momzadebulia: energetikisa da bunebrivi resursebis

Transcrição

momzadebulia: energetikisa da bunebrivi resursebis
momzadebulia saqarTvelos energetikis
da bunebrivi resursebis saministrosTvis
Savi zRvis eleqtrogadamcemi qselis proeqti
jvris 500/220 kv qvesadgurisa
da q/s “jvari”-e.g.x. “kavkasionis” da q/s “jvari”-q/s “xorgas”
eleqtrogadamcemi xazebis mSeneblobis
bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis
angariSi
arateqnikuri reziume
momzadebulia: fondi “msoflio gamocdileba saqarTvelosaTvis” mier
maisi, 2013w.
Tbilisi
Tavfurceli
proeqtis dasaxeleba:
Savi zRvis eleqtrogadamcemi qselis proeqti
dokumentis saTauri:
jvaris 500/220 kv qvesadgurisa da q/s “jvari”e.g.x. “kavkasionis” da q/s “jvari”-q/s “xorgas”
eleqtrogadamcemi xazebis mSeneblobis bunebriv
da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis
angariSi
moamzada:
fondi “msoflio gamocdileba saqarTvelosTvis”
TariRi:
Tebervali, 2012, gadaxedilia maisi 2013
ZiriTadi avtorebi:
lali axalia, medgar WeliZe, merab
gafrindaSvili, irakli kavilaZe, andrei
kandaurovi, mariam qimeriZe, baadur ukleba
WEG-is proeqtis menejeri:
medgar WeliZe
damkveTis warmomadgenlebi:
Sps “energotransi”
maia giqoSvili
direqtoris moadgile
sse
maia ficxelauri
angariSgebisa da saerTaSoriso proeqtebis
koordinaciis departamentis menejeri
sse
qeTi dgebuaZe
proeqtebis koordinatori garemosdacviT da
socialur sakiTxebSi
angariSGebisa da saerTaSoriso proeqtebis
koordinaciis departamenti
abreviaturebi
ACSR
foladis ZarRviani aluminis sadeni
EBRD
evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki
ESAP
garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma
ESIA
bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi
ESP
EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika (2008w.)
EU
evrokavSiri
GoG
saqarTvelos mTavroba
GSE
ss “saqarTvelos saxelmwifo eleqtrosistema”
HVDC
maRali Zabvis mudmivi denis sistema
MoE
garemos dacvis saministro
NGO
arasamTavrobo organizacia
OHL
sahaero eleqtrogadamcemi xazi
OPGW
optikur ZarRviani mexdamcavi gvarli
SEP
dainteresebul mxareTa konsultaciebis gegma
UNECE
gaeros evropis ekonomikuri komisia
WEG
fondi “msoflio gamocdileba saqarTvelos”
RoW
gasxvisebis zoli
3
1.
Sesavali
saqarTvelos energosistemaSi energogamomuSavebisa da energodatvirTvas Soris
mniSvnelovan disbalanss aqvs adgili. kerZod, saqarTvelos energowyaroebis 2/3
qveynis
Crdilo-dasavleT
nawilSia
koncentrirebuli
maSin,
rodesac
adgilobrivi moTxovnilebis 2/3 aRmosavleT saqarTveloze modis, xolo
potenciuri saeqsporto bazrebi ZiriTadad saqarTvelos samxreTiT mdebare
qveynebSia (mag., TurqeTi, irani da erayi. samive qveyana xasiaTdeba swrafi
ekonomikuri
ganviTarebiTa
da
eleqtroenergiis
moxmarebaze
gazrdili
moTxovniT). aRniSnuli bazrebidan nebismierze gasasvlelad aucilebelia
saimedo maRali Zabvis eleqtrogadacemis qselis xelmisawvdomoba. amJamad,
saqarTvelos dasavleT da aRmosavleT regionebs erTmaneTTan eleqtrulad
mxolod erTi mZlavri 500 kv eleqtrogadamcemi xazi aerTebs.
am xazis
nebismieri gaumarTaoba, gansakuTrebiT Semodgomasa da zamTarSi, iwvevs
eleqtroenegriis mwvave deficits aRmosavleT saqarTveloSi, risi Sedegicaa
mTeli sistemis xSiri amorTvebi. energetikis saministros inicirebiT da aSS-is
vaWrobisa
da
ganviTarebis
saagentom
daafinansa
teqnikur-ekonomikuri
dasabuTebis momzadeba saqarTveloSi eleqtroenergiis gadacemis saimedo
sistemis yvelaze ekonomiuri teqnikuri variantis dasadgenad (kulijani, 2008).
garda saxelmwifo eleqtroenergetikuli sistemis saimedoobis daqveiTebisa,
maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazebis deficiti zRudavs eleqtroenergiis
gacvlis mimdinare da samomavlo SesaZleblobebs, amcirebs qveynis saeqsporto
potencialsa da xels uSlis mis eleqtroenergiis satranzito qveynad
(igulisxmeba
eleqtroenergiis
eqsporti
azerbaijanidan
TurqeTSi)
1
Camoyalibebas. aseve gasagebia, rom erTis mxriv, investiciebis Cadeba axali
hidroeleqtrosadgurebis mSeneblobaSi savaraudod damokidebulia maszed, Tu
ramdenad myaria saTanado eleqtrogadamcemi xazebis droulad aSenebis piroba,
xolo meores mxriv, eleqtrogadamcemi xazebis dafinanseba generaciis
proeqtebis ganviTarebis realur perspeqtivebzea damokidebuli.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, arsebuli maRali Zabvis eleqtrogadamcemi
xazis qselis modernizacia da axlis mSenebloba saqarTvelos mTavrobisaTvis
ganviTarebis erT-erT prioritets warmoadgens.
Sesabamisad, saqarTvelos mTavrobam gadawyvita ganagrZos maRali Zabvis
eleqtrogadamcemi qselis ganviTareba dRevandeli moTxovnebis da saeqsporto
potencialis saWiroebebis gaTvaliswinebiT da, am mizniT, mimarTa ganacxadiT
evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banks (EBRD), evropis sainvesticio
banks (EIB), germaniis rekonstruqciis sakredito banks (KfW) da “evropis
samezoblo sainvesticio fonds) (EC NIF) (SemdgomSi koleqtiurad moixseniebian,
rogorc “bankebi”) Savi zRvis eleqtrogadamcemi qselis proeqtis dafinansebis
Sesaxeb, romlis saorientacio jamuri Rirebuleba 270 milion evros Seadgens.
aRniSnuli proeqtis pirveli faza moicavda gardabnidan zestafonamde 500 kv
eleqtrogadamcemi xazis, axalcixis axali qvesadguris da am qvesadguridan
1
energetikis saministrom Caatara strategiuli kvleva imis dasadgenad, aris Tu ara
TurqeTSi adeqvaturi moTxovna saqarTvelodan da azerbaijanidan eqsportirebul
eleqtroenergiaze da, amasTan erTad, Tu ramdenad sakmarisia azerbaijansa da
saqarTveloSi
arsebuli
da
teqnikur-ekonomikurad
dasabuTebuli
samomavlo
eleqtroenergiis generaciis simZlavreebi axlad aSenebuli eleqtrogadamcemi xaziT
TurqeTis bazrebis eleqtroenergiiT momaragebisTvis. kvleviT dadasturda, rom es
ganxorcielebadia saqarTvelos hidroenergetikul sistemaSi damatebiTi investiciis
Cadebisa konkurentunariani fasebis pirobebSi.
4
TurqeTis sazRvramde aseve axali 400 kv e.g.x.-s mSeneblobas, rac dReisTvis ukve
dasrulebulia.
proeqtis meore fazaSi, romelic bankebis da saqarTvelos mTavrobis
dafinansebiT ganxorcieldeba, unda aSendes axali xazebi, romlebic qvemoT
arian ganxiluli. am fazis “bunebriv da socialuri garemoze zemoqmedebis
angariSi” (SemdgomSi aseve ESIA an “gzS”) fokusirebulia proeqtis meore fazis
Semdeg komponentebze:

(1) 500 kv eleqtrogadamcemi xazis 2x8 km seqciebis mSenebloba 500 kv e.g.x.
“kavkasionidan” (sof. muJavasTan) (2) jvaris axal 220 kv qvesadguramde;

(3) miaxloebiT 60 km sigrZis orjaWva e.g.x.-s mSenebloba jvaridan xorgamde,
romelic erTmaneTTan SeaerTebs dagegmil (4) xorgas (220 kv) da (5) jvris
(500 kv) qvesadgurebs.
proeqtis me-2 fazaSi aseve Sedis sxva komponentebic, romlebic ar warmoadgenen
winamdebare gzS-s ganxilvis sagans, kerZod:

xorgas (220 kv) qvesadguris reabilitacia/rekonstruqcia (finansirdeba
aziis ganviTarebis bankis mier)2

(6) axali 500/220 kv qvesadguris mSenebloba daba jvarTan
Sps “energotransi”, romlis 100%-is wilis mflobelia ss “saqarTvelos
saxelmwifo eleqtrosistema” (“sse”), warmoadgens proeqtis aRmasrulebebl
saagentos. “energotransi” pasuxismgebeli iqneba xazis daproeqtebasa da
mSeneblobaze
teqnikur
konsultantTan
erTad,
romelic
daqiravebulia
saerTaSoriso tenderis gziT uSualod “Savi zRvis eleqtrogadamcemi xazis
proeqtisaTvis”.
“energotransi”
warmoadgens
iuridiul
pirs,
romelic
gankargavs ramdenime ukve aSenebul eleqtrogadamcem xazs3, xolo gasxvisebis
zolis srulad SeZenis Semdeg, axlad aSenebuli xazebic mas gadaecema.
“socialur da bunebriv garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSSi”, romelic
saqarTvelos kanonmdeblobisa bankebis moTxovnebis gaTvaliswinebiT aris
Sedgenili, Sefasebulia proeqtis komponentebTan dakavSirebuli potenciuri
ekologiuri
da
socialuri
zemoqmedebebi
da
identificirebuli
da
SemuSavebulia maTi Tavidan acilebis, Semcirebis da/an SerbilebisTvis
gamiznuli RonisZiebebi. gzS-Si aseve warmodgenilia “garemosdacviTi da
socialuri samoqmedo gegma” (ESAP), romelSic gansazRvrulia moqmedi
moTxovnebis
dasakmayofileblad
savaldebulo
moqmedebebi,
EBRD-is
“garemosdacviTi
da
socialuri
politikiT”
gansazRvruli
“samoqmedo
moTxovnebis” CaTvliT.
winamdebare dokumenti warmoadgens gzS-s arateqnikur reziumes.
2
3
aRniSnuli
komponentiT
gaTvaliswinebuli
samuSaoebis
teqnikuri
proeqti
damuSavebulia msoflioSi miRebuli daproeqtebis da mSeneblobis standartebisa da
mowinave saerTaSoriso praqtikis Sesabamisad.
500 kv e.g.x.-ebi “mesxeTi”, “varZia” da “zekari”
5
2. gamoyenebuli standartebi, garemosdacviTi sakanonmdeblo baza da
skriningis gansazRvra
proeqtis ganxorcielebis gegma daakmayofilebs saukeTeso saerTSoriso
praqtikas. jvris qvesadgurisTvis SemoTavazebulia evro-standartebis (EURONORMS) gamoyeneba, romlebic miesadageboda “Savi zRvis eleqtrogadamcemi
qselis” pirveli fazis B paketiT (axalcixis qvesadguri) gansazRvrul
samuSaoebs.
gzS-Si detalurad aris aRwerili saqarTvelos garemosdacviTi sakanonmdeblo
sistema da administraciuli struqtura, garemosdacviTi normebisa da
procedurebis CaTvliT, da identificirebulia adgilobrivi da saxelmwifo
organoebi da uwyebebi, romlebsac gaaCniaT nebarTvebisa da licenziebis
gacemisa
da
garemosdacviTi
standartebis
moTxovnebis
iZulebiTi
aRsrulebisTvis saWiro zomebis miRebis uflebamosileba.
proeqti unda ganxorcieldes saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdeblobis da
EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis (2008) moTxovnebis dacviT.
“garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis (2008) Tanaxmad
proeqtebis,
romlebic
dakavSirebulia
maRali
Zabvis
(500/220kv)
eleqtrogadamcemi
xazebis
da
qvesadgurebis
mSeneblobasTan
saWiroebs
srulmasStabian gzS-s momzadebas da garemoze zemoqmedebis nebarTvis
mopovebas. Sesabamisad, 2012 wlis ivlisSi, gzS gamotanil iqna 60-dRiani sajaro
ganxilvisTvis, xolo 2012 wlis 5 da 6 seqtembers moewyo Sexvedrebi
sazogadoebis warmomadgenlebTan, romlebzec monawileebs hqondaT proeqtTan
dakavSirebuli Sexedulebebis da SeniSvnebis warmodgenis SesaZlebloba.
mosalodnelia, rom 2013 wlis ivnisSi saqarTvelos garemos dacvis saministro
da
ekonomikuri
ganviTarebis
saministro
gascemen
gzS-Si
miTiTebuli
saqmianobebis warmoebisTvis saWiro, Sesabamisad, garemoze zemoqmedebis da
mSeneblobis nebarTvebs.
EBRD-is ”garemosdacviTi da socialuri politikis” dokumentis Sesabamisad,
proeqti miekuTvneba A kategorias, radgan igi moicavs maRali Zabvis
eleqtrogadamcemi xazis mSeneblobas auTvisebel teritoriaze da, aseve,
moiTxovs miwis SeZenas da zemoqmedebis qveS moqceuli zogierTi Sinameurneobis
fizikur gadanacvlebas. rogorc saqarTvelos kanonmdebloba, aseve bankis
politika msgavsi (A) A kategoriis proeqtebisTvis moiTxovs srulmasStabiani
gzS-s momzadebas sajaro ganxilvasTan erTad. Sesabamisad, 2012 wlis gzS
Tavdapiveladve miznad isaxavda aRniSnuli moTxovnebis dakmayofilebas. kerZod,
proeqtis “dainteresebul mxareTa konsultaciebis gegmaSi” aRwerilia, Tu
rogor iurTierTebs “energotransi” dainteresebul mxareebTan, proeqtis
zemoqmedebis qveS moqceuli mosaxleobis CaTvliT.
3.
proeqtis aRwera
proeqtis SemadgenlobaSi Sedis:
-
500 kv sahaero eleqtrogadamcemi xazis (“e.g.x.”) mSenebloba arsebuli 500 kv
e.g.x. “kavkasionidan” (sof. muJavasTan) gegmiur jvaris 220 kv qvesadguramde;
-
miaxloebiT 60 km sigrZis orjaWva e.g.x.-s mSenebloba jvaridan xorgamde,
romelic erTmaneTTan SeaerTebs dagegmil xorgas (220 kv) da jvris (500 kv)
qvesadgurebs; da
-
axali 500/220 kv qvesadguris mSenebloba daba jvarTan.
6
eleqtrogadamcemi xazebis mSenebloba
muJava-jvaris 500 kv e.g.x.-s saerTo sigrZe miaxloebiT 8 km-s Seadgens. am xazze
damontaJdeba ACSR (foladis ZarRviani aluminis) sadenebi da optikur
ZarRviani foladis mexdamcavi gvarliT (OPGW).
e.g.x.-s sigrZis, gegmiuri trasis da reliefis pirobebis gaTvaliswinebiT,
gamoyenebul iqneba Semdegi oTxi tipis anZebi, romelTa jamuri raodenoba
daproeqtebis mimdinarem etapze 24-T ganisazRvreba, maT Soris:

Zveli (rusuli) konstruqciis – 2

Sualeduri tipis – 6

mcirekuTxiani damWimavi tipis – 10

didkuTxiani da kidura ankeruli tipis – 6
jvari-xorgas eleqtrogadamcemi xazis saerTo sigrZe Seadgens daaxloebiT 60
km. es xazic ACSR tipis eleqtrosadenebiT da optikur ZarRviani mexdamcavi
gvarlis (OPGW) saSualebiT iqneba gayvanili. mimdinare monacemebiT, aRniSnuli
e.g.x.-s trasaze aRimarTeba oTxi tipis 178 anZa, maT Soris 88 normaluri
Sualeduri, 20 _ ankerul-Sualeduri, 51 – msubuqi damWimi da 19 didkuTxiani da
kidura ankeruli.
samSeneblo-samontaJo samuSaoebi Semdegi TanmimdevrobiT Sesruldeba:
 mcenareulobis gakafva SezRuduli siganis (62m) samSeneblo derefanSi
(sur. 1);

gruntis zedapiruli fenis (niadagis)
siganis) reabilitacia/mSenebloba;

anZebis saZirkvlebis qvabulebis gaTxra, qvabulebis Zirebze xreSis sagebis
mowyoba, anZebis fundamentebis montaJi da qvabulis ukuSevseba (sur. 2, sur.
4);

damiwebis konturis montaJi da anZebis samontaJo moednebis momzadeba;

anZebis gadazidva;

anZebis montaJi (sur. 3);

sadenebis da mexdamcavi gvarlis (OPGW) montaJi;

samuSao ubnebis gasufTaveba samSeneblo da sxva saxis narCenebisgan,
Senaxuli niadagis da niadagqveSa gruntis gaSla da anZebis ZirebSi
mcenareuli safaris aRdgena. anZebis saZirkvlebis qvabulebis 90%-ze
ukuSevsebisTvis
saWiro
iqneba
inertuli
masalebis
karierebidan
Semoziduli axali masalebis gamoyeneba.
moxsna,
misasvleli
gzebis
(4.5m
7
sur.1. merqniani mcenareebis gakafva viwro
derefanSi
sur. 2. saZirkvelis fundamentebis
montaJi
sur 3. sayrdenebis aRmarTva
sur. 4. sayrdenebis montaJi
mimdinare monacemebiT, SesaZloa saWiro gaxdes ori an sami samSeneblo banakis
mowyoba, romlebic savaraudod ganTavsdebian soflebTan pirveli xorga,
narazeni da lia. sinamdvileSi, am banakebs saqmiani ezoebis saxe eqnebaT da
metwilad
gamoyenebul
iqnebian
mowyobilobis
Senaxvis,
avtomobilebis
parkirebis, sawvaviT gamarTvis da a.S. mizniT da ara muSebis sacxovrebel
obieqtebad. muSebi ZiriTadad zugdidSi, walenjixaSi, xobSi da jvarSi
daqiravebul saxlebSi icxovreben.
inertuli masalebis karierebi ganlagebulia xobSi da jvarSi4. karierebidan
anZebis samSeneblo moednebamde Semvsebi masalebi gadazidul iqneba Cveulebrivi
satvirTo
avtomobilebiT.
mtvris
gavrcelebis
Tavidan
asacileblad,
transportirebisas tvirTze tilo gadaefareba.
4
saSualod, TiToeuli anZis saZirkvelis mosawyobad saWiro iqneba erTi satvirTo
avtomobiliT 4 svlaze Semotanili moculobis masala.
8
4. proeqtis alternatiuli variantebi
proeqtis ganuxorcieleblobis (e.w. “nulovani”) varianti
proeqtisa
da
ukanasknel
wlebSi
saqarTvelos
mTavrobisa
da
misi
konsultantebis mier Catarebuli teqnikur-ekonomikuri dasabuTebis saerTo
konteqstidan gamomdinare, saimedo eleqtrogadamcemi qselis mSenebloba
aucilebelia qveynis stabiluri eleqtromomaragebisa da qveynis saeqsporto da
satranzito potencialis gamoyenebis mizniT. saqarTvelos Crdilo-dasavleT
nawilSi arsebuli eleqtroenergiis ZiriTadi sadgurebis maRali Zabvis e.g.x.ebis qselSi CarTvas alternativa ar gaaCnia.
220 kvt simZlavris eleqtrogadamcemi xazis alternatiuli marSrutebi
220 kv “xorga-jvris” orjaWva eleqtrogadamcemi xazi erTmaneTTan akavSirebs
xorgas 220 kv da jvris 500 kv qvesadgurebs.
220 kv “xorga-jvris” orjaWva e.g.x.-s gasxvisebis zolis
Seswavlil iqna ori alternatiuli marSruti (ix. ruka 1).
SerCevis
mizniT
alternatiuli marSruti #1: xobis raionis sof. xorga - gaRma 1 - xorga 1 gurifuli - sabukio - torsa - didi neZi - axali kaxeTi - q. zugdidis
kombinatis dasaxlebis mimdebare teritoria - lia - zeda lia.
alternatiuli marSruti #2: xobis raionis sof. xorga - gaRma 1 - xorga 1 nojixevi - zemo bia-bia - saSonio - jafSakari - narazeni - Waqvinji - yuliSkari
- grigoliSi - WkaduaSi - eweri - zeda lia.
marSruti #1-is jamuri sigrZe 70 km,-s Seadgens, xolo #2-is _ 60 km-s. tyiT
dafaruli teritoriis sigrZe, romlebic unda gadaikveTos alternatiuli
marSrutebiT daaxloebiT udris 10.5-11 kilometria. garda amisa, alternatiuli
marSrutebi gadakveTen rig wyalsadinrebs (25 da 26 wyalsadinari, Sesabamisad
#1 da #2 alternatiuli marSrutebisTvis).
Tumca, marSruti #1 kveTs Zalzed mWidrod dasaxlebul dasaxlebebs (sof.
xobis siaxloves, q. zugdidis SemogarenSi, sof. narazensa da q. zugdids Soris
monakveTze) da, aseve, md. xobis orTave mxares ganviTarebul Warbtenian
teritoriebs, romlebzec mSenebloba damatebiT garTuldeba gruntebis
aramdgradobis gamo.
gansaxlebis kuTxiT Zlieri zemoqmedebisa da samSeneblo samuSaoebis
sirTulis, aseve kolxeTis dablobis daWaobebul ubnebze anZebis mdgradobis
uzrunvelyofis zomebis maRali Rirebulebisa da mcire saimedoobis gamo 1-li
mimarTuleba uaryofil iqna. alternatiuli marSruti #2 ganapirobebs
gansaxlebis nakleb zemoqmedebas da uzrunvelyofs anZebis ufro mtkice
gruntebSi mSeneblobas. Sesabamisad, prioriteti #2 marSruts mieniWa.
9
ruka 1.
220 kv “jvari-xorga”-s alternatiuli marSrutebi
10
5. proeqtis potenciuri zemoqmedebis qveS moqceuli ekologiuri
receptorebi
asaSenebeli 500 kv eleqtrogadamcemi xazi iwyeba mTagorian teritoriaze, e.g.x.
“kavkasionidan”, romelic erTmaneTTan akavSirebs engurhess da ruseTSi mdebare
q/s “centralnaia”-s. axali 500 kv e.g.x.-s pirveli naxevari gadis Zalzed
danawevrebul mTagorian reliefze, romelzec ganviTarebulia uamravi Rrmad
CaWrili xeoba, rac aseve uaRresad arTulebs xazTan misvlis SesaZleblobas.
sayrdenebis samSeneblo moednebTan midgomisTvis metwilad gamoyenebul iqneba
sasoflo moxreSili gzebi. misasvlel gzis 1 km sigrZis monakveTs dasWirdeba
gafarToeba. garda amisa, e.g.x.-s gasxvisebis zolSi saWiro iqneba 1 km sigrZis
axali misasvleli gzis gayvana.
220 kv xazis trasa (romelic ZiriTadSi gansazRvrulia, Tumca SeiZleba mcired
dakoreqtirdes daskvniTi daproeqtebis stadiaze) metwilad saSualo simaRlis
mTagorian teritoriebze, saZovrebze da mitovebul plantaciebze gadis.
zogierT adgilSi trasa gadakveTs sakarmidamo nakveTebs (Senobebidan
normatiuli
daSorebebis
dacviT),
tyeebs,
0.4-10-35-110-220
kv
sahaero
eleqtrogadamcem xazebs, mdinareebs lebarde, didi CxouSi (2-jer), patara
CxouSi, learsame, kiarsame, kuliswyali (3-jer), Weki, umnia, skaia, Waniswyali,
ogejisRele, partili, xobi, niSia, ogaCe da 8 usaxeleo Reles.
umravlesoba anZebis samontaJo moednebamde misvla arsebuli gzebiT SeiZleba,
romlebic
gafarToebas
mxolod
ramdenime
ubanze
saWiroeben.
kerZod
gasafarToebelia tyian teritoriebze gamavali monakveTebi soflebs napoStus
da baias (miax. 1km sigrZis) da grigoliSsa da naTsatus (1km) Soris.
saproeqto eleqtrogadamcemi xazebis trasebi ZiriTadad gadian Zlier
transformirebul
urbanul
da
agrarul
landSaftebSi,
daculi
teritoriebidan da maRali Rirebulebis habitatebidan mocilebiT. ankeruli
anZebis aRmarTvis adgilebSi gavrcelebuli gruntebis fizikur-meqanikuri
(geoteqnikuri) Tvisebebi da mzidunarianoba TiTqmis yvelgan misaRebia. rac
Seexeba geologiur pirobebs, miuxedavad imisa, rom samSeneblo derefanSi da
mimdebared fiqsirdeba saSiSi geodinamiuri procesebi, romlebic kerZod
ukavSirdeba araRrmad Cawolil mewyrul sxeulebs, mdinareebis napirebis
garecxvas, datborvas da daWaobebas, ankeruli anZebis optimalurad ganTavsebis
pirobiT (rasac proeqti iTvaliswinebs), msgavsi safrTxeebis riski minimaluri
donisaa.
specialuri literaturis ganxilvis Sedegebisa da savele rekognoscirebis
Sedegebis safuZvelze, proeqtis samSeneblo derefanSi gamoiyo Semdegi
saSualo da maRali sensitiurobis ubnebi:
maRalsensitiuri:
 ubani mdebareobs soflebs bias da zeda bias Soris (sensitiuri zona 2),
zRvis donidan 100 metr simaRleze mdebare 50-60 gradusi daxrilobiT.
Crdilo
da
samxreT
eqspoziciis
ferdobebze
warmodgenilia
degradirebuli (Cexva) wiflnar-rcxilnari, romelsac ereva Corylus avellana,
Ficus carica, Fraxinus excelsior, Acer campestre, Mespilus germanica. qvetyeSi
warmodgenilia-Rhododendron luteum, Ilex colchica, Ruscus ponticus; leSambos qmnisHedera colchica, Smilax excelsa, Periploca graeca.
saSualosensitiuri:
 sensitiuri zona 1: zRvis donidan 50 m simaRleze e.g.x.-s trasa miuyveba
murynis (Alnus barbata) yofil (amJamad gaCexilia da amoyrilia axalgazrda
11


xeebi) qarsafars. Mmurynars kideebSi aqac asarevlianebs Erigeron bonariensis,
Erigeron canadensis, Bidens tripartita, Xanthium spinosum da sxv. Maseve, murynaris
pirebSi gvxvdeba mcired daWaobebuli adgilebi-Juncus effuses-isa da
Schoenoplectus tabernaemontani-s monawileobiT.
sensitiuri zona 2: 100 m zR. d., ferdobis daxriloba 00-250. am monakveTze
aseve gvxvdeba tungis (Aleurites) tyeebi, romlebSic Sereulia Robinia
pseudoacacia, Alnus barbata, Gleditschia triacanthos, Diospyros lotus, Ailanthus altissima,
Crataegus sp., Berberis vulgaris, Poncirus trifoliata, Rubus sp., Smilax excelsa, Hedera
caucasigena, Sambucus ebulus, Pteridium tauricum da sxv.
sensitiuri zona 3: sof. muJava, 382 m zR. d. murynari TiTo-orola
rcxilas (Carpinus caucasica) SereviT. qvetyes qmnis Cai, Txili (Corylus
avellana), ieli (Rhododendron luteum); gvxvdeba – ekalRiWi (Smilax excelsa),
Phitholaca americana, Ria adgilebSi _ tungis xeebi. iSviaTad wabli (Castanea
sativa).
12
sensitiuri zona 1.
degradirebuli qarsacavi zoli
sensitiuri zona 2. rcxilnari -
wiflnari tyeebiT
sensitiuri zona 2. rcxilnari
sensitiuri zona 3. rcxilnaris da
ifnis tye
ruka 2. Semdgomi detaluri zoologiuri kvlevisTvis gamoyofili ekologiurad
sensitiuri zonebi da ubnebi
13
faunis dacvis TvalsazrisiT mniSvnelovani ubnebi
rukebsa da Tanamgzavrebidan gadaRebul fotoebze Catarebuli kameraluri
samuSaoebis Sedegebis safuZvelze eleqtrogadamcemi xazis derefanSi gamoiyo
biomravalferovnebis dacvis kuTxiT potenciurad mniSvnelovani 13 ubani,
romelTagan TiToeulze Catarda savele aRwerebi.
es ubnebia:

ubani #1: (426 m z.d.) mdovre gorakebze mdebare dasaxlebuli teritoria
jvari-engurhesis gzasa da sof. ewerferds Soris. dafarulia meCxeri
murynariT, rcxilisa da wablis calkeuli xeebiT. zogan ereva kolxuri
qvetye da lianebi;

ubani #2: (284 m z.d.) md. oloris Wala, sof. ewerferdis dasavleTiT _
Warbteniani mdelo da murynari;

ubani #3: (245 m z.d.) md. enguris Walis mdeloebi;

ubani #4: (360 m z.d.) tyiT dafaruli cicabo ferdobi jvris samxreTiT;

ubani #5: (329 m z.d.) tye patara mdinare didi CxouSis WalaSi, sof.
orjonikiZis CrdiloeTiT;

ubani #6: (310 m z.d.) md. didi CxouSis gatyianebuli Walis gadakveTa, sof.
orjonikiZis samxreTiT;

ubani #7: (300-255 m z.d.) tye sof. WkaduaSidan 1 km aRmosavleTiT, md.
patara CxouSis marcxena napirze;

ubani #8: (290-150 m z.d.) SedarebiT grZeli tyiani ubani md. yuliswylis
xeobaSi, soflebs walenjixis meurneobasa (CrdiloeTiT) da kuliSkars
(Zvel samxedro rukebze _ orjonikiZe) (samxreTiT) Soris, sof.
grigoliSidan daaxloebiT 1,5 km-iT aRmosavleTiT;

ubani #9: (230-190 m z.d.) tye sof. Waqvinjidan dasavleTiT;

ubani #10: (190-115 m z.d.) tye gorakze soflebs narazensa da Zvel xibulas
Soris;

ubani #11: (~30 m z.d.) mdinareebis wiTeli, Waniswyalis, partiki,
xobiswyali Walebi, sasoflo-sameurneo miwebiTa da Warbteniani mdelosaZovrebiT;

ubani #12: (30-110 m z.d.) tyiani goraki bia - bia-saSonios saavtomobilo
gzasa da sof. nafoStus Soris. polidominanturi tye _ ZiriTadad,
rcxila da jagrcxila kargad ganviTarebuli buCqnariT, romelic qmnis
tipiur maradmwvane kolxur qvetyes;

ubani #13: (7-8 m z.d.) Warbteniani ubani (daWaobebuli mdelo sarevelaTi
da laqaSiT) da degradirebuli (gakafuli) murynari soflebs gaRmapirveli-xorgasa
da
gimozgonjils
Soris
gayvanili
sairigacio
(sadrenaJo) arxis gaswvriv, romelsac kveTs meore arxi _ civa (lubeki).
14
6. potenciuri zemoqmedebebi garemoze da Semarbilebeli RonisZiebebi
mSeneblobis etapi
mSeneblobiT gamowveuli zemoqmedebebis umravlesoba droebiTi xasiaTis iqneba.
aseTi zemoqmedebebi metwilad ukavSirdeba iseT saqmianobebs, rogorebicaa
samSeneblo derefnis da ubnebis mcenareulobisgan gawmenda (xeebis gakafvis
CaTvliT), miwis samuSaoebi, daWaobebul teritoriebze droebiTi drenaJebis
mowyoba, eroziis sawinaaRmdego RonisZiebebi, mZime teqnikis eqspluatacia da
teqmomsaxureba da masalebis gadazidva. Cveulebriv, msgavsi saqmianobebis
mxridan
zemoqmedebis Sesamcireblad sakmarisia
gamarTuli
samSeneblo
praqtikis gamoyeneba. amasTan, garemosdacviTi TvalsazrisiT sensitiur ubnebze
potenciuri zemoqmedebebis amplituda SeiZleba ufro mniSvnelovani iyos da
moiTxovos specifiuri damcavi da sakompensacio RonisZiebebis gatareba.
jvris qvesadguri da proeqtiT gaTvaliswinebuli eleqtrogadamcemi xazebi
ZiriTadad ganTavsdebian mniSvnelovnad saxecvlil landSaftebSi, daculi
teritoriebidan da xeluxlebeli habitatebidan mocilebiT. Tumca, rogorc
ukve iyo aRniSnuli, e.g.x.-s derefnebi ramdenime tyian teritoriasac kveTen.
gzatkecilebisa da milsadenebis mSeneblobis proeqtebisgan gansxvavebiT,
eleqtrogadamcemi xazebis gayvana miwis zedapiris mcenareulobidan gawmendas
mxolod SezRudul farTobebze saWiroebs. kerZod, mcenareuli safaris
srulad da mudmivad mocileba mxolod anZebis samontaJo moednebzea saWiro,
xolo anZebs Soris (malebis qveS) sakmarisia maRali xeebis gadabelva buCqebsa
da balaxis safarze raime mniSvnelovani gavlenis gareSe.
zemoqmedeba: anZebis da qvesadguris saSualebebis mSeneblobis Tanmxlebi
niadagis moxsna da buCqebisa da xeebis gakafva.
Serbileba: moxsnili niadagi Seinaxeba fuWi gruntisgan gancalkevebiT
mowyobil yrilebSi, samSeneblo-samontaJo samuSaoebis dasrulebis Semdeg,
anZebis qveS gruntis struqturis aRdgenisa da SemdgomSi mcenareuli safaris
xelaxla mowyobisTvis gamoyenebis mizniT. moWrili xeebisa da sxva merqniani
mcenareebisTvis ganxorcieldeba sakompensacio RonisZiebebi (ufro detaluri
monacemebi ixileT gzS-s cxrilSi 6.5).
zemoqmedeba:
samSeneblo
banakisa
da
misasvleli
gzebis
eqspluataia
ukavSirdeba myari narCenebisa da Camdinare wylis damatebiTi moculobebis
generirebas. aseve, mosalodnelia samSeneblo narCenebisa da Warbi gruntis
masalebis warmoSobac.
Serbileba: enguri-jvari-xorgas obieqtebis samSeneblo fazaSi uzrunvelyofil
iqneba narCenebis marTvisa da utilizaciis gegmis Sesruleba, romlis
Tanaxmadac
yvela
saxis
narCenebis
marTva
iwarmoebs
saqarTvelos
kanonmdeblobisa da mowinave saerTaSoriso gamocdilebis Sesabamisad.
zemoqmedeba: gasxvisebis zolis gakafva da anZebis saZirkvlebis mowyobisTvis
miwis samuSaoebis Sesruleba gamoiwvevs eroziuli procesebis warmoqmnas an
gaaqtiurebas.
Serbileba: momzaddeba da ganxorcieldeba “eroziis sawinaaRmdego gegma”.
samuSaoebi mdgari wylis obieqtebidan 50 metr radiusSi ar iwarmoebs an
minimumamde iqneba dayvanili. samSeneblo saqmianobebis dasrulebis Semdeg,
yvela
SeSfoTebul
ubanze
Catardeba
aRdgeniTi
samuSaoebi
(gruntis
stabilizirebis da mcenareuli safaris aRdgenis CaTvliT).
15
zemoqmedeba: samSeneblo teqnikisa da avtomobilebis parkirebas, eqspluatacias
da teqmomsaxurebas Tan axlavs sawvavisa da sacxeb-sapoxi masalebis
daRvrasTan dakavSirebuli riskebi.
Serbileba: sawvaviT gamarTva moxdeba mxolod specialurad mowyobil
gasamarT adgilebSi, sadac mudmivad xelmisawvdomi iqneba daRvrili masalebis
awmendis saSualebebi. aseTi adgilebi 100 metrze metad iqneba mocilebuli
wyalsadinrebidan an bunebrivi wyalsatevebidan.
zemoqmedeba: samSeneblo teqnikis eqspluatacia da teqmomsaxurebas Tan axlavs
garkveuli xmauris, vibraciis, mtvris da emisiebis warmoSoba.
Serbileba: mowyobilobisa
da
avtomobilebis
saTanado
gamarTulobis
uzrunvelyofa, samuSaoebis gamosasvlel dReebSi da Ramis saaTebSi warmoebis
SezRudva, gansakuTrebiT dasaxlebuli adgilebidan 0,5 km-ze axlos. gvalvian
amindSi gamoyenebul iqneba wylis dasaSxeflebi an mtvris gavrcelebis
sawinaaRmdego sxva saSualebebi. balaxis safari mSeneblobis dasrulebis
Semdeg SeZlebisdagvarad umokles vadebSi iqneba aRdgenili.
zemoqmedeba: xreSovani da Semvsebi (yrilis) masalebis mopoveba dakavSirebulia
landSaftebis da mdinareebis kalapotebis dazianebis riskebTan.
Serbileba: yvela inertuli masala (grunti, xreSi da a.S.) mopovebul iqneba
mxolod saTanadod licenzirebuli obieqtebidan.
eqspluataciis etapi
axali eleqtrogadamcemi xazebisa da qvesadgurebis eqspluataciis periodSi
potenciurad SesaZlebelia mxolod Zalzed SezRuduli zemoqmedebebis
warmoSoba.
zemoqmedeba: eqspluataciisa da teqmomsaxurebis periodSi frinvelebis e.g.x.sTan SejaxebasTan, denis dartymasTan da avariebTan dakavSirebuli riskebi.
Serbileba: anZebi daproeqtdeba anZasa da sadens da sadenebs Soris sakmarisi
gabarituli daSorebebiT, romlebic mocemul teritoriaze gavrcelebul
nebismieri frinvelis zomebze meti iqneba, ramac unda gamoricxos frinvelebze
denis dartymis SesaZlebloba. damatebiT, Tu xazis romelime monakveTi kveTs
frinvelebis migraciisTvis mniSvnelovan teritoriebs, an gadis wylis
frinvelebis (ixvebi, batebi, gedebi, yanCebi da a.S.) budobis adgilebTan axlos,
maSin
aseT
monakveTebze
sadenebze
damontaJdeba
maTi
xilvadobis
gasaumjobesebeli saSualebebi, raTa frinvelebma SeZlon Sejaxebis Tavidan
acileba.
zemoqmedeba: mZRolebisTvis da fexiT mosiaruleTaTvis saxifaTo situaciebis
Seqmna samSeneblo teqnikis moZraobis Sedegad.
Serbileba: satransporto moZraobis marTvis gegmis SemuSaveba da Sesruleba,
rac moicavs avtomobilebis saTanadod markirebas da gzebze moZraobis
usafrTxoebis niSnebis (ganaTebiT) dayenebas. mZRolebisTvis instruqtaJebis
Catareba sagzao moZraobis usafrTxoebis sakiTxebSi.
zemoqmedeba:
e.g.x.-s
derefanSi
gasatarebeli
mcenareulobis
marTvis
RonisZiebebi moicavs xeebis moWras/gadabelvas anZebidan da sadenebidan
saTanado gabarituli manZilebis dasacavad. aman SeiZleba gamoiwvios
habitatebis danawevreba da, aseve, xanZris gaCenis saSiSroeba, moWrili merqnis
adgilze datovebis SemTxvevaSi.
Serbileba: moWris da belvis samuSaoebi Sesruldeba minimaluri moculobiT,
romelic aucilebelia savaldebulo gabarituli manZilebis SesanarCuneblad.
16
xanZris prevenciisTvis, yvela aalebadi moWrili mcenareuloba gamotanil
iqneba derefnidan an, Sesabamisi organoebis Tanxmobis SemTxvevaSi _ daiwveba.
SedarebiT viwro derefnebma ar unda Seuqmnan mniSvnelovani dabrkolebebi
cxovelebis
gadaadgilebas
da,
Sesabamisad,
habitatebis
mniSvnelovan
fragmentacias adgili ar eqneba. ufro metic, derefani gaafarTovebs “ganapira
habitats”, ramac xeli SeiZleba Seuwyos misi saxeobrivi mravalferovnebis
gamdidrebas.
zemoqmedeba: sawvavis daRvra
Serbileba: daRvrili
sawvavi
unda
Segrovdes,
xolo
dabinZurebuli
Semakavebeli zvinuli _ damuSavdes sorbentebiT, rogorebicaa naxerxi, qviSa an
Cala.
sawvavis/naxSirwyalbadebis
masalebis
gamosaSvebi
yvela
sacmi
(“pistoleti”) unda iyos wveTvis sawinaaRmdego konstruqciis da saimedod
iketebodes yoveli gamoyenebis Semdeg. aikrZaleba sawvavis Senaxva an teqnikis
gamarTva nebismieri wyalsadinridan, zedapiruli wylis obieqtidan, Widan,
mSrali xevidan da identificirebuli Warbteniani ubnidan an miwisqveSa wylis
gavrcelebis horizontidan 50 m-ze naklebi daSorebiT. sawvavis gamarTvis dros
avtomobilebi mudmivad meTvalyureobis qveS iqnebian. samSeneblo ubnebze
sawvaviT gamarTvis operaciebis Sesrulebisas, yovelTvis iqneba gamoyenebuli
sorbentuli (Semwovi) safenebi da/an Cala daRvrili masalis gavrcelebis
minimizirebis mizniT, romlebic sawvavis gamarTvamde saTanadod iqnebian
dagebuli.
zemoqmedeba: sagangebo situaciebi da ubeduri SemTxvevebi. e.g.x.-s sadenebis
gawyvetam SeiZleba gamoiwvios adgilobriv mosaxleebis da/an maTi saqonlis
sikvdili. adamianebi da qoneba, maT Soris saqoneli, SeiZleba daziandes anZis
waqcevis da Zabvis qveS myofi xazebis Camovardnis an anZis mdgradobis
dakargvis (magaliTad, miwisZvrebis an Zlieri qarebis moqmedebiT) mizeziT.
adamianebis gardacvaleba da daSavebebi aseve SeiZleba gamowveuli iyos
qvesadgurze momxdari avariebiT (mexis dacema, xanZari da a.S.) da xanZriT
(gansakuTrebiT tyian teritoriebze). daSavebis an sikvdilis safrTxe emuqrebaT
anZebze unebarTvod asul an sadenebTan raime sxva gziT miaxloebul pirebs.
Serbileba: gzS-s calke danarTis saxiT warmodgenilia “sagangebo situaciebze
reagirebis” detaluri gegma. qvesadgurebsa da e.g.x.-ebze dayenebul iqneba
damiwebisa da mexdamcavi sistemebi, rogorc es moqmedi teqnikuri normebiT
moiTxoveba.
uzrunvelyofil
iqneba
mzadyofna
“sagangebo
situaciebze
reagirebis
gegmiT”
gaTvaliswinebuli
RonisZiebebis
gasatareblad
da
dakmayofildeba sawarmoo usafrTxoebis moTxovnebi, personaluri dacvis
aRWurvilobis xelmisawvdomobisa da gamoyenebis wesebis SesrulebasTan erTad.
“energotransi” gaavrcelebs informacias adgilobrivi mosaxleobis mier
misaRebi damcavi zomebis Sesaxeb. am mizniT momzaddeba da gamoicema
adgilobriv enaze Sedgenili broSura, romelSic mocemuli iqneba Tu ra unda
moimoqmedon
adgilobrivi
Temebis
wevrebma
daSavebebisa
da
ubeduri
SemTxvevebis Tavidan acilebis mizniT. mosaxleebs ecnobebaT, Tu rodis aris
gansakuTrebiT saxifaTo sadenebis qveS an axlos yofna (magaliTad, grigalebis
da setyvis dros) Sesabamis damcav moqmedebebTan erTad da miecemaT
gafrTxileba Tavi Seikavon daweul sadenebTan da/an gadaxril anZebTan
miaxloebisgan. xazis mSeneblobis da eqspluataciis periodSi, “energotransi”
mudmivad amuSavebs 24-saaTian sakontaqto telefons problemebis da xazis
dazianebis Taobaze Setyobinebebis miRebis mizniT.
17
7. potenciuri socialuri xasiaTis zemoqmedebebi da maTi Semarbilebeli
RonisZiebebi
proeqtis mosalodneli zemoqmedebebi adgilobriv mosaxleobaze rogorc mokle
aseve grZelvadiani xasiaTis iqneba. eleqtrogadamcemi xazis mSeneblobasa da
eqspluataciasTan dakavSirebuli socialuri zemoqmedeba ganxilul unda iqnas
regionSi da mTels qveyanaSi energetikuli infrastruqturis ganviTarebis,
eleqtroenergiis eqsportisa da satranzito potencialis gazrdis da, aseve,
lokaluri gamanawilebeli qselebis saimedoobis gaumjobesebis farTo
konteqstSi. am mimarTulebebiT proeqti xelSesaxeb dadebiT gavlenas iqoniebs
qveynis socialur-ekonomikur ganviTarebaze.
dadebiTi zemoqmedebebi
sargebeli, romelsac proeqti moutans adgilobriv Temebs ZiriTadad
arapirdapiri
xasiaTisaa.
amJamad,
soflis
mosaxleoba
metwilad
TviTdasaqmebulia da sakuTari savargulebis damuSavebiT aris dakavebuli.
SinameurneobebSi warmoebuli sasoflo-sameurneo produqciidan gasayidad
mxolod mcire nawilia gamiznuli, xolo warmoebuli produqtebis lomis wili
sakuTari moxmarebisTvis aris gankuTvnili. aseve arapirdapir, eleqtroenergiis
stabiluri qselebis Seqmna xels uwyobs sxva dargebis, kerZod turizmisa da
kvebis produqtebis gadamuSavebis seqtorebis ganviTarebasac, romlebsac
mniSvnelovani adgili ukaviaT samegrelo-zemo svaneTis mxareSi da, maT Soris,
eleqtrogadamcemi xazebis gaswvriv mdebare TemebSi.
imavdroulad, proeqtTan lokaluri ganvrcobis
sargebelic aris dakavSirebuli, rogorebicaa:
mqone
ramdenime
pirdapiri

mSeneblobis periodSi droebiTi samuSao adgilebis Seqmna

axali mudmivi samuSao adgilebis Seqmna soflebSi jvari da xorga

stabiluri eleqtromomarageba
uaryofiTi zemoqmedebebi

zemoqmedeba: mtvris da xmauris warmoSoba mSeneblobis Sedegad.
Serbilebis zoma: mtvris kontroli morwyvis saSualebiT ganxorcieldeba,
risTvisac minimum 2 cisterna iqneba gamoyenebuli; xmauris gavrcelebsi
sawinaaRmdegod
gaTvaliswinebulia
mayuCebis
dayeneba
xmaurian
mowyobilobaze da muSaobis drois dRis saaTebiT Semofargvla.

zemoqmedeba: daavadebis gadamtanebis, mag., koRoebis droebiTi gamravlebis
ubnebis Seqmna, rogoricaa wylis gubeebi, gruntis rezervebsa da karierebSi
dagrovili wyali da a.S., romlebic xels uwyoben koRoebisa da davadebis
sxva gadamtanebis gamravlebas.
Serbilebis zoma: saWiroa gubeebis daSroba. gazafxulis mosvlamde mospeT
yvela gube. aRadgineT reliefi da landSafti.

zemoqmedeba: meoradi dabinZureba infeqciuri biologiuri masalebiT (mag.,
cimbiris wyluliT) miwis samuSaoebis warmoebisas epidemiis kerebTan axlos
(anu cimbiris wylulis araregistrirebuli ubnebi).
Serbilebis zoma: mudmivi monitoringis warmoeba gakafvisa da Txris
samuSaoebis warmoebisas. samSeneblo samuSaoebis Sewyveta da SeCereba
samarxis narCenebis gamovlenis SemTxvevaSi, adgilobrivi veterinaruli
18
samsaxuris saqmis kursSi Cayeneba
dezinficireba muSaobis dawyebamde.
da
samuSao
ubnis
veterinaruli

zemoqmedeba:
mZRolebisTvis
da
fexiT
mosiaruleTaTvis
saxifaTo
situaciebis Seqmna samSeneblo teqnikis moZraobis Sedegad.
Serbileba:
satransporto moZraobis marTvis gegmis SemuSaveba da
Sesruleba, rac moicavs avtomobilebis saTanadod markirebas da gzebze
moZraobis usafrTxoebis niSnebis (ganaTebiT) dayenebas. mZRolebisTvis
instruqtaJebis Catareba sagzao moZraobis usafrTxoebis sakiTxebSi.

zemoqmedeba:
mSeneblobam
SeiZleba
ganapirobos
miwis
nakveTebis
misadgomobis moklevadiani SezRudvebi an saqonlis da/an uZravi qonebis
ganadgureba/dazianeba avariebis Sedegad.
Serbileba:
adgilobriv
mosaxleobas
sakmarisad
winaswar
ecnobeba
misadgomobis SezRudvis warmoqmnis Sesaxeb. misasvlelebi SeZlebisdagvarad
mokle vadebSi iqneba aRdgenili. avariebiT gamowveuli zarali bolomde
iqneba anazRaurebuli CanacvlebiTi Rirebulebis odenobiT.

zemoqmedeba: xazidan 30 metrSi dauSvebelia saxlebis arseboba, ris gamoc
SesaZloa saWiro gaxdes zogierTi piris gadabargebis saWiroeba sadme
sxvagan mdebare sacxovrisSi an samuSao SenobebSi. garda amisa, anZebs qveS
miwa SeZenil unda iqnas “energotransi”-s mier da, Sesabamisad, adamianebi
veRar isargebleben am miwis mcire farTobebiT. eleqtrosadenebis qveS
arsebuli miwebi SeiZleba kvlav iqnan gamoyenebuli
Serbileba:
satransporto moZraobis marTvis gegmis SemuSaveba da
Sesruleba, rac moicavs avtomobilebis saTanadod markirebas da gzebze
moZraobis usafrTxoebis niSnebis (ganaTebiT) dayenebas. mZRolebisTvis
instruqtaJebis Catareba sagzao moZraobis usafrTxoebis sakiTxebSi.
kulturuli memkvidreoba

zemoqmedeba: arqeologiuri ubnebi. anZebis saZirkvlebis mSeneblobis
periodSi
samuSao
moednebze
mcenareulobis
amoZirkvis,
zedapiri
moSandakebis da Txris samuSaoebis warmoebam SesaZloa gamoiwvios
miwisqveSa arqeologiuri narCenebis dazianeba/ganadgureba.
Serbilebis zoma5: rekomendebulia winaswari kvlevis Catareba anZebis
ganTavsebis adgilebis garSemo garSemo potenciuri arqeologiuri ubnebis
gamovlenis
mizniT.
arqeologiuri
artefaqtebis
dazianebis
Tavidan
asacileblad
miwis
samuSaoebis
warmoebis
procesSi
aucilebelia
arqeologiuri zedamxedveloba. zedamxedvelobis procedurebi da yvela sxva
saWiro zoma unda SeTanxmdes kulturis saministrosTan mSeneblobis
nebarTvis gacemis wesebis Sesabamisad. mSeneblobis etapze, kontraqtorma
5
saqarTvelos kulturis saministro erT-erTia im organoebs Soris, romelTa Tanxmoba
aucilebelia mSeneblobis nebarTvis mosapoveblad. saministros damtkicebuli aqvs
Tanxmobis gacemisTvis miwisqveSa arqeologiuri Zeglebis 3-safexuriani kvlevis
procesi. pirvel safexurze unda Catardes teritoriis vizualuri daTvaliereba da
kameraluri gamokvleva. arqeologiuri aRmoCenebis niSnebis gamovlenis SemTxvevaSi,
inicirdeba kvlevis me-2 safexuri, romelic moicavs Surfebis gaTxras aRmoCenis
mniSvnelobis gansazRvris mizniT. da bolos, Tu wina safexurebze Catarebuli
kvlevebiT amis aucilebloba dadasturda, gaTvaliswinebulia me-3 safexuri, romelic
moicavs srulmasStabian savele arqeologiur samuSaoebs,. kulturis saministros
Tanxmobis misaRebad, nebarTvis maZiebelma pirma unda uzrunvelyos, sul cota,
kvlevis pirveli safexuris ganxorcieleba. garda amisa, samSeneblo samuSaoebis
warmoebis procesSi, saWiroebisamebr, unda Sesruldes e.w. “SemTxveviTi aRmoCenebis
procedura”.
19
unda uzrunvelyos arqeologiuri monitoringis warmoeba saqarTvelos
ulturis, ZeglTa dacvis da sportis saministros zedamxedvelobis qveS.
eqspluataciis etapis zemoqmedebebi

zemoqmedeba: eleqtromagnituri velebi. maRali Zabvis eleqtrogadamcem
sadenebTan axlos yofnis SemTxvevaSi, adamianebi SeiZleba moeqcnen
eleqtromagnituri velebis zemoqmedebis qveS.
Serbilebis
zoma:
adamianebze
zRvrul
dasaSvebze maRali
sididis
eleqtromagnituri velis moqmedeba Tavidan iqneba acilebuli sanitaruli
dacvis zonebis moTxovnebis dakmayofilebisa da eleqtrogadamcemi xazis
komponentebis
da
qvesadguris
sacxovrebeli
da
sazogadoebrivi
daniSnulebis adgilebidan usafrTxo manZiliT mocilebis gziT.

zemoqmedeba: avariuli situaciebi da avariebi: (mag. sadenis gawyveta)
xazebis rRvevam eleqtrogadamcemi xazis gaswvriv SeiZleba, gamoiwvios
adgilobrivi mosaxleobis da/an maTi cxovelebis daRupva. avariam qvesadgurze (mexi, xanZari da sxv.) SeiZleba, gamoiwvios adamianuri msxverpli
da xalxis daSaveba.
Serbileba: qve-sadgurze unda moewyos damiwebisa da mexamridi sistema;
saWiroa
eleqtrogadamcemi
xazebis
damiweba
arsebuli
normebis
gaTvaliswinebiT;
unda
SemuSavdes
avariaze
reagirebis
gegma
da
uzrunvelyofili iyos saavario mzadyofna. muSa personals unda daurigdes
usafrTxoebis
aRWurviloba
da
dacvis
personaluri
saSualebebi;
eleqtrogadamcemi xazebis mudmivi monitoringi da teqnikuri momsaxureoba.
miwiT sargebloba da miwis Sesyidvis mosalodneli masStabi
jvari-xorgas 220 kv eleqtrogadamcemi xazis zemoqmedebis qveS SeiZleba
moxvdes miaxloebiT 900 kerZo miwis nakveTi jamuri farTobiT 95 ha da aseve
aucilebeli gaxados 12-mde sacxovrebeli saxlis aReba. garda amisa,
zemoqmedebis qveS eqceva kidev 221 heqtari saxelmwifos sakuTrebaSi arsebuli
miwebi. 500 kv e.g.x.-s mSeneblobam SeiZleba zemoqmedeba iqonios miaxloebiT 180
kerZo nakveTze (jamSi 20.8 ha farTobiT), 11 sacxovrebel saxlze da 44 ha
farTobis saxelmwifo miwebze. es monacemebi winaswari da miaxloebiTi
xasiaTisaa, Tumca mainc iZleva garkveul warmodgenas miwis SeZenasa da
gansaxlebasTan dakavSirebuli zemoqmedebebis masStabebis Sesaxeb. miwis SeZeniT
gamowveuli zemoqmedebebisa da xazis siaxlovis gamo Sinameurneobebis
gadasaxlebis saWiroebis Sesamcireblad saWiroa marSrutis Semdgomi daxvewa
(rac gansakuTrebiT anZebis samSeneblo moednebis SerCevas Seexeba). gasxvisebis
zolSi miwis umetes nawilze moxdeba mxolod nawilobrivi zemoqmedeba
(droebiTi zemoqmedeba mSeneblobis periodSi), xolo mSeneblobis Semdgom
dawesdeba garkveuli mudmivi SezRudvebi (60 m siganis gasxvisebis zolSi
aikrZaleba sacxovrebeli saxlebis da sxva Senoba-nagebobebis mSenebloba da
xeebis dargva). mudmivad mxolod anZebis qveS miwis farTobebi iqneba SesaZeni.
misasvleli gzebis mowyobisTvis Zalzed mcire kerZo miwis farTobebi
moiTxoveba, radgan xazebTan midgomisTvis saWiro gzebis udidesi nawili ukve
arsebobs. 220 kv e.g.x.-s umravlesoba anZebis samSeneblo ubnebze misvla samxareo
da sasoflo daniSnulebis gzebiT SeiZleba. arsebuli gzebi gasafarToebeli
iqneba mxolod tyian teritoriebze gamaval ramdenime monakveTze, kerZod
soflebs napoStus da baias (miax. 1km sigrZis) da grigoliSsa da naTsatus (1km)
Soris. 500 kv xazis anZebis mSeneblobisTvis gamoyenebul iqneba arsebuli
20
sasoflo moxreSili gzebi. aq gafarToeba 1 km sigrZis monakveTs dasWirdeba da
kidev 1 km sigrZis axali monakveTi iqneba gasayvani (anZebis samSeneblo ubnebTan
misvlisTvis gamoyenebul iqneba gasxvisebis zoli).
proeqtis teritoriaze mdebare kerZo miwebi metwilad sasoflo-sameurneo
daniSnulebisaa da siminds da Txil uWiravs. aseve farTod aris gavrcelebuli
xexili (vaSli, msxali, leRvi, bali, alubali, komSi, yurZeni da citrusebi).
naklebad nayofieri miwebis nawili, gansakuTrebiT mdinareebis WalebSi,
saZovrebad gamoiyeneba.
500 kv xazis zemoqmedebis qveS moqceuli miwidan miax. 15 ha, xolo 220 kv xazis
SemTxvevaSi _ miax. 63 ha tyeebs ukaviaT. am tyian farTobebis udides nawils
saxelmwifo satyeo fondi gankargavs (ix. sur. 17), xolo danarCeni _ kerZo
sakuTrebaSia.
miwis SeZenasTan dakavSirebuli droebiTi da mudmivi zemoqmedebebis sanacvlod
zemoqmedebis qveS moxvedrili kerZo miwis nakveTebisa da maTze ganTavsebuli
aqtivebis mesakuTreebi miiReben kompensacias saqarTvelos kanonmdeblobisa da
EBRD-is “me-5 samoqmedo moTxovnis” (“miwis SeZena, aranebayofilobiTi
gansaxleba da ekonomikuri gadanacvleba” Sesabamisad. miwis SeZenis procesis
warmarTvis mizniT damuSavebulia “gansaxlebis samoqmedo gegma”, romelic
xelmisawvdomia ganxilvisTvis gzS-sa da winamdeabre “arateqnikur reziume”-sTan
erTad.
8. moTxovnili moqmedebebis Sesruleba
gacemuli nebarTvebi moicaven mraval moTxovnas, romelTagan bevri zemoT aris
ganxiluli. am moTxovnebis Sesrulebas monitorings saqarTevlos Sesabamisi
saxelmwifo organoebi gauweven. garda amisa, saqarTvelos kanonmdeblobisa da
EBRD-is moTxovnebis Tanaxmad Sesasrulebeli rigi moqmedebebi miTiTebulia
“garemosdacviT da socialur samoqmedo gegmaSi” (ISAP), romelic momavalSi
Seadgens “energotranssa” da EBRD-is Soris gasaformebeli iuridiuli
xelSekrulebis Semadgenel nawils.
“energotransi” Seitans ESAP-iT gansazRvruli moTxovnebis Sesrulebis pirobas
yvela samSeneblo kontraqtSi. “energotranss” da/an kontraqtor(eb)s yvela
samSeneblo ubanze eyolebaT saTanadod momzadebuli pirebi, romlebic
pasuxismgebelni iqnebian nebarTvebisa da ESAP-is garemosdacviTi moTxovnebis
Sesrulebis uzrunvelyofaze.
9. sazogadoebis CarTuloba
mocemuli proeqtis Sesaxeb sajaro konsultaciebis procesi daiwyo 2011 wlis
seqtemberSi,
garemoze
zemoqmedebis
winaswari
Sefasebis
(“skoupingis”)
inicirebiT. aRniSnuli winaswari Sefasebis etapze Sedga Sexvedrebi garemos
dacvis saministros (nebarTvebis sammarTvelos, biomravalferovnebis dacvis
sammarTvelos, daculi teritoriebis saagentos), energetikis da bunebrivi
resursebis saministros (bunebrivi resursebis departamentis), adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoebisa da zemoqmedebis qveS moqceuli Temebis
warmomadgenlebTan.
sawyis konsultaciebi zemoaRniSnul dainteresebul mxareebTan, romlebic
organizebuli iyvnen gzS-s socialur sakiTxebze momuSave jgufis wevrebis
21
mier, aseve moicavdnen Sexvedrebs proeqtis teritoriaze mdebare TemebSic
maTTan eleqtrogadamcemi xazis siaxlovis Sefasebisa da proeqtis uSualo
zemoqmedebis qveS moxvedrili dainteresebuli mxareebis identificirebis
mizniT.
am
procesSi
konsultaciebi
gaimarTa
rogorc
adgilobriv
TviTmmarTvelobebSi, aseve adgilobriv mosaxleebTan. Sexvedrebze adgilobriv
Temebs zepiri da werilobiTi (broSurebis) formiT miewodebodaT sawyisi
informacia proeqtTan dakavSirebiT.
socialur sakiTxebze momuSave jgufis Sexvedrebi moewyo Semdeg soflebSi:
sofeli
municipaliteti
axalsofeli
xobis raionis municipaliteti
sajijao
xobis raionis municipaliteti
grigoliSi
zugdidis raionis municipaliteti
eweri
walenjixis raionis municipaliteti
jvari
walenjixis raionis municipaliteti
Wale
walenjixis raionis municipaliteti
gzS-s sajaro ganxilva saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad
gzS-s proeqtis momzadeba dasrulda 2012 wlis TebervalSi. pirvelad angariSis
proeqti 120-dRiani ganxilvisTvis 2012 wlis _____ marts gamoqveynda. am
periodis amowurvis Semdeg, “energotransi”-s Tbilisis ofisSi da xobis,
zugdidis da walenjixis municipalitetebSi moewyo Sexvedrebi sazogadoebis
warmomadgenlebTan
da
dainteresebul
mxareebTan.
ganxilvis
(120-dRian)
periodSi da aRniSnul Sexvedrebze gamoTqmuli yvela SeniSvnis gaanalizebis
Semdeg gacemul iqna Sesabamisi pasuxebi, xolo gzS-s proeqtSi Setanil iqna
saTanado koreqtivebi. amJamad mosalodnelia, rom aRniSnuli 120-dRiani
ganxilvis periodi gagrZeldeba 2013 wlis aprilidan 2013 wlis ivlisamde.
konkretuli TariRebi, dazustebis Semdeg, gamocxaddeba centralur da
adgilobriv
gazeTebSi,
xolo
qvemoT
miTiTebul
raionuli
ofisebis
gancxadebebis dafebze gaikvreba Sesabamisi sainformacio furclebi. aRniSnul
periodSi sazogadoebas da dainteresebul mxareebs miecemaT angariSis
ganxilvisa da sse-sTvis SeniSvnebisa da SekiTxvebis miwodebis SesaZlebloba.
SeniSvnebis gagzavnis periodis amowurvis Semdeg, gzS kvlav xelmisawvdomi
darCeba farTo sazogadoebisTvis.
gzS-s proeqtis saboloo varianti (miRebuli SeniSvnebis sapasuxod Setanil
saTanado cvlilebebTan erTad) gamoqveyndeba aranakleb 70 dRis Semdeg gzS-s
pirveli proeqtis gamoqveynebis dRidan da, amasTan, aranakleb 50 dRiT adre
saboloo sajaro ganxilvis Sexvedris mowyobamde, sanam gzS oficialurad
waredgineba garemos dacvis saministros.
gzS-s sajaro ganxilva EBRD-is moTxovnebis Sesabamisad
EBRD A kategoriis proeqtebisTvis moiTxovs gzS-s sajaro ganxilvisa da
komentirebisTvis proeqtis direqtorTa sabWos mier ganxilvamde 120 dRiT adre
gatanas. mosalodnelia, rom direqtorTa sabWo proeqts 2013 wlis ivlisSi an
agvistoSi ganixilavs, amitom gzS-s gamoqveyneba martis bolos daiwyeba. am
22
droSi moewyoba dainteresebul mxareebTan sul cota erTi Sexvedra, romlis
TariRi da dro dazustdeba da gamocxaddeba adgilobriv TemebSi.
120-dRian ganxilvis periodSi, gzS-s sruli teqsti (da “dainteresebul
mxareebTan
konsultaciebis
gegma”,
winamdebare
“arateqnikuri
reziume”,
“garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma” da Tavdapirveli “gansaxlebis
winaswari Sefasebis dokumenti”) xelmisawvdomi iqneba Semdeg misamarTebze:

saqarTvelos saxelmwifo eleqtrosistemis (“sse”) ofisi:
saqarTvelo, 0105 Tbilisi, baraTaSvilis q. 2; tel.: +(995 32) 510 263

zugdidis raionis municipaliteti:
q. zugdidi, rusTavelis q. 90; tel.: (8 415) 22 01 11

xobis raionis municipaliteti:
q. xobi, cotne dadianis q. 187; tel.: 8 (414) 22 21 77

walenjixis raionis municipaliteti:
q. walenjixa, k. salias q. 5; tel.: 555 29 47 00

EBRD-is ofisebi
TbilisSi: saqarTvelo, 0102, Tbilisi, marjaniSvilis q. 6; tel.: 2 447400
londonSi:
Business Information Center, One Exchange Square, London EC2A2JN
UK; Tel: +44 20 7338 7269 E-mail: [email protected]
zemoaRniSnulis garda, gzS-s winamdebare “arateqnikuri reziume” xelmisawvdomi
iqneba eleqtrogadamcemi xazis derefnis maxloblad mdebare didi qalaqebisa
da soflebis TviTmmarTvelobis organoebis ofisebSi
damatebiT, gzS-s proeqti da sxva dokumentebi xelmisawvdomia sse-s veb-gverdze:
www.gse.com.ge da aseve SeiZleba inaxos EBRD-is veb-gverdzec: www.ebrd.com.
proeqtTan dakavSirebiT SeniSvnebisa da kiTxvebis gagzavnisTvis saWiro
informacia mocemulia sse-s veb-gverdze da “dainteresebul mxareebTan
konsultaciebis gegmaSi”.
23

Documentos relacionados

sazogadoebrivi mecnierebebi maswavleblis profesiuli standarti

sazogadoebrivi mecnierebebi maswavleblis profesiuli standarti demografiuli viTareba (istoriuli warsulidan dRemde); sxvaobebi da msgavsebebi qveynebis mixedviT; rasebi, eTnikuri da religiuri struqtura (gavrceleba); Sobadoba, mokvdaoba, sqesobriv-asakobrivi str...

Leia mais