Gasina raka ttu batsu
Transcrição
Gasina raka ttu batsu
Resumen Este libro explica cómo hacía la gente de Santa Ana Yareni los abrigos de palma que utilizaban en tiempos pasados para protegerse de la lluvia. Gasina raka ttu batsu Abrigo de palma El abrigo de palma En ningún momento se me olvida lo que veía y sucedía antes. Toda la gente se encaminaba al campo todos los días. Nadie se quedaba en casa. Todos a una se iban. Estaban los que iban para allá. Estaban los que venían para acá. Zapoteco de Santa Ana Yareni Odilón Chávez Hernández El pueblo quedaba callado, ningún alma por las calles. Sólo en el campo se arremolinaba la gente en su trabajo. Unos barbechando la tierra. Otros sembrando el maíz. Todos se dirigían al campo y a sus diversas ocupaciones. Al salir de casa, lo importante era llevar el abrigo de palma. Se llevaba con la redecilla, donde se guardaba el pan del día. Con el abrigo se cubrían, para protegerse en caso de lluvia. Por lo tanto, aunque lloviera o tronara, con el abrigo estaban seguros. Ahora, para nada se me olvida lo que sucedía en aquellos tiempos. Cada vez que llueve, me acuerdo de los abrigos de palma. Entonces me digo: “Ojalá tuviera un abrigo de palma para cubrirme Ya que con él, bien que se protege uno de la lluvia”. 12 Segunda edición (versión electrónica) Publicado por el Instituto Lingüístico de Verano, A.C. Apartado postal 22067 14000 Tlalpan, D.F., México Tel. 5573-2024 2011 Batsu Asesora lingüística: Gracie Thiessen Dibujante: Cathy Moser de Marlett © 2011 por el Instituto Lingüístico de Verano, A.C. Derechos reservados conforme a la ley. Esta obra puede reproducirse para fines no lucrativos. http://www.sil.org/mexico/zapoteca/yareni/L332-AbrigoPalma-zae.htm Primera edición Segunda edición 2010 2011 Bittuba rixulhati nu biláti uka itú nureha. Iyá xeaba ka benne ttu ttu sába ririake riake lheexxi. Núrula nú reyaan lhee yoo. Iyábake riria. Benne diaba daka aná lhe benne diaba daka aní lhe. Lheesi nna siiba raka, kwachiruba nú reki lo ka neda. Ttuba lheexxiha risatsa ka benne yuuke sina. Benne yuuba gwelhaa lhe benne yuuba uguu lhe. Ixebake dia nia lhe ixe loba sina ruinke lhe. Tti ririake lheesi nna ladea ttela ka batsuha richeke. Rixxua ttebake ka nuha iki xuetta etta geke diake. Batsuha rukuke kini abittu ribiddake tti rodána iyya. Laxcala meskiba betú sá raka iyya, labí ribiddake. Nnanna, bittuba rixulhati tti radú lasia nu uka laania. Kua rakaba iyya nna rexxa tteba lasia ka batsuha. Nianna rakati: “Teeru ttu batsu ukua nnanna raka iyya. Kumu yalhá lhee ribina rii lhee ka batsuha.” .6C (versión electrónica) Cómo se hace un abrigo de palma Zapoteco de Santa Ana Yareni (zae) 11 Ka benne ata tee belhu geke nna ganna raka leke tsußu taßa lheße batsuha, laßania nna teeki chupa, chupa ka dina uketike nna ugaßake kini ttu lhaßa dinaha ixúna ki itiyya taßaha nna attuna nna exuana loni. Ttaka nna anágaba nna teeki icheru nuha dina lhe anágaba nna paparugaba akana kumu de itiyya taßaha lheßeni. Aniaba benke ka batsuha. Debá ida 1971‑73 Itú ttuha ben ka benne ka batsu ki bikuke tti raka iyya. Nuha‑ba bixúkanie ki abittu bibiddake. Ka batsuha benke kana len dina. Dinaha gwayooke na daka Roela, kumu lheesi Santa Ana Yareni labí nuha tee. gwa bikuru attu chupa ka benne lheesi Santa Ana Yareni ka batsuha. 10 3 Benne unie batsuha ladeßaxa udaxxue dinaha nna uin tsebie na. Ukwebie lheßeni. Kuabie ka dina yuya, ka nu abittu ixú. Laßania nna tti ilhaßabie lheße luesi nuha ki iria ttu ttu dina. Rukwebie ka dina ka nu anka tu tulapa elhaha, kumu len ka nuha Iki de nuha nna tti oketie lagwi ge ka dinaha nna tti edexxuabie attu xxua dina. Aniaba unie balhaxaba ddo udelhe na, meskiba ttu ttapa gayu xxua axtaliba ki eßeyuna uddeana yien nißake. kapie batsuha. 4 9 Nianna tti kußubie dinaha lheße inda ki Nianna tti odaxxue ttu lhaßa punta ge ka nu chi besiabie beßeyaha nna tti oketie lokani. Lo ka eyosina. Ania ki eyakana yusi ki abittu gatsana ganna chi ddu loe gaabe batsuha. nuha nna edexxuabe attu xxua dina. 8 5 Ganna chi ddu loe unie batsuha nna udaxxu Nianna tti ododaxxue attuna nna ododachue ttebe ttu gwedila nna uxxige na gwetsá, kumu lo na nna aniagaba odosiabie na beßeya. Aniaba unie nuha ddu loe kapie dinaha. Nianna tti udaxxue ttu len ixebakana, axtaliba ganna chi uluxanie bedelhe dina nna udachue nna chubá nna tti usiabie na ttu xxua. beßeya. 6 7
Documentos relacionados
¿Gasina anka yebáha?
maravillado con lo que ve en el cielo: el Sol, la Luna y las estrellas. Este libro habla de la fascinación del hombre con el firmamento desde la época en que pensaba que la Tierra era el centro del...
Leia mais