publikacja projektowa 2013 - Partnerstwa Polsko

Inicjowanie i wspieranie partnerstw
transgranicznych
Wspólna inicjatywa Stowarzyszenia Gmin Rzeczypospolitej Polskiej
Euroregion ”Sprewa - Nysa - Bóbr” i stowarzyszenia Euroregion Neisse e.V.
na rzecz rozwoju współpracy Województwa Lubuskiego
i Wolnego Kraju Związkowego Saksonia
szanse - możliwości - wsparcie ze strony euroregionów
przykłady dobrych praktyk
Initiierung und Unterstützung von
grenzübergreifenden Partnerschaften
Gemeinsame Initiative der Euroregion Neisse e.V. und des Vereins
der Gemeinden der Republik Polen Euroregion
„Sprewa-Nysa-Bóbr” zur Entwicklung der Zusammenarbeit zwischen
der Woiwodschaft Lubuskie und dem Freistaat Sachsen
Chancen - Möglichkeiten - Unterstützung seitens der Euroregionen
Beispiele guter Praxis
Europäische Union. Europäischer Fonds für
regionale Entwicklung: Investition in Ihre Zukunft /
Unia Europejska. Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego: Inwestujemy w waszą przyszłość
www.partner-neisse-snb.eu
Świebodzin Zbąszynek Zbąszyń
Krosno
Odrzańskie
Kargowa
Czerwieńsk
Polska
Polen
Zielona Góra
Gubin
Sława
Niemcy
Deutschland
Kożuchów
Tuplice
Groß-Düben
Schleife
Gablenz
Schwepnitz
Kamenz
Nebelschütz
Bautzen
Nowa Sól
Lubsko
Żary
Żagań
Łęknica
Wymiarki
Bad Muskau
Przewóz
Iłowa
Krauschwitz
Weißwasser
Gozdnica
Rietschen
Kreba-Neudorf
Rothenburg
Hähnichen
Weißenberg
Görlitz
Wschowa
Szanowni Państwo,
Sehr geehrte Damen und Herren,
mimo, że oficjalna współpraca Stowarzyszenia Gmin Rzeczypospolitej
Polskiej Euroregion ”Sprewa - Nysa - Bóbr” i Stowarzyszenia
Euroregion Neisse e.V. ma dość krótką historię, już dzisiaj możemy
pochwalić się wieloma wspólnymi sukcesami. Lubuskie i Saksonię
łączy wspólna granica, a nam przypadło szlachetne zadanie
rozwijania współpracy mieszkańców z obu jej stron. W naszej
codziennej pracy dokładamy wszelkich starań, by wzmacniać te
kontakty i pielęgnować jej tradycje dobrych, sąsiedzkich relacji.
Staramy się także dodatkowo wspierać mieszkańców naszych
Euroregionów w rozwijaniu nowych kooperacji, rozbudowując
w ten sposób sieć powiązań transgranicznych pomiędzy naszymi
regionami.
Realizowaną przez Stowarzyszenie Gmin Rzeczypospolitej Polskiej
Euroregion„Sprewa - Nysa - Bóbr” w partnerstwie ze stowarzyszeniem
Euroregion Neisse e.V. działalność w zakresie inicjowania, wspierania
i rozwijania transgranicznych partnerstw dedykujemy mieszkańcom
pogranicza lubusko-saksońskiego, osobom otwartym na świat
i zainteresowanym współpracą z kolegami zza Nysy. Skorzystajcie
z naszej oferty, naprawdę warto.
W niniejszej publikacji znajdziecie Państwo informacje nt. tego
przedsięwzięcia, przydatne dane kontaktowe oraz relacje osób, które
miały okazję uczestniczyć w działaniach projektowych.
Zachęcamy do lektury.
obwohl die offizielle Zusammenarbeit der Euroregion Neisse e.V. und
des Vereins der Gemeinden der Republik Polen Euroregion „Sprewa
- Nysa - Bóbr” eine relativ kurze Geschichte hat, konnten wir bereits
mehrere gemeinsame Erfolge verzeichnen. Lubuskie und Sachsen
verbindet die gemeinsame Grenze und uns wurde eine ehrenvolle
Aufgabe überlassen, die Zusammenarbeit der Bürger beiderseits der
Grenze zu entwickeln. In unserer alltäglichen Arbeit bemühen wir
uns, diese Kontakte und die zur Tradition gewordenen Kooperationen
und gutnachbarschaftlichen Beziehungen zu pflegen.
Es werden unsererseits auch Bestrebungen unternommen, die
Einwohner und Einrichtungen beider Regionen bei der Knüpfung
neuer Kooperationen zu unterstützen und auf diese Art und Weise ein
Netzwerk der grenzübergreifenden Beziehungen zwischen unseren
Regionen auszubauen.
Die von dem Verein der Gemeinden der Republik Polen Euroregion
„Sprewa – Nysa – Bóbr” in der Partnerschaft mit dem Verein
Euroregion Neisse e.V. umgesetzten Aktivitäten im Bereich der
Initiierung, Unterstützung und Entwicklung von grenzübergreifenden
Partnerschaften möchten wir den Bürgern des lebuser-sächsischen
Grenzgebietes, den weltoffenen und an der Zusammenarbeit mit
ihren Kollegen von der anderen Seite der Neiße interessierten
Personen widmen. Nutzen Sie unser Angebot. Es lohnt sich.
In dieser Publikation finden Sie Informationen zu dem oben
genannten Vorhaben, nützliche Kontaktdaten und Berichte von
denjenigen, die bereits die Chance genutzt haben, sich an dem
Projekt zu beteiligen.
Wir wünschen Ihnen eine angenehme Lektüre.
Zittau
2
3
Inicjowanie i wspieranie partnerstw transgranicznych na pograniczu lubusko-saksońskim
Granica pomiędzy Wolnym Krajem Związkowym Saksonia
i Województwem Lubuskim ma blisko 45 km długości i stanowi około
35% całej granicy polsko-saksońskiej. Fakt ten niejako obliguje do
podejmowania transgranicznych działań, rozwijania dobrosąsiedzkich
kontaktów i jednoczenia sił w sytuacjach kryzysowych, choć Lubuszan
i Saksończyków tak czy owak nie trzeba długo namawiać do
wspólnych rozmów. Bardziej istotne w tym kontekście wydaje się być
właściwe wsparcie merytoryczne (ze strony instytucji takich jak np.
euroregiony) na etapie inicjowania i budowania relacji partnerskich
oraz możliwość uzyskania ewentualnego wsparcia finansowego dla
wspólnych transgranicznych inicjatyw.
Lubuszanie i Saksończycy mają pod wieloma względami dużo
podobieństw. Część z nich uwarunkowana jest historycznie
i geograficznie, inne są wynikiem podziałów politycznych, kultury
oraz pochodzenia ludności. Podobieństwa te od lat zbliżają
mieszkańców z obu stron Nysy Łużyckiej i mobilizują ich do realizacji
wspólnych przedsięwzięć oraz pielęgnacji wzajemnych kontaktów.
Uwzględnienie lubusko-saksońskiego obszaru współpracy
transgranicznej w realizowanym aktualnie Programie Współpracy
Transgranicznej pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Wolnym Krajem
Związkowym Saksonia dodatkowo przyspieszyło ten proces a jego
katalizatorem okazała się być euroregionalna inicjatywa na rzecz
tworzenia i wspierania lubusko-saksońskich partnerstw.
Kiedy w roku 2009 Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion „Sprewa
- Nysa - Bóbr” i stowarzyszenie Euroregion Neisse e.V. rozpoczęły
realizację projektu ”Inicjowanie, wspieranie i rozwój transgranicznych
partnerstw projektowych”, mającego na celu poszerzenie
siatki powiązań partnerskich w lubusko-saksońskim obszarze
przygranicznym, okazało się, że potencjał jest naprawdę duży.
W niedługim czasie udało się zainicjować wiele nowych kooperacji
instytucji działających w obszarze kultury, sportu czy też edukacji
oraz rozwinąć kilka partnerstw komunalnych.
4
Działania projektowe - kontynuowane w 2 etapie projektu - w dalszym
ciągu przynoszą sukcesy w postaci nowych powiązań kooperacyjnych.
Doświadczenia zebrane w pierwszych latach realizacji przedmiotowej
inicjatywy pokazują, że najbardziej aktywne partnerstwa koncentrują
się wokół konkretnego, interesującego i wspólnego dla obu stron
zagadnienia czy też problemu. Idąc tym tropem kilkukrotnie udało
się skojarzyć ze sobą partnerów nie spokrewnionych instytucjonalnie
lecz silnie skorelowanych tematycznie.
W niniejszej publikacji przedstawione są przykłady m.in. takich
właśnie kooperacji. Osoby zaangażowane w transgraniczne działania
swoich instytucji w formie autorskich relacji przedstawiają własne
przemyślenia i odczucia związane ze współpracą z partnerem
zagranicznym.
Projekt „Inicjowanie, wspieranie i rozwój transgranicznych
partnerstw -etap 2” realizowany będzie do końca 2014 roku. Ze strony
osób zaangażowanych w działania projektowe możecie Państwo
oczekiwać wszelkiej pomocy związanej z poszukiwaniem nowych
partnerów do współpracy transgranicznej, merytorycznego wsparcia
Waszych działań partnerskich z dotychczasowym partnerem oraz
pomocy tłumaczeniowej w rozmowach ze stroną zagraniczną.
W razie potrzeby oferujemy także możliwość zorganizowania
wspólnych warsztatów.
Na stronie internetowej: www.partner-neisse-snb.eu znajdziecie
Państwo wszelkie potrzebne informacje, nasze dane kontaktowe oraz
aktualną listę oferentów współpracy.
Mariusz Welman
Kierownik projektu
„Inicjowanie, wspieranie i rozwój
transgranicznych partnerstw -etap 2”
Initiierung und Unterstützung
von grenzübergreifenden Partnerschaften im lebuser-sächsischen Grenzgebiet
Die Grenze zwischen dem Freistaat Sachsen und der Woiwodschaft
Lubuskie (Lebuser Land) ist fast 45 km lang und beträgt 35% des
gesamten sächsisch-polnischen Grenzverlaufes. Diese Tatsache
verpflichtet uns quasi dazu, grenzüberschreitende Maßnahmen
zu ergreifen, gute partnerschaftliche Beziehungen zwischen den
Nachbarn zu entwickeln und die Kräfte in Krisensituationen zu
bündeln, obwohl Lebuser und Sachsen ohnehin gerne Gespräche
miteinander führen. Wesentlich vor diesem Hintergrund erscheint
eher die inhaltliche Unterstützung (durch Einrichtungen, wie
zum Beispiel Euroregionen) bei der Initiierung und beim Aufbau
partnerschaftlicher Verhältnisse sowie die Schaffung von
Möglichkeiten einer finanziellen Unterstützung gemeinsamer,
grenzüberschreitender Initiativen.
Die Lebuser und Sachsen weisen in vielen Bereichen zahlreiche
Gemeinsamkeiten auf. Einige von ihnen sind historisch und
geografisch bedingt, andere sind Ergebnis politischer Spaltung und der
anderen Kultur und Herkunft der Einwohner. Diese Gemeinsamkeiten
bringen die Einwohner auf beiden Seiten der Lausitzer Neiße seit
vielen Jahren einander näher und mobilisieren sie für die Umsetzung
gemeinsamer Vorhaben und Pflege gegenseitiger Kontakte. Die
Berücksichtigung des grenzübergreifenden lebuser-sächsischen
Fördergebietes im laufenden Programm der Grenzübergreifenden
Zusammenarbeit der Republik Polen und des Freistaates Sachsen
hat diesen Prozess zusätzlich beschleunigt, wobei die euroregionale
Initiative zur Gründung und Unterstützung der lebuser-sächsischen
Partnerschaften dabei ein Katalysator war.
Als im Jahre 2009 der Verein der Gemeinden der Republik Polen
Euroregion ,,Sprewa - Nysa - Bóbr“ und der Verein Euroregion Neisse
e.V. die Umsetzung des Projektes „Initiierung, Unterstützung und
Entwicklung von grenzübergreifenden Projektpartnerschaften“, das
die Erweiterung der Partnervernetzungen im lebuser-sächsischen
Grenzgebiet zum Ziel hatte, angefangen haben, stellte sich heraus,
dass dieses Potential wahrhaftig groß ist. In kurzer Zeit konnten viele
neue Kooperationen von Kultur-, Sport- und Bildungseinrichtungen
gegründet und einige kommunale Partnerschaften entwickelt
werden. Die im 2. Durchführungsabschnitt fortgesetzten Maßnahmen
bringen nach wie vor Erfolge in Form von neuen kooperativen
Verbindungen.
Die Erfahrungen der ersten Jahre der genannten Initiativen zeigen,
dass sich die aktivsten Partnerschaften auf ein konkretes, für beide
Seiten interessantes und gemeinsames Anliegen bzw. Problem
konzentrieren. Nach diesem Motto konnten in einigen Fällen Partner
gefunden werden, die institutionell nicht verwandt, dafür aber
thematisch stark verknüpft waren.
In der vorliegenden Publikation werden u.a. Beispiele solcher
Kooperationen dargestellt. Die in grenzüberschreitenden Maßnahmen
engagierten Personen berichten von eigenen Überlegungen und
Eindrücken in der Zusammenarbeit mit dem ausländischen Partner.
Das Projekt „Initiierung, Unterstützung und Entwicklung von
grenzübergreifenden Partnerschaften – Etappe 2“ wird bis
Ende 2014 umgesetzt. Von den für die Projektmaßnahmen
Zuständigen können Sie Hilfe bei der Suche nach neuen Partnern
für die grenzüberschreitende Zusammenarbeit und inhaltliche
Unterstützung Ihrer partnerschaftlichen Handlungen sowie
Übersetzungshilfe bei den Gesprächen mit der ausländischen Seite
bekommen.
Bei Bedarf bieten wir Ihnen auch gemeinsame Workshops an.
Auf der Internetseite www.partner-neisse-snb.eu finden Sie alle
erforderlichen Informationen, unsere Kontaktdaten und die aktuelle
Liste potentieller Partner für die Zusammenarbeit.
Mariusz Welman
Leiter des Projektes
„Initiierung, Unterstützung und Entwicklung
von grenzübergreifenden Partnerschaften – Etappe 2“
5
Rozwój partnerstwa pomiędzy Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych
w Zielonej Górze i Urzędami Leśnymi powiatów Görlitz i Bautzen
Z Zielonej Góry do Weiβwasser jest 90 km. Do Bautzen – 140 km. Do Görlitz prawie 120 km.
Anna Niemiec
Główny Specjalista Służby Leśnej
ds. funduszy pomocowych
RDLP w Zielonej Górze
18 października 2012 r. w Weiβwasser doszło do pierwszego
spotkania leśników dyrekcji zielonogórskiej i powiatów Görlitz
i Bautzen. Odczuwaliśmy wysoką rangę tej chwili gdyż wśród 13-tu
uczestników byli szefowie biur dwóch Euroregionów: Sprewa Nysa
Bóbr i Nysa oraz szefowie trzech dużych jednostek zarządzających
lasami wzdłuż granicy polsko-niemieckiej. Przekazaliśmy sobie
podstawowe informacje na temat organizacji i struktury leśnictwa
w Saksonii i w Polsce.
Od ponad roku poszukiwaliśmy partnera do projektu promocji lasów
na portalu internetowym w języku polskim, niemieckim i angielskim.
Pomysł dotyczył przygotowania i edycji w internecie podstawowych
informacji o lasach i gospodarce leśnej ale i bieżących wiadomości np.
o zagrożeniach lasu, ochronie przyrody czy atrakcjach turystycznych
w regionie.
Z pomocą biur euroregionów „Sprewa Nysa Bóbr”(w Gubinie)
i Neisse e.V.(w Zittau) udało się znaleźć odpowiednich partnerów
do współpracy - leśników z powiatów Görlitz i Bautzen. Spotkanie
w Weiβwasser było właśnie pierwszym spotkaniem zapoznawczym.
Wzajemna prezentacja i przekaz podstawowych informacji o sobie,
miła atmosfera i otwartość gospodarzy pozwoliły mieć nadzieję na
realizację wspólnego projektu. Zaplanowano kolejne spotkanie, tym
razem po polskiej stronie Nysy – w Wymiarkach.
6
Już 8 listopada 2012r. spotkaliśmy się w gronie siedemnastu osób.
Pracownicy RDLP w Zielonej Górze przygotowali prezentacje na
temat edukacji leśnej, ochrony lasu, ochrony przeciwpożarowej lasu
i ochrony przyrody. Ze strony niemieckiej udział w spotkaniu wzięli
nie tylko leśnicy z Saksonii ale i przedstawiciele lasów Brandenburgii
i służb ochrony przeciwpożarowej.
Wiele miejsca poświęcono sprawie dopuszczenia środków
chemicznych do obrotu podczas chemicznych zabiegów ratowniczych
w lasach. Podobne zagrożenie od szkodliwych owadów i duże
zagrożenie pożarowe to główne podobieństwa lasów po obu stronach
Nysy. Pożar lasu i gradacja owadów rozprzestrzeniają się niezależnie
od istnienia granic państwowych.
Uczestnicy spotkania zgodnie przyznali, że wskazana jest na tym polu
większa aktywność polskich i niemieckich leśników. Ustalono grafik
kolejnych spotkań i listę projektów, które mogą stanowić tematykę
przyszłej współpracy.
30 stycznia 2013r. leśnicy z RDLP w Zielonej Górze, z Saksonii
i Brandenburgii spotkali się w siedzibie Euroregionu Sprewa-Nysa
- Bóbr w Gubinie. Tym razem tematem był „Rozwój współpracy
transgranicznej w zakresie przemian wykorzystania terenów leśnych”.
Obszar RDLP w Zielonej Górze historycznie należał do Marchii, Śląska
i Brandenburgii . Po 1945 roku dokumentacja tych terenów znalazła
się w archiwach różnych landów Niemiec i w archiwach Polski.
Kwerenda materiałów źródłowych, przede wszystkim dokumentacji
kartograficznej daje duże nadzieje na odtworzenie historii lasów
zielonogórskich.
Podczas tego spotkania doszło do podpisania wniosku projektowego
pn. „Promocja współpracy transgranicznej w Regionalnej Dyrekcji
Entwicklung der Partnerschaft zwischen den Kreisforstämtern Görlitz und
Bautzen und der Regionalen Direktion der Staatlichen Forste in Zielona Góra
Zielona Góra liegt 90 km von Weißwasser entfernt, von Bautzen sind es 140 km
und von Görlitz fast 120 km.
Die gegenseitige Präsentation und Mitteilung der grundlegenden
Informationen über einander, die nette Atmosphäre und
Aufgeschlossenheit der Gastgeber ließen uns auf die Umsetzung
eines gemeinsamen Projektes hoffen. Das nächste Treffen wurde
Am 18. Oktober 2012 kam es in Weißwasser zum ersten Treffen der diesmal auf der polnischen Seite der Neiße, in Wymiarki, geplant.
Forstleute aus der Regionaldirektion Zielona Góra und aus den Kreisen
Görlitz und Bautzen. Von einem hohen Rang der Begegnung zeugt die Bereits am 8. November 2012 haben sich siebzehn Vertreter
Anwesenheit der Chefs zweier Euroregionen: Spree-Neiße-Bober und der beiden Seiten wieder getroffen. Die Mitarbeiter der RDLP
Neisse e.V. und der Chefs von drei großen für die Wälder zuständigen Zielona Góra haben Präsentationen über die Waldpädagogik, den
Verwaltungseinheiten, die entlang der deutsch-polnischen Grenze Waldschutz, Waldbrandschutz und Naturschutz vorbereitet. Von der
liegen. Wir haben bei diesem Treffen grundlegende Informationen deutschen Seite haben an der Begegnung nicht nur Forstleute aus
zur Organisation und Struktur des Forstwesens in Polen und Sachsen Sachsen, sondern auch Vertreter aus Brandenburg und Kollegen von
ausgetauscht.
den Feuerwehren teilgenommen.
Anna Niemiec
Forstbeamtin für Förderprogramme
RDLP Zielona Góra
Seit über einem Jahr haben wir nach einem Partner gesucht, mit dem
wir die forstliche Öffentlichkeitsarbeit auf einem Internetportal in
deutscher, englischer und polnischer Sprache betreiben könnten. Die
Idee bezog sich auf die Vorbereitung und Eingabe der grundlegenden
Informationen über Wälder und Forstwirtschaft, aber auch der
laufenden Informationen über Waldgefahren, Naturschutz oder
touristische Highlights der Region ins Internet.
Große Aufmerksamkeit schenkte man der Zulassung chemischer
Mittel bei den Pflanzenschutzmaßnahmen im Wald. Ähnliche
Gefahren durch schädliche Insekten und eine hohe Waldbrandgefahr
verbinden die Wälder auf beiden Seiten der Neiße. Der Waldbrand
und die Insektengradation verbreiten sich unabhängig von den
Staatsgrenzen.
Die Teilnehmer der Begegnung sind sich darüber einig geworden, dass
eine höhere Aktivität der deutschen und polnischen Forstleute auf
Mit Hilfe der Geschäftsstellen der Euroregionen Spree-Neisse-Bober diesem Gebiet durchaus angebracht ist. Der Zeitplan weiterer Treffen
(in Gubin) und Neisse e.V. (in Zittau) konnten entsprechende Partner und die Liste der im Rahmen der Zusammenarbeit umzusetzenden
für die Zusammenarbeit – Forstleute aus den Kreisen Görlitz und Projekte wurde abgestimmt.
Bautzen – gewonnen werden. Das Treffen in Weißwasser war das
erste „Schnuppertreffen“ der Partner.
Am 30. Januar 2013 trafen sich die Forstleute aus der RDLP
Zielona Góra, aus Sachsen und aus Brandenburg am Sitz der
7
Lasów Państwowych w Zielonej Górze i Landratsamt Bautzen Aby sformalizować nasze działania podpisaliśmy wspólne
Kreisforstamt”. Projekt od tej chwili nabrał tempa.
porozumienie RDLP w Zielonej Górze i RDLP we Wrocławiu
z Landratsamt Bautzen Kreisforstamt i Landratsamt Görlitz
14 lutego 2013r. na lotnisku w Przylepie pod Zieloną Górą grupa Kreisforstamt. Nastąpiło to 27 września 2013 r. w Wymiarkach.
25 osób zainteresowanych współpracą w zakresie ochrony lasów Planowane jest też złożenie kolejnych wniosków o dofinansowanie
przed pożarami omawiała system ochrony lasów w Niemczech małych projektów. Marzy się nam wspólna aktywna mapa obszarów
i Polsce. Gospodarzem był Aeroklub Lubuski w Przylepie. Pomimo leśnych polsko-niemieckiego pogranicza, na której można byłoby
aktualizować elementy gospodarki leśnej, ochrony przyrody, atrakcje
wyraźnie zimowej aury atmosfera spotkania była ciepła.
turystyczne, szlaki np. konne czy rowerowe. Chcemy zorganizować
Kolejne spotkanie leśników polskich i niemieckich odbyło się wspólne ćwiczenia wykrywania i gaszenia pożaru lasu. Dużym
25 kwietnia 2013r. w siedzibie Nadleśnictwa Wymiarki w Wymiarkach. wyzwaniem jest wspólne monitorowanie zagrożenia od strony
Analiza zagrożenia drzewostanów sosnowych ze strony szkodników szkodliwych organizmów i przygotowanie wspólnych raportów na
pierwotnych (głównie barczatka sosnówka i brudnica mniszka) na ten temat. A jeszcze czekają historyczne mapy, obszary Natura 2000
obszarze przygranicznym Brandenburgii, Saksonii i Polski (Woj. i wiele, wiele ciekawych tematów.
Lubuskie) była tematem wiodącym. Ustaleniem ze spotkania było
sporządzenie listy kontaktowej do tematyki ochrony lasu i plan Chciałabym na zakończenie podkreślić rolę pracowników
organizacji cyklicznych spotkań jesienią i wiosną w celu omówienia Euroregionów „Sprewa Nysa Bóbr” i Neisse e.V., którzy wspierali
nas i wspólnie budowali fundamenty współpracy leśników polskich
bieżących problemów w tym zakresie.
i niemieckich. Dzięki ich aktywności jesteśmy teraz na tej samej
10.04.2013r. w Zintegrowanej Centrali Regionalnej Saksonii leśnej ścieżce.
Wschodniej w Hoyerswerda wizytę złożyli zielonogórscy leśnicy
zajmujący się ochroną przeciwpożarową lasu. W części terenowej
zaprezentowano zagrożenia na terenach pokopalnianych.
Już 8.05.2013r. – w Wymiarkach rewizytę w tym samym
temacie złożyli leśnicy z Saksonii. Tam zapoznali się z systemem
monitorowania zagrożenia lasu pożarami, jaki funkcjonuje w lasach
RDLP w Zielonej Górze.
Nawiązanie współpracy z leśnikami z Saksonii wnosi dużo nowego do
wzajemnego zrozumienia leśników polskich i niemieckich. Poznajemy
nie tylko różnice w przepisach państwowych ale i landowych.
8
Euroregion Spree-Neiße-Bober erneut. Das Hauptthema war diesmal
„Die Entwicklung der grenzüberschreitenden Zusammenarbeit auf
dem Gebiet der Waldumwandlung“. Das Gebiet der RDLP Zielona
Góra gehörte in der Geschichte zur Neumark, zu Schlesien und
Brandenburg. Nach 1945 landete die Dokumentation dieser Gebiete
in Archiven verschiedener deutscher Bundesländer und in polnischen
Archiven. Das Recherchieren in den Quellen, vor allem im Kartenwerk,
lässt auf die Erforschung der Geschichte der Wälder um Zielona Góra
hoffen.
Während dieses Treffens kam es zur Unterzeichnung des
Projektantrags mit dem Titel „Förderung der grenzüberschreitenden
Zusammenarbeit in der Regionalen Direktion der Staatsforste Zielona
Góra und im Kreisforstamt des Landratsamtes Bautzen“. Das Projekt
entwickelte sich nun im schlagartigen Tempo.
Am 14. Februar 2013 traf sich eine Gruppe von 25 an der
Zusammenarbeit im Bereich des Waldbrandschutzes interessierten
Mitarbeitern auf dem Flugplatz in Przylep bei Zielona Góra und
diskutierte über das System des Waldbrandschutzes in Deutschland
und Polen. Gastgeber war der Lebuser Aeroklub in Przylep. Trotz des
eindeutig winterlichen Wetters war die Atmosphäre sehr warm.
Die nächste Begegnung der deutschen und polnischen Forstwirte
fand am 25. April 2013 am Sitz der Oberförsterei Wymiarki statt.
Das Leitthema war die Analyse der Gefahren für Kiefernbestände
durch Primärschädlinge (hauptsächlich Kiefernspinner und Nonne)
im Grenzgebiet von Brandenburg, Sachsen und Polen (Woiwodschaft
Lubuskie).
Als Ergebnis der Begegnung seien die Erstellung einer Kontaktliste
für den Schwerpunkt Waldschutz und die Planung regelmäßiger
Begegnungen im Herbst und Frühling zur Besprechung laufender
Probleme auf diesem Gebiet genannt.
Am 10.04.2013 besuchten die für den Waldbrandschutz zuständigen
Forstleute aus Zielona Góra die Integrierte Regionalleitstelle Sachsen
Ost in Hoyerswerda. Im Rahmen einer Vor-Ort-Besichtigung wurden
die Gefahren auf den Bergbaufolgelandschaften präsentiert.
Bereits am 08.05.2013 erfolgte der Gegenbesuch der Forstwirte aus
Sachsen in Wymiarki. Sie wurden mit dem Monitoring-System für
Waldbrandgefahren in der RDLP Zielona Góra vertraut gemacht.
Die Anknüpfung der Zusammenarbeit mit den Forstleuten aus
Sachsen trägt wesentlich zur Verbesserung der gegenseitigen
Verständigung zwischen den deutschen und polnischen Forstleuten
bei. Wir lernen dabei nicht nur die Unterschiede in der Gesetzgebung
auf Bundesebene, sondern auch in den einzelnen Rechtsordnungen
auf Landesebene kennen.
Damit unsere Maßnahmen formalisiert werden, unterzeichneten
die RDLP Zielona Góra und die RDLP Breslau einerseits sowie das
Kreisforstamt im Landratsamt Bautzen und das Kreisforstamt im
Landratsamt Görlitz am 27. September 2013 in Wymiarki eine
Vereinbarung.
Vorgesehen sind auch weitere Förderanträge im Rahmen kleiner
Projekte. Wir träumen von einer aktiven Waldkarte des deutschpolnischen Grenzgebietes, in der die Bestandteile der Forstwirtschaft,
des Naturschutzes, der touristischen Highlights, die touristischen
Wege, z.B. Reit- oder Radwege, laufend aktualisiert werden könnten.
Wir möchten gemeinsame Übungen zur Waldbranderkennung und bei
Waldbrandlöscheinsätzen organisieren. Eine große Herausforderung
bildet die gemeinsame Überwachung der durch Schädlinge
verursachten Gefahren und die entsprechende Berichterstattung.
Dazu kämen noch die historischen Karten, die Natura-2000-Gebiete
und viele, viele andere Themen.
Ich möchte abschließend die Rolle der Mitarbeiter der Euroregionen
Spree-Neisse-Bober und Neisse e.V. unterstreichen, die uns
ständig unterstützen und gemeinsam mit uns die Grundlagen
der Zusammenarbeit von deutschen und polnischen Forstleute
geschaffen haben. Dank ihrer Aktivität befinden wir uns jetzt alle auf
einem gemeinsamen Waldpfad.
9
Rozwój partnerstwa pomiędzy Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych
w Zielonej Górze i Urzędami Leśnymi powiatów Görlitz i Bautzen
10
Entwicklung der Partnerschaft zwischen den Kreisforstämtern Görlitz und
Bautzen und der Regionalen Direktion der Staatlichen Forste in Zielona Góra
Budowanie mostów na Nysie
Brücken bauen über die Neiße
Christoph Schurr
Kierownik
Urząd Leśny Powiatu Bautzen
leśnej, w tym dwa powiatowe urzędy leśne w Görlitz i Bautzen oraz
Przedsiębiorstwo Państwowych Lasów Saksońskich „Staatsbetrieb
Sachsenforst”. Lasy w obu powiatach zagrożone są przez wiele
czynników. Nie tylko przez szkodniki. Włącznie z lasami południowej
Nysa płynie pomiędzy Górami Izerskimi na południu i swoim Brandenburgii mówimy tutaj o najsilniej zagrożonym pożarami
ujściem do Odry w okolicach Eisenhüttenstadt przeważnie przez regionem leśnym w Niemczech.
tereny znacznie zalesione. Na prawie 200 km swojego biegu tworzy
dzisiejszą granicę pomiędzy Polską i Niemcami.
Popyt na tereny dla działalności gospodarczej, komunikacji i osiedli
mieszkaniowych, a także wymagania ochrony przyrody w zakresie
Lasy są po obu stronach Nysy dość podobne, zaczynając od gleb, gospodarki leśnej także znacznie wzrosły od roku 1990. Zmiany
a kończąc na gatunkach. Na południu dominuje świerk, na północy demograficzne prowadzą do zmian w użytkowaniu lasów, a zmiany
sosna.
klimatyczne do gruntownych działań dostosowawczych w lasach. To
tylko dwa z procesów, które jeszcze długo będą oddziaływać na lasy
Struktury leśnictwa i administracji leśnej różnią się jednak po i gospodarkę leśną.
obu stronach Nysy znacznie. W zachodniej części Polski dominuje
państwowa własność lasów. Prywatny las drobnych właścicieli Powyższe zmiany dokonują się po obu stronach Nysy i mają
i związana z tym współpraca przedstawicieli polityki i administracji transgraniczne skutki. Rzeka graniczna nie jest granicą dla szkodników
leśnej z właścicielami niewielkich terenów leśnych, która jest lasów czy zmian klimatycznych. Liczba ludności zmniejsza się, ludzie
w Niemczech jednym z głównych zadań, ma w Polsce znaczenie starzeją się, Nysa nie jest już barierą dla zbieraczy grzybów czy osób
podrzędne. Lasy Państwowe w Polsce są potężną organizacją szukających odpoczynku z kraju sąsiedzkiego. Wiele zasadniczych
z licznym personelem i silnymi finansami. Niemieckie jednostki kwestii i problemów w zakresie ochrony i zachowania lasów oraz
administracji leśnej są o wiele mniejsze, zależne od finansowania ich różnorodnej roli w ekosystemie może i musi być podejmowanych
z publicznych środków budżetowych i w ostatnich latach znajdują się niezależnie od struktur własnościowych, administracyjnych czy
w znacznym stopniu pod presją kadrowych oszczędności i reform.
prawnych, jeśli mają one zostać rozwiązane dla wspólnego dobra.
Christoph Schurr
Leiter
Kreisforstamt Bautzen
Dzięki licznym zmianom organizacyjnym urzędów leśnych w Saksonii Pojedyncze aspekty współpracy występowały już wcześnie na terenach
po roku 1990 ich terytoria stawały się coraz większe. Od roku 2008 lasów sosnowych w północnej części Górnych Łużyc. Jednakże szersza
na Górnych Łużycach pozostały tylko trzy jednostki administracji współpraca, która wydaje się na tym terenie oczywistą, pomiędzy
Die Neiße fließt zwischen dem Isergebirge im Süden und ihrer
Mündung in die Oder bei Eisenhüttenstadt überwiegend durch
waldreiche Gebiete. Auf fast 200 km Länge bildet sie heute die Grenze
zwischen Deutschland und Polen.
Die Wälder sind sich auf beiden Seiten der Neiße recht ähnlich – von
den Waldböden bis zu den Baumarten. Im Süden dominiert die Fichte
und im Norden die Kiefer.
Die Strukturen der Forstwirtschaft und Forstverwaltung
unterscheiden sich auf beiden Seiten der Neiße jedoch erheblich.
Im Westteil Polens dominiert das staatliche Waldeigentum.
Kleinprivatwald und die damit zusammenhängende Befassung
von Forstpolitik und Forstverwaltung mit den Eigentümern kleiner
Waldflächen, in Deutschland eine forstliche Kernaufgabe, sind in
Polen von untergeordneter Bedeutung. Die polnischen Staatsforsten
Lasy Państwowe sind eine mächtige, personal- und finanzstarke
Organisation. Deutsche Forstverwaltungen und ‑behörden sind
viel kleiner, von der Finanzierung durch öffentliche Haushaltsmittel
abhängig und stehen in den letzten Jahrzehnten massiv unter
Reform- und Personaleinsparungsdruck.
Mit zahlreichen Organisationsveränderungen der Forstbehörden
in Sachsen seit den 1990er Jahren wurden deren Territorien immer
größer. Seit 2008 gibt es in der Oberlausitz nur noch drei forstliche
Organisationseinheiten – die beiden Kreisforstämter Görlitz und
Bautzen als Forstbehörden sowie den Forstbezirk Oberlausitz des
Staatsbetriebs Sachsenforst. Die Wälder in den beiden Landkreisen
sind durch zahlreiche Faktoren stark gefährdet. Nicht nur
Schadinsekten setzen ihnen regelmäßig zu, sondern es handelt sich,
zusammen mit den Wäldern des südlichen Brandenburgs, um die am
stärksten waldbrandgefährdete Region Deutschlands.
Der Flächenbedarf von Wirtschaft, Verkehr und Siedlung hat ebenso
wie die Ansprüche des Naturschutzes an die Waldbewirtschaftung seit
1990 gravierend zugenommen. Der demographische Wandel führt
zu Veränderungen in der Bevölkerung und der Nutzung der Wälder,
der Klimawandel führt bereits zu umfangreichen Maßnahmen der
Anpassung der Wälder. Dies sind nur zwei Prozesse, die die Wälder
und Forstwirtschaft noch lange beeinflussen werden.
Diese Entwicklungen wirken beidseits der Neiße und sie haben
grenzübergreifende Folgen. Der Grenzfluss ist keine Grenze für
Waldschädlinge oder die Klimaveränderung. Die Bevölkerung
schrumpft und wird älter, in polnischen wie in Lausitzer Dörfern.
Die Nutzungsgewohnheiten des Waldes ändern sich, die Neiße
ist keine Barriere mehr für Pilzsucher oder Erholungssuchende
aus dem Nachbarland. Viele grundsätzliche Fragen und Probleme
beim Schutz und der Erhaltung der Wälder und ihrer vielfältigen
Ökosystemdienstleistungen können und müssen zunächst
unabhängig von Eigentums-, Verwaltungs- oder Rechtsstrukturen
angepackt werden, wenn sie im Interesse des allgemeinen Wohls
gelöst werden sollen.
Einzelne Ansätze der Zusammenarbeit hatte es auch im Kieferngebiet
der nördlichen Oberlausitz schon früher gegeben. Aber die sich
aufdrängende, in die Breite gehende Zusammenarbeit zwischen den
ostsächsischen Forstbehörden mit den polnischen Forstverwaltungen
11
wschodniosaksońskimi urzędami leśnymi i polską administracją
leśną w Województwie Lubuskim i północnej części Województwa
Dolnośląskiego mogła rozwinąć się dopiero po reorganizacji saksońskiej
struktury administracji leśnej w 2008 r.
Potrzeba tu było inicjatywy, która pojawiła się dzięki uprzejmości
Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze, co
doskonale opisuje pani Anna Niemiec. Stosowną platformą, na
której ta inicjatywa mogła się rozwinąć, były oba euroregiony: Nysa
i Sprewa-Nysa-Bóbr.
Po dwóch latach wiele osiągnęliśmy, na przykład:
Porozumienie o szybkim i bezpośrednim powiadamianiu
o podejrzeniach pożarów lasów, wykrytych przez polskie lub
niemieckie dostrzegalnie w kraju sąsiedzkim, zostało zawarte
w 2013 r. i zacznie od 2014 r. funkcjonować. Regularne konsultacje
z zakresu ochrony przeciwpożarowej wzbogacają tę kooperację.
Dla ochrony lasów przed szkodnikami udało się zbudować sieć
współpracy składająca się z ekspertów obu dyrekcji regionalnych
z Wrocławia i Zielonej Góra oraz administracji leśnej w Saksonii
i Brandenburgii po niemieckiej stronie, w ramach której, przy
pomocy poczty elektronicznej, odbywa się szybka wymiana
informacji i pytań oraz dwa razy do roku ocena sytuacji w zakresie
ochrony lasu i prognoz na przyszłość.
W zakresie promocji udało się z sukcesem zrealizować kilka
projektów, a kolejne są przygotowywane.
Wszystkie te działania byłyby niemożliwe bez wsparcie pracowników
biur obu euroregionów, ale także bez europejskich środków
pomocowych. Chociaż nie znamy jeszcze warunków transgranicznego
wsparcia po roku 2014, to współpraca będzie toczyć się dalej i rozwijać
się tak udanie, jak trójstronne partnerstwo w południowym trójkącie
Niemcy-Polska-Czechy, które należy oczywiście kontynuować.
12
Właśnie ta poszerzona forma współpracy oferuje szansę włączenia
większej liczby leśników do kooperacji, która tym samym mogłaby się
z jednostkowych działań przekształcić w codzienną – miejmy jednak
nadzieję, że nie rutynową – współpracę. Droga od specjalistycznej
wymiany informacji z kolegami w kraju sąsiada do przyjacielskich
i osobistych kontaktów i lepszego zrozumienia europejskiego sąsiada
jest w sumie długa, ale – jak pokazuje rozwój współpracy pomiędzy
saksońską częścią Górnych Łużyc i Lasów Państwowych w Polsce,
często interesująca i opłaca się. Musimy jednak, szczególnie po
niemieckiej stronie, włożyć jeszcze więcej wysiłku w naukę języka
sąsiada.
Pomiędzy europejskimi ministrami ds. leśnictwa negocjowana jest
aktualnie konwencja prawna, która ma zagwarantować i promować
ochronę i zachowanie lasów oraz zrównoważoną gospodarkę leśną w
Europie. Konwencja ma zostać podpisana w 2014 r. Zgodnie z aktualną
wersją tekstu konwencji ochronie lasów przed wieloma zagrożeniami
biotycznymi i abiotycznymi przypisana zostanie większa waga.
Po obu stronach Nysy wyprzedzamy o całkiem duży dystans przyszłą
konwencję w tej dziedzinie. Jesteśmy dalej, niż niejeden inny region
przygraniczny w Europie.
Ostatecznie w polsko-niemieckiej współpracy pojawia się całkiem
inne zadanie granic niż w przeszłości, gdy miały one przede wszystkim
dzielić i odgradzać. Granice, a w szczególności rzeki graniczne oferują
szansę budowania mostów i łącznia nimi ludzi. Europejska idea
współżycia w pokoju jest tu szczególnie ważna i jest uzupełniana
możliwością o wiele bardziej bezpośredniego doznawania
przyrodniczego, społecznego i kulturalnego bogactwa europejskich
sąsiadów również w dniu codziennym, a także współdziałania na
rzecz zachowania europejskiej różnorodności. W tym duchu bardzo
chcemy nadal współpracować z polskimi koleżankami i kolegami.
im Lebuser Land und im nördlichen Niederschlesien konnte
wahrscheinlich erst nach der Neugliederung der sächsischen
Forstverwaltungsstruktur 2008 entstehen. Es bedurfte ferner eines
Initials – das wurde dankenswerterweise von der Regionalen
Forstdirektion Zielona Góra angestoßen, was Frau Anna Niemiec
in ihrem Beitrag trefflich beschreibt. Die geeignete Plattform, auf
der dieses Initial dann Wirkung entfalten konnte, waren die beiden
Euroregionen Neisse und Euroregion Sprewa - Nysa - Bóbr.
Nach zwei Jahren haben wir schon einiges erreicht, z.B.
Eine Vereinbarung zur raschen und direkten Mitteilung von
Waldbrandverdachtsfällen, die von deutschen oder polnischen
Beobachtungsstationen im Nachbarland entdeckt werden, konnte
2013 abgeschlossen werden. Sie wird ab dem Jahr 2014 wirksam.
Regelmäßige Konsultationen über den Waldbrandschutz bereichern
diese Kooperation.
Für den Schutz des Waldes gegen Schadinsekten konnte ein Netzwerk
von Experten aus den beiden Regionalen Forstdirektionen Wrocław
und Zielona Góra auf der polnischen sowie den Forstverwaltungen in
Sachsen und Brandenburg auf der deutschen Seite aufgebaut werden,
in dem Informationen und Fragen mittels E-Mail schnell zwischen den
Verantwortlichen ausgetauscht und das Geschehen im Waldschutz
sowie die Prognosen für die Zukunft zweimal jährlich ausgewertet
werden.
Im Bereich der Öffentlichkeitsarbeit konnten bereits einige Projekte
erfolgreich abgeschlossen werden. Weitere sind auf dem Weg.
Das alles wäre ohne die Unterstützung der Verantwortlichen in
den Geschäftsstellen der beiden Euroregionen, aber auch ohne die
europäischen Fördermittel nicht möglich gewesen. Auch wenn die
Konditionen der grenzüberschreitenden Förderung ab 2014 noch
nicht bekannt sind, die Zusammenarbeit wird weitergehen und sich
hoffentlich genauso erfolgreich entwickeln wie die selbstverständlich
weiterzuführende trilaterale Partnerschaft im südlich anschließenden
Dreiländereck Deutschland - Polen - Tschechien.
Nicht zuletzt bietet dieser erweiterte Rahmen der Zusammenarbeit
die Chance, mehr Forstleute in die grenzüberschreitende Kooperation
einzubeziehen, die damit nicht mehr zum einmaligen Ereignis sondern
zum alltäglichen Geschäft werden kann – hoffentlich aber nie in Routine
erstarrt. Denn vom fachlichen Informationsaustausch mit dem Kollegen
im Nachbarland zum freundschaftlichen und persönlichen Kontakt und
weiter zum besseren Verständnis des europäischen Nachbarn insgesamt
ist es eine lange, aber, wie die Entwicklung der Zusammenarbeit
zwischen der sächsischen Oberlausitz und den polnischen Staatsforsten
in den letzten Jahren zeigt, lohnende und oft auch spannende Strecke.
Allerdings müssen wir uns, insbesondere auf der deutschen Seite, dabei
noch mehr Mühe mit der Sprache des Nachbarn geben.
Zwischen den für das Forstwesen in Europa verantwortlichen Ministern
wird derzeit über eine rechtsverbindliche Konvention verhandelt,
die den Schutz und die Erhaltung der Wälder und ihrer nachhaltigen
Bewirtschaftung in Europa gewährleisten und fördern soll. 2014 soll sie
zur Unterschrift kommen. Beim aktuellen Stand des Vertragstextes wird
dem Schutz des Waldes gegen die vielen biotischen und abiotischen
Gefahren wie auch der grenzüberschreitenden Zusammenarbeit ein
hoher Stellenwert zugemessen.
Beidseits der Neiße sind wir der künftigen Konvention auf diesem Feld
schon ein gutes Stück vorausgeeilt. Wir sind weiter als manch andere
Grenzregion in Europa.
Schließlich zeigt sich in der deutsch – polnischen Zusammenarbeit
eine ganz andere Aufgabe von Grenzen als in der Vergangenheit, wo
sie vor allem trennen, abgrenzen sollten. Grenzen und insbesondere
Grenzflüsse bieten die Chance zum Brückenbauen und verbinden damit
Menschen. Die europäische Idee des Zusammenlebens in Frieden ist
hier besonders mächtig und wird ergänzt durch die Möglichkeit, auch
im Alltag den natürlichen, den sozialen und den kulturellen Reichtum
der europäischen Nachbarn viel direkter erleben und an der Bewahrung
der europäischen Vielfalt mitwirken zu können. In diesem Sinne wollen
wir herzlich gerne auch weiterhin mit den polnischen Kolleginnen und
Kollegen zusammenarbeiten.
13
Wspólne projekty Miasta i Gminy Wschowa z Powiatem Görlitz i Stowarzyszeniem
Miasto Kultury Görlitz-Zgorzelec
14
Rok 2012 okazał się szczególnie udany dla Gminy Wschowa jeżeli
chodzi o pozyskanie nowych partnerów projektowych z terenu
Wolnego Kraju Związkowego Saksonia. Nie bez znaczenia pozostaje
fakt, że bardzo duży udział mieli w tym przypadku pracownicy
biur euroregionów Sprewa – Nysa – Bóbr (w Gubinie) i Neisse e.V.
(w Zittau), którzy pomogli w nawiązaniu kontaktów.
Pierwsze rozmowy odbyły się w siedzibie Wydziału Kultury Powiatu
Gorlitz, w miejscowości Niesky, przy uczestnictwie kierownika
w/w wydziału, pana Joachima Mühle oraz kierownika projektu
„Inicjowanie, wspieranie i rozwój transgranicznych partnerstw”,
pana Mariusza Welmana. Zaproszenie do przyjazdu do Wschowy w
lipcu 2012r. i do udziału w projekcie „Polsko – Niemiecki Jarmark
Produktów Tradycyjnych” , zostało przyjęte i w ten oto sposób, bardzo
szybko i sprawnie, udało się pozyskać niemieckiego partnera do
realizacji tej ciekawej imprezy.
Jarmark Produktów Tradycyjnych to mająca już swoją rangę,
odbywająca się od wielu lat we Wschowie impreza. Dzięki
zaangażowaniu Powiatu Görlitz pierwszy raz gościła wystawców z
Niemiec, którzy zaprezentowali swoje tradycyjne wyroby. Najlepszym
prezentowanym przez naszych niemieckich sąsiadów produktem były
zdaniem licznych zwiedzających soki owocowe produkowane przez
jedną z firm z terenu Górnych Łużyc. Dzięki stoisku informacyjnemu,
jarmark był także okazją do zapoznania się z szeroką ofertą
turystyczną Powiatu Gorlitz. Impreza trwała dwa dni. Gościem
honorowym, który na scenie demonstrował swój kunszt kulinarny,
był znany z telewizji kucharz Karol Okrasa. Wieczorem odbyły się
koncerty zespołów muzycznych.
Coroczny Jarmark jest dla mieszkańców Wschowy i okolic niezwykle
ważnym wydarzeniem. Dzięki udziałowi partnera niemieckiego mógł
zostać dofinansowany ze środków unijnych w ramach tzw. Funduszu
Małych Projektów. Zapewniło to jego należytą oprawę i realizację.
Drugą ciekawą lubusko-saksońską inicjatywą, w której dzięki
pośrednictwu euroregionów Sprewa – Nysa – Bóbr (w Gubinie)
i Neisse e.V. i dzięki realizowanemu przez nie projektowi „partnerstw”,
uczestniczyła Gmina Wschowa - tym razem już nie jako bezpośredni
beneficjent, a partner projektowy - był realizowany przez Förderverein
Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec e.V. Konkurs Fotograficzny pt.:
„W podróży”. Tematem przewodnim konkursu były wieże
z Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa i południowej części Euroregionu
Sprewa-Nysa-Bóbr“. Informacja o współzawodnictwie dotarła do
szerokiego grona amatorów fotografii, w tym oczywiście ze Wschowy,
co zaowocowało prezentacją wschowskich wież w konkursie.
Wartym zaznaczenia jest fakt, że konkurs prowadzony był w bardzo
nowatorski sposób – wiele spraw, w tym także przesyłanie istotnych
komunikatów od organizatorów, docierało do zainteresowanych za
pomocą Internetu i portali społecznościowych.
Rozstrzygnięcie konkursu, w którym uczestniczył także przedstawiciel
Gminy Wschowa, odbyło się w Görlitz, 7 czerwca 2013 roku.
Możliwości pozyskania partnerów saksońskich do współpracy, dzięki
działaniu Euroregionów Sprewa – Nysa – Bóbr i Neisse e.V. są jak
widać bardzo duże. Pozostaje mieć nadzieję, że programy współpracy
przewidziane w kolejnym okresie wsparcia unijnego (2014 – 2020)
przyczynią się do jeszcze większego zbliżenia partnerów obu państw
– Polski i Niemiec.
Ireneusz Mieżowiec
Urząd Miasta i Gminy Wschowa
Gemeinsame Projekte der Stadt und Gemeinde Wschowa mit dem Landkreis Görlitz
und dem Förderverein Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec
Das Jahr 2012 war für die Gemeinde Wschowa im Hinblick auf die
Gewinnung neuer Partner aus dem Gebiet des Freistaates Sachsen
sehr erfolgreich. Nicht ohne Bedeutung bleibt hier die Tatsache, dass
uns die Mitarbeiter der Geschäftsstellen der Euroregionen SpreeNeisse-Bober in Gubin und Neisse e.V. in Zittau dabei sehr unterstützt
haben.
Die ersten Gespräche fanden am Sitz des Kulturamtes des Kreises
Görlitz im Ort Niesky in Anwesenheit des Amtsleiters, Herrn Joachim
Mühle, und des Leiters des Projektes „Initiierung, Unterstützung und
Entwicklung von grenzübergreifenden Partnerschaften – Etappe 2“,
Herrn Mariusz Welman, statt.
Die Einladung zum Besuch in Wschowa im Juli 2012 und zur Teilnahme
am Projekt „Deutsch-Polnischer Jahrmarkt von Regionalprodukten“
wurde angenommen, so dass wir schnell und unproblematisch einen
deutschen Projektpartner für diese Veranstaltung gewinnen konnten.
Der Jahrmarkt von Regionalprodukten ist eine renommierte
Veranstaltung, die seit vielen Jahren in Wschowa organisiert
wird. Dank des Engagements des Kreises Görlitz hatten wir zum
ersten Mal Aussteller aus Deutschland, die ihre traditionellen
Produkte präsentierten. Das beste Produkt unserer deutschen
Nachbarn waren nach Meinung vieler Besucher Obstsäfte einer
Firma aus der Oberlausitz. Am Informationsstand konnten sich die
Jahrmarktbesucher über umfangreiche touristische Angebote des
Kreises Görlitz informieren. Die Veranstaltung dauerte zwei Tage.
Ehrengast des Jahrmarktes war der aus dem Fernsehen bekannte
prominente Koch Karol Okrasa, der auch seine kulinarische Kunst
präsentierte. Am Abend fanden Musikkonzerte statt.
Dieser Jahrmarkt ist für die Einwohner von Wschowa und Umgebung
ein wichtiges Ereignis.
Dank der Teilnahme des deutschen Partners konnte die Veranstaltung
mit EU-Fördermitteln im Rahmen des Kleinprojektefonds mitfinanziert
werden. Deshalb konnte ein entsprechendes Programm und dessen
Durchführung gesichert werden. Eine andere interessante Lebusersächsische Initiative, an der die Gemeinde Wschowa dank der
Vermittlung der Euroregionen Sprewa - Nysa - Bóbr in Gubin und
Neisse e.V. – diesmal nicht als federführender Begünstigter, sondern
als Projektpartner – teilnehmen durfte, war der durch den Förderverein
Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec e.V. realisierte Fotowettbewerb
,,Unterwegs“. Das Leitmotiv waren dabei die Türme aus dem Gebiet der
Euroregion Neisse-Nisa-Nysa und aus dem südlichen Teil der Euroregion
Spree-Neiße-Bober. Die Information über den Wettbewerb hat einen
breiten Kreis der Fotoamateure, darunter auch in Wschowa, erreicht,
so dass auch die Türme aus Wschowa beim Wettbewerb präsentiert
werden konnten. Hervorzuheben sei, dass der Fotowettbewerb auf eine
sehr moderne Art und Weise durchgeführt wurde. Vieles, unter anderem
die Vermittlung von Nachrichten der Veranstalter für die Teilnehmer,
konnte per Internet und soziale Netzwerke vermittelt werden.
Die Ergebnisse des Fotowettbewerbs, an dem die Vertreter der
Gemeinde Wschowa beteiligt waren, wurden am 7. Juni 2013 in Görlitz
bekannt gegeben.
Die Möglichkeiten der Zusammenarbeit mit den sächsischen Partnern
sind aufgrund der Tätigkeit der Euroregionen Spree-Neisse-Bober
und Neisse e.V. sehr umfangreich. Wir hoffen, dass die für die nächste
Förderperiode vorgesehenen Programme der Zusammenarbeit (2014 –
2020) eine weitere Annäherung der Partner aus Deutschland und Polen
mit sich bringen.
Ireneusz Mieżowiec
Stadt- und Gemeindeverwaltung Wschowa
15
Wspólne projekty Miasta i Gminy Wschowa z Powiatem Görlitz
i Stowarzyszeniem Miasto Kultury Görlitz-Zgorzelec
Jarmarki typowych produktów regionalnych i wyrobów rzemiosła
artystycznego cieszą się zarówno w Niemczech jak i w Polsce dużym
zainteresowaniem. Dlatego też kupcy i wystawcy z powiatu Görlitz
zostali zaproszeni także w tym roku do Wschowy w Województwie
Lubuskim na Jarmark Produktów Regionalnych.
24 i 25 maja 2013 r. różne firmy z terenu powiatu zaprezentowały
swoje produkty. Firma KEKILA z miejscowości Lauba oferowała soki
własnej produkcji, pan Andre Ludwig, znany pod marką „Lausitzer
Granitschädel“ („Łużycka Czaszka Granitowa”), prezentował
własne rodzime wyroby spirytusowe, pan Mann, występujący
w roli „Marmeladenmann” czyli „człowieka od marmolady”, wystawił
duży wybór marmolad, stowarzyszenie regionalne Kultur- und
Heimatverein Groß Radisch e.V. wprowadziło nas w świat kulinarny
wiśniowej wioski Groß Radisch, oferując do degustacji smakołyki
produkowane z wiśni i derenia, a powiat Görlitz udostępnił na swoim
stoisku różne materiały informacyjne.
Rok wcześniej kupcy oferowali swoje wyroby, np. Dawid Kruse
miód i herbaty z Górnych Łużyc, a Jana Böhmer reklamowała swój
górnołużycki sklep. W konkursie o najlepsze stoisko firma KEKILA
zdobyła wówczas nawet drugie miejsce. Niestety burza uniemożliwiła
wręczenie nagród na miejscu. Dyplomy zostały więc przekazane
później.
16
Gemeinsame Projekte der Stadt und Gemeinde Wschowa mit dem Landkreis Görlitz
und dem Förderverein Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec
Kupcy zasygnalizowali już zainteresowanie jarmarkiem w przyszłym
roku.
Poprze udział w tradycyjnym jarmarku produktów regionalnych we
Wschowie rozwinęły się partnerskie stosunki pomiędzy naszym
powiatem i polską miejscowością. Wspólne projekty, finansowane ze
środków unijnych, planowane są także w przyszłości i pomogą przy
wspieraniu kooperacji w dziedzinach kultury i rozwoju powiatów.
Liane Vogel
Starostwo Powiatowe w Görlitz
Märkte mit typischen regionalen Produkten und Handwerkserzeugnissen erfreuen sich in Deutschland wie auch in Polen großer
Beliebtheit. So wurden Händler und Markttreibende des Landkreises
Görlitz auch dieses Jahr in die Stadt Wschowa in der Wojewodschaft
Lubuskie zu einem Markt regionaler Produkte eingeladen.
Am 24. und 25. Mai 2013 präsentierten sich verschiedene Firmen
des Landkreises mit ihren eigenen Produkten. Die Firma KEKILA
aus Lauba bot Säfte aus eigener Produktion an, Herr Andre Ludwig,
bekannt unter der Marke „Lausitzer Granitschädel“, war mit seinen
selbst abgefüllten einheimischen Spirituosen dabei, Herr Mann als
„Marmeladenmann“ hielt ein reichhaltiges Angebot an besonderen
Fruchtaufstrichen bereit, der Kultur- und Heimatverein Groß Radisch
e.V. gab einen kulinarischen Einblick für das Kirschendorf, in dem
Leckeres aus Kirsche und Kornelkirsche zum Verkosten angeboten
wurde und der Landkreis Görlitz informierte mit einem Stand und
verschiedenstem Infomaterial.
Bereits im Jahr zuvor boten auch Händler wie David Kruse mit „Honig
und Tee aus der Oberlausitz“ und Jana Böhmer vom Oberlausitzshop
ihre Waren an. Bei einem Wettbewerb um den beliebtesten Stand
erhielt sogar die Firma KEKILA damals einen 2. Platz. Durch ein
Gewitter konnte die Preisverleihung vor Ort leider nicht mehr
stattfinden. Die Urkunde wurde im Nachhinein übergeben.
Und auch für das kommende Jahr wurde bereits Interesse seitens der
Händler an diesem Markt signalisiert.
Durch die Teilnahme am traditionellen Handwerkermarkt in Wschowa
hat sich eine partnerschaftliche Beziehung zwischen unserem
Landkreis und der polnischen Ortschaft entwickelt. Gemeinsame
Projekte, die mit Mitteln der EU unterstützt werden, stehen auch in
Zukunft auf dem Plan und helfen somit die Kooperationsbeziehungen
auf den Gebieten der Kultur und Kreisentwicklung zu fördern.
Liane Vogel
Kreisverwaltung Görlitz
17
Wspólne projekty Miasta i Gminy Wschowa z Powiatem Görlitz i Stowarzyszeniem
Miasto Kultury Görlitz-Zgorzelec
Gemeinsame Projekte der Stadt und Gemeinde Wschowa mit dem Landkreis Görlitz
und dem Förderverein Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec
18
W dobrym partnerstwie z Urzędem Gminy Wschowa FVKS
(Förderverein Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec e.V.) miał możliwość
przeprowadzić w 2013 r. już V edycję swojego organizowanego od
2008 r. konkursu fotograficznego „W drodze”. Oprócz Euroregionu
Nysa do konkursu włączono po raz pierwszy tereny Województwa
Lubuskiego. 250 nadesłanych prac, w tym także licznych
z Województwa Lubuskiego, świadczy o dużym zainteresowaniu
konkursem.
W ramach tej polsko-saksońskiej inicjatywy finansowanej w
ramach Funduszu Małych Projektów miały także miejsce działania
promocyjne w języku polskim, niemieckim i angielskim. Oprócz
klasycznych mediów do komunikowania się wykorzystano również
intensywnie Internet, przede wszystkim portale społecznościowe.
Niesamowite fotografie wież z obszaru Euroregionu Sprewa-NysaBóbr i Euroregionu Nysa przyciągnęły licznych zwiedzających do
Zgorzeleckiego Domu Kultury oraz w Internecie (na stronie www.
galeriefwb.fvks.eu). W dniu 7 czerwca 2013 r. najlepsze prace zostały
nagrodzone przez partnerów projektu i burmistrza miasta Zgorzelec.
Dzięki konkursowi fotograficznemu „W drodze” udaje się regularnie
zainteresować licznych uczestników regionem i umożliwić im
spotkania. Polsko-niemieckie partnerstwa w ramach tego projektu
stały się już tradycją, dlatego mamy nadzieję, że w niedługim czasie,
w następnym okresie finansowania (2014-2020) będą realizowane
przewidziane programy polsko-saksońskiej współpracy. Kultura
potrzebuje wsparcia.
In guter Partnerschaft mit der Gemeindeverwaltung Wschowa konnte
der FVKS (Förderverein Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec e.V.) die aktuell 5.
Auflage seines seit 2008 durchgeführten Fotowettbewerbs„Unterwegs“
im Jahr 2013 umsetzen.
Damit wurden neben der Euroregion Neisse erstmals Gebiete aus
dem Lebuser Land in den Wettbewerb miteinbezogen. Mit rund 250
Einsendungen war die Beteiligung sehr gut und die Veranstalter
konnten auch zahlreiche Teilnehmer aus dem Lebuser Land begrüßen.
Bei dieser sächsisch-lebusischen Initiative im Rahmen der
Kleinprojekteförderung erfolgte eine umfangreiche Öffentlichkeitsarbeit
der Partner in den Sprachen Polnisch, Deutsch und Englisch. Intensiv
wurden neben klassischen Medien auch das Internet und insbesondere
Soziale Medien zur Kommunikation genutzt.
Die bemerkenswerten Fotografien von Türmen aus den Euroregionen
Spree-Neisse-Bober und Neisse zogen bei den Ausstellungen im
Zgorzelecer Dom Kultury und im Internet (www.galeriefwb.fvks.eu)
zahlreiche Besucher an. Am 07. Juni 2013 erfolgte die Prämierung der
besten Arbeiten durch Projektpartner und den Bürgermeister der Stadt
Zgorzelec.
Mit dem Fotowettbewerb „Unterwegs“ gelingt es regelmäßig,
zahlreiche Menschen für die Region und ihre Vielfalt zu interessieren und
Begegnungen zu ermöglichen. Die deutsch-polnischen Partnerschaften
bei diesem Projekt haben schon Tradition, weshalb wir hoffen,
dass zeitnah auch die für die nächste Förderperiode vorgesehenen
Programme der sächsisch-polnischen Zusammenarbeit (2014 – 2020)
realisiert werden. Kultur braucht Unterstützung.
Matthias Krick
Förderverein Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec
Matthias Krick
Förderverein Kulturstadt Görlitz-Zgorzelec
Wzajemne kontakty szkół podstawowych w Słonem i w Löbau
Gegenseitige Kontakte von Grundschulen in Löbau und Słone
Jesteśmy dwoma małymi szkołami należącymi do stowarzyszenia
Diakoniewerk Oberlausitz e.V. Są to ewangelicka szkoła podstawowa
oraz szkoła dla osób niepełnosprawnych umysłowo.
Obie szkoły działają w jednym budynku na zasadzie integracji.
Uczniowie obu szkół uczą się w klasach rówieśniczych pod kierunkiem
dwóch nauczycieli pracujących w zespole według modelu Team
Teaching. Przy szkole podstawowej działa świetlica, aby zabezpieczyć
opiekę popołudniową.
Wiosną 2012 nawiązaliśmy pierwsze kontakty z p. Welmanem, aby
nawiązać partnerstwo z polską szkołą. Już kilka tygodni później
w Słonem odbyło się pierwsze spotkanie dyrektorów szkoły polskiej
i niemieckiej oraz p. Welmana, inicjatora współpracy, a następnie
spotkanie w Niemczech, na którym mawiano szczegóły. Szybko się
porozumieliśmy co do dalszego trybu postępowania i uzgodniliśmy
termin pierwszego spotkania uczniów we wrześniu. Ponieważ już przy
pierwszym spotkaniu u dyrektorów obu placówek dało się zauważyć
wyraźną sympatię i zainteresowanie krajem partnera, realizacja
zamierzeń nie przyniosła żadnych problemów.
Podczas spotkania uczniów obu szkół we wrześniu 2012 r. na pierwszy
plan wysunęły się działania w Löbau, wspólne posiłki, nocleg i wizyta na
festynie integracyjnym w Zittau. Chociaż nasi niemieccy uczniowie nie
znają języka polskiego, prawie nie było trudności w komunikowaniu się.
Wszyscy porozumiewali się „rękoma i nogami”, przy pomocy obrazów,
muzyki i tańca. Panowała luźna i przyjazna atmosfera.
Podobne doświadczenia spotkały nas podczas spotkania w Słonem
wiosną 2013 r. Zaangażowanie dzieci przełamywało bariery językowe,
tak że uczniowie spędzili tu spokojne, wesołe i interesujące dni.
Sądzimy, że oba spotkania stały się dobrą podstawą do rozwinięcia tego
partnerstwa.
Wir sind zwei kleine Schulen in Trägerschaft des Diakoniewerkes
Oberlausitz e.V. – eine Evangelische Grundschule und eine Schule für
geistig Behinderte.
Beide Schulen arbeiten in einem Gebäude integrativ zusammen. Die
Schüler beider Schulen lernen in altershomogenen Klassen zusammen
und werden von zwei Klassenlehrern im Team Teaching Modell
unterrichtet. Der Grundschule ist unter gleicher Trägerschaft ein Hort
angegliedert, um die Nachmittagsbetreuung abzusichern.
Im Frühjahr 2012 knüpften wir erste Kontakte mit H. Welman um
eine Schulpartnerschaft mit einer polnischen Schule anzustreben.
Bereits einige Wochen später fand ein erstes Treffen der Schulleiter
der deutschen und polnischen Schulen und H. Welman, dem Initiator
der zusammenarbeit, in Słone, später in Deutschland statt, um erste
Details abzusprechen. Schnell wurden wir uns über weiteres Vorgehen
einig und der erste Termin zum Schülertreffen im September wurde
vereinbart. Da zwischen den Leitern der Einrichtungen bereits beim
ersten Zusammentreffen deutlich Sympathie und gegenseitiges
Landesinteresse erkennbar war, gestalteten sich die Abläufe
unproblematisch.
Beim Zusammentreffen der Schüler beider Schulen im September 2012
standen Aktionen in Löbau, gemeinsame Mahlzeiten, Übernachtung
und der Besuch eines Integrationsfestes in Zittau im Vordergrund. Trotz
dem unsere deutschen Schüler über keine Polnischkenntnisse verfügen,
gab es kaum kommunikative Schwierigkeiten. Mit „Händen und
Füßen“, Bildern, Musik und Tanz verständigten sich alle miteinander
und es herrschte eine entspannte Wohlfühlatmosphäre.
Ähnliche Erfahrungen machten wir beim Treffen in Slone im Frühjahr
2013. Auch dort wurden Sprachbarrieren mittels kindlichen Einsatzes
überwunden, sodass es entspannte, lustige und interessante Tage für
alle Kinder wurden.
Wir denken, beide Treffen waren eine gute Basis, für die Entwicklung
dieser Partnerschaft.
Cornelia Pollack, Kierownik
Cornelia Pollack, Leiterin
Ewangelicka Szkoła Podstawowa w Löbau
Evangelische Grundschule Löbau
19
Gegenseitige Kontakte von Grundschulen in Löbau und Słone
Wzajemne kontakty szkół podstawowych w Słonem i w Löbau
20
Publiczna Szkoła Podstawowa w Słonem nie jest dużą placówką.
Dzięki pomocy stowarzyszenia Kiwanis z Zielonej Góry dzieci ze
świetlicy środowiskowej spotykają się od kilku lat z rówieśnikami
z Frankfurtu nad Odrą i wydawało się, że na miarę naszych możliwości
są to wystarczające kontakty międzynarodowe. Z zaciekawieniem
przyjęliśmy jednak wiosną 2012 r. ofertę współpracy z Evangelischdiakonische Grundschule z Loebau w Saksonii, która była
zainteresowana kontaktami z niedużą szkołą na terenie przygranicznym.
Już pierwsze rozmowy przy wsparciu Pana Mariusza Welmana,
kierownika projektu „Inicjowanie, wspieranie i rozwój transgranicznych
partnerstw” wykazały, że szybko dojdzie do konkretów. Spore znaczenie
miały tu chyba turystyczne pasje dyrektorów obu szkół. Volker Jaeger
popisał się świetną znajomością naszego kraju, bo jest takim cichym
polonofilem, a niżej podpisany zaskoczył informacjami o przebytych
szlakach na niemieckiej ziemi. Wymiana doświadczeń turystycznych
była kontynuowana podczas kolejnych spotkań...
We wrzesniu 2012 r. dzieci ze Słonego odwiedziły Löbau, gdzie
na dzień dobry spędziły pół dnia na popularnej w Saksonii
Landesgartenschau. Potem spotkanie przy grillu, gry i zabawy,
a w drugim dniu wspólne gry terenowe podczas festynu integracyjnego
na terenie ogrodu zoologicznego w pobliskim Zittau. Cały pobyt
przebiegał w miłej atmosferze. Strona niemiecka zaproponowała proste
warunki noclegowe w szkole, co nam odpowiadało w perspektywie
dalszych spotkań. Chyba nieprzypadkowe okazały sie tu traperskie
fascynacje kierownictwa obu szkół...
W maju 2013 r. dzieci z Löbau zawitały do Słonego. Podejmując gości
skorzystaliśmy z wsparcia Euroregionu „Sprewa-Nysa-Bóbr” w ramach
Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży.
Przygotowaliśmy projekt pt. „Poznajmy się bliżej”. Nie był to tytuł
przypadkowy, bo pierwsze spotkanie było ciekawe, ale uznaliśmy, że
było trochę zbyt mało możliwości wzajemnego poznania się uczniów
obu szkół. Stąd też pierwszą zabawą po powitaniu były „Śpiewankirymowanki na poznanie imion”. Mimo bariery językowej dzieci szybko
zrozumiały zasady zabawy, a istotne też było zaangażowanie kadry
pedagogicznej. Zaraz też posypały się propozycje kolejnych zabaw,
a te improwizowane po obu stronach były o tyle ciekawe, że pozwalały
na przejęcie inicjatywy przez dzieci. Następnie obie grupy udały się na
spacer krajoznawczy po Zielonej Górze z finałowym deserem lodowym
w palmiarni. W trakcie wycieczki śladami małych Bachusików szukano
motywów do pleneru „Wiosenna Zielona Góra”, który odbył się już
w Słonem. Oficjalna prezentacja prac odbyła się tydzień później w czasie
dużej imprezy, jaką jest festyn szkolno-środowiskowy.
W realizacji programu ważną rolę odegrała metoda nauki poprzez
zabawę. Wspólna nauka tańca integracyjnego „Poprzez świat” była
powtarzana kilka razy, gdyż dzieciom szczególnie się podobała.
Podobnie było z grą edukacyjną „Mapa Polski- poznaj kraj i sąsiadów”.
W drugim dniu naszego spotkania odwiedziliśmy Muzeum
Etnograficzne w Ochli. W skansenie wszystko podobało się bardzo,
a już szczególnie lekcja ubijania masła połączona z degustacją własnych
wyrobów mlecznych. Dużą atrakcją były przejażdżki bryczką po terenie
skansenu. Dobra pogoda sprzyjała udanej zabawie.
Przez dwa dni dzieci razem się bawiły, zwiedzały, spożywały posiłki.
Poznały się, polubiły, co było widoczne w chwili pożegnania.
Indywidualne kontakty były o tyle trudniejsze, że nasze dzieci uczą się
angielskiego od zerówki, a niemieckiego od IV klasy. Spontaniczne gry
i zabawy zniosły jednak bariery językowe. Podsumowanie spotkania
z wręczaniem souvenirów (Bachusiki!) potwierdziło, że impreza była
udana i wszystkim się podobała. Liczyliśmy na bliższe poznanie się obu
grup, przełamanie barier językowych i kulturowych, na wzajemne miłe
spotkanie i to wszystko się udało. Mamy dobre podstawy do rozwijania
dalszej współpracy.
Waldemar Puchalski
Dyrektor
Publiczna Szkoła Podstawowa w Słonem
Die öffentliche Grundschule in Słone ist keine große Einrichtung.
Durch die Unterstützung des Kiwanis-Vereins aus Zielona Góra treffen
sich die Kinder vom Gemeinschaftsklub seit ein paar Jahren mit ihren
Altersgenossen aus Frankfurt an der Oder. Diese internationalen
Kontakte schienen uns in Anbetracht unserer Möglichkeiten
ausreichend zu sein. Allerdings haben wir im Frühling 2012 mit
Interesse das Angebot der Zusammenarbeit mit der evangelischdiakonischen Grundschule Löbau in Sachsen, die nach Kontakten mit
einer kleinen Schule im Grenzgebiet suchte, angenommen.
Bereits die ersten Kontakte, die dank der Unterstützung durch Mariusz
Welman, den Leiter des Projektes „Initiierung, Unterstützung und
Entwicklung von grenzüberschreitenden Projektpartnerschaften“
zustande kamen, ließen auf konkrete Ergebnisse hoffen. Eine große
Rolle spielten dabei die touristischen Leidenschaften der beiden
Schulleiter. Volker Jäger glänzte mit den Kenntnissen unseres Landes,
weil er ein stiller Polenliebhaber ist, und der Unterzeichnete brillierte
mit den Informationen über vollzogene Wanderungen auf deutschem
Boden. Der Austausch touristischer Erfahrungen wurde bei weiteren
Begegnungen fortgesetzt.
Im September 2012 haben die Kinder aus Słone die Stadt
Löbau besucht, wo sie zu Beginn die in Sachsen sehr beliebte
Landesgartenschau besichtigt haben. Dann gab es gemeinsames
Grillen und gemeinsame Spiele, und am zweiten Tag gemeinsame
Geländespiele während des Integrationsfestes im Gebiet des
Zoologischen Gartens im nahen Zittau. Der gesamte Aufenthalt verlief
in einer netten Atmosphäre. Die deutsche Seite hat eine einfache
Unterkunft in Schulräumen vorgeschlagen, was uns im Hinblick auf
den Gegenbesuch sehr entgegenkam. Eine gewisse Rolle spielten
wohl dabei die Pfadfinder-Erfahrungen der beiden Schulleitungen.
Im Mai 2013 kamen die Kinder aus Löbau nach Słone. Bei diesem
Besuch haben wir die Unterstützung der Euroregion Spree-NeißeBober im Rahmen des Deutsch-Polnischen Jugendwerks in Anspruch
genommen. Wir haben das Projekt „Lernen wir uns näher kennen“
vorbereitet. Der Titel war nicht zufällig, denn die erste Begegnung
war sehr interessant. Wir sind allerdings davon ausgegangen, dass
die Schüler der beiden Einrichtungen dabei zu wenige Möglichkeiten
hatten, sich besser kennen zu lernen. Das erste Spiel nach der
Begrüßung war daher „Vornamen reimen und singen“.
Trotz der Sprachbarriere haben die Kinder die Spielregeln schnell
begriffen, wobei sie durch die Lehrer unterstützt wurden. Bald kamen
Vorschläge zu weiteren Spielen, bei denen die Kinder aufgrund der
beiderseitigen Improvisation schnell die Initiative ergriffen. Danach
haben die beiden Gruppen einen landeskundlichen Spaziergang
durch Zielona Góra gemacht, der mit einem Eisbecher im Palmenhaus
gekrönt wurde. Während des Stadtbummels auf den Spuren der
kleinen Bacchus-Figuren hat man nach den Motiven zum Pleinair
„Frühling in Zielona Góra“ gesucht, das dann in Słone stattgefunden
hat. Die offizielle Präsentation der Arbeiten fand eine Woche
später bei einer großen Veranstaltung anlässlich des Schul- und
Gemeinschaftsfestes statt.
Eine wichtige Rolle bei der Umsetzung des Programms spielte
die Methode des spielenden Lernens. Das gemeinsame Lernen
des Integrationstanzes „Quer durch die Welt“ wurde mehrmals
wiederholt, weil es den Kindern besonders gut gefallen hat. Ähnlich
verhielt es sich mit dem Bildungsspiel „Polenkarte – lerne Land und
Leute kennen“.
Am zweiten Tag der Begegnung besichtigten wir das Ethnographische
Museum in Ochla. Alle Vorführungen in diesem Freilichtmuseum,
besonders das Butterschlagen mit der Verkostung eigener
Milchprodukte, haben den Kindern sehr gut gefallen. Eine große
Attraktion war die Kutschfahrt im Gebiet des Freilichtmuseums. Das
schöne Wetter hat auch mitgespielt.
Zwei Tage lang konnten die Kinder gemeinsam spielen, besichtigen
und zusammen essen. Sie haben sich besser kennen gelernt und
sind sich jetzt sympathischer, was beim Abschied sichtbar war.
Die individuellen Kontakte waren etwas schwieriger, weil unsere
Kinder ab der Vorklasse Englisch lernen. Deutsch kommt dann in
der vierten Klasse als zweite Fremdsprache dazu. Durch spontanes
Spielen konnten jedoch die Sprachbarrieren weitgehend beseitigt
werden. Das Abschlusstreffen, bei dem Souvenirs (kleine BacchusFiguren!) überreicht wurden, bestätigte, dass die Veranstaltung sehr
gut gelungen ist und allen gut gefallen hat. Wir hofften auf näheres
Kennenlernen der beiden Gruppen, Überwindung der Sprach- und
Kulturbarrieren, gemütliches Beisammensein und es hat alles
geklappt. Wir haben nun eine gute Grundlage für die Entwicklung
unserer Zusammenarbeit geschaffen.
Waldemar Puchalski
Direktor
Öffentliche Grundschule in Słone
21
Współpraca partnerska Starostwa Powiatowego w Zielonej Górze
ze stowarzyszeniem Touristische Gebietsgemeinschaft Neisseland e.V.
Powiat Zielonogórski od 2003 roku kojarzy się z odkryciem
w obecnym Domu Pomocy Społecznej w Trzebiechowie jedynego
w Polsce dzieła Henry`ego van de Velde. Rok 2013 - to 10 rocznica
odkrycia trzebiechowskiego dzieła, która zbiegła się ze 150 rocznicą
urodzin Henry`ego van de Velde. Była to doskonała okazja, aby
nadać tym wydarzeniom szczególny charakter. By uświetnić
jubileuszowe obchody Powiat Zielonogórski już w 2012 roku
wystąpił do Euroregionu „Sprewa-Nysa-Bóbr” z prośbą o wskazanie
odpowiedniego partnera do wspólnego projektu. I udało się! 22 lutego
2013 roku w Trzebiechowie, dzięki inicjatywie Euroregionu „Sprewa
– Nysa – Bóbr”, realizującego w partnerstwie z Euroregionem Neisse
e.V. projekt pn.: „Inicjowanie, wspieranie i rozwój transgranicznych
partnerstw”, odbyło się pierwsze robocze spotkanie Powiatu
Zielonogórskiego i Touristische Gebietsgemeinschaft NEISSELAND.
Na spotkaniu tym, Ireneusz Plechan Starosta Zielonogórski
w obecności prezydenta Euroregionu „Sprewa-Nysa-Bóbr”, pana
Czesława Fiedorowicza, kierownika projektu „Inicjowanie, wspieranie
i rozwój transgranicznych partnerstw”, pana Mariusza Welmana, pani
Barbary Bielinis-Kopeć - Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków oraz pani Agnieszki Szeląg - Dyrektor Domu Pomocy
Społecznej w Trzebiechowie, przedstawił panu Wolfgangowi
Michel – prezesowi stowarzyszenia NEISSELAND propozycję
współpracy przy organizacji Międzynarodowej Konferencji Naukowej
poświęconej dziełom Henry`ego van de Velde w Trzebiechowie
oraz turystycznym walorom Powiatu Zielonogórskiego i obszaru
aktywności stowarzyszenia Neisseland. Wspólne zwiedzanie wnętrz
trzebiechowskiego obiektu tylko utwierdziło niemieckiego partnera,
że warto podjąć się tego przedsięwzięcia.
22
14 kwietnia 2013 roku w Bad Muskau partnerzy i przedstawiciele
euroregionu spotkali się ponownie i omówili wszystkie
założenia projektowe, natomiast w dniu 14 czerwca 2013 r.
w siedzibie Starostwa Powiatowego w Zielonej Górze Ireneusz Plechan
i Wolfgang Michel podpisali wniosek o dofinansowanie projektu pt.
„Śladami Henry`ego van de Velde – turystyka transgraniczna”.
W ramach projektu wydano wspólny folder zawierający opis atrakcji
turystycznych Powiatu Zielonogórskiego i obszaru aktywności
NEISSELAND. Przedstawiono w nim również dzieła Henry`ego van
de Velde znajdujące się w Trzebiechowie i w Chemnitz. Powstał
także kalendarz na rok 2014 ze zdjęciami najpiękniejszych zakątków
powiatu zielonogórskiego i przygranicznego terenu Saksonii.
Kulminacyjny punkt projektu stanowiła Międzynarodowa
Konferencja Naukowa w Trzebiechowie, która odbyła się 5 i 6
września 2013 roku. Honorowy patronat nad tym przedsięwzięciem
objęli: Ambasador Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie,
Ambasador Królestwa Belgii w Warszawie, Minister Kultury
i Dziedzictwa Narodowego, Wojewoda Lubuski i Marszałek
Województwa Lubuskiego, zaś patronat merytoryczny sprawował
Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków.
Pierwszy dzień konferencji uświetniono koncertem organowym
w kościele w Podlegórzu. Po koncercie w Polsko - Niemieckim Centrum
Spotkań odbyła się kolacja połączona z rozmowami, w trakcie których
niemieccy uczestnicy projektu przekazali swoje doświadczenia
w pozyskiwaniu partnerów i środków unijnych na wspieranie działań
pielęgnacyjno – konserwatorskich na rzecz parków oraz zawiązali
nowe kontakty z dwoma lokalnymi stowarzyszeniami turystycznymi.
Partnerschaftliche Zusammenarbeit der Kreisverwaltung Zielona Góra mit
der Touristischen Gebietsgemeinschaft Neisseland e.V.
Seit 2003 verbindet man mit dem Landkreis Zielona Góra
die Entdeckung des polenweit einzigen Werkes von Henry van
de Velde im heutigen Haus für Soziale Hilfe in Trzebiechów (Trebschen).
Im Jahre 2013 jährte sich die Entdeckung zum zehnten Mal und fiel
mit dem 150. Geburtstag von Henry van de Velde zusammen. Es war
eine ausgezeichnete Gelegenheit, diesem Anlass einen besonderen
Charakter zu verleihen. Um dieses Jubiläum feierlich begehen
zu können, wandte sich der Landkreis Zielona Góra an die Euroregion
„Sprewa - Nysa - Bóbr“ mit der Bitte, einen entsprechenden Partner
für ein gemeinsames Projekt zu benennen. Und es hat geklappt!
Am 22. Februar 2013 fand in Trzebiechów dank der Initiative der
Euroregion „Sprewa - Nysa - Bóbr“, die zusammen mit der Euroregion
Neisse e.V. das Projekt „Initiierung, Unterstützung und Entwicklung
von grenzübergreifenden Partnerschaften“ umsetzt, das erste
Arbeitstreffen des Landkreises Zielona Góra und der Touristischen
Gebietsgemeinschaft NEISSELAND, statt. Bei diesem Treffen machte
der Landrat des Landkreises Zielona Góra, Ireneusz Plechan,
in Anwesenheit des Präsidenten der Euroregion „Spree-NeißeBober“ Czesław Fiedorowicz, des Leiters des Projektes „Initiierung,
Unterstützung und Entwicklung von grenzübergreifenden
Partnerschaften“ Mariusz Welman, der Denkmalkonservatorin der
Wojewodschaft Lubuskie Barbara Bielinis-Kopeć und der Direktorin
des Hauses für Sozialhilfe in Trzebiechów Agnieszka Szeląg, dem
Vorsitzenden der Gebietsgemeinschaft NEISSELAND Wolfgang
Michel, den Vorschlag, bei der Organisation einer internationalen
wissenschaftlichen Konferenz mitzuwirken, die dem Werk von Henry
van de Velde und den touristischen Highlights des Landkreises Zielona
Góra und des im Wirkungsbereich der Gemeinschaft NEISSELAND
liegenden Gebietes gewidmet würde.
Die gemeinsame Besichtigung des Interieurs des ehemaligen
Sanatoriums konnte den deutschen Partner nur noch darin bestärken,
das wertvolle Vorhaben umzusetzen.
Am 14. April 2013 trafen sich die Projektpartner und die Vertreter
der Euroregion in Bad Muskau, um Projektziele abzustimmen. Am
14. April 2013 haben Ireneusz Plechan und Wolfgang Michel im
Landratsamt Zielona Góra den Antrag auf Förderung des Projektes
„Auf den Spuren Henry van de Veldes – grenzüberschreitender
Tourismus“ unterzeichnet.
Im Rahmen des Projektes wurde ein gemeinsamer Flyer mit der
Beschreibung touristischer Attraktionen des Landkreises Zielona
Góra und des im Wirkungsbereich der Gemeinschaft NEISSELAND
liegenden Gebietes herausgegeben. Darin wurden auch die Werke
von Henry van de Velde, die sich in Trzebiechów und Chemnitz
befinden, dargestellt. Darüber hinaus wurde ein Kalender für das Jahr
2014 mit den Abbildungen der schönsten Standorte des Landkreises
Zielona Góra und des sächsischen Grenzgebietes veröffentlicht.
23
24
W drugim dniu w Trzebiechowie rozpoczęła się międzynarodowa
konferencja. Pierwotnie była zaplanowana w oranżerii Domu Pomocy
Społecznej, jednak z uwagi na ilość chętnych, jaka zgłosiła się
do udziału w tym wydarzeniu (ponad 120 osób) konferencja odbyła
się w Sali Sportowej w zabytkowych obiektach przypałacowych
w Trzebiechowie. W trakcie konferencji zaproszeni prelegenci wygłosili
referaty na temat twórczości Henry`ego van de Velde, porównali
trzebiechowskie dzieła z innymi dziełami artysty w Niemczech
i innych zakątkach Europy, przybliżyli założenia rekultywacji parków
i ogrodów oraz pokazali transgraniczne trasy turystyczne. Konferencji
towarzyszyła wystawa płócien ze zdjęciami dzieł Henry`ego van de
Velde. Ostatnim punktem konferencji było zwiedzanie wnętrz Domu
Pomocy Społecznej w Trzebiechowie i otaczającego go parku.
Projekt pt. „Śladami Henry`ego van de Velde – turystyka
transgraniczna” otworzył nowy rozdział we współpracy Powiatu
Zielonogórskiego z Touristische Gebietsgemeinschaft NEISSELAND.
Chętnie wykorzystamy wiedzę i doświadczenie saksońskiego partnera
w pozyskiwaniu środków na rewitalizację parków i ogrodów, których
w powiecie zielonogórskim jest naprawdę wiele.
Warto podkreślić również fakt, iż nie byłoby możliwości na tak
wspaniałą współpracę, gdyby nie zaangażowanie przedstawicieli
euroregionu „Sprewa-Nysa-Bóbr” i jego partnerskiego Euroregionu
Neisse e.V. Wsparcie, jakie otrzymaliśmy w ramach realizowanego
przez obie instytucje projektu „Inicjowanie, wspieranie i rozwój
transgranicznych partnerstw” było na prawdę duże. Zawsze mogliśmy
liczyć na fachową poradę i pomoc.
W projekcie przewidziano 2 prezentacje płócien ze zdjęciami
dzieł Henry`ego van de Velde znajdujących się w Trzebiechowie.
Pierwsza odbyła się tuż po konferencji w dniach od 13 września
do 31 października 2013 r. w Izbie Pamięci w Sulechowskim
Domu Kultury. Następnie 18 listopada ekspozycja została
udostępniona zwiedzającym w Barockschloss Königshain.
Marta Surowiec
Starostwo Powiatowe w Zielonej Górze
Den Höhepunkt des Projekts bildete die Durchführung der
internationalen wissenschaftlichen Konferenz in Trzebiechów, die
am 5. und 6. September 2013 stattfand. Die Schirmherrschaft über
dieses Ereignis übernahmen: der Botschafter der Bundesrepublik
Deutschland in Warschau, der Botschafter des Königreiches Belgien
in Warschau, der Minister für Kultur und Nationales Erbe, der
Lebuser Wojewode und der Marschall der Lebuser Wojewodschaft.
Für die inhaltliche Betreuung der Konferenz war das polnische
Nationale Komitee des Internationalen Rates für Denkmalpflege
(ICOMOS) zuständig. Der erste Tag des Projektes wurde mit
einem Orgelkonzert in der Kirche in Podlegórz gewürdigt. Nach
dem Konzert fand im Deutsch-Polnischen Begegnungszentrum
ein Abendessen statt, bei dem die deutschen Teilnehmer des
Projektes über ihre Erfahrungen bei der Partnergewinnung und der
Akquise von EU-Fördermitteln für die denkmalpflegerischen und
denkmalschützenden Maßnahmen in Parks berichteten und neue
Kontakte mit zwei örtlichen Tourismusorganisationen knüpften. Am
zweiten Tag trafen sich die Teilnehmer der Konferenz in Trzebiechów.
Die Konferenz war ursprünglich in der Orangerie geplant. Da aber
sehr viele Anmeldungen zur Konferenz (über 120 Personen) erfolgt
sind, wurde die Konferenz in der Sporthalle durchgeführt, die sich in
historischen Gebäuden des Schlossensembles Trzebiechów befindet.
Während der Konferenz hielten die eingeladenen Referenten ihre
Beiträge zum Schaffen von Henry van de Velde, verglichen die Werke
in Trzebiechów mit den anderen Werken des Künstlers, die sich in
Deutschland und anderen Ländern Europas befinden, brachten
die Ansätze zur Revitalisierung von Parks und Gärten näher und
stellten die grenzüberschreitenden touristischen Routen dar. In
der konferenzbegleitenden Ausstellung wurden Abbildungen der
Werke von Henry van de Velde präsentiert. Den letzten Punkt des
Programms bildete die Besichtigung der Innenräume des Hauses für
Sozialhilfe in Trzebiechów und des umliegenden Parks.
Im Rahmen des Projektes wurden zwei Ausstellungen mit den
Abbildungen der in Trzebeichów vorhandenen Werke von Henry
van de Velde vorgesehen. Die erste fand im Anschluss der Konferenz
im Zeitraum vom 13. September bis zum 31. Oktober 2013 in der
Heimatstube des Kulturhauses Sulechów statt. Seit dem 18. November
können die Besucher des Barockschlosses Königshain die Ausstellung
bewundern.
Das Projekt„Auf den Spuren Henry van deVeldes – grenzüberschreitender
Tourismus“ hat ein neues Kapitel in der Zusammenarbeit zwischen dem
Landkreis Zielona Góra und der Touristischen Gebietsgemeinschaft
NEISSELAND eröffnet. Wir werden gern auf das Wissen und die
Erfahrung des sächsischen Partners in der Akquise von Fördermitteln
für die Revitalisierung von Parks und Gärten, von denen es ja viele im
Landkreis Zielona Góra gibt, zurückgreifen.
Es sei unterstrichen, dass diese hervorragende Zusammenarbeit
ohne das Engagement der Mitarbeiter der Euroregion „SpreeNeisse-Bober“ und der Partnereuroregion Neisse e.V. nicht möglich
gewesen wäre. Die Unterstützung, die wir im Rahmen des Projektes
„Initiierung, Unterstützung und Entwicklung von grenzübergreifenden
Partnerschaften“ bekommen haben, war in der Tat sehr groß. Wir
konnten immer auf fachliche Beratung und Hilfeleistung zählen.
Marta Surowiec
Kreisverwaltung Zielona Góra
25
Współpraca partnerska Starostwa Powiatowego w Zielonej Górze
ze stowarzyszeniem Touristische Gebietsgemeinschaft Neisseland e.V.
Współpraca w ramach Euroregionu Nysa i Eurorgeionu Sprewa-Nysa-Bóbr
26
Oba regiony mają dzięki wspólnej granicy możliwość współpracy na
wszystkich społecznych poziomach.
Dotyczy to przede wszystkim ważnych z punktu widzenie
turystyki transgranicznej atrakcji takich jak Łuk Mużakowa czy
międzynarodowa droga rowerowa Odra-Nysa. Ponadto jest jeszcze
wiele innych wspólnych tematów, które umożliwiają a także
wymagają długofalowej współpracy. Sąsiedzkie współżycie wymaga
dokładnego poznania się i wspólnej pracy.
Dowodzą tego liczne partnerstwa pomiędzy samorządami
i instytucjami, w szczególności w północnej części powiatu
Görlitz i południowej części Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr, jak
np. współpraca miast Weißwasser i Żary.
Intensywne rozmowy ze starostą powiatu zielonogórskiego,
z przedstawicielami ośrodków sportowych na tym terenie i na
przykład z przedstawicielami miasta Sławy i gminy Krauschwitz, oraz
z przedstawicielami podzielonogórskiej winnicy pokazały, że możliwe
są dalsze możliwości intensywnej współpracy.
Rozmowy te doprowadziły między innymi do tego, że w stosunkowo
krótkim czasie udało się zainicjować i zrealizować mały projekt
z powiatem zielonogórskim i stowarzyszeniem Touristische
Gebietsgemeinschaft Neißeland e.V. Efektem tego projektu było nie
tylko rozpropagowanie i uhonorowanie prac architekta Henry’ego van
de Velde’go, lecz także możliwość pokazania opinii publicznej atrakcji
turystycznych i miejsc wypoczynku po obu stronach. Zorganizowane
w tym kontekście wydarzenia przyczyniły się do nawiązania dalszych
kontaktów pomiędzy partnerami polskimi i niemieckimi, jak na
przykład w tym przypadku pomiędzy starostwami powiatowymi
w Zielonej Górze i Görlitz.
Zdobyte przy tym doświadczenia posłużą także do sprawdzenia
możliwość zawarcia kolejnych partnerstw w roku 2014. W tym
celu potencjalni partnerzy zostaną zaproszeni na różne warsztaty
i spotkania informacyjne, przede wszystkim z dziedziny szkolnictwa,
turystyki i innych.
Wspólnie z powiatem i miastem Zielona Góra rozważane są obecnie
takie tematy jak na przykład przekształcenie informacji turystycznych
we wspólne centra informacji dla Polski i Niemiec.
Wolfgang Michel
Touristische Gebietsgemeinschaft
NEISSELAND e.V.
Partnerschaftliche Zusammenarbeit der Kreisverwaltung Zielona Góra mit
der Touristischen Gebietsgemeinschaft Neisseland e.V.
Zusammenarbeit im Rahmen der Euroregion Neisse und der Eurogion Spree-Neisse-Bober
Beide Regionen bieten mit der gemeinsamen Grenze Möglichkeiten
der gemeinsamen Arbeit auf allen gesellschaftlichen Ebenen.
Das betrifft vor allem im Tourismus die grenzüberschreitenden
touristischen Schwerpunkte, wie den Muskauer Faltenbogen und
den internationalen Radweg Oder-Neisse. Darüber hinaus gibt es
vielerlei gemeinsame Themen, die langfristig eine Zusammenarbeit
ermöglichen und auch erfordern. Ein nachbarschaftliches
Zusammenleben erfordert auch ein intensives Kennenlernen und
gemeinsames Zusammenarbeiten.
Zahlreiche Partnerschaften zwischen den Kommunen und
Institutionen, insbesondere im nördlichen Teil des Landkreises Görlitz
mit dem südlichen Teil der Euroregion Spree-Neisse-Bober beweisen
das, wie zum Beispiel die Zusammenarbeit der Städte Weißwasser
und Żary.
Die intensiven Gespräche mit dem Landrat in Zielona Góra, mit
Vertretern der Sportzentren in diesem Gebiet und zum Beispiel auch
den Vertretern der Stadt Sława und der Gemeinde Krauschwitz, sowie
mit den Vertretern eines Weingutes bei Grünberg haben gezeigt, dass
weitere Möglichkeiten der intensiven Zusammenarbeit möglich sind.
Diese Gespräche haben unter anderen auch dazu geführt, dass in
relativ kurzer Zeit ein Kleinprojekt mit dem Landkreis Grünberg und
der Touristischen Gebietsgemeinschaft Neisseland e.V. initiiert und
auch realisiert werden konnte. Dieses Projekt hatte nicht nur den
Effekt der Bekanntmachung und Würdigung der Leistungen des
Architekten Henry van de Velde, sondern gab auch die Möglichkeiten
die touristischen Sehenswürdigkeiten und Erlebnisbereiche auf
beiden Seiten einer breiten Öffentlichkeit aufzuzeigen. Die in
diesem Zusammenhang organisierten Veranstaltungen haben
auch dazu beigetragen weitere Kontakte zwischen deutschen und
polnischen Partnern zu knüpfen, wie hier zum Beispiel zwischen den
Landkreisverwaltungen Zielona Góra und Görlitz.
Die hier erlangten Erkenntnisse werden auch dazu dienen, dass in
weiteren Treffen im Jahr 2014 weitere Partnerschaftsmöglichkeiten
geprüft werden. Dazu werden im Rahmen von Workshops und
Informationsveranstaltungen vor aller in den Bereichen Schulwesen,
Tourismus und Anderen mögliche gemeinsame Partner eingeladen.
Mit dem Landkreis und der Stadt Zielona Góra werden bereits
intensiv Themen geprüft, wie zum Beispiel Qualifizierung der
Touristinformationen als gemeinsame Informationszentren für Polen
und Deutschland.
Wolfgang Michel
Touristische Gebietsgemeinschaft
NEISSELAND e.V.
27
„Inicjowanie, wspieranie i rozwój transgranicznych partnerstw - etap 2”
„Initiierung, Unterstützung und Entwicklung von grenzübergreifenden Partnerschaften - Etappe 2”
Strona internetowa projektu / Internetseite des Projektes:
www.partner-neisse-snb.eu
Euroregion „Sprewa-Nysa-Bóbr”
ul. Piastowska 18
66-620 Gubin
Kierownik projektu: Mariusz Welman
Leiter des Projektes: Mariusz Welman
Telefon: +48 68 452 61 55
Telefax: +48 68 455 80 50
Email: [email protected]
Email: [email protected]
www.euroregion-snb.pl
Euroregion Neisse e. V.
Hochwaldstraße 29
02763 Zittau
Telefon: +49 3583 57500
Telefax: +49 3583 512517
Email: [email protected]
www.neisse-nisa-nysa.org
ISBN: 978-83-61439-03-5