiebas atarebdnen adamianebi,
romlebic arian damoukidebelni saqmeSi dadanSaulebuli mxareebisagan [...].
mniSvnelovania, rom CarTuli oficialuri pirebi ar warmomadgendnen igive
samsaxurs, saidanac arian gamosaZiebeli pirebi.”89
saqarTveloSi wamebis faqtze Catarebuli gamoZiebebs xSirad akliaT
miukerZoebloba, da xasiaTTeba gamoZiebis prokurorebis mxridan interesTa
konfliqtiT. Tavisuflebis institutis warmomadgenelma, Tea TuTberiZem
ganacxada: “arsebobs bevri mizezi saqmis argaxsnisa. prokurorebs ar surT
daakavon sxva prokurorebi, xolo atc policielebs surT daupirispirdnen
TavianT kolegebs.”90
generaluri prokurori acnobierebs, rom piradi urTierTobebi xels
uSlis damoukidebel gamoZiebas: “regionebSi arseboben metad gavleniani
policielebi, ramac SesaZlebelia gaurTulos regionis prokurors gamoZiebis
Catareba.”91
giorgi migriaulis SemTxvevaSi, prokuraturis Tanamdebobis pirebi
savaraudod Tavad iyvnen dadanaSaulebuli dakavebulis wamebasa da mis mimarT
sastik mopyrobaSi.
diliT adre, 2004 wlis 9 oqtombers, niRbianma samarTaldamcavebma sakuTar
saxlSi, aRmosavleT saqarTvelos kaspis raionSi, daakaves giorgi migriauli.
cnobiT, igi waiyvanes goris prokuraturaSi da mas ori saaTis ganmavlobaSi
scemdnen policiisa da prokuraturis ufrosi Tanamdebobis pirebi, raTa mas
“eRiarebina” saxelwifo moxeleTa moqrTamva. cnobiT, mwameblebma mas damwvroba
miayenes anTebuli sigaretiT, silebs artyamdnen yurebze. savaraudod, erTma
pirma mas iaraRis lula Caudo pirSi da aSinebda gasroliT. amis Semdeg man
ori dRe dahyo q. goris winaswari dakavebis sapyrobileSi, sadac policia
iZulebuli gaxda orjer gamoeZaxebina saswrafo daxmareba, radgan man
ramdenimejer dakarga goneba.
generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis departamentis mier
mowodebuli informaciis mixedviT, giorgi migriaulma prokuraturis mier
dakiTxvisas, 2004 wlis 11 oqtombers uaryo, rom igi iyo sastiki mopyrobis
88
ben m’bareki tunisis winaaRmdeg (Ben M’Barek v. Tunisia), paragrafebi 11.8-11.10.
wamebis sawinaaRmdego komitetis standartebi, CPT/Inf (2004) 28, paragrafi 32.
90
saerTaSoriso amnistiis interviu, q. Tbilisi, 2005 wlis 1 ivnisi.
91
saerTaSoriso amnistiis interviu, q. Tbilisi, 2005 wlis 25 maisi.
89
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
47
msxverpli, xolo Tavisi Wrilobebi axsna mis dakavebamde ucnob adamianebTan
CxubiT. 92 2004 wlis 12 oqtombers sainformacio saagento “bleq si presis”
gancxadebiT, saxalxo damcvelis moadgilem, baCo axalaiam aRniSna, rom goris
prokuraturis oficialuri pirebi awiokebdnen giorgi migriaulis ojaxs da
amis gamo giorgi migriaulma Tavi Seikava sastiki mopyrobis faqtis sajarod
gancxadebaze. amave axali ambebis saagentos mixedviT, saxalxo damcvelis
ofisma ganacxada, rom Sida qarTlis regionis prokurorma monawileoba miiRo
am saqmis dafarvaSi.
rodesac 12 oqtombers giorgi migriauli gadaiyvanes Tbilisis # 1
winasagamoZiebo izolatorSi, cixis TanamSromlebma uari ganacxades mis
miRebaze misi mZime fizikuri mdgomareobis gamo, ris Semdegac igi waiyvanes
Tbilisis cixis saavadmyofoSi. cixis saavadmyofos eqimebis samedicino
Semowmebis daskvnis mixedviT, 13 oqtombers mas hqonda “sisxlCaqcevebi mTels
sxeulze”. 24 oqtombers da 9 da 10 noembers Catarebuli samedicino Semowmebis
safuZvelze, arasamTavrobo organizaciis “empaTia” samedicino eqspertebma
daaskvnes, rom migrialma ganicada post-travmatuli stresuli moSlilobis
mwvave formas; agreTve, tvuinis Seryeva Sida Tavis qalis maRali wneviT;
marcxena yuris apkis travmatuli perforacia; xerxemlis pirveli malis
kompresiuli dabzarva, da muclis areSi mxurvale sagniT gamowveuli gabneuli
Wrilobebi. eqimebis jgufma gamoitana daskvna, rom giorgi migriauli “iyo
wamebis msxverpli. momxdaeis miseuli aRwera Seesabameba Cvens dakvirvebebs.”93
15 oqtombers giorgi migriauli gaaTavisufles TavdebiT. generaluri
prokuraturis
adamianis
uflebaTa
dacvis
ganyofilebis
informaciiT,
generalurma prokuraturam imave dRes aRZra gamoZieba danaSaulze “ZaldatanebiT
samxilis warmodgena” (muxli 335, nawili 2). 94 ganyofilebis informaciiT, 2005
wlis 21 aprils brali waeyena prokuraturis erTi oficialur pirs. igi ar
daakaves, samagierod, man xeli moawera “werilobiT pirobas adgilis ar-datovebis
da wesierad moqcevis Sesaxeb”. 2005 wlis 13 ivniss saqme gadaeca sasamarTlos
Semdegi braldebiT – “janmrTelobis ganzrax naklebad mZime dazianeba (muxli 118)
da “ganzrax ukanono dakaveba an dapatimreba” (muxli 147). 95 meore oficialuri
piris sisxlis samarTlebrivi devna Sewyda 2005 wlis 15 aprils “mis qmedebaSi
danaSaulis elementebis ararsebobsi gamo”.
“Tavdapirvelad prokuraturas ar surda arafris gamoZieba. Cven vaiZuleT
is Caetarebina samedicino gamokvleva. SevityveT, rom prokuraturas surda
migriaulis gaTavisufleba im SemTxvevaSi, Tu is uars ityoda Tavis saCivarze
wamebis Sesaxeb. Cveni monawileobis gareSe araferi moxdeboda. miuxedavad imisa,
rom absoliturad cxadi iyo damnaSaveTa vinaoba, sisxlis samarTlis saqme maT
winaaRmdeg ar aRiZra. daaxloebiT xuTi-eqvsi Tvis Semdeg erT maTgans wauyenes
braldeba. erTaderTi, rom yvela maTganma dakarga samsaxuri,” ganacxada
saxalxo damcvelma.96
92
informacia miewoda saerTaSoriso amnistias 2005 wlis 10 noembers s.
saerTaSoriso amnistiis interviu arasamTavrobo organizacia “empaTiis” direqtoris
moadgilesTan, giorgi berulavasTan, 2005 wlis 27 aprili.
94
2005 wlis 10 noembers saerTaSoriso amnistiisaTvis miwodebuli informacia
95
saerTaSoriso amnistiisaTvis generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis
ganyofilebis mier 2005 wlis 10 noembers warmodgenili informacia.
96 saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 5 maisi.
93
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
48
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
sulxan molaSvilis wamebasa da sastik mopyrobasaTan dakavSirebiT gamoZiebis
msvlelobis dawyebidan mxolod erTi kviris Semdeg, Tbilisis qalaqis
prokurorma valeri grigalaSvilma 2004 wlis 12 ivliss generalur
prokuraturaSi gamarTul pres-konferenciaze gaakeTa Semdegi gancxadeba:
“sulxan molaSvilma moityua, rodesac Tqva rom igi awames Tbilisis [Sinagan
saqmeTa saministros] mTavari sammarTvelos winaswari dakavebis centrSi [...].
rogorc Cans, misi sakanSi gadayvanis Semdeg garkveulma adamianebma [ara Sinagan
saqmeTa saministros TanamSromlebma] Zaladoba ganaxorcieles mis winaaRmdeg
fulis gamoZalvis mizniT [...]. agreTve SesaZlebelia isic, rom man TviTon
miayena Wrilobebi sakuTar Tavs im mizniT, rom pi-ar kampania gaemarTa Cveni
saxelmwifosa da samarTaldamcavebis winaaRmdeg.” 97 saerTaSoriso amnistia
mouwodebs prokurorebsa da sxva oficialur pirebs Tavi Seikavon iseTi sajaro
gancxadebis gakeTebisagan, romlebmac SesaZlebelia gavlena iqonios gamoZiebis
Sedegebze. aseTi gancxadebebi miuTiTebs Tbilisis prokuroris miukerZoeblobis
deficitze.
saerTaSoriso amnistiam Seityo ramdenime SemTxvevis Sesaxeb, rodesac
gamoZieba cnobisamebr sakmarisad safuZvlianad ar Catarebula. magaliTad,
dakavebul k.e.-is advokatma (ixileT zemoT) ganacxada, rom prokurorma dakiTxa
mxolod k.e., romlemac gaakeTa gancxadeba wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb;
xolo ar daukiTxavs Sesabamisi policiis TanamSromlebi da ar Seugrovebia
materialuri mtkicebulebebi. wamebis sawinaaRmdego komitetis standartebis 33-e
paragrafis
Tanaxmad:
“incidentTan
dakavSirebuli
mtkicebulebebis
mosapoveblad unda ganxorcieldes yvela Sesabamisi zoma - dafiqsirdes da
daikiTxos yvela dazaralebuli, eWvmitanili da TviTmxilveli (magaliTad:
morige policielebi, sxva dakavebulebi); amoRebul iqnas yvela xelsawyo,
romelic SesaZlebelia gamoyenebul iqna sastiki mopyrobis dros; da Segrovdes
kriminalisturi nivTmtkicebebebi”.
wameba da sastiki mopyroba xSir SemTxvevaSi ar tovebs aSkara niSnebs,
magaliTad eleqtroSokis gamoyenebisas an Tundac sxeulze dartymis Sedegad
mxolod umniSvnelo fizikuri niSnebi SeiZleba darCes, romelTa SemCneva Znelia
da isini maleve qreba. wamebis sawinaaRmdego komitetma aRniSna, rom “rodesac
aseTi saxis sastiki mopyrobis faqtebis Sesaxeb cnobebebi aRmoCndeba
prokuraturis an sasamarTlos moxelis xelSi,
isini
gansakuTrebuli
sifrTxiliT unda moiqcnen, raTa ar moxdes am SemTxvevebis ugulvebelyofa
SesamCnevi fizikuri niSnebis ararsebobis gamo [...] Sesabamisad, sastiki
mopyrobis Sesaxeb cnobebis namdvilobis Sefasebis dros, SesaZlebelia saWiro
iyos Cvenebis miReba yvela saqmesTan dakaavSirebuli pirisgan, droulad
danaSaulebrivi qmedebis adgilis Seswavla da/an saeqsperto samedicino
Semowmeba.”98
aleqsandre mxeiZis pirveli samedicino gamokvlevis Sedegebma aCvena, rom
mas ar hqonda fizikuri Zaladobis aSkara niSnebi; eqimma gamoitana daskvna, rom
aleqsandre mxeiZe iyo “janmrTeli”. miuxedavad amisa, oficialur pirebs mainc
droulad unda CaetarebinaT gamoZieba mis mier gamoTqmuli saCivaris
safuZvelze policielebis mier mis mimarT sastiki mopyrobis Sesaxeb.
97
98
telekompania “imedi”, 2004 wlis 12 ivlisi.
wamebis sawinaaRmdego komitetis standartebi, CPT/Inf (2004) 28, paragrafi 29.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
49
2005 wlis 6 aprils, 27 wlis arqiteqtori, aleqsandre mxeiZe policiam daakava
Tbilisis maxloblad, sofel wyneTSi. Misi cnobiT, mas scemdnen da wixlebs
urtyamdnen gzaSi, roca mihyavdaT Sinagan saqmeTa saministros SenobaSi CitaZis
quCaze, Tbilisis centrSi. Xolo iqac misi cema ganagrZes. mogvianebiT imave
dRes igi gadaiyvanes q. Tbilisis # 1 winaswari dakavebis dawesebulebaSi.
eqimma, romelmac gamokvleva Cautara aleqsandre mxeiZes Tavisuflebis
aRkveTis dawesebulebaSi miyvanisas, Tavis angariSSi aRniSna, rom dakavebuli
Cioda misi dakavebisas policiis mier mis mimarT ganxorcielebul sastik
mopyrobas. eqimis mixedviT, mis orive wvivze da marjvena TeZoze kani “odnav
SewiTlebuliyo”. eqimma dasva diagnozi “janmrTelia”.
rodesac aleqsanre mxeiZe gadaiyvanes Tbilisis # 1 winasagamoZiebo
izolatorSi 8 aprils, standartuli procedurebis Sesabamisad igi kvlav
gamoikvlies. eqimma aRmoaCina muqi lurji sisxlCaqceva marjvena wvivze,
nakawri marjvena xelze, romelic dafaruli iyo muqi wiTeli “fufxiT”, da
muqi molurjo-moyviTalo sisxlCaqceva marjvena TeZos Sida mxridan,
menjTan axlos. man daamata, rom aleqsandre mxeiZe uCioda Tavis, kisris da
xerxemlis tkivils da acxadebda,
rom es Wrilobebi mas miayenes
policielebma wyneTSi.
20 aprils, misi dakavebidan 2 kviris Semdeg, vake-saburTalos raionis
prokuraturam gasca brZaneba sasamarTlo samedicino gamokvlevis Sesaxeb.
gamokvleva Catarda meore dRes. eqspertma gamoitana daskvna, rom aleqsandre
mxeiZis sxeulze aRmoCenili sisxlCaqcevebi da Wrilobebi miyenebuli iyo mZime,
blagvi sagniT da maTi miyenebis drois monakveTi ar ewinaaRmdegeboda im
gancxadebebs, romlebis Sesaxebac aleqsandre mxeiZem ganacxada.
wamebis winaaRmdeg komitetma dakvirvebis Sedegad daadgina, rom “drouli
qmedeba (wamebis Sesaxeb saCivrebis gamoZiebis dros) mniSvnelovania ormagad:
erTis mxriv imisaTvis, rom dazaralebuli kvlav ar gaxdes msgavsi mopyrobis
msxverpli; da, meores mxriv, imitom, rom Tu gamoyenebuli meTodebi ar
datovebs mudmiv an seriozul kvals, rogorc wesi, wamebis fizikuri niSnebi,
gansakuTrebiT ki sastiki, arahumanuri an Seuracxmyofeli mopyrobis kvali,
male
qreba”. 99 droulobis
aucilebloba
exeba
rogorc
saCivrebis
Tavdapirvel gamokvlevas, aseve TviTon gamoZiebis xangrZlivobas. wamebis
sawinaaRmdego komitetis standartebis mixedviT, xazi esmeva im faqts, rom
“Tu sastiki mopyrobis mimaniSnebel informacias ar mosdevs swrafi da
efeqturi reagireba, is adamianebi, romlebsac survili aqvT sastiki mopyroba
ganaxorcielon
Tavisufleba-aRkveTili
pirebis
winaaRmdeg,
midian
im
daskvnamde,
(risTvisac
maT
sakmarisi
mizezi
gaaCniaT)
rom
msgavsi
qmedebebisTvis maT aravin dasjis.”100
saerTaSoriso amnistiam miiRo didi raodenobiT saqmeebis aRwera,
rodesac dakavebulebi acxadebdnen, rom maTi sxeulis dazianebebi warmoSobili
iyo policiis mier dakavebis dros sastiki mopyrobis Sedegad. Tavisuflebis
institutis
wamromadgenelma,
Tea
TuTberiZem
saserTaSoriso
amnistias
ganucxada: “Cveni informaciis Tanaxmad, umravles SemTxvevebSi dakavebisas an
99
Encarnacion Blanco Abad v. Spain, komunikaciebi # 59/1996. gaeros dokumenti; CAT/C/20/D/59/1996
(1998), paragrafi 8.2.
100
wamebis sawinaaRmdego komitetis standartebi, CPT/Inf (2004) 28, paragrafi 25.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
50
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
dakavebulis policiis samsaxurSi manqaniT gadayvanis dros policia mimarTavs
Zaladobas. Tu dakavebuls daaCnda sxeulis dazianeba, policia yovelTvis
ganacxadebs, rom dakavebulma policias winaaRmdegoba gauwia.” 101 saxalxo
damcvelis TqmiT, dakavebis dros policiis mier Zaladobis faqtebi xSirdeba.
“dakavebulebisadmi sxeulis dazianebebis miyeneba ZiriTadad xdeba maTi
pirvelad dakavebis dros. imis garCeva, gauwia Tu ara dakavebulma winaaRmdegoba,
Tu policiam gamoiyena Seusatyvisi Zaladoba, Znelia. miuxedavad amisa, sxeulis
dazianebebis da dakavebulTa saCivrebis didi raodenobis gamo, savaraudoa, rom
policia, marTlac, iyenebs araproporciul Zalas.” 102 saerTaSoriso amnistiis
informaciiT, sastiki mopyrobis saCivarze dawyebuli mravali gamoZieba
droulad ar aRZrula.
arsebobs ramdenime mizezi policiis mier dakavebulTa mimarT sisastikis
gamoCenisa. Tavisuflebis institutis warmomadgenelma levan ramiSvilma
ganacxada, rom “policia xSirad fiqrobs, rom samarTlianobis miRweva unda
moxdes fizikuri ZaladobiT. Cven vsjiT maT, imitom rom isini amas imsaxureben.”
kidev erTi mizezi gamoixateba imaSi, rom policielebs an srulebiT ar
aqvT, an metad mcire wvrTna aqvT miRebuli dapatimrebis kanonierad da
Zaladobis mxolod proporciuli odenobis gamoyenebiT ganxorcielebis Sesaxeb.
2004 wlis ivlisidan noembramde policiis struqtrurebidan daiTxoves sagzao,
satransporto da TbilisSi arsebuli afxazeTis Sinagan saqmeTa saministros
16,000 policieli. maT nacvlad Seiqmna axali sapatrulo policia, romelic
pirvelad 2004 wlis agvistos gaCnda TbilisSi. amas mohyva sxva qalaqebic, ise
rogorc, magaliTad zugdidSi, sadac sapatrulo policia gaCnda 2005 wlis
aprilSi. oficialuri pirebis TqmiT, es reforma ganxorcielda, raTa
daeTxovaT
zedmeti
TanamSromlebi
da
ebrZolaT
policiaSi
arsebul
korufciasTan.
policiis
sakiTxebis
adgilobrivi
eqspertis
TqmiT,
“amJamindeli
sapatrulo policielebis xolod 15 procenti muSaobda wina policiis
struqturebSi. ZiriTadad, axal TanamSromlebebs akliaT gamocdileba. axalma
TanamSromlebma samuSaos dawyebamde gaiares orkviriani treningi, xolo 2005
wlis gazafxulze maT kidev gaiares ramodenime kviriani wvrTnis programa.”103
Miuxedavad amisa, saerTaSoriso amnistiam miiRo ramdenime saqmis aRwera
sapatrulo policiis mier dakavebulTa mimarT sastiki mopyrobis Sesaxeb, maSin
roca gansakuTrebulad bevria amgvari cnoba specialuri policiis razmis (igive
specialuri operatiuli departamenti) TanamSromlebis qmedebebis Sesaxeb.
giorgi abxaiZem, givi janiaSvilma da malxaz TalakvaZem ganacxades
dakavebis dros maT mimarT sastiki mopyrobis Sesaxeb. giorgi abxaiZis
gancxadebiT, misi cema gaagrZeles Sinagan saqmeTa saministroSi miyvanis
Semdegac. arsebobda safuZvliani niSnebi imisa, rom givi janiaSvilisa da
malxaz TalakvaZis saqmeebis gamoZieba ar moxda droulad. giorgi abxaiZis
saCivris safuZvelze mimdinare gamoZieba kvlav grZeldeba; jer-jerobiT ar
momxdara damnaSavisaTvis braldebis wayeneba.
101
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 1 ivnisi.
saerTaSoriso amnistiisadmi werili TariRiT - 2005 wlis 14 agvisto.
103 saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 6 maisi.
102
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
51
2005 wlis 19 aprils, taqsiT moZraobisas giorgi abxaiZe, samarTlis fakultetis
studenti, romlis asakic oc welsaa gadacilebuli, da misi ori megobari,
policiam gaaCera q.Tbilisis isani-samgoris raionSi, daabrala narkotikebis
didi raodenobiT floba da waiyvana vake-saburTalos raionSi Sinagan saqmeTa
saministros winaswari dakavebis izolatorSi.
2005 wlis 21 aprils saxalxo damcvelis monitoringis jgufis
TanamSromlebi gaesaubrnen giorgi abxaiZes winaswari dakavebis izolatorSi. man
ganacxada rom policiam igi scema dakavebisas, iseve rogorc Sinagan saqmeTa
saministros SenobaSi. monitoringis jgufma daafiqsira sisxlCaqcevebi saxeze
da zurgze, xolo nakawrebi fexebze. iyo cnoba dakavebis dros giorgi abxaiZis
Tana-mopasuxis cemis faqtzec.
abxaiZis advokatebis moTxovnis Sedegad, 2005 wlis 22 aprils mTawmindakrwanisis raionul sasamarTloSi mas Cautarda sasamarTlo samedicino
gamokvleva. saxelmwifo sasamarTlo eqspertma aRmoaCina sisxlCaqcevebi sazexe,
nikapze, zurgze, marjvena mxarze, xelebsa da fexebze. man gaakeTa daskvna, rom
sxeulis dazianebebi gamowveuli iyo blagvi, mZime sagniT. giorgi abxaiZe uCioda
Tavis tkvilebs, gabruebas, tkivils gulis areSi da Tavbrus xvevas. Arsebuli
cnobiT, Tbilisis saqalaqo prokuraturam aRZra gamoZieba abxaiZis mimarT
sastiki mopyrobis faqtis safuZvelze. miuxedavad amisa, misi erTerTi advokatis
- Tamuna jafariZis TqmiT, 18 noembrisaTvis braldeba jer aravis hqonda
wayenebuli.
giorgi abxaiZis advokatebma aleqsandre aladaSvilma da Tamuna jafariZem
gamoTqves eWvi misi dakavebis samarTlianobaSi. Cxrekis ordenis mixedviT, mis
jibeSi napovni iyo didi raodenobis heroini. Tumca, togorc Tamuna jafariZem
uTxra saerTaSoriso amnistias: “ori mowme, romelic eswreboda Cxrekas,
realurad iyo policiis mier daqiravebuli am saqmianobisTvis. saxalxo
damcvelisagan SevityveT, rom erT-erT maTgans 2003 wlidan moyolebuli
naTamaSevi hqonda “mowmis roli” aTamde saqmeSi.” aprilSi piveli mosmenis
Sedegad giorgi abxaiZes miusajes sam Tvemde administraciuli patimroba. 2005
wlis 1 agvistos adamianis uflebaTa dacvis da samoqalaqo integraciis
saparlamento komitetis Tavmjdomarem, elene TevdoraZem, miwera werili
generaluri prokuroris moadgiles, sadac igi mouwodebda mas, “saqmis piradi
kontrolis qveS ayvanas”, vinaidan elene TevdoraZe eWvobda, rom Cxreka Catarda
arakanonierad. giorgi abxaiZe kvlav imyofeba winaswari dakavebis qveS da misi
saqme elodeba sasamarTlo ganxilvas.
givi janiaSvili daakava 30-ze metma niRbianma policielma policiis specialuri
qveganayofidan. dakaveba moxda mis saxlSi q. RusTavSi, 2005 wlis 12 maiss. igi
amtkicebs, rom rodesac policia Seuvarda saxlSi, igi imyofeboda loginSi da
ar gauwevia aranairi winaaRmdegoba. mas ar hqonda iaraRi. givi janiaSvilma
Tavis advokats uTxra, rom policiam is mZimed scema, maT Soris iaraRis
tarebiT. misi meuRle, 11 wlis Svili da ramdenime mezobeli, angariSis mixedviT,
eswrebodnen cemas. rodesac igi gamoikvlies 16 maiss, damoukidebelma
sasamarTlo eqspertma, maia nikoleiSvilma aRmoaCina sisxlCaqcevebi Tvalebis
garSemo da Sublze, agreTve igi gaWirvebiT dadioda marjvena fexSi tkivilis
gamo. eqspertis mixedviT, sxeulis dazianebebi miyenebuli iyo blagvi sagniT
gamudmebuli cemis Sedegad. givi janiaSvilis dakavebidan mxolod raRac eqvsi
kviris Semdeg, 29 ivniss, q. Tbilisis saqalaqo prokuraturam gaxsna gamoZieba
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
52
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
givi janiaSvilis mimarT samarTaldamcavebis mier sxeulis dazianebis miyenebis
faqtze. 10 noembris informaciiT arcerTi damnaSavisadmi ar aris wardgenili
braldeba.104
malxaz TalakvaZe daakaves 2005 wlis 2 seqtembers, gamTeniisas, daaxloebiT
dilis 5 saaTze, specialuri policiis ganyofilebis 30-mde TanamSromelma.
ramdenime maTgani iyo Semosili niRbiT. isini Sevardnen mis saxlSi tyibulis
raionSi, q. quTaisis maxloblad. misi advokatis, zurab rostiaSvilis TqmiT,
policiam igi scema, maT Soris iaraRis kondaxiT, ris Semdegac man dakarga
goneba. 105 malxaz TalakvaZis TqmiT, misi meuRle, dedamTili da patara
qaliSvili
agreTve
scemes.
damoukidebeli
samedicino
eqsperti
firma
“veqtoridan”, nugzar TofuriZe, romelmac gamokvleva Cautara malxaz
TalakvaZis meuRles, irma qanTelaZes 7 seqtembers, aRmoaCina mravali
dalurjebuli adgilebi orive mxarze. igi uCioda Tavis tkivilsa da gabruebas.
eqspertis Tanaxmad, dalurjebebis warmoSobis drois monakveTi, rogorc es
daadgina gamokvlevebma, ar ewinaaRmdegeba irma qanTelaZis mier gakeTebul
gancxadebas. 106 zurab rostiaSvilis Tanaxmad, mosamarTlem ignorireba gauwia
Tbilisis saqalaqo sasamarTloSi winasari mosmenis dros advikatis mier
sastiki mopyrobis Sesaxeb gakeTebul gancxadebas, da arc gamoZieba aRZrula am
cnobis safuZvelze. 107 malxaz TelaqvaZe amJamad imyofeba q. Tbilisis # 1
winasagamomZieblo izolatorSi
da elodeba sasamarTlos gamarTvas Semdeg
braldebaze: “narkotikebis aralegaluri Senaxva gansakuTrebiT didi odenobiT”
(muxli 260, nawili 3) da “iaraRis aralegaluri warmoaeba da gasaReba” (236).
imis dasadgenad, Tu sxeulis dazianebebi arsebobda dakavebamde Tu dakavebis
dros gaCnda, agreTve iyo Tu ara isini miyenebuli policiis Zaladobis Sedegad,
saerTaSoriso
amnistia
mouwodebs
pasuxismgebel
pirebs
uzrunvelyon
gamoZiebebis drouli warmoeba yvela im SemTxvevaSi, sadac dakavebulebs
aRmoaCndaT sxeulis SesamCnevi dazianebebi imis Semdeg, rac isini dakavebul
iqnen policiis mier da/an acxadeben rom awames an sastikad moepyrnen.
kamaTis niadagze momxdar amiran robaqiZis mkvelobaSi policiis
TanamSromlebi, rogorc Cans, Seecadnen daefaraT policielis mier gasrolis
faqti. arsebobs sando cnobebi, rom prokuraturis mier amiran robaqiZis
mkvlelobis saqmeze Catarebuli gamoZieba ar iyo miukerZoebeli.
2004 wlis 24 noembers daaxloebiT Ramis or saaTsa da ocdaaT wuTze policiam
gaaCera avtomanqana, sadac imyofeboda 19 wlis amiran robaqiZe da misi xuTi
megobari, romlebic moZraobdnen didubis raionSi, q. Tbilisi.
erT-erTi misi advokatis, aleqsandre aladaSvilis TqmiT, eqvsi kaci
gadmovida manqanidan xeleb aweuli, amis Semdeg, policiis moTxovnis
104
saerTaSoriso amnistiis interviu zurab rostiaSvilTan, Tbilisi, 2005 wlis 24
oqtomberi.
105
saerTaSori amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 24 oqtomberi. saerTaSoriso
amnistiam ver SeZlo malxaz TalakvaZis samedicino Semowmebis angariSis moZieba.
106
firma “veqtorTan” eleqtronuli mimowera, 2005 wlis 15 noemberi.
107
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi 2005 wlis 24 oqtomberi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
53
Sesabamisad, xelebi daawyves manqanaze. 108 axalgazrdebis TqmiT,
rodesac
policiis erT-erTi TanamSromeli iaraRs umiznebda erT-erT axalgazrdas, mas
xelebi ukankalebda, da, savaraudod, igi imyofeboda arafxizel mdgomareobaSi.
Semdeg
policiam
moiTxova,
rom
dakavebulebi
dawoliliyvnen
miwaze.
Axalgardebis cnobiT, rodesac isini wvebodnen miwaze, gaiges gasrolis xma da
Semdeg gaacnobieres, rom erTerTma policielma mokla amiran robaqiZe.
axalgazrdebi amtkiceben, rom maT ar qoniaT aranairi iaraRi da policiam
iaraRi mas Semdeg Caudo maT, rac amiran robaqiZe ukve mkvdari iyo.
policiis oficrebi ki amtkiceben, rom mas Semdeg rac maT gaaCeres manqana,
amiran robaqiZe gadmoxta da orjer esrola policielebs; Tumca, tyvia aravis
moxvedria. amis sapasuxod, policiis oficerma esrola da mokla igi. policiis
Tanaxmad, amis Semdeg, maT gaCxrikes danarCeni pirebi da manqana da aRmoaCines
ramdenime tyviamfrqvevi da xelyumbarebi.
xuTive axalgazrda kaci waiyvanes didube-CuRureTis raionis policiis
ganyofilebaSi da brali wauyenes “policiisaTvis winaaRmdegobis gawevaSi”
(muxli 353, nawili 2) da “cecxlsasroli iaraRis ukanono flobaSi” (muxli 236,
nawilebi 1 da 2). 2005 wlis 19 aprils braldeba “policiisaTvis winaaRmdegobis
gaweva” maT mouxsnes.109
aleqsandre aladaSvilma saerTaSoriso amnistias ganucxada: “policiam mravali
aralogikuri gancxadeba gaakeTa, rodesac isini dakiTxes 24 da 30 noembers.
magaliTad, maT Tqves, rom is gadmovida avtomobilidan marjvena ukana karidan.
Tumca, kriminalurma gamokvlevma mogvianebiT gamoavlina, rom is ijda
avtomobilis ukana skamis marcxena mxares. mas mouwevda sam megobarze
gadabijeba, imisaTvis rom daetovebina avtomobili marjvena karebidan.” man
dasZina: “20 ianvars iusticiis saministros mier Catarebulma kriminalurma
gamokvlevam daadgina, rom tyviiT miyenebuli Wriloba iyo amiranis marcxena
mklavis qveS. es SesaZlebeli iqneboda mxolod maSin, Tu mas xeli zemoT hqonda
aweuli. rogor SeiZleba mas sWeroda iaraRi da mainc daeWraT mklavis qveS am
adgilas? es SeuZlebelia. 7 marts Cven miviReT kidev erTi kriminaluri
eqspertizis Sedegebi, romlis Tanaxmadac amirani idga manqanis marcxena mxares,
ara marjvena mxaes, rogorc Tqves policielebma”.
saxalxo damcvelis 2004 wlis parlamentisaTvis 2005 wlis aprilSi
wardgenili angariSis, romelic ganixilavs adamianis uflebebTan dakavSirebul
situacias saqarTveloSi, Tanaxmad “SesaZlebelia, rom Sinagan saqmeTa
saministros oficialuri pirebi dainteresebulebi iyvnen daemalaT [policielis]
danaSauli, vinaidan es iyo is periodi, rodesac sapatrulo policia pirvel
nabijebs dgamda moqalaqeebis rwmenis mosapoveblad. amitom xelisuflebas ar
surda axlad mopovebuli ndobis safrTxeSi Cagdeba.”
amiran robaqiZis babuam saerTaSoriso amnistias uTxra: “didubeCuRureTis prokuraturis oficialurma pirma miTxra, rom isini elodebodnen
108
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 8 maisi.
2005 wlis 10 noembers generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis
ganyofilebam saerTaSoriso amnistias miawoda informacia, romlis Tanaxmadac
dakavebulTagan ori pirovneba gaaTavisufles TavdebiT; ori gaaTavisufles policiis
zedamxedvelobis qveS, xolo erTi gaaTavisufles ”pirovnuli garntiiT”.
109
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
54
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
instruqciebs zeda eSelonebidan, vinaidan mniSvnelovani saqme iyo.”110 advokatma
Tamuna jafariZem, romelic agreTve muSaobs amiran robaqZis saqmeze, Tqva:
“gamomZiebelma miTxra, rom is ar gaxsnida saqmes policielis winaaRmdeg,
vinaidan mas amisTvis gaaTavisuflebdnen.” 111 arseboda gancxadebebi, rom imis
Semdeg, rac satelevizio arxma “rusTavi 2”-ma programaSi “Tormeti saaTis
kurieri” gaakeTa gancxadeba amiran robaqiZis sikvdilis Sesaxeb, Sinagan saqmeTa
sministros wamromadgenelma zowola ganaxorciela satelevizio arxze
aRniSnuli saqmis Sesaxeb reportaJis Sewyvetis moTxovniT.
amiran robaqiZis advokatebis eqvsTviani dauRalavi Sromis, mravali
saCivris da Zlieri mtkicebis (rac emyareboda ramodenime kriminalur
eqspertizas) Segrovebis Sedegad, 14 ivniss saqme gaixsna policiis erTi
TanamSromlis winaaRmdeg.
mas warudgines adamianis mkvlelobis braldeba.
amiran robaqiZis advokatebi amtkicebdnen, amiran robaqiZis mkvlelobisas iq
myofi xuTi adamianis Cvenebaze dayrdnobiT, rom policielma marTlac Caidina
mkvleloba. maT agreTve gamoxates SeSfoTeba imis Sesaxeb, rom 20 ivniss
Tbilisis saqalaqo sasamarTlom, miuxedavad danaSaulis seriozulobisa,
TavdebiT gaaTavisufla braldebuli policieli. generaluri prokuraturis
adamianis uflebaTa dacvis ganyofilebis Tanaxmad, policieli gaaTavisufles
TavdebiT mis mier “danaSaulis aRiarebis” Semdeg.112
generalurma prokurorma saerTaSoriso amnistias ganucxada, rom “gamoZiebis
miukerZoeblobisa da saWiro eqspertizis uzrunvelsayofad” igi apirebs
Camoayalibos jgufi, romelic Sedgeba “30-mde eqspert-gamomZieblisagan da
prokurorisagan, romlebic specializirebuli iqnebian da Caatareben gamoZiebas
[wamebisa da sastiki mopyrobis saqmeebze] qveyanaSi. maT sWirdebaT treiningi
saWiro
unarebis
gasaviTarblad
da
aseve
adamianis
uflebebis
kanonmdeblobaSi.” 113 generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis
ganyofilebis yovelTviuri sainformacio bukletis pirveli nomris Tanaxmad,
romelic moicavs 2005 wlis maisis informacias, “uaxloes momavalSi, ganayofi
[...] miiRebs sagamomZieblo funqciebs da Sesabamisad Caatarebs gamoZiebas wamebis
faqtebis Taobaze.”
amasTanave, ganixileboda sakiTxi – unda mieces Tu ara saxalxo damcvels
ufleba
Caataros
gamoZieba,
moiZios
mtkicebulebebi
da
dakiTxos
TviTmxilvelebi im SemTxvevebSi dros, rodesac saqme exeba adamianis uflebebis
darRvevas. 114 saxalxo damcvelis ofisis warmomadgenlis, ana Jvanias sityviT,
ofiss SeeZleba garkveuli sagamomZiebo funqciebis ganxorcieleba, magram ara
sisxlis samarTlis saqmeebis axZvra.115
saerTaSoriso amnistias azriT, gadamwyvetia rom organos,
Caatarebs gamoZiebas wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb,
110
romelic
gaaCndes
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 18 maisi.
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 18 maisi.
112
2005 wlis 10 noembers weriliT miRebuli informacia.
113
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 25 maisi.
114
ix. “saqarTvelos kriminaluri kanonmdeblobis reformis strategia”, romelic
daamtkica prezidentma saakaSvilma 2005 wlis ivnisSi.
115
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 26 oqtomberi. damatebiTi
informaciisaTvis ix. “saqarTvelos sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformis
strategia”, romelic daamtkica prezidentma saakaSvilma 2005 wlis ivnisSi.
111
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
55
funqcionaluri damoukidebloba. gamomZieblebi unda iyvnen damoukidebeli
yvelanairi dawesebulebisagan, organosa Tu pirisagan, romlebic Tavad
SesaZloa iyvnen gamoZiebis obieqtebi. aseve, isini unda iyvnen kompetenturebi da
miukerZoeblebi.
sagamomZieblo organos unda hqondes uflebamosileba da
valdebuleba moiZios yvelanairi informacia saqmis gamoZiebisaTvis. aseve
mniSvnelovania gamomZieblebs xelT hqondeT saWiro fuladi da teqnikuri
resursebi, romelic saWiroa efeqturi gamoZiebisaTvis. sagamoZiebo organos
unda hqondes ufleba daavaldebulos wamebasa da sastik mopyrobaSi
eWvmitanili piri, iseve rogorc mowmeebi, gamocxaddnen da miscen Cveneba.
amisTvis, sagamoZiebo organos unda hqondes ufleba gasces mowmeebs sasamarTlo
gamoZaxebis uwyeba, maT Soris saqmeSi savaraudod CarTul nebismier oficialur
pirs, da mosTxovos
Cveneba. yoveli amgvari saqmis mwarmoebel mTavar
gamomZiebels unda gaaCndes gavlili specialuri wvrTna, an hqondes
gamocdileba
wamebis
dokumentirebasa
da
wamebis
an/da
sxva
tramvis
msxverplebTan muSaobisa.116
sagamoZiebo unarebis srulyofa da procedurebis dacva
maSinac ki, rodesac prokuratura mondomebulia droulad, safuZvlianad da
miukerZoeblad gamoiZios cnobebi wamebisa da sastik mopyrobis Sesaxeb,
arsebobs
rigi
sirTulisa,
romlebic
xels
uSlis
warmatebul
samarTalaRsrulebas. xelisuflebis warmomadgenlebi Tavad aRiareben bevri
aseTi problemis arsebobas. magaliTad, 2005 wlis 25 maiss saerTaSoriso
amnistiasTan Sexvedrisas, saqarTvelos generalurma prokurorma zurab
adeiSvilma miuTiTa, rom “bevr SemTxvevaSi Cven ar SegviZlia davadginoT, Tu vin
da rogor awama esa Tu is piri. Cven gulmodgined vmuSaobT, raTa
gavaumjobesoT registraciis, CanawerTa warmoebisa da samedicino Semowmebis
sistema. rodesac sistema kargad amuSavdeba, Cven ukve gvecodineba, Tu sad moxda
darRveva. es mogvcems sakmaod karg mtkicebas imisaTvis, rom aRvZraT saqme
policiis TanamSromlebze.”117 wamebasa da sastik mopyrobaSi damnaSaveni xSirad
borotad iyeneben aRricxvis dabal standartebs, raTa dafaron maTi
danaSaulebis mtkicebebi.118
dausjelobis
xelSemwyobi
kidev
erTi
faqtoria
gamomZiebelTa
profesiuli unarebisa da gamocdilebis ukmarisoba. generalurma prokurorma
daadastura, rom wamebisa da sastiki mopyrobis saqmeebis gamomZieblebs
esaWiroebaT wvrTna. misi TqmiT, “imisaTvis, rom sworad iyos gamoZiebuli
116
damatebiTi informaciisTvis ix. stambulis protokoli. wamebis d sxva sastiki da
arahumanuri mopyrobis an sasjelis efeqturi gamoZiebisa da dokumentaciis
saxelmZRvanelo. gaeros dokumentebi HR/P/PT/8/Rev. 1, Tavi 3.
117
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 25 maisi.
118
2005 wlis 1 maiss adamianis uflebaTa dacvisa da monitoringis departamentma
warmoadgina axali saregistracio Jurnalebi, romlebic gamoiyeneba policiis
TanamSromlebis mier policiis yvela ganyofilebebsa da winaswari dakavebis
dawesebulebebSi. jer kidev ucnobia, moaxerxebs Tu ara departamentis mier gadadgmuli
es nabijebi aRricxvis sistemis safuZvlianad gaumjobesebas. ombudsmenis ofisis
warmomadgenlis, ana Jvanias TqmiT, axali Jurnalebis warmodgenis Semdeg ombudsmenis
monitoringis jgufma aRmoaCina mravali SemTxveva, rodesac maTi Sevseba ar xdeboda
sworad, ZiriTadad regionebSi. miuxedavad imisa, rom Sinagan saqmeTa saministro atarebs
sawvrTnel kursebs policielTaTvis Jurnalis Sevsebis wesebis Taobaze, saqarTvelos
yvela regioni jer ar dafarula. (interviu ana JvaniasTan, 2005 wlis 26 oqtomberi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
56
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
wamebisa da sastiki mopryobis saqmeebi, aucilebelia iseTi adamianebi,
romlebsac aqvT saWiro unarebi, magram Cvens gamomZieblebs ar aqvT wamebis
saqmeebTan muSaobis gamocdileba. wina xelisuflebis periodSi maT muSaobaSi es
ar Sedioda.” 119 rogorc saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis
direqtorma ana doliZem saerTaSoriso amnistias ganucxada, “Cveni gamomZieblebi
ar iTvaliswineben msxverplis fsiqologiur mdgomareobas. wamebis saqmeebs isini
iZieben, rogorc nebismier sxva saqmes. wamebis msxverplni xSirad cvlian
Cvenebebs da policia maT xSirad eWvis TvaliT uyurebs.”120
saerTaSoriso amnistiam kmayofilebiT aRniSna bolo dros miRebuli
dadgenilebebi imis Taobaze, rom 2005 wlis 1 noembridan samarTaldamcavi
organoebis TanamSromlebma unda ataron piradobis damadasturebeli baraTebi
yovelTvis, rodesac Sedian winaswari dakavebisa da Tavisuflebis aRkveTis
zonaSi da agreTve dakavebulebTan da patimrebTan Sexvedrebisas. 121 saxelobiTi
baraTebi da/an TvalsaCino saidentifikacio nomeri wamebisa da sastiki
mopyrobisgan dacvis mniSvnelovani instrumentia da igi uaRresad mniSvnelovan
rols TamaSobs xelisuflebis wamebisa da sastiki mopyrobis aRmofxvris
saqmeSi. saerTaSoriso amnistias miaCnia, rom policielTa anonimuroba zrdis
wamebisa da sastiki mopyrobis risks da xels uwyobs dausjelobas.
saerTaSoriso amnistia mouwodebs saxalxo damcvels, gansakuTrebuli
yuradReba miaqcios samarTaldamcavi organoebis TanamSrobelTa mier zemoT
aRniSnuli
dadgenilebis
Sesrulebis
monitorings,
sasjelaRsrulebiTi
dawesebulebebis monitoringis programis farglebSi.
saerTaSoriso amnistia SeSfoTebulia imis gamo, rom rogorc gairkva,
sagangebo policiis qveganyofilebis TanamSromlebi ar daavaldebules ataron
piradobis damadasturebeli niSnebi, miuxedavad imisa, rom isini mravalgzis
SemCneulni iyvnen dakavebisas dakavebulTa mimarT sastik mopyrobaSi. niRbebi,
romlebic gansakuTrebiT xSirad sagangebo policiis mier gamoiyeneba, an sxva
saSualebebi, romlebic policiis TanamSromelTa pirovnebas malavs, mxolod
gansakuTrebul SemTxvevebSi unda gamoiyenebodes, Tu aseTi RonisZieba
aucilebelia Sesabamisi TanamSromlebis usafrTxoebis dasacavad an raime
msgavsi mosazrebiTaa nakarnaxevi. aseT SemTxvevebSic ki yoveli TanamSromlis
amocnoba unda SeiZlebodes individualuri saidentifikacio nomriT an sxva
msgavsi saSualebiT, rac gansakuTrebiT mniSvnelovania.
eWvmitanil pirTa Tanamdebobrivi uflebamosilebis SeCereba
gamoZiebis dasrulebamde
gaeros efeqturi gamoZiebisa, da wamebis da sxva sastiki, arahumanuri an
Rirsebis Semlaxveli mopyrobis an sasjelis aRricxvis principebis Tanaxmad,
“is pirebi, romelTac SesaZloa daumtkicdes monawileba wamebasa an sastik
mopyrobaSi, unda iqnen CamoSorebulni mmarTvel an nebismier iseT Tanamdebobas,
sadac maT eqnebaT pirdapiri Tu arapirdapiri zemoqmedebis saSualeba momCivanis,
119
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 25 maisi.
saerTaSoriso amnistiis interviu, Tbilisi, 2005 wlis 25 maisi.
121
saerTaSoriso amnistias acnobes, rom iarsebebs ori saxis piradobis damadasturebeli
mowmoba: erTis tareba moxdeba kiserze, meore ki mimagrebuli iqneba tanisamosze. yvela
piradobis damadasturebeli mowmoba moicavs piradobis nomers, mflobelis saxels da
mis Tanamdebobas.
120
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
57
mowmeebis, maTi ojaxis wevrebis, an iseTi pirebis mimarT, vinc awarmoeben
gamoZiebas.” 122 eWvmitanili pirebi aseve unda CamoSordnen yvela iseT
Tanamdebobas, sadac SesaZloa vinme sxvasac moepryan sastikad. amave dros,
Tanamdebobrivi uflebamosilebis SeCerebam ar unda moaxdinos gavlena
gamoZiebis Sedegze: igi sulac ar niSnavs, rom Tanamdebobis piri braleulia.
2005 wlis martSi gakeTebul winaswar gancxadebaSi wlis dasawyisSi
Catarebuli vizitis Sesaxeb, wamebis Taobaze specialurma momxsenebelma xazi
gausva imas, rom „wamebaSi braldebuli nebismieri sajaro moxeleebi, maT Soris
prokurorebi da mosamarTleebi, vinc ki gareulia nivTmtkicebis SeTxzvasa an
ignorirebaSi, unda iyvnen dauyovnebliv da vidre samarTlomde CamoSorebuli
Tanamdebobas, xolo maTi saqme unda gamoZiebul iqnas.”123
2005 wlis 25 maiss generalurma prokurorma saerTaSoriso amnistias
ganucxada, rom “Tu arsebobs mtkiceba imisa, rom pirs aRmoaCnda dazianebebi, da
Tu is miuTiTebs Sesabamis qmedebaze pasuxismgebel pirze, da Tuki davrwmundiT,
rom policieli imyofeboda sakanSi, an ganyofilebaSi im dros, rodesac
dakavebulma miiRo dazianebebi, Cven aucileblad wavuyenebT brals am
TanamSromels da CamovaSorebT mas Tanamdebobidan gamoZiebis dasrulebamde.”
Sinagan saqmeTa generalur inspeqcias aqvs zogadi pasuxismgebloba
policiis arasaTanado qcevis saqmeebis gamoZiebisa, aseve disciplinaruli
sanqciebis sakiTxis aRZvrisa da Sesabamisi saqmeebis generalur prokuraturaSi
gadagzavnis Taobaze. Es ukanaskneli ki Sesabamisad aRZravs sisxlis samarTlis
saqmes. generalur inspecqias ufleba aqvs wamebasa da sastik mopyrobaSi
eWvmitanil damnaSaveebs SeuCeros uflebamosileba.
magram Tuki ganvixlavT policiis mier wamebasa da sastik mopyrobasTan
dakavSirebul cnobebis sixSires, masTan SedarebiT sagrZnoblad iSviaTia iseTi
SemTxvevebi, rodesac policielebs gamoZiebis dros uwydebaT uflebamosileba.
miRebuli cnobis Tanaxmad, 2005 wlis 8 aprils policiis dakavebis
adgilas aRmosavleT saqarTvelos qalaq gurjaanSi sastikad moepyrnen eldar
koneniSvils. aq igi gadayvanili iyo q. Tbilisis # 1 wina-sagamoZiebo
izolatoridan. imis miuxedavad, rom mas SeeZli daesaxelebina savaraudo
damnaSaveebi, 10 noembrisaTvis jer kidev
aravis Sewyvetia uflebamosileba
sastiki mopyrobis faqtis safuZvelze da arc aravis mimarT aRZrula saqme.
saerTaSoriso amnistiam moinaxula eldar koneniSvili q. Tbilisis # 1
sagamoZiebo izolatorSi 2005 wlis 13 aprils. eldar koneniSvili, romelic
qurdobisa da gamoZiebisaTvis xelis SeSlis braldebiT ixdis eqvsi wliT
Tavisuflebis aRkveTis sasjels da cixis sasadiloSi muSaobs, cixidan
gadayvanil iqna sasamarTloSi aRmosavleT saqarTvelos qalaq gurjaanSi 2005
wlis 8 aprils. misi gancxadebiT, mas uTxres, rom unda gamosuliyo mowmed
sasamarTlo procesze. Tumca, mas Semdeg, rac man ramdenime xani sasamarTlos
122
principi 3 (b), generaluri asambleis rezolucia 55/89, wamebisa da sxva sastiki,
arahumanuri and Rirsebis Semlaxveli mopyrobis efeqturi gamoZiebisa da dokumentaciis
principebi. 2000 wlis 4 dekemberi.
123
wameba da sxva sastiki, arahumanuri an Rirsebis Semlaxavi mopyroba an dasja, gaeros
adamianis uflebaTa komisiis specialuri momxseneblis, manfred novakis winaswari
SeniSvnebi, saqarTvelos misia, gaeros dokumentebi. E/CN.4/2005/62/Add.3, (f), 2005 wlis 16
marti.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
58
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
SenobaSi arsebul sakanSi gaatara, is gadaiyvanes gurjaanis policiis
ganyofilebaSi. Semdeg, is cnobis Tanaxmad Caiyvanes pirvel sarTulze da oTxi
saaTis ganmavlobaSi dakiTxavdnen - saRamos Svid saaTamde. eldar koneniSvilma
saerTaSoriso amnistias ganucxada: “iq policiis TanamSromlebma damiwyes cema.
isini TavSi da saxeSic mirtyamdnen. aiRes skamis fexi da damartyes marcxena
xelis TiTebze. cemis dros oTaxSi Semovidnen sxva policies TanamSromeli da
prokurori da damiwyes dadanaSauleba gurjaanSi momxdar mkvlelobaSi. erTerTma TanamSromelma sityvieri Seuracxyofa momayena da damemuqra, rom iaraRs
Camartyamda. is aseve memuqreboda, rom scemda Cems meuRles, dedas da Svilebs
Tu me ar vaRiarebdi mkvlelobas. Semdeg man gamiyvana aivanze da miTxra ‘am
aivnidan gadagagdeb da Tu mokvdebi, vityvi, rom gaqcevas cdilobdi’-o. cemis
dros me ramdenjerme davkarge goneba. piridan sisxli momdioda da wesierad
veRar vxedavdi. moZraoba miWirda.” rogorc iTqva, saRamos policiam moiyvana
moxuci kaci da aiZulebdnen mas eTqva, rom amoicno mkvleli eldar
koneniSvilis saxiT. eldar koneniSvilma uaryo mkvelobasTan yovelgvari
kavSiri. saerTaSoriso amnistias man uTxra, rom SeZlebda amoecno sastiki
mopyrobis erT-erTi damnaSave mainc.
saRamos eldar koneniSvili daabrunes q. Tbilisis # 1 sagamoZiebo
izolatorSi. “me ar momiTxovia eqimis daxmareba, radgan meSinoda. rodesac
sakanSi damabrunes me vaRebinebdi da xvelebisas sisxli mdioda. Semdeg Cems
sakanSi myofma sxva patimrebma da cixis dacvam eqims gamouZaxes. Zlieri Tavis
tkivili mqonda da ramdenime dRis ganmavlobaSi saWmeli kuWSi ar miCerdeboda,
mqonda sisxldena. daxmarebis gareSe siaruli dRemde miWirs.” 124 cixis morige
eqimma Caiwera eldar koneniSvilis saCivari, rom mas sastikad moepyrnen
gurjaanis policiis ganyofilebaSi. Tavisuflebis institutis warmomadgenlis,
Tea TuTberiZis Tanaxmad, 9 aprils cixis samedicino personalma mas uTxra, rom
eldar koneniSvili ver axerxebda samedicino Semowmebaze daxmarebis gareSe
misvlas da dazianebebis gamo ver moaxerxa saCivris Sedgena.
9 aprils, SabaTs, eldar koneniSvilis samarTlbriv warmomadgenels gela
nikoleiSvils Tavdapirvelad uari eTqva mis monaxulebaze. ramdenime saaTis
Semdeg, penitenciaruli sistemis xelmZRvaneli pirebisaTvis pres konferenciis
mowyobiT damuqrebis Semdeg, mas darTes neba enaxa eldar koneniSvili.
advokatebs, rogorc wesi, ar SeuZliaT patimrebis monaxuleba arasamuSao
saaTebSi.
13 aprils generalurma prokuraturam sajaro brifingze gamoacxada, rom
ori dRis win aRiZra sisxlis samarTlis saqme eldar koneniSvilis savaraudo
cemasTan dakavSirebiT “Tanamdebobrivi uflebamosilebis gadaWarbebis” muxliT.
“jerjerobiT aravinaa braldebuli an uflebamosileba-moxsnili. amisaTvis meti
124
koneniSvilis saqmesTan dakavSirebiT, 2005 wlis 23 ivniss kanonSi patimrobis Sesaxeb
Sevida cvlileba (muxli 92 (2)) da igi ikiTxeba ase “patimrebis samedicino Semowmeba
savaldebuloa TiToeul saqmeSi, rodesac piri Sedis an brundeba penitenciarul
dawesebulebaSi, garda im SemTxvevebisa, rodesac is gadis an Semodis sasamarTlo
sxdomaze”. saerTaSoriso amnistiam informacia miiRo generaluri prokuraturis
adamianis uflebaTa dacvis ganyofilebidan werilobiT, 2005 wlis 10 noembers.
savaraudod, eldar koneniSvili ara sasamarTlos, aramed policiis gamomZieblis
moTxovnis safuZvelze gamoiyvanes winaswari dakavebis izolatoridan. cvlilebis
Sesvlamde, eqimebs evalebodaT mxolod im dacvis qveS myofTa Semowmeba, romlebic
sagamoZIebo izolatorSi pirvelad Sediodnen.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
59
informacia gvWirdeba”, ganacxada generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa
dacvis ganyofilebis ufrosma, laSa maRraZem. man aRniSna imis SesaZlebloba,
rom eldar koneniSvili SeiZleboda sxva patimrebs ecemaT, rodesac is 8 aprils
sagamoZiebo izolatorSi dabrunda. man ganmarta, rom generaluri prokuraturis
TanamSromlebi iyvnen gagzavnilni gurjaanSi am gancxadebis gamosaZieblad da
rom cixis zedamxedvelebi, romlebmac is gurjaanSi gadaiyvanes, daikiTxnen.
meore patimarma, romelic Tbilisisken gzaSi igive manqanaSi imyofeboda,
generaluri
prokuraturis
oficialur
pirebs
ganucxada,
rom
eldar
koneniSvilma uTxra mas, rom is scemes, Tumca seriozuli dazianeba ar miuRia.
brifingze adamianis uflebaTa da samoqalaqo integraciis saparlamento
komitetis Tavmjdomarem, elene TevdoraZem, mouwoda generalur prokuraturas
eldar
koneniSvilis
mier
dasaxelebuli
policiis
TanamSromlisaTvis
SeewyvitaT samsaxureobrivi uflebamosileba gamoZiebis mimdinareobis periodSi.
2005 wlis 29 aprils gela nikoleiSvilma saerTaSoriso amnistias
ganucxada - “generalurma prokuraturam ramdenjerme dakiTxa eldari cemasTan
dakavSirebiT, ise rom me ar Sematyobines. maT miTxres, rom ar icodnen Tu me
viyavi misi iuridiuli warmomadgeneli, Tumca me yvela Sesabamisi dokumentacia
mqonda Cabarebuli cixis administraciisaTvis, amdenad, maT es informacia
saqmeSi unda hqonodaT.” 2005 wlis 21 oqtombers gela nikoleiSvilma
saerTaSoriso amnistias Seatyobina, rom “is adamianebi, vinc koneniSvili scemes,
isev TavianT Tanamdebobebze arian da aravisTvis wauyenebiaT braldeba.”
2005 wlis 10 noembers generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa
dacvis ganyofilebam saerTaSoriso amnistias amcno, rom eldar koneniSvilis
gurjaanis policiaSi sastik mopyrobasTan dakavSirebiT warmoebuli gamoZiebis
farglebSi daikiTxa 30 mowme da Catarda im adgilis daTvaliereba, sadac mas
savaraudod sastikad moepyrnen. magram, adamianis uflebaTa dacvis ganyofilebis
Tanaxmad, “drois gasvlis gamo [. . .] nivTmtkicebebis amoReba garTulebulia”.
nikoloz oqruaSvilis saqme aCvenebs, Tu ramdenad mniSvnelovania policiis
TanamSromelTa uflebamosilebis SeCereba, rodesac mkafio niSnebia imisa, rom
isini awamebdnen an sastikad epyrobodnen dakavebuls. nikoloz oqruaSvilis
mier dasaxelebuli policiis arcerTi TanamSromeli, romelmac cnobisamebr
awama igi 2003 wlis aprilSi, ar mouxsniaT Tanamdebobidan da aravis waredgina
braldeba dazaralebulis mier gakeTebuli gancxadebebis da saCivrebis
safuZvelze. Tumca, sxva cnobiT, 2005 wels brali waeyena erTerT monawile
policiels dxva dakavebulis mimarT sastiki mopyrobis gamo, nikoloz
oqruaSvilis mier saCivris Setanis Semdgom.125
nikoloz oqruaSvili policiam 2003 wlis 22 aprils daakava da bralad dasdo
12 aprils TbilisSi, gorgaslis quCaze mdebare maRaziis gaZarcva. misma
advokatma, zurab jorjiaSvilma saerTaSoriso amnistias uambo – “saministros
gansakuTrebiT saSiS danaSaulTan brZolis departamentis eqvsma TanamSromelma
awames is eleqtroSokiT, Camoacves airwinaRi da gadauketes haeris wyaro.
Sedegad, man goneba ramdenimejer dakarga.” rogorc aRiniSna, pirvel dakiTxvebs,
rodesac man “aRiarebas” moawera xeli, advokati ar eswreboda.
125
satelefono saubari nikoloz oqruaSvilis advokat zurab jorjiaSvilTan, 2005
wlis 13 seqtembers.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
60
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
nikoloz oqruaSvilis saqmis ganxilvisas, 2003 wlis 24 aprils mTawminda
krwanisis raionul sasamarTloSi mosamarTlem hkiTxa nikoloz oqruaSvils, Tu
sad miiRo man is dazianebebi, romlebic jer kidev TvalsaCino iyo. man auxsna,
rom is awames Sinagan saqmeTa saministroSi da mas SeeZlo amoecno eqvsidan
oTxi TanamSromeli, romlebmac is awama. mosamarTlem daadgina, rom
dawyebuliyo gamoZieba am gancxadebebis safuZvelze. 2003 wlis 24 an 25 aprils
nikoloz
oqruaSvilis
#
me-5-e
sagamoZiebo
izolatorSi
gadayvanisas
Catarebuli samedicino Semowmebis Tanaxmad, mas aReniSneboda ramdenime
dazianeba, maT Soris dalurjeba marcxena TvalTan, Tavis ukana nawilsa da
marcxena muxlze. misi advokatis cnobiT, mTawminda-krwanisis raionulma
prokuraturam ar aRZra sisxlis samarTlis saqme raki, misi 26 ivnisis
gancxadebiT, maT mier Catarebulma winaswarma gamoZiebam daadgina, rom
“danaSauls adgili ar hqonia.”
2004 wlis 16 ivniss, sul daaxloebiT rva Tvis Semdeg imis Semdeg, rac
nikoloz oqruaSvilis advokatma gaasaCivra prokuraturis gadawyvetileba
wamebis faqtze sisxlis samarTlis saqmis ar aRZvrasTan dakavSirebiT,
mTawminda-krwanisis raionulma sasamarTlom miiRo sarCeli da raionulma
prokuraturam 10 agvistos aRZra sisxlis samarTlis saqme nikoloz
oqruaSvilis
mimarT
“Tanamdebobrivi
uflebamosilebis
gadaWarbebasTan
dakavSirebiT [. . .] sxeulis dazianebasTan mimarTebaSi.” 126 Tumca, policiis
arcerTi TanamSromels braldeba ar wardgenia da gamoZieba Sewyda 2004 wlis 10
noembers, “radgan sisxlis samarTlis [. . .] pasuxisgebaSi misacemi [. . .]
adamianebis pirovneba ver iqna dadgenili.” 127 miRebuli cnobiT, nikoloz
oqruaSvilsa da mis advokats ar mieca ufleba enaxaT wamebis faqtze
warmoebuli gamoZiebis dokumentebi.
2004 wlis 12 ivliss mTawminda-krwanisis raionuli sasamarTlos
gadawyvetilebiT nikoloz oqruaSvils miesaja eqvsi wliTa da eqvsi TviT
Tavisuflebis aRkveTa. misi advokatis zurab jorjiaSvilis cnobiT, wamebisas
oqruaSvilis mier gakeTebuli gancxadebebi ZarcVaSi monawileobis Taobaze
gamoyenebul iqna mis sawinaaRmdego mtkicebulebad sasamarTloSi, rac
ewinaaRmdegeba saqarTvelos mier wamebis sawinaaRmdego konvenciiT aRebul
valdebulebebs.
2005 wlis 13 ianvars prokuraturam nikoloz oqruaSvilis advokats
Seatyobina, rom wamebis Sesaxeb gakeTebuli gancxadebebis safuZvelze Catarda
gamoZieba, magram ver dadginda damnaSave. advokatma gaasaCivra es gadawyvetileba
da misi gancxadebiT, 2005 wlis 7 marts generalurma prokuraturam ganaaxla
gamoZieba wamebis faqtze. generaluri prokuraturis adamianis uflebaTa dacvis
ganyofilebam saerTaSoriso amnistias Seatyobina, rom saqme 2005 wlis 22 ivniss
gadaegzavna q. Tbilisis saqalaqo prokuraturas Semdgomi gamoZiebisTvis.128
2005 wlis ivnisSi, saapelacio mosmenaze, Tbilisis saolqo sasamarTlom
Seamcira nikoloz oqruaSvilis sasjeli sam welsa da eqvs Tvemde
Tavisuflebis aRkveTiT. is “aRiareba”, romelic, misi TqmiT, winaswari
126
saerTaSoriso amnistiam informacia miiRo generaluri prokuraturis adamianis
uflebaTa dacvis ganyofilebidan werilobiT, 2005 wlis 10 noembers.
127
saerTaSoriso amnistiam informacia miiRo generaluri prokuraturis adamianis
uflebaTa dacvis ganyofilebidan werilobiT, 2005 wlis 10 noembers.
128
saerTaSoriso amnistiam informacia miiRo werilobiT, 2005 wlis 10 noembers.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
61
dakavebisas Zaladobrivad iyo mopovebuli, amoRebul iqna saqmidan, rogorc
mtkicebuleba. zurab jorjiaSvilis TqmiT, Tbilisis saolqo sasamarTlom
imitom Seamcira sasjelis vada, rom misi klienti iyo wamebisa da sastiki
mopyrobis msxverpli winaswari dakavebisas. yvelafris miuxedavad, am saqmesTan
dakavSirebiT policiis arcerTi TanamSromels ar SeCerebia Tanamdebobrivi
uflebamosileba da aravis wayenebia braldeba.
sasjelis simZimis Sesabamisoba danaSaulis simZimesTan
im 14 policielTagan, romlebic vardebis revoluciis Semdeg gasamarTldnen da
daisajnen dakavebulebze fizikuri ZaladobisaTvis, ramdenimes Tavisuflebis
aRkveTis sagrZnobi vadebi miesajaT. Tumca, imis miuxedavad, rom 14-dan oTxs
Tavidan sami wliT Tavisuflebis aRkveTa miesajaT, maT mogvianebiT sasjeli
pirobiTi
fomiT
SeecvalT
da
probaciuli
zedamxedvelobiT
ganTavisufldnen.129amaTgan sams CamoerTva erTi wlis ganmavlobaSi oficialuri
Tanamdebobis dakavebis ufleba.130 saerTaSoriso amnistiisTvis gaugebaria, Tu ra
iyo probaciis pirobiT maTI gaTavisuflebis safuZveli. yvela SemTxvevaSi
saerTaSoriso amnistia mouwodebs xelisuflebas uzrunvelyos wamebisa da
sastiki mopyrobis yvela saqmeSi sasjelis simZimis - danaSaulis simZimesTan
Sesabamisoba.
Tanamdebobaze ar aRdgena
amJamad sakmaod gaurkveveli da sakmaod winaaRmdegiobrivia samarTlebrivi
situacia
iseT
sakiTxSi,
rogoricaa
wamebasa
da
sastik
mopyrobaSi
sjavrdadebul damnaSave pirTa iseT Zvel samuSao adgilebze aRdgena, sadac maT
kvlavac SeeZlebaT adamianis uflebaTa darRveva. 1993 wlidan moqmedi policiis
Sesaxeb kanonis mixedviT kriminaluri warsulis mqone pirebi ar daiSvebian
policiis rigebSi samuSaod, magram 2005 wlis agvistos ZalaSi Sesuli sisxlis
samarTlis kodeqsis 144-e muxli uSvebs amgvar SesaZleblobas. am muxlis
Tanaxmad, Tu “wameba” an “araadamianuri da damamcirebeli mopyroba” Cadenilia
sajaro moxelis mier, danaSauli SeiZleba daisajos garkveuli Tanamdebobis
dakavebis uflebis an garkveuli profesiuli saqmianobis ganxorcielebis
SezRudviT xuT wlamde vadiT, rac emateba patimrobas da/an jarimas. 131
mosamarTles eniWeba ufleba gansazRvros, saWiroa Tu ara da ra vadiT unda
SeezRudos uflebamosileba wamebisa da sastiki mopyrobisaTvis msjavrdebul
damnaSaves.
saerTaSoriso amnistia miiCnevs, rom wamebasa da sastik mopyrobaSi
msjavrdebuli samarTaldamcavi organos TanamSromlebi unda daisajon
danaSaulis
simZimesTan
Sesabamisi
administraciuli
sasjeliTac.
disciplinaruli sanqciebis arCevani unda moicavdes samuSaodan aRdgenis
SesaZleblobis gareSe gaTavisuflebis SesaZleblobas.
129
sasjeli Seicvala sisxlis samarTlis kodeqsis 63-e muxliT (“pirobiTi sasjeli”) da
64-2 muxliT (“probacia”)
130
am saqmeebTan dakavSirebiT informacia mogvawoda generaluri prokuraturis adamianis
uflebaTa dacvis ganyofilebam, 2005 wlis 10 noembers.
131
kanoni policiis Sesaxeb, Tavi 6, muxli 20, nawili 5a.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
62
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
wamebis danaSaulis xandazmulobis SezRudvis gauqmeba
saerTaSoriso amnistia yuradRebas amaxvilebs im faqtze, rom, radgan wamebis
danaSaulis
statusi
saerTaSoriso
samarTalSi
absolutur
normbiT
regulirdeba, ar unda arsebobdes wamebis danaSaulis vadagasul;obis
SemzRudavi muxli.
saqarTvelos kanonmdeblobaSi cnobs wamebisa da sastiki mopyrobisaTvis
sisxlis samarTlebrivi devnis SemzRudav pirobas. drois xangrZlivoba
damokidebulia Cadenili danaSaulis simZimeze. Tu wamebaSi braldebuli piri
samarTaldamcavi organos TanamSromelia, SezRudvis muxli adis maqsimum 25
wlamde. saerTaSoriso amnistia mouwodebs saqarTvelos kanonmdeblebs, gaauqmos
wamebis danaSaulis dasjis vadis SemzRudavi muxli.
reparacia
wamebis sawinaaRmdego konvenciis me-14-e muxlis Tanaxmad “TiToeulma monawile
saxelmwifom mis samarTlebriv sistemaSi unda uzrunvelyos, rom wamebis
msxverplma miiRos anazRaureba da iqonios samarTliani da adeqvaturi
kompensaciis xelSeuvali ufleba, yvela im saSualebis CaTvliT, rac saWiroa
SeZlebisdagvarad sruli reabilitaciisaTvis. wamebis Sedegad msxverplis
sikvdilis SemTxvevaSi, kompensaciis miRebis ufleba eniWeba mis kmayofaze myof
pirebs.” 2002 wlis aprilis daskvniT dakvirvebebsa da meore periodul
angariSSi (gaeros) adamianis uflebaTa komitetma konkretulad mouwoda
mTavrobis pirebs, uzrunvelyon “wamebisa da sastiki mopyrobis msxverplTa
Sesabamisi kompensacia”.
adamianis
uflebaTa
saerTaSoriso
samarTlisa
da
humanitaruli
samarTlis darRvevis msxverplTaTvis anazRaurebisa da reparaciis uflebis
ZiriTadi principebi da wesebi 132 anazRaurebis xuT formas gamoarCevs. es aris:
restitucia,133 kompensacia,134 reabilitacia,135 dakmayofileba136 da ar ganmeorebis
garantiebi.137
132
adamianis uflebaTa komitetis rezolucia 2005/35. UN Doc. E/CN.4/2005/ L.10/Add.11, 2005
wlis 19 aprili.
133
adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTliTa da saerTaSoriso humanitaruli
samarTliT gaTvaliswinebuli uflebis darRvevebis msxverplTaTvis reparaciisa da
daxmarebis ZiriTadi wesebis me-19-e muxlis Tanaxmad, “restituciam, rodesac es
SesaZlebelia, unda aRadginos msxverplis Tavdapirveli mdgomareoba, rogorc es
adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTliTa da saerTaSoriso humanitaruli
samarTliT gaTvaliswinebuli uflebis darRvevamde iyo. restitucia moicavs
Tavisuflebis aRdgenas, adamianis uflebebis dacvas, pirovnebis, ojaxuri cxovrebisa da
moqalaqeobis aRdgenas, sacxovrebel adgilze dabrunebas, samuSao adgilze aRdgenas da
kerZo sakuTrebis dabrunebas.”
134
me-20-e muxlis Tanaxmad, “kompensacia unda gaices ekonomikurad Sefasebad zaralze da
proporciulad unda Seesabamebodes TiToeuli darRvevis simZimes da
gamomdinareobdes adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTliTa da saerTaSoriso
humanitaruli samarTliT gaTvaliswinebuli uflebis seriozuli darRvevidan.”
135
21-e muxlis Tanaxmad, “reabilitacia unda moicavdes samedicino da fsiqologiur
mkurnalobas da iuridiul da socialur momsaxurebas”.
136
rogorc 22-e muxli gansazRvravs, dakmayofileba, sadac SesaZlebelia, unda moicavdes
iseT nabijebs, rogoricaa “efeqturi RonisZiebebi gangrZobadi darRvevebis
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
63
saqarTvelos konstitucia saerTaSoriso samarTliTa da standartebiT
gaTvaliswinebul mxolod ramdenime aspeqts iTvaliswinebs. 42-e (9) muxlis
Tanaxmad, “yvelasTvis garantirebulia saxelmwifo TviTTmarTvelobis organoTa
da mosamsaxureTagan ukanonod miyenebuli zaralis sasamarTlo wesiT sruli
anazRaureba saxelmwifo saxsrebidan.” konstitucia arc konkretul miTiTebas
Seicavs wamebis mimarT, rogorc zaralis formaze da arc moiTxovs
reabilitacias an reparaciis sxva formas. individualur pirebs aqvT ufleba
Seitanon sarCeli saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi, Tu isini Tvlian,
rom maT mimarT gamoyenebuli kanoni ar aris konstituciuri. Tumca, es
sasamarTlo ar aris uflebamosili gasces anazRaurebis ganaCeni fundamenturi
uflebebis
darRvevisaTvis.
SasamrTlo
procesis
warmoebis
uflebis
ganxorcieleba SesaZloa sisxlis samarTlisa an samoqalaqo saqmis aRZvris
meSveobiT.
sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Tanaxmad, adamiani, romelsac
miadga qonebrivi, fizikuri an moraluri zarali ukanono qmedebebis Sedegad,
maT Soris dausabuTebeli dapatimrebis da sxva “sisxlis samarTlis
proceduruli organoebis mier ukanono an SemTxveviTi qmedebebis” gziT,
uflebamosilia miiRos kompensacia.
saerTaSoriso amnistia mouwodebs xelisuflebas Seitanos cvlileba
kanonmdeblobaSi, raTa mieces saSualeba wamebis msxverplT da maTi ojaxis
wevrebs
da
maTze
damokidebul
pirebs,
miiRon
drouli
reparacia
saxelmwifosagan, rac unda moicavdes restitucias da samarTliansa da
adeqvatur finansur kompensacias, da aseve Sesabamisi samedicino mkurnalobas
da reabilitacias.
saerTaSoriso amnistia amjerad ar icnobs SemTxvevebs, romlebSic
wamebisa da sastiki mopyrobis msxverplebs mieRoT raime kompensacia.
arasamTavrobo
organizaciam
Redress,
Tavis
angariSSi,
saxelwodebiT
“saqarTvelo gzajvaredinze – droa uzrunvelyofil iqnas pasuxismgebloba da
samarTlianoba wamebis faqtebze”, romelic gamoica 2005 wlis agvistoSi,
ganacxada, rom “wamebas gadarCenili adamianebi [. . .] xSirad oficialuri
mkurnalobisa da reparaciis gareSe arian mitovebulni, ar iReben arc
reabilitacias, rac iZulebuls xdis maT sanacvlod daeyrdnon arasamTavrobo
organizaciebis sareabilitacio centrebis mier miwodebul daxmarebas.”
saerTaSoriso amnistia SeSfoTebulia, rom wamebisa da sastiki mopyrobis
is msxverplni, romelTa mimarT danaSaulis Camdenebs ar ugiaT pasuxi
samarTlis winaSe, amJamad ar arian uflebamosilni miiRon raime saxis
reparacia. wamebis muxliT aRZruli saqmeebis gamoZiebaTa ricxvTan SedarebiT,
aseve
arasamTavrobo
organizaciebis
mier
aRricxuli
SemTxvevebis
raodenobasTan SedarebiT, damnaSaveTa realurad dasjis SemTxvevaTa ricxvi
SewyvetisaTvis”, “sajaro bodiSis moxda, maT Soris faqtebis aRiareba da
pasuxismgeblobis aReba”.
137
Aar-gameorebis garantia, sadac SesaZlebelia, unda moicavdes iseT nabijebs,
rogoricaa “sasamarTlo sistemis gaZliereba,” “qcevis kodeqsisa da eTikuri normebis
dacvis gaZliereba, gansakuTrebiT saerTaSoriso standartebis, sajaro moxeleTa mier,
maT Soris samarTaldamcavebis, sasjelaRsrulebis sistemis TanamSromlebis, mediis,
samedicino, fsiqologiuri, socialuri samsaxurebisa da samxedro personalis, agreTve
ekonomikuri dawesebulebebis mier.”
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
64
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
metad mcirea. miuxedavad imisa, rom mTavroba acnobierebs sistemaSi arsenul
naklebs, rac ar iZleva saSualebas dadgindes damnaSaveTa vinaoba, saboloo
jamSi swored wamebis msxverpls uwevs SedegebTan Segueba. saerTaSoriso
amnistias miaCnia, rom vidre ar iqneba Camoyalibebuli sistema, romelic
uzrunvelyofs droul, srulfasovan da miukerZoebel gamoZiebas wamebisa da
sastiki mopyrobis yvela cnobis safuZvelze, romelic dasruleba warmatebiT da
wamebis faqtis dadasturebis SemTxvevaSi dasjis yvela damrRvevs, saxelmwifom
unda aiRos pasuxismgebloba sistemaSi arsebul xarvezebis gamo da unda
uzrunvelyos samarTlebrivi saSualebebi, raTa msxverplebma SeZlon Sesabamisi
daxmarebis miReba.
Tumca sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi ambobs, rom “damrRvevis
dadgenis SeuZlebloba ar auqmebs samoqalaqo sarCelis aRZvris SesaZleblobas”
da rom aseT SemTxvevaSi “sarCeli zaralis anazRaurebasTan dakavSirebiT
SeiZleba Setanil iqnas saxelmwifos saxelze samoqalaqo samarTalwarmoebaSi”,
am muxlis ZalaSi Sesvla parlamentis mier samjer iqna gadadebuli.
saerTaSoriso amnistiis informaciiT, 2005 wlis oqtomris mdgomareobiT,
zemoTaRniSnuli punqti ZalaSi unda Sevides 2006 wlis 1 ianvridan da Cveni
organizacia mouwodebs kanonmdeblebs uzrunvelyon daTqmuli vadebis dacva.
gamoZiebis, sasamarTlos da prokuraturis monitoringis
meqanizmis Seqmna
zemore TavebSi saerTaSoriso amnistiam yuradReba gaamaxvila sisastikisgan
samarTlebrivi dacvis meqanizmebis naklovanebebze da wamebisa da sastiki
mopyrobis Sesaxeb cnobebis safuZvelze gamoZiebis Catarebis sferoSi arsebul
xarvezebze.
xelisuflebis organoebs saerTaSoriso amnistia urCevs, Camoayalibos
policiis, prokuraturisa da sasamarTlosagan damoukidebeli organo, romelic
detalurad Seiswavlis samarTaldamcavi organoebis mier wamebisa da sastiki
mopyrobis SemTxvevebis yvela faqtze Catarebul gamoZiebebs da aseTi saqmeebis
procedurul sakiTxebs. am organos unda mieces saSualeba daeswros winaswar
ganxilvebsa da sasamarTlo procesebs, ikvlios gamoZiebisa da sxva Sesabamisi
procesebi. garda amisa, am organos unda mieces uflebamosileba warmoadginos
Tavisi daskvnebi da misces rekomendaciebi Sesabamis uwyebebs da gamoaqveynos
angariSi sajaro ganxilvisTvis.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
65
rekomendaciebi
saqarTvelos xelisuflebas
•
wamebisa
da
sastiki
mopyrobis
aRmofxvra
xelisuflebis strategiul prioritetad.
•
droulad
da
srulad
Sesruldes
rekomendaciebi
iseTi
samTavrobaTaSoriso organoebisa, rogorebicaa gaeros wamebisa da sxva
sastiki, arahumanuri da Rirsebis Semlaxveli mopyrobisa da sasjelis
Sesaxeb specialuri momxsenebeli, gaeros wamebis sawinaaRmdego komiteti,
gaeros adamianis uflebaTa komiteti, gaeros sxva saagentoebi, agreTve
wamebis, arahumanuri da Rirsebis Semlaxveli mopyrobis an sasjelis
prevenciis evropuli komiteti.
•
saxalxo damcvelma da xelisuflebam gansakuTrebuli yuradReba unda
miaqcion Tbilisis gareT, saqarTvelos regionebSi wamebisa da sastiki
mopyrobis aRmofxvras.
•
droulad Camoyalibdes erovnul doneze wamebis prevenciis meqanizm(eb)i,
romelic uzrunvelyofs gaeros wamebis, sastiki da arahumanuri an
Rirsebis Semlaxveli mopyrobis an sasjelis sawinaaRmdego konvenciis
arCeviTi protokoliT gaTvaliswinebul yvela moTxovnis Sesrulebas.
gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces imas, rom am meqanizms hqondes
funqciuri damoukidebloba; rom meqanizmSi CarTul wevrebs gaaCndeT
saWiro unarebi da profesiuli codna; rom isini iyvnen damoukideblebi,
xolo maTi SerCeva xorcieledebodes gamWvirvale wesiT.
•
uzrunvelyofil iqnas sasamarTloebis sruli damoukidebloba.
SenarCunebul
iqnas
wamebisa da sastiki mopyrobis saqmeebi dRis sinaTleze iqnas gamotanili
•
uzrunvelyofil iqnas adeqvaturi dacva im dakavebulTaTvis, vinc
Seitanen saCivars wamebis an sastiki mopyrobis Taobaze, raTa maT hqondeT
saSualeba saCivari Seitanon samomavlo devnisa an SurisZiebis SiSis
gareSe.
•
gaizardos saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros daqvemdebarebaSi
arsebuli dakavebis adgilebis monitoringis areali Tbilisis gareT,
qveynis regionebSi.
•
monitorebma unda CamoarTvan Cveneba da daafiqsiron yvela gancxadeba im
dakavebulebis, romelTa gancxadebiT isini awames an sastikad moepyrnen,
im SemTxvevaSic ki, Tu maT sxeulze ar aReniSnebaT SesamCnevi dazianebis
kvali. informacia aseTi SemTxvevebis Sesaxeb dauyovnebliv unda gadaeces
Sesabamis organoebs gamoZiebisaTvis.
•
monitorebma unda uzrunvelyon, rom yvela gasaubreba, romelsac isini
Caatareben dakavebulebTan Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebebSi,
moxdes gancalkevebul pirobebSi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
66
samarTlebrivi dacvis garantiebi da maTi ganxorcieleba
•
konstituciaSi
Setanil
iqnas
cvlileba,
romelic
absoluturad
akrZalavs wamebas da romlis Tanaxmad aranairi gansakuTrebuli pirobebi
ar iqneba wamebis gasamarTlebel garemoeba, rogorc amas moiTxovs wamebis
sawinaaRmdego konvenciis muxli 2 (2).
•
mieniWos prioritetuli
samarTlebrivi dacvis
mopyrobas. gamoZiebul
dairRva samarTlebrivi
iqnen pasuxisgebaSi.
•
uzrunvelyofil iqnas Tanamedrove kanonmdeblobis amsaxveli teqstebis
xelmisawvdomoba
specialistebis,
samarTaldamcavebisa
da
sazogadoebisaTvis
saqarTvelos
mTels
teritoriaze.
am
mxriv,
aucilebelia droulad iTargmnos sakanonmdeblo masala Sesabamis
unciresobaTa enebze.
•
uzrunvelyofil iqnas, rom dakavebulebs dapatimrebisTanave droulad
ecnoboT yvela gasaCivrebis meqanizmis Sesaxeb, - maT Soris saxalxo
damcvelis institutis Sesaxeb, - rac ki maT gankargulebaSia, Tuki maT
dakavebis periodSi ganicades wameba an sastiki mopyroba. magaliTad,
gadaeces dakavebulebs informaciuli broSura maTTvis gasageb Sesabamis
enaze, xolo am informaciis Semcveli plakatebi policiis ganyofilebebsa
da winaswari dakavebis dawesebulebebSi TvalsaCino adgilas gamoekras.
•
uzrunvelyofil iqnas, rom yvela dakavebuls hqondes advokatis drouli
daxmarebis miRebis saSualeba, dakavebis momentidan da
sisxlis
samarTlis procedurebis ganxorcielebis yvela etapze.
•
uzrunvelyofil iqnas, rom yvela dakavebulma, saqarTvelos mTels
teritoriaze, gaiaros samedicino Semowmeba winaswari dakavebis yvela
dawesebulebaSi Sesvlisas.
•
uzrunvelyofil iqnas, rom yvela eqims, romelic sinjavs dakavebuls
winaswari dakavebis dawesebulebaSi, hqondes formaluri da de-faqto
damoukidebloba da uzrunvelyofili iyos specialuri wvrTniT.
•
Catardes drouli specializirebuli samedicino Semowmeba yvela im
SemTxvevaSi, rodesac arsebobs cnoba wamebisa da sastiki mopyrobis
faqtis Taobaze (fsiqologiuri xasiaTis sastiki mopyrobis CaTvliT).
•
Catardes samedicino Semowmeba gancalkevebiT, eqimis kontrolis qveS da
samarTaldamcavi
organoebis
TanamSromelTa
an
sxva
saxelmwifo
moxeleebis dauswreblad. gaupatiurebis an sxva formis seqsualuri
Zaladobis SemTxvevaSi, Semowmebis CatarebisTvis mowveuli specialisti
unda iyos igive sqesis, rogorc msxverpli, Tu amas sxvagvarad ar
moiTxovs dakavebuli.
•
audio, an umjobesia video Caweris saSualeba iyos xelmisawvdomi yvela
dakiTxvisas da uzrunvelyofil iqnas saWiro teqnikuri mowyobilobis
xelmisawvdomoba.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
mniSvneloba erovnul kanonmdeblobaSi arsebuli
garantiebs, romlebic exeba wamebasa da sastik
iqnas yvela gancxadeba, romelTa Tanaxmadac
dacvis garantiebi, xolo eWvmitanilebi micemul
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
67
•
Seiqmnas policiis mier dakiTxvebis dros gamosayenebeli qcevis kodeqsi
da policiis eTikis kodeqsi. Catardes treningi kodeqsebis Sesrulebaze.
•
daevaloT
mosamarTleebs
regularulad
SeekiTxon
policiis
zedamxedvelobidan sasamarTloSi wardgenil pirebs, xorcieldeboda TuU
ara maT mimarT policiis mxridan wameba da sastiki mopyroba.
•
samarTaldamcavi organoebis TanamSromlebi gaiwvrTnan wamebis gareSe
gamoZiebis meTodebis gamoyenebaSi, maT aseve eswavloT dakavebis dros
mxolod kanonieri da proporciuli meTodebis gamoyeneba.
•
Catardes mravalmxrivi treningi mosamarTleebis, prokurorebisa da
samarTaldamcavi
organoebis
TanamSromlebisaTvis,
sadac
maT
ganemartebaT maTi valdebuleba – prevenciuli zomebi miiRon da
gamoiZion wamebisa da sastiki mopyrobis SemTxvevebi, damnaSaveni ki
marTlmsajulebas gadascen.
bolo moeRos dausjelobas
•
wamebisa da sastiki mopyrobis Sesaxeb gakeTebuli yvela gancxadeba
gamoZiebul iqnas droulad, safuZvlianad da miukerZoeblad, rac
gulisxmobs msxverplisa da yvela TviTmxilvelebis gamoikiTxvas da
yvela Sesabamisi nivTmtkicebis moZiebas.
•
gamoqveyndes gamoZiebebis Sedegebi da daisajon damnaSaveni.
•
gaumjobesdes da mowesrigdes policiis mier Canawerebis warmoebis
sistema, rac, sxva sakiTxebTan erTad, aRnusxavs dakiTxvebze damswre
yvela adamianis vinaobas da maTi dakavebulTan kontaqtisa da
monaxulebis zust dros.
•
uzrunvelyofil iqnas samarTaldamcavi organoebis TanamSromlebis mier
saidentifikacio niSnebis mudmivad tareba dapatimrebisas, aseve dakavebis
dawesebulebisa da Tavisuflebis aRkveTis adgilebis monaxulebisas, da
agreTve dakavebulebsa da patimrebTan Sexvedrisas.
•
aikrZalos
niRbebisa
da
sxva
policielis
vinaobis
damfaravi
saSualebebis gamoyeneba. gamonaklisi SeiZleba daiSvas mxolod im
SemTxvevaSi, Tu aseTi aucilebloba aixsneba policiis TanamSromlis
usafrTxoebis mosazrebiT. am SemTxvevaSi gansakuTrebiT mniSvnelovania
yovel TanamSromels, maT Soris specdaniSnulebis razmis wevrebsac,
ekeToT piradi ganmasxvavebeli niSani, magaliTad piradi nomeri, romlis
mixedviTac SesaZlebelia piris amocnoba.
•
policiis TanamSromlebs, romlebic imyofebian adamianis uflebaTa
darRvevis braldebiT gamoZiebis meTvalyureobis qveS, dauyovnebliv
Seuwydes Tanamdebobrivi uflebamosileba maT mimarT disciplinaruli da
samarTlebrivi procedurebis dasrulebamde.
•
daigmos wameba da sastiki mopyroba da gadaidgas gadamwyveti nabijebi,
raTa policiam da sazogadoebam dainaxos, rom wamebisa da sastiki
mopyrobis SemTxvevebisTvis Sewynareba ar iqneba.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
68
•
prokurorebma da sxva sajaro pirebma Tavi Seikavon gamoZiebis Sedegebis
gamoqveynebamde
gamoZiebasTan
dakavSirebuli
sajaro
daskvnebis
gakeTebisagan.
•
policiis TanamSromlebs miewodoT uaxlesi da ganaxlebadi informacia
wamebasa
da
sastik
mopyrobasTan
dakavSirebiT
dasjili
da
movaleobebisgan ganTavisuflebuli policielebis Sesaxeb.
•
Sinagan
saqmeTa
saministros
generalurma
inspeqciam
sajarod
xelmisawvdomi unda gaxados informacia inspeqciis mier wamebasa da
sastik mopyrobasTan dakavSirebuli cnobebis gamoZiebebis Sesaxeb. AgreTve,
gamoqveyndes wamebisa da sastiki mopyrobis faqtebis gamo policiis
TanamSromelTa Tanamdebobidan ganTavisuflebis statistika.
•
uzrunvelyofil iqnas, rom wamebisa da sastiki mopyrobis saqmeebSi
damnaSaveTaTvis gamotanili ganaCeni Seesabameba danaSaulis simZimes.
•
wamebasa da sastik mopyrobasTan gaTanabrebul danaSaulSi braldebuli
policielebisaTvis gacemuli disciplinaruli sanqciebi Seesabamebodes
Cadenili
danaSaulis
simZimes.
disciplinaruli
sanqciebi
unda
iTvaliswinebdes
Tanamdebobidan
aRdgenis
gareSe
daTxovnis
SesaZleblobas.
•
gauqmdes wamebisTvis gasamarTlebis droiTi SezRudvis muxli.
•
uzrunvelyofil iqnas, rom wamebisa da sastiki mopyrobis msxverplTa da
wamebis Sedegad daRupul pirTa naTesavebs hqondeT Seuferxebeli
SesaZlebloba miiRon zaralis anazRaureba da ganaxorcielon TavianTi
ufleba reparaciis miRebaze, romelic unda moicavdes samarTlian da
adeqvatur kompensacias, restitucias, reabilitacias, dakmayofilebasa da
ar-ganmeorebis garantias, xolo yvela dakavebuls ecnobos am uflebis
arsebobis Sesaxeb.
•
parlamentma uzrunvelyos, rom sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis
33-e muxlis me-4-e nawili, kompensaciis Sesaxeb, Sevides ZalaSi 2006 wlis 1
ianvars, rogorc es AamJamad aris dagegmili.
•
prokurorebma da gamomZieblebma gaiaron specialuri momzadeba wamebisa
da sastiki mopyrobis Sesaxeb cnobebis safuZvelze gamoZiebis sferoSi,
rac saSualebas miscems maT gamoiZion aseTi SemTxvevebi droulad,
safuZvlianad da miukerZoeblad.
ganxorcieldes samarTlebrivi garantiebis ganxorcielebis, wamebisa da sastiki
moyrobis cnobebis safuZvelze gamoZiebis monitoringi
•
Seiqmnas
damoukidebeli
organo,
romelic
detalurad
ganixilavs
samarTaldamcavi organoebis TanamSromelTa mier wamebisa da sastiki
moyrobis yvela faqtze Catarebul gamoZiebas da aseT saqmeebSi
samarTlebriv procedurebs.
•
uzrunvelyofil iqnas, rom am organos warmomadgenlebs hqondeT
SesaZlebloba daeswron winaswar ganxilvebsa da sasamarTlo procesebs,
ikvlion gamoZiebebis msvleloba da sxva Sesabamisi procedurebi.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005
saqarTvelo - wameba da arahumanuri mopyroba –
kvlav SemaSfoTebeli Tema vardebis revoluciis Semdeg
•
69
am organos mieces uflebamosileba warmoadginos Tavisi daskvnebi da
misces rekomendaciebi Sesabamis uwyebebs, agreTve gamoaqveynos sajaro
angariSi.
saerTaSoriso Tanamegobrobas
•
yvela Sesabamis ormxriv da mravalmxriv Sexvedrebze, mouwodon
saqarTvelos xelisuflebas zemoT Camoyalibebuli rekomendaciebis
ganxorcielebisken.
•
uzrunvelyon finansuri mxardaWera policiis wvrTnisaTvis gamoZiebis
wamebis gareSe Catarebis meTodebisa da zedmeti Zalis gamoyenebis gareSe
dakavebis praqtikuli unarebis Sesaswavlad.
•
uzrunvelyon finansuri mxardaWera prokurorebis swavlebisaTvis wamebis
an sastiki mopyrobis yovel cnobaze drouli, safuZvliani da
miukerZoebeli gamoZiebis Casatareblad.
•
uzrunvelyon finansuri mxardaWera wamebis an sastiki mopyrobis faqtebze
safuZvliani gamoZiebisTvis aucilebeli teqnikuri aRWurvilobis, maT
Soris kriminalogiuri teqnikis, SesaZenad.
evropis usafrTxoebisa da TanamSromlobis organizaciis (euTo) mimarT:
•
uzrunvelyofil iqnas, rom saqarTvelos mTavrobis mxardaWera wamebisa
da sastiki mopyrobis aRmosafxvrelad euTos saqarTveloSi muSaobis
prioritetad darCes
•
gaizardos adamianis uflebaTa darRvevis saqmeTa, gansakuTrebiT wamebis,
sastiki mopyrobisa da/an maT sawinaaRmdego samarTlebrivi garantiebis
seriozuli darRvevebis SemTxvevebis monitoringi.
•
regularulad gamoiTqvas SeSfoTeba adamianis uflebaTa darRvevis
SemTxvevebTan dakavSirebiT Sesabamis saxelisuflebo doneebze.
evropis kavSiris (EU) mimarT:
•
uzrunvelyofil iqnas wamebisa da sastiki mopyrobisa da damnaSaveTa
dausjelobis
aRmofxvris Sesaxeb rekomendaciebis Setana evropis
samezoblo
politikis
samoqmedo
gegmaSi,
romelic
SeTanxmdeba
saqarTvelos mTavrobasTan.
saerTaSoriso amnistiis angariSi
AI Index: EUR 56/001/2005

Documentos relacionados

uendel sTivensoni

uendel sTivensoni uaRresad humanurma geologebma mglebis SesaWmelad sawyali viri verafriT gaimetes da TviTonve mokles. sinamdvileSi mokles da ara dakles, rogorc vambobT xolme, radgan realoba, Tuki is marTla arsebobs,...

Leia mais

Tavisuflebis instituti, 2005

Tavisuflebis instituti, 2005 adamianis uflebebi SeiZleba samarTalSi asaxvisgan damoukideblad arsebobdes. adamianis uflebebi SeiZleba ganxilul iqnes, rogorc ZiriTadi zneobrivi normebi, romlebic aRiarebulia yvela an TiTqmis yvel...

Leia mais