Counting Down to Kindergarten
Transcrição
Counting Down to Kindergarten: Gia útil pa famílias di K0-K1 na Skolas Públiku di Boston Produced by the Department of Early Childhood in the Boston Public Schools and Countdown to Kindergarten. Countdown to Kindergarten is sponsored by Mayor Thomas M. Menino, the Boston School Committee, the Boston Public Schools and our community partners. BOSTON PUBLIC SCHOOLS Karu familías, Benvindu a Skolas Públiku di Boston! Departamentu di Idukason Inisial di Kriansa ta ansiozu pa kumesa es jurnada idukasiunal ku nhos. Nu sta esitadu di kulabora ku nhos pa trasa kaminhada di nhos kriansa pa es ten susesu na aprendizajen y sidadon pa vida interu. Es gia ta introduzi nhos a sala di aula pa alunus di 3 y 4 anu di idadi (K0 y K1), ki ta inklui kuríkulu avansadu uzadu: Opening the World of Learning (OWL) y Building Blocks (BB). Nu konpila es kuríkulu pa da nhos kriansa spriensa mas riku di aprendizajen baziadu na forma ki kriansinhas ta prendi midjor. Nu sta kurentementi ta trabadja na dezenvolvimentu di un kurikulu pa nos prugrama di jardin pa 5 anu pa es podi ten un integrason edukasiunal perfeitu ki ta kria bazi akadêmiku y sosiu-imusiunal nesesariu pa asegura susesu através di ses anu skular y mas tardi. Nu ta gostaba di sabi kalker opinion ki nhos ten sobri nhos spriênsa na prugramas di Idukason Inisial di Kriansa na Skolas Públiku di Boston. Txoma departamentu na 617-635-6768 ou na email pa [email protected]. Nhos podi tra pruveitu di txeu rekursu ki sta na fin di es gia, inkluíndu Kontajen pa Jardin, ki podi djuda nhos ku informason na es trazison inpurtanti. Txoma Kontajen pa Jardin na 617-635-6816 o vizita site www.countdowntokindergarten.org. Votus di un bon anu skular, Jason Sachs Dr. Jason Sachs Diretor, Departamentu di Idukason Inisial Denise Snyder Denise Snyder Diretora, Kontajen pa Jardin Kriansa ta kumesa ta Prendi na Kaza N hos fazi konta! Tudu ki famílias ta fazi pa da karinhu y pruteji ses kriansa ta fazi diferensa. Sen leva en konta ora ki kriansa ta entra skola, pais y otus parentis é primeru algen na vida di kriansa ki ta apresia ken ki es é y kuze ki es ta fazi. Pa enkoraja kuriuzidadi, komunika valoris familiar, y ten apresiu jenuínu a kriansa, famílias ta kria un alisersu forti pa aprendizajen ki ta dura vida interu. Kriansa ta floresi y kria kuandu ses pais, otus parentis y ken ta kuida d’es ta papia y djuga ku es. Pessoas na kaza di kriansa é ses primeru prufesor. Falandu, kontandu stórias y kantandu pa y ku kriansinhas, adultu ta djuda kriansas prendi lingua. Kriansinhas ta ten mas susesu na skola kuandu es ta konxi txeu palavras y es ta ser kapás di spresa ses ideias y nesesidadi. Pasandu tenpu ta papia y brinka ku nhos kriansas ta djuda-s midjora ses vukabulariu, y ta djuda-s xinti ben, y ta djuda-s kumesa skola ansiozu y preparadu pa kontinua ta prendi. 1 Kuandu nhos ta ranja tenpu pa papia ku nhos kriansa, nhos ta mostra-l ki nhos ta ama-l, ta valoriza-l y ta kuida di el. Nhos atenson ka ta so asegura y konforta nhos kriansa, ma ta aumenta se propriu estima, un karateristika ki el ta dependi di el pa restu di se vida. Djuga pa Djuda Nhos Kriansa Prendi K es atividadis ka ten presu, nen kaluria y ka ta pidi pilha! Txeu di kes kuzas ki nhos ta fazi pa djuda nhos kriansa prendi lê é fasíl, gratís y divertidu. Talves nhos ta fazi txeu di kes kuza sen sabi. Sô 20 minutu pur dia ta fazi diferensa. PAPÍA Papia senpri ku nhos kriansa y enkoraja-l pa papia ku nhos y sukuta kuidadozamenti kuze ki el ta fla. Mas palavras y frazi ki nhos fidju obi, y mas ki el pratika uza-s kuandu el ta papia ku nhos, mas el ta entendi sobri forma ki lingua ta trabadja. Konta-l stórias y anedotas. Atvidadi: “Stória, stória” Konta un stória sobri nhos. Fla-l sobri nhos avós o algun kuza sobri nhos kuandu nhos era kriansa. Kuandu nhos kriansa obi nhos papia sobri kuzas ki pasa na nhos vida, el sta ta prendi novus palavras. Nhos stória ta faze-l adora stórias y el ta pol ta kre prendi le. Pidi-l pa kontau un stória. Konta stória ten un longu tradison di ser un forma di familia pasa ses valoris, krensas y ses stória. Konta stória é un forma inportanti ki pais, menbrus di família y kenha ta kuida di kriansa podi djuda kriansinhas aprendi lingua y torna menbru di ses komunidadi. 2 DJUGA Dexa tenpu sufisienti pa nhos kriansa djuga. Kuandu nhos kriansa ta inventa stória enkuandu ta brinka ku kamion, bloku o otus brinkedus, el sa ta uza se imajinason, pratíka lingua y ta diverti. Kuandu nhos ta brinka ku nhos kriansa, é un grandi mumentu pa nhos dôs – o família interu – pa konpartilha palavras y ideias. Selesiona dretu prugramas di TV y djogu di vidiu. Poi limiti na kuantidadi y tipu di prugramas di TV y di jogu di vidiu ki nhos kriansa podi odja. Enkuantu ki alguns prugramas é idukativu, peskiza ta mostra ki menus tenpu ki nhos kriansa odja TV, midjor dezenpenhu es ta ten na skola. Tanbén, kriansa ki ta xinta frenti televizon, es ta perdi oportunidadi di fazi izersisiu y uza ses imajinason. BAI LUGARIS Kuandu nhos ta bai pa lugaris, ten senpre algun kuza novu pa papia. Lenbra ki kuze ki é regular pa nhos pruvavelmenti é novidadi pa nhos fidju. Mesmu un kaminhada diferenti pa parajen di autokaru, loja, o lavandaria ta signifika novus kuzas pa odja. DEZENHA O “SKREVI” Dezenha y rabiska é primeras etapas di skrita, anton skrevi y dezenha djuntu. Kuandu nhos skrevi nhos lista di konpra, fla nhos kriansa pa “srevi” se lista, mesmu ke so rabiska. Papel normal o resikladu y lapís di kor o markador ki ta lavadu é tudu ki nhos kriansa mesti pa fazi ses “obra mestre”. Es ta gosta di rabiska, fazi imajen o pretendi ki es sta ta skrevi – tudu kes ta das tenpu di dezenvolvi ses abilidadi mutor y ses imajinason. Atividadi: “Kanta un múzika” Kanta pa y ku kriansa. Muzika é universal y apresiadu pa tudu algen. Músika ta kalma y konforta kriansa. Muzika é un grandi forma pa kriansa liga palavra ku signifikadu, seja múzika pupular o múzika pa kriansa. Atividadi: “Nu Pretendi” Pretendi ku nhos kriansa di bai lugaris o atua iventus ki ta interesa-s. Nhos podi pretendi fazi un festa d’anu, bai pa un restauranti, pilota un avion, nada o anda di trenó. El ka ten ki ser atividadi di stason di anu. Lenbra ki é so imajinason. Atividadi: “Mi é spiãu” Nhos podi djuga kel li na kalker lugar: na karu, autokaru o na loja. Skodji un letra na nomi di nhos fidju y djobi si nhos podi odja kalker kuza ki ta parsi ku kel letra o kel letra na algun cartás di loja. “Bu podi atxa letra M?”, “S”, “T”, “V”, “C”, “O”, “E”, y “H” é otus letra fasíl pa kumesa. 3 Atividadi: “Skrevi un karta” Pidi nhos kriansa pa fazi un dezenhu. Dipos skrevi kuze ki el flau sobri kel figura. Le-l di volta pa el. Y dexa nhos kriansa disidi pa ken ki el ta manda-l: parenti, amigu, prufesor. Poi kel karta na un evelopi y entrega-l o envia-l pa kureiu. Atividadi: “Bu ta flan” Dipos ki bu lê o konta un stória a nhos kriansa, pergunta-l kuzê ki kontisi. Inkoraja nhos kriansa pa konta nhos kel stória na ses propriu palavra. Dexa-l diverti ku el. Si bu nota ki el ka entendi algun kuza, ka pa goza ku el. Papia mas sobri stória. Dexa-l uza se imajinason pa fazi otus stórias. LEITURA Desde inisiu, pais, menbrus di família, y ken ta kuida di mininu mesti da kriansa livrus. Un forma di xina kriansa valoriza livrus é pa mantê-s na un lugar ki podi ser alkansadu fasílmenti pa kriansa si es kre odja-s. Kuandu es ta bai das prezenti, pidi parenti y amigus pa oferesi livrus komo prenda. Livrus ka ten ki ser novu pa ser bon. Es podi ser pasadu di irmons o primus o konpradu na bazar! Pais, menbus di família, y algen ki ta kuida di kriansa devi introduzi livrus pa bêbê y kriansinhas. Odjandu figuras y falandu sobri es é un introduson a un vida intera di aprendizajen. Adultus podi mostra kriansas modi ki livru ta uzadu, mostrandu mo ki ta viradu pajína jentilmente y kuida di es. Kriansas ta prendi apresía livrus ku adultu ki ta das izenplu. Alen di prendi valoriza livru, maior parti di kriansa ta gosta di atenson ki es ta dadu kuandu es ta fika pertu di adultu ki kre konpartilha un livru ku ês. Atividadi: “Adiri” Dipos ki nhos lê un livru txeu ves, pauza y dexa nhos kriansa fla alguns di kês palavras lê-s ku nhôs. Da dikas pontandu pa figuras. Atividadi: “Nha parti favoritu” Dipos ki nhos lê un livru, papia ku nhos kriansa sobri un di ses parti favoritu di stória. 4 Enpenha na lê pa nhos kriansa diariamenti. Kalker ora di dia ta trabadja, ma antis di ora di durmi é un bon forma di termina dia. Podi ser 20 minutu mas inportanti di dia. Atividadi: “Rima di Palavras” Livrus di rima é divertidu oa kriansa. Lê kalker de kes livru di Mother Goose o Dr. Seuss. Fazi un rima di palavras ingrasadu dipos ki nhos lê kes livru di rima o djuga nhos propriu jogu pensandu rimas pa palavras komun. Pur izenplu, “dime,” “time,” “rhyme” ou “lime.” Fazi novus letras pa un muzika adisiunandu mas rimas. Atividadi: “Nu deskubri” Ser kuriozu ku nhos kriansa. Sabi mas sobri kuzas buskandu na livru – na kaza o na biblioteka. Sumariu di Kuríkulu M eta di prugramas inisial di kriansa di Skolas Públiku di Boston (BPS) é pa alinha kriansas na kaminhu pa ten susesu na vida interu komu aprendis y sidadon. Pa konsigi es meta, kriansa ten ki adkiri bazi ki ta djuda-s ten susesu akadêmiku asin komu aumenta ses abilidadi pesual y akadêmiku rekiridu pa funsiona ben na komunidadi di sala di aula. Kuríkulu na K0 (pa alunus di 3 anus) y K1 (alunus di 4 anu) ta atinji Padron di Spriênsa di Aprendizajen Pre-Skular di Massachusetts (Dept. di Idukason y Kuidadu Inisial di MA) y foi skolhidu spesifikamenti pa atinji es meta. 5 Kuríkulu di K0 y K1 é baziadu na peskiza na forma ki kriansa ta prendi ki é sínples: kriansa ta prendi midjor fazendu skolhas, involvendu ku material, y falandu ku adultus y otus kriansas. Skola Públiku di Boston ta uza un konbinason “Opening the World of Learning” (OWL) y di kuríkulu di matimátika “Building Blocks” (BB). Através di Kuríkulu OWL/BB, kriansa ta prendi kes abilidadi baziku di leitura, dezenvolvimentu sosiu-imusiunal, y rasusiniu di siênsias y matimátika. Duranti un dia tipiku di kriansa el ta fazi atividadis di grupu (jogus, múzika, y puemas), partisipa na atividadis ki ta aumenta, y selesiona di un variedadis di skolhas duranti tenpu di sentru. Es kuríkulu é dezenhadu pa apoia dezenvolvimentu linguístiku, abilidadis di alfabetizason y matimátika. Pa kriansas ki sta na K0/K1 pa 2 anu na un sala di aprendizajen kontinuo, atividadis podi varia pa idadi y abilidadi di alunus na sala. Di baxu é un rezumu di konpunentes di un sala di aula di K1. APRENDIZAJEN DI ALFABETIZASON Ten 5 abilidadi baziku pa leitura; tudu es sta enrelasadu atravês di kuríkulu OWL. Kes 2 primeru abilidadi ta djuda kriansa fazi sentidu di linguage. 1. LINGUAJEN ORAL /KONPRESON ta refiri abilidadi di involvi na konversason y papia sobri mas profundi ki li-y-gosi. El ta inklui uzu di linguajen pa konversason; rezoluson di konflitu; konta stória y finji djuga; y prendi modi y forma di fazi kuzas. Izenplu: “Pedro sta tristi pamodi el kre un pitu,” o “N odja reflekson di autokaru na janela es palmanhan!” 2. VOKABULARIU ta signifika numeru, variedadi, y knpleksidadi di palavra ki kriansa ta etendiy ta uza y ta inklui sta alerta a palavras famíliar y nau komun ki ta ouvidu na konversas di dia a dia. Izenplu: “Sanduíche staba delisiozu!”, ou “Sanduíche staba splendidu!” 6 Kes prosimu 3 abilidadi é uzadu pa desifra, o fazi sentidu di kodigu skritu pa linguajen faladu. Kada dia kriansas pa djuga jogu na grupu pikenu o grandi, y as vês individualmenti, aumentando ses kunhesimentu di letras y son y ses alerta. 3. ALERTA PA SKRITA ta inklui kunhesimentu di letra y numeru, impreson ta bai di skerda pa direita y palavras é separadu pa spasus. Izenplu: Kriansa ta uza livru kabesa pa sima y ta sfolha di skerda pa direita. 4. KUNHESIMENTU DI ALFABETU é kunhesimentu di nomi di letra y figuras. El ta inklui rekunhesi letras y sabi ses nomi. Example: “Ei, N ten un ‘J’ na nha nomi tanbên!” 5. KONSIÊNSIA FONOLOJIKU ta inklui konprenson pa kriansa di son ki ta fazi palavras. El ta inklui kapasidadi di dividi palavras na silabas, identifika primeru son na palavra (sima /t/ na top), rekunhesi rimas y destingi un palavra di otu. É inportanti pa kriansa prendi modi ki ta identifikadu letras y ses son. Izenplu. “Jelly, belly, Nelly – es ta rima!” ou “Samaya y Sarah anbus ta kumesa ku /s/!” Kada dia kriansa ta obi un stória ku vukabulariu riku y un narativa interesanti. Es ta lê pa kes kriansas mesmu stória 3 o 4 ves na un periudu kurtu di tenpu. Asin ki un kriansa ta kumesa ta familiariza ku stória, ta esperadu ki es ta lenbra di sekuênsia y es ta diskuti karáteres, sentimentu y signifikadu di stória. Alen di obi y papia sobri livru di stória, prufesor ta lê livrus di informasãu nãu-fiksãu duranti un atividadi ki ta txomadu “Let’s Find Out About It.” (Nu ben prendi sobri el.). Lê literatura baziadu na siênsias ta aumenta bazi di kunhesimentu di kriansa y ta aumenta se vokabulariu. 7 MATIMÁTIKA Building Blocks (BB) ta sigi prugresu natural di dezenvolvimentu di aprendizajen di matimátika. BB ta konsentra na: • NUMERUS: kontajen, kurespondênsia un-pur-un, konpara grupu di numeru, rekonhesi koleson pikenu, konpozison (konseitu di “parti” y “interu”), adison/subtrason; • FIGURAS JIUMÉTRIKU: rekunhesi y identifika-s, konbina y konpara figuras; y • PADRON Y MIDIDA. Aprosimason baziku di kuríkulu é atxa matimátika na, y dezenvolvi matimátika di, atividadis di kriansa. Materíal ta konsentra na prublemas signifikanti di matimátika, y ta splora prufundamentu konseitu di matimátika. Pa prendi mas sobri Building Blocks, nhos podi vizita pajína familiar di site di TRIAD, www.ubtriad. org. DEZENVOLVIMENTU SUSIAL & IMUSIUNAL Dependu di modi ki kriansinhas ta xinti é inportanti sima forma ki es ta pensa, partikularmenti relasiunadu ku skola. Kriansinhas ta prendi midjor na kontestu di relason puzitivu y ka ta prendi si es ka ta xinti seguru, amadu y apoiadu. RUTINA Prufesor ta estabelesi rutina di sala pa djuda kriansa sabi kuze ki es ta spera, ki ta djuda-s regula ses propriu konportamentu. Pur ezenplu, txeu prufesor ta uza un múzika o sinu pa djuda kriansas sabi ki é tenpu di linpa o pendura un oráriu na parede ki ta mostra oráriu di dia. IDIFÍSIU KUMUNITARIU Prufesor ta djuda kriansas prendi xinti parti di un komunidadi y pa dezenvolvi un sentidu di responsabilidadi pa kunpanheru através di konversason y regras sobri sta seguru, tomandu ses vês, konpartilhandu, djudandu y rezolvendu konflitus. Na txeu sala di aula, alunus ta ser dadu “trabadju” sima “lider di fila” o “porteru”. Kriansas ta ten oportunidadi di konpartilha ses ideias, pensamentus y spriensias ku kunpanheru duranti enkontru ku grupu interu. 8 TEMAS DI UNIDADI Enkuantu ki vida na sala de aula ta da alunu oportunidi pa entendi mundo y algen ki sta na el, ten unidadi spesifiku na kuríkulu ki ta konsentra ne kel topiku. Na unidadi un, pur ezenplu, kriansa ta prendi papel di difrenti menbrus di família, famílias diferenti y kuze ki ta signifika ser menbru di un família. Unidadi dois na amigos, y ta djuda-s entendi ken ki é un amigu y kuze ki amigu ta fazi djuntu. Kriansa sta kumesa ta fika alerta sobri tipu difrenti di trabadju ki algen ta fazi y ses papel, responsabilidadi y servisu oferesidu pa trabadjador komunitariu. Kel otu unidadi OWL ta splora Ventu y Água, mundu di kor, sonbra y refleksu y kuzas ki ta kresi. Antis di kada unidadi di OWL o BB kumesa, nhos ta resebi informason sobri unidadi ki ta ben dipos y ideias di atividadis ki nhos podi fazi ku nhos kriansa pa apoia se aprendizajen. Siênsias Através di atividadi di grupu pikenu di tenpu di sentru, asin komu através di diskuson di grupu grandi, kriansas ta ten oportunidadi di prendi y pratika kuze ki sientistas ta fazi: observa, splora, predize, midi, refleti y anota ses spriensa ku material y objetu na ses anbienti. Pur izenplu, kuandu alunus ta studu “Mundu di Água”, es ta prendi sobri kor distintivu di frutas, vejetal y animal y signifikadu di kor pa komunika (semafuru, sinal di pirigu, ets.) DEZENVOLVIMENTU FIZIKU Abilidadi mutor di kriansinhas ta dezenvolvi rapidamenti y es ta mesti txeu oportunidadi pa mexi ses korpu pa apoia ses kresimentu. MUTOR GROSU: Kriansas ta konstrui ses abilidadi di mutor grandi através di atividadis di muvimentu na ses sala di aula asin komu na brinka fora di idifísiu. Izenplu ta inklui dansa, korda, subi, salta, panha bola, y uza eskorega o baloisu na aria di rekreiu. MUTOR FINU: Kriansas ta dezenvolvi ses abilidadis di mutor finu através di atividadis ki es ta uza mon sima dezenhu, skrita, pintura, korta, djuga ku puzel y material pikenu sima legu o kubu di ligason, y splora material sensóriu sima água, areia y plastisina. 9 ARTI & MUSIKA Arti y múzika ta oferesi kriansa un oportunidadi di nãu só aprendi abilidadi di alfabetizason y matimátika, ma tanbén splora ses kriatividadi y spresa ses ideias y sentimentus. Kriansas ta kanta y splora padron di ritmu duranti atividadi di grupu interu. Grupu pikenu y atividadis di tenpu de sentru ta incorpora splora múzika y instrumentu. Txeu atividadis di tenpu di sentru y di grupu pikenu ta ofersi kriansa oportunidadi di splora material y reprezentason di dezenvolvimentu virtual. Pintura, dezenhu, fazi montajen di imajen y trabadja ku plastisina, baru o kola é izenplu di alguns di kes atividadis. Prufesor ta papia ku kriansa sobri ilustrason di livru. Txeu skola ta oferesi prugrason adisiunal pa arti, múzika, idukason fizika, o algun konbinason di es. Anbienti di Sala di Aula Sala di aula di K1 sta dezenhadu pa pirmiti grupu interu, grupu pikenu y oportunidadi di aprendizajen individual. Ku esepson di tenpu di deskansa, salas di K1 ta sta kuazi nunka en silensiu. Kriansas ta sempre ativamentu envolvidu na oportunidadi di aprendizajen, ki ta enkoraja-s pa papia, splora y trabadja koperativamenti. TAPETI DI ARIA DI INKONTRU: kel li é un aria ki kriansas ta djunta pa atividadis orientadu pa prufesor, ki ta inklui stória, músika, muvimentu y jogus di alfabetizason y matimátika. Tapeti é uzadu txeu pa brinka ku kubus o pa odja livrus tanbén. SENTRU DI APRENDIZAJEN: Sala é divididu na sentrus di aprendizen ki ta inklui sentru di kubus, sentru di arti ku kavalete, sentru di agua y areia, sentru di skrita, sentru di kontajen y matimátika, sentru di djogu dramatiku, y sentru di livru. Kriansas ta dadu oportunidadi diariu di skodji ses atividadis di alguns o tudu kes sentru. Prufesor ta roda atividadis na sentru dependendu di tema di studu y interese di kriansa. 10 Izenplu di dia di K1 PIKENU ALMOSU REUNION DI PALMANHA Grupu ta kanta múzika de benvindu. Prufesor ta splika planu pa dia y ta intruduzi kriansa pa sentru ki ta sta dispunivel. TENPU SENTRU Kriansa ta skodji di txeu sentru di aprendizajen sima kubu, arti, múzika, livrus, pazel (kebra kabesa), y jogu manipulativu, matimátika, areia/água, drama y siênsias. KANSON, JOGU DI PALAVRA Y LETRA Na un grupu, kriansas ta kanta y jogu instrusiunal dezinhadu pa kresi kunhesimentu di letra, vukabulariu y alerta fonólojiku MATIMÁTIKA DI GRUPU INTERU & SENTRU DI MATIMÁTIKA Kriansa ta skodji di un variedadi di atividadis di matimátika pratiku enkuanto prufesor ta sta ku grupu pikenu di alunus pa ensina-s y avalia konseitu di matimátika. ALMOSU MUTOR GROSU/FORA DI IDIFÍSIU TENPU DI STÓRIA Prufesor ta mesti lê y papia sobri livrus relasiunadu ku Tema di Unidadi. DESKONSE SPESIALISTA DI JINAZIU, MUSIKA, KONPUTADOR O ARTI Es ta varia di skola a skola. GRUPU PIKENU Kriansa ta muda di varius atividadi di alfabetizason y siensias orientadu pa prufesor. REÚNION DI DESPIDIDA & SAÍDA 11 Tranzison di Jardin Tranzison podi ser difísil pa kalker algen, adultu o kriansa, espesialmenti tranzison pa jardin, sen leva en konsiderason si nhos kriansa sa ta entra K0,K1 ou K2. Entretantu, maior parti di ves, trazison pa jardin é mas difísil pa pais ki pa propriu kriansa. Kontajen pa Jardin y Departamenu di Idukason Inisial di Kriansa di BPS ta gostaba di oferesi alguns sujeston pa atividadis ki podi djuda trazinson ser mais fasíl pa nhos y pa kriansa pa sala di aula di jardin. VIZITA NOVU SKOLA DI NHOS KRIANSA Y LEVA-L MA BO. Kel li é un parti inportanti di prusesu de tranzison. Kada skola públiku di Boston ta oferesi un Dekson di Boas Vindas pa novus famílias di jardin jeralmenti entri Abril y Junhu. Es é un bon oportunidadi di enkontra ku diretor y prufesor di jardin, y pa vizita skola. Si nhos podi, vizita skola txeu ves duranti veron y dexa nhos kriansa brinka na aria di rekreiu. Nhos kriansa ta kumesa ta familiariza ku anbienti di skola, asin na Setenbru skola ka ta ser un lugar estronhe pa el. PAPIA SOBRI TRANZISON. Pur ezenplu, “Nu sa ta bai pa biblioteka. Dipos di biblioteka, nu ta para na supermerkadu y konpra kumida, y dipos nu ta ben kaza, almusa y deskansa.” KRIA RUTINAS. Ten un ora markadu pa-l deta y pa korda, y mante-l. El ta djuda kriansa sabi kuze ki es ta spera y ten serteza ki es ta ten deskansu sufisienti. LÊ LIVRUS sobri ida a skola, ma kontinua ta lê livrus ku nhos kriansa pa diverti. Lê un repetidamenti si nhos kriansa gosta di kel livru. Pa un lista di livrus rekumendadus bai pa nos pajína di rekursu na fin di es livrete. Kuandu nhos ta le, pergunta, “Ken?” “Kuandu?” “Ondi?” y “Kuandu?” pa djuda nhos kriansa entendi. Dexa nhos kriansa lê stória pa nhos. El podi fla nhos kuze ki el ta odja na ilustrason. Pidi-l pa prevê kuze ki ta kontisi dipos. Vizita nhos biblioteka lukal senpri. Es ten grandis prugrams di leitura gratís na veron. MODI KIN TA FAZI UN KARTON DI BIBLIOTEKA? Kada vizinhansa ten un biblioteka ku aria di sirkulason. Aria di sirkulason é jeralmenti lokalizadu na parti di frenti di kada idifisiu. Pa konsigi un karton di biblioteka, nhos ten ki prienxi lejivelmenti aplikason di biblioteka y trazi un identifikason ku nhos nomi, direson atual, y sinatura a aria di Sirkulason. 12 ENKORAJA INDEPENDÊNSIA. Dal independensia dexandu nhos kriansa fazi alguns skolha. Nhos kre uza kamiza violeta o amarelhu? Dexa-l bisti el sô. Si el ka ta faze-l ja, enxina-l abri se propriu kaxa di sumu o resipienti di kumida. Kriansa podi leva ses propriu almosu pa skola y es ta bai abri ses propriu resipienti. Tanbén, si nhos kriansa ta kalsa sapatu ku kureia, ensina-l marra se propriu sapatu. KONPLETA KESTIUNARIU DI PAIS ki sta djuntu, ou un di kes oferesidu pa nhos skola. Informason ta djuda prufesor konxi nhos kriansa midjor. DIKAS: Na primeru dia di skola, visti nhos kriansa ku ropa konfortavel. Visti-l ku kalsa ku elastiku (fexu, sintu y buton podi ser difikultozu na kes primerus dias). Asin si el spera ate ultimu mumentu pa uza kaza de banhu, ta ser mas fasíl pa el baxa se kalsa. Tanben si el ka sabi marra se propriu sapatu, dexa-l uza un sapatu ku velkru o ki ta kalsa fasilmenti. Asin ki nhos kriansa ta xinti konfortavel y el ta kostumadu ku novu rutina nhos podi dexa-l visti di forma ki el kre. SELEBRA TRANZISON PA JARDIN. Kontajen pa Jardin ta oferesi un numeru di eventus na sidadi interu pa djuda selebra es marku inportanti. Buska nhos Pakoti di Preparason pa Jardin ki ta inklui kamiza ki ta fla “I’m going to Kindergarten” DVD “N Sta Prontu!” y un gia di atividadis ku lista di iventus gratís na sidadi interu. Es pakoti sta dispunivel na nhos biblioteka lukal. KALENDARIU DI TRANZISON DI KONTAJEN PA JARDIN ABRIL-JUNHU: Bai pa un Sekson di Boas Vindas na skola di nhos kriansa. Nhos ta resebi un konviti di nhos skola. MAIU-JUNHU: Toma un pakoti di preparason ki ta inklui nhos kamiza gratís y DVD na nhos biblioteka lukal. JULIU-AGOSTU: Partisipa na iventus gratís di veron na sidadi interu ki ta inklui Prugrama di Leitura di veron na nhos biblioteka lukal. Pergunta bibliotekariu sobri entrada gratís pa txeu muzeu. AGOSTU: Selebra Dias di Jardin na nhos biblioteka lukal. Sisti un Selebrason Gratís di sidadi interu na Children’s Museum. Nhos ta resebi un konviti di Kontajen pa Jardin na mes di Agostu ou vizita www.countdowntokindergarten.org pa orariu di eventu. SETENBRU: Primeru dia di jardin é primeru Segunda-Feira dipos di Dia di Trabalhu na Stadus Unidus. 13 DEZENVOLVI UN PLANU PA PRIMERU DIA DI JARDIN. Kuandu nhos vizita skola na primavera, nhos pergunta diretor sobri orientason pa primeiru dia di skola. Si es ta dexa nhos entra ku mininu na skola? Alguns skolas ten regra mas estritu y ta pidi pa nhos dispidi di mininu fora di idifísiu. Nhos podi prepara nhos kriansa pa-l sabi di antesedensia kuze ki el ta spera. Nhos podi tanbén po-l un foto di nhos família na pasta. Si nhos skola ten regra ki ta dexa nhos entra na sala di aula, papia sobri kantu tenpu ki nhos ta sta la (10-15 minutu devi ser sufisienti). Kuandu nhos dispidi, faze-l ku konvikson. Si nhos ta antisipa algun difikuldadi pa nhos kriansa, relasiunadu ku tenpu de deskansu o separa di palmanha, papia ku prufesor di nhos fidju o diretor asin pa nhos podi djuntu fazi trazison mas fasil pa nhos fidju. Lenbra ki nhos ta konxi nhos kriansa midjor ki kalker otu algen. N hos ta ben nota poster di “Universidadi ta Kumesa na Jardin” na sala di nhos kriansa. El é pa lenbra nhos ki anu ki ta ben na un sala di jardin di BPS é prosima etapa na jurnada idukasiunal di nhos kriansa. Tenpu ta voa, y brevementi nhos ta fla adeus y nhos ta dexa nhos kriansa na Universidadi! Obrigadu pa skodji Skolas Públiku di Boston. 14 Kestionariu di Pais di Alunu di Jardin Pur favor toma alguns minutus pa konpleta kes pergunta dibaxu y dipos devolve-l konpletu pa prufesor di jardin di nhos fidju. Es kestiunariu ta djuda prufesor konxi nhos fidju midjor y pa mutivu di instruson. Obrigadu! NOMI DI KRIANSA______________ DATA DI NASIMENTU: _______ LUKAL DI NASIMENTU: ______________________ IDADI: _______ 1. Pur favor, fazi un lista di nomis di nhos irmon/a di nhos kriansa o otus mininus na nhos kaza. 2. Kal ke lingua mas faladu na kaza? Ta faladu otus linguas? Nhos fidju sabi mas ki un lingua? 3. Ku kenha ki nhos kriansa ta mora (izenplu: mãe, pai, mãe y pai, avós, otus)? 4. Nhos kriansa ta uza kaza banhu el so? Si nãu, ondi ki el sta na prusesu? 5. Ki ora ki nhos kriansa ta deta? 6. Ki responsabilidadi ki nhos kriansa ten na kaza? 15 17 7. Pur favor, skrevi un lista di kuzas ki nhos kriansa ten medu (katxor, sta el so, ets). 8. Kuze ki ta konfortal kuandu el sta el so? 9. Kal ki é interese y pasatenpu di nhos fidju? 10. Ten algun kuza mas ki nhos kre flanu sobri nhos kriansa (routina diariu, kuzas ki el ta gosta/ka ta gosta)? 11. Nhos kriansa ten alerjias? Kuais. 12. Nhos família ten algun selebrason spesial ki nhos ta kre konpartilha ku sala interu? 13. Nhos kriansa ja tevi un spriênsa previu pre-skular o na kuidadu di mininu? Si sin, skrevi nomi di sentru o skola. 14. Kal ke nhos spetativa pa prugrama di Jardin? Kuze spesifikamenti nhos tava gostaba di kontisi es anu? 5. Pur favor konpartilha algun kuza spesial di nhos kriansa ku mi. Si ten otu informason inpurtanti ki nhos tava gostaba di konpartilha na un forma konfidensial, nhos podi marka un enkontru ku prufesor di nhos kriansa. Votus di un anu esitanti! Obrigadu pa nhos tenpu pa prienxi es kestiunariu. 16 Rekursus pa Pais Site di Internet: http://www.ed.gov/pubs/CompactforReading/tablek.html Atividadi pa fazi ku nhos kriansa pa inkoraja ses dezenvolvimentu di alfabetizason. http://www.familyeducation.com/home/ Ta ensina pais sobri spetativa jeral di jardin. Ten tanbén forun ku koselhu pa pais. http://www.kinderart.com/littles/ Txeu atividadi pa fazi ku kriansa sta kategorizadu baxu kes temas ki ta inklui brikadera sensóriu, saúdi y separa/konbina. http://www.seussville.com/ Ta inklui atividadis interativu ki é divertidu y idukasiunal pa nhos kriansa. http://www.jstart.org/ Site di internet ke gia mensal pa preparason pa skola, asin komu otes instrumente pa família. http://www.ubtriad.org/ Mas informason sobre kuríkulu di matimátika di Building Blocks. http://www.ncela.gwu.edu/pathways/reading/index.htm Pratikas pa ensina kriansas bilinge prendi lê. http://www.rif.org/leer Atividadis di Reading is Fundamental pa famílias ki ta papia Spanhol. Rekursu: Skolas Públiku di Boston Numeru prinsipal: (617) 635-9000 http://www.bostonpublicschools.org Kontajen pa Jardin Linha diretu: (617) 63LEARN Linha Direta (617) 635-9046 (August & September) Aprendizajen di Inglês 617-635-9435 Idukason Spesial (617) 635-8599 Transporti (617) 635-9520 BOSTNET (Txoma pa opson di prugramas dipos y antis di skola) (617) 720-1290 http://www.countdowntokindergarten.org Servisu di Alimentu y Nutrison (617) 635-9144 Kumitê Skular di Boston (617) 635-9014 Grupu di Pais di Sidadi Interu (617) 635-9210 Childcare Choices of Boston (Txoma pa opson di kuidadu di kriansa) (617) 542-5437 17 Rekursus pa Pais Livrus Di baxu sta un lista di livrus sujeridu pa lê pa nhos kriansa. Vizita kalker Biblioteka Públiku di Boston pa enpresta kes livurs! Jamaica’s Blue Marker pa Juanita Havill A, My Name is Alice pa Jane Bayer When a Line Bends... A Shape Begins pa Rhonda Gowler Greene Arf! Beg! Catch!: Dogs from A to Z pa Henry Horenstein Mouse Paint pa Ellen Stoll Walsh How Big is a Pig? pa Clare Beaton & Stella Blackstone Brown Bear, Brown Bear, What Do You See? pa Eric Carle Amazon Alphabet pa Martin Jordan & Tanis Jordan Uncle Nacho’s Hat/El sombrero del tío Nacho pa Harriet Rohmer We Share Everything! pa Robert N. Munsch & Michael Martchenko Morris the Moose pa Bernard Wiseman Eating the Alphabet pa Lois Ehlert Giraffes Can’t Dance pa Giles Andreae & Guy Parker-Rees When I Grow Up pa Mercer Mayer Little Blue and Little Yellow pa Leo Lionni Mama Always Comes Home pa Karma Wilson Shape Space pa Cathryn Falwell Bear’s Picture pa Daniel Pinkwater De colores: Bright with Colors pa David Diaz Minji’s Salon pa Eun-hee Choung (Also El Salón de Minji) Oh! The Places You’ll Go! pa Dr. Seuss I Love Saturdays y Domingos pa Alma Flor Ada The First Strawberries pa Joseph Bruchac Lily Brown’s Paintings pa Angela Johnson 18 THANK YOU Countdown to Kindergarten and Boston Public Schools Early Childhood Department extends it sincere gratitude to the Early Childhood Coaches and the following Boston Public Schools Kindergarten Programs: East Boston Early Education Center Richard J. Murphy K-8 School Baldwin Early Education Center John Marshall Elementary School Maurice J. Tobin K-8 School William E. Russell Elementary School PRODUCED BY: Sonia Gómez-Banrey Program Manager Countdown to Kindergarten Chris Bucco Early Childhood Coach Boston Public Schools Karen Sheaffer Early Literacy Facilitator Hanson Initiative for Language and Literacy (HILL) MGH Institute of Health Professions Carol Darcy Hanson Initiative for Language and Literacy (HILL) MGH Institute of Health Professions Krystal Beaulieu Program Assistant Countdown to Kindergarten
Documentos relacionados
Unidadi 3: Konstruson Semana 2
Es semana nhos alunu di Jardin sta ta prendi sobri konstruson. Tenta pelu menus três di es atividadis di aprendizajen divertidu, ô fazê-s tudu! Kuza mais inpurtante é aproveita tenpu ku nhos krians...
Leia maisUnidadi 4: Nos Planeta Tera Semana 7
ki ta vivi na kaza ku mi. N ta mantê-l na es kopu spesial, Asin, tudu nhas amigus ta podi odja-l.
Leia maisUnidadi 3: Konstruson Semana 3
Unidadi 3: Konstruson Semana 3 Karus famílias, Es semana nhos alunu di Jardin sta ta prendi sobri konstruson. Tenta pelu menus três di es atividadis di aprendizajen divertidu, ô fazê-s tudu! Kuza m...
Leia maisUnidadi 2: Animal y Abitat Semana 2
● Kual k'é alguns kuzas ki sapu ta mesti na ses abitat pa vivi? y peixe? ● Kual k'é alguns kuzas na nos abitat na kaza? ● N obi ki na skola bu stá ta fazi un livru di nhos animal favoritu. Ki anima...
Leia maisSkolas Públiku di Boston
pa prumovi saúdi y ben-estar. ¡ Nu sta ta aumenta oportunidadi di arti pa tudu alunu. Inisiativa di spanson di Arti di BPS sta ta trabadja pa asegura ki kada alunu na graus K-8 ten instruson di ar...
Leia mais