Buca tuts ein perschuadi

Transcrição

Buca tuts ein perschuadi
Pretsch Fr. 1.60 14. annada, numer 162
GA 7007 Cuira Glindesdi, ils 23 d’avust 2010
Stalla gronda da muvel
per il Plantahof
La regenza ha approvà la missiva per
ina stalla nova gronda da muvel al
Plantahof per 7 milliuns francs.
Reglà da nov
finanziaziun e protecziun
2
La regenza ha preschentà sia missiva
tar la nova lescha chantunala davart
la protecziun da la natira e patria.
11 LA VOUSCH DA SURMEIR
Redacziun: Via comerciala 22, 7007 Cuira, tel. 081 920 07 10, fax 081 920 07 15
Ospidel e trafic public grands temas
■ (anr) Il cussagl da cumön da
l’Engiadin’Ota a Samedan s’ho
occupo in gövgia da diversas
tractandas. Üna da quellas pertuchaiva ün concept da strategia
per l’ospidel circuitel e per la chesa da fliamaint a Samedan pels
ans 2011 fin 2016. In ün’otra as
trattaiva que da models per finanzier il trafic public ed in üna terza dad ün concept da sanaziun e
■ COMMENTARI
Tuts meretan la
medema schanza
da renovaziun dal Museum Engiadinais a San Murezzan. Impü
d’eiran dad eleger ils commembers da las cumischiuns e gruppas
da lavur parlamentaras. Quellas
sun per granda part cumplettas
cun excepziun da las cumischiuns
da l’ospidel e da la chesa da fliamaint.
DA GIUSEP VENZIN / ANR
E
➢ PAGINA 9
Danovamain il pli sisum
■ (anr/gns) Ulteriur success
per ils tiradurs giuvenils da
Sent. Tar il final da gruppas da la
Svizra orientala a Cuira ha la
gruppa engiadinaisa cuntanschì
ina ulteriura victoria e sa qualifitgada direct per il final svizzer che
ha lieu en in mais a Turitg. En
quella furma tutgan ils trais giuvenils tar ils favorits tar l’occurrenza naziunala. Sonda passada a
Cuira ha la gruppa cunzunt tratg
ina ferma segunda runda e gist
declassà ils concurrents. Tar ils
giuvens han las gruppas grischunas mantgantà in post da podest.
A las gruppas da Castrisch I e Sedrun-Tujetsch han mantgà dus
puncts per gudagnar la medaglia
da bronz. Tuttina han domaduas
gruppas bunas schanzas da turnar
da Turitg cun ina medaglia.
➢ PAGINA 2
13 sportists da neiv frequentan las classas da talent a Glion. Els treneschan egl emprem center da prestaziun
regiunal da Swiss Ski el cantun Grischun.
FOTO G. VENZIN
Buca tuts ein perschuadi
La Classa da talents Surselva tscherca dapli sustegn
DA GIUSEP VENZIN / ANR
Danovamain il pli sisum il podest èn ils giuvenils da Sent stads sonda passada a Cuira: Mauro Fedi, Simon Stecher e Flurin Bischoff (da san.).
FOTO G. N. STGIER
Servetsch d’abunents e da
distribuziun: tel. 0844 226 226
mail: [email protected]
10034
9 771424 749004
scha Gieri Tschuor els sports
mountainbike, coursa liunga,
freeski e judo. Malgrad che bunamein la mesadad dils scolars ein
giugadurs da ballapei conceda il
menader dalla scola che structuras professiunalas en quei sport
seigien strusch pusseivlas da realisar en Surselva. Ils talents da ballapei treneschan a Bogn Ragaz.
Actualmein frequentan 26 giuvenils las classas da talent a Glion.
➢ PAGINA 3
«Militar?» – schi grazcha
Uffants grischuns
èn pli sauns
■ (rtr) Uffants grischuns vivan il
pli sanadaivel. Quei mussa in studi da l’organisaziun «Promoziun
da la sanadad svizra». In’organisaziun che cumpiglia represchentants da confederaziun, chantuns,
Suva, medis e scienziads. Ils uffants
grischuns sa muventian dapli e sajan pli activs che quels en las citads.
Ultra dal fatg ch’ils uffants na sa
movan betg uschè bler en las citads
vegnia latiers ch’ils uffants en citads
sa nutreschian auter e pli autonom
che quels sin la terra; pia senza la
surveglianza dals geniturs. Grazia a
las differentas acziuns da prevenziun en scolas e scolettas saja la tendenza positiva e la «explosiun da la
surpaisa» saja frenada.
■ Il Surselva Skiteam daventa
cun cumbinaziun culla Classa
da talents Surselva igl emprem
center da prestaziun regiunal el
cantun Grischun. Quella distincziun da Swiss Olimpic e
Swiss Ski ei impurtonta per la
classa da talents realisada dalla
Corporaziun da scola Glion e
contuorn. Gieri Tschuor, il menader dalla scola, ei vidlunder da
tschercar ulteriurs partenaris per
scaffir centers da cumpetenza ed
aschia extender la purschida ed
augmentar ni silmeins mantener
il diember da scolars. Sper la scola drova la Classa da talents Surselva aunc ina megliera purschida
sil sectur da sport ed aschia far
frunt alla concurrenza. Era il
marcau da Cuera giavischa ina
classa da talents ed il menader
dalla scola da Glion di: «Sche nus
essan units havein nus en Surselva las meglieras premissas.»
Structuras professiunalas giavi-
■ (anr/mfo) I para bod sco cha’l
militar saja important eir pels
giuvens chi’s preschaintan cun
lur chapellins, jeans chi rivan be
fin ün toc sur la schnuoglia e chi
portan s-charpas da gimnastica
culuridas. Dürant il di d’infuormaziun a reguard la recrutaziun
dal militar svizzer es quai dvantà
visibel eir a Samedan. I sun rivats,
sun gnüts infuormats e sun its cun
persvasiun: Ils giuvens e ventuors
sudats oriunds da l’Engiadina, da
la Val Müstair da la Valle di Poschiavo e da la Bregaglia han passantà ün di d’infuormaziun dal
militar svizzer a Samedan. Il böt
dal di, quel da savair che cha la recrutaziun pro’l militar significha e
co cha quels dis pon gnir influenzats da l’agen savair e vulair, es gnü
ragiunt. Il respet per «la tradiziun
dal militar» es stat grond: Ne chapütschins o jeans ruottas han fat
effet.
➢ PAGINA 7
lla dieta campestra dil
parlament dalla Regiun
Surselva ha Jakob Cabernard
giavischau questa primavera
in monument pil campiun
olimpic e victur dil cup
mundial Carlo Janka. Secapescha havess quel era meritau in monument. Ils politichers sursilvans han giu ils
davos onns bein enqual caschun da semussar a fiastas
da beinvegni per sportists
suenter prestaziuns extraordinarias. Cun quella caschun
havessen els era saviu sedumandar co ins daventa sportist.
L
a Surselva posseda entgins
clubs da sport cun engaschi extraordinari. Il Club da
skis Sursaissa ei in da quels,
il Club da velo Surselva ei in
auter. Da lur retschas derivan campiuns mundials che
fan reclama per la Surselva
sigl entir mund. Ils clubs
prestan lavur da basa enorma ed ein per mintga sportist
il fundament dalla carriera.
F
urori han buca mo ils
sportists fatg ils davos
onns, mobein era la Classa
da talents Surselva. Cun lavur da piunier ha la Corporaziun da scola Glion e contuorn realisau sco emprema
regiun el Grischun ina classa
da talents e Swiss Olimpic remunerescha quei e dat al
Surselva Skiteam en cumbinaziun culla scola il label da
qualitad sco center da prestaziun regiunal. Autras regiuns
persequiteschan cun attenziun la lavur dalla scola, havend las medemas finamiras.
L
Ils giuvens e ventuors sudats da l’armada svizra oriunds da l’Engiadina, da la Val Müstair, da la Valle di Poschiavo e da la Bregaglia han «verstanden!».
FOTO: M. FONTANA
a Classa da sport Surselva sto aunc surmuntar
differents obstachels, mo
biars obstachels san era las
vischnauncas e las uniuns da
sport dismetter en favur dalla regiun, en favur dils affons ed en favur dil sport.
Danovamein periclitescha il
spért stretg ina idea ed autras regiuns profiteschan. La
Surselva ei culla realisaziun
dalla classa da talents en
avantatg. Ella mereta da
reussir ed ils affons talentai
dalla Surselva meretan tuts
la medema schanza.
2
LA QUOTIDIANA
GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010
Ils quatter tiradurs da la gruppa da Castrisch èn da buna speranza per il final svizzer a Turitg: Corsin Capeder,
Jan Gantenbein, Manuel Soler e Beat Gantenbein (da san.).
Pi prubabel betg qualifitgada per il final è la gruppa da Tschlin-Strada-Martina: Linard Mischol, Chasper Luzzi,
Tino Camozzi, Ursin Janett e Mias Camastral (da san.).
FOTOS G. N. STGIER
Pronts per il grond final naziunal
Tiradurs giuvens: Final da gruppas da la Svizra orientala a Cuira
DA GION NUTEGN STGIER / ANR
■ Ils giuvenils da Sent èn ils megliers
da la Svizra orientala. Ussa tutga la
gruppa engiadinaisa tar las favoritas en
il final svizzer a la fin da settember a Turitg. Tar ils giuvens ha la gruppa da Castrisch mantgantà il terz post be per dus
puncts. Ils megliers 160 tiradurs giuvens
ed ils 60 pli ferms giuvenils dals chantuns
Appenzell AI ed AR, Grischun, Son Gagl,
Schaffusa, Turitg e Turgovia èn stads da la
partida tar il final da gruppas da la Svizra
orientala a Cuira. La meglra gruppa da
quels set chantuns è qualifitgada direct per
il final naziunal da gruppas che ha lieu ils
25 da settember a Turitg. Schanzas da sa
participar al final svizzer han dentant er las
gruppas dals giuvens che han fatg dapli che
710 puncts e tar ils giuvenils las gruppas
che han tratg dapli che 525 puncts. A Turitg sa mesiran tar ils giuvens 60 gruppas e
tar ils giuvenils èn quai 30 gruppas. Il potenzial da daventar campiuns svizzers cun
lur gruppa han segir er ils tiradurs giuvens
rumantschs. Quai cunzunt tar ils giuvenils
la gruppa da Sent e tar ils giuvens la gruppa da Castrisch I.
Ina ferma segunda runda per Sent
Suenter la runda da qualificaziun en il
Grischun era la gruppa da giuvenils da
Sent betg mo la meglra da noss chantun,
mabain er cun 540 puncts la pli ferma da
Tranter ils giasts tar il final a Cuira er Aldo Schellenberg, il cumandant da la Brigada
d’infantaria 12.
tuts set chantuns da la Svizra orientala.
Quella da Wil SG aveva fatg trais puncts
damain tar il final dal chantun Son Gagl.
Sonda passada a Cuira han omaduas
gruppas sajettà anc bler pli ferm. Suenter
l’emprima runda era la gruppa da Wil a la
testa da la rangaziun cun 274 puncts. Medem blers puncts ha dentant er tratg la
gruppa da Heiden AR. Ils trais giuvenils
da Sent, Flurin Bischoff, Mauro Fedi e Simon Stecher han sajettà «be» 269 puncts
en l’emprima runda. Nagin stetg cunter
ils Engiadinais ha la concurrenza lura gì
en la segunda runda, nua che la gruppa da
Sent ha fatg 278 puncts. Excellent han
cunzunt sajettà en la segunda runda Mauro Fedi e Simon Stecher, che han omadus
fatg 94 puncts. La gruppa da Wil ha mo
sajettà 269 puncts e quella da Heiden
schizunt be 254 puncts. Persvadì han dentant er la gruppa da Tumegl e quella da
Castrisch che èn segir er da la partida a la
fin da settember a Turitg.
Dischillusiunà dal resultat
Il final grischun tar ils giuvens aveva gudagnà la gruppa da Castrisch cun 726
puncts. Be la gruppa da Kornberg SG ha
tratg en la qualificaziun cun 731 puncts
meglier che ils quatter Sursilvans. Cun esser a Cuira la meglra gruppa da noss chantun (4. post) è quella da Castrisch qualifitgada automatic per il final svizzer. Ils
quatter tiradurs giuvens Corsin Capeder,
Beat Gantenbein, Jan Gantenbein e Manuel Solèr han segir betg gì il meglier di sonda passada al Rossboden a Cuira. Ils Sur-
silvans han sajettà «mo» 717 puncts,
mantgantà il terz post per dus puncts e la
victoria schizunt per tschintg puncts.
Cunzunt Beat Gantenbein ha fatg be 82
ed 86 puncts. Uschè mal haja el mai sajettà, ha ditg il tiradur giuven. Nus essan
dischillusiunads dal resultat e betg dal
post, han ditg ils quatter giuvens. A Turitg dentant cumenza tut da nov e la finamira da la gruppa sursilvana è da turnar
cun ina medaglia, sche tut va bain cun
quella d’aur. Medem blers puncts sco la
gruppa da Castrisch han però er fatg ils
quatter tiradurs giuvens da la gruppa da
Sedrun/Tujetsch. Er els han bunas schanzas da far in bun resultat en il final svizzer
a Turitg. Qualifitgadas per il grond final a
Turitg èn segir er las ulteriuras trais gruppas grischunas, Castrisch II, Alvra e Schuders. Tut en tut ins dastga dir che ils tiradurs giuvens ed ils giuvenils da noss chantun èn pronts per il grond final naziunal
en bun in mais a Turitg.
Resultats
Gruppas giuvenils (total 22)
1. Sent GR, 547, 2. Hochfelden ZH, 542, 3. Wil SG,
541, 4. Embrach ZH, 538, 5. Tumegl GR, 537, 6.
Mauren/berg SG, 534, 7. Castrisch GR, 534, 8. Heiden AR, 528.
Gruppas giuvens (total 40)
1. Wasterkingen ZH, 722, 2. Sevelen Buchs SG,
721, 3. Wittenbach SG, 719, 4. Castrisch I GR, 717,
5. Gossau SG, 717, 6. Affoltern am Albis ZH, 717,
7. Sedrun/Tujetsch GR, 717, Meisterrüte AI, 713,
9. Castrisch II GR, 712, 10. Balterswil TG, 710, 11.
Alvra GR, 710, 12. Kornberg SG, 710.
Persequiteschan cun interess il final: Marcel Suter, il president da la Federaziun grischuna dal sport da tir e Walter Burkhardt, il vicepresident (da dretg).
Planisà ina nova stalla gronda da muvel per il Plantahof
■ (cc) Il center da furmaziun e cussegliaziun agricula Plantahof (CFCA) a
Landquart duai survegnir ina nova
stalla da muvel. La regenza grischuna
ha deliberà la missiva correspundenta. Ella propona al cussegl grond da
conceder in credit d’impegn da 7 milliuns francs per il nov edifizi. Il parlament vegn a tractar questa fatschenta
en la sessiun d’october. Sin il Plantahof
a Landquart duain las stallas existentas
da muvel da latg e da vadels vegnir remplazzadas tras ina nova stalla gronda. Las
stallas actualas eran vegnidas construidas
l’onn 1964, lur interiur è vegnì adattà
l’onn 1987 a las pretensiuns da quel
temp. Las stallas èn uss en in nausch stadi architectonic. Uschia n’adempleschan
ellas en differents puncts betg pli las pretensiuns staticas. Per pudair cuntinuar
cun il manaschi puril stuessan perquai
vegnir prendidas en il proxim avegnir
mesiras da sanaziun architectonicas massivas. Medemamain na correspundan las
stallas, en las qualas ils animals vegnan
rentads, betg pli al standard agricul
d’ozendi e satisfan mo pli a las normas
las pli minimalas da la legislaziun davart
la protecziun dals animals.
Realisaziun en etappas
En vista a las mesiras da sanaziun e
d’adattaziun ch’èn necessarias en il proxim avegnir vi da l’edifizi da scola e vi dal
bain puril dal Plantahof ha il chantun
fatg l’onn 2008 in’analisa pli detagliada
da las pussaivladads da svilup futuras per
il CFCA ed ha elavurà in plan general. Il
project da construcziun il pli urgent è damai la construcziun da la nova stalla
gronda. Per pudair garantir in andament
uschè speditiv sco pussaivel prevesa il
plan general ina realisaziun en etappas.
L’emprim modul da l’entir cumplex
da la nova stalla cumpiglia in grond clavà cun mulschera, stanzas da scolaziun,
in’arena, claus per ils vadels al plaunterren, in deposit da strom e da pavel al
plaun sura sco er alas da la stalla che
s’extendan vers la pastgira – per las vatgas da latg en il nord e per ils animals
giuvens en il sid. La stalla gronda planisada vegn concepida sco stalla libra per
var 100 vatgas da latg e sa distingua tras
relaziuns da spazi generusas che resguardan il bainesser da las spezias en il
sectur da repaus, da moviment e da magliar. Il nov edifizi duai vegnir construì
en lain e pussibilitar – sco manaschi da
model – cundiziuns da manaschi optimalas. Ils custs d’investiziun totals per
il nov edifizi importan 7 milliuns
francs.
En in segund modul pon vegnir construids pli tard ina remisa cun in lavuratori e cun abitaziuns per las emploiadas
e per ils emploiads che tgiran ils animals.
Questas construcziuns annexas na fan
betg part da questa missiva e stuessan
puspè vegnir suttamessas al parlament
avant che vegnir realisadas. Tenor ina stimaziun dals custs approximativa ston ins
far quint cun expensas da var 2,5 milliuns francs per il segund modul.
Previs in nov lieu
Sco nov lieu per la stalla da muvel è previs l’areal a l’ost da la via chantunala. Las
lavurs da construcziun duain cumenzar
l’atun 2011 suenter la scadenza dal termin da referendum e probablamain vegnir terminadas l’atun 2012, per ch’il
Plantahof possia utilisar la nova stalla per
il cumenzament dal nov onn da scola.
Pervia da lur stadi architectonic critic
duain las stallas veglias vegnir disfatgas
ed allontanadas.
Tenor l’avis da la regenza correspundan la nova stalla gronda previsa sco er
las cumplettaziuns adequatas da l’infrastructura als basegns d’instrucziun actuals d’in lieu da scolaziun agricul modern. Ellas permettan a la scola d’ademplir sia incarica legala da prestaziun en
moda effizienta sco er d’intermediar ils
cuntegns didactics teoretics en ina moda
che sa chatta anc pli datiers da la pratica.
L’engrondiment planisà rinforza il
CFCA sco center da cumpetenza per l’allevament da muvel e per l’economia
d’alp. El metta la basa per posiziunar
questa scola grischuna tradiziunala en
moda empermettenta en il martgà da
furmaziun.
Dapi ch’il manaschi è vegnì surpiglià a
la fin dal 19avel tschientaner s’occupa il
Plantahof principalmain da l’allevament
da muvel sco er da la scolaziun e da la furmaziun supplementara da la populaziun
purila. A las persunas responsablas èsi gartegià da posiziunar il CFCA sco center per
l’allevament da muvel, per l’agricultura da
muntogna e per l’economia d’alp. Emprendistas ed emprendists da tut la Svizra
sa laschan scolar al Plantahof; persunas da
l’entir territori germanofon sa participeschan a ses curs. L’onn 2009 eran inscrits
al CFCA var 290 scolaras e scolars per ina
scolaziun da basa u per ina furmaziun supplementara structurada.
SURSELVA
GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010
3
Bia lavur da piunier e plirs obstachels
La classa da talents el secund onn da scola
equiliber treneschan las scolaras ed ils scolars era a Glion sut la direcziun da scolasts
da sport e trenaders professiunals. Il venderdis han ils giugadurs da ballapei trenau
polisportiv cul scolast da sport WernerWalder ed il trenader Florian Capaul digl SST
ha survigilau il trenament dils skiunzs e
curriders da cuorsa liunga.
DA GIUSEP VENZIN / ANR
■ 26 scolaras e scolars visetan las Classas da talents Surselva. Da quels ein endisch giugadurs da ballapei, 13 sportists
da neiv e dus musicists. La scola retscheiva en cuort en cumbinaziun cul
Surselva Skiteam (SST) il label da Swiss
Ski sco center da prestaziun regiunal.
Ils responsabels cun Gieri Tschuor alla
testa han prestau dabia lavur da piunier.
Ei resta denton aunc bia da far. Oravontut ston ils responsabels sensibilisar differentas vischnauncas ed uniuns da sport da
separticipar al project che catta sur ils cunfins dalla Surselva dabia interess. Treis
uniuns da sport en Surselva cun sportists
da muntada naziunala ed internaziunala
ein aunc buc integradas el project Classa
da talents Surselva – ils clubs da skis Sursaissa e Trun ed il Club da velo Surselva.
Gieri Tschuor, il menader dalla scola dil
Consorzi da scola Glion e contuorn, conceda: «Per haver success duvrein nus sper
la scola era ina megliera infrastructura da
sport.» Il scolast muossa capientscha per las
resalvas, fa denton valer che l’entira regiun
profiteschi alla fin d’ina buna purschida.
«Era Cuera ei vidlunder da realisar ina classa da talents. Sche nus setenin ensemen ei
la Surselva en ina megliera situaziun.» Il
menader da scola menziuna la halla da
freestyle a Laax: «Quei fuss ina schanza extraordinaria.»
Resalvas dils clubs
Il Club da velo Surselva ed il Club da skis
Trun ein da muntada naziunala el sport da
mountainbike e da cuorsa liunga ed en lur
retschas treneschan bunamein tschien giuvenils. Tuttina visetan negins da lur commembers la classa da talents a Glion. Sco
Gieri Tschuor di fussen omisdus clubs dalla grondezia enneu habels d’acquistar il label da qualitad da Swiss Olimpic. Il Club
da velo Surselva ei gia sefatschentaus avon
entgins onns cull’idea da daventar in center da cumpetenza da Swiss Olimpic.
Muort munconza da trenaders qualificai
Ils talents da ballapei treneschan a Glion polisportiv ed a Bogn Ragaz specific il sport da ballapei.
ha il club mess l’idea en truchet. Era senza
il label da Swiss Olimpic numna il club il
campiun mundial da mountainbike in dils
ses. La classa da talents fa reclama cun Nino Schurter, mo Guido Schweizer, il president dil Club da velo Surselva, di: «Nus havein contonschiu grondius success senza la
professiunalitad giavischada da Swiss
Olimpic. Perquei sefidein nus vinavon dallas structuras francadas ils davos onns.» Ella medema crena dat era il president dil
Club da skis Trun. Alois Tambornino, sez
scolast e bab dil currider dalla squadra naziunals da sprint da cuorsa liunga Eligius
Tambornino, ha menau dacuort ina discussiun cun Martin Gabriel, cul president dil
Consorzi da scola Glion e contuorn e cun
Alexi Pfister dall’uniun dils promoturs, mo
el ei aunc buca fetg scaldaus da realisar in
center da cumpetenza da cuorsa liunga a
Trun. Il bab da quater affons menziuna in
ulteriur aspect: «El sport da cuoz drovi tochen 16 onns neginas structuras professiunalas, il plascher dil sport ei pli impurtont.» Alois Tambornino conceda che la
Scola da talents seigi en scadin cass d’avantatg per differents sports.
Negins skiunzs da Sursaissa
Cun Carlo Janka e Christian Spescha posseda il Club da skis Sursaissa dus dils megliers skiunzs dil mund. Ils Wisalis – ils
commembers dalla OG Sursaissa – ein enconuschents ell’entira Svizra e cun Pius
Berni posseda il club in trenader professiunal. Quei luxus sa strusch in auter club prestar ed il Club da skis Sursaissa ei gia daditg in center da cumpetenza senza etichetta ufficiala. Quella etichetta retscheiva la
Surselva en cumbinaziun culla classa da ta-
FOTO G. VENZIN
lents e Sursaissa ei ina part dil center. Mo
ils talents da Sursaissa frequentan buca la
classa da talents a Glion. Pius Berni: «Quei
fagess ella situaziun actuala negin senn. Ils
affons van a scola e treneschan a Sursaissa.
La viseta dalla classa da talents a Glion caschunass mo dapli viadis.» Il mistral dil cumin da Rueun e scolast primar conceda
denton: «La classa da talents ei ina buna
caussa.»
Ballapei a Bogn Ragaz
Bunamein la mesadad dils scolars dallas
classas da talent ein giugadurs da ballapei.
La realisaziun d’in center da cumpetenzas
da ballapei en Surselva ei tenor Gieri
Tschuor strusch pusseivel. Ils talents da
ballapei treneschan a Bogn Ragaz. «Pils juniors U14 ei quei la megliera soluziun.»
Cundiziun, coordinaziun, forza ed
Fiasta da ventschidas dalla Ustria Steila a Siat
Ustria ei program
Avon treis onns ha l’Ustria Surselva che
sesanfla ella vischinonza dall’ustria nova
serrau las portas. Cuort suenter han ils
hosps da Turitg mussau interess da realisar ina casa d’albiert ed ils vischins han
1. classa
Matias Alig, ballapei; Rafael Berther, ski alpin;
Tamara Beutler, snowboard; Samuel Caderas, ski
alpin; Orlando-Dea Cadonau, ballapei; Janine
Caduff, ski alpin; Dario Cavelti, cuorsa liunga; Fabian Coray, ballapei; Rafael Deplazes, ballapei;
Dario Pfister, ballapei
2. classa
Linda Arpagaus, ski alpin; Nando Cabalzar, ballapei; Janic Caduff, ski alpin; Clau Anton Camathias, ballapei; Ivan Derungs, ballapei; Sina Halter, musica; Sandro Orlik, ballapei; Sven Spescha, musica; Robin Studer, ski alpin; Tobias Walter, ballapei
3. classa
Serafin Bundi, ballapei; Kevin Caduff, ski alpin;
Marco Gämperle, ski alpin; Manuel Isenmann,
cuorsa liunga; Gian Ragettli, freeski; Cedric Spescha, ski alpin
■ ARTG PERSUNAL
Dil Sternen ella Steila
■ (anr/gv) Marco Bernasconi e Marita von Vigier midan dil Hotel Sternen
a Soloturn ella Ustria Steila a Siat. Il
venderdis sera han Gabi e Theo
Schaub – ils possessurs dalla ustria
enamiez il vitg – envidau alla fiasta da
ventschidas. Cun quella caschun han
ils hosps da vacanzas da Siat presentau
ils migiurs dall’ustria baghegiada tenor
ils plans digl architect Gion A. Caminada da Vrin. «Igl ei buca sulet ina midada da plazza, ei setracta d’ina midada
dalla veta», ha igl ustier da 55 onns detg
e fatg attent che sia purschida seigi buc
alternativa, denton autra. Theo Schaub,
igl impressari da Turitg, ha communicau il termin d’avertura. Quei ei ils 4 da
december. Igl architect ha alzau il tgau:
«Lu sto enzatgi seduvrar.» Ed il possessur ha menziunau che las fatschentas indigenas hagien tarmess lur megliers luvrers per construir l’Ustria Steila en betun ed en lenn. El ha era puntuau da haver risguardau las interpresas indigenas.
«Ei ha dau sulet ina excepziun. Las lavurs da pictur fa ina interpresa da Turitg.» Ei setracta da sia atgna. Theo
Schaub posseda ina interpresa cun 100
collaboraturs, denter quels era Sursilvans.
Resalvas dallas vischnauncas
Las vischnauncas sursilvanas ein aunc buc
unitas el sustegn dils talents da sport.
Gnanc las vischnauncas dalla Cadi ein
unitas. Ferton che Tujetsch e Mustér surprendan ina part dils cuosts pils scolars da
lur vischnaunca che visetan la scola a
Glion, vulan las vischnauncas da Breil,
Sumvitg e Trun buca far quei per tema da
piarder scolars ch’els drovan urgentamein. Richard Caduff, il president dalla
vischnaunca da Breil, confirma quella tenuta: «Nus stuein sbatter per tener la scola secundara e duvrein mintga scolar. Pil
mument savein nus pilver buca pagar
quella summa alla scola a Glion.» Ei setracta da 12 000 francs.
Gieri Tschuor capescha las resalvas dallas vischnauncas, di denton: «La sminuaziun dil diember da scolars sforza las scolas en cuort tier novas cooperaziuns. La
classa da talents ei ina schanza da mantener ils scolars ella regiun.»
vendiu allas Immobilias Schaub in toc
terren sut la stizun dil vitg. Gabi – ella ha
empriu romontsch – e Theo Schaub han
adina puntuau che Siat seigi per els dapli ch’in liug da vacanzas. Quei demuossa era il sustegn en favur dalla Pro Siat
ch’ei vidlunder da realisar entgins projects en favur dil vitg sin 1300 meters sur
mar. Igl impressari ha giavischau da
Gion A. Caminada in baghetg da valeta
cuzzonta. El Plaun dalla Greina ein ils
dus umens secunvegni avon dus onns da
collaborar. L’ustria a Siat ei concepida
sco ustria dil vitg che duei denton era
carmalar ils hosps d’ordeifer – quei cul
baghetg sco era culla purschida. Marco
Bernasconi vul realisar las ideas digl impressari da Turitg, conceda denton che
quellas ideas secumportien cun sia filosofia. «L’ustria ei era program», ha el
detg. La purschida culturala duei cumpletar la purschida culinarica. Igl ustier
ha era puntuau ch’el vegli far tut per porscher in liug da scuntrada adattau per las
uniuns dil vitg.
Festivau ventschidas
e presentau igl ustier.
Gabi e Theo Schaub (dretg)
ein ils possessurs dalla
Ustria Steila a Siat.
Marita von Vigier e
Marco Bernasconi
ein ils migiurs.
L’avertura ei previda
pils 4 da december proxim.
FOTO G. VENZIN
Gratulaziun a Glion: Igl emprem da settember 2010 sa Gerda Venzin-Andriuet
festivar il giubileum da 20 onns en survetsch dil Spital regiunal Surselva a
Glion. Ils medems giubileums san Maria Mader-Hunziker e Regina MaissenArnold festivar miez settember. La direcziun dil spital gratulescha ed engrazia
allas treis giubilaras per il grond engaschi
e giavischa ad ellas vinavon grond success e bia satisfacziun en lur clamada.
reclama
Markus Möhl
Ernst Möhl
Qualität aus
Familienhand
Unsere natürlichen
Apfelsäfte keltern wir ausschliesslich aus Äpfeln der
Ostschweiz. Wir kennen
die Lieferanten persönlich.
60 Mitarbeitende geben
ihr Bestes für eine hochstehende Saftherstellung.
Wir stehen ein für Qualität,
Tradition und langfristige
Arbeitsplätze.
Mosterei Möhl AG
9320 Arbon | Tel. 071 447 40 74 | www.moehl.ch
75 Jahre Opel Suisse – profitieren Sie jetzt von
exklusiven Geschenk-Paketen und Prämien.
Lassen Sie sich vom neuen Opel Insignia
Turbodiesel 4x4 begeistern.
75 Jahre Geschenk-Paket
Adaptive Forward Lighting (AFL+)
Park-Pilot vorne und hinten
Sitzheizung vorne
Elektrische Fensterheber hinten
Ihr Kundenvorteil
CHF
CHF
CHF
CHF
CHF
Zusätzlich:
2’100.–
750.–
300.–
500.–
3’650.–
CHF 3’000.–
3,75%2)
Jubiläums-Prämie
oder Jubiläums-Leasing
Opel Insignia Sports Tourer Edition 2.0 CDTI DPF ECOTEC® 4x4
inkl. 75 Jahre Geschenk-Paket
zum Jubiläumspreis ab
CHF 49’450.–1)
www.opel.ch
1)
Barkauf Preisbeispiel: Opel Insignia Sports Tourer 2.0 CDTI DPF ECOTEC® 4x4, 5-türig, 118 kW/160 PS, 6-Gang manuell, Basispreis inkl. 75 Jahre Geschenk-Paket CHF 56’100.–, Kundenvorteil CHF 6’650.–;
neuer Verkaufspreis CHF 49’450.–, 161 g/km CO²-Ausstoss, ø-Verbrauch 6,2 l/100 km, Energieeffizienzklasse B. Der durchschnittliche CO²-Ausstoss aller Neuwagenmarken in der Schweiz beträgt 188 g/km.
2)
Leasing Preisbeispiel: gleiches Modell, Basispreis CHF 52’450.–, Sonderzahlung CHF 5’900.–, Leasingrate CHF 699.–/Monat, effektiver Jahreszins 3,82%, Leasingdauer 48 Monate, Kilometerleistung von 10’000 km/Jahr.
Vollkaskoversicherung obligatorisch. Alle Preise inkl. 7,6% MwSt. GMAC schliesst keine Leasingverträge ab, falls diese zur Überschuldung des Kunden führen können. Gültig bis 31.12.2010, nicht kumulierbar
mit anderen Marketingaktivitäten von General Motors Suisse SA. Bei den angegebenen Angeboten handelt es sich um unverbindliche Preisempfehlungen.
SURSELVA
GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010
5
Cun la tecnica
la pli moderna
Di dallas portas aviartas ella ovra da glera nova da Martin Montalta
■ (anr/gv) Il venderdis sera ha Martin
Montalta festivau cun ses collaboraturs, clients e cun las persunas stadas
engaschadas vid la construcziun dalla ovra da glera nova a Val Mulin e la
sonda ha el envidau la populaziun ad
ina investa dallas novas localitads.
Entuorn il baghetg baghegiaus cun
2300 meters cubic betun d’emprema
qualitad ha igl impressari e president dil
marcau da Glion schau plazzar ils camiuns e las maschinas dalla interpresa. Ils
visitaders han gudiu in maletg pompus
e viu l’ovra da glera actualmein la pli
moderna en Svizra. L’ovra cun silos dalla capacitad totala da 1800 meters cubic ha custau 6,2 milliuns francs. Las
maschinas el baghetg da spazi generus
produceschan buca dapli che l’ovra veglia construida avon 60 onns, las maschinas produceschan denton material
da megliera qualitad, drovan pli pauca
energia e fan dameins canera. Martin
Montalta ha schau installar la firma Frei
Fördertechnik maschinas che lavuran
efficient e cun pintga isada. Era l’ecologia profitescha. Cun la gronda capacitad dils silos ston las maschinas buca deponer ton material. Topmoderna ei la
serenera da gliet. Il puoz da gliet ei dis-
mess, la nova serenera producescha gliet
struclau e quel vegn deponius leu danunder ch’el deriva, numnadamein ella
cava a Sevgein.
40 meters cubic per ura
Martin Montalta ha buca mo giavischau ina ovra da glera nova, mobein
era in baghetg che secumporta cul contuorn. Quei ei en scadin cass gartegiau.
Il baghetg grisch secumporta era cun la
maschina da betun annexa – omisduas
ovras fuorman ina unitad. Quella unitad fuorman las duas ovras era ella direcziun. Ferton ch’il principi d’elaborar
il material ei buca semidaus bia ils davos sissont’onns ei la direcziun semidada da rudien. Ina part dalla direcziun ei
plazzada el baghetg dall’ovra, ina autra
part el post da direcziun dall’ovra da betun. Leu succeda era la vendita.
L’emprema badelada per l’ovra, che
munta in tierm ton dalla interpresa da
Martin Montalta sco era dalla interpresa specialisada Frei Fördertechnik, ha
giu liug avon in onn ed il mars vargau
ei la nova ovra vegnida en funcziun.
L’ovra baghegiada avon 60 onns ha produciu duront il temps da baghegiar ed
ei silsuenter vegnida spazzada.
La sonda ha Martin Montalta envidau la populaziun ad in di dallas portas aviartas dalla
nova ovra da glera a Val Mulin. Cun quella caschun ha el era schau exponer ils vehichels
e las maschinas da sia interpresa.
FOTO G. VENZIN
Strusch ord il stratsch e gia ella chista da savun. Ils buobets han tratg las stortas bunamein sco ils pilots dalla formula 1.
FOTOS G. VENZIN
Formula 1 senza motor
Cuorsa da «chistas da savun» a Sursaissa
■ (anr/gv) Sursaissa ha organisau per
l’otgavla gada ina cuorsa da «chistas
da savun». Varga 50 affons e giuvenils
da siat tochen 16 onns ein separticipai
alla cuorsa da Miranigia a Misanengia. Sil percuors da 600 meters lunghezia e 44 meters differenza d’altezia han ils
pilots aunc giu da surmuntar entgins
obstachels. Ils pli gronds fastedis ha la
storta da 270 grads a Misanengia caschunau, quella ha frenau entgins dils Schumachers e Buemis pigns.
Ils babs pli nervus
Ils pilots dallas chistas da savun ein vegni a Sursaissa oravontut dalla Bassa. Indigens ein stai negins alla partenza – era
ils Grischuns ein buca stai en grond
diember. Suenter pliras cuorsas da
plievgia han ils pilots – accumpignai da
lur geniturs – gudiu il bellezia di en dubel senn. El camp dils pilots ei la tensiun
carschida la damaun cuort suenter las
09.00 avon igl emprem da treis percuors.
Il pli nervus eran ils babs. Ferton ch’ils
affons eran detg cools sco quei ch’ils pilots dalla formula 1 ein era – sittavan ils
babs entuorn sco toffas, controllavan il
vehichel – buc il motor – e devan ina instrucziun suenter l’autra. Ils pilots han
absolviu treis percuors ed ils dus megliers
ein vegni quintai per la rangaziun finala.
Quei ha motivau ils giuvenils da dar gas
– respectiv da tener naven il pei dil frein.
21 cuorsas
Il Cup svizzer da cuorsas da chistas da
savun dumbra 21 cuorsas. Naven dalla fin
d’avrel tochen la fin da settember stat pli
u meins mintga fin d’jamna ina cuorsa sil
program. Ils 27 da zercladur ei Tschiertschen stau staziun dil cup e l’entschatta
zercladur Ermatingen alla riva dil Lag da
Constanza. Ils pilots d’Ermatingen domineschan ellas cuorsas dils vehichels senza motor – strusch ina cuorsa ei ida alla
fin senza in victur dil vitg el cantun Turgovia. Quei ei era stau a Sursaissa aschia.
La polizia da Turitg ei stada en acziun a Misanengia.
reclama
Vom 22. August bis ca. 3. September 2010
Lachen
41
Sperrung
der Ein- und Ausfahrten
des Autobahnanschlusses
Lachen
Sie erreichen uns während
dieser Zeit über die Ausfahrt
ReichenbuRg.
8854 Galgenen b. Lachen/SZ, Kantonsstr. 61
www.hornbach.ch
Sprachaufenthalte
Top Angebote
Professionelle Beratung
Annemarie + Rolf Frischknecht
Tel 044 926 39 58
www.sprachausbildung.ch
Witwe, 71 J., eine einfache, gepflegte, liebevolle, tüchtige Hausfrau, würde gerne für einen Mann sorgen. (Einem Wohnungswechsel
würde nichts im Wege stehen.) Möchten Sie
diese Frau kennenlernen?
Rufen Sie an unter: Tel. 079 847 66 91, 9–12 Uhr
Erfolgreiche Fernbehandlung bei
Partnerwiederzusammenführung!
(Ohne Wissen des Partners) Diplomierter
Schweizer Parapsychologe hilft sofort
und zuverlässig seit über 25 Jahren.
G033-984904
Tel. 044 491 11 31
Wir kaufen Autos
jeder Preisklasse ab Jg. 2000
Pw. aller Marken und Art. Sportwagen und Lieferwagen
aller Art. Werden abgeholt und bar bezahlt.
Montag bis Samstag bis 20 Uhr
Telefon 044 817 27 26, Fax 044 817 28 41
Autoankauf zu Höchstpreisen
alle Marken, auchToyota u. Unfallauto.
Barzahlung.Tägl. 7–21. Tel. 076 376 49 13
[email protected]
Natürlich, verantwortungsvoll,
schweizerisch.
Hans Graf, Feldhof Gemüse AG, Oberriet SG
Schweizer Qualität garantiert.
per Bund
per Kilo
p
x1x.x29.xx
Orangen*
x3x.x9.9xx
6er-/4er-Packung
x1x.x9.9xx
Rosen 40/50 cm*
Verschiedene
Farben.
Kiwi Grün/Gold*
350 g
x2.
xx7.9xx
Bio Stangenbohnen*
500 g
x2x.x7.9xx
per Bund
x9x.x9.9xx
Bio Tomaten*
Bunter Strauss*
Verschiedene
Varianten.
Die genaue Adresse und die Anfahrtsbeschreibung zu Ihrer nächsten Filiale finden Sie unter
www.aldi-suisse.ch
*Gültig vom 23. – 28. August 2010 oder solange Vorrat. Abgabe nur in Haushaltsmengen. Alle Preise sind in der Währung CHF angegeben. Satz- und Druckfehler vorbehalten. ©2010 ALDI SUISSE AG
ENGIADINA
GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010
Eviva il tanc!
FOTOS M. FONTANA
7
Gion Giovannoni e Jöri Kaufmann sun a Samedan stats ils schefs dal di d’infuormaziun
pels ventuors sudats svizzers oriunds da l’Engiadina, da la Val Müstair, da la Valle di Poschiavo e da la Bregaglia.
Ün di tuot oter co tschels
DA MARTINA FONTANA / ANR
■ Da marcurdi fin venderdi passà sun
tuot ils giuvens homens chi cumplischan
in Engiadina, Val Müstair, Valle di Poschiavo e la Val Bregaglia ingon lur
18avel anniversari gnüts invidats al di
d’infuormaziun dal militar svizzer. Rivats
suna cun lur chapellins e las jeans sura
massa cuortas e suot massa lungas. Però i han fat quai cun respet e blera buna
vöglia. «Il di d’infuormaziun a reguard la
recrutaziun dals giuvens sudats es fich important», ha declerà il parsura da l’Uffizi per
miliar e protecziun civila dal Grischun,
Hans Gasser. Cha grazcha a las infuormaziuns cha’ls giuvens homens survegnan quel
di as possna far ün purtret da las sportas ed
incumbenzas cha’l servezzan da militar
obligatoric spordscha. «I vegnan confruntats culs fats e nu’s fan lura plü illusiuns chi
nu gnaran dürant lur recruta accumplidas»,
ha’l agiunt. Ch’els as possan far impissamaints a reguard il servezzan da militar, il servezzan civil e la protecziun civila. Ultra da
que vegnan els a savair che chi tils spetta dürant ils duos fin trais dis da recrutaziun chi
ha lö per tuot ils giuvens sudats grischuns
da lingua tudais-cha a Mels. Ils ventuors su-
Perche duos fin
trais dis?
«La recrutaziun da giuvens sudats
dess capitar in möd cha’l sudà as
sainta bain ed impustüt al dret lö
in sia carica», decleran ils respunsabels da la recrutaziun. Ch’in
congual cun la recrutaziun da plü
bod, la quala gniva fatta «be a la
svelta», uschè cha capitaiva minchatant cha’ls giuvens sudats nu’s
chattaivan bain in lur post prescrit, s’ha quai uossa müdà fermamaing. «Hoz vegna dat grond pais
a las controllas da sandà», disch
Hans Gasser, il parsura da l’Uffizi
per miliar e protecziun civila dal
Grischun. Chi gnia controllà manüdamaing quant «fit e san» cha’l
candidat saja. Ultra da quai vegnan fats test da persunalità, tests
d’interess persunals, tests psichologics e tests da sport. «Nus provain da recrutar ils sudats uschè
ch’els survegnan lezchas ed incumbenzas i’l militar chi’s cunfan
cun lur manster, lur constituziun
e lur sandà», declera’l. Uschè cha
homens chi lavuran p. ex. ill’informatica survegnan scha pussibel eir
pro’l militar ün post in quel sectur.
Mansterans survegnan incumbenzas ingio chi pon lavurar corporalmaing.
dats grischuns da lingua taliana passaintan
lur recrutaziun a Monte Ceneri.
Perche militar?
Cul citat «plü gugent avair ün’armada chi
nu vain dovrada – co da dovrar alch chi nun
es avantman» declera Gion Giovannoni,
schef dal di d’infuormaziun dal militar per
partecipants da lingua taliana, l’importanza dal militar svizzer. Ch’ingün nu metta
neir in dumonda ils pumpiers, es l’exaimpel cha Jöri Kaufmann, schef dal di d’orientaziun per partecipants da lingua tudais-cha, fa. Chi nun arda minchadi – da
savair chi dà però ün’instituziun chi «cuorra» cur cha quai saja il cas – dà tenor el sgürezza. «Grazcha al militar svizzer es datta la
sgürezza in Svizra e mincha hom (o duonna) chi fa part da noss’instituziun contribuischa cun seis ingaschamaint bler per
mincha singul abitant», intuna Giovannoni.
Cun respet vicendaivel
«Quist d’eira propcha cool», ha dit ün dals
futurs sudats svizzers davo il di d’infuormaziun passantà a Samedan. Chi’s saja gnü a
savair bler e cha las infuormaziuns survgnidas til hajan plaschü. «Ed impustüt vaina
realisà cha’ls militarists sun eir be umans»,
ha dit ün giuvnot da Poschiavo. «I dà
giuvnots chi prouvan da provochar», disch
Giovannoni cun tschera riantada, «ma cun
provochar demossna eir lur interess.» Ch’el
tratta ils ventuors sudats cun respet – e cha
cun far quai bada’l cha’ls giuvenils respettan eir ad el. «Nossa giuventüna nun es plü
mala co quai cha nus d’eiran», disch Kaufmann e declera cha l’incletta pel militar
s’haja perfin müdada in sen positiv. Ch’in
fuond saja la gronda part dals sudats futurs
nempe fascinada dal militar. Da nun esser
«abel da prestar militar» saja per blers üna
varguogna. Ed as varguognar as varguognan pacs jent.
Il servezzan da militar sco misteri
Ils plü pacs homens fan «ufficialmaing» gugent militar. Almain vain que adüna darcheu dit: Tadlond però bain las discussiuns
al tavulin, cur cha’l tema militar vain tut suot la marella, as bada l’incuntrari. «Che bels
mumaints cha nus vain passantà da cumpagnia in fond militar», haja nom da tuottas varts. Quintond da las «schmaladidas»
prestadas ed ils discapits capitats vegnan
dattas risadas da cour. Las algordanzas da la
colleghialità ed il temp «pac bun» restan
preschaintas per vita düranta. «Fond servezzan da militar as sviluppan amicizias e
contacts per vita düranta», disch in quist lö
eir Hans Gasser. Ch’el cugnuoscha perfin
differents cas ingio cha grazcha al servezzan
passantà insembel sajan per exaimpel gnüdas fundadas firmas hoz cuntschaintas
obain instituziuns da vaglia. «Nos sistem
svizzer ed il bainstar dal pajais as poja eir ingrazchar al militar», pretenda Urs Staub, colonel dal stab da l’armada svizra respunsabel per la recrutaziun da ventuors sudats,
chi d’eira eir preschaint a Samedan: «Cun
prestar servezzan as cumpletta il mosaïc dal
bun sistem da viver cha tuot la populaziun
elvetica po giodair.
Ils tschinch moderatuors dal di d’infuormaziun: Renato Schneider, Christian Reich, Patrick Zinsli, Andrea Galli ed Alfio Decristophoris (da schnestra a dretta), han eir a Samedan pisserà cha’ls ventuors sudats da l’armada svizra han survgni resposta a mincha dumonda.
Il di d’infuormaziun per ventuors sudats a Samedan es stat ün evenimaint special: Quai
eir per Lorenzo Rampa, tenent colonel suottamiss al brigadier Aldo Schellenberg, schef
da la brigada d’infanteria da muntogna 12.
Circa 140 sudats futurs per la regiun sun gnüts a savair bler dürant il di d’infuormaziun
dal militar svizzer organisà a Samedan.
Ulteriuras infuormaziuns as survain
sün la pagina d’internet: www.
amz.gr.ch
Militar es nostalgia püra…
… ed as preschainta hoz uschè.
Hans Gasser, parsura da l’Uffizi per militar e protecziun civila dal chantun Grischun ed
il «plü ot dals militarists da recrutaziun svizra», Urs Staub, colonel da stab han dat l’onur
als ventuors sudats da la regiun e tils han fat üna visita dürant ils dis d’infuormaziun a
Samedan.
Geschmack
für jedes
Budget
20 × 33 cl.
15 × 33 cl.
9.95
12.50
DAUERTIEFPREIS
CHF 0.49 / FLASCHE
Eichhof Lager
24 × 33 cl.
CHF 19.90
87407
87397
87313
13. bis 21. November 2010
Einlieferungen nehmen wir bis Mitte September gerne entgegen
Das pfiffige Architektenhaus
für
Massiv. Individuell. Ehrlich.
!
Wuns
unscherfüller
cherfüller
KOBELT AG
Staatsstr. 11 · 9437 Marbach
Pilgerstr. 1 · 5405 Baden-Dättwil
Info & Beratung: 071 775 85 75
www.kobelthaus.ch
Strecke Buchs SG–Rebstein-Marbach
GALERIE FISCHER AUKTIONEN AG . Haldenstrasse 19 . CH - 6006 Luzern
Tel.: +41 41 418 10 10 . [email protected] . www.fischerauktionen.ch
22.–27. August 2010
(Nächte Sonntag/Montag–Donnerstag/Freitag)
Wir führen maschinelle Arbeiten an den Fahrleitungsanlagen durch.
Martinskirche Chur
Damit der Zugverkehr am Tag nicht behindert
wird, müssen die Arbeiten in der Nacht ausgeführt werden. Unsere Mitarbeiter werden die
Lärmentwicklung so gering wie möglich halten.
Dienstag, 31. August 2010, 19.00 Uhr
BEATOCELLO
spielt
Vielen Dank für Ihr Verständnis.
Dr. Beat Richner
Schweizerische Bundesbahnen SBB
Infrastruktur – Instandhaltung
Unterhalt Bau Region Ost
9001 St. Gallen
Tel. 051 228 04 12
informiert
www.beat-richner.ch
Treuhänder kauft & verkauft
AG-Mäntel.
Tel. 041 768 90 60, Fax 041 768 90 70
2 Augen aufs Berufsziel gerichtet
100 attraktive Karrierewege im Blick
Eine Bank
für deinen Berufseinstieg mit Zukunft
In Chur, Davos, St. Moritz, Glarus und Rapperswil erwarten dich offene KV-Lehrstellen für den
Sommer 2011. Bewirb dich bei Hermann Huber, Tel. 071 225 54 15, [email protected]
credit-suisse.com/firstjob
Feldschlösschen Lager
15 × 33 cl.
CHF 12.50
24. bis 26. November 2010
Eintritt frei. Kollekte zugunsten Kantha Bopha PC 80-60699-1
DAUERTIEFPREIS
CHF 0.83 / FLASCHE
20 × 33 cl.
CHF 9.95
FISCHER
über die Kinderspitäler Kantha Bopha in Kambodscha
19.90
DAUERTIEFPREIS
CHF 0.83 / FLASCHE
Farmer Lager
Kunstauktionen
Vorbesichtigung
24 × 33 cl.
inserar – profitar
Neu! Hausfrau, die vernachlässigt wurde, möchte gerne
nochmal was erleben dürfen. Privat! 078 811 05 58
ENGIADINA
■ SAMEDAN
Grand sustegn pel
runel Survih Samedan
(anr) Il pitschen numer da preschaints da
la radunanza cumünela da Samedan s’ho
occupo da las duos tractandas principelas, il credit per la sanaziun dal runel Survih süsom vschinauncha e la vendita dad
üna parcella da la corporaziun da
vschins. In gövgia saira haun las votantas ed ils votants da Samedan gieu da decider davart duos tractandas. I’l prüm as
trattaiva que dad ün credit da 830 000
francs per saner il runel Survih al punct
finel da la pista da Trais Fluors giò la val
vers Samedan. Integro in quel credit es
inclus la cumprita dad üna nouva maschina da fer pista. Ils preschaints haun
appruvo quist proget da votaziun sainza
opposiziun, unanimamaing. Scu seguond vaivan ils preschaints da vuscher
davart la vendita dad üna parcella da 390
meters quadrats in possess da la corporaziun da vschins a Punt Muragl ad üna
persuna privata. Eir a quista fatschenda
haun ils votants do lur acconsentimaint
sainza cuntravuschs. Ultra da las tractandas principelas nun ho que do üngünas
propostas u moziuns da vart dals 55 preschaints. Cun que cha’ls progets da votaziun nu d’eiran dispüttaivels ha la suprastanza cumünela conclüs la radunanza cumünela zieva 40 minuts.
GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010
Discussiuns
«davous las culissas publicas»
■ ZERNEZ
18 nouvas abitaziuns
per indigens
Cussagl da cumön Engiadin’Ota
■ (anr) Illa sessiun dal cussagl da cumön a
Samedan vaivan ils depütos da decider
traunter oter davart l’ospidel circuitel e la
chesa da fliamaint, il trafic public ed oter
pü. Impü d’eiran d’eleger ils commembers
da diversas cumischiuns e gruppas da lavur. In gövgia as vaiva il cussagl da cumön
da s’occuper da differentas fatschendas.
Üna da quellas d’eira p. ex. la planisaziun
dad üna strategia per l’avegnir da l’Ospidel circuitel a Samedan scu eir per la chesa da fliamaint. Ils depütos vaivan eir discuto davart la finanziaziun dal trafic public e da quella dal Museum Engiadinais.
Ün ulteriur punct dal program d’eira
l’elecziun dals commembers da las cumischiuns e las gruppas da lavur.
Ospidel circuitel, trafic public
e Museum Engiadinais
Per la discussiun davart l’ospidel e la chesa da fliamaint d’eira il public exclus.
«Quecò vainsa decis per cha’ls depütos
possan discuter libramaing in ün’atmosfera confidenziela», declera il landamma
Franco Tramèr. Que as trattaiva da planiser üna strategia pel prossem avegnir fin
l’an 2016. Il CEO da l’ospidel circuitel Sigi Asprion ho infurmo als depütos in chosa.Tenor Asprion sun previssas imsüras da
spargn ed idejas per augmanter las entredgias. Il cussagl da cumön nun ho auncha
trat decisiuns concretas. Tenor Tramèr
s’occuparon las fracziuns in detagl da quel
tema per cha’l cussagl da cumön possa discuter la tractanda in üna sessiun chi segua.
Illa sessiun ho il cussagl eir discus davart
la finanziaziun dal trafic public. La gruppa da lavur ho elavuro differents models
correspundents scu basa da discussiun pel
plenum. «La materia es cumplicheda»,
renda attent il landamma, «il parlamaint
s’ho decis per üna da quellas variantas ed
ho incumbenzo la gruppa da lavur da preparer üna ledscha correspundenta.»
Ün’ulteriura fatschenda dal cussagl da cumön d’eira la sanaziun e renovaziun dal
Museum Engiadinais. La cumischiun respunsabla ho proponieu al parlamaint
dad elavurer üna missiva chi stu gnir eva-
9
lueda dal plenum. La missiva es gnida appruveda dal cussagl da cumön uschè cha
las votantas ed ils votants ill’Engiadin’Ota
varegian prosmamaing la pussibilted da
dir lur parair in chosa.
«Elecziuns sainza
grandas surpraisas»
Ultra da votumaziuns da fatschendas ho
il cussagl da cumön gieu dad eleger ils
commembers per las cumischiuns e da
saramanter al rimplazzant dal landamma
ed il terz commember da la suprastanza.
«In quels cas cha que daiva taunts candidats scu mandats vainsa fat üna tscherna
avierta, uschigliö in fuorma da scrutini»,
descriva Tramèr la procedura da las
elecziuns, «insè nun ho que do grandas
surpraisas », disch el. Be cha’ls respunsabels da las cumischiuns da l’ospidel circuitel e da la chesa da fliamaint stopchan
auncha gnir tschernieus. «Las fracziuns
vöglian eviter rivaliteds per quists gremis. Perque vainsa suspais quellas elecziuns», disch Tramèr.
(anr/mfo) La radunanza cumünala da
Zernez ha decis in venderdi saira da vender a la Chascha da pensiun dal chantun
Grischun üna parcella a Ruzön per ch’ella possa là fabrichar abitaziuns per indigens. Ultra da quai ha üna votaziun consultativa demuossà cha’l suveran da Zernez sustegna l’intent da realisar in cumün
il proget «lets da chüra».
Tant il bsögn d’ün pitschen center da
sandà sco eir il fat chi mancan a Zernez abitaziuns per tour a fit dad indigens para dad
esser evidaint. Sainza cuntravuschs ha il suveran acconsenti la vendita d’üna parcella
da fabrica a la Chascha da pensiun dal
chantun Grischun chi voul realisar a Ruzön 18 nouvas abitaziuns per indigens. In
üna votaziun consultativa s’ha il suveran
ultra da quai express in möd positiv per
l’idea da cussagl cumünal da Zernez, il qual
ha preschantà il proget «lets da chüra».
Quel proget prevezza da realisar immez cumün ün pitschen center da sandà. Ultra da
quai ha il suveran acconsenti il credit da
34 000 francs per far ün prestüdi per la sanaziun/rimplazzamaint da la sarinera Brail
ed il credit da 33 000 francs per la planisaziun dal quatier Muglinè. Eir il credit da
120 000 francs per la fabrica da repars da
vent e rimplazzamaints e sanaziuns vi dals
repars da lavinas sü Munt Baselgia ed il
contrat da precumpra per ün barat da terrain tanter la Viafier retica ed il cumün da
Zernez a Muglinè sun gnüts fats buns cun
unanimità da las vuschs.
Nouv president e CEO
dal White Turf
San Murezzan
Ad es bain evidaint
cha üna prestaziun
in quista fuorma,
ragiunta in uschè
cuort temp, pretenda da tuots üna lavur seriusa, concentreda e d’ingaschamaint.
Ün concert d’iffaunts d’egna taimpra
■ «Ad es mezzanot», uschè d’eira titulo
l’invid ad ün concert d’iffaunts a Samedan. Suot la redschia da las magistras Selina Fluor, Laura Küng e’l magister Urs Camozzi haun preparo üna quarauntina d’iffaunts üna interessanta spüerta musicala in
lur eivna da proget da chaunt. Participos
d’eiran scolars da la 1. fin 6. classa da Segl
fin a Zuoz. Quist proget es gnieu intimo
ed eir sustgnieu da l’Uniun da chaunt districtuela d’Engiadina, Val Bregaglia, Val
Poschiavo e Val Müstair.
La sela da Puoz auncha ins-chürida d’eira plain stichida, ils audituors in granda
aspettativa. Cun la glüsch alura la surpraisa da vzair la granda brajeda d’iffaunts costümos sül palc cun vistas pittüredas scu
taunts fantoms pitschens e grands. Cun
entusiassem laschan els strasuner lur prümas chanzuns. A chauntan in ün’atmosfera bod misteriusa da glüna e stailas, dals
spierts, da la stria da palüd e d’otras, da
Dracula e’ls skelets chi sotan Rock ’n’ Roll
a mezzanot. Üna paletta varieda da melodias cun texts e ritems attractivs, umoristics, chantos eir cun muvimaint, scu variaziun ün sot modern pretensius. Sgüramaing üna granda prestaziun da chanter
ourdadour, sainza fögl e que in bilinguited!
Eir iffaunts musicists sun accumpagnand
da la partida. «Chi ho temma da Dracula?», il Rock chanto cun grand’expressiun
e plaschair ho bain tucho a tuots sül viv!
Eir ils duos giuveders principels, il Dracula e la strietta furbazza, haun giuvo lur
rolla cun maestria. Lur discuors animos,
eir umoristics da la stria chi’s cuntainta cun
sirup da rabarber e’l Dracula arsanto pel
saung d’umauns ho fat rir l’intera cumpagnia in sela.
Ils texts e las melodias peran bain
tschernidas, adattedas per l’iffaunt da
quell’eted e resguardan eir la bilinguited
da nossa vschinauncha. As bada cha quel
muond misterius da parevlas e spierts tuocha lur orma, e’ls fascinescha auncha adüna darcho. Que haun els exprimieu chan-
tand cun ögls glüschaints e fatschas riantedas.
Ad es bain evidaint cha üna prestaziun
in quista fuorma, ragiunta in uschè cuort
temp, pretenda da tuots üna lavur seriusa,
concentreda e d’ingaschamaint. Perque
pertuocha ün grand ingrazchamaint als iffaunts, a las magistras e’l magister ed eir a
las trais «mammas cuschinunzas» chi’d
haun pissero pel bainster corporel. Els
haun sacrificho lur temp da vacanzas per
üna buna chosa. As stu predscher fich cha
■ (anr/mfo) La radunanza generela da la
«White Turf Racing Association» ho elet
in venderdi a Silvio Martin Staub scu
nouv president e CEO dal White Turf
San Murezzan. Scu cha l’associaziun ho
impü comunicho sun las cuorsas da chaval sül lej dschiet da San Murezzan garantidas a lungia vista cun que cha’ls contrats culs sponsuors principels sun gnieus
prolungieus. Ultra da que ho la radunanza generela eir piglio cumgio da l’anteriur directur dal White Turf, Ruedi Fopp.
Editura: Südostschweiz Presse und Print AG
Editur: Hanspeter Lebrument
CEO: Andrea Masüger
iffaunts chi haun plaschair vi dal chaunt
chattan la pussibilted da fer part ad ün proget in tela fuorma. L’occupaziun cun la
musica es hoz indispensabla e vela scu cuntrapais per tuot las influenzas negativas da
nos temp modern tecniso.
Il grand applaus illa sela da Puoz es sto
sgüramaing la cumprova d’üna saireda
grattageda, üna fuorma da chanter attractiva chi’s pudess verificher eir in avegnir.
Sperains sün ün revair darcho l’an chi vain
cun ün nouv proget!
Alfons Clalüna
Suot la redschia da
las magistras Selina Fluor, Laura
Küng e’l magister
Urs Camozzi haun
preparo üna quarauntina d’iffaunts
üna interessanta
spüerta musicala
in lur eivna da proget da chaunt.
FOTOS L. KÜNG
Schefredactur: Martin Cabalzar
Redacziun
Agentura da Novitads Rumantscha (ANR):
Flurin Andry (fa), Gieri Antoni Caviezel (gac),
Claudia Cadruvi (vi), Martina Fontana (mfo), Hans
Huonder (hh), Susi Rothmund (sr), Gion Nutegn
Stgier (gns), Giusep Venzin (gv).
Collavuraturs redacziunals:
Andreas Cadonau (ac), Giusep Capaul (gc),
Lucas Deplazes (ld), Paul Dosch (pd).
Adressas redacziunalas:
La Quotidiana, Via comerciala 22, 7007 Cuira,
tel. 081 920 07 10, fax 081 920 07 15,
mail: [email protected]
Agentura da Novitads Rumantscha (ANR)
Via da Masans 2, 7000 Cuera,
tel. 081 250 48 00, fax 081 250 48 03,
mail: [email protected]
Surselva: tel. 081 936 47 00, fax 081 936 47 01,
mail: [email protected]
Engiadina: tel. 079 218 27 60, fax 081 856 11 59,
mail: [email protected]
Surmeir: tel. 079 430 69 30, fax 081 684 32 82,
mail: [email protected]
Editura Südostschweiz Presse und Print AG,
Via da la caserna 1, 7007 Cuira;
tel. 081 255 50 50, fax 081 255 51 10
mail [email protected]
Servetsch d’abunents e da distribuziun:
tel. 0844 226 226, mail [email protected]
Inserats
Südostschweiz Publicitas AG,
Via S. Clau Sura 11, 7130 Glion
tel. 081 920 07 17, fax 081 920 07 18,
mail: [email protected]
La Quotidiana cumpara tschintg giadas ad emna
Ediziun: «Die Südostschweiz»: 125 719 exemplars.
Communicaziun da participaziuns considerablas
sin fundament da art. 322 CP:
Südostschweiz Radio AG, Südostschweiz TV AG,
Südostschweiz Emotion AG, Südostschweiz
Pressevertrieb AG, Südostschweiz Partner AG,
ergo use swiss ag.
10
RADIO / TV
GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010
IN VIADI PER EGL ED UREGLIA TRAS L’ENGIADIN’OTA
Dals 23 fin ils 27 d’avust 2010 visita Radio e Televisiun Rumantscha (RTR) l’Engiadin’Ota e purtretescha glieud, taidla, guarda e mussa co ch’i vegn abità e
vivì, co ch’i vegn sunà e lavurà. Sin via multimediala –
sin radio, televisiun ed internet – envida RTR sin in
viadi en ina regiun on Top of the World.
Co vivan ils carstgauns en l’Engiadin’Ota, tge muventa els, tge è il bel e tge è il cumplitgà en lur vita ed en
lur regiun? RTR mussa bleras fassettas, va a la tschertga dals pli differents temas e las pli diversas persunas. Da glindesdi fin venderdi va RTR da Malögia, Silvaplauna, Puntraschigna, Zuoz e lura a
Samedan e rapporta ord quests vitgs. L’Engiadin’Ota è l’entir di da las 8.15 fin 18.00 tema en ils programs da RTR. Ils 27 d’avust finescha noss
viadi en l’Engiadin’Ota cun ina gronda festa finala da cumpagnia a Samedan.
Oz: Malögia
Radio Rumantsch a
las 11.15
Tge fani, quels da Malögia? Guardani vers la Bregaglia u vers l’Engiadina? Politicamain appartegna Malögia tar il commune di Bregaglia. Situà
è Malögia dentant al cumenzament dal plateau dals lais da l’Engiadin’Ota. Nus mussain ina reportascha da la famiglia Giovanoli, nua che la
mamma di ch’els sajan orientads plainamain vers l’Engiadina e nua ch’il
figl va a scola a Stampa. Ed Antonio Walther s’orientescha vers l’Italia e
vers l’Engiadina cun ses affar. El va a cumprar peschs a Milano per vender els als hotels da luxus en l’Engiadin’Ota.
Radio Rumantsch:
08.15 Mes lieu magic: Il lieu magic da Gian Coretti da Segl
10.30 En cuschina: L’influenza taliana per la cuschina engiadinaisa cun Hartly Mathis
11.30-12.00 La reportascha: Malögia: Orientà vers l’Engiadina u la Bregaglia?
12.00 Oz a las 12.00: Er il sursilvan Iso Camartin po discurrer da «sia Engiadin’Ota»
16.00-17.00 Concert sin giavisch cun Anna Caprez direct da Malögia
16.30 Antonio Walther s’orientescha vers l’Italia e vers l’Engiadina cun ses affar. El va
a cumprar peschs a Milano per vender els als hotels da luxus en l’Engiadin’Ota.
Infurmaziuns e dapli chattais sin www.rtr.ch
SF 1
6.30 News-Schlagzeilen und Meteo / Wetter
9.30 Menschen am Wasser
9.55 NaTour de Suisse
10.00 Bauen und Wohnen
10.15 Wirtschaft und Gesellschaft
10.30 Nano
11.00 Das Wunder von Andermatt (W)
12.00 Hanna – Folge deinem Herzen
12.55 Meteo
13.00 Tagesschau
13.15 5gegen5 (W)
13.50 Hopp de Bäse! Extrawurst (W)
14.30 SF bi de Lüt (W)
15.25 G&g weekend
16.05 Um Himmels Willen
16.55 Hanna – Folge deinem Herzen
17.40 Telesguard
18.00 Tagesschau/Meteo
18.15 5gegen5
18.40 Glanz & gloria
19.00 Schweiz aktuell
19.25 SF Börse
19.30 Tagesschau/Meteo
20.05 1 gegen 100 11 neue Folgen
der Quizshow mit Susanne Kunz
21.05 Puls. U. a.: Super-Bakterien: was wirklich
neu ist am indischen Problemkeim
21.50 10 vor 10
22.15 Meteo
22.20 ECO. U. a.: Angst vor Deflation
22.50 Der 11. September – Die wahre
Geschichte (1/2). 2. Teil am 30.8.
23.40 Tagesschau Nacht
23.55 Live: Nachtwach. Telefon-Talk
1.00 1 gegen 100 (W)
SF 2
6.30 Kinder-TV
9.30 One Tree Hill. Drama-Serie
10.15 Hanna – Folge deinem Herzen
11.00 Kinder-TV
13.15 Hotel Zack & Cody
14.00 King of Queens
14.25 Türkisch für Anfänger
14.55 Mein cooler Onkel Charlie
15.20 Scrubs – Die Anfänger
15.45 Babar
16.05 Jim Knopf
16.30 Martin Morge
16.40 De chli rot Traktor
17.00 Stacked
17.25 Die Simpsons
17.55 Mein cooler Onkel Charlie
18.20 Scrubs – Die Anfänger
18.45 Chuck. Drama-Serie
19.30 Tagesschau
20.00 Grey’s Anatomy
Krankenhaus-Serie. Der Traum vom Glück
20.50 Private Practice. Krankenhaus-Serie.
Erwachen. Mit Audra McDonald u. a.
21.40 Castle. Die fünfte Kugel
22.20 Sportlounge. U. a.: Schwingerkönig 2010
23.00 Memento. Thriller (USA 2000)
0.50 Grey’s Anatomy. Krankenhaus-Serie (W)
1.35 Private Practice. Krankenhaus-Serie (W)
ARD
5.30 ZDF-Morgenmagazin
9.00 Heute
9.05 Rote Rosen
9.55 Wetterschau
10.03 Brisant
10.15 Melodien der Herzen
12.00 Heute
12.15 ARD-Buffet
13.00 ZDF-Mittagsmagazin
14.00 Tagesschau
14.10 Rote Rosen
15.00 Tagesschau
15.10 Sturm der Liebe
16.00 Tagesschau
16.10 Panda, Gorilla & Co.
17.00 Tagesschau
17.15 Brisant
18.00 Verbotene Liebe
18.25 Marienhof
18.50 Grossstadtrevier
19.50 Das Wetter
19.55 Börse im Ersten
20.00 Tagesschau
20.15 Der Winzerkönig
Familien-Serie. Fluchtpunkte.
Mit Harald Krassnitzer u. a.
21.00 Legenden. Doku-Reihe. Johnny Cash
21.45 Fakt. Moderation: Thomas Kausch
22.15 Tagesthemen. Moderation: Tom Buhrow
22.45 Die Besucherin. Psychodrama (D 2009).
Mit Sylvana Krappatsch u. a.
0.25 Nachtmagazin
0.45 Schroeder! Kabarett-Late-Night-Show
1.15 Beckmann – Best of
2.30 Tagesschau
3sat
3 SAT
6.20 Morgenprogramm.
9.00 ZIB
9.05 Kulturzeit (W)
9.45 Nano (W)
10.15 NDR Talk Show
12.15 Sonntags – TV fürs Leben
12.45 Schätze der Welt
13.00 ZIB
13.15 Expeditionen auf Mallorca
14.00 Warum stranden Wale
15.30 Unterwegs – Neuseeland
16.15 Schätze der Welt
18.30 Nano
19.00 Heute/Wetter
19.20 Kulturzeit
20.00 Tagesschau
20.15 Der Polarschwimmer
Reportage von Craig und Damon Foster
21.00 Extra 3 Spezial: Die schönsten
Schildbürgerstreiche des Nordens
21.30 Hitec: Das grosse Schmelzen.
Dokumentation. Expeditionen zu
den Brennpunkten des Klimawandels
22.00 ZIB 2
22.25 Vis-à-vis: Michael Reiterer
23.25 Das Wetter und seine urtümlichen
Propheten. Reportage von Markus Matzner
0.15 10 vor 10
Co èn ils chatschadurs sa preparads per la chatscha
2010? Co s’organiseschan els durant la chatscha e tge rituals e tradiziuns tgiran ils chatschaders grischuns? I dat
differentas affinitads ed i dat er ina pluna parallelas tranter ils chatschaders da las differentas regiuns. Ina chaussa è tscherta. La cuschina ha ina gronda impurtanza per
ils 5 chatschaders e per la chatschadra che vegnan a pled
en nossa seria «rituals e tradiziuns avant e durant la chatscha» mintgamai a las 11.15 al Radio Rumantsch.
Redacziun: Gaby Degonda
ZDF
5.30 ZDF-Morgenmagazin
9.00 Heute
9.05 Volle Kanne – Service täglich
10.30 Hanna – Folge deinem Herzen
11.15 Reich und schön
11.35 Reich und Schön
12.00 Heute
12.15 Drehscheibe Deutschland
13.00 ZDF-Mittagsmagazin
14.00 Heute – in Deutschland
14.15 Die Küchenschlacht
15.00 Heute
15.05 Topfgeldjäger
16.00 Heute – in Europa
16.15 Hanna – Folge deinem Herzen
17.00 Heute/Wetter
17.15 Hallo deutschland
17.45 Leute heute
18.05 SOKO 5113
19.00 Heute / Wetter
19.25 WISO. U. a.: Datenstreit
20.15 Familie ist was Wunderbares
Komödie (D 2008). Mit Rita Russek
u. a. Regie: Hans-Günther Bücking
21.45 Heute-journal
22.15 Dante’s Peak. Katastrophenfilm
(USA 1996). Mit Pierce Brosnan u. a.
23.55 Heute nacht
0.10 4 Monate, 3 Wochen und 2 Tage.
Sozialdrama (RO 2007).
Mit Anamaria Marinca u. a.
1.55 Heute
2.00 Neues spezial: gamescom 2010
2.30 Vor 30 Jahren:
Über Tage, unter Tage – das Ruhrgebiet
SWR
6.00 Morgenprogramm.
9.15 Landesschau unterwegs (W)
9.45 Brisant
10.10 In aller Freundschaft
11.00 Sturm der Liebe
11.50 Giraffe, Erdmännchen & Co.
12.40 Rote Rosen
13.30 Immer wieder sonntags
15.00 Naturwunder Rosengarten
16.00 Aktuell
16.05 Kaffee oder Tee?
18.00 Aktuell
18.15 Zirkus im Blut (1/2)
18.45 Landesschau
19.45 Aktuell / Wetter
20.00 Tagesschau
20.15 Pfarrer Braun: Glück auf!
Der Mörder kommt!
Krimikomödie (D 2009). Mit Ottfried
Fischer u. a. Regie: Wolfgang F. Henschel
21.45 Aktuell / Wetter
22.00 Sag die Wahrheit.
Ratespiel mit Spass und Schwindel
22.30 Sketchup
23.00 Aus Lust und Leidenschaft
23.50 Die Invasion der Barbaren. Tragikomödie
(CDN/F 2003). Mit Rémy Girard u. a.
1.25 Betrifft: Nürburgring. Reportage
Televisiun Rumantscha:
17.40 sin SF 1: Telesguard cun Flurina Badel direct da Malögia
La famiglia Giovanoli raquinta d’ina vita tranter
l’Engiadin’Ota e la Bregaglia. Ina classa da la scola
primara preschenta l’atgna vischnanca en 96 secundas! E mintga di sa sviluppa l’imni da l’Engiadina,
la chanzun Engiadina da Paulin Nuotclà da maniera extravaganta anc mai udida! En pli mussa la
televisiun per cumenzar l’emna l’Engiadin’Ota da
surengiu.
ORF 1
6.00 Morgenprogramm.
11.25 Eine wie keine
11.50 Anna und die Liebe
12.10 Eine schrecklich nette Familie
13.00 Kinderprogramm.
14.45 Disneys Hotel Zack & Cody
15.10 Gilmore Girls. Familien-Serie
15.55 Reba. Helfersyndrom
16.15 ZIB Flash
16.20 Malcolm mittendrin
16.40 Malcolm mittendrin
17.05 Die Simpsons
17.25 Die Simpsons
17.50 ZIB Flash
17.55 Eine wie keine
18.20 Anna und die Liebe
18.45 Scrubs – Die Anfänger
19.05 Scrubs – Die Anfänger
19.30 Mein cooler Onkel Charlie
20.00 ZIB 20 / Wetter
20.15 CSI: NY Krimi-Serie. Verstrahlt
21.00 Grey’s Anatomy. Familienplanung
21.45 ZIB Flash
21.55 Private Practice. Erwachen
22.40 Cougar Town. Comedy-Serie
23.30 Dr. House. Letzte Suche
0.10 ZIB 24
0.30 Dr. House
1.15 Ghost Whisperer
1.55 CSI: NY (W)
2.35 Grey’s Anatomy (W)
3.20 Private Practice (W)
4.00 Cougar Town (W)
4.20 Cougar Town (W)
4.45 Without a Trace – Spurlos verschwunden
ORF 2
6.05 Morgenprogramm.
9.30 Die Familienanwältin
10.15 Hanna – Folge deinem Herzen
11.00 Sturm der Liebe
11.50 Alltagsgeschichte (W)
12.35 Newton
13.00 ZIB
13.15 Donau kulinarisch
13.40 Wege zum Glück
14.25 Hanna – Folge deinem Herzen
15.10 Sturm der Liebe
16.00 Die Barbara Karlich Show
17.00 ZIB
17.05 Heute in Österreich
17.40 Sommerzeit
18.30 Konkret: Das Servicemagazin
18.51 Infos und Tipps
19.00 Bundesland heute
19.30 Zeit im Bild / Wetter
19.55 Sport
20.05 Seitenblicke
20.15 Liebesg’schichten
und Heiratssachen
Einsame Herzen auf Partnersuche. Reihe
21.05 Sommergespräche
22.00 ZIB 2
22.30 Kulturmontag mit art.genossen
0.00 Die Tudors – Die Königin und ihr Henker
RTL
6.00 Punkt 6
7.30 Alles, was zählt
8.00 Teleshopping Schweiz
9.00 Punkt 9
9.30 Mitten im Leben!
11.30 Unsere erste gemeinsame Wohnung
12.00 Punkt 12
14.00 Mitten im Leben!
15.00 Verdachtsfälle
16.00 Familien im Brennpunkt
17.00 Die Schulermittler
17.30 Unter uns
18.00 Explosiv – Das Magazin
18.30 Exclusiv – Das Star-Magazin
18.45 RTL aktuell / Wetter
19.05 Alles, was zählt
19.40 Gute Zeiten, schlechte Zeiten.
Serie. Mit Daniel Fehlow u. a.
20.15 Einsatz in 4 Wänden Spezial
Deko-Soap mit Tine Wittler
und ihrem Team
22.15 Extra – Das RTL Magazin.
Mit Birgit Schrowange
23.30 30 Minuten Deutschland.
Reportage-Reihe. Lust, Sex, Geld? –
Vom Geschäft der Erotik
0.00 Nachtjournal
0.35 10 vor 11
1.00 Einsam unter Palmen. Doku-Soap
1.55 Familien im Brennpunkt
2.45 Nachtjournal (W)
3.15 Unsere erste gemeinsame Wohnung
3.40 Das Strafgericht
4.20 Die Schulermittler
4.45 Verdachtsfälle
RTL 2
5.20 Hör mal, wer da hämmert!
6.05 Immer wieder Jim
7.00 Infomercials
9.00 Frauentausch
10.55 Der Kreuzfahrtkönig
11.55 X-Diaries – Love, Sun & Fun
12.55 Pokémon
13.50 Huntik
14.20 Naruto Shippuden
14.50 Yu-Gi-Oh! 5D’s
15.15 Hör mal, wer da hämmert!
15.35 Hör mal, wer da hämmert!
16.05 Immer wieder Jim
17.00 Der Trödeltrupp – Das Geld liegt im Keller
18.00 Die Schnäppchenhäuser – Der Traum
vom Eigenheim. Doku-Soap
19.00 X-Diaries – Love, Sun & Fun
20.00 News
20.15 Abenteuer Afrika –
Deutsche Teenies beissen
sich durch Doku-Soap
21.15 Das Tier in mir. Doku-Soap
22.15 Tattoo Attack –
Deutsche Promis stechen zu. Doku-Soap
23.15 Dog – Der Kopfgeldjäger
0.15 Grip extrem – Das Motormagazin
1.05 Ärger im Revier – Auf Streife
mit der Polizei. Doku-Soap
Oz: Gian Peider Albin,
La Punt-Chamues-ch
Il giavisch dal president
da la societad da chatschaders
Droslöng,
Gian Peider Albin (foto
dretg) da La Punt-Chamues-ch è d’avair bell’aura ed ina buna chatscha
senza accidents.
24-08, las 11.15: Ciril Maissen, Trun
25-08, las 11.15: Marco Falett, Müstair
26-08, las 11.15: Regula Mani-Killias, Zorten
31-08, las 11.15: Giannin Caviezel, Samedan
01-09, las 11.15: Peder Arpagaus, Savognin
La seria chattais sin www.rtr.ch
SAT 1
5.30 Morgenprogramm.
11.00 Live: Zukunftsblicke
12.00 Richter Alexander Hold
13.00 Britt. Talk-Show
14.00 Zwei bei Kallwass
15.00 Richterin Barbara Salesch
16.00 Richter Alexander Hold
17.00 Niedrig und Kuhnt –
Kommissare ermitteln. Reihe
18.00 Eine wie keine
18.30 Anna und die Liebe
19.00 Das Sat.1-Magazin
19.30 K 11 – Kommissare im Einsatz
20.00 Live: Sat.1 Nachrichten
20.15 Rezept zum Verlieben
Komödie (USA 2007). Mit Catherine
Zeta-Jones, Aaron Eckhart, Abigail
Breslin, Patricia Clarkson u. a. Buch:
Carol Fuchs. Regie: Scott Hicks (W)
22.20 STARS & stories.
U. a.: Eine starke Frau: Catherine
Zeta-Jones und ihr Kampf gegen den
Krebs ihres Mannes Michael Douglas
23.00 Focus TV-Reportage. Alles nur gelogen! –
Das Leben als Hochstapler
23.30 Cougar Town – 40 ist das neue 20.
Erst das Vergnügen, dann die Arbeit
0.00 Forbidden TV
1.55 Zwei bei Kallwass (W)
2.45 Richterin Barbara Salesch (W)
3.30 Richter Alexander Hold (W)
4.20 Niedrig und Kuhnt –
Kommissare ermitteln. Reihe (W)
4.45 Niedrig und Kuhnt –
Kommissare ermitteln. Reihe (W)
TSR 1
9.15 Merci, les enfants vont bien ! Téléfilm
humoristique (F 2007). La belle vie
10.15 Merci, les enfants vont bien ! Téléfilm
humoristique (F 2007). Coup de poker
11.05 Les feux de l’amour
11.50 Le rêve de Diana
12.15 Plus belle la vie
12.45 Live: Le journal/Live: Météo
13.20 Toute une histoire
14.10 Arabesque
15.05 Une femme d’honneur.
Téléfilm policier (F 1996). Lola, Lola
16.55 Life
17.40 Le monde est petit
18.10 Le court du jour
18.15 Top Models
18.40 Tapis rouge
18.55 Météo régionale
19.00 Live: Couleurs locales
19.20 Live: Météo
19.30 Live: Le journal/Live: Météo
20.10 Live: T.T.C (Toutes taxes
comprises) Présentation: Corinne Portier
20.40 Transformers. Film d’action de Michael
Bay (USA 2007). Avec Shia LaBeouf
23.10 Bones
23.55 Nip / Tuck
1.20 Couleurs locales
PRO 7
5.35 Morgenprogramm.
10.40 Scrubs – Die Anfänger
11.05 Congo. Abenteuerfilm (USA 1995) (W)
13.00 It’s My Life
14.00 We are Family! So lebt Deutschland
16.00 Entscheidung am Nachmittag
17.00 Taff. Moderation: Annemarie
Warnkross und Daniel Aminati
18.00 Newstime
18.10 Die Simpsons. Das unheimliche MordTransplantat / Kennst Du berühmte
Stars? Zeichentrick-Serie
19.10 Galileo. Moderation: Stefan Gödde
20.15 Fringe – Grenzfälle des FBI
Mystery-Serie. Dr. Robert Bischoff.
Mit Anna Torv, Joshua
Jackson, John Noble u. a.
21.10 EUReKA – Die geheime Stadt. MysterySerie. Wenn ihr gebaut habt, kommen
sie. Mit Colin Ferguson, Salli RichardsonWhitfield, Jaime Ray Newman u. a.
22.10 Supernatural. Mystery-Serie.
Die Zeugen / Albtraum. Mit Jensen
Ackles, Jared Padalecki, Jim Beaver u. a.
0.05 Fringe – Grenzfälle des FBI. MysterySerie. Dr. Robert Bischoff. Mit Anna Torv,
Joshua Jackson, John Noble u. a (W)
1.10 Supernatural. Mystery-Serie. Die Zeugen.
Mit Jensen Ackles u. a (W)
1.55 Live: Night-Loft. Call-in-Show
2.55 Spätnachrichten
3.00 Supernatural. Mystery-Serie (W)
3.45 Galileo. Moderation: Stefan Gödde
4.35 Alle hassen Chris. Comedy-Serie (W)
4.55 Alle hassen Chris. Comedy-Serie (W)
TSI 1
5.00 Programma del mattino.
8.35 Vita da strega
9.05 La storia del Regionale
9.35 Il pesce degli dei
10.05 Tempesta d’amore
10.50 Un ciclone in convento
11.40 I cucinatori
12.30 Telegiornale/Meteo regionale
12.50 Tutti odiano Chris
13.10 Players
13.55 Il commissario Rex
14.45 Terra nostra
15.35 Un sorriso, uno schiaffo, un bacio in
bocca. Film commedia (I 1975)
17.15 Law & Order – I due volti della giustizia
18.00 Telegiornale Flash
18.05 Dr. House
19.00 Il quotidiano flash
19.05 A pesca con la lontra
19.35 Il quotidiano
20.00 Telegiornale/Meteo
20.40 Generation Varietà
21.00 Notte brava a Las Vegas. Film commedia
(USA 2008). Con Cameron Diaz u. a.
22.45 Telegiornale notte/Meteo
23.05 Segni dei tempi
23.30 Brothers & Sisters – Segreti di famiglia
0.10 Repliche continuate. Intervallo
LA QUOTIDIANA
GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010
Missiva tar la nova lescha chantunala davart
la protecziun da la natira e da la patria
■ (cc) Il chantun Grischun vul stgaffir
ina nova basa legala per ina protecziun effizienta e moderna da la natira
e da la patria. La regenza grischuna ha
deliberà la missiva correspundenta tar
la nova lescha chantunala davart la
protecziun da la natira e da la patria. Il
project duai vegnir tractà dal cussegl
grond en la sessiun d’october. Cun la
nova lescha chantunala davart la protecziun da la natira e da la patria vul la
regenza adattar il dretg davart la protecziun da la natira e da la patria a las
cundiziuns generalas politicas e legalas
midadas. La legislaziun chantunala vertenta davart la protecziun da la natira e
da la patria, che datescha per la gronda
part da l’onn 1946, sto vegnir repassada
fundamentalmain e cumplettada en plirs
reguards. Las disposiziuns actualas èn
parzialmain antiquadas, han largias e
cuntegnan per part interferenzas e cuntradicziuns cun il dretg federal. La nova
lescha davart la protecziun da la natira e
da la patria proponida da la regenza eliminescha questas regulaziuns antiquadas
sco er per part malchapiblas e resguarda
il svilup dal dretg davart la protecziun da
la natira e da la patria dals ultims onns.
Ultra da quai vegnan resumads plirs relaschs en ina singula lescha.
Singuls puncts centrals dal project
La nova lescha davart la protecziun da la
natira e da la patria ha en emprima lingia l’intent d’exequir l’artitgel 81 da la
constituziun chantunala. Tenor quel èn
il chantun e las vischnancas obligads da
prender mesiras per proteger la fauna e
la flora sco er per mantegnair cuntradas
e maletgs da lieus prezius, lieus istorics
sco er objects natirals e bains culturals.
Il project regla la cumpetenza e la procedura d’execuziun dal dretg federal sco
er la repartiziun da las cumpetenzas tranter il chantun e las vischnancas. Cunquai
che la repartiziun vertenta è sa cumprovada duai ella da princip vegnir mantegnida senza midadas La lescha creescha
formalmain las premissas per mantegnair e per sustegnair finanzialmain ils
La regenza grischuna ha deliberà
la missiva tar la
nova lescha chantunala davart la
protecziun da la
natira e da la patria.
KEYSTONE
objects da proteger dal chantun. Tar ils
objects da proteger tutgan cuntradas natiralas e cultivadas da valur, spazis da viver da spezias d’animals e da plantas indigenas ch’èn degns da vegnir protegids,
maletgs da lieus prezius, gruppas d’edifizis e singuls edifizis prezius. Medemamain actualisada ed unifitgada vegn la
procedura da metter objects da proteger
sut protecziun. La lescha oblighescha ils
posts spezialisads cumpetents dal chantun da far in inventari cumplessiv da tut
ils objects d’impurtanza chantunala.
Quests objects vegnan protegids en moda giuridicamain lianta sco fin uss en il
rom dals instruments e dals princips
cumprovads da la legislaziun davart la
planisaziun dal territori.
En il sectur da la protecziun da la natira vegnan las interdependenzas tranter
ils spazis da viver e lur communitads da
vita sco er la creaziun da surfatschas da
cumpensaziun ecologica regladas da nov.
Il chantun e las vischnancas survegnan
qua tras l’incumbensa legala da colliar in
cun l’auter biotops isolads. Ultra da quai
duain els procurar per l’augment da la
furma l’organisaziun tetgala. Questa lavur da perscrutaziun cumpiglia tematicas medicinalas, tecnicas u da las scienzas natiralas. La saira dals 25 avust ha
lieu da las 18.30 fin a las 20.00 il forum
«Industry Meets Science»: Ins vegn a
discutar basegns e giavischs che l’industria grischuna avess en connex cun las
lavurs da perscrutaziun dals instituts e
clinicas da l’Academia Raetica. Ils 26
avust da las 18.00 fin las 20.00 sa scuntran «Politica e scienza»: I vegnan discutads temas actuals sco las legislaziuns
futuras chantunalas e federalas per la
promoziun da scolas autas e da la perscrutaziun, surtut en Grischun. A la fin
da l’occurrenza da dus dis vegn il president da la regenza Claudio Lardi a surdar a las giuvnas ed als giuvens scienziads ils premis per las meglras preschentaziuns da lur lavurs scientificas. Il
congress è public.
Ulteriuras infurmaziuns chattan ins en l’internet: www.academiaraetica.ch.
Auto brischà ora sin via en vacanzas
■ (rtr) Sin il viadi en las vacanzas è in
auto da turists ars ora sonda suenter mezdi. La famiglia ch’è stada sin via vers Lai
ha pudì sa spindrar. Il bagaschi è dentant
brischà dal tuttafatg. La polizia chantunala smina ch’in defect tecnic saja stà il
■ NOVITADS WWW.RTR.CH
Via sursilvana
sin buna via
Las lavurs vi da la via Sursilvana tranter
Mustér e Sedrun van enavant sco prevì.
L’ultim tschancun tranter Garmischeras
e Tscheppa è prest finì, uschia che domadus vials vegnan averts per il traffic l’onn
2011. Sco quai che l’Uffizi da construcziun bassa ha ditg a chaschun da la
preschentaziun a la populaziun è quest
tschancun il pli critic da tuts, damai ch’il
terren na saja betg stabil en quest lieu.
Quatter demissiuns
èn memia bleras
Concurrenza
«Grischun perscrutescha»
■ (anr) A Cuira vegn preschentada
ina tscherna da var 80 lavurs da
perscrutaziun da giuvnas e giuvens
scienziads. En quest’occasiun vegn
era realisà in forum, nua che l’industria sa scuntra cun la scienza. L’Academia Raetica unescha instituts scientifics e clinicas en Grischun e conturns.
Ella ha la finamira da sustegnair ils
doctorands en lur svilup academic e vul
promover la collavuraziun interdisciplinara tranter las instituziuns e clinicas affiliadas. L’organisaziun è renconuschida
da la regenza grischuna. Ils 25 e 26 avust
2010 realisescha l’Academia Raetica
l’en l’auditori da la Banca Chantunala
Grischuna a Cuira en l’Engadinerstrasse 25 il congress «Grischun perscrutescha – Young Scientists in Contest».
Durant quests dus dis vegnan giuvens
scienziads a preschentar cun referats e
posters lur lavur da perscrutaziun. Els
tuts lavuran en in dals 18 instituts u clinicas unidas tar l’Academia Raetica che
11
problem. Sin la via da Malix haja l’automobilist constatà fim che vegneva da las
armaturas. El ha anc pudì ir sin ina fermada dal bus e parcar là l’auto. Aifer curt
temp saja l’auto ars giu. Ils donns calculescha la polizia a passa 50 000 francs.
valur e per la creaziun da novs biotops.
Medemamain fixada en moda lianta
vegn l’obligaziun da cumpensar disturbis da cuntradas protegidas e da spazis da
viver tras intervenziuns tecnicas. Sch’ina
cumpensaziun reala n’è betg pussaivla
vegnan las chaschunadras ed ils chaschunaders da l’intervenziun obligads da prestar ina taxa da cumpensaziun.
Las pussaivladads da la promoziun
finanziala vegnan concretisadas
La proposta da la regenza regla er da nov
la promoziun finanziala da la protecziun
da la natira e da la patria. Las mesiras,
ch’èn regladas mo en moda rudimentara
en il dretg vertent, vegnan remplazzadas,
cumplettadas e concretisadas. Abolind il
fond per la protecziun da la natira e da
la patria vul il chantun simplifitgar er ils
andaments en connex cun la finanziaziun. Tras l’enumeraziun detagliada dals
singuls causals da promoziun survegnan
las expensas chantunalas correspundentas ultra da quai ina clera basa giuridica.
Il chantun po pajar contribuziuns a mesiras da la protecziun da la cuntrada e da
la natira, sco per exempel per mantegnair, per augmentar la valur ecologica,
per tgirar e per restabilir cuntradas e biotops ch’èn degns da vegnir protegids.
Contribuziuns pon er vegnir pajadas a
parcs d’impurtanza naziunala. Medemamain regladas èn en il sectur da la protecziun da la patria las pussaivladads da
finanziar maletgs da lieus ed edifizis
ch’èn degns da vegnir protegids.
Project modern
La regenza è persvadida d’avair creà cun
la nova lescha chantunala davart la protecziun da la natira e da la patria in project modern che tegna quint er da l’impurtanza speziala da la protecziun da la
natira e da la patria en il chantun Grischun. La resumaziun da las regulaziuns
en il sectur da la protecziun da la natira e
da la patria en ina singula lescha è in progress impurtant. Quai procura per segirezza giuridica ed ademplescha las finamiras e las prescripziuns constituziunalas da
la confederaziun e dal chantun per ina
protecziun da la natira e da la patria effizienta.
■ CORPUS CATHOLICUM
En dialog
cun uestg Vitus Huonder
(anr) Pervia dil conflict en connex cun il
vicari general Martin Grichting, muort
ina nominaziun dad el sco uestg auxiliar, vul il Corpus Catholicum (Baselgia
catolica cantunala) dil Grischun vegnir
en discuors cun uestg Vitus Huonder. La
brev ch’il cau diocesan ha publicau dacuort ha dau fetg da patertgar alla Cumissiun administrativa (executiva) dil
Corpus Catholicum. Aschia ha quei gremi decidiu da vuler sclarir divers puncts
da quella brev, che pertuccan directamein era la Baselgia catolica cantunala
dil Grischun, en in discuors persunal cun
igl uestg. Quei ha il Corpus Catholicum
schau saver en ina brev. En quella ch’igl
uestgiu ha giu publicau sin sia homepage ils 15 dad uost veva uestg Huonder
giu criticau las insdiscreziuns sistematicas en connex cun nominaziuns dad
uestgs.
La Cumissiun administrativa dil Corpus Catholicum ha adina mess gronda
peisa sin ina collaboraziun funcziunonta
cun igl ordinariat episcopal. Tenor il
Corpus Catholicum fuss ei denton falliu
da vuler menar precipitadamein quella
discussiun publica davart il cuntegn dalla brev episcopala citada.
Entschiet en ha tut cun in communicau dalla Conferenza da Biberbrugg ils
20 da fenadur. En quella veva ella expri-
miu siu grond quitau davart ina eventuala nominaziun dil vicari general Martin
Grichting sco secund uestg auxiliar da
Cuera. Sur Martin Grichting vegn consideraus dils gremis statal-politics dalla
diocesa sco in decidiu adversari dil sistem
ecclesiastic dual svizzer e criticaus sco
persuna che polariseschi. Dalla Conferenza da Biberbrugg, fundada 1992, fan
part las organisaziuns statal-ecclesiasticas
dils cantuns diocesans Glaruna, Grischun, Sutsilvania, Sursilvania, Sviz, Uri
e Turitg.
Igl uestg dat triev
Il cussegl episcopal ei s’occupaus en ina
sesida dils 19 dad uost detagliadamein
cun il communicau dalla Conferenza da
Biberbrugg dils 20 da fenadur e cun la
risposta digl uestg Vitus Huonder dils 13
dad uost. Ton igl uestg sco siu cussegl fan
quitaus pervia dalla unitad dalla Baselgia
egl uestgiu. Ins deploreschi las malcapientschas sedadas che ni sclareschien ni
sligien ils conflicts actuals.
Uestg Vitus Huonder ei sedeclaraus
promts da tschercar il dialog cun ils gremis consultativs dalla diocesa. Era suttastreha el sia promtezia da menar in
dialog constructiv cun ils gremis
ecclesiastics-statals dils cantuns diocesans.
Quatter demissiuns da cussegliers federals durant ina legislatura, quai saja memia bler e pericliteschia la dinamica e la
funcziun dal gremi. Quai ha ditg ier la
cussegliera federala Micheline Calmy-Rey
a la «Sonntagszeitung». Tgi che sa laschia
eleger, surpiglia ina obligaziun, uschia
Calmy-Rey. Ina demissiun anticipada
duessia esser pussaivla be per motivs da
sanadad.
Puspè dc
cun datas svizras
Al ministeri da finanzas da Baden-Württemberg è vegnì offrì in disc cumpact
cun datas da firmas tudestgas che duain
avair defraudà taglia en Svizra. L’infurmant haja material da 250 firmas che hajan zuppentà taglia d’enfin 800 milliuns
euros. Quai rapporta la gasetta «Bild am
Sonntag». Il minister da finanzas da Baden-Württemberg, Willi Stächele, ha
confermà a la gasetta d’avair survegnì in
e-mail cun l’offerta avant paucs dis. Daners n’ha l’informant anc betg pretendì.
Swatch vul dublegiar
svieuta a 6 milliardas
La nova presidenta da la Swatch Nayla
Hayek ha finamiras ambiziusas. Per la fin
da quest onn duess il concern d’uras il pli
grond dal mund realisar in nov record da
svieuta da sis milliardas francs. E l’onn
proxim vul Hayek rumper quel record anc
in’ulteriura giada. Tenor Hayek vegnan
bleras novaziuns sin la fiera pir l’atun. Durant l’emprim mez onn ha la Swatch fatg
ina svieuta da trais milliardas francs.
La pld rinfatscha
manipulaziuns a la pps
Ils liberaldemocrats fan grevas rinfatschas a la Partida populara svizra. En la
broschura che la pps ha tramess en tut las
chasadas per savair il maini dal pievel davart la politica d’asil e dad esters dovria
la partida fatgs sbagliads e manipuleschia
graficas. Quai ha ditg il cusseglier naziunal liberaldemocratic Philipp Müller a la
gasetta «Sonntag». Ultra da quai na resguardia la pps betg las cifras d’immigraziun da l’onn 2009, perquai che quellas
sajan sa sbassadas en quest temp.
In Rumantsch en
il nov secretariat
Chavazzins sco «reglaments per bonificaziuns» e «too big to fail» èn en il center da la lavur dal secretariat per dumondas da finanzas internaziunalas. In post
creà suenter ils disturbis e svaris enturn
il plaz da finanzas svizzer. Oscar Knapp,
anteriur ambassadur a Vienna, è in dals
manaders dal secretariat nov.
12
A FIN Z
GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010
■ CONVIVENZA
La famiglia tschernida
DA CATRINA WALDEGG*
A
vant curt hai jau vis
en la televisiun ina
reclama per x-ina sosa,
quai po esser stà Knorr,
Maggi u Barilla. En quella discurrivani da la famiglia tschernida, da
l’uschenumnada «Wahlfamilie», damai dals amis
ed enconuschents ch’ins
po, cuntrari a la famiglia,
tscherner sez. Savens passentain nus cun quella famiglia schizunt dapli
temp che cun ils confamigliars, raquintain dapli
… En general sa tracti da
persunas che plaschan a
nus, perquai ch’ellas èn
sumegliantas, han ils medems interess u simplamain il medem umor sco
nus.
D
urant la vita sa mida
questa famiglia adina puspè. Darar chattain
nus gia en scolina insatgi
che vegn er anc a giugar
ina rolla impurtanta en
nossa vita, cura che nus
essan 40. In ami, che era
ina giada sco in frar, è
ventg onns pli tard forsa
be anc tant sco in figl da
la basrina da la mamma.
Natiralmain datti er ils
auters cas. In’amia u in
ami che resta per adina.
Era sch’il contact n’è forsa
betg pli uschè intensiv,
han ins tar mintga inscunter il sentiment che
nagut na saja sa midà. Insatgi m’ha ditg ina giada
ch’ins possia savens gia
dir co ch’in uman è,
sch’ins guardia co ch’el
giaja enturn cun ses amis.
Ed ins na va gea betg enturn cun tuts tuttina.
Cun ils ins discurr’ins il
pli gugent, cura ch’ins
dovra in cussegl, als auters raquint’ins ils secrets
ils pli persunals ed anc
ina giada cun auters passent’ins simplamain gugent il temp, perquai
ch’els san adina co motivar e far rir …
N
atiralmain na po
l’atgna famiglia betg
porscher tantas fassettas
differentas, cunquai ch’ella dumbra savens bler pli
paucas persunas, silmain
sch’ins resguarda mo
quellas, cun las qualas ins
ha era propi contact. Ma
sco tar ina gronda festa
da famiglia datti era tar la
famiglia tschernida commembers che han pli gugent in l’auter ed auters
che na s’aman betg propi.
Alura ston ins empruvar
d’ir enturn cun questas
tensiuns e da tegnair la
ballantscha. E per ina saira duess ins era pudair
spetgar da quels ch’els sa
prendan ensemen ed impedeschan pli grondas escalaziuns.
tiv). Savens datti charplinas durant la pubertad ed
ils fragliuns n’èn era betg
adina ils megliers amis.
Ma i dat era la moda da
dir: «Sang è pli spess che
aua.» Quella vegn duvrada per dir che la famiglia
è quella che tegna ensemen en cas da basegn.
Savens èsi propi uschia
che la famiglia è sco emprima al post, cura ch’i va
mal. Ed jau crai ch’ins
s’accorschia gist er en
quels temps, tgi ch’èn ils
vairs amis e sch’ins ha elegì bain la famiglia ch’ins
ha pudì tscherner.
* Catrina Waldegg è creschida si a
Savognin ed ha frequentà là la scola
rumantscha. En famiglia discurra ella tudestg. Ella ha fatg la matura bilingua e cumenza il settember, suenter in onn pausa, ses studi.
sosa
= Sauce
enconuschent = Bekannter
tscherner
= wählen,
bestimmen
sumegliant
= ähnlich
scolina
= Kindergarten
basrina
= Cousine
dritten Grades
inscunter
= Begegnung
porscher
= bieten,
anbieten
empruvar
= versuchen
tensiun
= Spannung
ballantscha
= Gleichgewicht
senn per gustia = Gerechtigkeitssinn
charplina
= Reiberei, Zank
fragliuns
= Geschwister
cas da basegn = Bedarfsfall
ils vairs amis = die echten
Freunde
Die Kolumne «Convivenza» erscheint in der Regel am Montag
in der «Südostschweiz» und in
der romanischen Tageszeitung
«La Quotidiana». Unterstützt
wird das Projekt von der romanischen Sprachorganisation Lia
Rumantscha. Für Leserinnen und
Leser, die nicht Romanisch verstehen, gibt es im Internet eine
deutsche Übersetzung, und zwar
unter
www.suedostschweiz.ch/dossier.
G
26°
22°
28°
23°
Glion
24°
19°
Spligia
20°
17°
Mesocco
Landquart
Cuira
28°
23°
23°
18°
Arosa
Martin Grab. Nossa foto mussa
Kilian Wenger encunter il traidubel retg dals lutgaders Jörg
Abderhalden ch’è era stà ses antecessur.
(pocha) Sin in plazzal da construcziun sper Solas han laders engulà la notg sin la gievgia 1200
meters cabel d’arom. Quel han els
plajà direct giud la bobina sper il
sviament vers Alvaschagn. La polizia tschertga perditgas che han fatg
objecziuns dubiusas en quest lieu.
081 659 02 50 è il numer da telefon per far indicaziuns.
Collisiun tranter
dus motos
(pocha) A Bugnei en Tujetsch èn
dus motos collidads la sonda suenter mezdi. In dals motociclists ha
perdì la controlla da ses vehichel
ed è vegnì sil vial fallà. Là ha el sdrimà in auter motociclist. Ils manischunzs èn vegnids per terra ed
in dad els è sa blessà grevamain.
Sa blessà vid la detta
(pocha) A Glion è in um da 28
onns sa blessà durant pinar laina
vid in maun. Per impedir che las
plantas crodian sin las chasas han
ils lavurers lavurà cun la suga. Cu
in dals umens ha vulì far liber
quella ha tschel laschà stender la
suga. L’um blessà è vegnì transportà l’emprim en il spital da
Glion e silsuenter a Cuira.
Cun 155 km/h
enstagl da 80 km/h
(pocha) Tar pliras controllas da
spertadad en Surses sin la via dal
Güglia ordvart ils vitgs ha la polizia chantunala mesirà la sveltezza
da circa 400 autos. 49 automobilist vegnan accusads. 29 da quels
ston quintar da vegnir privads da
lur permiss da charrar cun auto.
Tar tschintg automobilists ha la
polizia annullà il permis immediat. La sveltezza la pli auta è stada 155 km/h enstagl dals 80
km/h lubids.
Rino Caduff (manader Repower Svizra), Carina Dionisio (coordinatura da
sponsuradi da Repower) e Reto Gruber (vicepresident da l’Uniun grischuna da ballape) sa legran cun ils giuvens ballapeists en lur dress novs. MAD
Prolungà contract
(lq) Repower prolunghescha
ses contract da sponsoring cun
l’Uniun grischuna da ballape
per ulteriurs trais onns. Ella sustegn enavant la lavur cun las
equipas «squadra grischuna sut
12», «squadra grischuna sut 13»,
«squadra svizra dal sidost sut 14»,
«squadra svizra dal sidost sut 15»
e la «squadra Surselva» per ulteriurs trais onns. Per quest motiv
han pressapauc 100 ballapeists
giuvens survegnì a la festa da Cuira lur dress novs. Tut en tut sustegn Repower 16 uniuns regiunalas da sport, spezialmain en las
spartas ballape, hockey sin
glatsch ed unihockey. Bel e bain
1000 giuvenils pon profitar la
finfinala da quest sustegn. Repower è er il sponsur prinzipal dal
Club da hockey da Tavau.
232018°
23°
18°
23°
18°
Tavau
Zernez
Tusaun
Scuol
Sta. Maria
27°
20°
21°
16°
San Murezzan
renza tenor notas e gia suenter la
settvla runda ha el gì in avantatg
dad 1,75 puncts e dapli sin ses
adversaris . El ha dentant era gudagnà la runda finala encunter
■ GRISCHUN
(pocha) Tar ina collisiun frontala
da dus autos da persunas hai dà la
sonda suenter mezdi dus
grevblessads a Miralago. Sin in
toc guliv ha ina automobilista
bandunà ses vial ed è collidada
alur cun in auto che charrava correct. Malgrà che pliras persunas
sa chattavan en ils dus autos èn
mo ils manischunzs vegnids blessads. Quels dentant grevamain.
Grazia al favugn resti sitg en il Grischun
28°
23°
■ (lq) Gia avant la lutga finala
èsi stà cler ch’il nov retg dals lutgaders sa numnia Kilian Wenger. Il lutgader giuven bernais da
20 onns ha dominà la concur-
Dus grevblessads
a Miralago
■ L’AURA
Situaziun generala: Ina zona da
pressiun bassa maina aria umida
vers la Svizra. En l’ost regia anc il
favugn.
Oz: En il Grischun dal nord e
central fai aura anc detg sulegliva
e pil pli sitg, quai grazia al fa24°
vugn. En tschellas regiuns
19°
datti urizis u uradis gia
Mustér
il suentermezdi.
Prognosa: Il mardi ferm
surtratg e plievgia, oravant tut per lung las Alps tar temperaturas da 22 grads. La mesemna detg sulegliv, en las Alps anc
per part surtratg e plievgia. La
gievgia pil pli sulegliv tar 24 grads
ed il venderdi sulegliv tar 27
grads. La fin d’emna fai chaud e
bel.
Kilian Wenger è il retg dals lutgaders
Engulà cabel d’arom
Vocabulari
ea, la famiglia
tschernida elegian
ins sez. I po esser che
glieud vegn e va, che la
structura sa mida… Ma
ussa mia dumonda: «È ella meglra che l’atgna famiglia? Che quella ch’ans
è dada?» Lezza ans educhescha, lezza ans dat
nossa morala, furma noss
senn per giustia ed ina
gronda part da noss maletg dal mund (saja quai
en il senn positiv u nega-
KEYSTONE
27°
20°
Poschiavo
OZ
Gefährliche
illegale Weg-Marken
auf Wanderwegen
7000 Autohaltern
wird Steuerrabatt
gestrichen
SO e BT pon ins retrair al kiosk
Tschertgà perditgas
(pocha) Il venderdi suenter
mezdi hai dà ina collisiun frontala da dus autos da persunas
tranter Puntraschigna e Bernina hospizi. En la vischinanza da
la staziun Lagalb è in automobilist vegnì sin il fallà vial en in caraun ed ha sdrimà là in auter auto. Tras la collisiun è l’auto vegnì
catapultà puspè sin ses vial. Sil-
suenter è quel dentant charrà sur
la via or e rudlà 30 meters da la
spunda giuador. Omadus automobilists èn vegnids blessads e
duas ambulanzas han transportà
quels en il spital a Samedan. Tgi
che po far indicaziuns davart
quest accident ès supplitgà da telefonar a la polizia 081 838 70
30.