katalytische Verfahren - Lehrstuhl für Organische Chemie I
Transcrição
katalytische Verfahren - Lehrstuhl für Organische Chemie I
Moderne katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Organischen Synthese Sommersemester 2002 PD Dr. Christian Limberg – Prof. Dr. Thorsten Bach Themenübersicht 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Epoxidierung von Allylalkoholen Epoxidierung nicht-aktivierter Alkene Hydrierung Hydroaminierung Hydroformylierung Carbonylierungsreaktionen Heck-Reaktion Olefinmetathese Dötz-Reaktion und verwandte Anellierungen C-H-Aktivierung Empfehlungen für begleitende Literatur 1. L. S. Hegedus Organische Synthese mit Übergangsmetallen VCH, Weinheim 1995 (ca. 48.- €) 2. R. B. Jordan Mechanismen anorganischer und metallorganischer Reaktionen Teubner, Stuttgart 1994 (ca. 20.- €) 3. I. Omae Applications of Organometallic Compounds Wiley-VCH, Weinheim 1998 (ca. 200.- €) 4. I. Ojima (Hrsg.) Catalytic Asymmetric Synthesis 2. Aufl., Wiley-VCH, New York 2001 (ca. 170.- €) 5. B.Cornils/W.A. Herrmann (Hrsg.) Applied Homogeneous Catalysis with Organometallic Complexes VCH-Wiley, Weinheim 2002 (ca. 500.- €) Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 0/2 Vorlesungstermine Woche Tag Zeit Raum Tag Zeit Raum 17. KW Di, 23.4. 9.15 22209 Mi, 24.4. 9.15 22210 19. KW Di, 7.5. 9.15 22209 Mi, 8.5. 9.15 22210 20. KW Di, 14.5. 9.15 22209 Mi, 15.5. 9.15 22210 22. KW Di, 28.5. 9.15 22209 Mi, 29.5. 9.15 22210 23. KW Di, 4.6. 9.15 22209 Mi, 5.6. 9.15 22210 25. KW Di, 18.6. 9.15 22209 Mi, 19.6. 9.15 22210 26. KW Di, 25.6. 9.15 22209 Mi, 26.6. 9.15 22210 27. KW Di, 2.7. 9.15 22209 Mi, 3.7. 9.15 22210 28. KW Di, 9.7. 9.15 22209 Mi, 10.7. 9.15 22210 29. KW Di, 16.7. 9.15 22209 Mi, 17.7. 9.15 22210 Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 1/1 1. Epoxidierung von Allylalkoholen Übersichten: (a) A. Pfenniger, Synthesis 1986, 89-116. (b) K.-P. Zeller in Methoden der Organischen Chemie (Houben-Weyl) 4te Aufl., Band E 13 (Hrsg.: H. Kropf); Thieme, Stuttgart 1988, 1169-1250. (c) R. A. Johnson, K. B. Sharpless in Comprehensive Organic Synthesis, (Hrsg.: B. M. Trost); Vol. 7, Pergamon Press, New York 1991, 389-436. (d) R. M. Hanson, Chem. Rev. 1991, 91, 437-476. (e) T. Katsuki, V. S. Martin, Org. React. 1996, 48, 1-299. (f) T. Katsuki in Comprehensive Asymmetric Catalysis (Hrsg.: E. N. Jacobsen, A. Pfaltz, H. Yamamoto); Springer, Heidelberg 1999, S. 621-648. (g) R. A. Johnson, K. B. Sharpless in Catalytic Asymmetric Synthesis (Hrsg.: I. Ojima); 2. Aufl., WileyVCH, Weinheim 2000, S. 231-280. Weitere Übersichten zur Oxiranchemie und zu Ringöffnungsreaktionen: (a) E. G. Lewars in Comprehensive Heterocyclic Chemistry (Hrsg.: A. R. Katritzky, C. W. Rees); Vol. 7, Pergamon Press, Oxford 1984, S. 95-129. (b) J. G. Smith, Synthesis 1984, 629-656. (c) M. Bartók, K. L. Lang, in The Chemistry of Heterocyclic Compounds (Hrsg.: A. Weissberger, E. C. Taylor); Vol. 42, part 3 (Hrsg.: A. Hassner), Wiley-Interscience, New York 1985, S. 1-196. (d) I. Erden in Comprehensive Heterocyclic Chemistry, 2nd ed. (Hrsg.: A. R. Katritzky, C. W. Rees, E. F. V. Scriven); Vol. 1a, Pergamon Press, Oxford 1996, S. 97-144. Kinetische Racematspaltung Beispiele: (a) V. S. Martin, S. S. Woodard, T. Katsuki, Y. Yamada, M. Ikeda, K. B. Sharpless, J. Am. Chem. Soc. 1981, 103, 6237-6240. (b) P. R. Carlier, W. S. Mungall, G. Schroder, K. B. Sharpless, J. Am. Chem. Soc. 1988, 110, 2978-2979. (c) Z. Xu, C. W. Johannes, S. S. Salman, A. H. Hoveyda, J. Am. Chem. Soc. 1996, 118, 10926-10927 (Fluvirucin-Aglycon). Differenzierung enantiotoper Gruppen Beispiele: (a) B. Häfele, D. Schröter, V. Jäger, Angew. Chem. 1986, 98, 89-90. (b) S. L. Schreiber, M. T. Goulet, G. Schulte, J. Am. Chem. Soc. 1987, 109, 4718-4720. (c) C. S. Poss, S. L. Schreiber, Acc. Chem. Res. 1994, 27, 9-17. Epoxidring-Öffnung durch Nucleophile Substitution a) Beispiele ohne Beteiligung der OH-Gruppe H-Nucleophile: B. Goument, L. Duhamel, R. Mauge, Tetrahedron 1994, 50, 171-188 (Fenfluramin). C-Nucleophile: T. Hosokawa, Y. Makabe, T. Shinohara, S.-I. Murahashi, Chem. Lett. 1985, 1529-1530 (Frontalin). Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 1/2 C-Nucleophile (Forts.): R. Baker, W. J. Cummings, J. F. Hayes, A. Kumar, Chem. Commun. 1986, 1237-1238 (Macbecin). K. C. Nicolaou, S. E. Webber, J. Ramphal, Y. Abe, Angew. Chem. 1987, 99, 1077-1079 (Lipoxine). A. B. Smith, III, K. J. Hale, L. M. Laakso, K. Chen, A. Riéra, Tetrahedron Lett. 1989, 30, 6963-6966 (FK 506). K. C. Nicolaou, E. W. Yue, S. La Greca, A. Nadin, Z. Yang, J. E. Leresche, T. Tsuri, Y. Naniwa, F. De Riccardis, Chem. Eur. J. 1995, 1, 467-494 (Saragossa-Säure A). A. B. Smith, III, V. A. Daughty, C. Sfouggatakis, C. S. Bennett, J. Koyanagi, M. Takeuchi, Org. Lett. 2002, 4, 783-786 (Spongistatin). N-Nucleophile: J. M. Klunder, S. Y. Klo, K. B. Sharpless, J. Org. Chem. 1986, 51, 3710-3712 (Propanolol). O-Nucleophile: A. M. Doherty, S. V. Ley, Tetrahedron Lett. 1986, 27, 105-108 (Ionophor M 139603). J. E. Baldwin, A. Flinn, Tetrahedron Lett. 1987, 28, 3605-3608 (Aminosäuren). R. Stürmer, K. Ritter, R. W. Hoffmann, Angew. Chem. 1993, 105, 112-114 (Erythronolid A). T. R. Hoye, L. Tan, Tetrahedron Lett. 1995, 36, 1981-1984 (Asimycin). K. C. Nicolaou, Angew. Chem. 1996, 108, 645-664 (Brevetoxin B). b) Beispiele mit Beteiligung der OH-Gruppe H-Nucleophile: M. Honda, T. Katsuki, M. Yamaguchi, Tetrahedron Lett. 1984, 25, 3857-3860 (Protomycinolid IV). K. C. Nicolaou, T. K. Chakraborty, R. A. Daines, Y. Ogawa, Chem. Commun. 1987, 686-689 (Amphoteronolid B). K. C. Nicolaou, T. K. Chakraborty, Y. Ogawa, R. A. Daines, N. S. Simpkins, G. T. Furst, J. Am. Chem. Soc. 1988, 110, 4660-4672 (Amphotericin B). C-Nucleophile: H. Nagaoka, Y. Kishi, Tetrahedron 1981, 37, 3873-3888 (Rifamycin S). J. D. White, P. Theramongkol, C. Kuroda, J. R. Engebrecht, J. Org. Chem. 1988, 53, 5909-5921 (Moninsäure C). J. D. White, G. L. Bolton, A. P. Dantanarayana, C. M. J. Fox, R. N. Hiner, R. W. Jackson, K. Sakuma, U. S. Warrier, J. Am. Chem. Soc. 1995, 117, 1908-1939 (Avermectin B1a). Payne-Umlagerung: (a) G. B. Payne, J. Org. Chem. 1962, 27, 3819-3822. (b) S. Y. Ko, A. W. M. Lee, S. Masamune, L. A. Reed, III, K. B. Sharpless, F. J. Walker, Tetrahedron 1990, 46, 245-264 (Hexosen). Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 1/3 Epoxidierung von Allylalkoholen: Zielmoleküle HO O OH COOH MeO OMe Lipoxin A5 HO OH OH O O OH OR O NH MeO O O OH OH R = CONH2 HO Erythronolid A Macbecin I MeO O O O OH O N O O O O HO HOOC HOOC OMe OMe O O O OH COOH Saragossa-Säure A FK-506 OH OAc O HO AcO OH OH MeO O OH O Asimycin O NH O O O HO Rifamycin S O O OH O HO OH O OH OH OH OH O O OH COOH O O OH Amphoteronolid B Protomycinolid IV Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 2/1 2. Epoxidierung nicht-aktivierter Alkene Übersichten: (a) E. N. Jacobsen in Catalytic Asymmetric Synthesis (Hrsg.: I. Ojima); VCH, Weinheim 1993, S. 159-202. (b) A. C. Oehlschlager in Methoden der Organischen Chemie (Houben-Weyl) 4te Aufl., Band E 21 (Hrsg.: G. Helmchen, R. W. Hoffmann, J. Mulzer, E. Schaumann); Thieme, Stuttgart 1995, 4675-4698. (c) T. Katsuki, Coord. Chem. Rev. 1995, 140, 189-214. (d) T. Mukaiyama, T. Yamada, Bull. Chem. Soc. Jpn. 1995, 68, 17-35. (e) E. N. Jacobsen, M. H. Wu in Comprehensive Asymmetric Catalysis (Hrsg.: E. N. Jacobsen, A. Pfaltz, H. Yamamoto); Springer, Heidelberg 1999, S. 649-677. (f) T. Katsuki in Catalytic Asymmetric Synthesis (Hrsg.: I. Ojima); 2. Aufl., Wiley-VCH, Weinheim 2001, S. 287-325. Anwendungsbeispiele: (a) S. L. Vander Velde, E. N. Jacobsen, J. Org. Chem. 1995, 60, 53805381. (b) D. Bell, M. R. Davies, F. J. L. Finney; G. R. Geen, P. M. Kincey, I. S. Mann, Tetrahedron Lett. 1996, 37, 3895-3898. (c) J. E. Lynch, W.-B. Choi, H. R. O. Churchill, R. P. Volante, R. A. Reamer, R. G. Ball, J. Org. Chem. 1997, 62, 9223-9228. (d) D. L. Boger, J. A. McKie, C. W. Boyce, Synlett 1997, 515-517. (e) J. F. Larrow, E. N. Jacobsen, Org. Synth. 1998, 76, 46-56. (f) M. Hentemann, P. L. Fuchs, Tetrahedron Lett. 1999, 40, 2699-2702. Neuere Originalarbeiten: (a) P. Pietikainen, Tetrahedron 2000, 56, 417-424. (b) R. M. Stoop, S. Bachmann, M. Valentini, A. Mezzetti, Organometallics 2000, 19, 4117-4126. (c) M. Cavazzini, A. Manfredi, F. Montanari, S. Quici, G. Pozzi, Chem. Commun. 2000, 2171-2172. (d) H. Nishikori, C. Ohta, T. Katsuki, Synlett 2000, 1557-1560. (e) X. Yao, H. Chen, W. Lu, G. Pan, X. Hu, Z. Zheng, Tetrahedron Lett. 2000, 41, 10267-10271. (f) A. M. Daly, M. F. Renehan, D. G. Gilheany, Org. Lett. 2001, 3, 663-666. (g) H. Jacobsen, L. Cavallo, Chem. Eur. J. 2001, 7, 800807. (h) K.-H. Ahn, S. W. Park, S. Choi, H.-J. Kim, C. J. Moon, Tetrahedron Lett. 2001, 42, 2485-2488. (i) R. I. Kureshy, N. H. Khan, S. H. R. Abdi, S. T. Patel, R. V. Jasra, Tetrahedron: Asymmetry 2001, 12, 433-437. (j) R. Zhang, W.-Y. Yu, K.-Y. Wong, C.-M. Che, J. Org. Chem. 2001, 66, 8145-8153. (k) Y. Song, X. Yao, H. Chen, G. Pan, X. Hu, Z. Zheng, J. Chem. Soc. Perkin Trans. 1, 2002, 870-873. (l) F. Pezet, H. Ait-Haddou, J.-C. Daran, I. Sasaki, G. A. Balavoine, Chem. Commun. 2002, 510-511. Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 3/1 3. Enantioselektive Hydrierung Hydrierung von Olefinen Übersichten: (a) A. Pfaltz in Methoden der Organischen Chemie (Houben-Weyl) 4. Aufl. Band E 21 (Hrsg.: G. Helmchen, R. W. Hoffmann, J. Mulzer, E. Schaumann); Thieme, Stuttgart 1988, 43344359. (b) J. M. Brown in Comprehensive Asymmetric Catalysis (Hrsg.: E. Jacobsen, A. Pfaltz, H. Yamamoto); Springer, Berlin 1999, Vol 1, 121-182. (c) R. Noyori, H. Tayaka, T. Ohta in Catalytic Asymmetric Synthesis (Hrsg.: I. Ojima); VCH, New York 1993, 1-39. (d) M. V. Troutman, D. H. Appella, S. L. Buchwald, J. Am. Chem. Soc. 1999, 121, 4916-4917. (e) R. L. Haltermann in Comprehensive Asymmetric Catalysis (Hrsg.: E. Jacobsen, A. Pfaltz, H. Yamamoto); Springer, Berlin 1999, Vol 1, 183-198. (f) T. Ohkuma, M. Kitamura, R. Noyori in Catalytic Asymmetric Synthesis (Hrsg. I. Ojima); 2. Aufl., Wiley-VCH, Weinheim 2001, 1-110. Anwendungen/Beispiele: (a) W. Knowles, J. Chem. Edu. 1986, 13, 222-225 (DOPA). (b) M. J. Burk, J. G. Allen, W. F. Kiesman, J. Am. Chem. Soc. 1998, 120, 657-663 (Bulgecinin) . (c) D. Tschaen, L. Abramson, D. Cai, J. Org. Chem. 1995, 60, 4324-4330 (MK-0499). (d) H. Takaya, T. Ohta, R. Noyori, J. Am. Chem. Soc. 1987, 109, 1596-1597 (Citronellol, Vitamin K). (f) B. Imperiali, J. W. Zimmerman, Tetrahedron Lett. 1988, 42, 5343-5344 (Dolichol). Hydrierung von Iminen Übersichten: (a) J. Martens in Methoden der Organischen Chemie (Houben-Weyl), 4. Aufl., (Hrsg. G. Helmchen, R. W. Hoffmann, J. Mulzer, E. Schaumann); Thieme, Stuttgart 1996, 4199-4219. (b) S. Kobayashi, H. Ishitani, Chem. Rev. 1999, 99, 1064-1094. (c) H.-U. Blaser, F. Springer in Comprehensive Asymmetric Catalysis (Hrsg.: E. Jacobsen, A. Pfaltz, H. Yamamoto); Springer, Berlin 1999, 247-267. (d) D. Xiao, X. Zhang, Angew. Chem. 2001, 113, 3533-3536. Anwendungen/Beispiele: L.F. Tietze, Y. Zhou, E. Töpken, Eur. J. Org. Chem. 2000, 12, 2247-2252 (Hirsutin). H.-U. Blaser, Adv. Synth. Cat. 2002, 344, 17-31 (Metolachlor). Hydrierung von Ketonen Übersic hten: (a) R. Noyori, T. Ohkuma, Angew. Chem. 2001, 113, 40-75. (b) R. Noyori, T. Ohkuma in Comprehensive Asymmetric Catalysis (Hrsg.: E. Jacobsen, A. Pfaltz, H. Yamamoto); Springer, Berlin 1999, 199-243. (c) X. Zhang, Q. Jiang, Y. Jiang, D. Xiao, P. Cao, Angew. Chem. Int. Ed. 1998, 37, 1100-1102. Anwendungen/Beispiele: (a) M. Kitamura, M. Tokunaga, R. Noyori, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 144-152. (b) M. Kitamura, N. Nagai, Y. Hsiao, R. Noyori, Tetrehedron Lett. 1990, 31, 549-552 (Carbapenem). (c) A. Fürstner, M. Albert, J. Mlynarski, M. Matheu, J. Am. Chem. Soc. 2002, 124, 1168-1169 (Cycloviracin B). (d) H. Doucet, T. Ohkuma, R. Noyori, Angew. Chem. 1998, 110, 17921796 (Terpene). Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 3/2 Enantioselektive Hydrierung: Zielmoleküle HO COOH H N HO 2C OH NH2 HO OH Bulgecinin DOPA NH2 OH N HO O NC α-Tocopherol / Vitamin E MK-0499 OH Dolichol OH H H SR N O O COOH α-Ionon Carbapenem-Antibiotika (CH2)14OH O O HO HO HO OH OH O N O O O OH O O N H H H MeO2C (CH2 )14OH Cycloviracin B Hirsutin H OMe Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 4/1 4. Hydroaminierung Allgemeine Übersichten: (a) R. Taube in Applied Homogeneous Catalysis with Organometallic Compounds (Hrsg.: B. Cornils, W. A. Herrmann); Wiley-VCH, Weinheim 1996, S. 507-520. (b) T. E. Müller, M. Beller, Chem. Rev. 1998, 98, 675-703. Konjugate Addition Neuere Arbeit mit Literaturverzeichnis: S. Kobayashi, K. Kakumoto, M. Sugiura, Org. Lett. 2002, 4, 1319-1322. Beispiele für Aktivierung durch Alkaliamide: (a) T. Fujita, K. Suga, S. Watanabe, Austr. J. Chem. 1974, 27, 531-535 (N,N-Diethylgeranylamin). (b) M. Beller, C. Breindl, Tetrahedron 1998, 54, 6359-6368 (Arylethylpiperazin). Elektrophile Aktivierung Übersichten: (a) L. S. Hegedus in Comprehensive Organic Synthesis (Hrsg.: B. M. Trost, I. Fleming), Band 4; Pergamon Press, Oxford 1991, 551-569. (b) L. S. Hegedus, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1988, 27, 1113-1226. (c) J. Tsuji, Palladium Reagents and Catalysis, Innovations in Organic Synthesis, Wiley, Chichester 1995, 42-47. Beispiele: (a) D. Lathbury, T. Gallagher, Chem. Commun. 1986, 114-115 (Coniin). (b) S. R. Fix, J. L. Brice, S. S. Stahl, Angew. Chem. 2002, 114, 172-174. Aktivierung der NH-Bindung Neuere Arbeiten: (a) E. Haak, I. Bytschkov, S. Doye, Angew. Chem. 1999, 111, 3584-3586. (b) S. Tian, V. M. Arrendondo, C. L. Stern, T. J. Marks, Organometallics 1999, 18, 2568-2570. (c) M. Kawatsura, J. F. Hartwig, J. Am. Chem. Soc. 2000, 122, 9546-9547. (d) M. Nobis, B. Drießen-Hölscher, Angew. Chem. 2001, 113, 4105-4108. (e) B. F. Straub, R. G. Bergmann, Angew. Chem. 2001, 113, 4768-4771. (f) C. G. Hartung, A. Tillack, H. Trautwein, M. Beller, J. Org. Chem. 2001, 66, 6339-6343. (g) O. Löber, M. Kawarsura, J. F. Hartwig, J. Am. Chem. Soc. 2001, 123, 4366-4367. (h) Y. Shi, J. T. Ciszewski, A. L. Odom, Organometallics 2001, 20, 3967-3969. (i) J.-S. Ryu, T. J. Marks, F. E. McDonald, Org. Lett. 2001, 3, 3091-3094. (j) T. Straub, A. Haskel, T. G. Neyroud, M. Kapon, M. Botoshansky, M. S. Eisen, Organometallics 2001, 20, 5017-5035. (k) U. Nettekoven, J. F. Hartwig, J. Am. Chem. Soc. 2002, 124, 1166-1167. (l) A. Heutling, S. Doye, J. Org. Chem. 2002, 67, 1961-1964. Beispiele für Aktivierung durch frühe Übergangsmetalle: (a) P. L. McGane, T. Livinghouse, J. Am. Chem. Soc. 1992, 57, 1323-1324 (Monomorin) . (b) P. L. McGane, T. Livinghouse, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 11485-11489 (Preussin). (c) M. A. Giardello, V. P. Conticello, L. Brard, M. R. Gagné, T. J. Marks, J. Am. Chem. Soc. 1994, 116, 10241-10254. Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 4/2 Forts.: 4. Hydroaminierung (Aktivierung durch frühe Übergangsmetalle) (d) V. M. Arredondo, S. Tian, F. E. McDonald, T. J. Marks, J. Am. Chem. Soc. 1999, 121, 3633-3639 (Pyrrolidin 197 B, Xenovenin). (e) G. A. Molander, E. D. Dowdy, J. Org. Chem. 1999, 64, 6515-6517 (MK-801). Beispiel für Aktivierung durch späte Übergangsmetalle: (a) A. L. Casalnuovo, J. C. Calabrese, D. Milstein, J. Am. Chem. Soc. 1988, 110, 6738-6744. Hydroaminierung: Zielmoleküle N H R OH (−)-Coniin (−)-Menthol N N 1-Aryl-4-(arylethyl)piperazine OH N n-C8H17 (±)-Monomorin N Me (+)-Preussin N H (+)-Pyrrolidin 197B H HN N NHPh n-C6H13 (+)-Xenovenin (±)-MK-801 (±)-N-Phenyl-norbornylamin Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 5. Hydroformylierung Übersichten: (a) B. Breit, W. Seiche, Synthesis 2001, 1-36. (b) C. Botteghi, M. Marchetti, S. Paganelli in Transition Metals in Organic Synthesis (Hrsg.: M. Beller, C. Bolm); Wiley-VCH, Weinheim 1998, S. 25-48. (c) F. Ungvary, Coord. Chem. Rev. 2001, 213, 1-50. (d) M. Beller, B. Cornils, C. D. Frohning, C. W. Kohlpaintner, J. Mol. Catal. A 1995, 104, 17-85. (e) J. K. Stille in Comprehensive Organic Synthesis, Vol. 4 (Hrsg.: B. M. Trost, I. Fleming); Pergamon, Oxford 1991, 913-951. (f) P. Eilbracht, L. Bärfacker, C. Buss, C. Hollmann, B. E. Kitsos-Rzychon, C. L. Kranemann, T. Rische, R. Roggenbuck, A. Schmidt, Chem. Rev. 1999, 99, 3329-3365. (g) A. M. Trzeciak, J. J. Ziolkowski, Coord. Chem. Rev. 1999, 190-192, 883-900. (h) M. Torrent, M. Sola, G. Frenking, Chem. Rev. 2000, 100, 439-493. Übersichten über stereoselektive Hydroformylierungen: (a) S. Gladiali, J. C. Bayon, C. Claver, Tetrahedron: Assymmetry 1995, 6, 1453-1474. (b) K. Nozaki, I. Ojima in Catalytic Asymmetric Synthesis (Hrsg.: I. Ojima); 2. Aufl., Wiley-VCH, New York 2001, 429-463. (c) P. Eilbracht in Methoden der Organischen Chemie (Houben-Weyl) 4te Aufl., Band E 21 c (Hrsg.: G. Helmchen, R. W. Hoffmann, J. Mulzer, E. Schaumann); Thieme, Stuttgart 1995, 2488-2558. (d) F. Agbossu, J. F. Carpentier, A. Mortreux, Chem. Rev. 1995, 95, 2485-2506. (e) K. Nozaki, H. Takaya, T. Hiyama, Top. Cat. 1997, 4, 175-185. Anwendungsbeispiele: (a) P. Liu, E. N. Jacobsen, J. Am. Chem. Soc. 2001, 123, 10772-10773 (Ambruticin). (b) G. Parinello, J. K. Stille, J. Am. Chem. Soc. 1987, 109, 7122-7127. J. K. Stille, H. Su, P. Brechot, G. Parrinello, L. S. Hegedus, Organometallics 1991, 10, 1183-1189 (Naproxen). (c) K. Nozaki, W. Li, T. Horiuchi, H. Takaya, T. Saito, A. Yoshida, K. Matsumura, Y. Kato, T. Imai, T. Miura, H. Kumobayashi, J. Org. Chem. 1996, 61, 7658-7659. D. A. Shih, L. Cama, B. G. Christensen, Tetrahedron Lett. 1985, 26, 587-590 (1β-Methyl-Thienamycin). (d) P. G. M. Wuts, S. S. Bigelow, J. Org. Chem. 1988, 53, 5023-5034 (Carbomycin B). (e) K. R. Hornberger, C. L. Hamblett, J. L. Leighton, J. Am. Chem. Soc. 2000, 122, 12894-12895 (Leucanscandrolid A). (f) B. Breit, S. K. Zahn, Tetrahedron Lett. 1998, 39, 1901-1904 (Bafilomycin A1). (g) P. G. M. Wuts, A. R. Ritter, J. Org. Chem. 1989, 54, 5180-5182 (Spironolacton). (h) I. Ojima, E. S. Vidal, J. Org. Chem. 1998, 63, 7999-8003 (Prosopinin). (i) Y. Dong, C. A. Busacca, J. Org. Chem. 1997, 62, 6464-6465 (Tryptamine). 5/1 Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 5/2 Hydroformylierung: Zielmoleküle OH OH CO 2H O CO 2H O MeO Naproxen Ambruticin O OH NH3 + HH CHO S N O MeO O COOO OH OAc 1ß-Methyl-Thienamycin Carbomycin B O O OMe O O OMe O N O O O OH HO OH O O OMe MeO2CHN Bafilomycin A1 Leucanscandrolid A O O OH H H O 8 H SAc Spironolacton O N H Prosopinin N(Boc)2 OH R N H Tryptamine Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 6. Carbonylierung Übersichten: (a) M. Beller, B. Cornils, C. D. Frohning, C. W. Kohlpaintner, J. Mol. Catal. A 1995, 104, 17-85. (b) D. J. Thompson in Comprehensive Organic Synthesis, Vol. 3 (Hrsg.: B. M. Trost, I. Fleming); Pergamon, Oxford 1991, 1015-1043. (c) H. M. Colquhoun, D. J. Thompson, M. V. Twigg, Carbonylation, Plenum Press, New York 1991. (d) F. Diederich, P. J. Stang, Metal-catalyzed crosscoupling Reactions, Wiley-VCH, Weinheim 1998. (e) K. Nozaki, I. Ojima in Catalytic Asymmetric Synthesis (Hrsg.: I. Ojima); 2. Aufl., Wiley-VCH, New York 2001, 429-463. (f) P. Eilbracht in Methoden der Organischen Chemie (Houben-Weyl) 4te Aufl., Band E 21 c (Hrsg.: G. Helmchen, R. W. Hoffmann, J. Mulzer, E. Schaumann); Thieme, Stuttgart 1995, 2559-2590, 2631-2638, 2690-2712. Übersichten über substitutive Carbonylierungen: (a) V. Farina, V. Krishnamurthy, W. J. Scott, Organic Reactions 1997, 50, 1-665. (b) C. Thebtaranonth, Y. Thebtaranonth, Cyclization Reactions, CRC Press, Boca Raton 1994, 282-297. (c) J. K. Stille, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1986, 25, 508-524. (d) Y. Zhang, B. O’Connor, E. Negishi, J. Org. Chem. 1988, 53, 5588-5590. (e) R. C. Larock, J. Org. Chem. 1975, 40, 3237-3242. Übersichten über additive Carbonylierungen: (a) O. Geis, H.-G. Schmalz in Organic Synthesis Highlights IV (Hrsg.: H.-G. Schmalz); Wiley-VCH, Weinheim 2000, 83-90. (b) V. Jäger, T. Gracza, E. Dubois, T. Hasenöhrl, W. Hümmer, U. Kautz, B. Kirschbaum, A. Lieberknecht, L. Remen, D. Shaw, U. Stahl, O. Stephan in Organic Synthesis via Organometallics, Proceedings oh the Fifth Symposium in Heidelberg (Hrsg.: G. Helmchen, J. Dibo, D. Feubacher, B. Wiese); Vieweg, Braunschweig 1997, 331360. (c) M. F. Semmelhack, C. Kim, C. Bodurow, M. Sanner, M. Meier, Pure Appl. Chem. 1990, 20352040. Übersichten über Pauson-Khand-Carbonylierungen: O. Geis, H.-G. Schmalz, Angew. Chem. 1998, 110, 955-959. (b) K. M. Brummond, J. L. Kent, Tetrahedron 2000, 56, 3263-3283. (c) N. E. Schore in Comprehensive Organic Synthesis, Vol. 5 (Hrsg.: B. M. Trost, I. Fleming); Pergamon, Oxford 1991, 1037-1064. (d) E. Negishi, S. J. Holmes, J. M. Tour, J. A. Miller, F. E. Cederbaum, D. R. Swanson, T. Takahashi, J. Am. Chem. Soc. 1998, 111, 3336-3346. (e) E. Negishi, T. Takahashi, Acc. Chem. Res. 1994, 27, 124-130. Anwendungsbeispiele: (a) M. F. Semmelhack, J. J. Bozell, T. Sato, W. Wulff, E. Spiess, A. Zask, J. Am. Chem. Soc. 1982, 104, 580-5852 (Deoxyfrenolicin). (b) G. A. Kraus, J. Li, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 5859-5860 (Frenolicin B). (c) M. F. Semmelhack, W. R. Epa, A. W.-H. Cheung, Y. Gu, C. Kim, N. Zhang, W. Lew, J. Am. Chem. Soc. 1994, 116, 7455-7456 (Tetronomycin). (d) S. K. Thompson, C. H. Heathcock, J. Org. Chem. 1992, 57, 5979-5989 (Isovelleral). (e) J. A. Marshall, T. M. Jenson, B. S. DeHoff, J. Org. Chem. 1987, 52, 3860-3866 (Epimukulol). (f) G. T. Crisp, W. J. Scott, J. K. Stille, J. Am. Chem. Soc. 1984, 106, 7500-7506 (Capnellen). (g) P. Magnus, D. P. Becker, J. Am. Chem. Soc. 1987, 6/1 109, 7495-7498 (6a-Carboprostaglandin I2). (h) G. Agnel, E. Negishi, J. Am. Chem. Soc. 1991, 113, 7424-7426 (Pentalensäure). Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 6/2 Carbonylierung: Zielmoleküle OH O OH O O CHO O H CHO O O H O CO2 H O Deoxyfrenolicin Frenolicin B Isovelleral O O OH HO O H O H H OH H OH OMe Tetronomycin Epimukulol H H H CO2 H H HO CO 2H H H Capnellen 4 HO H OH 6a-Carboprostaglandin I2 Pentalensäure Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 7/1 7. Heck-Reaktion Übersichten Allgemeine Übersichten: (a) R. F. Heck Palladium Reagents in Organic Synthesis; Academic Press, New York 1985. (b) R. F. Heck in Compr. Org. Synth., (Hrsg: L. S. Hegedus, B. M. Trost); Vol. 4, Pergamonn Press, New York 1991, 833-863. (c) R. F. Heck, Org. React. 1992, 27, 345-390. (d) S. Bräse, A. de Meijere in Metall-catalysed Cross-coupling Reactions, (Hrsg: F. Diederich, P. J. Stang); Wiley-VCH; New York, Weinheim 1998, 99-166. (e) M. Beller, T. H. Riermeier, G. Stark in Transition Metals for Organic Synthesis (Hrsg: M. Beller, C. Bolm); Vol. 1, Wiley-VCH; New York, Weinheim 1998, 208-240. (e) E. Negishi, C. Copéret, S. Ma, S. Y Liou, F. Liu, Chem. Rev. 1996, 96, 365-393. (e) I. P. Beletskaya, A. V. Cheprakov, Chem. Rev. 2000, 100, 3009-3066. (f) C. Amatore, A. Jutand, Acc. Chem. Res. 2000, 33, 314-321. Asymmetrische Heck Reaktion: (a) F. Ozawa, A. Kubo, T. Hayashi, J. Am. Chem. Soc. 1991, 113, 1417-1419. (b) O. Loiseleur, P. Meier, A. Pfaltz, Angew. Chem. 1996, 108, 218-220. (c) A. Tenaglia, A. Heumann, Angew. Chem. 1999, 111, 2316-2320. (d) O. Loiseleur, M. Hayashi, M. Keenan, N. Schmees, A. Pfaltz, J. Organomet. Chem. 1999, 576, 16-22. (e) M. Shibaski, E. M. Vogel, J. Organomet. Chem. 1999, 576, 1-15. Synthesebeispiele (a) C. Y. Hong, N. Kado, L. E. Overman, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 11028-11029 (Morphin). (b) M. Kalesse, M. Quitschalle, C. P. Khandavalli, A. Saeed, Org. Lett. 2001, 3, 3107-3109 (Callystatin A). (c) B. M. Trost, J. Dumas, M. Villa, J. Am. Chem. Soc. 1992, 114, 9836-9845 (Calcitriol). (d) T. Takemoto, M. Sodeoka, H. Sasai, M. Shibasaki, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 8477-8478 (Eptazocin). (e) T. Matsuura, L. E. Overman, D. J. Poon, J. Am. Chem. Soc. 1998, 120, 6500-6503 (Physovenin). (f) K. Kondo, M. Sodeoka, M. Mori, M. Shibasaki, Tetrahedron Lett. 1993, 34, 4219-4222. (g) T. Ohshima, K. Kagechika, M. Adachi, M. Sodeoka, M. Shibasaki, J. Am. Chem. Soc. 1996, 118, 7108-7116 (Capnellen). (h) V. H. Rawal, C. Michoud, R. F. Monestel, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 3030-3031 (Dehydrotubifolin). (i) D. J. Kucera, S. J. O` Connor, L. E. Overman, J. Org. Chem. 1993, 58, 5304-5306 (Scopadulsäure). Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 7/2 Heck-Reaktion: Zielmoleküle OH O OH OH O O O MeN Callystatin A (−)-Morphin OH Me N H H N O O HO (−)-Eptazocin Calcitriol (−)-Physovenin N OH O N Me HO OH H H O N O H O 9(12) Vernolepin (−)-∆ O H HOOC H OBz (±)-Scopadulsäure -Capnellen (±)-Dehydrotubifolin O H Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 8/1 8. Olefinmetathese Übersichten: (a) R. H. Grubbs, S. J. Miller, G. C. Fu, Acc. Chem. Res. 1995, 28, 446-452. (b) K. J. Ivin, J. C. Mol, Olefin Metathesis and Metathesis Polymerization, 2nd ed., Academic Press, San Diego, 1997. (c) M. Schuster, S. Blechert, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1997, 36, 2036-2056. (d) S. K. Armstrong, J Chem. Soc., Perkin Trans. 1 1998, 371-388. (e) R. H. Grubbs, S. Chang Tetrahedron 1998, 54, 4413-4450. (f) M. Karle, U. Koert in Transition Metals in Organic Synthesis (Hrsg.: M. Beller, C. Bolm); Wiley-VCH, Weinheim 1998, S. 91-96. (g) A. J. Phillips, A. D. Abell, Aldrichimica Acta 1999, 32, 75-89. (h) R. R. Schrock, Tetrahedron 1999, 55, 8141-8153. (i) A. Fürstner, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 2000, 39, 3013-3043. (j) T. M. Trnka, R. H. Grubbs, Acc. Chem. Res. 2001, 34, 18-29. (k) A. H. Hoveyda, R. R. Schrock, Chem. Eur. J. 2001, 7, 945-950. (l) M. Schuster, S. Blechert, Chemie i. u. Zeit 2001, 35, 24-29. Orginalarbeiten: (a) P. J.-L. Hérisson, Y. Chauvin, Makromol. Chem. 1970, 141, 161-176 (ChauvinMechanismus). (b) S. T. Nguyen, R. H. Grubbs, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 9858-9859 (GrubbsKatalysator, 1. Generation). (c) P. Schwab, M. B. France, J. W. Ziller, R. H. Grubbs, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1995, 34, 2039-2041 (Grubbs-Katalysator, 1. Generation). (d) C. J. Schaverein, J. C. Dewan, R. R. Schrock, J. Am. Chem. Soc. 1986, 108, 2771-2773 (Schrock-Wolfram-Katalysator). (e) R. R. Schrock, J. S. Murdzek, G. C. Bazan, J. Robbins, M. DiMare, M. O’Regan, J. Am. Chem. Soc. 1990, 112, 3875-3886 (Schrock Molybdän-Katalysator). (f) J. Huang, E. D. Stevens, S. P. Nolan, J. L. Petersen, J. Am. Chem. Soc. 1999, 121, 2674-2678. M. Scoll, T. M. Trnka, J. P. Morgan, R. H. Grubbs, Tetrahedron Lett. 1999, 40, 2247-2250. L. Ackermann, A. Fürstner, T. Weskamp, F. J. Kohl, W. A. Herrmann, Tetrahedron Lett. 1999, 40, 4787-4790. T. Weskamp, F. J. Kohl, W. Hieringer, D. Gleich, W. A. Herrmann, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1999, 38, 2416-2419 (Grubbs-Katalysator, 2. Generation). Diinmetathese: (a) A. Fürstner, G. Seidel, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1998, 37, 1734-1736. (b) U. H. F. Bunz, L. Kloppenburg, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1999, 38, 478-481. (c) A. Fürstner, O. Guth, A. Rumbo, G. Seidel, J. Am. Chem. Soc. 1999, 121, 11108-11113. Beispiele: (a) D. Meng, D.-S. Su, A. Balog, P. Bertinato, E. J. Sorensen, S. J. Danishefsky, Y. H. Zheng, T.-C. Chou, L. He, S. B. Horwitz, J. Am. Chem. Soc. 1997, 119, 2733-2734 (Epothilon). (b) A. Fürstner, O. R. Thiel, J. Org. Chem. 2000, 65, 1738-1742 (Balanol). (c) A. F. Houri, Z. Xu, D. A. Cogan, A. H. Hoveyda, J. Am. Chem. Soc. 1995, 117, 2943-2944 (Sch 38516, Fluvirucin B1 Aglykon). (d) A. Kinoshita, M. Mori, J. Org. Chem. 1996, 61, 8356-8357 (Stemoamid). (e) S. D. Burke, N. Müller, C. M. Beaudry, Org. Lett. 1999, 1, 1827-1829 (Brevicomin). (f) A. Fürstner, G. Seidel, J. Organomet. Chem. 2000, 606, 75-78 (Civeton). Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 8/2 Olefinmetathese: Katalysatoren PCy3 Cl F 3C F 3C O F 3C Ph Ru N Cl Mo PCy3 Ph O Schrock-Katalysator CF3 t Bu Grubbs-Katalysator, 1.Generation i Pr N O N i Pr Cl Mo O N Ph Ru Ph Cl PCy3 t Bu Schrock-Katalysator, chiral Grubbs-Katalysator, 2.Generation Olefinmetathese: Zielmoleküle H 2N O H HO N O H O OH O O O O H O HN Stemoamid exo-Brevicomin Fluvirucin B1 O S N H O O O OH OH HO O O OH HO O O H N O OH NH OH Desoxyepothilon A Balanol Civeton Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 9/1 9. Dötz-Reaktion und verwandte Anellierungen Übersichten: (a) K.-H. Dötz, Angew. Chem. 1975, 87, 672-673. (b) K.-H. Dötz, Angew. Chem. Int. Ed. 1984, 23, 587-608. (c) K.-H. Dötz, Pure Appl. Chem. 1983, 55, 1689-1706. (d) H. Fischer, J. Mühlemeier, R. Märkl, K.-H. Dötz Chem. Ber. 1982, 115, 1355-1362. (e) W. D. Wulff, P.-C. Tang, J. S. McCallum, J. Am. Chem. Soc. 1981, 103, 7677-7678. (f) W. D. Wulff, Adv. Met. Org. Chem. 1989, 1, 209-393. (g) N. E. Shore, Chem. Rev. 1988, 88, 1081-1119. (h) K.-H. Dötz, P. Tomuschat, Chem. Soc. Rev. 1999, 28, 187-198. (i) W. D. Wulff in Comprehensive Organic Synthesis, (Hrsg.: B. M. Trost, I. Fleming), Pergamon Press, New York, 1996, vol. 5, 1065-1113. (j) D. F. Harvey, D. M. Sigano, Chem. Rev. 1996, 96, 271-288. (k) J. W. Herndon, Coord. Chem. Rev. 1999, 181, 177-242. (l) K. S. Chan, G. A. Peterson, T. A. Brandvold, K. L. Faron, W. D. Wulff, J. Organomet. Chem. 1987, 334, 9-56. (m) K.-H. Dötz, M. Popall, G. Müller, J. Organomet. Chem. 1987, 334, 57-75. (n) A. Yamashita, Tetrahedron Lett. 1986, 27, 5915-5918. Beispiele: (a) K.-H. Dötz, I. Pruskil, J. Mühlemeier, Chem. Ber. 1982, 115, 1278-1285 (Vitamin K). (b) K.-H. Dötz, M. Popal, Chem. Ber. 1988, 121, 665-672 (Daunomycinon C). (c) D. L. Boger, O. Hüter, K. Mbiya, M. Zhang, J. Am. Chem. Soc. 1995, 117, 11839-11849 (Frederiamycin A). (d) M. F. Semmelhack, J. J. Bozell, T. Sato, W. Wulff, E. Spiess, A. Zask, J. Am. Chem. Soc. 1982, 104, 5850-5852 (Nanaomycin). (e) K.-H. Dötz, S. Mittenzwey, Eur. J. Org. Chem. 2002, 39-47 (Cyclophane). (f) C. A. Merlic, Y. You, D. M. McInnes, A.L. Zechman, M. M. Miller, Q. Deng, Tetrahedron 2001, 57, 5199-5212; C.A. Merlic, D.M. McInnes, Y. You, Tett. Lett. 1997, 38, 6787-6790. (Indocarbazole / Rebeccamycin). (g) A. de Meijre, Pure Appl. Chem. 1996, 68, 61-72 (Oudenone). (h) J. Bao, W. D. Wulff, V. Dragisich, S. Wenglowsky, R. G. Ball, J. Am. Chem. Soc. 1994, 116, 7616-7630 (Steroid-Gerüst). (i) A. V. Vorogushin, W. D. Wulff, H.-J. Hansen, J. Am. Chem. Soc. 2002, 124, 6512-6513 (Allocolchicin). Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 9/2 Dötz-Reaktion: Zielmoleküle O OH OMe O OH O O Vitamin K1 O OH OH OH Daunomycinon O MeO OH O OH O O HO O O N H O Nanaomycin A Fredericamycin A MeO MeO MeO CO 2H O OH OH OMe Me MeO OMe Cyclophane Allocolchicin H N O O CH3 O HO N R N H Indocarbazole / Rebeccamycin O O TBSO Steroide (S)-(-)-Oudenon Katalytische Verfahren und ihre Anwendung in der Synthese 10/1 10. C-H-Aktivierung Metallkatalysierte Carben C-H-Insertion, Übersichten: (a) M. P. Doyle in Catalytic Asymmetric Synthesis (Hrsg.: I. Ojima); 2. Aufl., Wiley-VCH, New York 2001, 191-228. (b) M. P. Doyle, D. C. Forbes, Chem. Rev. 1998, 98, 911-935. (c) D. F. Taber in Methoden der Organischen Chemie (Houben-Weyl) 4te Aufl., Band E 21 a Hrsg.: G. Helmchen, R. W. Hoffmann, J. Mulzer, E. Schaumann); Thieme, Stuttgart 1995, 1127-1149. (d) D. F. Taber in Comprehensive Organic Synthesis, Vol. 3 (Hrsg.: B. M. Trost, I. Fleming); Pergamon, Oxford 1991, 1045-1062. (e) A. Padwa, Molecules 2001, 6, 1-12. (f) M. P. Doyle, M. A. McKerrey, T. Ye, Modern Catalytic Methods for Organic Synthesis with Diazo Compounds, Wiley, New York, 1998, 112-163. Metallkatalysierte Carben C-H-Insertion, Anwendungsbeispiele: (a) D. F. Taber, K. Raman, M. D. Gaul, J. Org. Chem. 1987, 52, 28-34 (Östron). (b) D. F. Taber, J. L. Schuchardt, J. Am. Chem. Soc. 1985, 107, 5289-5290 (Pentalenolacton). (c) J. W. Bode, M. P. Doyle, M. N. Protopopova, Q.-L. Zhou, J. Org. Chem. 1996, 61, 9146-9155 (Hinokinin). (d) M. Anada, S.-I. Hashimoto, Tetrahedron Lett. 1998, 39, 79-82 (Baclofen). (e) M. P. Doyle, A. V. Kalinin, Tetrahedron Lett. 1996, 37, 1371-1374 (Heliotridan). C-H-Aktivierung/Olefinkupplung: F. Kakiuchi, S. Murai, Acc. Chem. Res. 2002, 35, 826-834. K. L. Tan, R. G. Bergman, J. A. Ellman, J. Am. Chem. Soc. 2002, 124, 13964-13965. Metallkatalysierte Oxidation von Alkanen, Übersichten: (a) T. Naota, H. Takaya, S.-I. Murahashi, Chem. Rev. 1998, 98, 2599-2660. (b) S.-I. Murahashi, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1995, 34, 2443-2465. Metallkatalysierte Oxidation von Alkanen, Anwendungsbeispiele: (a) H. Ohtake, T. Higuchi, M. Hirobe, Heterocycles 1995, 40, 867-903. (b) T. Shingaki, K. Miura, T. Higuchi, M. Hirobe, T. Nagano, Chem. Commun. 1997, 861-862. (c) J. T. Groves, M. Bonchio, T. Carofiglio, K. Shalyaev, J. Am. Chem. Soc. 1996, 118, 8961-8962. (d) S.-I. Murahashi, Y. Oda, N. Komiya, T. Naota, Tetrahedron Lett. 1994, 35, 7953-7956. (e) N. Komiya, S. Noji, S.-I. Murahashi, Tetrahedron Lett. 1998, 39, 7921-7924. (f) S.-I. Murahashi, Y. Oda, T. Naota, J. Am. Chem. Soc. 1992, 114, 7913-7914. (g) N. Komiya, S. Nojio, S.-I- Murahashi, Chem. Commun. 2001, 65-66.