danarTi 2

Transcrição

danarTi 2
rogor gamoviyenoT
orhusis konvencia
saqarTveloSi
saxelmZRvanelo
samoqalaqo sazogadoebis
warmomadgenelTaTvis
kievi, ukraina
seqtemberi 2004
EuropeAid 02-0114
gamoica evrokavSiris proeqtis: `garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis
amaRleba, azerbaijani, belarusi, moldova, saqarTvelo, somxeTi, ukraina“ mier
EuropeAid 02-0114
proeqti ganaxorciela „roial haskoningma“ da centraluri da aRmosavleT evropis regionuli ekologiuri centrma (rec)
© 2004 European Commission
es gamocema warmoadgens evrokomisiis sakuTrebas. daSvebulia gamravleba arakomerciuli
miznebisaTvis, pirvelwyaros miTiTebiT.
am gamocemis Sinaarsze pasuxs agebs roial haskoningi da centraluri da aRmosavleT evropis regionuli ekologiuri centri da igi ar SeiZleba ganxilul iqnas evrokomisiis SexedulebaTa amsaxvelad.
avtori:
lia Todua (proeqtis erovnuli gundis xelmZRvaneli).
iuridiuli eqspertiza:
zurab maraqveliZe (erovnuli konsultanti) da arCil adamia (erovnuli gundis wevri).
redaqtireba:
eka badriZe, manana qurTubaZe, Tamar gobejiSvili da Tamar feiqriSvili (erovnuli gundis
wevrebi);
komentarebiTa da rCevebiT dagvexmarnen:
nana nemsaZe (erovnuli konsultanti interaqtiuli swavlebis sakiTxebSi), rusudan simoniZe,
nino qituaSvili, giorgi gaxelaZe (erovnuli gundis wevrebi) da giorgi xabelaSvili (sadamkvirveblo sabWos wevri).
koreqtura:
eTer ukleba
saxelmZRvaneloSi gamoyenebulia masalebi wignidan: `orhusis konvenciis ganxorcieleba: saxelmZRvanelo samxreT evropisa da kavkasiis sajaro moxeleebisaTvis~ avtorebi: centraluri
da aRmosavleT evropis regionuli ekologiuri centris saerTaSoriso eqspertebi: magda
toT nagi (sazogadoebis monawileobis programis xelmZRvaneli), mariana bolSakova, kaidi
tingasi, rodika iordanovi (proeqtis menejerebi, sazogadoebis monawileobis programa) da
pavel antonovi („mwvane horizonti“-s redaqtori).
roial haskoningSi masala ganixiles: margrit harTmanma (proeqtis menejeri), veronika vanma
(proeqtis gundis lideri), elena veligoSma (proeqtis regionuli eqspeti interaqtiuli
swavlebis dargSi) da sergei zimam (proeqtis regionuli gundis lideri).
ISBN: 966-8026-26-8
dizaini:
mixail anempadistovi, belarusi
dakabadoneba: irina lobko (belarusi)
aleqsandre kaxniaSvili (saqarTvelo)
gamomcemloba interteqnodruki, ukraina
dabeWdilia garemosaTvis usafrTxo qaRaldze
Sinaarsi
Sesavali
1
ra saWiroa konvenciis gamoyenebis saxelmZRvanelo?
regionuli da erovnuli saxelmZRvaneloebi . . . .
gamoyenebuli masala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
saxelmZRvanelos ZiriTadi momxmarebeli . . . . . .
cvlilebebi saxelmZRaneloSi . . . . . . . . . . . . . .
saxelmZRvanelos struqtura
..
teqstis logika
...........
rogor visargebloT teqstiT? .
orhusis konvenciis istoria . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
gaero da misi evropis ekonomikuri komisia
.
garemos dacva da demokratia
..........
orhusis konvencia
.................
garemosdacviTi demokratia . . . . . . . . . . .
orhusis konvenciis ZiriTadi komponentebi
sami sayrdeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ganmartebebi
.....................
iataki da ara Weri . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ratom unda gamoviyenoT orhusis konvencia
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Tavi 1. garemosdacviTi informaciis xelmisawvdomoba
ras niSnavs `informacia~
...............
ras niSnavs „garemosdacviTi informacia“ . . . .
ras niSnavs xelmisawvdomoba . . . . . . . . . . . . .
ras aregulirebs konvencia
.............
visze vrceldeba valdebulebebi . . . . . . . . . .
vis aqvs ufleba informaciis xelmisawvdomobaze
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.....
....
....
....
1.1.3.1 inforaciis nebayoflobiTi gavrceleba mewarmeTa mier . . .
1.1.3.2 informacia nawarmis Sesaxeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.4 informaciis gavrcelebis progresuli gza _ interneti
......
.....
.....
.....
.....
.....
....
1.1.4.1 damabinZurebel nivTierebaTa gaSvebis da gadatanis reestrebi . . .
9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.. 9
. 10
. 11
. 11
. 11
. 12
.....
....
....
....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
12
12
13
14
14
15
15
16
1.2
rogor moviZioT danarCeni informacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
„mimarTeT sxvas“ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.1 informacia, romelic aucileblad unda grovdebodes
...............
1.2.1.1 sajaro dawesebuleba unda flobdes Tavis funqciis Sesabamis informacias
...
1.2.1.1.1 ras niSnavs „informaciis floba“
............................
1.2.1.1.2 ras niSnavs „funqciis Sesabamisi“
............................
1.2.2 informacia ioli mosapovebeli unda iyos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2.1 informacia proceduris Sesaxeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2.2 informacia informaciis Sesaxeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2.3 vis mivmarToT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2.4 moxeleebi unda dagvexmaron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3 informaciis moTxovna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3.1 ZiriTadi wesebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3.2 ras warmoadgens "moTxovna" informaciis miwodebaze? . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3.2.1 dasabuTeba saWiro ar aris
................................
......
1.2.3.2.2 rogor CamovayaliboT sworad ganacxadi informaciis moTxovnaze
1.2.3.2.3 informaciis moTxovnaze ganacxadis magaliTi
...................
1.2.3.2.4 airCieT informaciis miRebis forma
..........................
1.2.3.2.5 ganacxadis wardgena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
16
16
16
17
pasuxi informaciis moTxovnaze
1.3.1 dadebiTi pasuxi . . . . . . .
1.3.1.1 vada . . . . . . . . . . . . . .
1.3.1.2 informaciis safasuri . .
1.3.2 uari . . . . . . . . . . . . . . . .
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
......
.....
.....
.....
.....
1.3.2.1 informaciis moTxovnaze uaris safuZvlebi . .
......
.....
.....
.....
.....
.....
1.3.2.1.1 sajaro dawesebulebas moTxovnili informacia ar gaaCnia
..
1.3.2.1.2 masala momzadebis stadiaSia (daumTavrebeli masala) . . . . . .
1.3.2.1.3 sajaro dawesebulebis Sidawarmoebis konfidenciuroba
....
.
.
.
.
.....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.
.
.
.
.
.
ra informacia unda vrceldebodes aqtiurad
1.1.1 informacia sagangaSo situaciis Sesaxeb
1.1.2 garemos mdgomareobis angariSi . . . . . .
1.1.3 mewarmeTa xelT arsebuli iformacia .
.....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
3
3
3
4
4
5
6
6
1.1
1.3
....
...
....
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
....
....
....
17
17
18
18
18
19
19
20
20
20
20
20
21
21
21
21
21
21
22
23
23
23
24
24
1.3.2.1.4 saerTaSoriso urTierTobebi, erovnuli Tavdacva an sazogadoebrivi usafrTxoeba . . . . . .
1.3.2.1.5 gamoZieba da samarTalwarmoeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2.1.6 komerciuli an samrewvelo saidumloeba
..................................
....................................
1.3.2.1.7 inteleqtualuri sakuTrebis ufleba
1.3.2.1.8 piradi informacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2.2 zogjer saidumlo informaciac unda gaices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2.2.1 informacia garemoSi emisiebze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2.2.2 informaciis gamocalkeveba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2.2.3 sazogadoebriv interesTan Sefardeba
....................................
1.3.2.2.4 ukve gamoqveynebuli informacia
.......................................
1.3.2.3 uaris forma da vadebi
.................................................
1.3.2.4 ra SemTxvevaSi gavasaCivroT informaciis mowodebaze uari, an arasruli an arazusti informacia
ratom unda gavasaCivroT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Tavi 2. sazogadoebis monawileoba gadawyvetilebis miRebaSi
2.2
sazogadoebis monawileobis ZiriTadi principebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.1 dainteresebuli sazogadoebis monawileoba
............................
2.1.2 sazogadoebis CarTva adreul stadiaze, rodesac SesaZlebelia gadawyvetilebaze
zemoqmedeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.3 gonivruli vadebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.4 monawileobis SesaZleblobis Sesaxeb sazogadoebis efeqtiani informireba . . . . .
2.1.5 sabazo informaciis miwodeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.6 xelmisawvdomoba mTel informaciaze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.7 SeniSvnebis wardgenis SesaZlebloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.8 saTanado yuradReba sazogadoebis SeniSvnebisadmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.9 dauyovnebliv informireba miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb
..............
garemosTan dakavSirebuli gadawyvetilebani
..........
.....
2.2.1 yvelaferi kanonmdeblobiT iwyeba . . . . . . . . . . . . .
2.2.1.1 rogor miviRoT monawileoba
................
2.2.2 Semdegi etapi _ strategiuli dagegmva . . . . . . . . .
2.2.2.1 konvenciis moTxovnebi
....................
.....
....
....
....
....
....
2.2.2.2 strategiul gadawyvetilebaTa garemosdacviTi Sefaseba . .
2.2.2.3 rogor miviRoT monawileoba
....................
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
....
....
28
28
28
29
30
30
30
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
33
33
34
.........
.......
34
35
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
35
36
36
36
36
37
37
37
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
37
38
38
40
42
43
43
44
44
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
2.2.2.4 strategiul gadawyvetilebaTa miRebaSi sazogadoebis monawileobis magaliTebi
.....
2.2.2.4.1 teritoriuli dagegmareba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.....
2.2.2.4.2 programebis SemuSaveba: garemos dacvis adgilobrivi samoqmedo gegma . . . .
.....
2.2.3 dabolos _ gadawyvetileba konkretuli saqmianobis Sesaxeb . . . . . . . . . . .
.....
2.2.3.1 administraciuli gadawyvetilebani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.....
2.2.3.1.1 martivi administraciuli warmoeba
..........................
.....
.....
2.2.3.1.2 dainteresebuli mxareebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3.1.3 sajaro administraciuli warmoeba
...........................
.....
2.2.3.2 romel saqmianobebze gadawyvetilebis miRebaSi gvaZlevs konvencia monawileobis uflebas? . . .
2.2.3.3 gadawyvetilebebis miReba garemoze mniSvnelovani zemoqmedebis mqone saqmianobebze
.......
2.2.3.3.1 garemoze zemoqmedebis Sefaseba da ekologiuri eqspertiza
....................
2.2.3.4 garemoze zemoqmedebis Sefaseba (gzS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3.4.1 skriningi
......................................................
2.2.3.4.2 skoupingi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3.4.3 SesaZlo zemoqmedebis gansazRvra da misi Sesamcirebeli RonisZiebebis dadgena
.......
2.2.3.4.4 garemoze zemoqmedebis dokumentis momzadeba
.............................
2.2.3.5 gzS-s ganxilva / ekologiuri eqspertiza
....................................
2.2.3.5.1 garemosdacviTi nebarTvis gacemis procedura
.............................
2.2.3.6 vicodeT Cveni uflebebi
...............................................
2.2.3.6.1 vin aris pasuxismgebeli sazogadoebis monawileobaze?
........................
2.2.3.6.2 vis SeuZlia monawileobis miReba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3.6.3 ra etapidan unda SegveZlos procesSi CarTva?
.............................
2.2.3.6.4 rogor unda miviRoT informacia monawileobis SesaZleblobis Sesaxeb?
............
2.2.3.6.5 ra informacias unda Seicavdes Setyobineba?
..............................
2.2.3.6.6 ra informacia unda iyos xelmisawvdomi proceduris ganmavlobaSi?
..............
2.2.3.6.7 jerovani yuradReba sazogadoebis SeniSvnebisadmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3.6.8 gadawyvetilebis da misi dasabuTebis gamoqveyneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
raSi gvainteresebs yvela es gadawyvetilebebi Cven?
28
33
risTvis aris saWiro monawileoba? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ratom ar viRebT monawileobas?
................................................
kargi, magram rad minda es yvelaferi?
............................................
2.1
24
25
26
26
27
.
.
.
.
.
.
.
.
46
47
48
48
49
49
49
50
50
52
53
53
55
55
55
56
56
57
57
57
58
58
59
60
62
62
2.2.3.7 garemosdacviT gadawyvetilebaTa kavSiri sxva gadawyvetilebebTan amave saqmianobaze
........
2.2.3.7.1 saqmianobaze misaReb sxvadasxva gadawyvetilebaTa urTierTkavSiri
.................
2.2.3.8 sazogadoebis monawileoba biousafrTxoebis sferoSi gadawyvetilebis miRebis procesSi
......
Tavi 3. marTlmsajulebis xelmisawvdomoba
3.1
3.2
63
65
66
71
risi gasaCivrebis uflebas gvaZlevs orhusis konvencia . . . . . .
3.1.1 informaciis xelmisawvdomobis uflebis darRveva
....
3.1.2 monawileobis uflebis darRveva . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.3 garemosdacviTi kanonmdeblobis darRveva . . . . . . . . . .
3.1.3.1 vis aqvs ufleba iCivlos?
......................
......
.....
.....
.....
.....
3.1.3.1.1 sasamarTlo xelisuflebis moqmedebis ZiriTadi principebi . .
3.1.3.1.2 abstraqtuli sarCeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.3.1.3 dainteresebuli sazogadoeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.3.1.4. adamianis garemosdacviTi uflebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
....
....
....
3.1.3.1.5 ra SeiZleba movimoqmedoT garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevisas?
.
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
71
71
72
72
73
73
73
74
74
75
Tu sasamarTlosTvis mimarTva ar gsurT . . . . . . . .
3.2.1 gasaCivreba zemdgomTan
...............
3.2.1.1 ras niSnavs „zemdgomi“? . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.1.2 rogor viCivloT?
..................
3.2.1.2.1 saCivari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................
3.2.1.3 ra xdeba Semdeg?
3.2.2 garemosdamcvel organoebisadmi mimarTva . .
3.2.2.1.1 ra instrumentebi gaaCnia inspeqtors? . .
3.2.2.1.2 mimarTva prokurorTan . . . . . . . . . . . .
3.2.3 mimarTva ombudsmens (saxalxo damcvels) . . .
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
75
75
76
77
mimarTva sasamarTloSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.1 romel sasamarTlos unda mivmarToT?
....
3.3.1.1 sasamarTlo saqmeebis ZiriTadi tipebi . . . . .
3.3.1.2 rogori sasamarTloebi arsebobs? . . . . . . . .
3.3.1.2.1 romel sasamarTlos unda mivmarToT? . .
3.3.1.2.2 teritoriuli iurisdiqcia
.........
3.3.2 sarCelis wardgena . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.2.1 administraciuli sarCelis wardgenis vada . .
3.3.2.2.1 administraciuli sarCeli . . . . . . . . . .
3.3.2.2.2 samoqalaqo sarCeli . . . . . . . . . . . . . .
3.3.2.3 damatebiTi dokumentebi
..............
3.3.2.4 sarCelis miReba
...................
3.3.3 sasamarTlo procedura . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.3.1 saqmis momzadeba
...................
3.3.3.2 sasamarTlos mTavari sxdoma
...........
3.3.4 sasamarTlos gadawyvetilebis gasaCivreba . .
3.3.4.1 apelacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.4.1.1 vada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.4.1.2 iurisdiqcia
...................
3.3.4.1.3 saapelacio saCivari . . . . . . . . . . . . . .
3.3.4.2 kasacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.5 sxva mniSvnelovani detalebi . . . . . . . . . . . .
3.3.5.1 saproceso Tanamonawileoba: Zala erTobaSia .
3.3.5.2 precedentis gamoyeneba . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.5.3 sarCelis uzrunvelyofa . . . . . . . . . . . . . .
3.3.6 sakonstitucio sasamarTlo . . . . . . . . . . . .
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
82
83
83
83
3.4
ra sirTuleebi SeiZleba SegxvdeT? . . . . . . .
3.4.1 finansuri sakiTxebi . . . . . . . . . . . . .
3.4.1.1 saxelmwifo baJi . . . . . . . . . . . . . . .
3.4.1.2 sasamarTlo xarjebis anazRaureba . . .
3.4.1.3 iuridiuli momsaxurebis fasi . . . . . .
......
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
3.4.1.4 saqmianobis SeCerebiT miyenebuli zaralis anazRaurebis garantia .
3.4.2 vadebi
..........................................
3.4.3 Segebebuli sarCeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
....
....
....
....
....
....
....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
......
.....
.....
.....
.....
.....
.....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
93
94
94
95
95
95
95
96
3.5
saerTaSoriso procesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.5.1 Sesrulebis Sefasebis meqanizmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.5.1.1 Sesrulebis komiteti
...................................................
96
96
96
3.3
......
.....
.....
.....
.....
77
78
79
81
81
81
84
84
85
85
86
86
86
86
87
87
88
89
90
90
90
90
91
91
91
91
92
93
.....................
..................................
3.5.1.2 ra SeiZleba moimoqmedos Sexvedram Seusruleblobis SemTxvevaSi?
3.5.2 adamianis uflebebaTa evropuli sasamarTlo
danarTi I.
orhusis konvenciis teqsti
...........................................
orhusis konvenciis qarTuli oficialuri Targmani
...................................
danarTi II. gamoyenebuli da damatebiTi literatura
danarTi III. informaciis xelmisawvdomoba
97
97
100
100
...........................
117
.......................................
120
danarTi IIIa.
informaciis gacema saqarTveloSi.magaliTi, rodesac informaciis gacemas
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulze bevrad meti dro dasWirda . . . . . . . . . . . .
danarTi IIIb. saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebul cnobaTa nusxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
danarTi IIIg. Tanamdebobis pirTa nusxa, romlebic uflebamosilni arian gascen saxelmwifo
saidumlo informaciasTan daSvebis ufleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
danarTi IIId. Tanamdebobis pirTa nusxa, romelTac aqvT konkretul informaciaze saxelmwifo
saidumloebis mikuTvnebis ufleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....
....
120
122
....
130
....
131
danarTi IV. sazogadoebis monawileoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
133
danarTi IVa: saqarTveloSi moqmed kanonTa CamonaTvali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
danarTi IVb. saqmianobani, romelTa ganxorcielebas saqarTveloSi esaWiroeba
garemosdacviTi nebarTva
............................................
danarTi IVg. garemosdacviTi nebarTvis gacema saqarTveloSi. magaliTi, rodesac
sazogadoebrivi azris gaTvaliswinebiT saqmianobaze nebarTva ar gaica
..........
133
145
danarTi V. marTlmsajulebis xelmisawvdomoba
.................................
148
saqarTvelos konstitucia, Tavi II
......................................
garemosdacviTi darRvevebi da maTze dawesebuli saxdeli da sasjeli saqarTveloSi
148
153
danarTi Va.
danarTi Vb.
danarTi VI. sakontaqto informacia
..............................................
danarTi VIa: proeqtis monawileni . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
danarTi VIb: orhusis konvenciis kontaqtebi . . . . . . . . . . .
orhusis konvenciis samdivno
....................
orhusis konvenciaze pasuxismgebeli piri saqarTveloSi . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
141
169
.
.
.
.
169
170
170
170
iuristebi da arasamTavrobo organizaciebi, romlebic saqarTveloSi muSaoben orhusis
konvenciasTan dakavSirebul sakiTxebze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
170
Sesavali
winamdebare saxelmZRvanelo `garemosdacviTi
informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba aRmosavleT evropis, kavkasiisa da centraluri aziis qveynebSi~ _ proeqtis farglebSi SemuSavda. proeqti ganxorcielda evropis ekonomikuri regionis 6 qveynis (azerbaijani, belarusi, moldova, saqarTvelo,
somxeTi da ukraina) garemos dacvis saministroebTan, garemosdacviT arasamTavrobo organizaciebsa da sxva dainteresebul mxareebTan TanamSromlobiT. proeqti dafinansda evrokavSiris `evroaidis~ programis mier.
lebSi konvenciis ganxorcielebis magaliTebs
Seicavs. proeqtis monawile qveynebisaTvis SemuSavebuli momxmareblis erovnuli saxelmZRvaneloebi ki SemuSavebulia erovnuli kanonmdeblobis, adgilobrivi specifikisa da mdgomareobis gaTvaliswinebiT da detalurad ixilavs konvenciis erovnul doneze gamoyenebisaTvis aucilebel yvela saWiro sakiTxs.
axla Tqvens xelTaa specialurad saqarTvelosaTvis momzadebuli saxelmZRvanelo.
regionuli saxelmZRvanelo da agreTve sxva
qveynebisaTvis momzadebuli saxelmZRvaneloebi SegiZliaT ixiloT veb-gverdze: http://www.
rec.org/.
gamoyenebuli masala
ra saWiroa konvenciis gamoyenebis
saxelmZRvanelo?
am saxelmZRvanelos daniSnulebaa daexmaros moqalaqes imis garkvevaSi, Tu ra uflebebs aZlevs da, Sesabamisad, ra axal SesaZleblobebs uqmnis mas gaeros evropis ekonomikuri komisiis konvencia grZeli da rTulad
gasagebi dasaxelebiT: `konvencia garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebuli informaciis
xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRebis
procesSi sazogadoebis monawileobisa da am
sferoSi marTlmsajulebis sakiTxebze xelmisawvdomobis Sesaxeb~.
saxelmZRvanelo or mizans isaxavs:
1. SeZlebisdagvarad gasagebad ganmartos am
rTuli saerTaSoriso dokumentis debulebebi;
2. detalurad aRweros saqarTveloSi konvenciiT miniWebul uflebaTa gamoyenebis
konkretuli meqanizmebi da procedurebi;
saxelmZRvaneloSi Cven agreTve SevecadeT
mogvewodebina magaliTebi sxva qveynebSi msgavsi uflebebis gamoyenebisa, zogjer warmatebuli, zogjer ki warumatebeli da SemogveTavazebina qcevis wesebi aseT situaciebSi.
proeqtis mier Seiqmna agreTve meore saxelmZRvanelo, romelic sajaro moxeleebs detalurad ganumartavs konvenciiT maTze dakisrebul valdebulebebs.
orive saxelmZRvanelo ganTavsebulia vebgverdze: http://www.rec.org/.
regionuli da erovnuli
saxelmZRvaneloebi
zemoTmoxseniebuli
proeqtis
farglebSi
Seiqmna rogorc regionuli, aseve erovnuli saxelmZRvaneloebi. regionuli saxelmZRvanelo mxolod konvenciis saerTo struqturasa da ganmartebebs, aseve regionis farg-
II danarTSi mocemulia erovnul Tu saerTaSoriso doneze arsebul masalaTa CamonaTvali, romlebic saxelmZRvanelos momzadebisas iqna gamoyenebuli, an sasargeblo iqneboda mkiTxvelisaTvis, romelsac aRwerili
sakiTxebis ufro Rrmad Seswavla surs. sia ra
Tqma unda, ar aris sruli, amitom TxovniT mivmarTavT saxelmZRvanelos momxmareblebs,
acnobon konvenciis samdivnos maTTvis cnobili sxva sasargeblo masalebis Sesaxeb. konvenciis samdivnos sakontaqto informacia ix.
www.unece.org/env/pp .
saxelmZRvanelos momzadebisas gamoyenebulia agreTve mTeli rigi qarTulenovani masalebi: „saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis komentarebi“ (zurab adeiSvili,
gerd vinteri, dimitri qitoSvili, Tbilisi,
2002 weli), airis-jorjiasa da saqarTvelos
axalgazrda iuristTa asociaciis mier momzadebuli broSurebi da II danarTSi miTiTebuli sxva masalebi.
saxelmZRvanelos ZiriTadi
momxmarebeli
es saxelmZRvanelo ZiriTadad gankuTvnilia
moqalaqeebisaTvis, arasamTavrobo da saTemo
organizaciebisaTvis, romlebsac surT gamoiyenon gadawyvetilebis miRebaSi monawileobis
ufleba.
saxelmZRvanelo gamoadgebaT agreTve Jurnalistebs. miuxedavad imisa, rom masobrivi
informaciis saSualebebi arc orhusis konvenciisa da arc saxelmZRvanelos uSualo samizne
jgufs ar warmoadgens, konvenciis mravali
debuleba maTTvisac mniSvnelovania.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
1
Sesavali
cvlilebebi saxelmZRaneloSi
Cvens qveynebSi kanonmdebloba da administraciuli procedurebi dResdReobiT sakmaod swraf cvlilebebs ganicdis. visurvebdiT, rom saxelmZRvanelom fexi auwyos mimdinare procesebs da ganviTardes masTan erTad.
amitom mivesalmebiT Tqvens mier mowodebul
nebismier komentars, SeniSvnas, winadadebasa
Tu magaliTs. Cveni sakontaqto misamarTebi
ixileT VI danarTSi.
saxelmZRvanelos struqtura
saxelmZRvanelo sami ZiriTadi nawilisagan
Sedgeba:
1. Sesavali _ zogadi informacia konvenciisa da saxelmZRvanelos Sesaxeb.
2. ZiriTadi nawili _ dayofilia sam Tavad,
konvenciis ZiriTadi principebis Sesabamisad:
1. informaciis xelmisawvdomoba;
2. sazogadoebis monawileoba gadawyvetilebis miRebis procesSi;
3. garemosdacviT sakiTxebze marTlmsajulebis xelmisawvdomoba.
3. danarTebi _ moicavs orhusis konvenciis
teqsts, saxelmZRvanelos Sesaqmnelad gamoyenebuli masalis sias da sxva dokumentebs.
teqstis logika
teqsti aseT CarCoSi warmoadgens orhusis konvenciis ama Tu im debulebaTa Tavisufal interpretacias.
gamuqebuli fraza _ winadadebisa Tu abzacis
sakvanZo sityva an fraza.
saqarTveloSi
teqsti CarCoSi, saTauriT saqarTveloSi _ saqarTvelosaTvis specifikuri
faqtebi, midgomebi Tu sakanonmdeblo
debulebebi.
orhusis konvenciis istoria
gaero da misi evropis
ekonomikuri komisia
teqsti mTlianobaSi imeorebs konvenciis Sida
logikas: wignis sami Tavi Seesabameba konvenciis sam ZiriTad princips (sam `sayrdens~, ix.
gv 4). Tumca Tavebis SigniT konvenciis teqstis mimdevrobas Cven ar mivyvebiT. mogexsenebaT, sakanonmdeblo dokumentebs agebis sakuTari wesebi aqvs da TanmimdevrobiT wakiTxvisas maTi gageba sakmaod rTulia. amitom
Cven sakiTxebi Tavisuflad gadavajgufeT
imgvarad, rogorc amas masalis Txroba da
ganmarteba moiTxovda.
rogor visargebloT teqstiT?
es saxelmZRvanelo ar aris `sakiTxavi wigni~.
Cveni azriT, igi ufro cnobaria. misi gamoyeneba aucileblad sarCeviT unda daiwyoT.
Cven SevecadeT, rom teqsti Zalian detalurad dagvesaTaurebina, raTa sarCevis mixedviT
Tqven SeZloT TqvenTvis saWiro sakiTxis an
qve-sakiTxis moZebna.
Tu Tqven saxelmZRvanelos eleqtronu1
li saxiT moixmarT, SeamCnevT, rom sarCevi
eleqtronulad dakavSirebulia teqstis Sesabamis seqciebTan. garda amisa, bevria Sida
urTierT-kavSirebi teqstis sxvadasxva nawilebs Soris. lurji feris, xazgasmuli teqstis gaaqtiurebiT Tqven avtomaturad gadaxvalT im seqciaze, romelzec es teqsti
miuTiTebs. sxva momxmareblebma igive gadasvlisaTvis saxelmZRvanelos miTiTebuli gverdi an seqcia unda moZebnon.
xandaxan omebs dadebiTi Sedegebic mohyveba.
kacobrioba Wkuas swavlobs da cdilobs Semdegi katastrofa Tavidan aicilos. 1945 wels am
mizniT Seiqmna saxelmwifoTa msoflio forumi
_ gaerTianebuli erebis organizacia (gaero).
misi mizania mSvidobis da usafrTxoebis uzrunvelyofa. amisaTvis ki saWiroa saxelmwifoTa Soris mudmivi TanamSromloba ekonomikuri, socialuri Tu kulturuli dapirispirebebis Tu aRmosafxvrelad ara, Sesarbileblad mainc.
qveynebis ekonomikuri TanamSromlobis ganviTarebisaTvis gaeroSi 5 regionuli komisia
moqmedebs1. evropis ekonomikuri komisia evropis, centraluri aziis da Crdilo amerikis 55 qveyanas aerTianebs. am qveynebis ekonomikuri TanamSromloba garda sakuTriv ekonomikisa iseT sakiTxebs moicavs, rogoricaa
transporti, vaWroba, mrewvelobis ganviTareba, energetika, statistika da raRa Tqma unda
_ garemos dacva.
detalurad gaeros istoria, funqcia da struqtura SegiZliaT naxoT internetSi, misamarTze http://www.un.org/
2
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
Sesavali
garemos dacva da demokratia
orhusis konvencia
ra kavSiria am or cnebas Soris?
demokratia xalxis xelisuflebas niSnavs.
Zalian viwro gagebiT es aris qveynis marTva xalxis arCeul xelisufalTa mier, farTo
gagebiT ki demokratia qveynis marTvaSi xalxis yoveldRiur monawileobas da saxelmwifosa da TiToeuli adamianis Tanasworobas gulisxmobs.
garemo aris yovelive2, rac Cvens garSemoa.
mis gareSe Cven ver viarsebebT. Cveni nebismieri saqmianobisaTvis Tu ubralod arsebobisaTvis Cven mudmivad viRebT nivTierebebs da
energias garemodan da mudmivad gavcemT maT
garemoSi. da es garemo saerToa. erTis mier
garemos dazianeba an dabinZureba yvela danarCen momxmarebels azaralebs.
magram dazaralebuls xom unda hqondes
dacvis ufleba? radgan garemo saerToa, amitom mas yovelTvis saxelmwifo icavs. magram
sad aris garantia, rom am dros yvelas interesebi iqneba gaTvaliswinebuli? xalxi xom
Zalian bevria, garemosTan maTi urTierToba
ki uaRresad mravalferovani da mudmivad cvalebadi.
erT-erTi gza samarTlianobisaken am situaciaSi aris yvelasTvis uflebis micema garemosTan dakavSirebul gadawyvetilebaTa miRebaSi monawileobisa.
1992 w. 3-14 ivniss, q. rio de JaneiroSi Catarda gaeros konferencia `garemo da
ganviTareba~, romlis ZiriTadi mizani iyo erTiani xedvis SemuSaveba ekonomikuri winsvlisa da garemos dacvis urTierTSeTavsebisa da dabalansebis sakiTxebze. rogorc konferenciam daaskvna, imisaTvis, rom kacobriobis ekonomikuri winsvla stabiluri (mdgradi)
iyos, ganviTarebis ganuyofel nawils garemoze zrunva (garemos dacva) unda warmoadgendes. garemos dacva ki yvelaze kargad xorcieldeba gadawyvetilebaTa miRebasa da ganxorcielebaSi yvela dainteresebuli moqalaqis monawileobiT. `erovnul doneze TiToeul
adamians xeli unda miuwvdebodes mTavrobis
xelT arsebul mTel im informaciaze, romelic Seexeba garemos, maT garemocvaSi arsebul saSiS masalebsa da saqmianobebze informaciis CaTvliT, da SesaZlebloba unda hqondes
monawileoba miiRos gadawyvetilebaTa miRebaSi. qveynebma xeli unda Seuwyon sazogadoebis gacnobierebasa da monawileobas informaciis farTo gavrcelebis gziT. uzrunvelyofili unda iqnas sasamarTlosa da administraciuli procesebis efeqturi xelmisawvdomoba, gamosworebisa da aRdgenis RonisZiebebis CaTvliT.~
`konvencia~ saerTaSoriso SeTanxmebas niSnavs.
orhusi ki daniis qalaqia, sadac 1998 wlis ivnisis bolos gaeros evropis ekonomikur komisiaSi Semavali qveynebis ministrebi Seikribnen `garemo evropaSi~ egidiT3 mimdinare meoTxe konferenciaze. 25 ivniss am regonis 39
qveynisa da evrokavSiris warmomadgenlebma xeli moaweres SeTanxmebas `garemosdacviT
sakiTxebTan
dakavSirebuli
informaciis
xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRebis
procesSi sazogadoebis monawileobisa da
am sferoSi marTlmsajulebis xelmisawvdomobis Sesaxeb~, romelsac mokled `orhusis
konvencia~ ewoda.
nebismier SeTanxmebas win grZeli mosamzadebeli procesi uZRvis. orhusis konvencia
2 wlis ganmavlobaSi mzaddeboda. radgan igi
ZiriTadad sakuTari xalxis mimarT mTavrobebis valdebulebebs adgenda, cxadia sasurveli iyo konvenciis momzadebaSi am qveynebis
sazogadoebis monawileoba. regionis aqtiurma arasamTavrobo organizaciebma Camoayalibes koalicia `eko-forumi~, romelic mTavrobebTan molaparakebebSi regionis sazogadoebis interesebs warmoadgenda.
molaparakebebis procesi sakmaod rTuli
iyo. rig sakiTxebze SeTanxmebis miRweva ver
moxerxda da Sesabamisi debuleba konvenciis teqstSi sakmaod `rbili~ gamovida (magaliTad, es exeba genmodificirebul organizmebis
sakiTxs. ix. seqcia 2.2.3.8). Tumca mTlianobaSi mainc Camoyalibda uaRresad saintereso da
progresuli dokumenti, romelic e.w. garemosdacviTi demokratiis erT-erT safuZvlad
iTvleba.
konvencia ZalaSi Sevida 2001 wlis 30 oqtombers. dReisaTvis igi moqmedebs evropis
ekonomikuri komisiis 27 qveyanaSi. esenia: albaneTi, azerbaijani, belorusia, belgia, bulgareTi, dania, estoneTi, TurqmeneTi, italia,
kviprosi, latvia, litva, makedonia, malta,
moldova, norvegia, poloneTi, portugalia,
rumineTi, safrangeTi, saqarTvelo, somxeTi,
tajikeTi, ukraina, ungreTi, yazaxeTi da yirgizeTi.
2
3
garemosdacviTi demokratia
`orhusis konvencia yvelaze ufro ambiciuri, mizanswrafuli nabijia garemosadcviT demokratiaSi, rac ki aqamde gaerTianebuli erebis organizaciis mxardaWeriT yofila
ganxorcielebuli~ _ kofi anani, gaerTianebuli erebis organizaciis generaluri mdivani.
fsiqologiur da socialur garemos es wigni ar exeba
ufro detalurad `garemo evropaSi~ procesis Sesaxeb ix. http://www.unece.org/env/
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
3
Sesavali
konvencia miiCneva rogorc garemos dacvis,
ise demokratiis berketad. igi miznad isaxavs:
a. xelisuflebis xelT arsebul garemosdacviT informaciaze sazogadoebisaTvis meti
xelmisawvdomobis uzrunvelyofas, rac TavisTavad gazrdis xelisuflebis angariSgebasa da gamWvirvalobas;
b. garemosTan dakavSirebul sakiTxebze sazogadoebisaTvis sakuTari mosazrebebisa
da SeSfoTebis gamoxatvis SesaZleblobis
micemas da xelisuflebis mier am mosazrebaTa saTanado gaTvaliswinebis movaleobas;
g. informaciaze xelmisawvdomobasa da monawileobaze sazogadoebis uflebebis darRvevis, agreTve erovnuli garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis dros sazogadoebisaTvis gasaCivrebis SesaZleblobis micemas.
konvenciis regionuli masStabis miuxedavad, mas globaluri mniSvneloba aqvs. mas SeiZleba miuerTdes ara varto evropis zonis,
aramed msoflios nebismieri qveyana.
saqarTveloSi
orhusis konvencia ratificirebulia
saqarTvelos parlamentis 2000 wlis
11 Tebervlis dadgenilebiT. saqarTvelos teritoriaze igi ZalaSi Sevida
2001 wlis 30 oqtombers.
saqarTvelos teritoriaze ZalaSi Sesuli saerTaSoriso xelSekruleba saqarTvelos kanonmdeblobis ganuyofeli
nawilia. mas aqvs upiratesi iuridiuli Zala Sidasaxelmwifoebrivi normatiuli aqtebis (kanonebis, prezidentis
brZanebulebebis, mTavrobis dadgenilebebis da a.S) mimarT.
orhusis konvenciis ZiriTadi
komponentebi
orhusis konvencia Semdegi nawilebisagan
Sedgeba (ix. saxelmZRvanelos danarTi I):
• preambula;
• zogadi debulebebi (muxlebi 1-3);
• informaciis xelmisawvdomoba (muxlebi
4-5);
• sazogadoebis
monawileoba
garemosadcviT sakiTxebTan dakavSirebuli gadawyvetilebis miRebis procesSi (muxlebi 6-8);
• garemosadcviT
sakiTxebze
marTlmsajulebis xelmisawvdomoba (muxli 9);
• daskvniTi debulebani;
• danarTi I _ me-6 muxlSi miTiTebul saqmianobaTa CamonaTvali;
• danarTi II _ arbitraJi.
4
sami sayrdeni
konvencia awesebs garemosdacviTi demokratiis sam ZiriTad princips, romelTac xSirad sam
sayrdens uwodeben:
principi I: informaciis xelmisawvdomoba
(muxlebi: 4 da 5)
mTeli garemosdacviTi informacia sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos. konvencia iTxovs, rom amisaTvis saTanado sajaro
dawesebulebebi agrovebdnen, flobdnen, regularulad ganaaxlebdnen informacias, aqtiurad avrcelebdnen garkveul garemosdacviT informacias da moTxovnis pasuxad Seubrkoleblad gascemdnen danarCens.
iseve, rogorc sxva principebis deklarirebisas, konvencia ar wvrilmandeba zust
meTodur miTiTebebamde, Tu rogor unda ganxorcieldes es moTxovnebi. sanacvlod, wevr
qveynebs igi akisrebs valdebulebas Tavad Camoayalibon gamWvirvale da efeqturi sistema konvenciis mier dakisrebul valdebulebaTa Sesasruleblad.
principi II. gadawyvetilebaTa miRebaSi sazogadoebis monawileoba
konvenciis meore principi adgens proceduris aucilebel minimums gadawyvetilebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileobisaTvis. monawileobis masStabis mixedviT, es
nawili SeiZleba 3 kategoriad daiyos:
I kategoria (muxli 6) _ gadawyvetilebis miReba konkretul saqmianobaze. sazogadoebis
monawileobis procedura SedarebiT detaluradaa gawerili, dawyebuli saqmianobaTa saxeebiT, romelic am moTxovnas eqvemdebareba da
damTavrebuli gadawyvetilebis gasaCivrebis
SesaZleblobiT.
II kategoria (muxli 7) _ strategiuli gadawyvetilebebi. procedurebis praqtikuli
detalebis umetesobas Tavad qveynebi aviTareben. amasTan, aqac dgindeba garkveuli konkretuli valdebulebebi. garda amisa, TiToeul qveyanas ekisreba valdebuleba Camoayalibos konkretuli, gamWvirvale
da samarTliani wesebi erovnul da adgilobriv doneze strategiul gadawyvetilebaTa miRebis procesSi sazogadoebis monawileobisaTvis.
III kategoria (muxli 8) _ saaRmsruleblo
dadgenilebaTa da normatiul aqtebTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi. sazogadoebis
monawileobis valdebuleba gacilebiT msubuqia, magram stimuls aZlevs xelisuflebas,
aRmasrulebeli xelisuflebis farglebSi uzrunvelyos sazogadoebis mozidvis efeqturi
saSualebebi, dadgenilebebis, sxvadasxva normatiuli aqtebisa da Tavad kanonproeqtebis
SemuSavebisas.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
Sesavali
principi III. marTlmsajulebis xelmisawvdomoba (muxli 9)
dabolos, mesame principis daniSnulebaa
konvenciiT dadgenili valdebulebebisa da
miniWebuli uflebebis Sesrulebis uzrunvelyofa. igi mxareebs avaldebulebs efeqturi samarTlebrivi da dacvis sxva meqanizmebis
uzrunvelyofas im pirTaTvis, romelTa konvenciiT gansazRvruli uflebebi dairRva.
ganmartebebi
erovnul doneze konvenciis ganxorcielebis
gamartivebis mizniT, me-2 muxlSi mocemulia
ZiriTadi ganmartebebi:
1. xelisuflebis organoebi4
konvenciis 2.2 muxlSi CamoTvlilia sajaro
dawesebulebaTa sami kategoria, romelTac
TiToeul qveyanaSi konvenciiT gansazRvruli
valdebulebebi exebaT.
a) samTavrobo dawesebulebebi:
mTavroba erovnul doneze _ saministroebi,
saagentoebi da sxva centraluri saxelisuflebo dawesebulebebi:
• garemos dacvis saministroebi da saagentoebi;
• sxva saministroebi, romelTa saqmianobac garkveulwilad dakavSirebulia garemos Sesaxeb potenciurad mniSvnelovan sakiTxebTan. magaliTad, konvenciiT gaTvaliswinebuli valdebulebebi exeba soflis
meurneobis, jandacvis, ekonomikis, ganaTlebis, regionuli ganviTarebis saministroebs, transportis, energetikisa da mSeneblobis centralur maregulirebel uwyebebs da sxva.
adgilobrivi da regionuli administracia da
TviTmmarTveloba:
• centraluri samTavrobo organoebis regionuli departamentebi. magaliTad, regionuli garemosdacviTi inspeqciebi, sanitarul-epidemiologiuri departamentebi,
transportis departamentebi da a.S.
• regionuli administraciebi da maTi samsaxurebi;
• adgilobrivi TviTmmarTvelobebi, mmarTvelobebi da maTi samsaxurebi.
b) iuridiuli Tu kerZo pirebi, romlebic
erovnuli kanonmdeblobis safuZvelze axorcieleben sajaro administraciul funqcias.
eseni arian is adamianebi, organizaciebi Tu
4
5
kompaniebi, romlebic formalurad kerZo
pirebs warmoadgenen, magram kvalifikaciisa
Tu sxva pirobebis gamo kanonmdeblobiT miniWebuli aqvT administraciuli funqciebi. magaliTad, sazogadoebrivi momsaxurebis komunaluri kompaniebi.
g) kerZo da iuridiuli pirebi, romelTac:
• garemosTan dakavSirebul sazogadoebriv
movaleobebs Tu funqciebs axorcieleben
• zemoT, a) da b) punqtebSi miTiTebuli organoebisa Tu pirebis kontrolis qveS imyofebian.
magaliTad, Tu kerZo kompanias wyliT momaragebasTan dakavSirebiT dadebuli aqvs
xelSekruleba wylis resursebis departamentTan an sazogadoebriv komunalur kompaniasTan, da Tu kompania xelSekrilebis farglebSi pasuxs agebs momsaxurebaze, maSin igi
konvenciis mixedviT sajaro dawesebulebad
iTvleba.
saqarTveloSi
konvenciiT gaTvaliswinebuli valdebulebebi vrceldeba yvela sajaro
dawesebulebaze5, yvela tipis sazogadoebrivi momsaxurebis sawarmoze (m.S.
municipalur, satransporto da sxva)
da maTi kontrolis qveS myof nebismier
fizikur Tu iuridiul pirze.
2. garemosdacviTi informacia
konvenciaSi mocemuli garemosdacviTi informaciis ganmarteba gansakuTrebiT mniSvnelovania im qveynebisaTvis, romelTa
erovnuli kanonmdeblobac ar icnobs msgavs
termins. es ganmarteba detaluradaa ganxiluli I TavSi.
3. sazogadoeba
konvencia sazogadoebas ganmartavs rogorc
nebismier fizikur pirs misi asakis, erovnebis,
sacxovrebeli adgilisa da moqalaqeobis miuxedavad. igi aseve moicavs iuridiul pirebsa da
arasamTavrobo organizaciebs, asociaciebsa
Tu jgufebs, romlebic erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad arian dafuZnebulni.
4. dainteresebuli sazogadoeba
dainteresebuli sazogadoebis definicias
gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba konvenciis me-6, me-7 da me-9 muxlebis ganxorcielebaSi. detalurad igi ganxilulia II TavSi (seqcia 2.1.1 _ `dainteresebuli sazogadoebis
konvenciis originalSi gamoyenebulia termini public authority. konvenciis teqstis oficialuri Targmanis momzadebisas, erovnuli
kanonmdebloba ar icnobda am terminis qarTul Sesatyviss, amitom gamoyenebuli iyo `xelisuflebis organo~. dRevandel qarTul
sakanonmdeblo sivrceSi ufro zusti terminia `sajaro dawesebuleba~. am wignSic ZiriTadad es terminia gamoyenebuli.
sajaro dawesebulebad miiCneva yvela administraciuli organo da saxelmwifo Tu adgilobrivi biujetidan dafinansebuli kerZo
samarTlis iuridiul piri (saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 27, p.a). administraciul organos warmoadgens
yvela saxelmwifo an adgilobrivi mmarTvelobisa Tu TviTmmarTvelobis organo da dawesebuleba, sajaro samarTlis iuridiuli
piri (garda politikuri da religiuri gaerTianebebisa), agreTve nebismieri sxva piri, romelic kanonmdeblobis safuZvelze asrulebs sajaro samarTlebriv uflebamosilebas (saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 2, p.a)
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
5
Sesavali
monawileoba~) da III TavSi (seqcia 3.1.3.1.3 _
`dainteresebuli sazogadoeba~).
iataki da ara Weri
konvencia (me-3 muxli) iTvaliswinebs SemTxvevas, rodesac erovnuli kanonmdebloba
sazogadoebis monawileobis, informaciisa da
marTlmsajulebis xelmisawvdomobis ufro
met saSualebebs iZleva, vidre amas konvencia
iTvaliswinebs. konvencia miesalmeba aseT SemTxvevebs da aRniSnavs, rom am qveynebSi kanondebloba sulac ar unda Serbildes konvenciis moTxovnebis doneze. am qveynebSi erovnuli
kanonmdeblobis norma moqmedebs da sxva qveynebsac mouwodeben, imgvari erovnuli kanonmdebloba SeimuSavon, romelic konvenciiT
dadgenil standartze maRali iqneba.
ratom unda gamoviyenoT
orhusis konvencia
orhusis konvencia sazogadoebasa da arasamTavrobo organizaciebs gvaniWebs uflebas da
realur SesaZleblobebs:
a. informaciis xelmisawvdomobisaTvis;
b. gadawyvetilebaTa miRebaSi monawileobisaTvis;
g. sasamarTlo da sxva gziT Cveni uflebebisa da garemos dacvisaTvis.
es uflebebi realur saSualebas gvaZlevs:
• gavakontroloT, Tu rogor icavs Cveni
mTavroba garemos;
• zegavlena viqonioT mis gadawyvetilebebze;
• Tavadac aqtiurad CaverToT garemos dacvaSi,
da saboloo jamSi, mivaRwioT imas, rom garemo ukeTesi, usafrTxo da sasiamovno iyos.
6
garemosdacviT gadawyvetilebaTa miRebaSi
monawileoba sxva mxrivac sasargebloa:
• Cven ukeT verkveviT garemosdacviT sakiTxebSi da problemebSi. Cven vigebT, Tu
rogor davicvaT Tavi sxvadasxva riskebisgan Tu saSiSroebebisagan;
• Cven verkveviT mmarTveli aparatis struqturaSi da funqcionirebaSi, vswavlobT,
rogor xdeba gadawyvetilebebis miReba.
Cven ukeT verkveviT sakuTar uflebebSi.
• Cven karg urTierTobebs vamyarebT CinovnikebTan. Cven vswavlobT maTTan urTierTobas. viciT, vis da rodis SegviZlia
mivmarToT, ar gvaSinebs rTuli procedurebi;
sxvaTa Soris, Cveni monawileoba sajaro moxeleebisTvis da biznesmenebisTvisac sasargebloa. sajaro moxeleebi:
• iReben damatebiT informacias _ Cven codnas, gamocdilebas, kvalifikacias da Sedegad iReben ukeTes gadawyvetilebebs _ garemosdacviT sferoSi sazogadoebis monawileobiT miRebuli gadawyvetileba xom yovelTvis ufro mdgradi da gawonasworebulia da amdenad ufro misaRebia yvelasaTvis.
• grZnoben met pasuxismgeblobas. ukeT erkvevian Tavis funqciasa da valdebulebebSi;
• grZnoben Tavis saWiroebas da sazogadoebis
mxardaWeras. Tavs sazogadoebis nawilad
grZnoben. imdenad aRar eSiniaT samsaxuris
dakargvis. xdebian ufro komunikabelurebi;
• Cveni saxiT iReben maT gadawyvetilebis Sesrulebaze zedamxedvel ufaso inspeqtorebs
da monitorebs.
investorebs ki saSualeba eZlevaT gamoiyenon Cveni gamocdileba da adgilobrivi pirobebis da specifikis zedmiwevniT codna ukeTesi, usafrTxo da xSirad maTTvis ufro momgebiani proeqtebis CamoyalibebisaTvis.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
garemosdacviTi
informaciis
xelmisawvdomoba
Tavi 1
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
mTavari principi: sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos mTeli garemosdacviTi informacia, calkeuli gamonaklisebis garda.
informaciis xelmisawvdomoba demokratiis umTavres monapovars da amave dros adamianis erTerT ZiriTad uflebas warmoadgens.
TiToeul moqalaqes unda qondes ufleba miiRos informacia yovelive imis Sesaxeb, rac
exeba mas uSualod, raime saxiT axdens an SesaZlebelia moaxdinos zegavlena misi, misi ojaxis an Temis janmrTelobas, sicocxlesa Tu
garemoze, an im sakiTxebze, romelic sazogadoebrivi interesis sagans warmoadgens;
garemos xarisxi sayovelTao faseulobas warmoadgens, swored amitom sul ufro
meti qveyana aRiarebs, rom mTeli informacia garemos Sesaxeb ganxiluli unda iqnas rogorc sazogadoebrivi interesis sagani da Sesabamisad, unda iyos yvelasTvis xelmisawvdomi. garemosdacviTi informaciis xelmisawvdomoba miscems saSulebas sazogadoebis wevrebs
ufro aqtiurad CaerTon garemosa da janmrTelobis dacvis saqmeSi, imavdroulad sajaro pirebs akisrebs met pasuxismgeblobas maT
mier miRebul gadawyvetilebaTa gamo.
saqarTveloSi
moqmedebs informaciis Riaobis prezumpcia, e.i. sajaro dawesebulebaSi
daculi informacia aris Ria da xelmisawvdomi yvelasTvis, manam, sanam sapirispiro ar iqneba dadgenili.
informaciis Tavisuflebis upirvelesi
garantia saqarTvelos konstitucia da
mis safuZvelze miRebuli kanonebi: zogadi administraciuli kodeqsis mesame
Tavi _ informaciis Tavisufleba, kanoni saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb,
agreTve kanoni garemos dacvis Sesaxeb.
`sajaro informacia Riaa, garda kanoniT gaTvaliswinebuli SemTxvevebisa
da dadgenili wesiT saxelmwifo, komerciul da pirad saidumloebas mikuTvnebuli informaciisa~6.
6
7
8
9
10
ras niSnavs `informacia~
yoveldRiur cxovrebaSi `informacias~ vuwodebT nebismier axal cnobas, romelic Cvens
cnobierebaSi Semodis. saqme sxvagvaradaa,
roca Cven sajaro dawesebulebebs mivmarTavT informaciis xelmisawvdomobis uzrunvelyofis moTxovniT.
sajaro dawesebuleba pasuxs agebs mis mier
gacemul yvela cnobaze. imisaTvis, rom es pasuxismgebloba personificirebuli iyos, SemoRebulia e.w. „oficialuri dokumentis“ cneba. misi Sinaarsi da forma sxvadasxva SeiZleba iyos. oficialuri dokumentis aucilebel
atributikas warmoadgens miTiTeba imaze, Tu:
• romelma organizaciam Seqmna igi,
• rodis
• ra daniSnuleba aqvs dokuments
• vin agebs mis Sinaarsze pasuxs personalurad (xelmomweri piri)
saqarTveloSi
sajaro informaciad iTvleba mxolod
oficialuri dokumenti, anu sajaro dawesebulebaSi daculi, agreTve sajaro
dawesebulebis an mosamsaxuris mier samsaxureobriv saqmianobasTan dakavSirebiT miRebuli, damuSavebuli, Seqmnili
an gagzavnili informacia7, romelTa
aucilebel rekvizits ganekuTvneba misi dasaxeleba, daniSnuleba, avtori
(piri an dawesebuleba) da Seqmnis (damtkicebis) TariRi8.
sajaro dawesebulebis valdebuleba informaciis sajaroobis uzrunvelyofaze
swored am oficialur dokumentebze vrceldeba. es niSnavs, rom Tqven ver mosTxovT sajaro moxeles mogawodoT informacia, romelic mas oficialuri gzebiT ar miuRia
(yuri mokra, gazeTSi waikiTxa, an misi piradi azria9).
informacia (dokumenti) sxvadasxva materialuri formiT SeiZleba arsebobdes.
saqarTveloSi
sajaro informacia SeiZleba arsebobdes naxazis, maketis, gegmis, sqemis, fotosuraTis, eleqtronuli informaciis,
video- da audioCanawerebis saxiT.10
zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 28
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 2.1.m
saqarTvelos prezidentis 1999 wlis 1 ivlisis #414 brZanebuleba "saqmiswarmoebis erTiani wesebis" damtkicebis da amoqmedebis
Sesaxeb
Tqven SegiZliaT sajaro dawesebulebas azris gamoTqma sTxovoT ama Tu im sakiTxze (oficialurad mimarToT am TxovniT). pasuxad
Tqven miiRebT dawesebulebis oficialur azrs (romelic, rogorc wesi, oficialuri informaciiT unda iqnas dadasturebuli), da
ara konkretuli moxelis azrs.
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 2.1.m
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
9
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
Tavi 1. garemosdacviTi
informaciis
xelmisawvdomoba
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
ras niSnavs „garemosdacviTi
informacia“
konvencia aregulirebs `garemosdacviTi informaciis~ xelmisawvdomobas. es cneba ufro
farToa, vidre `informacia garemos Sesaxeb~.
konvenciis 3.3. muxli adgens, rom garda garemos Sesaxeb (anu garemos mdgomareobis Sesaxeb) informaciisa „garemosdacviTi informacia“ moicavs informacias:
• garemoze zemoqmedebis mqone faqtorebis an
saqmianobebis Sesaxeb, da
• adamianis janmrTelobaze, usafrTxoebaze,
keTildReobaze garemos zegavlenis Sesaxeb.
es niSnavs, rom magaliTad informacia gzebis
dagegmarebisa da mSeneblobis, xmauris, gamosxivebis, narCenebis warmomavlobis, sasoflo sameurneo saqmianobis, raionis perspeq-
tiuli ganviTarebis, daavadebaTa da CivilTa
sixSiris Sesaxeb da mravali sxva garemosdacviT informacias warmoadgens.
konvenciaSi mocemulia im informaciis indikaturi CamonaTvali (ix. cxrili 1), romelic konvenciis 3.3. muxlis Sesabamisad miCneulia garemosdacviT informaciad. CamonaTvali ar aris amomwuravi, igi ufro miniSnebis
xasiaTs atarebs.
am CamonaTvaliT konvencia adgens `garemosdacviTi informaciis~ gansazRvrisaTvis minimalur savaldebulo CarCoebs, anu
nebismieri informacia, romelic am CarCoebSi xvdeba, aucileblad unda kvalificirdes,
rogorc `garemosdacviTi informacia~. yovel qveyanas, romelSic konvencia moqmedebs,
ufleba aqvs gazardos da gaafarTovos terminis Sinaarsi, magram misi Semcirebis ufleba ar aqvs.
cxrili 1. garemosdacviTi informaciis komponentebi
komponenti
magaliTi
garemos elementebis mdgomareoba
da maTi urTierTqmedeba
• haerisa da atmosferos mdgomareoba (temperatura,
tenianoba, damabinZurebel nivTierebaTa koncentracia)
• zedapiruli wylebis mdgomareoba
• miwisqveSa wylebis mdgomareoba
• niadagis mdgomareoba
• miwis, landSaftebis, bunebrivi obieqtebis mdgomareoba
• biomravalferovnebisa da misi komponentebis
mdgomareoba, genmodificirebuli organizmebis CaTvliT
faqtorebi, romlebic moqmedeben
an SesaZloa imoqmedon garemos
elementebze
•
•
•
•
damabinZurebel nivTierebaTa emisiebi
energia
xmauri
gamosxiveba
•
•
•
•
•
•
•
samewarmeo saqmianoba
administraciuli zomebi
garemosdacviTi SeTanxmebebi
politika
kanonmdebloba
ganviTarebis gegmebi, programebi
analizi da Sefasebebi, romlebic gamoiyeneba garemosTan
dakavSirebul gadawyvetilebaTa miRebisas
•
•
•
•
adamianTa janmrTelobis mdgomareoba
adamianTa usafrTxoebis mdgomareoba
adamianTa cxovrebis pirobebi
kulturul obieqtTa da Senoba-nagebobaTa mdgomareoba
saqmianoba da RonisZiebebi,
romlebic moqmedeben an SesaZloa
imoqmedon garemos elementebze
SesaZlo ziani, miyenebuli
garemos elementebs mdgomareobis
cvlilebiT
an am elementebis saSualebiT
faqtorebiT, saqmianobebiTa Tu
RonisZiebebiT
10
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTvelos kanonmdeblobaSi ar arsebobs `garemosdacviTi informaciis~
konvenciseuli formatis ganmarteba.
arsebobs mTeli rigi definiciebisa, romelic metnaklebad kavSirSia
`garemosdacviTi informaciis~ ganmartebasTan. mag: `garemo aris bunebrivi garemosa da adamianis mier
saxecvlili (kulturuli) garemos
erToblioba, romelic moicavs urTierTdamokidebulebaSi myof cocxal
da aracocxal, SenarCunebul da adamianis mier saxecvlil bunebriv elementebs, bunebriv da anTropogenul
landSaftebs~11
amas garda, saqarTvelos kanonmdebloba icnobs calkeuli tipis informacias, romelic kavSirSia garemosTan
da romelTa gasaidumloeba dauSvebelia, mag:
• informacia garemos mdgomareobis Sesaxeb12
• informacia mosaxleobis janmrTelobis Sesaxeb13
• informacia adamianis samuSao da
sacxovrebeli garemos mdgomareobis
Sesaxeb14
• monacemebi im saSiSroebis Taobaze,
romelic emuqreba adamianis sicocxlesa da janmrTelobas15
• informacia katastrofebisa da sxva
gansakuTrebuli movlenebis Sesaxeb,
romlebic ukve moxda, an SesaZlebelia moxdes da emuqreba moqalaqeTa
usafrTxoebas16
informaciis zemoTCamoTvlili saxeebi
srulad ver faraven `garemosdacviTi
informaciis~ konvenciiseul uaRresad
farTo gansazRvras, Sesabamisad, saqarTveloSi konvenciiT dadgenil valdebulebaTa ganxorcielebisas moqmedebs
konvenciseuli ganmarteba.
macia xelmisawvdomi sxvadasxva gzebiT SeiZleba gaxdes:
• gamoqveyneba masobrivi informaciis saSualebebSi;
• gamokvra sajaro Tavyrilobis adgilebSi;
• gamocema wignad/broSurad da savaWro qselSi gaSveba;
• broSurebis-lifletebis darigeba specialurad mowyobil aqciebze, dResaswaulze Sekrebili xalxisaTvis;
• dagzavna fostiT („yvela fostis yuTSi“);
• ganTavseba internetSi;
• ganTavseba ramodenime mosaxerxebel wertilSi da cnobis gavrceleba amis Sesaxeb;
• informaciis gacnobis SesaZleblobis micema vizitorTaTvis;
• dokumentis aslis gacema mTxovnelebze;
• da sxva.
mokled, SeiZleba vTqvaT, rom informaciis
xelmisawvdomoba qmedebaTa or jgufs moicavs:
1. informaciis aqtiurad gavrceleba
2. informaciis gacema (an gacnobis saSualebis
micema) moTxovnis pasuxad
ras aregulirebs konvencia
konvencia awesebs, Tu romeli garemosdacviTi
informacia unda aucileblad vrceldebodes
aqtiurad da romeli _ gaices moTxovnis pasuxad, da adgens, Tu kerZod, rogor unda
xdebodes es.
konvenciis me-5 muxli aregulirebs informaciis aqtiurad gavrcelebis sakiTxebs
(ix. saxelmZRvanelos seqcia 1.1), me-4 muxli
ki _ moTxovnis pasuxad informaciis gacemas
(ix. seqcia 1.2.3) da aRwers daSvebul gamonaklisebs (seqcia 1.3.2)
garda amisa, konvencia aregulirebs agreTve
sajaro dawesebulebaSi adeqvaturi informaciis arsebobas (ix. seqcia 1.2.1) da am informaciis ioli moZiebis sakiTxebs (ix. seqcia 1.2.2).
visze vrceldeba valdebulebebi
ras niSnavs xelmisawvdomoba
informaciis xelmisawvdomoba misi gacnobisa
da gamoyenebis SesaZleblobas niSnavs. infor11
12
13
14
15
16
17
informaciis xelmisawvdomobis uzrunvelyofis valdebuleba vrceldeba sajaro dawesebulebebze17 da sajaro moxeleebze.
kanoni garemos dacvis Sesaxeb, muxli 4, a
saqarTvelos konstitucia, muxli 37, kanoni garemos dacvis Sesaxeb, muxli 5.2
saqarTvelos kanoni saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb, muxli 8.4
saqarTvelos konstitucia, muxli 37
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi
saqarTvelos kanoni saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb, muxli 8.4
konvenciis inglisur originalSi gamoyenebulia termini public authority. konvenciis teqstis oficialuri Targmanis momzadebisas,
erovnuli kanonmdebloba ar icnobda am terminis qarTul Seesatyviss, amitom gamoyenebuli iqna termini `xelisuflebis organo”.
dRevandel qarTul sakanonmdeblo sivrceSi ufro zusti terminia `sajaro dawesebuleba”. am wignSic ZiriTadad es terminia
gamoyenebuli.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
11
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
saqarTveloSi
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
sajaro dawesebulebad iTvleba yvela
saxelmwifo da adgilobrivi TviTmmarTvelobis da mmarTvelobis organo an dawesebuleba, sajaro samarTlis iuridiuli piri, (garda religiuri da politikuri gaerTianebebisa).
sajaro dawesebulebad iTvleba aseve
nebismieri piri, romelic kanonmdeblobis safuZvelze asrulebs sajaro
uflebamosilebas, am uflebamosilebis
ganxorcielebisas18.
kerZo kompaniebze da fizikur pirebze, Tu
isini ar warmoadgenen sajaro dawesebulebas (ar finansdebian biujetidan) konvenciis moTxovnebi ar vrceldeba. piriqiT, kerZo pirebis xelT arsebuli kerZo informacia
maT sakuTrebas warmoadgens da garda zogierTi gamonaklisi SemTxvevisa19, mflobeli Tavad wyvets rodis, vis, ra saxiT da ra odenobiT gadasces igi.
vis aqvs ufleba informaciis
xelmisawvdomobaze
informacia xelmisawvdomi unda iyos yvelasaTvis Tanabrad, ganurCevlad moqalaqeobisa,
erovnebisa, sacxovrebeli (an registraciis)
adgilisa, sqesisa Tu asakisa (orhusis konvencia, muxli 3.9). yvela adamiani da fizikuri
piri (arasamTavrobo organizacia) Tanabaria
am uflebis gamoyenebaSi.
1.1 ra informacia unda
vrceldebodes aqtiurad
sajaro moxeleebi valdebulni arian uzrunvelyon mosaxleobis saTanado informireba
garemosdacviTi sakiTxebis Sesaxeb. sazogadoeba unda flobdes informacias
• zogadad garemos mdgomareobis Sesaxeb;
• im misaRebi Tu miRebuli gadawyvetilebebis
Sesaxeb, romelic sazogadoebrivi interesis sagans warmoadgens;
• romelic saWiroa yoveldRiur cxovrebaSi
arCevanis gasakeTeblad da sagangebo mdgomareobis dros gadawyvetilebis miRebisaTvis;
• arsebuli da potenciuri safrTxis Sesaxeb, rac saSualebas mogvcems Tavidan aviciloT an SevamciroT garemosa da janmrTelobisaTvis miyenebuli ziani.
18
19
orhusis konvenciis Tanaxmad savaldebuloa
Semdegi informaciis aqtiuri gavrceleba:
• garemos mdgomareobis angariSebi (muxli
5.4);
• informacia sagangaSo situaciis Sesaxeb;
• informacia SemoTavazebuli saqmianobebis
Sesaxeb, romlebmac SesaZloa zegavlena iqonios garemoze;
• normatiuli da politikuri dokumentebi
(garemosTan dakavSirebuli strategiebi,
politika, programebi, moqedebaTa gegmebi);
• garemosTan dakavSirebuli strategiebis,
politikis, programebisa da moqmedebaTa
gegmebis Sesrulebis angariSebi;
• saerTaSoriso SeTanxmebebi da sxva mniSvnelovani dokumentebi garemosdacviT sakiTxebze;
• faqtebi da faqtebis analizis masalebi, romlebic gamoiyeneba ZiriTad garemosdacviT
gadawyvetilebaTa dasasabuTeblad;
• informacia nawarmis Tvisebebis Sesaxeb;
• informacia damabinZurebel nivTierebaTa
gaSvebisa da gadatanis Sesaxeb;
• informacia imis Sesaxeb, Tu ra garemosdacviT informacias flobs esa Tu is sajaro dawesebuleba;
• informacia mTavrobis yvela doneze garemosTan dakavSirebul sajaro funqciebisa
da momsaxurebis ganxorcielebis Sesaxeb;
• ganmartebiTi masala konvenciis Sesrulebis
Sesaxeb.
praqtikuli rCeva
manam, sanam informaciis moTxovniT
mivmarTavT sajaro dawesebulebas, upriania gavarkvioT, xom ar aris CvenTvis
saWiro informacia ukve gamocemuli an
gavrcelebuli sajaro dawesebulebis
mier. naxeT dawesebulebis internetgverdi, gancxadebebis dafa, ikiTxeT,
xom ara aqvs mas sakuTari biuleteni an
rame sxva beWdviTi gamocema, gaarkvieT,
romel gazeTSi aqveynebs igi savaldebulo informacias.
1.1.1 informacia sagangaSo
situaciis Sesaxeb
samwuxarod, avariebi da katastrofebi xdeba. yvela saxelmwifos aqvs samsaxurebi maTi
prognozirebis, swrafi reagirebisa da Sedegebis likvidaciisaTvis. magram es sakmarisi ar
aris. qveyanas araviTari ufleba ar aqvs damalos katastrofebTan da avariebTan dakav-
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxlebi 2 da 27
magaliTad ix. mewarmeTa garemosdacviTi angariSgebis moTxovnebi 1.2.1 seqciaSi
12
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
konvenciis es moTxovna mniSvnelovani
wingadadgmuli nabijia saqarTvelos
kanonmdeblobaSi, vinaidan dRemde kanonmdebloba adgenda moqalaqis valdebulebas mosalodneli an momxdari bunebrivi
da teqnogenuri avariisa da sxva ekologiuri katastrofis Sesaxeb informaciis miRebisas saTanado kompetentur
saxelmwifo organoebisaTvis informaciis droulad miwodebis an sajarod gancxadebis Sesaxeb20. igive valdebulebas
sajaro organoebis mimarT kanonmdebloba
ar iTvaliswinebda! amgvari mdgomareoba
sabWouri sakanonmdeblo tradiciis atavizmul gadmonaSTad unda miviCnioT, rac
aucileblad da axlo momavalSi unda gamoswordes.
amave dros kanonmdebloba adgens ekologiuri katastrofebis, epidemiebisa da epizootiebis dros saqarTvelos prezidentis
mier sagangebo situaciebis gamocxadebis
SesaZleblobas21. amgvari brZanebulebis
Sirebuli informacia. ufro metic, orhusis
konvencia (muxli 5.1c) iTxovs, rom yovelTvis,
rodesac adamianebis janmrTelobisa an garemosaTvis garduval safrTxes exeba, informacia
saswrafod miewodos yvelas, vinc SeiZleba zemoqmedebis qveS mohyves.
ubralod informireba moaxloebuli saSiSroebis Sesaxeb sakmarisi ar aris. es xom adamianebs ubralod daabnevs da panikas gamoiwvevs.
amitom konvencia moiTxovs, rom aucilebelia mTeli im informaciis miwodeba, romelic
sazogadoebas saSualebas miscems Tavidan aicilos an Seamciros mosalodneli safrTxe an
ziani.
es niSnavs, rom katastrofis an avariis
an stiqiuri ubedurebis zonaSi moxvedril
xalxs rac SeiZleba swrafad unda miewodos
informacia imis Sesaxeb, Tu sad moxda an moxdeba katastrofa, ra saSiSroebaa, dinamika,
gavrcelebis are da siCqare, evakuaciis gzebi da saSualebebi, Tavis dacvis konkretuli
rCevebi da a.S.
1.1.2 garemos mdgomareobis
angariSi
evropis qveynebis umetesobaSi informacia garemos mdgomareobis Sesaxeb mocemulia garemos mdgomareobis angariSis saxiT da arse20
21
22
23
Semdgomi reagireba da informaciis gavrceleba xdeba faqtiurad situaciis mixedviT. arsebobs principis doneze Camoyalibebuli moTxovnebi imis Sesaxeb, rom
aucilebelia sagangebo moqmedebaTa gegmebis arseboba anu sagangebo mdgomareobis warmoqmnisas aucilebel moqmedebaTa
winaswari dagegmva22, rogorc saxelmwifo,
aseve TiToeuli sawarmos doneze. amgvari
zogadi moTxovna, romelsac aRsrulebis
araviTari meqanizmi ar axlavs, bunebrivia
ar sruldeba. es mdgomareoba kanonmdeblisa da aRmasruleblis saswrafo reagirebas saWiroebs.
erTaderTi misasalmebeli debuleba saqarTvelos kanonmdeblobaSi am mimarTulebiT aris is faqti, rom im SemTxvevaSi, rodesac saqme exeba sazogadoebrivi
usafrTxoebas dacvisaTvis mniSvnelovan
informacias, saxelmwifo saidumloebis gamJRavnebac ki ar iTvleba danaSaulad23.
bobs eleqtronuli da/an sxva beWduri gamocemis formiT.
orhusis konvenciiT (muxli 5.4) mTavrobebi valdebulni arian regularulad moamzadon da gaavrcelon garemos mdgomareobis angariSebi. angariSi unda Seicavdes rogorc informacias garemos mdgomareobis Sesaxeb, aseve
garemoze zemoqmedebis Sesaxeb. valdebulebiT gaTvaliswinebuli am moTxovnis garda,
garemos mdgomaroebis angariSi SeiZleba Seicavdes sxva saxis informaciasac. garemoze zemoqmedeba aseve SeiZleba moicavdes mraval sxvadasxva aspeqts.
orhusis konvencia moiTxovs garemos mdgomareobis angariSis gamocemas sul mcire samoTx weliwadSi erTxel.
garemos mdgomareobis angariSi zogadad
garemos mdgomareobis Sesaxeb mTeli sazogadoebis informirebisaTvs mzaddeba, Sesabamisad, masSi ar aris detaluri monacemebi
calkeuli adgilobrivi cxeli wertilebisa Tu dabinZurebasTan dakavSirebuli problemebis Sesaxeb. igi qveynis garemosdacviTi problemebis mTlian suraTs iZleva da
warmogvidgens am problemebis gadaWrisken
mimarTul mimdinare Tu dagegmil RonisZiebebs.
`garemos dacvis Sesaxeb~ kanonis me-7 muxli
saqarTvelos konstitucia, `garemos dacvis Sesaxeb” kanonis 42-44-e muxlebi, `saSiSi qimiuri nivTierebebis Sesaxeb” kanonis 44-e
muxli, `birTvuli da radiaciuli usafrTxoebis Sesaxeb” kanonis mTeli rigi muxlebi
birTvuli da radiaciuli usafrTxoebis Sesaxeb” kanonis me-5.e, 45.2.b muxlebi,
saqarTvelos kanoni saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb, muxli 38, punqti 6
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
13
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
saqarTveloSi
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
praqtikuli rCeva
Tu Tqven gsurT gaerkveT Tqveni garemos mdgomareobaSi da masze zemoqmedebis
wyaroebSi, garemos mdgomareobis angariSi kargi amosavali wertilia imisaTvis,
rom ZiriTad sakiTxebs gaecnoT, gaerkveT
terminologiaSi, agreTve daadginoT,
romeli organizaciebi arian „ZiriTadi
moTamaSeni“ garemos dacvis sakiTxebSi
Tqvens qveyanaSi, sad SeiZleba damatebiTi
informaciis moTxovna, ra dokumentebi
arsebobs da sxva. moiTxoveT garemos mdgomareobis angariSi garemos dacvis saministroSi.
saqarTveloSi
garemos dacvis Sesaxeb kanonis Sesabamisad `sazogadoebis informirebis mizniT (garemos dacvis) saministro yovelwliurad warudgens saqarTvelos prezidents erovnul moxsenebas garemos mdgomareobis Sesaxeb~, amave kanonis moTxovniT
`savaldebuloa erovnuli moxsenebis gamoqveynebis gziT misi sazogadoebisaTvis~
xelmisawvdomobis uzrunvelyofa.
erovnuli moxsenebis gamoqveyneba da gavrceleba finansdeba saxelmwifo biujetidan24.
avtonomiuri respublikebis xelisuflebis organoebs da adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebs agreTve SeuZliaT Seadginon,
daamtkicon, gamoaqveynon da gaavrcelon
Sesabamisi teritoriiis garemos mdgomareobis Sesaxeb moxsenebebi.
erovnuli moxseneba garemos mdgomareobis
Sesaxeb unda Seicavdes informacias25:
• garemos xarisxobrivi mdgomareobis Sesaxeb;
• erovnuli meurneobis garemoze zemoqmedebis Sesaxeb;
• saxelmwifos mier garemos dacvis organizebis (marTvis) Sesaxeb;
• prognozebsa da rekomendaciebs
dRemde saqarTveloSi garemos mdgomareobis sami erovnuli moxsenebaa momzadebuli: 1996, 2001 da 2002 wlebisaTvis.
pirveli gamoica SezRuduli tiraJiT.
internetSi xelmisawvdomia misamarTze:
http:/www.grida.no/enrin/htmls/georgia/soegeor/hpgsoege.htm. danarCeni ori ar gamoqveynebula.
24
25
garemos mdgomareobis erovnuli angariSebis
garda arsebobs garemos mdgomareobis saerTaSoriso angariSebi. ase magaliTad, evropis
garemosdacviTi uwyeba agrovebs informacias
da amzadebs garemos mdgomareobis angariSs
mTeli evropisaTvis yovel 4 weliwadSi erTxel. ix. veb-gverdi http://www.eionet.eu.int/
1.1.3 mewarmeTa xelT arsebuli
iformacia
sawarmoebs, romlebic mniSvnelovan zemoqmedebas axdenen garemoze, regularuli angariSgebis valdebuleba ekisrebaT (ix. seqcia
1.2.1). magram es valdebuleba maT xelT arsebuli informaciis nawils faravs mxolod. informaciis nawili kvlav sawarmoTa eqskluziur mflobelobaSi rCeba. amave dros, amgvari
informacia SeiZleba mniSvnelovani iyos adgilobriv macxovrebelTaTvis an nawarmis
momxmarebelTaTvis, romelTa janmrTelobazec xdeba zegavlena
1.1.3.1 inforaciis nebayoflobiTi
gavrceleba mewarmeTa mier
orhusis konvenciis muxli 5.6 iTxovs, rom
SemuSavdes meqanizmebi mewarmeTa wasaxaliseblad, raTa maT nebayoflobiT miawodon
sazogadoebas informacia maTi warmoebisa da nawarmis garemoze zemoqmedebis Sesaxeb.
es niSnavs, rom mewarmeebma uSualod, regularulad unda acnobon mosaxleobas maTi
produqtisa Tu sawarmoo procesis garemoze
zemoqmedebis Sesaxeb. gasagebia, rom arc erTi
mewarme ar gaavrcelebs cud informacias Tavis sawarmoze an nawarmze. samagierod mSvenivrad imuSavebs momxmareblis informirebis
sapirispiro sqema _ ecnobos momxmarebels, Tu
romeli sawarmo an produqti ar vnebs, an SedarebiT naklebad vnebs garemos.
msoflioSi aprobirebuli gza momxmareblis amgvari informirebisaTvis aris e.w. ekomarkirebis an ekoauditis sqemebi. meqsnizmi mdgomareobs imaSi, rom mewarmes SeuZlia
moiwvios Tavis sawarmos an nawarmis Sesamowmeblad „eko-auditi“ _ specialuri akreditirebuli organizacia, romelic sawarmos
an nawarmis garemoze zemoqmedebas afasebs.
Tu sawarmo an nawarmi winaswar dadgenil
normebs akmayofilebs, mas mieniWeba garemosdacviTi sertifikati _ eko-marka, romelic SeuZlia Tavisi nawarmis reklamisaTvis gamoiyenos.
saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb, muxli 14
saqarTvelos prezidentis brZanebuleba #389, 1999 w. 25 ivnisi, "garemos mdgomareobis Sesaxeb erovnuli moxsenebis Sedgenis wesis
Taobaze"
14
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
`garemos dacvis Sesaxeb~ kanonis moTxovnis Sesabamisad damtkicebulia debuleba `ekomarkirebis Sesaxeb~. am debulebis Sesabamisad ekomarka warmoadgens
niSans, romelic eniWeba saqarTveloSi
warmoebul ekologiurad sufTa produqcias. mas aniWebs garemosa da bunebrivi
resursebis dacvis saministrosTan arsebuli ekomarkirebis sauwyebaTaSoriso
komisia. ekomarkis miniWebisaTvis xdeba
Sefaseba, romelic moicavs nedleulis
gadamuSavebis, produqciis warmoebis,
moxmarebis, utilizaciis, moxmarebis
Semdgom ganTavsebis gavlenas garemoze.
produqciis Sefasebisas ZiriTadi kriteriumebia26:
1. nedli masalisa da energiis gamoyeneba;
2. Semcveli masalis toqsikuroba;
3. emisia;
4. xelaxali gamoyeneba, reciklireba;
5. SefuTva da SesafuTi masalebi;
6. xarisxi da sxva.
Cveulebriv, ekomarkis miniWeba xdeba
sam wlamde vadiT. ekomarkiT ukanono
sargebloba isjeba saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.
ekoauditis maregulirebeli sakanonmdeblo baza dResdReobiT ar arsebobs,
Tu ar CavTvliT garemos dacvis kanoniT
gansazRvrul zogad principebs.
1.1.3.2 informacia nawarmis Sesaxeb
orhusis konvenciis moTxovniT (muxli 5.8)
qveynebma unda Seqmnan pirobebi imisaTvis,
rom mewarmem Tavad miawodos sazogadoebas iseTi informacia nawarmis Sesaxeb, romelic momxmarebels gacnobierebuli garemosdacviTi arCevanis gakeTebis saSualebas
miscems.
es niSnavs, rom Cven, momxmareblebma, unda
vicodeT Tu ramdenad azianebs garemos esa
Tu is sawarmo Tu produqti da gvqondes saSualeba garemos naklebi damzianebeli avirCioT.
nawarmis Sesaxeb informaciis gavrcelebis
gamocdili saSualebaa nawarmis savaldebulo
etiketebi. kanonmdebloba SeiZleba iTxovdes,
rom etiketi aucileblad Seicavdes informacias nawarmis warmomavlobis, misi Semcvelobis, aseve mis SemadgenlobaSi Semavali elementebis garemosa da adamianis janmrTelobaze zegavlenis Sesaxeb. am kategorias gane26
27
kuTvneba gamafrTxilebeli warwerebi sigaretis kolofebze, janmrTelobisaTvis mavne minarevebis miTiTebis moTxovna, mewarmis
sruli dasaxelebis da misamarTis miTiTebis
moTxovna da sxva.
saqarTveloSi
damamzadebeli da gamyidveli valdebulia momxmarebels qarTul enaze miawodos aucilebeli, utyuari da sruli
informacia produqciis Sesaxeb, raTa
momxmarebels mieces arCevanis gakeTebis
SesaZlebloba.
momxmarebels unda miewodos qvemoTCamoTvlili informacia27:
• produqciis dasaxeleba da saxe,
• damamzadeblis saxelwodeba da misamarTi, im qveynis dasaxeleba, sadac
damzadebulia produqcia,
• vargisobis vada;
• wona da/an moculoba;
• im teqnikuri reglamentis an standartis dasaxeleba, romelsac Seesabameba produqcia
• ZiriTadi samomxmareblo Tvisebebis
nusxa, sakvebi produqtisaTvis _ aseve
kaloriuloba, vitaminizebuloba, janmrTelobisaTvis mavne nivTierebaTa
Semcvelobisas maTi SesaZlo ukuCvenebebi, damzadebis procesSi gamoyenebuli sakvebdanamatebis sia;
• produqciis Sedegiani da usafrTxo
gamoyenebis, aseve Senaxvis wesebi da
pirobebi;
• saqonlis vargisobis vadis gasvlis
Semdeg momxmareblis mier gansaxorcielebeli moqmedebebi da maTi ganuxorcieleblobisas mosalodneli
Sedegebi
• da sxva
1.1.4 informaciis gavrcelebis
progresuli gza _ interneti
informaciis gavrcelebis erT-erTi saSualeba misi sajaro biblioTekebSi ganTavsebaa.
yvelaze didi da TandaTanobiT sul ufro
meti adamianisaTvis saxlidan gausvlelad
xelmisawvdomi biblioTeka ki internetia.
orhusis konvencia iTxovs (muxli 5.3),
rom TandaTanobiT sul ufro meti garemosdacviTi informacia ganTavsdes internetSi.
konvenciis Tanaxmad, pirvel rigSi es unda
iyos:
saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis ministris 1999 wlis 15 ianvris brZaneba #3 `ekomarkirebis Sesaxeb~ debulebis damtkicebis Taobaze
saqarTvelos kanoni momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb. aRniSnuli moTxovna ZalaSia 2003 wlis 1 martidan
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
15
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
saqarTveloSi
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
• garemos mdgomareobis angariSebi (ix. seqcia
1.1.2);
• garemosTan dakavSirebuli kanonmdebloba
da sxva normatiuli aqtebi;
• garemosdacviTi SeTanxmebebi, konvenciebi;
• garemosTan dakavSirebuli sxvadasxva gegmebi, programebi, strategiuli dokumentebi;
• sxva informacia, romelic orhusis konvenciis ganxorcielebas Seuwyobs xels
saqarTveloSi
sakanonmdeblo teqstebis moZieba SesaZlebelia parlamentis eleqtronul
gverdze, romlis misamarTia: http://intranet.parliament.ge an www.parliament.ge
rigi garemosdacviTi informaciis naxva
SesaZlebelia sxvadasxva arasamTavrobo
Tu saqarTveloSi moqmedi saerTaSoriso organizaciebis gverdebze www.cenn.
org, http://www.gridtb.org, http://rec.caucasus.
net da sxva.
srulfasovani internetgverdi garemosdacviTi informaciiT an Sesabamisi informaciis reestriT saqarTveloSi
dResdReobiT ar arsebobs.
1.1.4.1 damabinZurebel
nivTierebaTa gaSvebis da
gadatanis reestrebi
garemosdacviTi informaciis xelmisawvdomobis yvelaze progresuli da saintereso formaa e.w. „damabinZurebel nivTierebaTa gaSvebis
da gadatanis reestrebis“ (dnggr) xelmisawvdomoba sazogadoebisaTvis.
dnggr aris rigi bunebrivi resursebisa da
produqtebis moxmarebis, agreTve garemoSi
(wyalSi, haerSi) damabinZurebelTa emisiebis,
narCenebis gadatanis da ganTavsebis Sesaxeb
informaciis erTiani monacemTa baza. orhusis
konvencia (muxli 5.9) iTxovs qveynebisagan, miiRon zomebi TandaTanobiT, SeZlebisdagvarad
erovnuli dnggr-is SesamuSaveblad. amisaTvis
pirvel rigSi damabinZurebelTa da resursebis
momxmarebelTa erTiani inventarizacia unda
ganxorcieldes, SemuSavdes maTi angariSgebis
formebi da dawesdes standartuli angariSgebis veldebulebani. Semdeg etapze saWiroa
Segrovili informaciis damuSaveba eleqtronuli bazis saxiT.
2003 wlis 21 maiss, q. kievSi, orhusis konvenciis II riggareSe yrilobaze miRebuli iqna
konvenciis oqmi damabinZurebel nivTierebaTa
gaSvebisa da gadaadgilebis reestrebis Sesaxeb,
romelsac evrokavSirma da 36 qveyanam moawera
xeli, maT Soris saqarTvelom, somxeTma, moldaveTma da ukrainam.
16
saqarTveloSi
saqarTvelos sakanonmdeblo xelisufleba jer-jerobiT Tavs ikavebs am
oqmis ratificirebisagan.
sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi, kargad
struqturirebuli da mosaxmareblad advili
dnggr-is magaliTad gamodgeba gaerTianebuli
samefos damabinZureblebis inventarizacia,
romelic SegiZliaT ixiloT Semdeg misamarTze: http://www.environment-agency.gov.uk. moqalaqeebis informirebis mizniT arasamTavrobo organizaciebis mier dnggr-is monacemebis
gamoyenebis warmatebuli magaliTia britaneTis dedamiwis megobrebis saiti: http://www.foe.
co.uk/factorywatch
1.2 rogor moviZioT danarCeni
informacia
„mimarTeT sxvas“
aravisTvis ar aris saidumlo, rom yvelaze ioli pasuxi, riTic SeiZleba sajaro moxelem
informaciis moTxovniT misuli adamiani Tavidan moiSoros, aris pasuxi „Cven es informacia ar gvaqvs“. orhusis konvencia iTvaliswinebs mTel rig saSualebebs imisaTvis, rom
aseTi situaciebisagan dagvicvas. kerZod, konvencia:
• adgens, Tu ra informacia unda gaaCndeT
sajaro dawesebulebebs (ix. qvemoT);
• awesebs mTel rig meqanizmebs informaciis
moZiebis da moTxovnis gasaioleblad (ix.
seqcia 1.2.2);
• adgens, Tu rogor unda moiqces sajaro
dawesebuleba, Tu mas informacia marTlac
ar gaaCnia (ix. seqcia 1.3.2.1.1).
Tu sajaro dawesebuleba ar iqceva am
moTxovnaTa Sesabamisad, Cven SegviZlia vuCivloT mas (ix. seqcia 3.1.1)
1.2.1 informacia, romelic
aucileblad unda grovdebodes
orhusis konvencia avaldebulebs qveynebs
gansakuTrebuli yuradReba miaqcion maT
terioriaze ganTavsebul iseT sawarmoebs da
saqmianobebs, romlebsac SeuZliaT garemoze
mniSvnelovani zemoqmedebis moxdena. konvencia (muxli 5.1.b) iTxovs, rom yvela qveyanaSi aucileblad arsebobdes amgvari sawarmoebis Tu saqmianobebis Sesaxeb informaciis
regularuli mogrovebis savaldebulo sistemebi.
es moTxovna niSnavs garemoze mniSvnelovani
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
garemos dacvis saministro Tavisi
inspeqtorebis saSualebiT regularulad agrovebs informacias garemoze
zemoqmedebis msxvili da saSualo obieqtebis mier garemos dabinZurebis
Sesaxeb. grovdeba agreTve informacia bunebrivi resursebis moxmarebis
Sesaxeb. am informaciis Segrovebas
xels uwyobs is, rom rogorc garemos dabinZurebis, aseve bunebrivi
resursebis moxmarebisaTvis mewarmeebi gadasaxads ixdian da misi zoma
regularulad unda SeTanxmdes garemos dacvis saministros regionul
warmomadgenlebTan28.
rac Seexeba informacias dagegmil
saqmianobaTa Sesaxeb, arsebobs garemoze zemoqmedebis mqone saqmianobaTa
CamonaTvali, romelTa ganxorcielebas esaWiroeba garemosdacviTi nebarTva. amisaTvis saqmianobis iniciatorma garemos dacvis saministros
unda warudginos informacia misi
saqmianobis garemoze zemoqmedebis
Sesaxeb. detalurad garemosdacviTi nebarTvis gacemis procedura ix.
2.2.3.3 seqciaSi.
1.2.1.1 sajaro dawesebuleba unda
flobdes Tavis funqciis Sesabamis
informacias
sajaro dawesebuleba TiToeul qveyanaSi bevri da mravalferovania. orhusis konvenciis
5.1a muxli iTxovs, rom yvela is sajaro dawesebuleba, romlis funqcias Seesabameba ama Tu
im garemosdacviTi informaciis29 qona, flobdes kidec am informacias.
28
29
konvencia agreTve iTxovs, rom sajaro
dawesebuleba informaciis adeqvaturobaze da
mudmiv ganaxlebaze zrunavdes.
1.2.1.1.1 ras niSnavs „informaciis floba“
SesaZloa sajaro dawesebuleba Tavad ar agrovebs mTel im informacias, rac mas sakuTari funqciebis gansaxorcieleblad sWirdeba. agreTve SesaZlebelia, rom informacia,
didi moculobis an raime sxva specifikis gamo
sxva dawesebulebaSi inaxebodes.
amis magaliTia statistikuri informacia, romlis mogrovebas da damuSavebas saTanado kvalifikaciis specialistebi sWirdeba da, amave dros, erTsa da imave
informacias bevri sxvadasxva samTavrobo
uwyeba iyenebs. amitom, rogorc wesi, qveyanaSi centralizebuli statistikis samsaxuri funqcionirebs, romelic yvela sxva
sajaro uwyebebs maTTvis saWiro informaciiT amaragebs.
kidev erTi magaliTia amindis biuro an hidrometeorologiuri samsaxuri, sxva specializebuli laboratoriebi, romelTac erTi
an ramodenime samTavrobo dawesebulebidan
delegirebuli aqvT raimes monitoringis funqcia.
informaciis „floba“ ar niSnavs mis fizikurad arsebobas sajaro dawesebulebaSi. sajaro dawesebuleba informacias flobs, Tu man
icis sad inaxeba informacia, SeuZlia Tavisuflad gamoiyenos igi, Tu saWiroa, moiTxovos misi Segroveba, damuSaveba, mowodeba, aqvs
ufleba daeyrdnos am informacias gadawyvetilebaTa miRebisas.
1.2.1.1.2 ras niSnavs „funqciis Sesabamisi“
dawesebulebis funqciis Sesabamis informaci ad unda CaiTvalos informacia, romelic:
• saWiroa funqciis Sesasruleblad;
• miiReba funqciis Sesrulebis Sedegad.
rogorc wesi, dawesebulebis funqcia
da amocanebi mis debulebaSi da samoqmedo programebSi an gegmebSi aris Camoyalibebuli. gaecaniT am dokumentebs da Semdeg moiTxoveT dawesebulebisagan TqvenTvis saintereso funqciisa an amocanis SesrulebisaTvis mis mier mogrovili informaciis, dokumentebis, masalebis CamonaTvali. rodesac am CamonaTvals gagacnoben,
airCieT TqvenTvis saWiro dokumenti da
moiTxoveT misi asli. moiTxoveT agreTve am
funqciis Tu amocanis Sesrulebis Sualeduri an wliuri angariSebi.
garemos dacvis saministros moxeleebi udgenen mewarmes garemos dabinZurebis an bunebrivi resursis moxmarebis zRvrul normas
(limits). gadasaxadi ki am limitis farglebSi mewarmis mier realurad ganxorcielebuli dabinZurebis an moxmarebis proporciulia. deklarirebuli realuri dabinZureba an moxmareba ki mewarmes garemosdacviTma inspeqtorma unda daudasturos.
garemosdacviTi informaciis ganmarteba ix. me-10 gverdze
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
17
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
zemoqmedebis mqone saqmianobebis (arsebuli
Tu dagegmili) operatorebisaTvis garemosdacviT sakiTxebze regularuli angariSgebis
moTxovnis dawesebas.
orhusis konvenciis logikas Tu mivyvebiT, informaciis saTanado modineba
aucileblad unda moicavdes Semdegi saxis
angariSgebas:
• bunebrivi resursebis gamoyeneba;
• emisiebi haerSi, wyalSi, niadagsa da miwaSi;
• narCenebis gadatana da ganTavseba;
• informacia avariuli mdgomareobis Sesaxeb
da sxva.
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
am saxelmZRvanelos momzadeba daemTxva mTavrobis restruqturizacias,
rodesac umetesi samTavrobo struqturebisa da maTi daqvemdebarebuli
organizaciebis debulebebi da funqcia
icvleboda. amitom Cven ver vaxerxebT
Tqvens ufro zust dakvalianebas imis
Sesaxeb, Tu romel sajaro dawesebulebaSi ra informacia unda moiZioT.
Tumca, Tqven SegiZliaT informaciis moTxovniT nebismier sajaro dawesebulebas
mimarToT. es ukanaskneli Tavadaa valdebuli Tqveni moTxovnis saTanado adresati
moZebnos da moTxovna mas gadaugzavnos.
detalebisaTvis ix. seqcia 1.3.2.1.1.
1.2.2 informacia ioli
mosapovebeli unda iyos
konvencia avaldebulebs sajaro dawesebulebebs (muxli 5.2) SeimuSavon da ganaxorcielon praqtikuli RonisZiebebi informaciis efeqtiani xelmisawvdomobis uzrunvelsayofad. maT moeTxovebaT agreTve sruli gamWvirvaloba imis Sesaxeb, Tu rogor axerxeben amas.
es praqtikuli RonisZiebebi sxvadasxva saxis SeiZleba iyos. aq Sedis sazogadoebis momsaxurebis ofisis mosaxerxebeli samuSao dro,
adgilmdebareoba, Sesabamisi aRWurviloba
(mag. qseroqsi). konvencia adgens RonisZiebaTa
minimalur CemonaTvals, romelic yvela sajaro dawesebulebam aucileblad unda ganaxorcielos. esenia:
• sazogadoebisaTvis cnobili unda iyos, Tu
sad ra garemosdacviTi informacia aris
ganTavsebuli;
• cnobili unda iyos informaciis moTxovnisa da miRebis procedura;
• cnobili unda iyos, Tu vis da sad unda mivmarToT (sakontaqto piri);
• sajaro moxeleebi valdebulni unda iyvnen,
daxmareba gagviwion informaciis moZiebaSi;
1.2.2.1 informacia proceduris
Sesaxeb
orhusis konvenciis Tanaxmad (muxli 5.2a) sajaro dawesebulebebma unda izrunon imaze,
rom sazogadoebisaTvis cnobili iyos:
• sajaro dawesebulebidan garemosdacviTi
informaciis miRebis an adgilze gacnobis
pirobebi;
• sajaro dawesebulebidan garemosdacviTi
informaciis moTxovnis procedura.
30
konvencia ar akonkretebs, Tu kerZod rogor unda moxdes sazogadoebisaTvis am informaciis gacnoba. dadebiTi praqtika aris
informaciis ganTavseba dawesebulebis internet-gverdze, gancxadebis gamokvra vestibiulSi, gavrceleba masobrivi informaciis saSualebebSi da sxv. praqtikuli rCevisaTvis ix.
seqcia 1.3.1.2.
1.2.2.2 informacia informaciis
Sesaxeb
orhusis konvencia (muxli 5.2a) iTxovs, rom sajaro dawesebulebebma uzrunvelyon sazogadoeba sakmarisi informaciiT sajaro dawesebulebis gankargulebaSi arsebuli garemosdacviTi informaciis saxeebisa da masStabis
Sesaxeb. maT Soris, aucilebelia sajaro reestrebis, siebis an kartoTekebis Seqmna (muxli
5.2.b(i)), raTa gagviioldes CvenTvis sasurveli
dokumentis moZieba da moTxovna;
sajaro reestrebi, siebi da karToTekebi
gavrcelebuli meTodia informaciis imgvarad
dalagebisa, rom saWiro dokumentis moZebna
gaioldes. es saSualebas iZleva mivagnoT dokuments Tematikis, TariRis, nomris an avtoris mixedviT, an ubralod SeviswavloT yvela dokumentis CamonaTvali da avirCioT sasurveli.
saqarTveloSi
zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad sajaro dawesebulebebi valdebulni arian awarmoon da sajaro gaxadon maT xelT arsebuli mTeli informaciis reestri. reestrSi unda moxdes
informaciis registracia misi Seqmnidan,
damuSavebidan, gagzavnidan an gamocemidan maqsimum ori dRis vadaSi. reestrSi
miTiTebuli unda iyos informaciis
dasaxeleba/saTauri, miRebis, Seqmnis,
damuSavebis, gagzavnis an gamocemis TariRi, visgan Semovida an vis gaegzavna,
da sajaro dawesebulebis im qvedanayofis dasaxeleba, romlis mierac iqna es
informacia Seqmnili an damuSavebuli.
aRsaniSnavia, rom sajaro reestrSi unda
iyos aRricxuli saidumlos mikuTvnebuli informaciac. reestrSi miTiTebuli
unda iyos im piris gvari, romelmac informacia gaasaidumlova, gasaidumloebis safuZveli da vada.
jerjerobiT dadgenili ar aris sajaro
reestris erTiani forma. Tumca misi
eleqtronuli forma, ra Tqma unda, ufro mosaxerxebeli iqneboda30.
evrokavSiris dafinansebiT ganxorcielebuli proeqtis mier `garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba”
2004 wels SemuSavda informaciis eleqtronuli kartoTeka saqarTvelos garemos dacvis saministrosaTvis
18
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
saqarTvelos zogadi administraciuli
kodeqsis Tanaxmad Tqven ufleba gaqvT
gaecnoT sajaro dawesebulebaSi arsebuli nebismieri Ria dokumentis (maT
Soris sajaro reestris) dedans yovelgvari gadasaxadis gareSe.
1.2.2.3 vis mivmarToT
arc Tu ise Soreul warsulSi xSiri iyo SemTxveva, rodesac sajaro moxeleebs raime
sakiTxze mimarTavdiT da maTgan ki gauTaveblad gvesmoda: `es me ar mexeba, ikiTxeT
gverdiT kabinetSi~, `me ar vici, vis exeba
es sakiTxi~ da a.S. saaTobiT SeiZleba gevlo dawesebulebaSi da ver aRmogeCina piri,
romelsac TqvenTvis saintereso sakiTxi exeboda.
imisaTvis, rom amgvari SemTxvevebi Tavidan
acilebul iqnas, orhusis konvencia iTxovs
(muxli 5.2.b(ii)), rom yovelma sajaro dawesebulebam gamoyos specialuri piri, an ofisi,
romelsac SegveZleba mivmarToT informaciis moTxovniT _ anu, daadginos `sakontaqto
punqti~.
kargia, Tu sakontaqto punqtis funqciis Sesasruleblad dawesebulebaSi saTanadod
aRWurvili da keTilganwyobili TanamSromlebiT dakompleqtebuli specialuri sainformacio centri an samsaxuri daarsdeba. informacia amgvari sainformacio centris, ofisi-
sa da samsaxuris Sesaxeb farTod unda gaSuqdes, raTa sazogadoebam icodes maTi arsebobis Sesaxeb.
saqarTveloSi
zogadi administraciuli kodeqsis Sesabamisad yvela sajaro dawesebuleba
valdebulia daadginos sajaro informaciis xelmisawvdomobis uzrunvelyofaze pasuxismgebeli sajaro mosamsaxure. es aris piri, romelsac gaaCnia
uflebamosileba damoukideblad miiRos gadawyvetileba informaciis gacemis Sesaxeb zemdgom organoebTan konsultaciisa da SeTanxmebis gareSe. amave
dros, informaciis sajaroobis uzrunvelyofa pasuxismgebeli piris ZiriTad
saqmianobas unda warmoadgendes da mas
ar aqvs ufleba daasabuTos informaciis drouli argacema mouclelobiT
sxva samsaxureobriv valdebulebaTa
Sesrulebis gamo. did sajaro dawesebulebaSi, romelsac bevri informacia
gaaCnia, SeiZleba Seiqmnas calke struqturuli erTeuli.
sajaro dawesebulebebi valdebulni
arian TvalsaCino adgilas gamoakran sajaro informaciis gacemisaTvis pasuxismgebeli moxelis vinaoba da samsaxuris telefoni.
praqtikuli rCeva
informaciis moTxovnis werili (gancxadeba) sajaro informaciis gacemaze
pasuxismgebeli piris saxelze dawereT (misi saxelisa da gvaris codna da
miTiTeba savaldebulo ar aris). aseTi
gancxadeba dawesebulebaSi nakleb Sualedur procedurebs gadis da rogorc
wesi, ufro swrafad dakmayofildeba.
1.2.2.4 moxeleebi unda dagvexmaron
konvencia avaldebulebs sajaro mosamsaxureT daakvalianon sazogadoeba (muxli 3.2) da
gauwion mas qmediTi daxmareba (muxli 5.2.b(ii))
garemosdacviTi informaciis xelmisawvdomobis miRwevaSi.
konvenciiT dawesebuli es norma uflebas gaZlevT mosTxovoT nebismier sajaro moxeles dagexmaroT informaciis gacemaze moTxovnis CamoyalibebaSi, gangimartoT,
romeli informacia ganekuTvneba gamonakliss da romeli ara da sxva. Tu moxelisgan
sasurveli daxmareba ver miiReT, mimarTeT
mis ufross.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
19
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
TandaTan sul ufro farTod inergeba
eleqtronuli kartoTekebi (monacemTa bazebi). aq informaciis Zieba bevrad swrafad mimdinareobs. Tan gacilebiT ufro farToa dokumentis Ziebis SesaZlebloba _ dasaxelebis
erTi sityviT, sakvanZo sityviT, TariRis
an nomris intervaliT, xelmomweri piris an
mimRebi organos miaxloebiTi miTiTebiT da
sxva.
orhusis konvenciis (muxli 5.2.c) moTxovnaa, ar Seiqmnas fasTan dakavSirebuli barierebi `efeqtiani xelmisawvdomobisa da gamWirvalobis~ principis cxovrebaSi gatarebisaTvis. swored amitom, igi awesebs sajaro dawesebulebebis valdebulebas, uzrunvelyofil iqnas siebis, reestrebisa da kartoTekebis xelmisawvdomoba yovelgvari gadasaxadis gareSe.
konvenciis mixedviT sajaro dawesebulebebs
SeuZliaT daaweson gonivruli gadasaxadi informaciis miwodebisaTvis (ix. seqcia 1.3.1.2).
magram es araviTar SemTxvevaSi ar SeiZleba Seexos siebs, reestrebsa da kartoTekebs, maTi
gacnobisaTvis safasuris daweseba dauSvebelia.
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
1.2.3 informaciis moTxovna
1.2.3.2.1 dasabuTeba saWiro ar aris
1.2.3.1 ZiriTadi wesebi
orhusis konvencia (muxli 4.1) avaldebulebs
sajaro dawesebulebebs moTxovnis pasuxad
gascen garemosdacviTi informacia (an, Tuki
ganmcxadebeli amas iTxovs, miscen misi gacnobis saSualeba). informaciis gacemis ZiriTadi wesebia:
• yvelas aqvs informaciis moTxovnis ufleba
(maT Soris ucxoelebs da moqalaqeobis armqone pirebs);
• informaciis maZiebels ar moeTxoveba axsnas an daasabuTos, Tu risTvis sWirdeba mas
moTxovnili informacia.
• informacia unda gaices rac SeiZleba swrafad;
• informacia rogorc wesi, unda gaices moTxovnili formiT;
• xelmisawvdomi unda iyos faqtiuri dokumentebi (da ara mxolod maTi mokle Sinaarsi);
saxelmZRvanelos 1.3.2 seqciaSi ganxilulia
SemTxvevebi, rodesac SesaZloa informaciis
moTxovna ar dakmayofildes. yvela sxva SemTxvevaSi, sajaro dawesebulebam droulad
unda mogawodoT saTanado informacia. Tu
es ase ar moxda, Tqven SegiZliaT iCivloT
(ix. saxelmZRvanelos me-3 Tavi).
1.2.3.2 ras warmoadgens "moTxovna"
informaciis miwodebaze?
konvencia konkretulad ar gansazRvravs, rogori unda iyos, an ra forma unda hqondes
informaciis `moTxovnas~. Sesabamisad `moTxovnad~ iTvleba nebismieri saxiT gakeTebuli
ganacxadi, maT Soris:
• sazogadoebis mxridan nebismieri mimarTva sajaro dawesebulebisadmi, sadac gamJRavnebulia informaciis miRebis survili;
• nebismieri moTxovna werilobiT an zepirsityvieri formiT;
saqarTveloSi
zogadi administraciuli kodeqsis
Sesabamisad, imisaTvis, rom TqvenTvis
sasurveli informacia miiRoT, sajaro
dawesebulebas unda mimarToT werilobiT. sajaro dawesebuleba uflebamosilia gasces informacia zepiri
moTxovnis safuZvelzec, magram es am
dawesebulebis uflebaa da ara movaleoba.
31
orhusis konvencia (muxli 4.1.a) adgens, rom
informaciis maZiebels ar moeTxoveba ganacxados, Tu ra mizniT esaWiroeba mas informacia,
an raSi mdgomareobs misi daintereseba. es niSnavs, rom informaciis moTxovnaze ar SeiZleba
uari giTxran im mizeziT, rom Tqven ar daasabuTeT moTxovna, an imitom, rom sajaro dawesebulebas miaCnia, rom Tqven es informacia
„araferSi gWirdebaT“, an „es Tqven ar gexebaT“, an rom „Tqven SeiZleba arasaTanadod
gamoiyenoT informacia“ da a.S.
saqarTveloSi
zogadi administraciuli kodeqsic
(muxli 37) adgens, rom sajaro informaciis misaRebad Tqven ar xarT valdebuli miuTiToT sajaro informaciis
moTxovnis motivi an mizani31.
1.2.3.2.2 rogor CamovayaliboT sworad
ganacxadi informaciis moTxovnaze
iyaviT lakonuri
sajaro moxelec adamiania. mas dReSi ramodenime aTeuli werilis wakiTxva, gaanalizeba da
pasuxis momzadeba uxdeba. nu mouTxrobT mas
Tqveni cxovrebis istorias. moerideT uSinaarso, grZel, zogad frazebs. SeecadeT, iyoT lakonuri da konkretuli. rac ufro zustad da
naTlad aris Camoyalibebuli ganacxadi, miT
ufro advilia masze pasuxis miReba.
moiTxoveT konkretuli dokumenti
sajaro moxelem Tqveni informaciis moTxovna
konkretuli masalebis Tu dokumentebis
moTxovnis enaze unda gadaTargmnos. Tqven
mniSvnelovnad gauiolebT mas saqmes (da daaCqarebT sasurveli informaciis miRebas), Tu
pirdapir miuTiTebT dokuments, an mis nawils,
romelic gesaWiroebaT. nu daizarebT, gaecaniT informaciis sajaro reestrs da rac SeiZleba zustad miuTiTeT dokumenti, romelic
gainteresebT.
nu datovebT „gamosaZroms“
gadatvirTuli moxele davalebis Sesrulebis
rac SeiZleba iol gzas eZebs. Tu Tqven iTxovT
„momawodeT informacia ama da am sakiTxis Sesaxeb“, igi mogawvdiT sakiTxTan dakavSirebul
pirvelive dokuments, romelic xelSi moxvdeba. SeecadeT iyoT ufro zusti. gamoiyeneT frazebi „momawodeT sruli (amomwuravi, detaluri) informacia“, „sakiTxTan dakavSirebuli dokumentebis sruli CamonaTvali“,
Tumca zogjer dasabuTeba Tqvens interesebSi Sedis. ix. seqcia 1.3.2.2.3
20
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
nu moiTxovT zedmets
gaxsovdeT, sajaro moxelis muSaobaSi saxelmwifo fuls ixdis. nu daxarjavT am fuls fuWad. moiTxoveT mxolod is informacia, rac
namdvilad gWirdebaT.
1.2.3.2.3 informaciis moTxovnaze
ganacxadis magaliTi
saqarTvelos garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis saministros
sajaro informaciis gacemaze
pasuxismgebel pirs
moqalaqis _____________________________
Tu informacia ukve xelmisawvdomia sazogadoebisaTvis (gamoica, ganTavsda internetSi,
daibeWda gazeTSi), Tqven SeiZleba migiTiTon
am wyaroze. Tu wyaro TqvenTvis xelmiuwvdomelia, (Tqven ar gaqvT internetis gamoyenebis
SesaZlebloba, an SeuZlebelia gazeTis im nomris moZebna, romelzec migiTiTeben), ganmarteT es da moiTxoveT mogcen dokumentis gacnobis saSualeba Tavad am dawesebulebaSi, an
mogawodon asli.
1.2.3.2.5 ganacxadis wardgena
ganacxadi dawesebulebaSi SegiZliaT piradad miitanoT an dawesebulebis oficialur
misamarTze gagzavnoT (fostiT, faqsiT,
eleqtronuli fostiT). orive SemTxvevaSi
saWiroa darwmundeT, rom ganacxadi ar daikargeba. aucileblad moiTxoveT da CaiwereT
Tqveni ganacxadis registraciis nomeri.
(Tqveni saxeli da gvari)
mcxovrebi ____________________________
saqarTveloSi
(Tqveni misamarTi, telefoni)
gancxadeba
gTxovT momawodoT garemos mdgomareobis
ukanaskneli angariSi eleqtronuli formiT
pativiscemiT,
_______________________
(xelmowera, TariRi)
1.2.3.2.4 airCieT informaciis miRebis
forma
konvenciis 4.1.b muxliT Tqven gaqvT ufleba
airCioT, Tu ra formiT (beWdviTi, eleqtronuli, sxva) gsurT informaciis miReba. sajaro dawesebulebam unda daakmayofilos Tqveni
moTxovna garda im SemTvevebisa, roca:
• mas dokumenti mxolod erTi raime formiT
gaaCnia da sxva formaSi gadayvana ar SeuZlia;
• informacia ukve gavrcelebulia (xelmisawvdomia) sxva formiT.
saqarTveloSi
yvelas aqvs ufleba airCios sajaro
informaciis miRebis forma, Tu igi
sxvadasxva saxiT arsebobs. Tqven SeiZleba moiTxovoT dokumentis asli, an
misi eleqtronuli versia, an informaciis gacema orive formiT. Tqven gaqvT
agreTve ufleba am sajaro dawesebulebaSi arsebuli teqnikuri saSualebebis
gamoyenebiT gaecnoT sajaro informacias. (zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 37).
zogadi administraciuli kodeqsi (muxli 37) adgens, rom administraciuli
organo valdebulia registraciaSi gaataros gancxadeba miRebis dResve da
dasvas masze registraciis TariRi da
nomeri.
registracia aris yvelaze kargi garantia imisaTvis, rom Semdgom gancxadebis
administraciul
organoSi
Semotanis dadastureba moxdes. Tqven sruli
ufleba gaqvT moiTxovoT gancxadebis
registraciaSi gatarebis damadasturebeli dokumenti, rac Tavidan agacilebT
davas gancxadebis Setanis faqtisa da
drois Taobaze.
1.3 pasuxi informaciis
moTxovnaze
1.3.1 dadebiTi pasuxi
1.3.1.1 vada
sajaro dawesebuleba valdebulia Tqveni werili (gancxadeba) informaciis moTxovniT dadgenil vadebSi ganixilos.
orhusis konvencia (muxli 4.2) iTxovs, rom
informaciis moTxovnaze reagireba moxdes
swrafad. sajaro dawesebuleba valdebulia pasuxi rac SeiZleba male gagceT. zRvruli vada
saamisod erTi Tvea. mxolod gansakuTrebul
SemTxvevebSia dasaSvebi vadis gagrZeleba or
Tvemde. vadis aseTi gagrZelebis aucileblobis da misi mizezebis Sesaxeb Tqven rac
SeiZleba adre, werilobiT unda gacnobon.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
21
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
„Tqvens xelT arsebuli mTeli informacia“,
„gTxovT momceT saSualeba detalurad gavecno yvela masalas“.
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
saqarTveloSi
kanonis moTxovna informaciis gacemis vadebTan dakavSirebiT kidev ufro
mkacria. zogadi administraciuli kodeqsis me-40 muxlis Tanaxmad, sajaro
dawesebuleba valdebulia gasces sajaro informacia dauyovnebliv.
`dauyovnebliv~ niSnavs, rom registraciisTanave
gancxadebebi
gadaecema
informaciis gacemaze pasuxismgebel
pirs, romelic dayovnebis gareSe, dawesebulebaSi Semosvlis rigiTobis mixedviT ganixilavs maT. informaciis
gacemaze pasuxismgebel pirs ufleba ar
aqvs moimizezos sxva samsaxureobrivi
davalebebi da saqmianobebi informaciis gacemis dagvianebis gasamarTleblad.
im SemTxvevaSi, Tu gancxadebaze pasuxis
gacema moiTxovs:
• mniSvnelovani moculobis erTmaneTTan daukavSirebeli calkeuli dokumentebis moZiebasa da damuSavebas, an
• sxva dasaxlebul punqtSi arsebul
dawesebulebasTan konsultacias, an
misgan informaciis moTxovnas,
daSvebulia gancxadebaze pasuxis gacema
10 samuSao dReze32 gaiwelos. yvela sxva
SemTxvevaSi pasuxi ufro swrafad unda
miiRoT.
orhusis konvenciis 4.8 muxli uflebas aZlevs
sajaro dawesebulebebs daaweson safasuri
moTxovnis pasuxad informaciis gacemis momsaxurebisaTvis, magram:
• safasuri ar unda aWarbebdes gonivrul
farglebs;
• ganfasebis cxrili winaswar xelmisawvdomi
unda iyos ganmcxadeblisaTvis.
`gonivruli safasuri~ niSnavs, rom informaciis safasuri ar unda aRematebodes informaciis gacemisaTvis gaweul materialur danaxarjebs, e.i. aslis gadaRebis, safosto momsaxurebis da sxva amgvar danaxarjebs. safasuri ar unda iqces dabrkolebad informaciis
xelmisawvdomobisaTvis.
konvencia miuTiTebs, rom qveynebma SesaZloa daaweson safasuris Semcirebis an gauqmebis pirobebi. es pirobebic winaswarve unda
ecnobos ganmcxadebels.
33
saukeTeso magaliTia mraval evropul qveyanaSi danergili praqtika gascen informacia ufasod, Tu magaliTad, saWiroa mxolod
mcire raodenobis gverdebis aslis gadaReba.
kargia agreTve, Tu aslis gadamRebi aparati
xelmisawvdomia yvelasaTvis da ganmcxadebels
TviTon SeuZlia gaakeTos sasurveli dokumentebis asli.
praqtikuli rCeva
1.3.1.2 informaciis safasuri
32
informaciis gacemisaTvis dauSvebelia raime safasuris daweseba, garda
aslis gadaRebasTan da fostiT gagzavnasTan dakavSirebuli xarjebisa.
anazRaurebas eqvemdebareba mxolod
faqtobrivad gaweuli xarji da sxva
raime saxis damatebiTi fasis dadeba
dauSvebelia33.
aslis gadaRebisaTvis aucilebeli danaxarjis oficialuri kalkulacia jer
gakeTebuli ar aris. arc ganmcxadeblisaTvis am safasuris winaswari gacnobis valdebuleba aris dakanonebuli.
Sesabamisad am sakiTxTan dakavSirebiT
moqmedebs konvenciis debuleba. sajaro dawesebulebebi valdebulni arian
danergon ganmcxadeblisaTvis aRniSnuli safasuris winaswari gacnobis
praqtika.
naxeT organizaciis gancxadebaTa dafa
da SeamowmeT, aris Tu ara masze:
• ganfasebis cxrili aslis gadaRebis an
fostiT gagzavnisaTvis;
• gadasaxadisgan gaTavisuflebis kriteriumebi;
• informacia safasuris winaswar gadaxdis saWiroebaze;
• Sesabamisi normatiuli aqtebis miTiTeba.
Tu yovelive es gamokruli ar aris, moiTxoveT es informacia da SeaxseneT sajaro moxeles, rom orhusis konvenciis
4.8 muxlis mixedviT informacia gamokruli unda iyos.
Tu gadasaxadisgan gaTavisufleba gsurT,
iTxoveT es informaciis moTxovnis ganacxadSive da miuTiTeT mizezi.
vada aiTvleba gancxadebis registraciis dRidan. aTdRiani vadis gamoyenebis aucileblobis da misi mizezebis Sesaxeb sajaro
dawesebulebam werilobiT unda gacnoboT.
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 38, 99
22
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
roca sakiTxi garemosdacviT informacias exeba, misi ar gacemis faqti yovelTvis warmoadgens gamonakliss da ara wess.
qvemoT detalurad garCeulia uaris Tqmis is
mizezebi, romelTac saqarTvelos kanonmdebloba iziarebs. gasaTvaliswinebelia, rom uaris Tqmis am mizezebis arseboba ar aris sakmarisi informaciis gacemaze uaris TqmisaTvis!
1.3.2.1 informaciis moTxovnaze
uaris safuZvlebi
1.3.2.1.1 sajaro dawesebulebas moTxovnili
informacia ar gaaCnia
miuxedavad imisa, rom garemosdacviTi informacia, rogorc wesi, sajaro unda iyos,
zogjer mainc SesaZlebelia misi daxurva.
orhusis konvenciis me-4 muxli iZleva informaciis moTxvnaze uaris kanonier safuZvelTa
amomwurav CamonaTvals.
es niSnavs, rom qveynebs ar SeuZliaT daaweson raime sxva mizezebi sazogadoebisaTvis informaciis
xelmisawvdomobis
SesazRudavad. amave dros, qveynebi ar arian valdebulni gamoiyenon konvenciiT daSvebuli informaciis daxurvis yvela mizezi. Tuki qveyanaSi
erovnuli kanonmdebloba informaciis xelmisawvdomobis ukeTes pirobebs awesebs, konvenciis debulebebiT es pirobebi araviTar SemTxvevaSi ar unda SeizRudos (muxli 3.5 da 3.6)
moTxovnis uaryofis daSvebuli mizezebi
or kategoriad iyofa:
1. pirobebi, romelic sajaro dawesebulebas
ar aZlevs informaciis miwodebis saSualebas.
esenia:
• dawesebulebas ar gaaCnia moTxovnili informacia (seqcia 1.3.2.1.1)
• moTxovna Zalian zogadia (saqarTvelSi es
mizezi ar gamoiyeneba)
• masala momzadebis stadiaSia (seqcia
1.3.2.1.2)
• masala dawesebulebis Sida mimoweras warmoadgens (saqarTvelSi es mizezi ar gamoiyeneba)
2. interesebi, romlebic ilaxeba informaciis
gaxsniT. esenia:
• sajaro dawesebulebis Sida warmoebis dacvis interesebi (saqarTveloSi gamoiyeneba
nawilobriv, ix. seqcia 1.3.2.1.3);
• saerTaSoriso urTierTobebi, erovnuli
Tavdacvis an sazgadoebrivi usafrTxoebis
interesebi (seqcia 1.3.2.1.4);
• miukerZoebeli gamoZiebis da samarTalwarmoebis interesebi (seqcia 1.3.2.1.5);
• komerciuli an samrewvelo saidumloebis (seqcia 1.3.2.1.6), inteleqtualuri sakuTrebis
dacvis interesebi (seqcia 1.3.2.1.7);
• piradi saidumloebis dacva (seqcia 1.3.2.1.8);
• mesame mxaris interesebis dacva (saqarTvelSi es mizezi ar gamoiyeneba);
• informacia iSviaT saxeobaTa Sesaxeb (saqarTvelSi es mizezi ar gamoiyeneba);
34
sajaro dawesebuleba valdebulia uzrunvlyos im informaciis xelmisawvdomoba, romelic mas gaaCnia, anu fizikurad ganTavsebulia masTan. Tu Tqvens mier moTxovnili informacia dawesebulebas ar gaaCnia, igi unda
moiqces Semdegnairad:
• Tu mis kompetenciaSi Sedis am informaciis
floba (ix. seqcia 1.2.1.1) an imis codna, Tu
sad aris ganTavsebuli TqvenTvis saWiro informacia, man unda gacnoboT amis Sesaxeb,
an Tavad gadagzavnos Tqveni ganacxadi Sesabamis dawesebulebaSi (muxli 4.5);
saqarTveloSi
zogadi administraciuli kodeqsi ar
aZlevs sajaro moxeles uflebas ubralod daakvalianos informaciis momTxovni, Tu romel dawesebulebaSia SesaZlebeli moiZios misTvis saintereso
informacia. Cveni kanonmdeblobis Sesabamisad, Tu ganmcxadebelma mimarTa
sajaro dawesebulebas, romlis kompetenciaSic ar Sedis moTxovnili informaciis qona, es ukanaskneli valdebulia
araugvianes 5 dRisa gancxadeba gadaugzavnos uflebamosil administraciul
organos da amis Taobaze werilobiTa
da Sesabamisi dasabuTebiT acnobos
ganmcxadebels 2 dRis vadaSi34.
sajaro dawesebulebas SeuZlia ganacxados, rom moTxovnili dokumenti
ganadgurebulia. marTlac, kanoniT
gaTvaliswinebul SemTxvevebSi, an im
SemTxvevaSi, rodesac dokumentis Semdgomi Senaxva ar aris savaldebulo, igi
SeiZleba ganadgurdes. am SemTxvevaSi,
iseve rogorc informaciis gacemaze
uarisas, sajaro dawesebulebis pasuxi
SeiZleba gasaCivrdes sasamarTloSi.
• Tu dawesebulebam ar icis da arc aris valdebuli icodes, Tu vis gaaCnia Tqvens mier
moTxovnili informacia, an Tqven moiTxoveT
informacia, romelic arc erT sajaro dawesebulebas ar gaaCnia, dawesebulebas aqvs
ufleba uari giTxraT moTxovnaze (muxli
4.3(a)).
zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 80
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
23
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
1.3.2 uari
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
vadebi
orive SemTxvevaSi sajaro dawesebulebam unda miiRos aRniSnuli zomebi rac SeiZleba
swrafad. es niSnavs rom sajaro dawesebulebam ar unda daicados, sanam gava pasuxisaTvis dadgenili vada, imisaTvis rom acnobos
ganmcxadebels, rom moTxovnili informaciis
mopoveba sxva dawesebulebaSia SesaZlebeli.
1.3.2.1.2 masala momzadebis stadiaSia
(daumTavrebeli masala)
sajaro dawesebulebebisaTvis normaluri da
Sedegiani muSaobis pirobebis Seqmnis mizniT,
dokumentis Camoyalibebis etapze SesaZlebelia SeizRudos am dokumentis sazogadoebisaTvis xelmisawvdomoba (muxli 4.3(c)). efeqtiani muSaobisaTvis dawesebulebis TanamSromlebs unda hqondeT SesaZlebloba, saboloo
gadawyvetilebis miRebamde rTuli sakiTxi sxvadasxva teqnikuri Tu politikuri kuTxiT ganixilon. Tuki momzadebis stadiaSi myofi dokumentebi sazogadoebisaTvis gaxdeba xelmisawvdomi, aman SeiZleba sagrZnoblad gaarTulos misi dasrulebis procesi.
daumTavrebel dokumentebad Cveulebriv
miiCneva werilis, moxsenebiTi baraTis, SeniSvnebis, oqmis, gegmis, angariSis da sxva proeqtebi.
Tuki, magaliTad, kerZo kompaniisaTvis gankuTvnili werili jer gagzavnili ar aris, igi
daumTavrebel dokumentad unda CaiTvalos.
rogorc ki werili gaigzavneba, igi momTxovnisaTvis xelmisawvdomi unda gaxdes. SesaZlo
gaugebrobebis da dezinformaciis Tavidan acilebis mizniT sasurvelia imavdroulad werilis adresats ecnobos werilis gansajaroebis Sesaxeb.
Tumca, aqve mivuTiTebT, rom roca saqme exeba iseT dokumentebs, romelTa saboloo damtkicebamde gaTvaliswinebulia sazogadoebis monawileoba35, sazogadoebisaTvis swored
proeqtis xelmisawvdomoba aris aucilebeli.
aseT SemTxvevebze aRwerili gamonaklisi ar
vrceldeba.
saqarTveloSi
Camouyalibebel an dausrulebel dokumentze informaciis sajaroobis valdebuleba ar vrceldeba (ix. agreTve
gv. 9). sajaro dawesebulebam Tavad unda
gadawyvitos maTi xelmisawvdomobis saWiroeba sakiTxisadmi sazogadoebrivi
interesidan da dokumentis momzadebis
procesSi sazogadoebis monawileobis
miznebidan gamomdinare.
35
1.3.2.1.3 sajaro dawesebulebis
Sidawarmoebis konfidenciuroba
sajaro moxeleebisaTvis normaluri muSaobis pirobebis Seqmnisa da dainteresebul pirTa zewolisagan maT dasacavad konvencia uSvebs (muxli 4.4(a)) dawesebulebis Sidawarmoebis dokumentebis daxurvas. aq igulisxmeba informacia, romelic dakavSirebulia sajaro
dawesebulebis Sida procedurebTan da ara
misi funqcionirebis arsobriv sakiTxebTan.
dauSvebelia, Sida moxmarebis dokumentebad
gamocxaddes masalebi, romlebic Seicavs raime
sakiTxze gadawyvetilebis miRebisaTvis mniSvnelovan damatebiT informacias (faqtebs),
romelic arc erT sxva dokumentSi ar aris
moxseniebuli.
saqarTveloSi
sabWour warsulSi friad gavrcelebuli grifi „Sida moxmarebisaTvis“ aRar
arsebobs. sajaro dawesebulebis yvela
Sida informacia Riaa.
erTaderTi gamonaklisi, romelsac saqarTvelos kanonmdebloba iTvaliswinebs,
aris e.w. aRmasruleblis privilegia _
dokumentis Semsrulebeli sajaro moxelis (garda saxelmwifo-politikuri
Tanamdebobis pirebisa) vinaobis dacva. es niSnavs, rom dokumentebis gacema unda moxdes imgvarad, rom ar gamJRavndes misi Semsrulebeli rigiTi
moxelis vinaoba. es SesaZleblobas iZleva erTis mxriv, uzrunvelyofili iqnas mosamsaxuris avtoris dacva raime
saxis zewolisagan, xolo meore mxriv,
sazogadoebas mieces saSualeba Seafasos sakiTxis gadawyvetis ramdeni
SesaZlo varianti iqna ganxiluli, srulyofilad iqna Tu ara sakiTxi Seswavlili gadawyvetilebis miRebamde, ra
arCevani hqonda Tanamdebobis pirs da
riT iyo ganpirobebuli mis mier saboloo gadawyvetilebis miReba.
1.3.2.1.4 saerTaSoriso urTierTobebi,
erovnuli Tavdacva an sazogadoebrivi
usafrTxoeba
yvelam viciT, rom arsebobs garkveuli informacia, romlis gamJRavnebam SeiZleba saxelmwifos an sazogadoebis usafrTxoeba kiTxvis
niSnis qveS daayenos. orhusis konvencia (muxli 4.4(b)) uSvebs aseTi informaciis dafarvis
SesaZleblbas.
informaciis mikuTvneba aRniSnuli kategoriisaTvis unda xdebodes Zalze mkafio
proceduris dacviT.
detalurad am sakiTxs saxelmZRvanelos II TavSi ganvixilavT
24
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
dokumentisaTvis saxelmwifo saidumloebis kategoriis miniWebis procedura:
saxelmwifo saidumloebas SeiZleba mikuTvnebul iqnas mxolod is informacia,
romelic pirdapir miTiTebulia prezidentis brZanebulebebiT gansazRvrul
`saxelmwifo saidumloebas mikuTvebul cnobaTa nusxaSi~36. mas 5 weliwadSi
erTxel aqveynebs saxelmwifo saidumloebis dacvis saxelmwifo inspeqcia.
arsebobs Tanamdebobis pirTa CamonaTvali, romelTac aqvT informaciisaTvis saxelmwifo saidumloebis statusis
miniWebis ufleba (ix. danarTi IIId). araZalovan uwyebebSi da dawesebulebebSi
es, rogorc wesi aris uwyebis an dawesebulebis xelmZRvaneli da misi moadgile. rogorc wesi, igive Tanamdebobis
pirebs (saministroebSi, damatebiT _ saministros departamentebis Tavmjdomareebs) aqvT ufleba gaecnon saidumlo
dokuments, an darTon neba masTan muSaobaze. saidumlo informaciasTan daSveba formdeba brZanebis saxiT (saqarTvelos kanoni saxelmwifo saidumloebis
Sesaxeb, muxli 10, punqti 3).
saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebuli dokumentis aucilebeli rekvizitia
saidumloebis grifi (Stampi) (saqarTvelos kanoni saxelmwifosaidumloebis
Sesaxeb,). grifze aRniSnuli unda iyos
damsaidumloebeli organo, gasaidumloebis reJimi, TariRi da vada.
informacias saxelmwifo saidumloebis
statusi SeiZleba mieniWos ara umetes 20
wliT. gansakuTrebul SemTxvevebSi saqarTvelos prezidents SeuZlia dokumentis gasaidumloebis vadis gagrZeleba.
sajaro administraciuli kodeqsis Sesabamisad, sajaro dawesebuleba valdebulia nebismieri informacia, miuxedavad
misi saidumloebisa, miuTiTos sajaro
reestrSi. reestrSi miTiTebuli unda
iyos agreTve gadawyvetileba informaciis dasaidumloebis da misi vadis
gagrZelebis Sesaxeb. aq unda mieTiTos
dokumentis dasaxeleba, gamsaidumloebeli organo, saidumloebis mizezi, reJimi, dasaidumloebis TariRi da vada.
sajaro reestri xelmisawvdomia yvelasTvis.
ar SeiZleba saxelmwifo saidumloebas
miekuTvnos informacia:
• garemos (garemos mdgomareobis) Se saxeb37,
• informacia garemoSi emisiebis (gafrqve vebis, gaSvebebis) Sesaxeb,38
• mosaxleobis janmrTelobis Sesaxeb39,
• adamianis samuSao da sacxovrebeli garemos mdgomareobis Sesaxeb40,
• monacemebi im saSiSroebis Taobaze,
romelic emuqreba adamianis sicocxlesa da janmrTelobas,41
• katastrofebisa da sxva gansakuT rebul movlenaTa Sesaxeb, romlebic ukve moxda an SeiZleba moxdes da emuqreba moqalaqeTa usafrTxoebas,42
1.3.2.1.5 gamoZieba da samarTalwarmoeba
orhusis konvenciis Tanaxmad (muxli 4.4(c)), informaciis moTxovnaze SeiZleba uari iTqvas,
Tu misi gacema Selaxavs pirovnebis uflebas,
isargeblos obieqturi sasamarTlo garCeviT, an xelisuflebis organos SesaZleblobas
Caataros sisxlis samarTlisa Tu disciplinaruli xasiaTis mokvleva.
samarTalwarmoeba gulisxmobs sasamarTloSi (prokuraturaSi) aRZrul da mimdinare
saqmes, romlis obieqtur warmoebaze SeiZleba imoqmedos informaciis gaxsnam. mniSvnelovania aRiniSnos, rom es gamonaklisi
36
37
38
39
40
41
42
43
ar vrceldeba masalaze, romelic ubralod
rodesRac sasamarTlo saqmis nawils warmoadgenda.
saqarTveloSi
operatiul-samZebro saqmianobis gegmebis, organizebis, meTodebis, formebisa da Sedegebis Sesaxeb informacia eqvemdebareba saxelmwifo saidumloebis
kategoriis miniWebas43.
es nusxa ar aris reestri, anu igi ar warmoadgens gasaidumloebul dokumentTa CamonaTvals. es aris mxolod detaluri aRwera informaciis tipebisa, romelic saxelmwifo saidumloebas unda iqnas mikuTvnebuli. 2003 wlis noembrisaTvis saqarTveloSi moqmedi
nusxa mocemulia danarT IIIb-Si
saqarTvelos konstitucia, muxli 37, saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb, muxli 5.2m da sxv.
orhusis konvencia, detalebi ix. 1.3.2.2.1 seqciaSi
saqarTvelos kanoni saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb, muxli 8.4
saqarTvelos konstitucia, muxli 37
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 42
saqarTvelos kanoni saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb, muxli 8.4, ix. agreTve seqcia 1.1.1
saqarTvelos kanoni saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb, muxli 7.4.a
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
25
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
saqarTveloSi
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
1.3.2.1.6 komerciuli an samrewvelo
saidumloeba
magaliTi
orhusis konvenciis 4.4(d) muxlis Tanaxmad, sajaro dawesebulebas ufleba aqvs ar gasces
mis xelT arsebuli komerciuli da samrewvelo saidumloebaTa Semcveli dokumentebi.
amisaTvis aucilebelia:
• erovnuli kanonmdebloba cnobdes komerciuli informaciis konfidenciurobas da
konkretul informacias calsaxad mieauTvnebdes am kategorias;
• informaciis gasaidumloeba unda xdebodes `kanonieri ekonomikuri interesebis~
dacvis mizniT. es niSnavs, rom daculia
mxolod im komerciuli Tu samrewvelo
saqmianobis interesebi, romelic kanonis
Sesabamisad da mis dacviT xorcieldeba.
Tuki magaliTad, sawarmom daarRvia misTvis dadgenili gafrqvevaTa limiti da dajarimda amisaTvis, mis mier gadaxdili jarimis odenoba iseve, rogorc Tavad informacia gafrqvevis Sesaxeb ar SeiZleba konfidencialur informaciad CaiTvalos.
saqarTveloSi
komerciul saidumloebad SeiZleba miCneuli iqnas nebismieri is informacia,
romelsac gaaCnia komerciuli Rirebuleba da romlis gamJRavnebam SeiZleba
ziani miayenos piris konkurentunarianobas.
imisaTvis, rom sajaro dawesebulebaSi
ganTavsebul informacias vinme kerZo
piris komerciuli informaciis44 statusi mieniWos, saWiroa, sajaro dawesebulebaSi informaciis wardgenisas am
pirma miuTiTos, rom informacia misi
komerciuli saidumloebaa. sajaro dawesebuleba ganixilavs sakiTxs da 10
dRis vadaSi iRebs gadawyvetilebas informaciis komerciul saidumloebad
miCnevis (an ar miCnevis) Sesaxeb. rogorc moTxovna, aseve gadawyvetileba
informaciis komerciul saidumloebad
miCnevis Sesaxeb Sedis dawesebulebis
sajaro reestrSi. Tavad dokumentze
ki ganTavsdeba grifi _ `komerciuli
saidumloeba~.
25-e gverdze ixileT informaciis CamonaTvali, romelic ar SeiZleba gasaidumlovdes.
44
45
46
komerciuli saidumloebis Semcveli
monacemebis gaxsnis SemTxveva (ungreTi).
1997 wels ungreTSi orma Jurnalistma
mimarTa 12 garemosdacviT regionul inspeqtorats im wels amoRebuli garemosdacviTi jarimebis Sesaxeb informaciis
(raodenoba, mizezi, sawarmo) moTxovniT. mxolod erTma inspeqtoratma miawoda maT informacia srulad, sxvebma uari ganacxades
am informaciis, an misi nawilis miwodebaze
kerZo kompaniebis reputaciis da komerciuli saidumloebis dacvis sababiT.
Jurnalistebma sakiTxi warudgines gansaxilvelad ombudsmens informaciis
dacvis sferoSi. ombudsmenma daaskvna,
rom informacia jarimebis Sesaxeb dakavSirebulia saqmianobasTan, romelic
ganxorcielda kanonis darRveviT da misi
dacva ar warmoadgens mewarmis kanonier
interesebs. garda amisa, informacia
emisiaTa limitebis gadaWarbebis Sesaxeb
sazogadoebrivi interesis sagans warmoadgens, vinaidan Sedegebi zemoqmedebs
yvelaze, sazRvrebis miuxedavad, momaval Taobebzec ki. arsebobs magaliTebi,
roca amgvarma gadaWarbebebma Seuqcevadi ziani gamoiwvies. is faqti, rom am tipis informacia SesaZloa sajaro gaxdes,
mniSvnelovan rols Seasrulebs limitis
gadaWarbebis Tavidan acilebaSi.
ombudsmenis rekomendaciaSi naTqvamia,
rom Tormetive garemosdacviTma inspeqtoratma da garemosdacviTi inspeqtoratebis erovnulma direqtoratma regularulad unda gamoaqveynos da xelmisawvdomi gaxados sazogadoebisaTvis im
kompaniebis nusxa, romlebic azianeben
garemos, gadaWarbebuli emisiebis tipi
da dakisrebuli jarimebi45.
1.3.2.1.7 inteleqtualuri sakuTrebis
ufleba
konvenciis 4.4(e) muxli icavs inteleqtualuri sakuTrebis uflebas. inteleqtualuri
sakuTreba ori ZiriTadi saxis arsebobs46:
samewarmeo sakuTreba, romelsac ganekuTvneba gamogonebebis, savaWro da momsaxurebis
niSnebis, samrewvelo gaumjobesebebis dacva
da romelic mimarTulia upatiosno konkurenciis winaaRmdeg. amas ganekuTvneba agreTve
geografiuli monacemebis dacva (wyaros da
warmoSobis miTiTeba).
arc erTi informacia administraciuli organos Sesaxeb ar SeiZleba miekuTvnos komerciul saidumloebas, saqarTvelos zogadi
administraciuli kodeqsi, muxli 272
garemosdacviTi demokratia praqtikaSi, ungreTis saxelmZRvamelo, 778/A/1997 gv.100
ix. magaliTad www.wipo.org/eng/dgtext.htm
26
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garda zemoTaRniSnuli komerciuli
saidumloebis uflebisa, kanoni icavs
Semdegi saxis samrewvelo sakuTrebas47:
• gamogonebis, sasargeblo modelis da
samrewvelo nimuSis avtorobis ufleba (icveba patentiT)
• gansakuTrebuli ufleba saseleqcio
miRwevebze;
• gansakuTrebuli ufleba sasaqonlo
niSanze;
• gansakuTrebuli ufleba safirmo saxelwodebaze;
• saqonelze (momsaxurebaze) adgilwarmoSobis dasaxelebisa da warmoSobis
geografiuli aRniSvnis ufleba.
sajaro dawesebulebam ar unda gasces
patentis, saseleqcio miRwevis, sasaqonlo niSnis, safirmo saxelwodebis
aRmweri informacia maT registraciaze
pretendentis mier ganacxadis Setanidan Tavad registraciamde. informacia
registrirebuli patentis, saseleqcio
miRwevis, sasaqonlo niSnis, safirmo
saxelwodebis Sesaxeb Riaa.
saavtoro ufleba dakavSirebulia literaturul da xelovnebis nawarmoebebTan. maTi
forma SeiZleba srulebiT gansxvavebuli iyos
_ sityvieri, simboloebi, naxatebi, sam-ganzomilebiani obieqtebi da amaTi kombinacia, (rogoricaa opera da kinofilmi)
saqarTveloSi
saavtoro ufleba vrceldeba mecnierebis, literaturisa da xelovnebis
gamoqveynebul da gamouqveynebel nawarmoebebze, romlebic warmoadgens
inteleqtualur-SemoqmedebiTi saqmianobis Sedegs48. saavtoro uflebis
mflobels SeuZlia akrZalos nawarmoebis reproducireba, gavrceleba, sajaro Cveneba, Targmna, gadamuSaveba.
saavtoro ufleba ar vrceldeba:
• oficialur dokumentebze (administraciuli da normatiuli xasiaTis
teqstebze, sasamarTlos gadawyvetilebebze) da maT oficialur Targmanebze;
• informaciebze faqtebsa da movlenebis Sesaxeb;
47
48
49
saqarTveloSi
• ideebze, meTodebze, procesebze,
sistemebze, saSualebebze, koncefciebze, principebze, aRmoCenebze, maSinac ki, Tu isini gamoxatulia, aRwerilia, axsnilia, ilustrirebulia
an xorcSesxmulia nawarmoebSi.
sajaro dawesebulebaTa gankargulebaSi myofi geodeziur-kartografiuli
masalebi49, arqiteqturuli proeqtebi,
kerZo konsultantTa moxsenebebi Tu
angariSebi, beWdviTi gamocemebi da sxva
dokumentebi SesaZloa daculi iyos
gavrcelebisagan an gamoyenebisagan misi
Semqmneli an damkveTi piris saavtoro
uflebiT. amave dros, maTi gacnoba da
citireba, rogorc wesi, daSvebulia.
sajaro dawesebulebis mier, mis sajaro funqciis farglebSi momzadebuli angariSebi da kvlevebi, an Segrovili monacemebi ar SeiZleba
daculi iqnas saavtoro uflebiT.
1.3.2.1.8 piradi informacia
orhusis konvenciis 4.4(f) muxlis Tanaxmad
sajaro dawesebulebas ufleba aqvs dafaros
pirovnebis piradi informacia, Tuki Tavad
es pirovneba ar iZleva misi gamJRavnebis
uflebas.
saqarTveloSi
Tu moTxovnili informacia fizikuri
piris identifikaciis saSualebas iZleva, igi SeiZleba mogcen mxolod:
• am piris TanxmobiT, an
• piris identifikaciis gamomricxavi
formiT.
gvaxsovdes, rom pirad saidumloebas
mikuTvnebuli informaciis dacvis zemoTaRniSnuli wesi ar vrceldeba Tanamdebobis pirebsa da Tanamdebobaze
wardgenil kandidatebze. maT Sesaxeb
arsebuli personaluri monacemebi
Riaa da unda gaices sajaro dawesebulebis mier Sesabamisi piris Tanxmobis
gareSe.
es gamonaklisi ar vrceldeba iuridiul pirebze, rogoricaa kompaniebi da organizaciebi. daculi unda iyos iseTi personaluri monacemebi, rogoricaa TanamSromelTa
muSaobis, xelfasis, janmrTelobis istoria
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, muxlebi 1100-1105
saqarTvelos kanoni saavtoro da momijnave uflebebis Sesaxeb, muxli 5
saqarTvelos kanoni geodeziuri da kartografiuli saqmianobis Sesaxeb, muxli 9
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
27
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
saqarTveloSi
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
da sxva. rac Seexeba monacemebs Tavad sawarmos Sesaxeb an sawarmoze gacemul nebarTvebs
da licenziebs _ es informacia am kategorias
ar ganekuTvneba da gasaidumloebuli ar SeiZleba iyos.
1.3.2.2 zogjer saidumlo
informaciac unda gaices
informaciis dasaidumloebis zemoTmoxsenebuli mizezebis arseboba sakmarisi ar
aris imisaTvis, rom informaciis miRebaze uari giTxran. konvenciis 4.4 muxli
iTxovs, rom informaciis ar gacemis mizezebi SezRudulad iyos interpretirebuli. es niSnavs, rom im SemTxvevaSic ki,
roca moTxovnili informacia ganekuTvneba konfidencialurs, misi moTxovnis yovel axal jerze unda moxdes misi dasaidumloebis safuZvlebis da mizanSewonilobis
xelaxali gadaxedva.
kerZod, yovel jerze unda Semowmdes Semdegi:
• xom ar Seicavs dokumenti garemoSi emisiebis Sesaxeb informacias?
• xom ar SeiZleba dokumentis raime nawilis
gamocalkeveba da gansaidumloeba?
• xom ar warmoadgens dokumentis gaxsna sazogadebriv interess? xom ar aRemateba es
interesi mis dasaidumloebis kerZo interess?
• xom ar aris dokumenti ukve gamoqveynebuli?
qvemoT TiToeul am aspeqts saTiTaod ganvixilavT.
1.3.2.2.1 informacia garemoSi emisiebze
konvencia gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs informacias damabinZurebel nivTierebaTa garemoSi emisiebis Sesaxeb da miiCnevs (muxli 4.4), rom es informacia arc erT SemTxvevaSi ar SeiZleba daixuros.
garda imisa, rom es ubralod mniSvnelovani informaciaa, emisia aris garkveuli nivTierebebis Tu energiis kerZo teritoriidan
Tu sawarmodan gadasvla e.w. saerTo moxmarebis sferoSi _ haerSi, wyalsa da niadagSi. igi yvelas saerTo garemos azianebs da
bolos da bolos, mis dasaidumloebas azri
ar aqvs, vinaidan saTanado mowyobilobis
arsebobisas es emisiebi yovelTvis SeiZleba
gaizomos sawarmos kedlis gareT, anu saerTo teritoriaze.
„garemoSi emisiad“ konvencia miiCnevs:
• damabinZurebeli nivTierebebis
• narCenebis
• energiis (xmauri, radiacia)
gaSvebas garemos samive elementSi (haeri, miwa,
wyali)
28
saqarTveloSi
garemoSi emisiebis Sesaxeb informaciis
gansakuTrebuli statusi saqarTvelos kanonmdeblobisaTvis axalia. kargi iqneba,
Tu sajaro dawesebulebebisagan amgvari
informaciis gamoTxovnisas, maT SeaxsenebT orhusis konvenciis am normas.
Tu sajaro dawesebulebam garemoSi emisiebis Sesaxeb informacia ar mogawodaT misi konfidencialobis motiviT,
aucileblad iCivleT! (detalebisaTvis
ix. III Tavi)
1.3.2.2.2 informaciis gamocalkeveba
orhusis konvencia, muxli 4.6 adgens, rom yovelTvis, rodesac sajaro organo raime informacias miiCnevs konfidencialurad, man,
Tuki es fizikurad SesaZlebelia, unda gamoacalkevos misgan ara konfidencialuri nawili
da miawodos informaciis momTxovns.
sajaro dawesebuleba valdebulia gvacnobos, rom dokuments aklia garkveuli konfidencialuri nawili da agvixsnas konfidenciurobis mizezebi.
Cven SegviZlia gavasaCivroT informaciis
nawilis daxurva zustad iseve, rogorc mTeli informaciis gacemaze uari.
saqarTveloSi
zogadi administraciuli kodeqsiT
(muxli 33) gansazRvrulia, rom im SemTxvevaSi, Tuki dokumenti mTlianad ar
aris gasaidumloebuli, aramed mxolod
misi nawili, saidumlos mikuTvnebuli informaciis amoRebis Semdeg dokumentis
gonivrulad gamocalkevebadi nawili
xelmisawvdomi unda gaxdes. gacemul informaciaze miTiTebuli unda iyos, rom
mas aklia gasaidumloebuli nawili, gamsaidumloebeli piris, gasaidumloebis
safuZvlis da vadis aRniSvniT.
1.3.2.2.3 sazogadoebriv interesTan
Sefardeba
yovel jerze sajaro dawesebulebam unda Seafasos, informaciis gaxsnasTan dakavSirebuli
sazogadoebrivi interesi xom ar gadawonis misi
gauxsnelobiT dacul interesebs.
orhusis konvencia (muxlebi 4.3(c) da 4.4) gansakuTrebul yuradRebas aqcevs dokumentis
gaxsnis sajaro interess. konvencia iTxovs, rom
informaciis gacemaze uaris Tqmis yovel jerze sajaro dawesebulebam ganixilos da Seafasos, Tu ra sazogadoebriv interess emsaxureba
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
1.3.2.2.4 ukve gamoqveynebuli informacia
zogjer isec xdeba, rom sajaro dawesebuleba
an kerZo kompania acxadebs saidumlod im informacias, romelic ukve gamoqveynebuli iyo.
amis gakeTeba ar SeiZleba.
saqarTveloSi
saqarTveloSi
konvenciis es debuleba amagrebs saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamis debulebebs, romelTa Tanaxmad:
• Tavis gadawyvetilebebSi administraciuli organo unda icavdes proporcias sajaro da kerZo interesebs
Soris50 da romelime maTgans gaumarTlebel privilegiebs ar aniWebdes.
es niSnavs, rom sajaro moxelem Tavisi gadawyvetilebiT ar unda miayenos
dausabuTebeli ziani piris (saxelmwifos) kanonier kerZo interesebs
(maT Soris informaciis gasaidumloebis kanonier moTxovnas). magram
amave dros, amgvari gadawyvetilebebis miReba mainc dasaSvebia, Tuki
igi moitans sikeTes, romelic arsebiTad aRemateba am pirisaTvis miyenebul zians.;
• sajaro moxele ar isjeba iseTi saidumlo informaciis gamoqveynebisaTvis, romlis gaxmaureba mniSvnelovania
sazogadoebrivi usafrTxoebis dacvisaTvis,51
amave dros, Tuki moxelem dausabuTeblad gaaxmaura saidumlo informacia,
igi sakmaod mkacrad isjeba. amitom
gasagebia, rom sajaro moxeleebs Zalian uWirT sajaro interesebis gamo
saidumlo informaciis gacemaze gadawyvetilebis miReba. es is SemTxvevaa,
rodesac informaciis mSrali moTxovnis magivrad grZeli axsna-ganmarteba
da cotaodeni emociur-mxatvruli aRwerilobebi (romlisganac 1.2.3.2.2 seqciaSi Cven girCieT Tavi SegekavebinaT),
miTiTeba dainteresebul pirTa raodenobaze da maTi xelmowerebi uadgilo
srulac ar iqneboda _ yovelive es
moxeles Tavis gadawyvetilebis dasabuTebisaTvis gamoadgeba.
sxvaTa Soris, Tqven mniSvnelovnad
SeumsubuqebT cxovrebas sajaro moxeleebs, Tu davas ama Tu im informaciis sazogadoebrivi interesis gamo
gansaidumloebis aucileblobis Sesaxeb sasamarTlos darbazSi gadaitanT.
(ix. III Tavi)
50
51
saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb kanoni (muxli 38.6) adgens, rom danaSaulad ar
iTvleba iseTi informaciis gamoqveyneba,
romelic adre ukve gamoqveynebuli iyo.
rogorc ki informacia erTxel mainc gaxdeba sajaro, igi aRar SeiZleba ganxiluli iqnas rogorc saidumlo da ara aqvs mniSvneloba, informacia gamoqveynda sazRvargareT Tu
qveynis farglebSi, an rodis iqna igi gamoqveynebuli. informacia unda gaices im SemTxvevaSic, Tu moTxovnili informacia gamoqveynebuli dokumentebis jams warmoadgens.
Tuki SesaZlebelia informaciis miReba raime
sajaro wyarodan, is aRar aris saidumlo.
magaliTi
ruseTis yofilma samxedro inspeqtorma sagazeTo publikaciebsa da biblioTekis masalebis mixedviT moamzda
angariSi ruseTis atomuri flotis
usafrTxoebis Sesaxeb da gamoaqveyna
igi. es angariSi erovnuli usafrTxoebis Sesaxeb ruseTis kanonis darRvevad
iqna miCneuli da inJineri saxelmwifo
saidumloebis gacemis gamo saxelmwifos
RalatSi daadanaSaules. mravalwliani
sasamarTlo garCevis Semdeg ruseTis
uzenaesma sasamarTlom daaskvna, rom
sajaro dokumentebidan aRebuli monacemebis gaerTianeba ar SeiZleba CaiTvalos saxelmwifo saidumloebis gacemad da inspeqtori gaamarTla.
zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 7
saqarTvelos kanoni saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb, muxli 38, punqti 6
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
29
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
informaciis gaxsna, WeSmaritad dazaraldeba
Tu ara informaciis gaxsniT visime kanonieri
interesebi da xom ar gadaswonis mas informaciis gaxsnis sazogadoebrivi interesi.
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
1.3.2.3 uaris forma da vadebi
orhusis konvenciis 4.7 muxli adgens, rom Tu
Tqven sajaro dawesebulebam uari giTxraT informaciis gacemis moTxovnaze, igi valdebulia werilobiT gacnoboT:
• uaris mizezi;
• uaris gasaCivrebis saSualeba.
uari unda gaices rac SeiZleba male da ara ugvianes 1 Tvisa. vadis gagrZeleba 2 Tvemde dasaSvebia mxolod gansakuTrebul SemTxvevebSi.
saqarTveloSi
sajaro dawesebulebam ganmcxadebels
uari dauyovnebliv unda acnobos52. 10
samuSao dRe zRvrul vadad unda CaiTvalos yvela kategoriis uarisaTvis.
garda amisa, sajaro dawesebuleba valdebulia uaris Sesaxeb gadawyvetilebis
miRebidan sami dRis vadaSi gamogigzavnoT werili, sadac ganmartebuli iqneba Tqveni uflebebi da gasaCivrebis
wesi, aseve is struqturuli qvedanayofi an sajaro dawesebuleba, romelTanac midioda konsultacia informaciis
gacemaze uaris Tqmis gadawyvetilebis
miRebisas53.
1.3.2.4 ra SemTxvevaSi gavasaCivroT
informaciis mowodebaze uari, an
arasruli an arazusti informacia
Tqven SegiZliaT gaasaCivroT sajaro dawesebulebis gadawyvetileba, Tu
• moTxovnaze pasuxi ver miiReT Tqveni qveynis kanonmdeblobiT dawesebuli vadis farglebSi
• informaciis gacemaze giTxres uari da ar
daasaxeles mizezebi
• uari giTxres informaciis mowodebaze da
Tqven ar gakmayofilebT uaris dasaxelebuli mizezebi (mag. Tu Tqven migaCniaT, rom
sajaro dawesebulebis pasuxismgeblobaSi Sedis moTxovnili informaciis floba, mas ki ar gaaCnia, an informacia ar unda
iyos konfedencialuri, radgan misi gamJRavnebiT ar ilaxeba komerciuli interesebi, rac aRniSnuli iyo rogorc gasaidumloebis mizezi, an saxelmwifo saidumloebis kategorias mikuTvnebulia dokumentebi, romelTa gasaidumloeba dauSvebelia54
da sxva)
52
53
54
• mogawodes informacia, romlis uzustobasa da arasrulobaSi Tqven darwmunebuli xarT (am SemTxvevaSi sasamarTloSi sarCelis Setanaze ufro efeqturi iqneba mimarToT zemdgom instancias. es miscems saSualebas sajaro dawesebulebas gaasworos
Secdoma, Tqven ki dazogavT dros da saxsrebs. saboloo jamSi, Tu Tqveni Sefaseba
aramarTebuli iyo, Tqven ufro safuZvlian
axsna-ganmartebebs miiRebT)
• Tqven mogawodes informacia, romelsac aklia garkveuli nawili misi konfidenciurobis gamo da Tqven darwmunebuli xarT, rom am
nawilis gamocalkeveba aramarTebuli iyo;
• Tqven mogawodes informacia, romelsac aklia garkveuli nawili misi konfidenciurobis gamo, magram ar gangimartes misi dafarvis mizezebi.
saxelmZRvanelos me-III TavSi detalurad aris
ganxiluli gasaCivrebis mizezebi, gzebi da
SesaZlo Sedegebi.
ratom unda gavasaCivroT
• informaciis xelmisawvdomobasTan dakavSirebuli saqmis mogeba ar aris rTuli;
• Tu Tqven ar miiReT pasuxi an miiReT
dausabuTebeli uari, maSin saqme Zalian
martivia;
• Tu Tqven miiReT dasabuTeba, magram ar
eTanxmebiT mas _ sasamarTlos interpretacia da gadawyvetileba waadgeba momaval
saqmeebs;
• sajaro dawesebulebis Secdomis dafiqsireba da sasamarTlos mier informaciis gacemis davaldebuleba mniSvnelovania dawesebulebis mxridan momavali Secdomebisa da
cudi mmarTvelobis Semcirebis TvalsazrisiT;
• roca kanoni gaugebaria, an kanonebs Soris
Seusabamobaa, sasamarTlos ganmarteba daexmareba sajaro dawesebulebas sworad gaigos kanonis debulebebi da momavalSi ar
daarRvios isini;
• Tu Tqven gaxdebiT cnobili imiT, rom ar
epuebiT sajaro dawesebulebis usamarTlo
gadawyvetilebebs da sasamarTlos an sxva
kanonieri gziT aRadgenT samarTlianobas,
TqvenTvis sul ufro da ufro advili iqneba informaciis mopoveba.
daimaxsovreT: CiviliT Tqven exmarebiT kanons,
xelisuflebas da sakuTar qveyanas.
Tu informaciis mopoveba rTulia, `dauyovnebeli” procedura SesaZloa Tveebze gaiwelos. ix. magaliTi IIIa danarTSi, rodesac
saministrom ar moisurva arasamTavrobo organizacia mSrali pasuxiT: `informacia ar gagvaCnia” gaestumrebina da Seecada moTxovnili informacia Tavad moepovebina.
zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 41
ix. CamonaTvali 25-e gverdze
30
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
sazogadoebis
monawileoba
gadawyvetilebis
miRebis procesSi
Tavi 2
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
Tavi 2. sazogadoebis
monawileoba
gadawyvetilebis
miRebaSi
garemos dacva TanamSromlobiTi procesia,
romelic mTavrobis, arasamTavrobo organizaciebis, moqalaqeebis, biznes seqtoris erTobliv Zalisxmevas moiTxovs.
risTvis aris saWiro monawileoba?
ratom ar viRebT monawileobas?
Cven gvaqvs ufleba gadawyvetilebaTa miRebaSi CaverToT. samwuxarod, arc ise bevri adamiani iwuxebs Tavs am uflebis realurad gamoyenebiT. mizezi uamravia. romel Tqvengans ar
mousmenia aseTi argumentebi:
es ar aris prioritetuli: `mTeli es aurzauri garemosaTvis safrTxis gamo! Cveni mTavari sazrunavi da Tavis tkivili sakuTari Tavis da ojaxis gamokvebaa. roca Cveni mdgomareoba gamoswordeba, maSin Cvenc CavebmebiT am
TamaSebSi~.
marTalia, Cveni cxovreba savsea problemebiT, romelTa gadaWra Cveni yoveldRiuri
sazrunavia, magram miuxedavad amisa, Tuki Cven
droulad mivaqcevT yuradRebas Tu ra xdeba
Cvens irgvliv, samomavlod, sxva resursebze
rom araferi vTqvaT, sul cota drosa da energias davzogavT.
magaliTad davuSvaT, rom mimdinareobs
Tqveni raionis ganviTarebis gegmis SemuSave-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
33
sazogadoebis monawileoba
sazogadoebis monawileobis koncefcia or ZiriTad principzea dafuZnebuli:
• yvelas gvaqvs ufleba monawileoba miviRoT
im mniSvnelovani gadawyvetilebis miRebis
procesSi, romelic zegavlenas moaxdens
Cvens cxovrebaze;
• dainteresebuli sazogadoebis monawileoba mniSvnelovnad aumjobesebs politikuri
da administraciuli gadawyvetilebebis xarisxs.
sazogadoebis monawileoba ukeTesi da mdgradi
gadawyvetilebis sawindaria. gadawyvetileba
kargi maSinaa, Tu igi umravlesobis moTxovnebs
Seesabameba da xangrZlivi drois ganmavlobaSi
efeqtianad moqmedebs. karg gadawyvetilebebs
saboloo jamSi yoveli adamianis cxovrebis
gaumjobesebisken mivyavarT, rac socialuri
pirobebis, ekonomikuri da garemos mdgomareobis erTdroul gaumjobesebiT miiRweva.
ba. es niSnavs, rom wydeba sakiTxi imis Sesaxeb,
Tu qalaqis romeli nawili iqneba industriulad ganviTarebuli, sad ganTavsdeba mwvane
zonebi da sacxovrebeli ubnebi. Tu Tqven aranair monawileobas ar miiRebT am procesSi, SeiZleba erT dRes aRmoaCinoT, rom Tqveni saxli
narCenebis dawvis sawarmos esazRvreba. Sedegad Tqveni sakuTrebis fasi mniSvnelovnad Semcirdeba, rom araferi vTqvaT im zianze, romelic Tqvens janmrTelobas miadgeba. an SesaZloa parki, sadac Tqveni Svilebi TamaSoben,
gaikafos. _ imitom, rom amis winaaRmdeg azri
aravin gamoTqva. stresi da xmauri, rac industriul zonaSi cxovrebis Tanmxlebi faqtoria,
mniSvnelovnad gaarTulebs Tqvens cxovrebas.
SeiZleba es ar moxdes dRes, magram droTa ganmavlobaSi zegavlena Tqveni da Tqveni Svilebis
janmrTelobaze, Tqveni sakuTrebis Rirebulebaze TvalnaTlivi iqneba. swored amitom Rirs
dRes daxarjoT dro da energia, miiRoT monawileoba gegmis ganxilvaSi da daafiqsiroT Tqveni moTxovnebi.
drois deficiti: `ra Tqma unda es mniSvnelovania, magram me imdeni gadaudebeli saqme
maqvs, sad mcalia amisaTvis!~
marTlac, seriozuli CarTva did dros
moiTxovs, magram saqme gaadvildeba, Tuki
Tanamoazreebi gaerTiandebiT da movaleobebs
gadainawilebT.
sakiTxis sirTule: `eseni raRac teqnikur
sakiTxebs ixilaven. me ra unda gavigo amaSi?~
teqnikuri detalebi, rogorc wesi, ar aris
yvelaze mTavari. zogjer sakmarisia SevxedoT
mTel proeqts adgilobriv konteqstSi da
SevafasoT ramdenad gaauaresebs proeqtis
ganxorcieleba arsebuli dabinZurebis fons,
gazrdis Tu ara adgilobrivi muSaxelis
dasaqmebis dones. miiRebs xalxi Sesabamis kompensacias miyenebuli zaralisaTvis? sasmelad gamosadegi iqneba miwisqveSa wylebi? parki, romelic unda gaiCexos xom ar aris adgilobrivi bavSvebis sayvareli saTamaSo adgili? arsebobs uamravi umniSvnelovanesi
arateqnikuri sakiTxi, romelSic Tqven erkveviT da romelTac SesaZloa didi gavlena iqonion proeqtis saboloo saxeze. amasTan Zalian
mniSvnelovania Tu Tqven teqnikur daxmarebas gagiweven. amisTvis Sors wasvla ar iqneba saWiro _ arasamTavrobo organizaciebs, adgilobriv universitets, an ubralod skolis
maswavlebels da eqims SeuZliaT TqvenTvis
konsultaciis gaweva.
undobloba: `me vxarjav dros da energias
da sabolood araferi icvleba. moawyoben
speqtakls da mere mainc ise wyveten, rogorc
undaT!~
samwuxarod asec xdeba. magram nu dayriT farxmals. Tu ar vecdebiT, arc araferi Seicvleba.
daukvirdiT process da SeecadeT gaaanalizoT,
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
ratom ver miaRwieT sasurvel Sedegs. Tqven Tu
gegmazomierad da mizandasaxulad imoqmedebT,
Tanamoazreebsac SeiZenT, Cinovnikebsac gadmoibirebT, investorsac daarwmunebT da sasurvel
kompromisul Sedegsac miaRwevT.
sazogadoebis monawileoba
kargi, magram rad minda es
yvelaferi?
ra Tqma unda gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileoba ar niSnavs imas, rom Tqveni yvela moTxovna gaTvaliswinebuli iqneba. Tqvennairi bevria da saboloo gadawyvetilebam ki
yvelas azri unda gaiTvaliswinos da Seawonasworos.
xoda miiRon gadawyvetileba uCemod, rad Seviwuxo Tavi tyuilad? _ ityviT Tqven. es tyuilad Tavis Sewuxeba ar iqneba. im SemTxvevaSic ki,
Tu saboloo gadawyvetilebaSi Tqveni azri ar
aisaxa, Tqven mainc mogebuli iqnebiT. ratom?
• Tqven gecodinebaT, ra moxdeba. detalurad
gaicnobT gegmas, gecodinebaT rodis, sad
da ra pirobebiT daiwyeba miwis gasxviseba
da risTvis. sad ras aaSeneben. Tqven SegiZliaT winaswar moemzadoT am cvlilebebisaTvis;
• Tqven SegeZlebaT gaakontroloT, sworad
viTardeba Tu ara gegma. Tqven ucbad mixvdebiT, Tu moxda raime gadaxveva da gecodinebaT, vis unda mimarToT amis Taobaze;
• Tqven gecodinebaT, ra ar mogwonT samomavlo gegmaSi. Tqven SegeZlebaT SeiswavloT sakiTxi ufro detalurad, moamzadoT
moTxovnebi konkretuli, TqvenTvis arasasurvel saqmianobaze nebarTvis gacemis
procedurisaTvis, SeiZinoT momxreebi,
awarmooT agitacia da sabolood miaRwioT
imas, rom Tu Tqvens maxloblad nagavsayreli mainc aSenda, igi srulebiT usafrTxo,
saukeTeso teqnologiiT Sesruldes da
garSemo (an iqneb zemodanac?) surnelovani
yvavilnariT dafaruli miwayriliT iyos
garSemortymuli;
• Tqven gecodinebaT, rogor xdeba gadawyvetilebis miReba zogadad. Tqven gaicnobT adgilobriv Cinovnikebs, Tqven gecodinebaT, ra enazea saWiro maTTan laparaki.
Tqven naxavT, rogor xdeba konsensusis miRweva. Tqveni Semdegi monawileoba ukve bevrad Sedegiani da warmatebuli iqneba;
• da bolos, Tqven dageuflebaT kmayofilebis
grZnoba, radgan Tqven moixadeT Tqveni moqalaqeobrivi vali da ar daiSureT Zalisxmeva, rom Tqveni raioni ufro lamazi da
kargi yofiliyo. es arc Tu ise cudia.
daixsomeT: SeecadeT CaebaT gadawyvetilebis
miRebaSi rac SeiZleba adreul stadiaze. am
dros cvlilebebis Setana ufro advilia da
34
ufro meti albaTobaa imisa, rom Tqveni interesi gaTvaliswinebuli iqneba. gvian etapze,
roca dainteresebul mxareebTan proeqtis
ZiriTadi maxasiaTeblebi ukve SeTanxmebulia,
didia albaToba imisa, rom masSi sul mcire
cvlilebebic ki aRar Segataninon.
amave dros yvelafris uaryofa uazrobaa.
gvinda es Cven Tu ara, axali sawarmoebi, nagavsayrelebi, eleqtrosadgurebi saWiroa da
sadme unda ganTavsdes. sindromi _ „oRond
CemTan axlos ara“ friad gavrcelebulia, magram swored amitom mas angariSs arc aravin
uwevs. iyaviT konstruqciuli. eZieT misaRebi konsensusi.
2.1 sazogadoebis
monawileobis ZiriTadi
principebi
orhusis konvencia gvaZlevs garemosTan dakavSirebul gadawyvetilebaTa miRebaSi monawileobis uflebas. magram igi am uflebis ubralo
deklarirebiT ar Semoifargleba. aravisTvis ar aris saidumlo, rom Tu sazogadoebis
monawileoba saTanadod ar aris organizebuli, igi ubralo fuW formalobad iqceva. es
rom ase ar moxdes, konvencia adgens sakmaod
mkacr da konkretul moTxovnebs sazogadoebis monawileobis procedurebisadmi.
es moTxovnebi _ sazogadoebis monawileobis ZiriTadi principebi, erTiania gadawyvetilebis saxis miuxedavad. Cven kargad unda
gaviTavisoT es principebi da movTxovoT administraciul organoebs maTi dacva. es principebia:
• garemosTan dakavSirebuli gadawyvetilebis
miRebaSi CarTuli unda iqnas mTeli dainteresebuli sazogadoeba (detalurad ix.
qvemoT seqcia 2.1.1);
• sazogadoebis CarTva unda moxdes ramdenadac SesaZlebelia adreul stadiaze, rodesac SesaZlebelia gadawyvetilebaze zegavlenis moxdena (seqcia 2.1.2);
• monawileobisaTvis unda dawesdes gonivruli vadebi (seqcia 2.1.3)
• informacia monawileobis SesaZleblobis
Sesaxeb sazogadoebas efeqturi meTodebiT
unda miewodebodes (seqcia 2.1.4);
• sazogadoebas unda miewodos sakmarisi sabazo informacia monawileobis misaRebad (seqcia 2.1.5);
• mTeli informacia, romelic gamoiyeneba
gadawyvetilebis miRebisaTvis, unda iyos
xelmisawvdomi sazogadoebis mier SeswavlisaTvis (seqcia 2.1.6);
• unda arsebobdes komentarebis miwodebis
SesaZlebloba (seqcia 2.1.7);
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
2.1.1 dainteresebuli sazogadoebis
monawileoba
orhusis konvencia, muxli 6.2 da 6.6
gadawyvetilebis miRebis procesSi
monawileobis SesaZlebloba unda
hqondes mTel dainteresebul sazogadoebas.
imisaTvis, rom gavigoT am debulebis mniSvneloba, unda vicodeT, rom, Cveulebriv, administraciuli organos mier gadawyvetilebis
miRebis procesSi, garda ganmcxadeblisa da
Tavad administraciuli organosi, monawileobis ufleba aqvs e.w. „mesame“ „dainteresebul“ mxares. rogorc wesi, es aris fizikuri
an iuridiuli piri, romelic pirdapir zemoqmedebas ganicdis miRebuli gadawyvetilebis
Sedegad (miadgeba uSualo ziani), an gaaCnia
kanonieri interesi gansaxilveli sakiTxisadmi (magaliTad, ganmcxadeblis konkurentia).
sxva, gare adamianebi administraciuli gadawyvetilebis miRebis procesSi, rogorc wesi,
ar daiSvebian (ix. agreTve seqcia 2.2.3.1).
orhusis konvenciis erT-erTi ZiriTadi revoluciuri debuleba mdgomareobs
swored imaSi, rom igi iTxovs, rom garemosTan dakavSirebul administraciul gadawyvetilebaTa miRebisas monawileobis misaRebad daSvebuli iqnas ara mxolod dainteresebuli pirebi, aramed mTeli dainteresebuli sazogadoeba.
orhusis konvenciis 2.5 muxlSi ganmartebulia, Tu vis moicavs dainteresebuli sazogadoeba. kerZod, es aris:
55
• sazogadoeba55, romelsac exeba an SesaZloa
Seexos misaRebi gadawyvetileba;
• sazogadoeba, romelsac gaaCnia interesi garemosdacviTi gadawyvetilebis miRebisadmi. amgvari interesis mqoned, pirvel rigSi, garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebi miiCnevian.
amgvarad, orhusis konvenciis Tanaxmad, garemosTan dakavSirebul gadawyvetilebaTa miRebisas,
garemosdamcveli arasamTavrobo organizaciebi
aucileblad daSvebuli unda iqnen monawileobis misaRebad (ix. agreTve seqcia 3.1.3.1.3).
2.1.2 sazogadoebis CarTva adreul
stadiaze, rodesac SesaZlebelia
gadawyvetilebaze zemoqmedeba
orhusis konvencia, muxli 6.4
sazogadoebas unda mieces monawileobis SesaZlebloba gadawyvetilebis
miRebis procesis adreul stadiaze,
rodesac yvela SesaZlebloba Riaa.
adreul stadiaze sazogadoebis monawileoba niSnavs imas, rom sazogadoebas unda mieces
saSualeba CaerTos procesSi maSin, rodesac
arCevani SesaZlo variantebs Soris farToa da
Sesabamisad sazogadoebis monawileoba ufro
Sedegiania. xangrZlivi dava gadawyvetilebis
miRebisas Tavidan iqneba acilebuli, Tu gansxvavebuli azrebi Tavidanve Sejerebuli iqneba. gadawyvetileba misaRebi iqneba sazogadoebisTvis, Tuki gadawyvetileba Riad, patiosnad
da pasuxismgeblobiT miiReba.
orhusis konvencia, muxli 6.5
potenciuri ganmcxadebeli unda
waxalisdes, raTa man jer kidev nebarTvis moTxovnamde gamoavlinos
dainteresebuli sazogadoeba, miawodos mas informacia Tavis dagegmili
saqmianobis Sesaxeb da gamarTos masTan msjeloba am sakiTxze.
xSirad, rodesac mewarme administraciul
organoSi raime saqmianobaze uflebis asaRebad
ganacxadiT Sedis, mas ukve mniSvnelovani winasaproeqto samuSaoebi aqvs Catarebuli da Sinaganad ewinaaRmdegeba cvlilebebs, romelic
am samuSaoTa gaufasurebas da xelaxali danaxarjebis aucileblobas gamoiwvevs. amitom
misTvisac momgebiania sazogadoebasTan muSaoba kidev ufro adre daiwyos da ZiriTadi
winaaRmdegobebi administraciul organoSi
mimarTvamde moagvaros.
sazogadoebis ganmarteba ixileT 5 gverdze
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
35
sazogadoebis monawileoba
• sajaro dawesebulebis mier miRebuli gadawyvetileba saTanadod unda iTvaliswinebdes
sazogadoebis mosazrebebs (seqcia 2.1.8);
• sazogadoebas droulad unda miewodos informacia saboloo gadawyvetilebis Sesaxeb
(seqcia 2.1.9).
ra Tqma unda, yvela es principi rom realurad moqmedebdes, am saxelmZRvanelos dawerac ar iqneboda saWiro. Cven unda gvaxsovdes,
rom samwuxarod CinovnikTa mentaliteti arc
ise swrafad icvleba, rogorc Cven gvinda da
rogorc amas kanonmdebloba da qveyanaSi mimdinare procesebi moiTxovs. Cven kargad unda
vacnobierebdeT, rom nebismieri principi, kanoni Tu konvencia mxolod maSin imuSavebs,
Tuki sazogadoebis mxridan iqneba seriozuli, aqtiuri da meToduri moTxovna mis Sesrulebaze.
qvemoT TiToeuli principi detaluradaa
ganxiluli.
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
gansakuTrebiT mniSvnelovania sazogadoebis CarTva maSin, rodesac saqmianobis zusti adgilmdebareoba jer dadgenili ar aris, anu saqmianobisaTvis miwis
nakveTis gamoyofisas (detalebisaTvis
ix. seqcia 2.2.3.7) saqarTveloSi sxvadasxva proceduraTa arakoordinirebulobis gamo es seriozuli problemaa.
saWiroa saTanado organoebze (pirvel
rigSi adgilobrivi mmarTvelobis da
garemos dacvis organoebze) zewola,
raTa maT moZebnon gzebi orhusis konvenciis am moTxovnis Sesasruleblad.
sazogadoebis monawileoba
2.1.3 gonivruli vadebi
orhusis konvencia, muxli 6.3
sazogadoebis monawileobis procedurebi gonivrul vadebs unda iTvaliswinebdes gadawyvetilebis miRebis yvela etapze.
gadawyvetilebis miRebis procesis yovel
stadiaze, romelSic sazogadoebis monawileoba igulisxmeba, unda iyos gaTvalswinebuli
Sesabamisi vadebi, raTa garantirebuli iyos
sazogadoebis efeqtiani monawileoba. dro
sakmarisi unda iyos imisaTvis, rom:
• sazogadoeba gaecnos sabaziso informacias;
• moipovos damatebiTi informacia sajaro
dawesebulebebidan;
• Seiswavlos mopovebuli informacia;
• moemzados sajaro ganxilvaSi monawileobisaTvis an moamzados komentarebi;
• miiRos monawileoba sajaro ganxilvaSi an
waradginos komentarebi.
gonivruli vadebis daweseba saWiroa agreTve imisaTvis, rom sajaro dawesebulebas hqondes saSualeba saTanadod moamzados da Caataros sazogadoebis monawileobis procedurebi da daamuSavos sazogadoebidan miRebuli SeniSvnebi.
2.1.4 monawileobis SesaZleblobis
Sesaxeb sazogadoebis efeqtiani
informireba
orhusis konvencia, muxli 6.2
sazogadoeba saTanadod, droulad da efeqturad unda iqnas informirebuli gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobis SesaZleblobis Sesaxeb.
36
informacia sazogadoebis monawileobis SesaZleblobis Sesaxeb im formiT unda iyos
gavrcelebuli, rom sazogadoebis rac SeiZleba farTo fenebi moicvas. arsebobs sazogadoebis informirebis ori oficialuri meTodi:
• sajaro gancxadeba
• individualuri uwyeba
gancxadeba an uwyeba unda iyos:
• Sedgenili Sesabamisi formiT _ anu gancxadeba unda Seicavdes mTel informacias rac
aucilebelia efeqturi monawileobisaTvis
• drouli
• efeqturi _ anu Setyobinebam unda miaRwios
yvela dainteresebul mxaremde da misces
mas realuri monawileobis saSualeba.
mcire zomis gancxadeba gazeTSi sxva mraval
gansxvavebuli Sinaarsis gancxadebebs Soris
ar SeiZleba CaiTvalos informirebis efeqtur
saSualebad.
2.1.5 sabazo informaciis miwodeba
orhusis konvencia, muxli 6.2
sazogadoebas unda miewodos monawileobisaTvis saWiro sabaziso informacia.
konvencia adgens, Tu kerZod ra informacias unda Seicavdes Setyobineba monawileobis SesaZleblobis Sesaxeb. es aris:
• Tu ra saqmianobaa SemoTavazebuli da ras
warmoadgens gancxadeba, romlis Taobazec
unda moxdes gadawyvetilebis miReba;
• SesaZlo gadawyvetilebebis arsi an gadawyvetilebis proeqti;
• gadawyvetilebis miRebis (da masSi sazogadoebis CarTvis) procedura;
• romeli sajaro dawesebulebaa pasuxismgebeli gadawyvetilebis miRebaze;
• romel sajaro dawesebulebaSi SeiZleba
damatebiTi informaciis moTxovna;
• eqvemdebareba Tu ara saqmianoba garemoze
zemoqmedebis Sefasebis erovnul an transsasazRvro proceduras (detalurad ix.
2.2.3.3 seqciaSi).
2.1.6 xelmisawvdomoba mTel
informaciaze
orhusis konvencia, muxli 6.6
gadawyvetilebis miRebis procesSi
sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi unda iqnas mTeli Sesabamisi informacia.
sajaro dawesebulebebma moTxovnis safuZvelze ufasod unda misces saSualeba dainteresebul
sazogadoebas gaecnos misaReb gadawyvetilebasTan
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
dakavSirebul masalebs. mTeli Sesabamisi informacia, ra formiTac ar unda iyos igi warmodgenili _ xelmisawvdomi unda iyos. dauSvebelia, rom
xelmisawvdomi iyos mxolod angariSi an reziume.
sajaro dawesebulebam SeiZleba daawesos gadasaxadi gonivrul farglebSi, magaliTad aslis gadaRebasTan dakavSirebuli xarjebis
dasafarad. dauSvebelia imgvari saxis gadasaxadis daweseba, rogoricaa mag. sajaro moxelis
Sromis anazRaureba da sxva (ix. seqcia 1.3.1.2).
2.1.7 SeniSvnebis wardgenis
SesaZlebloba
sazogadoebis nebismier wevrs gadawyvetilebis miRebis procesSi unda hqondes SesaZlebloba waradginos Tavisi SeniSvnebi, komentarebi, analizi da mosazreba. SeniSvnebis wardgenis konkretuli gzebi damokidebulia misaRebi gadawyvetilebis tipze da erovnul kanonmdeblobaze. es SeiZleba moxdes werilobiTi
formiT sajaro ganxilvisaTvis gankuTvnil
vadebSi an zepiri gancxadebis saxiT sajaro
mosmenis dros. SeniSvnebs SeiZleba hqondes
informaciis, winadadebebis, analizis, ideis,
varaudis, miTiTebis, mosazrebis forma.
sajaro dawesebulebas ar aqvs ufleba, ar
miiRos romelime aseTi SeniSvna imis safuZvelze, rom misi warmdgeni ar ganekuTvneba
dainteresebul sazogadoebas.
SeniSvnebi aRricxuli unda iqnas pasuxismgebeli sajaro dawesebulebis mier da unda
SeuerTdes im masalebs, romelsac efuZneba
gadawyvetileba.
2.1.8 saTanado yuradReba
sazogadoebis SeniSvnebisadmi
orhusis konvencia, muxli 6.8
saboloo gadawyvetilebis miRebisas sazogadoebis SeniSvnebs saTanado yuradReba unda mieqces.
xelisuflebam saTanado yuradReba unda miaqcios gadawyvetilebis miRebis procesSi
sazogadoebis mier mowodebul SeniSvnebs. saTanado yuradRebis miqceva niSnavs, rom sajaro dawesebuleba valdebulia:
• Seiswavlos SeniSvnebi;
• gaiTvaliswinos SeniSvnebi an maTi is nawili,
romelSic gamoxatulia sazogadoebis das-
• SeimuSaos imgvari RonisZiebebi, romelic
gadaWris amgvar problemebs.
gadawyvetilebis mimRebi ar aris valdebuli
individualurad upasuxos TiToeul SeniSvnas. Tu SeniSvnebi cotaa, maSin SesaZlebelia werilobiT an sajaro Sekrebebze maT saTiTaod gaeces pasuxi. roca SeniSvnebi mravalricxovania, gadawyvetilebis mimRebma SeiZleba ganixilos isini, daajgufos Sinaarsis
mixedviT da upasuxos erToblivad, saboloo
gadawyvetilebis miRebisas.
2.1.9 dauyovnebliv informireba
miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb
orhusis konvencia, muxli 6.9
sazogadoebas dauyovnebliv unda ecnobos miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb.
gadawyvetilebis mimRebi sajaro dawesebuleba valdebulia sazogadoebas miawodos informacia miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb.
es valdebuleba ara marto dainteresebuli
an procesSi CarTuli mxareebis Setyobinebas iTvaliswinebs, aramed gulisxmobs farTo
sazogadoebis informirebas.
gadawyvetilebis teqsti, im mosazrebebTan da
SexedulebebTan erTad, romelsac is emyareba,
xelmisawvdomi unda gaxdes sazogadoebisaTvis.
yvela is informacia, romelic Seexeba sajaro dawesebulebis mier miRebuli gadawyvetilebis gasaCivrebis SesaZleblobebs, unda
miewodos sazogadoebas am etapze.
2.2 garemosTan dakavSirebuli
gadawyvetilebani
orhusis konvenciis Tanaxmad Tqven ufleba
gaqvT monawileoba miiRoT garemosTan dakavSirebuli sami ZiriTadi tipis gadawyvetilebis
miRebis procesSi. esenia:
• sakanonmdeblo gadawyvetilebani. es aris
kanonebis da sxva zogadsavaldebulo wesebis Tu normebis SemuSavebis procesebi.
gadawyvetilebaTa es tipi detalurad ganxilulia 2.2.1 seqciaSi;
• strategiuli gadawyvetilebani. es aris saxelmwifo, regionuli Tu municipaluri gegmebis, programebis, koncefciebis SemuSaveba
ama Tu im sferoSi. gadawyvetilebaTa es tipi
detalurad ganxilulia 2.2.2 seqciaSi;
• administraciuli gadawyvetilebani. aq igulisxmeba licenziebis an nebarTvebis gacema konkretuli saqmianobis gansaxorciele-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
37
sazogadoebis monawileoba
orhusis konvencia, muxli 6.7
gadawyvetilebis miRebis procesSi
sazogadoebis monawileobis procedura unda iTvaliswinebdes SeniSvnebis wardgenis SesaZleblobas.
abuTebuli SeSfoTeba garemosTan da janmrTelobasTan dakavSirebul sakiTxebTan
mimarTebaSi da
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
blad. gadawyvetilebaTa es tipi detalurad ganxilulia 2.2.3 seqciaSi;
sazogadoebis monawileoba
raSi gvainteresebs yvela es
gadawyvetilebebi Cven?
warmovidginoT: erT mSvenier dRes Tqven aRmoaCineT raRac axali mSenebloba Tqveni saxlis maxloblad. mezoblebSi Wori dadis, rom
aq raRac sawarmo Sendeba. Woriknebis qoTqoTs
Tqven amjobineT, gaarkvioT ra xdeba. mSeneblebs xelmZRvanelis adgilsamyofeli hkiTxeT, firmis ofisSi mixvediT da moiTxoveT,
gangimarton ras aSeneben da ra uflebiT.
mSeneblobis ufrosma gamogicxadaT, rom mas
aqvs am adgilas farmacevtuli sawarmos aSenebis ufleba da adgilobrivi mmarTvelobis
organos mier gacemuli dokumenti gaCvenaT. ki
magram ratom gasca adgilobrivma mmarTvelobam es nebarTva? _ aRSfoTdiT Tqven da gaemarTeT gamgebelTan. ratom Sendeba sawarmo aq? _
ekiTxebiT Tqven gamgeobis TanamSromels.
gamgeobis TanamSromeli karadidan raionis
ganviTarebis generalur gegmas iRebs da gixsniT,
rom sami wlis win is teritoria, romelzec exla
mSenebloba mimdinareobs, samrewvelo-sameurneo zonad daumtkicebiaT. ujridan ki meore
dokuments iRebs, sadac Tqven kiTxulobT, rom
SarSan regionis ganviTarebis strategia damtkicebula, sadac regionSi dasaqmebis problemis mosagvareblad mrewvelobis swrafad ganviTareba miCneula prioritetulad. da bolos,
Cinovnikis magiuri karadidan kidev erTi dokumenti Cndeba, _ es ukve sawarmoze nebarTvis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebis misaRebad mowyobili sajaro ganxilvis oqmia. da Tqven gaxsendebaT gancxadebebi raRac sajaro ganxilvis
Sesaxeb, romelic sadarbazoSi iyo gakruli da
romelsac Cveulebrisamebr, arc Tqven da arc
Tqvenma axla meqoTqoTe mezoblebma yuradReba ar miaqcieT...
„ki magram, rogor SeiZleba, es xom sul raRac 500 metrSia Cvengan“ _ ar nebdebiT Tqven.
da Tqvens win isev dokumentebi lagdeba: samSeneblo normebi, sanitaruli zonis dadgenili zomebi, kanoni haeris dacvis Sesaxeb, kanoni wylis Sesaxeb...
mokled, Tqven daigvianeT _ aq yvelaferi
normebisa da wesebis mixedviT xdeba. isRa dagrCeniaT, beds SeeguoT da ifiqroT imaze, Tu
ra dadebiTi mxare aqvs am axal wamowyebas
(dasaqmeba, infrastruqturis da transportis
ganviTareba da a.S).
axla ki Cven agixsniT, rogor unda migeRwiaT imisaTvis, rom am sawarmos magivrad biblioTeka an skveri gaSenebuliyo.
Cven ramodenime wliT ukan mogviwevs dabruneba. maS ase:
56
2.2.1 yvelaferi kanonmdeblobiT
iwyeba
kanonmdebloba aris is „TamaSis wesebi“, romlis farglebSi Cven da Cveni xelisufleba
vmoqmedebT. „kanonmdebloba“ marto kanonebs
ar gulisxmobs. es aris normatiuli (anu savaldebulo, maregulirebeli) dokumentebis
mTeli ierarqiuli sistema (ix. sqema 1).
am piramidaSi ufro maRali donis norma
ufro Zlieria. anu, Tuki ierarqiulad dabla mdebare dokumentis debuleba ewinaaRmdegeba ierarqiulad maRla mdebare dokumentis
debulebas, moqmedebs es ukanaskneli. erTi da
imave donis normebs Soris Seusabamobis SemTxvevaSi ki moqmedebs ufro axali.
saqarTveloSi
normatiul aqtebs sxadasxva organoebi iRebs:
• konstitucias iRebs da masSi cvlilebebi Seaqvs mxolod parlaments.
• saerTaSoriso xelSekrulebebs, rogorc wesi, prezidenti (an mis mier uflebamosili piri) awers xels da parlamenti ratificirebas ukeTebs. organul
kanonebs da kanonebs parlamenti iRebs
da prezidenti xelmoweriT eTanxmeba.
am dokumentebis calkeuli debulebebis gauqmebis ufleba aqvs sakonstitucio sasamarTlos (ix. 3.3.6 seqcia sakonstitucio sasamarTlos Sesaxeb).
• yvela danarCeni normatiuli aqti aRmasrulebeli xelisuflebis56 mier
mzaddeba da mtkicdeba kidec.
orhusis konvencia ar exeba parlamentis muSaobas. magram parlamentis mier miRebuli dokumentebi, rogorc wesi, aRmasrulebeli xelisuflebis mier mzaddeba. konvenciis me-8
muxli iTxovs, rom rodesac saqme exeba normatiul dokumentebs, romelTa miRebam SesaZloa mniSvnelovani zegavlena iqonios garemoze, miuxedavad imisa, Tu vin amtkicebs dokuments, zomebi iyos miRebuli imisaTvis, rom
maT SemuSavebaSi sazogadoeba CaerTos.
konvencia iTxovs, rom sazogadoebis monawileoba am dokumentebis momzdebis procesSi
efeqturi iyos. kerZod:
• monawileoba ganxorcieldes iseT stadiaze,
roca sxvadasxva variantebi jer kidev Riaa;
• gamoices an sxva gziT gaxdes sajaro dokumentTa proeqtebi;
• dadgindes saTanado vadebi monawileobisaTvis;
• sazogadoebas mieces komentirebis SesaZlebloba;
• sazogadoebis azri maqsimalurad iqnas gaTvaliswinebuli.
an, Sesabamisad, adgilobrivi mmarTvelobis Tu TviTmmarTvelobis organoebis
38
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
sqema 1. normatiuli aqtebis ierarqia saqarTveloSi
orhusis konvenciis me-8 muxli exeba:
• aRmasrulebeli xelisuflebis mier kanonproeqtebisa da saerTaSoriso xelSekrulebebis proeqtebis momzadebas; am procesSi
sazogadoebis savaldebulo monawileobas
saqarTvelos kanonmdebloba ar icnobs. es
momenti dabalansebulia parlamentSi kanonproeqtebis ganxilvisas sazogadoebis
monawileobis moTxovnebiT (ix. qvemoT), rac,
saboloo jamSi akmayofilebs konvenciis
moTxovnas kanonproeqtebTan dakavSirebiT.
• aRmasrulebeli xelisuflebis dawesebulebebSi kanonqvemdebare normatiuli aqtebis
momzadebasa da damtkicebas;
• adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebis mier normatiuli aqtebis momzadebasa da damtkicebas.
am ori ukanaskneli tipis normatiul aqtebTan mimarTebaSi, saqarTvelos kanonmdebloba
srulad Seesabameba orhusis konvenciis
moTxovnebs _ rogorc wesi57, administraciuli organoebis58 mier yvela normatiuli aqti
unda gamoices sajaro administraciuli warmoebis safuZvelze59. es niSnavs, rom (ix. sqema
51 gverdze):
57
58
59
60
61
• unda gamoqveyndes cnoba administraciuli
warmoebis dawyebis Sesaxeb;
• unda gamoqveyndes agreTve Tavad normatiuli aqtis proeqti60;
• mosazrebaTa warsadgenad sazogadoebas unda mieces 20 samuSao dRe;
• sazogadoebis mosazrebani aRricxuli da
ganxiluli unda iqnas;
• moewyos zepiri mosmena. gamoTqmuli mosazrebani aisaxos mosmenis oqmSi da monawileebs mieceT misi gacnobis da Sesworebis saSualeba;
• damtkicebuli normatiuli aqti unda gamoqveyndes 61.
samwuxarod, kanonis es moTxovnebi xSirad
irRveva. sajaro dawesebulebebi imizezeben
finansebis naklebobas, rac maT sqeltaniani dokumentebis gamoqveynebis saSualebas
ar aZlevs. es maT srulebiT ar amarTlebs.
Tqven SegiZliaT gaasaCivroT nebismieri (ara
marto garemosTan dakavSirebuli) normatiuli aqti, romelic administraciulma
organom sajaro administraciuli proceduris darRveviT gamosca. (Civilis gzebi ix.
III TavSi).
anu, Tu kanoniT sxva ram ar aris dadgenili
administraciul organos warmoadgens yvela saxelmwifo an adgilobrivi mmarTvelobisa Tu TviTmmarTvelobis organo da dawesebuleba, sajaro samarTlis iuridiuli piri (garda politikuri da religiuri gaerTianebebisa), agreTve nebismieri sxva piri,
romelic kanonmdeblobis safuZvelze asrulebs sajaro samarTlebriv uflebamosilebas (saqarTvelos zogadi administraciuli
kodeqsi, muxli 2, p.a)
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 212
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 213
ix. agreTve kiTxvari `normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis mixedviT” IRIS-saqarTvelos veb-gverdze: http://www.iris.ge/docs/translations/checklist_admin_decrees.pdf
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
39
sazogadoebis monawileoba
saqarTveloSi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
dadebiTi praqtika
konvenciis es muxli ar vrceldeba parlamentSi SemuSavebul kanonproeqtebze, ramdenedac Tavad konvencia ar vrceldeba sakanonmdeblo organos mier gadawyvetilebis miRebis procesze. Tumca, rig qveynebSi arsebobs praqtika, roca saparlamento komitetebi
sazogadoebas monawileobisa da komentirebis
SesaZleblobebs aZlevs.
saqarTveloSi
sazogadoebis monawileoba
parlamentis saqmianobaSi sazogadoebis
monawileobis SesaZleblobani Semdegia:
• yovel moqalaqes ufleba aqvs Seitanos
parlamentSi sakanonmdeblo winadadeba62.
es SeiZleba iyos kanonproeqti, an dasabuTebuli winadadeba kanonproeqtSi an
moqmed kanonSi gansaxorcielebel cvlilebaTa Sesaxeb. 5 dReSi aseTi winadadeba gadaecema Sesabamis saparlamento komitets, romelmac 20 dRis vadaSi
unda ganixilos igi.
• yvela kanonproeqti eqvemdebareba sajaro sakomiteto ganxilvas63. informacia aseTi ganxilvis Sesaxeb 7 dRiT
adre vrceldeba masmediis saSualebebiT. sakomiteto ganxilvamde 2 kviriT
adre, kanonproeqti qveyndeba „saparlamento uwyebebSi“. rigi kanonproeqtebisa Tavsdeba agreTve parlamentis internet-gverdze http://intranet.
parliament.ge/ da vrceldeba sajaro
eleqtronuli biuleteniT.
• saparlamento komitets SeuZlia daiwunos kanonproeqti. am SemTxvevaSi
moqalqis mier Semotanili kanonproeqti plenarul sxdomaze ar ganixileba. Tu kanonproeqti Semotanilia prezidentis, parlamentis wevris an 30000
amomrCevlis mier64, igi avtomaturad
xvdeba parlamentis dRis wesrigSi da
komitetis daskvnis miuxedavad, ganixileba plenarul sxdomaze.
• parlamentis plenaruli sxdomebi rogorc wesi, sajaroa65. Tu sxdoma daixura, gadawyvetileba amis Sesaxeb
miiReba sajarod. sazogadoebisaTvis
saintereso sxdomebis sajarooba, rogorc wesi, uzrunvelyofilia sxdomis
tele-translaciiT romelime saxelmwifo tele-arxze.
62
63
64
65
66
saqarTvelos parlamentis reglamenti, muxli 150
saqarTvelos parlamentis reglamenti, muxli 151
am SemTxvevaSi es ukve ara sakanonmdeblo winadadeba, aramed
sakanonmdeblo iniciativaa
saqarTvelos parlamentis reglamenti, muxli 136 p.1
girCevT moiTxovoT `kanonis dReisaTvis moqmedi teqsti”
rac niSnavs, rom mogawodon kanonis teqsti moTxovnis momentisaTvis masSi Sesuli yvela Sesworebisa Tu cvlilebis
gaTvaliswinebiT
40
saqarTveloSi
miuxedavad am debulebebisa, sazogadoeba Sorsaa parlamentis kanonSemoqmedebiTi saqmianobisagan. kanonproeqti
did gzas gadis sakomiteto mosmenidan
parlamentis mier mis miRebamde. maTi Sualeduri variantebi araTu ar qveyndeba,
xandaxan deputatebsac ki ar miewodeba
droulad. Sesabamisad, saeWvoa moqalaqeTa azris realuri zegavlena miRebul gadawyvetilebaze (Tu maT TavianTi
lobisti ar hyavT parlamentSi).
2.2.1.1 rogor miviRoT monawileoba
saqarTveloSi
1. gaecaniT kanonmdeblobas
saxelmZRvanelos IVa danarTSi Tqven naxavT dReisaTvis saqarTveloSi moqmedi
kanonebis CamonaTvals. axali kanonebi
da Sesworebebi arsebul kanonebSi regularulad qveyndeba saqarTvelos parlamentis internet-gverdze http://intranet.
parliament.ge/. garda amisa, Tqven SegiZliaT nebismier administraciul organos
mosTxovoT nebismieri kanonis teqsti66.
kanonis gacnobis Sedegad Tqven gaerkveviT sakiTxis regulirebis zogad CarCoSi. garda amisa, Tqven gaigebT, Tu
romel administraciul organos evaleba an SeuZlia kanonqvemdebare normatiuli aqtebis miReba am kanonis Sesasruleblad. mimarTeT am organos da
moiTxoveT mis mier ama da am kanonis
Sesasruleblad miRebuli normatiuli
aqtebis CamonaTvali. gaecaniT mas. airCieT TqvenTvis saintereso dokumentebi
da moiTxoveT maTi teqsti (informaciis
moTxovna ix. 1.2.3 seqciaSi)
2. gaecaniT kanonSemoqmedebis gegmebs
axali kanonebis an arsebulTa Sesworebis iniciatori SeiZleba iyos:
• parlamentis Sesabamisi komiteti;
• Sesabamisi organo aRmasrulebel xelisuflebaSi.
mimarTeT SekiTxviT parlaments da
mTavrobas, Tu rogoria maTi kanonSemoqmedebiTi gegma ama da am sferoSi.
administraciul organoebs aqvT agreTve
kanonqvemdebare normatiuli aqtebis
an maTi Sesworebebis momzadebis gegma.
mimarTeT maT TxovniT, mogawodon igi.
3. daafiqsireT Tqveni interesi
dawesebulebas, romelsac dagegmili
aqvs TqvenTvis saintereso kanonis
SemuSaveba miswereT Semdegi werili:
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
________________________________
(dawesebulebis dasaxeleba)
moqalaqis _______________
mcxovrebi _______________
telefoni _______________
el_fosta _______________
g a n c x a d e b a
gacnobebT, rom me dainteresebuli var monawileoba miviRo „__________________
__“ kanonproeqtis SemuSavebaSi. gTxovT, orhusis konvenciis me_8 muxlis Sesabamisad, momceT amis SesaZlebloba.
pativiscemiT
Tu dawesebulebas dagegmili aqvs TqvenTvis saintereso debulebis an instruqciis
an sxva kanonqvemdebare normatiuli aqtis
SemuSaveba da gamocema, werilis teqsti
jobia aseTi iyos:
„gacnobebT, rom me dainteresebuli var
monawileoba miviRo sajaro administraciul warmoebaSi „---------------------------“ debulebis (instruqciis, kanonqvemdebare aqtis) gamocemasTan dakavSirebiT
saqarTvelos zogadi administraciuli
kodeqsis XV Tavis Sesabamisad. gTxovT
macnoboT proceduris dawyebis Sesaxeb
da agreTve momawodoT kanoniT gaTvaliswinebuli sxva informacia.
gTxovT macnoboT agreTve, informaciis oficialurad gavrcelebis ra gzebs
iyenebs Tqveni dawesebuleba zogadi administraciuli kodeqsis 213-e muxlis Sesabamisad sajaro warmoebis Sesaxeb cnobisa da
normatiuli aqtis proeqtis gamoqveynebisaTvis.“
werilis meore nawili Cveulebrivi in-
dadebiTi praqtika
garemos dacvis saministro gancxadebebisa
da normatiuli dokumentebis proeqtebis
gasavrceleblad xSirad iyenebs arasamTavrobo organizaciaTa arsebul qselebsa da
eleqtronul gamocemebs, gansakuTrebiT ki
kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciaTa qsels (CENN). qselze mierTebis
procedura aRwerilia internet-gverdze
http://www.cenn.org/
Tumca xazgasmiT unda aRiniSnos, rom dRes
formaciis moTxovnaa. masze pasuxi maqsimum 10 samuSao dReSi unda gagcen (Tumca,
vinaidan kiTxva martivia, 1-2 dRe srulebiT sakmarisi unda iyos. ix. vadebi 21-e
gverdze). Tvali adevneT presis im gamocemas, romelsac dawesebuleba Tavisi informaciis gamoqveynebisaTvis iyenebs.
4. moiZieT mxardaWera
normatiuli dokumentebis teqstebSi
garkveva ioli ar aris. sajaro ganxilvisaTvis ki dokumentis proeqti sul 20
samuSao dRis ganmavlobaSi iqneba ganTavsebuli. kargi iqneba, Tu Tqven winaswar gaarkvevT, Tu sad SegiZliaT miiRoT
iuridiuli Tu sxva eqspertebis rCevebi
da ganmartebebi. VIb danarTSi miTiTebulia arasamTavrobo organizaciebi da
iuristebi, romlebic orhusis konvenciasTan muSaoben saqarTveloSi. 95 gverdze
miTiTebulia iuridiuli profilis arasamTavrobo organizaciebi, romlebic
moqalaqeebs ufaso iuridiul daxmarebas
uweven.
saqarTveloSi sajaro dawesebulebas ar aqvs
ufleba Semoifarglos mxolod internetis
saSualebiT informaciis gavrcelebiT. miuxedavad imisa, rom informaciis gamavrceleblisaTvis es ioli gzaa, igi efeqturad ver
CaiTvleba, radgan jer-jerobiT internetze
mosaxleobis 1% Tu miuwvdeba xeli. amitom,
sanam interneti mosaxleobis umetesobisaTvis (gansakuTrebiT raionebSi) ar gaxdeba
xelmisawvdomi, aucilebelia, rom normatiuli dokumentebis proeqtebi centraluri
presiTac gavrceldes.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
41
sazogadoebis monawileoba
___________________________________
(xelmowera, TariRi)
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
2.2.2 Semdegi etapi _ strategiuli
dagegmva
rogorc zemoT aRvniSneT, kanonmdebloba
aris ama Tu im qveyanaSi moqalaqeebisa Tu saxelmwifo organoebisaTvis dadgenili samoqmedo CarCo, an, uxeSad rom vTqvaT „TamaSis
wesebi“. am wesebis farglebSi Tavad „TamaSis“ strategia sul sxvadasxvagvari SeiZleba
iyos. mTavrobas, rogorc wesi, qveynis gan-
viTarebis miznebi gaaCnia da maT misaRwevad
sxvadasxva sferoSi erovnul politikas67 da
strategias, gegmebs da programebs imuSavebs.
magaliTad, es SeiZleba iyos ekonomikuri
ganviTarebis koncefcia, siRaribis daZlevis
programa, ama Tu im bunebrivi resursis moxmarebis strategia, infrastruqturis ganviTarebis gegma, teritoriuli ganviTarebis
(ganaSenianebis) gegmebi da sxva.
saqarTveloSi
sazogadoebis monawileoba
strategiuli gadawyvetilebebis miReba centraluri organoebis mier
praqtikulad, yvela samTavrobo organos funqciebSi Sedis ama Tu im sferoSi saxelmwifo politikis, strategiis, programebisa Tu gegmebis SemuSaveba. samwuxarod, es
maT debulebebSi SesaZloa mkafiod miTiTebuli ar iyos. imis gasarkvevad, Tu kerZod
ra strategiul dokumentebze muSaobs an gegmavs muSaobas esa Tu is dawesebuleba an
mTlianad mTavroba, girCevT maT amgvari weriliT mimarToT:
saqarTvelos mTavrobas
(an sxva dawesebulebis dasaxeleba)
moqalaqis _____________________
mcxovrebi _____________________
telefoni _____________________
el_fosta _____________________
g a n c x a d e b a
gTxovT momawodoT strategiuli xasiaTis dokumentebis CamonaTvali (koncefciebi,
politikebi, strategiebi, samoqmedo da teritoriuli gegmebi, programebi),
romelzec muSaobs an gegmavs muSaobas saqarTvelos mTavroba da samTavrobo
organoebi (an: Tqveni dawesebuleba da misi daqvemdebarebuli organoebi). gTxovT
miuTiToT, Tu ra masStabiT aris gaTvaliswinebuli sazogadoebis monawileoba
TiToeul am dokumentis SemuSavebasTan dakavSirebiT da sazogadoebis monawileobis
organizebaze pasuxismgebeli organo.
pativiscemiT
___________________________________
(xelmowera, TariRi)
strategiuli gadawyvetilebebis miReba adgilobriv doneze
kanonmdebloba adgens, rom rigi strategiuli gadawyvetilebebisa adgilobrivi mmarTvelobisa da TviTmmarTvelobis organoebSi unda iqnas miRebuli. esenia:
• teritoriis socialur-ekonomikuri ganviTarebis perspeqtiuli gegmebi da programebi68;
• dasaxlebuli punqtebis perspeqtiuli ganviTarebis gegmebi69;
• arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis gankargvis strategiuli gegmebi70.
mosTxoveT raionis gamgeobas an qalaqis merias, gacnobon, Tu ra gegmebsa da programebze muSaoben an apireben muSaobas.
67
68
69
70
igulisxmeba policy, rac qarTulad zustad ar iTargmneba.
saqarTvelos organuli kanoni adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb, muxli 12, p.1b
saqarTvelos organuli kanoni adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb, muxli 13, p.2b
saqarTvelos organuli kanoni adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb, muxli 13, p.2d
42
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
2.2.2.1 konvenciis moTxovnebi
miRebuli iqnas praqtikuli da/an sxva zomebi
es fraza niSnavs, rom konvencia ar moiTxovs sazogadoebis monawileoba aucileblad
kanonmdeblobiT regulirdebodes. sanacvlod sruliad dasaSvebia ubralod arsebobdes gegmebze da programebze sazogadoebis
monawileobis Cveuli, danergili, miRebuli
praqtika.
Camoyalibdes samarTliani da gamWvirvale procedura
valdebulebis es nawili gulisxmobs, rom sajaro organoebma yvela monawilisaTvis zedmiwevniT naTeli gaxadon, Tu rogor SeuZliaT maT monawileoba miiRon gegmis, programisa Tu sxva strategiuli gadawyvetilebis
miRebis procesSi. pirvel rigSi es niSnavs naTeli proceduris SemuSavebas da imis uzrunvelyofas, rom igi farTo sazogadoebisavis
iyos cnobili.
moxdes dainteresebuli sazogadoebis gamovlena
imisaTvis, rom monawileobis procesma yvela dainteresebuli mxare moicvas, sazogadoebis monawileobis organizebaze pasuxismgebeli sajaro dawesebuleba valdebulia gamoavlinos is pirebi da jgufebi, romlebzec zemoqmede71
72
bas iqoniebs an romelTa dainteresebasac gamoiwvevs misaRebi gadawyvetileba.
dainteresebuli sazogadoebis Sesaxeb ix.
2.1.1 da 3.1.3.1.3 seqciebSi
romeli gegmebi, programebi da politika?
garemosTan dakavSirebuli gegmebisa da programebis Sesaxeb saubrisas, konvencia araviTar SemTxvevaSi ar gulisxmobs mxolod
garemosdacviT gegmebsa Tu programebs. fraza `garemosTan dakavSirebuli~ niSnavs, rom
konvenciiT dadgenili valdebulebani vrceldeba nebismier gegmebsa Tu programebze,
romlebmac SesaZloa zegavlena iqonios garemoze. sxva sityvebiT rom vTqvaT, muxli 7
moicavs rogorc garemosdacviT gegmebsa da
programebs, aseve iseT strategiul gadawyvetilebebs rogoricaa: regionis ganviTarebis gegmebi, sivrculi dagegmareba, miwaTsargeblobis gegmebi, satransporto da energetikis ganviTarebis programebi, janmrTelobisa da garemos dacvis moqmedebaTa gegmebi, aseve gadawyvetilebebs ekonomikis sxva
dargebSi.
2.2.2.2 strategiul
gadawyvetilebaTa garemosdacviTi
Sefaseba
strategiuli gadawyvetilebebis miRebisas,
sazogadoebis monawileobis erT-erTi gavrcelebuli gzaa specialuri garemosdacviTi
Sefasebis proceduris organizeba.
garemosdacviTi Sefaseba ZiriTadad garemoze mniSvnelovani zemoqmedebis mqone samewarmeo saqmianobaTa proeqtebs ukeTdeba. Sesabamisi procedurebi detalurad ganxilulia
2.2.3 seqciaSi. evrokavSiris qveynebSi da im
qveynebSi, romelTac moaxdines espos konvenciis oqmis ratificireba strategiuli garemosdacviTi Sefasebis (sgS) Sesaxeb71, gegmebisa da programebis garemosdacviTi Sefaseba
specialuri, sgS proceduriT mimdinareobs.
Cveulebrivi gzS-s procedurisgan72 es procedura ZiriTadad imiT gansxvavdeba, rom aq ganixileba ara marto am gegmisa Tu programis
garemoze zemoqmedeba, aramed fasdeba am programisa Tu gegmis Sesabamisoba qveynis mdgradi ganviTarebisa da garemosdacviT strategiebTan.
igulisxmeba 1991 wels espoSi (fineTi) gaeros evropis ekonomikuri komisiis ministrebis mier miRebuli konvencia `transasazRvro
konteqstSi garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb” da 2003 wels kievSi miRebuli misi oqmi „strategiuli garemosdacviTi Sefasebis Sesaxeb“. saqarTvelo am dokumentebis mxare jer-jerobiT ar aris.
ix. seqcia 2.2.3.4
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
43
sazogadoebis monawileoba
orhusis konvenciis me-7 muxli iTxovs, rom
qveyanam uzrunvelyos garemosTan dakavSirebuli gegmebisa da programebis momzadebaSi
sazogadoebis srulfasovani monawileoba. amisaTvis, konvencia iTxovs sajaro dawesebulebebma miiRon Sesabamisi praqtikuli da/an sxva
zomebi, raTa:
• monawileobis procedura iyos gamWvirvale
da samarTliani;
• saTanado sajaro dawesebulebam gamoavlinos dainteresebuli sazogadoeba;
• sazogadoeba CarTul iqnas adreul etapze,
roca yvela SesaZlebloba Riaa (ix. seqcia
2.1.2);
• sazogadoebas saTanadod miewodos sakmarisi informacia (seqciebi 2.1.4, 2.1.5 da 2.1.6),
• gamoiyos sakmarisi dro sazogadoebis monawileobisaTvis (seqcia 2.1.3);
• saboloo gadawyvetilebis miRebisas sazogadoebis monawileobis Sedegebi saTanadod iqnas gaTvaliswinebuli (seqcia 2.1.8).
SeZlebisdagvarad, sazogadoebas aseve unda
mieces monawileobis SesaZlebloba garemosTan dakavSirebuli sxva strategiuli dokumentebis momzadebaSi.
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
2.2.2.3 rogor miviRoT monawileoba
saqarTveloSi
sazogadoebis monawileoba
rigi gegmebis da programebis ganxorcieleba I kategoriis saqmianobadaa
miCneuli (ix. danarTi IVb). Sesabamisad,
sakanonmdeblo da aRmasrulebel organoebs ufleba ara aqvT miiRon, moiwonon
an daamtkicon qvemoT CamoTvlili programebi da gegmebi manam, sanam garemosa
da bunebrivi resursebis dacvis saministros mier am gegmebsa da programebze
ar gaicema garemosdacviTi nebarTva73.
nebarTvis gasacemad ki aucilebelia
qvemoT CamoTvlili gegmebisa da programebis garemoze zemoqmedebis Sefaseba da ekologiuri eqspertiza.
garemosdacviTi nebarTva esaWiroeba Semdeg gegmebsa da programebs74:
• urbanizaciisa da qalaqgegmarebis
programebi;
• raionebis miwaTmowyobis sqemebi;
• mrewvelobis ganviTarebis programebi;
• satransporto infrastruqturis ganviTarebis programebi da proeqtebi;
• stiqiuri movlenebis uaryofiTi Sedegebis Tavidan ascileblad gamiznuli
obieqtebis ganlagebis regionuli,
erovnuli da adgilobrivi mSeneblobis programebi;
• tyeTmowyobis proeqtebi;
• satyeo meurneobis organizaciisa da
gaZRolis perspeqtiuli gegmebi;
• samonadireo meurneobis organizaciisa da gaZRolis perspeqtiuli gegmebi;
• daculi teritoriebis grZelvadiani
reabilitaciis programebi;
• saqarTvelos bunebrivi resursebis gamoyenebis gegmebi;
• saqarTvelos bunebrivi resursebis
dacvis gegmebi;
am gegmebsa da programebze garemosdacviTi nebarTvis gacemis procesSi sazogadoebis monawileoba 2.2.3 seqciaSi aRwerili proceduriT mimdinareobs da
iqve aRwerili naklovanebebiT xasiaTdeba. orhusis konvenciis me-7 muxlis
moTxovnaTa Sesasruleblad, pirvel
rigSi saWiroa sazogadoebis CarTva
ufro adre, programisa Tu gegmis SemuSavebis dawyebisTanave, da ara mxolod ukve SemuSavebuli gegmis gzS-s
ganxilvisas, rogorc amas dRemde moqmedi procedura iTvaliswinebs.
73
74
75
saqarTveloSi
strategiuli gadawyvetilebebis miReba
centraluri organoebis mier
Tu strategiuli gadawyvetileba, romlis
miRebaSi Tqven monawileoba gsurT, 2.2.2.2
seqciaSi CamoTvlil I kategoriis saqmianobebs ganekuTvneba, rCevebi monawileobis
miRebisaTvis ix. 2.2.3 seqciaSi.
winaaRmdeg SemTxvevaSi, mimarTeT administraciul organos Semdegi weriliT:
„gTxovT uzrunvelyoT ------ gegmis
(programis, strategiis) SemuSavebaSi sazogadoebis monawileoba orhusis konvenciis me-7 muxlis Sesabamisad.“
strategiuli gadawyvetilebebis miReba
adgilobriv doneze
Tu gegmis an programis SemuSaveba adgilobrivi mmarTvelobis an TviTmmarTvelobis organoSi xdeba (ix. gv 42), Tqven
ufleba gaqvT75:
• moiTxovoT gadawyvetilebis miRebamde sazogadoebasTan konsultaciebis
gamarTva;
• gaecnoT adgilobrivi TviTmmarTvelobis gadawyvetilebaTa proeqtebs,
moiTxovoT maTi gamoqveyneba da sajaro ganxilva;
gamoiyeneT es uflebebi. ganamtkiceT
Tqveni moTxovna orhusis konvenciis me7 muxlze miTiTebiT.
2.2.2.4 strategiul
gadawyvetilebaTa miRebaSi
sazogadoebis monawileobis
magaliTebi
rogorc aRvniSneT, konvencia ar iTxovs, rom
strategiuli gadawyvetilebebis SemuSavebaSi sazogadoebis monawileoba kanonmdeblobiT daregulirdes. sruliad sakmarisia,
Tu gegmebisa da programebis erToblivi SemuSaveba sajaro moxeleebisa da moqalaqeebis
Cveulebad iqceva.
vinaidan saqarTveloSi strategiul gadawyvetilebebSi sazogadoebis monawileobis procedurebi Camoyalibebis stadiazea, ar aris
gamoricxuli, rom Tavad am procedurebis SemuSavebasa da CamoyalibebaSi Tqvenc miiRoT
monawileoba. aq moyvanili magaliTebis mizania warmodgena SegiqmnaT imaze, Tu rogoria
misaRebi procedurebi. ganxilulia ori gan-
saqarTvelos kanoni garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb, muxli4, punqti 2
iqve
saqarTvelos organuli kanoni adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb, muxli 2, p.3
44
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
sqema 2. miwaTsargeblobis gegmebis momzadebis ZiriTadi etapebi
sazogadoebis monawileoba
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
45
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
sxvavebuli midgoma: erT SemTxvevaSi sazogadoeba ganixileba erTian masad da yuradReba
gamaxvilebulia procesis farTo xelmisawvdomobaze yvela msurvelisaTvis, meore SemTxvevaSi ki organizatori cdilobs gamoavlinos yvela SesaZlo dainteresebuli mxare da
mWidrod iTanamSromlos TiToeuli maTganis
Tundac erT warmomadgenelTan.
2.2.2.4.1 teritoriuli dagegmareba
saqarTveloSi
sazogadoebis monawileoba
dasaxlebuli punqtebisa Tu teritoriuli erTeulebis sivrculi dagegmarebis procedura detalurad ar aris
daregulirebuli. dadgenilia mxolod,
rom adgilobrivi TviTmmarTvelobis
organoebi arian Semdegi gegmebis SemuSavebis iniciatorebi:
• dasaxlebuli punqtebis generaluri
gegmebi76;
• perspeqtiuli ganviTarebis generaluri gegmebi77;
• arasasoflo-sameurneo daniSnulebis
miwis gankargvis strategiuli gegmebi
(m.S. teritoriis zonireba)78;
am dokumentebis saboloo damtkiceba
agreTve adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis kompetenciaa79.
dagegmarebis procesis organizebaze
pasuxs agebs Sesabamisi mmarTvelobis
organo.
racionaluria, Tu teritoriuli dagegmarebis procesSi sazogadoebis monawileoba
zemoT moyvanili me-2 sqemis Sesabamisad warimarTeba:
sazogadoebis informireba
masobrivi informaciis saSualebebis an oficialuri perioduli gamocemebis gamoyenebiT
sazogadoebis farTo fenebis informireba
dagegmarebis procesis dawyebamde sul cota
erTi TviT adre unda daiwyos. masobrivi informaciis saSualebebiT unda vrceldebodes
informacia dagegmvis yvela ZiriTadi etapis
dasrulebisa da dawyebis Sesaxeb. TiToeuli
etapis xangrZlivoba sul cota 3-4 kvira unda
iyos.
winadadebebis mogroveba
sazogadoebis winadadebebis mogroveba winaswar, sanam gegmis Tundac pirveli proeqti
Sedgeba, Zalian mniSvnelovania. Tumca es ioli
76
77
78
79
ar aris _ Tu gamgeoba ubralod gamoacxadebs,
winadadebebi warmoadgineTo _ Sedegi ar iqneba. sazogadoebis mosazrebebis Segrovebis
gavrcelebuli meTodebia kiTxvarebi, SerCeviTi gamokiTxvebi, fokus-jgufebi.
magaliTi
estoneTis q. narvis adgilobrivi
mmarTvelobis organom daiqirava kompania qalaqis ganviTarebis gegmis SesamuSaveblad. imis gasarkvevad, Tu ramdenad asaxavda qalaqis arsebuli gegmareba Temis realur saWiroebebs, kompaniam
Tavisi saqmianoba daiwyo imiT, rom ewvia
qalaqis sam skolas. moswavleebs daurigda qalaqis ruka da sTxoves masze
aReniSnaT qalaqis kargi da cudi adgilebi. am saxiT, monawileobis winaswar
procesSi, kompaniam Zalian Rirebuli
da saintereso informacia moipova qalaqis Taviseburebis Sesaxeb.
gegmis gamofena
sazogadoebisaTvis gegmis xelmisawvdomobis
uzrunvelyofis saukeTeso meTodia misi sajarod gamofena. Cveulebriv, gegma qalaqis centrSi an saTanado xalxmraval adgilebSi unda
gamoifinos, xolo masobrivi informaciis saSualebebiT erTi kviriT adre mainc unda gavrceldes informacia gamofenis adgilisa da vadebis Sesaxeb. aqve unda mieTiTos, Tu sad da
ra gziTaa misawvdomi damatebiTi informacia
da rogor da ra vadebSi SeiZleba SeniSvnebisa
da komentarebis wadgena.
gamofena sakmarisad didxans unda mimdinareobdes _ xalxs dro esaWiroeba, raTa gadaamuSaos is informacia, romelic Setyobinebis
ganacxadSia miwodebuli, Seiswavlos rukebi
Tu sqemebi, moiZios da Seiswavlos damatebiTi
informacia saTanado sajaro dawesebulebidan, moamzados komentarebi da miiRos monawileoba sajaro mosmenaSi.
komentarebis mogroveba
sajaro gamofenis dros, dainteresebuli pirebisaTvis uzrunvelyofili unda iyos am gegmasTan dakavSirebuli yvela masalisa da informaciis xelmisawvdomoba, ganmartebebi da winadadebebisa da komentarebis wardgenis SesaZlebloba. xSirad moqalaqeebi awydebian sirTuleebs rukebis, sqemebisa da grafikebis ganxilvisas. kargia, Tu gamofenaze imorigeveben gegmis avtorebi, romlebic msurvelebs
ganmartebebiT daexmarebian.
saqarTvelos organuli kanoni adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis Sesaxeb, muxli 7, p.1l
iqve, muxli 13, p.2b
iqve, muxli 13, p.2d
rogorc zemoT aRvniSneT, raionis miwaTmowyobis sqemebi maT damtkicebamde garemosdacviT nebarTvas saWiroebs.
46
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
gamofenis Sedegebis ganxilva
sajaro dawesebulebam yvela miRebuli komentari unda gadasces organizacias an firmas,
romelic awarmoebs dagegmvas. Tu romelime komentari ar iqna CarTuli dokumentaciaSi, kompaniam unda daasabuTos Tavisi gadawyvetileba.
gadawyvetilebis Sesaxeb informireba
sazogadoebas unda ecnobos gamofenis procesSi miRebuli SeniSvnebisa da komentarebis da maTi gaTvaliswinebis Tu ar gaTvaliswinebis mizezebis Sesaxeb. es xdeba sajaro
krebaze an masobrivi informaciis saSualebebiT. sasurvelia komentarebis avtorebs da maT
vis interessac uSualod exeba gadawyvetileba, individualuri Setyobineba gaegzavnoT.
2.2.2.4.2 programebis SemuSaveba: garemos
dacvis adgilobrivi samoqmedo gegma
sazogadoebis monawileobiT programis SemuSavebis magaliTad Cven garemosdacviTi adgilobrivi samoqmedo gegmis (gdasg) momzadeba avirCieT80.
saqarTveloSi
dResdReobiT, kavkasiis garemosdacviTi centris mier azerbaijanis, saqarTvelos da somxeTis ramodenime dasaxlebul punqtSi xorcieldeba gdasg-ebis
danergvis proeqtis pirveli safexurebi. ufro detaluri informaciisaTvis
ix. http://rec.caucasus.net/
Cveulebriv, gdasg ar formdeba iuridiul
dokumentad; misi mniSvneloba swored imaSi
mdgomareobs, rom igi asaxavs Temis mier problemebis da prioritetebis erTobliv xedvas
da Tavisebur SeTanxmebas warmoadgens imis
Sesaxeb, Tu vin, rogor da rodis imoqmedebs
saerTo miznis misaRwevad.
aRwerili monawileobis procesi sainteresoa im midgomebiT81, romelic gamoiyeneba adg80
81
interesTa jgufebis gamovlena
imisaTvis, rom SemuSavdes dokumenti, romelic TemSi arsebul yvela SesaZlo interess
asaxavs, aucilebelia TemSi am gansxvavebul interesTa da maTi matarebeli jgufebis gamovlena. aq erTiani recepti ar arsebobs. mniSvnelovania, rom Tanabrad iyos warmodgenili
urTierTdapirispirebuli jgufebi, rogoricaa: ama Tu im bunebrivi resursis momxmareblebi da damcvelebi, garemos dambinZureblebi
da isini, vinc ziandebian am dabinZurebisagan.
gasaTvaliswinebelia agreTve Temis bunebrivi
struqtura da ierarqia, is Tu ra jgufebs miakuTvneben adamianebi sakuTar Tavs. sasurvelia komitetSi warmodgenilni iyvnen isini, visac SeuZlia SeTanxmebuli RonisZiebebi ganaxorcielos an daafinansos.
magaliTad, gdasg-is SemuSavebis procesisaTvis gansxvavebul interesTa jgufebi SeiZleba iyos:
• adgilobrivi mmarTvelobis da TviTmmarTvelobis organoebi;
• regionuli administracia, regionuli sajaro dawesebulebebi;
• adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebi, romlebic dainteresebuli arian garemos dacvis sakiTxebiT;
• garemos dacvis specialistebi, m.S. bunebismetyvelebis mecnierebi, landSaftebis arqiteqtorebi, miwaTsargeblobisa da bunebrivi resursebis damgegmavebi;
• biznesi, romelic iyenebs adgilobriv bunebriv resurss;
• biznesi, romelic abinZurebs garemos;
• biznesi, romlis Semosavali damokidebulia garemos mimzidvelobaze (sastumroebi,
maRaziebi, turistuli biznesi)
• komunaluri momsaxurebis saxelmwifo Tu
kerZo kompaniebi, romlebic muSaoben sasmeli wylis, myari narCenebisa da a.S. marTvis
sferoSi;
• miwis mesakuTreebi, romelTa sakuTrebaze garemos problemebma SesaZloa uSualo
1992 wels, q. lucernaSi (Sveicaria) gaeros evropis ekonomikuri komisiis ministrTa II Sexvedris Sedegad centralur da aRmosavleT evropis qveynebSi, sxvadasxva doneze (regionuli, erovnuli, raionuli, adgilobrivi) dainerga garemos dacvis samoqmedo
gegmebis momzadebis praqtika.
qvemoT Cvens mier gadamuSavebulia mdgradi Temebis institutis (Institute for Sustainable Communities) midgomebi gdasg-is SemuSavebisadmi pol markoviCis wignidan `Guide to Implementing Local Environmental Action Programs in Central and Eastern Europe”, ISC-REC, 2000
http://www.rec.org/REC/Publications/LEAP_Guide/default.html, ix. agreTve organizaciis veb-gverdi http://www.iscvt.org/
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
47
sazogadoebis monawileoba
mosalodneli Sedegi
dagegmvis procesSi sazogadoebis efeqtiani
monawileobis SemTxvevaSi Tqveni raionisaTvis
SemuSavdeba ufro ukeT dabalansebuli gegma,
romelSic gaTvaliswinebuli iqneba sxvadasxva
jgufebis interesebi. sazogadoebis monawileobis Sedegad SeuZlebeli gaxdeba iseTi gegmebis damtkiceba, romelSic mxolod erTi mxaris (magaliTad biznesis) interesebia gaTvaliswinebuli.
ilobrivi Temis erToblivi xedvis Camosayalibeblad, aqtualuri problemebis da misaRebi
gadawyvetilebebis gamosavlenad. es universaluri midgoma sxva tipis gadawyvetilebebisaTvisac SeiZleba iqnas gamoyenebuli.
procesis organizatoris funqcia SeiZleba
romelime administraciulma organom, arasamTavrobo organizaciam, an aqtivistTa jgufma ikisros. qvemoT aRwerilia procesis mniSvnelovani etapebi:
sazogadoebis monawileoba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
zegavlena moaxdinos;
• adgilobrivi skolebi;
• profesiuli kavSirebi;
• mediis saSualebebi.
• da sxva
SesaZloa, dainteresebuli mxareebi geografiuli arealis farglebs gareTac imyofebodnen. magaliTad, mdinaris zeda welSi aRdgeniT RonisZiebebs SeuZlia zemoqmedeba moaxdinos mdinaris qveda welSi ganTavsebul raionebze, raionSi gavrcelebuli iSviaSi cxoveli an mcenare SeiZleba saerTaSoriso organizaciis dainteresebis sagans warmoadgendes.
saWiroa informaciis farTo gavrceleba
TemSi da zogadad sazogadoebaSi, raTa dainteresebulma jgufebma Tavad gamoavlinon
Tavisi Tavi. SeiZleba Catardes Temis saerTo
Sekreba, gamokiTxvebi, sainformacio kampania
masmediis saSualebiT da sxva.
warmomadgenelTa komitetis Camoyalibeba
Temis82 erTiani xedvis da samoqmedo programis SemuSavebis centraluri elementia sxvadasxva interesTa jgufebis warmomadgenelTa
komitetis Camoyalibeba. faqtobrivad es aris
Temis Taviseburi, araformaluri warmomadgenlobiTi organo, romelsac Temi andobs am
konkretuli programis SemuSavebas (da SesaZloa ganxorcielebas).
warmomadgeneli unda iyos adamiani, romelsac:
• kargad esmis am konkretuli jgufis interesebi;
• jgufis warmomadgenlebi endobian;
• aqvs komitetis muSaobaSi monawileobis survili, dro da saSualeba;
warmomadgenelTa komitetis funqciaa:
• problemaTa prioritizacia;
• problemasTan an mis gamomwvev mizezebTan
brZolis gzebis arCeva;
• RonisZiebaTa gegmis gawera da SeTanxmeba
maTi Sesrulebisas sxvadasxva moqmed pirTa
(mmarTveloba, biznesi, arasamTavrobo seqtori, mosaxleoba) funqciebis ganawilebis
Sesaxeb;
• gegmis Sesrulebis monitoringi.
mrCevelTa sabWo
nebismieri programis SemuSavebisaTvis saWiroa
arsebuli mdgomareobis profesionalurad Sefaseba, problemebis mizezebis dadgena da
maTi aRmofxvris gzebis SemoTavazeba. am funqciis Sesasruleblad SeiZleba adgilobrivi
moxalise eqspertebisagan Seiqmnas mrCevelTa
sabWo an calkeul sakiTxze momuSave jgufebi an, Tuki Tanxebi amis saSualebas iZleva, sa82
83
survelia kvalificiuri sakonsultacio firmis daqiraveba.
proeqtis ganxilva
warmomadgenelTa komitetis wevri pasuxs agebs
Tavisi jgufis wevrebis saTanado informirebulobaze komitetis muSaobasa da mTlianad
procesis Sesaxeb da maTgan ukukavSirze.
amis miuxedavad, aucilebelia komitetis
muSaobis Sedegis _ samoqmedo gegmis proeqtis
sazogadoebrivi ganxilvis mowyoba. amisaTvis
gegmis xelmisawvdom adgilas ganTavseba sakmarisi araa. saWiroa samoqmedo gegma gamoices da farTod gavrceldes adgilobriv mosaxleobasa da sxva dainteresebul sazogadoebaSi.
samoqmedo gegma sakmaod moculobiTi dokumentia. sazogadoebis mier mis gacnobasa da
komentirebaze sakmarisi dro unda iyos gamoyofili.
komentarebis mogrovebasa da maT saTanado gaTvaliswinebaze kvlav warmomadgenelTa
komiteti unda iyos pasuxismgebeli.
2.2.3 dabolos _ gadawyvetileba
konkretuli saqmianobis Sesaxeb
2.2.3.1 administraciuli
gadawyvetilebani
visac ki rodesme moundomebia raime saqmianobis wamowyeba, yvelam icis, rom TiToeul
qveyanaSi arsebobs saqmianobaTa CamonaTvali
(xandaxan dausabuTeblad didi), romlis ganxorcielebasac specialuri nebarTva (an licenzia) esaWiroeba83. pirvel rigSi es aris
saqmianobani, romelTac mogeba moaqvT _ am
SemTxvevaSi mewarmes mosTxoven, rom aRricxvaze avides sagadasaxado organoebSi da ixados saTanado gadasaxadebi. garda amisa,
saqmianoba SesaZloa gavlenas axdendes mezoblebze, an mimdebare teritoriaze. am SemTxvevaSi saTanado organoebi valdebulni arian daicvan mezoblebis interesebi da saqmianoba dadgenili normebis farglebSi moaqcion. amis dasadastureblad ki maT SeiZleba moiTxovon garkveuli gazomvebis Catareba
(magaliTad, xmauri aRemateba Tu ara daSvebuls), Sefaseba, saTanado dokumentebis warmodgena (magaliTad, proeqti iTvaliswinebs
Tu ara saxanZro usafrTxoebis normebs, an
sanitarul normebs) da sxva.
nebarTvas (licenzias) Sesabamisi administraciuli organo gascems. amisaTvis TiToeul qveyanaSi dadgenilia specialuri procedura.
TemSi aq adamianTa nebismieri jgufi igulisxmeba, romelTac sacxovrebeli, an samuSao teritoria aerTianebT
saqarTveloSi am CamonaTvals adgens kanoni samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb
48
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
administraciuli organos mier gadawyvetilebis miRebis universaluri formaa martivi administraciuli warmoeba.
2.2.3.1.1
martivi administraciuli warmoeba
qvemoT sqematurad warmodgenilia saqarTvelos kanonmdeblobiT sajaro dawesebulebebis
mier konkretul sakiTxebze gadawyvetilebis miRebisaTvis (administraciuli aqtis gamosacemad) dadgenili universaluri forma _ martivi administraciuli warmoeba.
sqema 3. martivi administraciuli warmoeba84
administraciuli warmoebisaTvis damaxasiaTebelia is, rom masSi monawileoba SeuZliaT
mxolod dainteresebul mxareebs. Cveulebriv,
eseni arian: Tavad ganmcxadebeli, gadawyvetilebis mimRebi administraciuli organo da
e.w. mesame mxare, anu isini, vinc uSualod ganicdian zemoqmedebas.
ve individualurad egzavneba mxareebs. rogorc wesi, zemdgom instanciaSi/sasamarTloSi gadawyvetilebis gasaCivrebis uflebac
mxolod dainteresebul mxareebs gaaCniaT.
saqarTveloSi
dainteresebul mxares, romlis samarTlebrivi mdgomareoba misaRebi
gadawyvetilebiT gauaresdeba, unda
ecnobos administraciuli warmoebis
Sesaxeb da mieces warmoebaSi monawileobis saSualeba. Tu sxva dainteresebuli mxareebi iTxoven administraciul warmoebaSi CarTvas, administraciulma organom maTac unda misces amis
saSualeba87.
saqarTveloSi
raime administraciuli aqtis85 gamocemis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas, dainteresebul mxared miiCneva
fizikuri an iuridiuli piri, an administraciuli organo:
• romelTan dakavSirebiT miiReba administraciuli aqti;
• romlis kanonier interesebze pirdapir da uSualo zegavlenas axdens administraciuli aqti86.
mxareebs personalurad awvdian informacias da iwveven mosmenebze, sadac maT SeuZliaT Tavisi pretenziebis dayeneba. miRebuli gadawyvetileba, Tavisi dasabuTebiT, ase-
84
85
86
87
2.2.3.1.3 sajaro administraciuli warmoeba
zog qveyanaSi, garkveuli tipis gadawyvetilebaTa miRebisas, dainteresebul mxared
sazogadoebac SeiZleba iqnas miCneuli. es
SeiZleba regulirdebodes kanoniT, an wydebodes Tavad administraciuli organos gadawyvetilebiT.
saqarTvelis zogadi administraciuli kodeqsis mixedviT
nebarTva da licenzia administraciuli aqtis formebia
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 2, punqti 1b
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 95
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
49
sazogadoebis monawileoba
2.2.3.1.2 dainteresebuli mxareebi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
kanoni adgens, rom gadawyvetilebis miReba, romelic dakavSirebulia:
• saxelmwifo an municipaluri sakuTrebis gankargvasTan;
• yvela saxis licenzirebasTan;
• garemosdacviTi nebarTvis gacemasTan88;
• samSeneblo nebarTvis gacemasTan;
• standartizaciasTan;
• arqiteqturuli obieqtis wyobisa da
iersaxis Secvlaze nebarTvis gacemasTan;
• samgzavro saavtomobilo gadayvanebze
nebarTvis gacemasTan89;
• normatiuli aqtis gamocemasTan.90
sazogadoebis monawileoba
yovelTvis unda warimarTos ara martivi
administraciuli warmoebis, aramed sajaro administraciuli warmoebis wesiT.
am SemTxvevaSi dainteresebul mxared
mTeli sazogadoeba ganixileba da mas
gadawyvetilebis miRebaSi monawileobis
SesaZlebloba eZleva.
administraciul organos SeuZlia sajaro administraciuli warmoebis wesiT
warmarTos nebismieri sxva administraciuli aqtis gamocemis procesi, Tu igi exeba pirTa farTo wris interesebs.
sajaro administraciuli warmoeba warmodgenilia me-4 sqemaze. rogorc sqemidan
Cans, am tipis administraciul warmoebaSi sazogadoebis monawileobas didi
adgili aqvs daTmobili. kerZod, sazogadoebas:
• miewodeba informacia sajaro administraciuli warmoebis Sesaxeb (regularul beWdviT organoSi gamoqveynebis, an sajaro adgilas gamokvris
gziT), misi vadebis da zepiri mosmenis
TariRis Sesaxeb;
• aqvs SesaZlebloba moiTxovos da gaecnos sajaro ganxilvisaTvis wardgenil dokumentebs da im dokumentebis
CamonaTvals, romelic sajaro ganxilvisaTvis ama Tu im mizezis gamo wardgenili ar aris;
• aqvs SesaZlebloba waradginos Tavisi
SeniSvnebi da komentarebi, maT Soris
anonimuric, romelic aucileblad unda iqnas ganxiluli;
• SeuZlia monawileoba miiRos sakiTxis
zepir mosmenaSi, gamoTqvas Tavisi mosazrebebi, moiTxovos zepiri mosmenis
oqmi, moiTxovos masSi Sesworebebis
Setana, iCivlos, Tu es moTxovna gaTvaliswinebuli ar iqna;
• gaasaCivros rogorc proceduris darRveva, aseve gadawyvetilebis Sinaarsi
zemdgom organoSi an sasamarTloSi.
88
89
90
2.2.3.2 romel saqmianobebze
gadawyvetilebis miRebaSi gvaZlevs
konvencia monawileobis uflebas?
orhusis konvencia ar gvaZlevs uflebas nebismieri samewarmeo saqmianobis nebarTvis
gacemis proceduraSi CaverioT. es araracionaluric iqneboda. konvenciis Tanaxmad, monawileobis ufleba Cven gvaqvs maSin,
rodesac administraciuli organo gadawyvetilebas iRebs garemoze mniSvnelovani zemoqmedebis mqone saqmianobis nebis darTvis Sesaxeb.
praqtikam aCvena, rom sxvadasxva qveynebSi sxvadasxvanairad gansazRvraven „garemoze mniSvnelovan zemoqmedebas“. zog qveyanaSi arsebobs saqmianobaTa CamonaTvali, romelic miiCneva garemoze mniSvnelovani zemoqmedebis mqoned. sxva qveynebSi dadgenilia
„mniSvnelovani zemoqmedebis“ Sefasebis kriteriumebi da yovel konkretul SemTxvevaSi administraciuli organo xelaxla afasebs,
moaxdens Tu ara esa Tu is saqmianoba garemoze
„mniSvnelovan zegavlenas“.
gaugebrobaTa Tavidan asacileblad orhusis konvencias Tan axlavs saqmianobaTa sruli sia, (konvenciis danarTi I) romelic yvela qveyanaSi unda CaiTvalos mniSvnelovani
zemoqmedebis mqone saqmianobad. Tu qveyanaSi
sxva saqmianobebic miCneulia garemoze zemoqmedebis mqoned, orhusis konvenciis debulebebi maTze agreTve vrceldeba.
saqarTveloSi
orhusis konvenciis moTxovnebi vrceldeba yvela im saqmianobaze, romelic:
• miTiTebulia konvenciis I danarTSi,
an
• saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad saWiroebs garemosdacviT nebarTvas (es saqmianobani CamoTvlilia
saxelmZRvanelos IVb danarTSi)
2.2.3.3 gadawyvetilebebis
miReba garemoze mniSvnelovani
zemoqmedebis mqone saqmianobebze
evropis regionis qveynebSi wina saukunis
70-iani wlebidan ganviTarda da dainerga
garemoze mniSvnelovani zemoqmedebis mqone
saqmianobebis
Sesaxeb
gadawyvetilebis
miRebis specialuri procedurebi. maTi arsia:
• mTeli im zianis winaswar gaTvla da Sefaseba, rac saqmianobam garemos SeiZleba
miayenos;
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 115
kanoni samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis Sesaxeb, muxli 23, punqti2
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 210
50
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
sqema 4. sajaro administraciuli warmoeba
saqarTveloSi
sazogadoebis monawileoba
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
51
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
• garemoze zemoqmedebis Semcirebis gzebis
moZebna da dagegmva;
• saqmianobaze nebarTvis gacema mxolod zemoqmedebis Serbilebis RonisZiebebis ganxorcielebis pirobiT.
ra Tqma unda es procedurebi yvela qveyanaSi erTnairi araa. aq or ZiriTad terminSi
unda gaverkveT: „garemoze zemoqmedebis Sefaseba“ (gzS) da „ekologiuri eqspertiza“
(ee).
ra Tqma unda, fazebisa da etapebis xangrZlivoba sxvadasxva qveyanaSi gansxvavdeba.
saqarTveloSi
garemosdacviTi nebarTvis gacemis
procedura ori sistemis Tavisebur
konglomerats warmoadgens:
saqmianobebi, romelic garemosdacviT
nebarTvas saWiroebs, dayofilia 4 kategoriad (ix. danarTi IVb). I kategoriis
saqmianobas esaWiroeba rogorc gzS,
aseve gzS-s dokumentis saxelmwifo
ekologiuri eqspertiza (see); II-IV kategoriis saqmianobaTa proeqtebi ki mxolod see proceduras gadian.
sazogadoebis monawileoba
2.2.3.3.1 garemoze zemoqmedebis Sefaseba da
ekologiuri eqspertiza
mogexsenebaT, wina saukunis 70-ian wlebSi
evropis regioni or banakad iyo gayofili:
sabazro ekonomikis qveynebi da gegmuri ekonomikis qveynebi. pirvelSi axali samewarmeo
saqmianobis iniciatorad umeteswilad kerZo investori gvevlineboda, meoreSi ki,
praqtikulad yovelTvis, _ saxelmwifo.
Sesabamisad, dasavleT banakSi Camoyalibda investoris mier proeqtirebis stadiaze saqmianobis garemoze SesaZlo zemoqmedebis Sefasebis procedura, yofil sabWour banakSi ki _ samTavrobo eqspertebis
mier samSeneblo proeqtis teqnologiur
eqspertizas ubralod daemata kidev erTi
stadia _ ekologiuri eqspertiza, romelic
TandaTanobiT ekologiuri samsaxurebis
kurirebaSi gadavida.
yofili socialisturi banakis daSlisa da
masSi sabazro ekonomikis danergvis Semdeg am
qveynebSi ori proceduris daaxloeba moxda.
umetes qveynebSi dRes arsebul proceduras
aseTi saxe aqvs:
sxvadasxva qveynebSi gansxvavdeba agreTve
sazogadoebis CarTva aRweril procedurebSi. orhusis konvencia adgens am procedurebSi sazogadoebis monawileobis im minimums, romelic yvela qveynisaTvis aucilebelia.
Cven qvemoT ganvixilavT garemoze mniSvnelovani zemoqmedebis mqone saqmianobis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis msoflioSi gavrcelebul, iseve rogorc erovnuli kanonmdeblobiT dadgenil procedurebs, maT
fazebsa da etapebs da maTSi sazogadoebis
monawileobis saWiroebas da praqtikas. Semdgom ki, 2.2.3.6 seqciaSi, detalurad ganvmartavT, Tu kerZod ra uflebebs gvaniWebs konvencia gadawyvetilebis miRebis am procedurasTan dakavSirebiT da rogor gamoviyenoT isini.
cxrili 2. garemoze mniSvnelovani zemoqmedebis mqone saqmianobaze gadawyvetilebis miRebis
fazebi da etapebi:
#
I
II
III
52
faza
garemoze
zemoqmedebis
Sefaseba (gzS)
gzS-s (an
proeqtis)
ganxilva
gadawyvetileba
etapi
vin axorcielebs
skriningi (gzS-s saWiroebis
dadgena)
investori / admin.
organo (amtkicebs)
skopingi (Casatarebel
samuSaoTa masStabis dadgena)
investori / admin.
organo (amtkicebs)
garemoze mosalodneli
zemoqmedebis prognozi da
Sefaseba
investori
zomebis dadgena zemoqmedebis
Sesamsubuqeblad
investori
„gzS“ dokumentis momzadeba
investori
gzS-s sazogadoebrivi ganxilva
investori / admin.
organo
gzS-s ganxilva
administraciuli organos mier
/ ekologiuri eqspertiza
admin. organo / gare
eqspertebi
admin. organo
Sedegi
gzS da misi
Tanmxlebi
masalebi
saqmianobis
ganxorcielebis
pirobebi
nebarTva
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
2.2.3.4 garemoze zemoqmedebis
Sefaseba (gzS)
gzS, anu garemoze zemoqmedebis Sefaseba, mdgomareobs investoris, an mis mier daqiravebuli eqspertebis mier momavali saqmianobis
garemoze mosalodneli zemoqmedebis winaswari prognozisa da Sefasebis safuZvliani
dokumentaciis SemuSavebaSi, romelic Tan
daerTveba investoris ganacxads saqmianobaze
nebarTvis gacemis Sesaxeb.
orhusis konvenciis 6.5 da 6.4 muxlebis
moTxovnebi dainteresebuli sazogadoebis adreve gamovlenisa da procesSi CarTvis Sesaxeb (ix. seqcia 2.1.2) niSnavs, rom
sul cota, uzrunvelyofil unda iqnas
gzS-s stadiaSi sazogadoebis srulfasovani
monawileoba91.
sazogadoebis monawileoba gzS-s procesSi mTlianad mewarmis survilzea
damokidebuli. Tumca, Tuki sazogadoeba raime gziT SemTxveviT mainc
Seityobs, rom esa Tu is mewarme saqmianobis gzS-s axorcielebs, mas SeuZlia
mosTxovos da miiRos investorisgan
informacia92 da werilobiT warudginos
Tavisi mosazrebebi investors. investori valdebulia gaecnos am mosazrebebs
da gaiTvaliswinos maT mier moyvanili
argumentebi saboloo dokumentaciis
momzdebisas93.
qvemoT Cven vcdilobT dagexmaroT
gzS-s procesis Sesaxeb informaciis mopovebaSi.
2.2.3.4.1 skriningi
skriningi gzS-s sawyisi etapia. am etapze
irkveva, eqvemdebareba Tu ara dagegmili saqmianoba gzS-s proceduras da kerZod romels,
Tu qveyanaSi gzS-s ramodenime sxvadasxva procedura moqmedebs.
91
ufro metic, Cven migvaCnia, rom saqarTveloSi sazogadoebis
srulfasovani CarTva procesSi jer kidev miwis gamoyofis
stadiaze unda xdebodes. ix. seqcia 2.2.3.7
92
saqarTvelos kanoni garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb, muxli 17
93
iqve, muxli 16
94
SegaxsenebT, rom Tuki saqmianoba ar ganekuTvneba saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil I kategorias, magram igi
Sesulia orhusis konvenciis danarTSi, konvenciis 6.6 muxlis Sesasruleblad man unda gaiaros garemoze zemoqmedebis Sefasebis procedura. es exeba, magaliTad keramikuli
nawarmis didi moculobiT warmoebas (ix. konvenciis I danarTi, punqti 3).
95
saqarTvelos kanoni garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb, muxli 14
calke gamoyofili es etapi ar arsebobs.
igi faqtobrivad mdgomareobs investoris (an mis mier daqiravebuli eqspertebis)
mier saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis
SeswavlaSi imis dasadgenad, Tu romel
kategorias ganekuTvneba dagegmili saqmianoba (ix. danarTi IVb), da agreTve, _ Sedis
Tu ara igi orhusis konvenciis94 danarTSi
miTiTebul siaSi. sakiTxi administraciul
organoebTan SeTanxmebas ar saWiroebs da
arc raime specialur proceduras eqvemdebareba. Tumca praqtika uCvenebs, rom
investori amjobinebs „sayovelSemTxveod“
daekontaqtos saTanado administraciul
organos misgan instruqciebisa Tu rCevebis misaRebad (ix. magaliTisaTvis danarTi IVg).
Tu saqmianoba I kategorias ganekuTvneba, gzS-s procedura misTvis savaldebuloa.
zogierT SemTxvevaSi SesaZlebelia gzS-s
procedurisgan gaTavisufleba. kerZod,
Tu
• investori imeorebs an agrZelebs adre
dawyebul saqmianobas, romlisTvisac
ukve Sesrulda gzS-s procedura da
misi xelaxali gameoreba ar SeiZleba
Seicavdes damatebiT informacias, an
• saerTo-saxelmwifoebrivi interesebi moiTxovs, rom saqmianoba daiwyos
da gadawyvetileba amis Sesaxeb saswrafod iqnas miRebuli
investors SeuZlia daayenos sakiTxi
gzS-s procedurisgan saqmianobis gaTavisuflebis Sesaxeb. amis Semdeg sakiTxi
ganixileba garemos dacvis saministros
mier Seqmnili specialuri komisiis mier. gadawyvetilebas saqmianobis gzS-s
procedurisagan gaTavisuflebis Sesaxeb iRebs ministri95.
ratom unda CaverToT am etapze?
am etapze Cveni CarTva friad sasargebloa.
jer erTi, Tuki xelisuflebis organom unda
gadawyvitos, eqvemdebareba Tu ara saqmianoba gzS-s, am etapze sakiTxisadmi sazogadoebis interesis garkveva daexmareba mas am gadawyvetilebis miRebaSi (Tavad interesi ukve
argumentia dadebiTi gadawyvetilebis misaRebad).
meore, radganac es aris sawyisi stadia, Cven
saSualeba gveZleva movemzadoT Semdegi etapebisaTvis. amisaTvis, kargi iqneba, Tu:
• movipovebT met informacias dagegmili
saqmianobis Sesaxeb;
• sxva macxovreblebis yuradRebasac gavamax-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
53
sazogadoebis monawileoba
saqarTveloSi
saqarTveloSi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
vilebT dagegmil saqmianobaze;
• davukavSirdebiT Sesabamis administraciul
organos da davafiqsirebT gadawyvetilebis
miRebis procesSi CarTvis dainteresebas;
• gavarkvevT, Tu ra sabaziso informaciis
mopoveba aris SesaZlebeli am etapisTvis;
• ganvsazRvravT ra saxis eqspertuli daxmareba dagvWirdeba: sasargebloa Sexvedrebi am sferoSi moRvawe damoukidebel
eqspertebTan;
• ganvsazRvravT im ZiriTad sakiTxebs, romlebic Cvens SeSfoTebas iwvevs;
• davadgenT Cvens mokavSireebs da mowinaaRmdegeebs. sasurvelia, rom am procesSi viTanamSromloT adgilobrivi xelisuflebisa da Sesabamis sferoSi moRvawe kargad cnobil arasamTavrobo organizaciebTan.
saqarTveloSi
sazogadoebis monawileoba
samwuxarod, investori ar aris valdebuli sazogadoebas acnobos mis mier raime
saqmianobis ganzraxvis an am saqmianobis
gzS proceduris dawyebis Sesaxeb. ufro
metic, mas arc is evaleba, rom amis Sesaxeb
garemos dacvis saministros an romelime
sxva administraciul organos acnobos.
Tumca, praqtika aCvenebs, rom (ix. danarTi IVg) ukve miwis gamoyofis etapze,
gansakuTrebiT saeWvo sakiTxebTan dakavSirebiT, saqmianobis iniciatori cdilobs
daukavSirdes garemos dacvis saministros
an mis regionul organoebs da miiRos maTgan winaswari Tanxmoba. ase rom, Tqvens
raionSi dagegmil saqmianobaTa Sesaxeb informaciis misaRebad Tqven SegiZliaT mimarToT saministros an mis regionul organos magaliTad aseTi weriliT:
saqarTvelos garemos dacvis da
bunebrivi resursebis saministros
moqalaqis ________________________________
(Tqveni saxeli, gvari, sakontaqto
misamarTi, telefoni)
g a n c x a d e b a
gTxovT momawodoT TqvenTvis cnobili mTeli winaswari informacia
________________________ raionSi I_IV kategoriis SesaZlo momaval
(raionis dasaxeleba96)
saqmianobaTa Sesaxeb. gTxovT agreTve momavalSi, Tu amgvar saqmianobaze Tqvens
saministroSi informacia Semova, CamayenoT saqmis yurSi.
pativiscemiT
______________________________
(saxeli, gvari, xelmowera, TariRi)
am weriliT Tqven faqtobrivad afiqsirebT,
rom miekuTvnebiT dainteresebul sazogadoebas aRniSnul raionSi yvela kategoriis
saqmianobaze garemosdacviT gadawyvetilebaTa miRebaSi. rogorc wesi, Tqvens Sesaxeb
informacias saministro investorsac miawvdis, rac mas daexmareba orhusis konvenciis 6.5 muxlis SesrulebaSi (ix. qvemoT).
garda amisa, Tuki SevxedavT 65 gverdze
ganTavsebul sqemas, vnaxavT, rom garemosdacviT gadawyvetilebaTa miRebamde
savaldebuloa saqmianobisaTvis miwis nakveTis gamoyofa. am procesSi aucileblad
CarTulia miwis marTvis departamenti da
adgilobrivi TviTmmarTveloba da mmarT96
veloba. Tqven SegiZliaT TiToeul maTgans mimarToT aseTi teqstiT:
„gTxovT momawodoT sruli CamonaTvali,
Tu ra saqmianobebisaTvis aris gacemuli arasasoflo-sameurneo miwis nakveTis SerCevis aqtebi ..................... raionSi
........................ wlebSi“.
an adgilobriv gamgeobas SegiZliaT gaugzavnoT aseTi moTxovna:
„gTxovT momawodoT .................... wlebSi Tqvens mier miRebul dadgenilebaTa
sruli CamonaTvali raime saqmianobaze an
pirze miwis farTobis gamoyofis Sesaxeb“.
es saqarTvelos nebismieri raioni SeiZleba iyos
54
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
2.2.3.4.2 skoupingi
skoupingi inglisuri sityvaa da raimes (am SemTxvevaSi gzS-s) masStabisa da miznebis dadgenas
niSnavs. am etapze xdeba:
• gzS-s teqnikuri davalebis SemuSaveba da SeTanxmeba;
• dainteresebuli sazogadoebis gamovlena da
sazogadoebis monawileobis gegmis momzadeba. igi SeiZleba teqnikuri davalebis nawilic iyos.
saqarTveloSi
„SegaxsenebT, rom orhusis konvenciis
me-6 muxlis me-5 punqtis Tanaxmad Tqven
valdebuli xarT waaxalisoT investori, raTa man, garemosdacviT nebarTvaze
ganacxadis Semotanamde (ufro metic _
I-IV kategoriis saqmianobisaTvis miwis
gamoyofaze gancxadebis wardgenamde)
gamoavlinos dainteresebuli sazogadoeba, miawodos mas sakmarisi informacia da daiwyos masTan erTad sakiTxis
ganxilva. konvenciis am moTxovnaTa
Sesasruleblad, gTxovT momawodoT
informacia .. (Semdeg rogorc teqstSia).“
2.2.3.4.3 SesaZlo zemoqmedebis gansazRvra
da misi Sesamcirebeli RonisZiebebis
dadgena
am etapze saqmianobis yvela alternativisaTvis Sefasdeba saqmianobis potenciuri Sedegebi da maTi mniSvneloba garemosaTvis da adamianis janmrTelobisaTvis. xdeba SesaZlo zemoqmedebis Sesamcirebeli RonisZiebebis SemoTavazeba da damuSaveba.
97
98
garemoze zemoqmedebis SefasebaSi aRwerili unda iqnas dagegmili saqmianobis pirdapiri da arapirdapiri zemoqmedebis Sedegebi:
• adamianis janmrTelobaze da sacxovrebel garemoze;
• mcenareul safarsa da cxovelTa samyaroze;
• bunebriv da saxecvlil ekosistemebze;
• landSaftebze;
• haerze, wyalze, niadagze, klimatze;
• istoriul Zeglebsa da kulturul
faseulobebze;
• socialur-ekonomikur faqtorebze97.
ratom unda CaverToT am etapze?
sxvadasxva alternativebis Sedarebisas sazogadoebrivi azri maTze (Tu ramdenad misaRebia sazogadoebisaTvis esa Tu is alternativa) gadamwyveti SeiZleba iyos. aucileblad miiReT monawileoba am etapze.
ra formiT aris sasurveli monawileoba?
es aris etapi, rodesac Tqven teqnikuri
sakiTxebis gadawyvetaSi mogiwevT CarTva,
amitom sasurvelia cnobili da pativcemuli eqspertebis CarTva. arasamTavrobo organizaciebi SeiZleba dagexmaron maT moZiebaSi.
saqarTveloSi
am etapze Tqven SegiZliaT agreTve
garemoze zemoqmedebis damoukidebeli,
sazogadoebrivi Sefasebis Catareba (I
kategoriis saqmianobisaTvis), romlis
Sedegebic garemosdacviTi nebarTvis
gacemis Taobaze gadawyvetilebis miRebisas aucileblad gaTvaliswinebuli
unda iqnas98. amgvari damoukidebeli Sefasebis precedenti saqarTveloSi samwuxarod jer-jerobiT ar arsebobs.
2.2.3.4.4 garemoze zemoqmedebis dokumentis
momzadeba
es xanmokle etapia, sadac wina etapebze Sesrulebuli samuSao Sejamdeba investoris an
kontraqtori eqspertebis mier. iq sadac sawyis etapebze moxda sazogadoebis CarTva, SejamebaSi asaxuli iqneba misi Sedegebi. mniSvnelovania, rom dokumenti iyos gasagebi da
Seicavdes arateqnikur nawils.
2002 wlis 16 maisis saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis ministris brZaneba #59 `garemoze zemoqmedebis Sefasebis
Sesaxeb” debulebisa da magistraluri milsadenebis proeqtebis TandarTuli instruqciis damtkicebis Taobaze, debulebis muxli 7
saqarTvelos kanoni garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb, muxli 16
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
55
sazogadoebis monawileoba
samwuxarod, es faza saqarTveloSi
ar arsebobs. investors ar evaleba arc
gzS-s teqnikuri davalebis SemuSaveba
da SeTanxmeba da arc dainteresebuli
sazogadoebis gamovlena da monawileobis gegmis momzadeba.
amave dros, ZalaSia orhusis konvenciis
6.5 muxli, romelic sajaro dawesebulebebs sTxovs investoris waxalisebas,
rom man administraciul organosTvis
mimarTvamde gamoavlinos daintersesebuli sazogadoeba da daiwyos masTan
sakiTxis ganxilva (ix. seqcia 2.1.2)
wina gverdze miTiTebuli werilebi am
stadiazec SeiZleba gaigzavnos. kargia, Tu werilSi konvenciis 6.5 muxlis
moTxovnebzec miuTiTebT. magaliTad
werili SeiZleba daiwyoT aseTi fraziT:
saqarTveloSi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
sazogadoebis monawileoba
garemoze zemoqmedebis Sefasebis moxseneba unda moicavdes99:
• garemos arsebuli mdgomareobis analizs;
• garemoze zegavlenis wyaroebs, saxeebs da obieqtebs;
• proeqtis ganxorcielebis alternatiuli variantebis analizs; TiToeuli
maTganisaTvis:
• mosalodneli emisiebis da narCenebis
saxeobebisa da raodenobebis aRweras;
• garemos cvlilebaTa da garemos momavali mdgomareobis prognozs;
• avariuli situaciebis albaTobas da
maTi mosalodneli Sedegebis Sefasebas;
• garemoze uaryofiTi zegavlenis Semcirebis an Tavidan acilebis gzebs;
• garemoze narCeni uaryofiTi zegavlenis kontrolisa da monitoringis
meTodebs; garemosdacviTi menejmentisa da monitoringis gegmebs;
• dagegmili saqmianobis socialur da
ekonomikur Sedegebs; ekologiur-ekonomikuri Sedegebis Sedarebas;
• saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi
garemos winandel mdgomareobamde aRdgenis zomebs;
• sazogadoebasTan muSaobis Sedegebs
2.2.3.5 gzS-s ganxilva / ekologiuri
eqspertiza
gzS-s ganxilvis procesi mdgomareobs samTavrobo an xelisuflebis mier daniSnuli eqspertebis mier gzS-s xarisxis, srulyofilebis (sazogadoebrivi azris saTanado asaxvis CaTvliT) da misi erovnul kanonmdeblobis moTxovnebTan Sesabamisobis SefasebaSi.
ra xdeba am etapze?
garemoze zemoqmedebis Sefasebis dokumenti
waredgineba gansaxilvelad:
• gadawyvetilebis mimReb organos;
• sazogadoebas;
im qveynebSi, sadac gadawyvetilebis miReba
ekologiuri eqspertizis procedurazea dafuZnebuli, dokumenti gansaxilvelad gadaecema daqiravebul eqspertebs.
am etapis Sedegebze damyarebiT wydeba,
gaicema Tu ara nebarTva saqmianobaze.
ratom unda CaverToT am etapze?
• pirvel rigSi imitom, rom es aris gadawyvetilebaze zemoqmedebis bolo SesaZlebloba;
• am etapze sazogadoebis samsjavroze gamotanilia zusti da srulyofili masala.
ukve zustad aris cnobili saqmianobis
yvela maxasiaTeblebi, rac wina etapebze
SesaZloa jer kidev gaurkveveli yofiliyo;
• garda teqnikuri dokumentebisa am etapze
mzad unda iyos ara-teqnikuri Sefaseba, romelic ioli gasagebia Cveulebrivi adamianisaTvis.
saqarTveloSi
2.2.3.5.1 garemosdacviTi nebarTvis
gacemis procedura
1996 wels miRebuli garemosdacviTi kanonmdeblobiT, sazogadoebis
mo nawileoba saxelmwifo ekologiuri eqspertizis procesSi mxolod
I da II kategoriis (ix. danarTi IVb)
saqmianobebisaTvis
iyo savaldebulo. 2001 wels, saqarTvelos zogad
ad ministraciul kodeqsSi Sesulma
Sesworebam100 ki daakanona, rom garemosdacviTi nebarTvis gacema nebismieri kategoriis saqmianobaze sajaro
administraciuli warmoebis safuZvelze unda ganxorcieldes. es niSnavs, rom garemosdacviTi nebarTvis
gacemis procedura oTxive kategoriis
saqmianobisaTvis 51-e gverdze mocemuli sqemis mixedviT unda mimdinareobdes.
pasuxismgebeli organo
saxelmwifo ekologiuri eqspertizisa
da sazogadoebis monawileobis organizebas axorcielebs, saqmianobaze garemosdacviTi nebarTvis gacemis Sesaxeb
gadawyvetilebas iRebs da nebarTvas
gascems:
I da II kategoriis saqmianobebisaTvis _
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro;
III-IV kategoriis saqmianobisaTvis _
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros regionuli organoebi an aWarisa da afxazeTis
avtonomiuri respublikebis garemosa
da bunebrivi resursebis dacvis saministroebi;
99
2002 wlis 16 maisis saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis ministris brZaneba #59 `garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb” debulebisa da magistraluri milsadenebis proeqtebis TandarTuli instruqciis damtkicebis Taobaze, debulebis
me-10 muxlis mixedviT
100
kanoni #772 `saqarTvelos zogad administraciul kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis Sesaxeb”, 2001 wlis 2 marti
56
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
rogor miviRoT monawileoba?
• gaecaniT sajaro ganxilvaze wardgenis cnobas, gaarkvieT, sad aris ganTavsebuli gzS
gansaxilvelad, rodisTvis da sad Catardeba sajaro ganxilva;
• yuradRebiT gaecaniT gzS-s arateqnikur
Sejamebas. miaqcieT yuradReba, gaiTvaliswina Tu ara investorma is SeniSvnebi,
rac adre gaakeTda. Tu SeniSvnebi gaTvaliswinebuli ar aris, daayeneT isini xelaxla da warudgineT sajaro dawesebulebas;
• daeswariT sajaro mosmenas da gamoTqviT
Tqveni mosazrebani.
saqarTveloSi
2.2.3.6 vicodeT Cveni uflebebi
2.2.3.6.1 vin aris pasuxismgebeli
sazogadoebis monawileobaze?
arsebobs 3 sxvadasxva SesaZlebloba imisa, Tu
vis SeiZleba ekisrebodes konkretul saqmianobebTan dakavSirebul gadawyvetilebis miRebaSi sazogadoebis monawileobis uzrunvelyofa. es SeiZleba iyos:
• TviT gadawyvetilebis mimRebi organo (magaliTad, garemosdacvis saministros regionuli departamenti);
• sxva sajaro dawesebuleba, romelic monawileobs procesSi (magaliTad, zogierT
qveyanaSi saministros regionuli departamenti iRebs gadawyvetilebas nebarTvis gacemis Sesaxeb, xolo sazogadoebis CarTvaze
am procesSi pasuxismgebelia adgilobrivi
mmarTveloba);
• imisaTvis, rom sazogadoebis monawileobam
Sedegi gamoiRos, igi sawyis etapze unda moxdes, amitom bevr qveyanaSi TviT investoria
pasuxismgebeli uzrunvelyos sazogadoebis
Sesabamisad informireba, maTTan konsultacia da procesSi CarTva.
saxelmwifo ekologiuri eqspertizis periodSi sazogadoebis monawileobas warmarTavs garemosdacviTi nebarTvis gamcemi organo (centraluri an regionuli donis garemos
dacvis organo).
miuxedavad imisa, Tu am samTagan romeli axorcielebs sazogadoebis monawileobis proceduras, saxelmwifo (da misi organoebi) Tavadaa valdebuli uzrunvelyos, rom sul mcire, konvenciiT gaTavliswinebuli moTxovnebi
sruldebodes.
2.2.3.6.2 vis SeuZlia monawileobis miReba?
magaliTad, im qveynebSi, sadac investori
pasuxismgebelia sazogadoebis monawileobis
organizebaze, saxelmwifo organoebis movaleobad mainc rCeba, TiToeul SemTxvevaSi uzrunvelyon, rom investorma droulad, saTanadod da efeqturad moaxdinos sazogadoebis
informireba; rom es Setyobineba Seicavdes
muxl 6.2-iT gaTvaliswinebul punqtebs da me6 muxlis sxva moTxovnebi daculi iyos.
101
saqarTveloSi
ekologiuri eqspertizis dros sazogadoebis informirebasa da monawileobis
uzrunvelyofaze pasuxismgebeli organoa garemos dacvis saministro (I-II
kategoriis saqmianobebisaTvis, ix. danarTi IVb) an misi regionuli organoebi
(III-IV kategoriis saqmianobisaTvis)
orhusis konvenciidan gamomdinare, Tqven SegiZliaT miiRoT monawileoba, Tuki:
• investorma an sajaro dawesebulebis warmomadgenelma migiwviaT;
• Tqven fiqrobT, rom proeqtis garemosdacviT, janmrTelobis an socialuri aspeqti
zegavlenas iqoniebs Tqvenze, Tqvens ojaxze
da Tqvens Temze;
• Tqven xarT garemosdacviT sakiTxebze momuSave arasamTavrobo organizaciis warmomadgeneli (ix. seqcia 2.1.1);
saqarTvelos kanoni garemos dacviTi nebarTvis Sesaxeb, muxli 15, 16
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
57
sazogadoebis monawileoba
gzS-s procesSi sazogadoebis monawileoba xorcieldeba investoris mier
saxelmwifos mxridan raime kontrolis
gareSe. kanoniT „garemosdacviTi nebarTvebis Sesaxeb“ gzS-s procesSi sajaro ganxilvebis Catareba gansazRvrulia rogorc investoris ufleba, da ara
movaleoba. amave dros, igive kanoni awesebs investoris valdebulebas gaiTvaliswinos sazogadoebis warmomadgenelTa
werilobiT SeniSvnebsa da mosazrebebSi
warmodgenili argumentebi101.
sazogadoebis warmomadgenlebs SeuZliaT sasamarTlos mimarTon, Tuki
maT investori raime informaciis
gacemaze uars etyvis. gasaTvaliswinebelia, rom sasamarTlosTvis mimarTva
im SemTxvevaSi iqneba Sedegiani, Tu ki
SevZlebT davasabuToT, rom gzS-s Catarebis procesSi investors aucileblad unda hqonoda moTxovnili informacia.
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
garemosdacviTi gadawyetilebis miReba sajaro administraciuli warmoebis
wesiT mimdinareobs (ix. seqcia 2.2.3.1.3).
es niSnavs, rom masSi monawileobis
ufleba aqvs yvelas.
Tqven SegiZliaT monawileoba miiRoT sajaro
administraciuli warmoebis wesiT mimdinare
nebismier gadawyvetilebis miRebis procesSi102.
sazogadoebis monawileoba
2.2.3.6.3 ra etapidan unda SegveZlos
procesSi CarTva?
orhusis konvencia, muxli 6.4
sazogadoebas unda mieces monawileobis SesaZlebloba gadawyvetilebis
miRebis procesis adreul stadiaze,
rodesac yvela SesaZlebloba Riaa.
sazogadoebis CarTva mxolod ekologiuri
eqspertizis periodSi ra Tqma unda sakmarisi
ar aris. konvencia moiTxovs, rom sazogadoeba
CarTuli iqnas proeqtis Camoyalibebis sawyis etapze, roca sxvadasxva variantebi Riaa da
sazogadoebas SeuZlia gavlena iqonios maT
arCevaze da amdenad sazogadoebis monawileoba efeqturi SeiZleba iyos.
saqarTveloSi
samwuxarod, saqmianobaze sxvadasxva
gadawyvetilebaTa miRebis mTliani
procesi agebulia imgvarad (ix. sqema 65
gverdze), rom sazogadoebis gzS-procesSi CarTvac ar Svelis saqmes. rogorc
2.2.3.7.1 seqciaSia aRniSnuli, gzS-s Sedgenis win mewarmes ukve gamoyofili aqvs
konkretuli miwis nakveTi, anu saqmianobis adgilmdebareobis odnav mainc
Secvla (magaliTad, gabatonebuli qarebis mimarTulebis gaTvaliswinebiT,
raTa axlomdebare dasaxlebuli punqti
saqmianobis Sedegad warmoSobili gamonabolqvis zemoqmedebis qveS ar moxvdes, an wyalSemkrebi auzis naklebi riskis qveS dayenebis mizniT, an momTabare
cxovelebis, Tu gadamfreni frinvelebis
migraciis gzebis dacvis mizniT da sxva)
ukve praqtikulad SeuZlebelia.
Tu sazogadoebis CarTva mxolod ekologiuri eqspertizisaTvis gamoyofili ramodenime
kviris ganmavlobaSi xdeba, es niSnavs, rom konvenciis muxli 6.4-is moTxovnebi ar sruldeba.
102
marTlac da, ra gavlena SeiZleba hqondes
gadawyvetilebaze
sazogadoebis
mosazrebebs, romlebic ekologiuri eqspertizis saboloo daskvnamde 1 kviriT adre Semovida?
umeteswilad Sedegi iqneba imedebis gacrueba.
praqtikuli rCeva
im qveynebSi, sadac kanonmdebloba detalurad ar aregulirebs sazogadoebis monawileobas gzS-s fazaSi, konvenciis moTxovnaTa Sesruleba SesaZlebelia saTanado praqtikis danergviT uSualod Sesabamisi sajaro dawesebulebis
mier. amisaTvis sasargeblo iqneboda
miTiTebis gamocema investorTaTvis, sadac ganmartebuli iqneba, rom konvenciis moTxovnaTa Sesasruleblad aucilebelia sazogadoebis CarTva gzS-s procesSi, da, Tu rogor sjobs am CarTvis
ganxorcieleba. aseve mniSvnelovania,
rom ekologiuri eqspertizis procesSi
investoris mier warmodgenili sazogadoebis monawileobis amsaxveli masalebi saguldagulod iyos Seswavlili da
mxedvelobaSi miRebuli.
ra Tqma unda, procesSi CarTuli yvela
mxarisaTvis saukeTeso varianti iqneboda, Tu sajaro dawesebuleba (magaliTad, garemos dacvis saministros
regionaluri sammarTvelo an adgilobrivi xelisufleba) Tavad warmarTavda
sazogadoebis monawileobis proceduras gzS-s ganmavlobaSi.
2.2.3.6.4 rogor unda miviRoT informacia
monawileobis SesaZleblobis Sesaxeb?
Cvens mTavrobas ekisreba valdebuleba uzrunvelyos procesSi monawile erTerTi mxaris mier sazogadoebis informireba.
orhusis konvencia, muxli 6.2
dainteresebuli sazogadoeba informirebul unda iqnas sajaro an
individualuri Setyobinebis gziT,
romelic mizanSewonilia, gadawyvetilebis miRebis procesis sawyis etapze, adeqvaturad, droulad da efeqturad.
arCevani sajaro da individualur Setyobinebas Soris sazogadoebis monawileobis organizatoris gasakeTebelia. igi pasuxs agebs,
rom airCios yvelaze xelsayreli gza sxvadasxva dainteresebul jgufebamde informa-
ix. sajaro administraciuli warmoebis wesiT gasacem nebarTvaTa CamonaTvali 50-e gverdze
58
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
ciis misaRwevad.
es damokidebulia teritoriaze, gadawyvetilebis arsze da masStabze, adgilobriv
tradiciebsa da bevr sxva faqtorze. magaliTad, gasagebia, rom umetes SemTxvevebSi,
rodesac saqme exeba garemosdacviT nebarTvebs, namdvilad ar iqneba sakmarisi administraciuli organos SesasvlelTan Setyobinebis gakvra. msgavsi Setyobinebebi ar miaRwevs im sazogadoebis da organizaciebis umetes
nawilamde, romlebic dainteresebulni arian
gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobis misaRebad. da radganac Setyobineba ver miaRwevs bevr dainteresebul mxaremde, igi arc
adekvaturi iqneba da arc mizanSewonili.
saqarTveloSi
praqtikuli rCeva
• iyaviT aqtiurni _ Tu Tqven gaqvT
informacia, rom igigmeba gadawyvetilebis miReba raime proeqtTan dakavSirebiT, nu daelodebiT
Setyobinebas, gamoiTxoveT informacia saministrodan an adgilobrivi
mmarTvelobis organodan, rac ufro
adre miiRebT informacias, miT ufro
efeqtiani iqneba Tqveni monawileoba.
• CarTeT rac SeiZleba ufro meti adamiani _ Setyobinebis miRebis Semdeg daukavSirdiT Tqvens mezoblebs da Tanamoazreebs da ecadeT isinic CarToT
gadawyvetilebis miRebis procesSi.
• gadaugzavneT miRebuli Setyobineba
rac SeiZleba met arasamTavrobo organizaciasa da Sesabamisi sferos eqsperts
_ Tqven dagWirdebaT maTi daxmareba
teqnikuri detalebis ganxilvisas.
• Tu Tqven fiqrobT, rom Setyobineba
arasrulfasovnad mogawodes (arasakmarisi dro, informacia) Tqven SegiZliaT gaasaCivroT gadawyvetileba
proceduris darRvevis safuZvelze.
103
104
Setyobinebis Sinaarsi
Setyobineba unda moicavdes Semdeg informacias (orhusis konvencia, muxli 6.2):
• SemoTavazebuli saqmianoba (magaliTad nagavsayrelis mowyoba);
• ganacxadi, romelTan dakavSirebiT miiReba
gadawyvetileba (aq SeiZleba gamodges ganzraxvis Sesaxeb ganacxadi, Tu kanonmdebloba
mas iTvaliswinebs);
• SesaZlo gadawyvetilebis arsi an gadawyvetilebis proeqti (magaliTad, nebarTva);
• sajaro dawesebuleba, romelic pasuxismgebelia gadawyvetilebis miRebaze (magaliTad, saministros specialuri ganyofileba,
saministros regionuli ganyofileba an adgilobrivi mmarTvelobis organo);
• gadawyvetilebis miRebis procedura, kerZod104:
_ proceduris dasawyisi (rodis iwyeba
procedura da sxvadasxva etapebis ganrigi (skriningi, skoupingi, gadawyvetilebis
miReba da sxva));
_ sazogadoebrivi monawileobis saSualebebi (ra saSualebebiT SeuZlia sazogadoebas procesSi CarTva (samuSao
jgufebi, Sexvedrebi, SemTanxmebeli konferenciebi, SeniSvnebis wardgena da a.S);
_ yvela dagegmili sazogadoebrivi mosmenis dro da adgili;
_ sajaro dawesebulebebis miTiTeba,
romelTagan SesaZlebelia
sakiTxTan
dakavSirebuli informaciis miReba da
sadac ganTavsebulia Sesabamisi informacia sajaro ganxilvisaTvis. anu, aq igulisxmeba ori sxvadasxva funqciis Semrulebeli sajaro dawesebuleba (Tumca
SesaZloa orive funqcias erTi dawesebuleba asrulebdes). esenia:
a) sajaro dawesebuleba, romelsac SeuZlia moTxovnis pasuxad meti informaciis mowodeba da kiTxvebze pasuxis
gacema (adgilobrivi xelisufleba an
gadawyvetilebis mimRebi dawesebuleba);
b) dawesebuleba, sadac proeqtis mTeli
dokumentacia aris ganTavsebuli da dainteresebul pirT SeuZliaT misi Seswavla
(magaliTad, adgilobrivi xelisuflebis
Senoba, adgilobrivi biblioTeka da a.S);
_ sajaro dawesebuleba an oficialuri
piri, romelTac SeiZleba waredginos
SeniSvnebi da kiTxvebi da maTi wardgenisa da ganxilvis ganrigi (anu SeniSvnebis wardgenis bolo vada da SeniSvnebis ganxilvis vada);
zogadi administraciuli kodeqsi, m.110
Tu romelime qvemoT CamoTvlili informacia ar aris cnobili Setyobinebis gamocemis momentisaTvis, informaciis miRebisTanave
igi gavrcelebuli unda iqnas analogiuri meTodiT
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
59
sazogadoebis monawileoba
sajaro administraciuli warmoebis dawyebisTanave sajaro dawesebuleba valdebulia gamoaqveynos cnoba sajaro gacnobisaTvis dokumentebis wardgenis Sesaxeb.
informacia zepiri mosmenis Sesaxeb sajaro dawesebulebam unda gamoaqveynos oficialur beWdviT organoSi
mosmenamde sul cota 7 samuSao dRiT
adre103.
2.2.3.6.5 ra informacias unda Seicavdes
Setyobineba?
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
_ im garemosdacviTi informaciis CamonaTvali, romelic xelmisawvdomia am saqmianobasTan dakavSirebiT (dokumentebisa da
masalebis CamonaTvali, romlebic gamotanilia sajaro ganxilvisaTvis);
_ eqvemdebareba Tu ara saqmianoba erovnuli an transsasazRvro garemoze zemoqmedebis Sefasebis proceduras. (yvela nebarTvas ar sWirdeba gzS, amitom Setyobineba mkafiod unda miuTiTebdes, saWiroa
Tu ara igi am konkretul SemTxvevaSi).
saqarTveloSi
sazogadoebis monawileoba
sajaro gacnobisaTvis dokumentebis
wardgenis Sesaxeb cnobaSi mieTiTeba105:
• administraciuli organo, romelSic
mimdinareobs administraciuli warmoeba (masve werilobiT waredgineba
sazogadoebis mosazrebebi);
• gancxadebis, romlis Taobaze miiReba
administraciuli aqti, mokle Sinaarsi; (garemoze zemoqmedebis Sefasebas
daqvemdebarebuli I kategoriis saqmianobisaTvis es gancxadeba unda Seicavdes dagegmili saqmianobis dasaxelebas da investoris vinaobas, dagegmili
saqmianobis adgilmdebareobas, saqmianobis dawyebisa da dasrulebis savaraudo TariRs, saqmianobis miznebs)
• administraciuli organos mier misaRebi gadawyvetilebis arsi;
• administraciuli aqtis gamocemis vada;
• sakuTari mosazrebebis wardgenis vada;
• administraciuli organo, romelSic
SesaZlebelia warmoebis masalebis
gacnoba;
cnobaSi agreTve aRniSnuli unda iyos,
rom sakuTari mosazrebebis wardgenisas pirs ufleba aqvs Tavisi vinaoba ar
miuTiTos106.
2.2.3.6.6 ra informacia unda iyos
xelmisawvdomi proceduris ganmavlobaSi?
Setyobineba Seicavs mxolod ZiriTad informacias, romelic gvaZlevs saSualebas gadavwyvitoT miviRoT Tu ara monawileoba, da Tu
vapirebT monawileobis miRebas, ra gziT CaverToT.
qmediTi monawileobisaTvis Tqven gesaWiroebaT rac SeiZleba meti informacia: rac ufro
detaluri informacia geqnebaT, miT ufro
konkretuli iqneba Tqveni komentarebi.
investoris valdebulebaSi Sedis proeqtis
105
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 116
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 118
107
ix. am saxelmZRvanelos 1.3.2.1 seqcia saqarTveloSi gasaidumloebisaTvis daSvebuli informaciis Sesaxeb
106
60
Sesaxeb detaluri informaciis mowodeba, xolo
rac Seexeba sajaro dawesebulebis valdebulebas,
is movalea uzrunvelyos, rom informacia iyos
maqsimalurad sruli da adekvaturi, advilad
xelmisawvdomi sazogadoebisaTvis, naTlad ganisazRvros Tu sad SeiZleba informaciis naxva.
ra informacia?
konvenciis 6.6 muxlis Sesabamisad sajaro
dawesebulebis movaleobaa uzrunvelyos mTeli im informaciis xelmisawvdomoba, romelic
kavSirSia gadawyvetilebis miRebasTan. gamonaklisi SeiZleba iyos mxolod informacia,
romelic konvenciis me-4 muxliT aris gansazRvruli (ix. saxelmZRvanelos seqcia 1.3.2).
saqarTveloSi
sajaro administraciuli warmoebis
procedura sazogadoebisaTvis dokumentebis srul xelmisawvdomobas gulisxmobs.
garkveul informacias, ganmcxadeblis
TxovniT, an saxelmwifo interesebidan
gamomdinare, SeiZleba mieniWos komerciuli, piradi an saxelmwifo saidumloebis statusi da sajaro ganxilvaze
wardgenili ar iqnas107. aseT SemTxvevaSi
sajaro ganxilvisaTvis waredgineba am
dokumentTa nusxa
konvenciis 6.6 muxli adgens agreTve im dokumentebis minimalur CamonaTvals, romelic
sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos:
xelmisawvdomi dokumentebis
minimaluri CamonaTvali
1. savaraudo saqmianobis adgili da fizikurteqnikuri maxasiaTeblebis
aRweriloba,
mosalodneli narCenebisa da emisiebis Sefasebis CaTvliT;
2. garemoze im mniSvnelovani zegavlenis aRwera, rasac savaraudo saqmianoba gamoiwvevs, garemoSi emisiebis CaTvliT;
3. zemoqmedebis Semcirebis an Tavidan acilebisaTvis gaTvaliswinebeli zomebis aRwera,
garemoSi emisiebis CaTvliT;
4. zemoT CamoTvlili masalis arateqnikuri
Sejameba
5. ganmcxadeblis mier Seswavlili ZiriTadi
alternatiuli variantebis monaxazi.
6. sajaro dawesebulebis mier miRebuli ZiriTadi moxsenebebi da rCevebi dagegmil saqmianobasTan dakavSirebiT.
sxva informacia, romlis xelmisawvdomobis aucileblobasac SesaZloa erovnuli kanonmdebloba adgendes, Zalian sasargeblo iqneba dainteresebuli mxareebisaTvis proeqtis ukeT gasagebad. magaliTad, zogierTi qveyana mSene-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
blobis dawyebamde moiTxovs garemos arsebuli
mdgomareobis Seswavlas. es Semdgom gamoiyeneba
imis dasadgenad, Tu ra damatebiTi zewola aris
dasaSvebi garemoze da warmodgenili saqmianobis zemoqmedebis modelis SesamuSaveblad.
Si. rogorc wesi, es SeiZleba iyos:
• adgilobrivi mmarTvelobis organo,
• garemos dacviTi uwyebis adgilobrivi organo,
• sajaro biblioTeka
• investoris ofisi
saqarTveloSi
saqarTveloSi
sad?
adgili, sadac informacia unda iyos Tavmoyrili da xelmisawvdomi sazogadoebisaTvis,
naTlad unda iyos gansazRvruli Setyobineba108
109
dokumentacia, rogorc wesi, inaxeba
garemos dacvis saministros im organoSi, sadac aris dagegmili saqmianobis
Sesaxeb gadawyvetilebis miReba. sajaro
xelmisawvdomobis gasaioleblad dokumentebis damatebiTi aslebi SesaZloa
ganTavsebuli iyos Tavad investoris
ofisSi, an sxvagan. amis Sesaxeb informacia
rodis?
ra Tqma unda, yvela zemoTCamoTvlili dokumenti proceduris dasawyisSive ar aris mzad109.
maTi momzadeba garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi xdeba. konvenciis 6.6 muxli
iTxovs, rom nebismieri axali dokumenti da masala misi dasrulebisTanave sajaro gaxdes.
saqarTveloSi
sazogadoebis warmomadgenlebs ufleba aqvT gaecnon administraciul organoSi arsebul yvela arasaidumlo masalas sajaro dawesebulebis mier misi
miRebis momentidan.
informaciis fasi
konvenciis 6.6 muxlis Sesabamisad informaciis gacnoba sazogadoebisTvis yovelgvari gadasaxadis gareSe unda xdebodes. es niSnavs,
rom nebismier fizikur Tu iuridiul pirs
aqvs ufleba mivides SetyobinebaSi miTiTebul adgilas da gaecnos sajaro informaciis pakets _ proeqtis Sesaxeb Tavmoyrili dokumentebis krebuls. aseve SesaZlebeli unda
iyos damatebiTi informaciis moTxovna da
proeqtis irgvliv SekiTxvebis miwodeba sajaro dawesebulebisaTvis.
saqarTveloSi
yvelas aqvs ufleba daubrkoleblad,
ufasod gaecnos sajaro gacnobisaTvis
wardgenil dokumentebs da moiTxovos
maTi aslebi (aslis Rirebuleba unda
anazRaurdes).
saqarTvelos kanoni garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb, muxli5.3
igulisxmeba gzS-s procedura. garemosdacviTi nebarTvis gacemis saqarTveloSi dReisaTvis arsebuli procedura gzS-s proceduris damTavrebis Semdeg iwyeba (ix. seqcia 2.2.3.3), ase rom aq yvela dokumenti, garda saxelmwifo ekologiuri eqspertizis
daskvnisa, Tavidanvea xelmisawvdomi
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
61
sazogadoebis monawileoba
sajaro gacnobisaTvis wardgenili unda
iyos:
• gancxadeba;
• gancxadebaze darTuli yvela dokumenti;
• yvela daskvna an mosazreba, romelic
gancxadebasTan dakavSirebiT iqna wardgenili administraciul organoSi;
• gadawyvetilebis proeqti.
saqmianobaze garemosdacviTi nebarTvis misaRebad gancxadeba unda moicavdes Semdeg
informacias:
• dagegmili saqmianobis dasaxeleba, investoris vinaoba da misamarTi,
• dagegmili saqmianobis adgilmdebareoba;
• saqmianobis dawyebis da dasrulebis savaraudo TariRi, saqmianobis miznebi,
garda amisa, gancxadebas Tan unda axldes
Semdegi dokumentebi108:
• saqmianobisTvis saWiro nagebobebis sqema;
• teqnologiuri procesis mokle aRwera;
• teqnologiuri procesis Sedegad miRebul nivTierebaTa CamonaTvali;
• im RonisZiebaTa detaluri aRwera, romelic dagegmilia garemoze da socialur faqtorebze zemoqmedebis Sesamcireblad;
• bunebrivi resursebis CamonaTvali da
odenoba, romelic iqneba gamoyenebuli;
• mosalodneli emisiis moculoba da saxeoba;
• emisiis moculobis dasadgenad dagegmili meTodebi;
• sawarmoo procesebis Sedegad miRebuli
narCenebis saxeebi, odenoba, maTi ganTavsebis SesaZlo adgilebi, narCenebis
Sesamcireblad dagegmili RonisZiebani;
• teqnogenuri avariebis Tavidan acilebis
mizniT dagegmili usafrTxoebis zomebi;
• saqmianobis teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba;
• garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi (I kategoriis saqmianobisaTvis)
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
2.2.3.6.7 jerovani yuradReba sazogadoebis
SeniSvnebisadmi
sazogadoebis monawileoba
orhusis konvencia, muxli 6.8
gadawyvetilebis miRebisas sajaro dawesebulebam jerovani yuradReba unda miaqcios sazogadoebis SeniSvnebs.
es praqtikaSi niSnavs sul cota:
• yvela sazogadoebrivi SeniSvnis gulmodgine aRricxvas;
• yvela miRebuli sazogadoebrivi SeniSvnis gulmodgine Seswavlas (sazogadoebrivi
mosmenis oqmSi aRniSnuli SeniSvnebis CaTvliT);
• TiToeuli SeniSvnis gamoyenebis SesaZleblobis Sefasebas proeqtis konteqstSi.
• sazogadoebrivi SeniSvnebSi gamoxatul dasabuTebuli SeSfoTebebis gadawyvetis gzebis moZebnas;
saqarTveloSi
rogorc zemoT ganvixileT, sazogadoebis SeniSvnebi da mosazrebebi saqmianobasTan dakavSirebiT SeiZleba waredginos:
• investors, gzS-s ganmavlobaSi. investorma isini unda ganixilos, SeZlebisdagvarad gaiTvaliswinos da ZiriTadi winaaRmdegobani asaxos nebarTvaze
ganacxadis Tanmxleb dokumentaciaSi
(an gzS-s angariSSi)
• nebarTvis gamcem sajaro dawesebulebas, sajaro ganxilvisaTvis gansazRvruli periodis ganmavlobaSi. es
mosazrebani (maT Soris anonimuric)
sajaro dawesebulebam unda aRricxos
da ganixilos.
• zepir mosmenaze, werilobiT an zepirad. yvela es mosazreba unda aRiniSnos Sexvedris oqmSi.
saqmesTan dakavSirebuli, dadgenil vadebSi wardgenili arc erT am mosazrebis miRebasa da Seswavlaze uaris Tqmis ufleba administraciul organos
ar aqvs. saqmisTvis mniSvnelobis mqone
yvela garemoeba gamokvleuli unda iqnas da gadawyvetileba am garemoebaTa
Sefasebis da urTierTSejerebis safuZvelze unda iqnas miRebuli110.
aluri pasuxis gacema; rodesac bevri SeniSvnaa, maSin SesaZloa moxdes maTi dajgufeba
da maT gadawyvetilebis dasabuTebaSi (ix. qvemoT) gaeces pasuxi an Sejamdes da waredginos
sajaro gacnobisaTvis gadawyvetilebis miRebamde;
sul ufro da ufro meti qveyana iyenebs
eleqtronul saSualebebs rogorc
SeniSvnebis SegrovebisaTvis, aseve maTze gamoxmaurebisaTvis. es gza drosac da xarjebsac zogavs. igi aseve iZleva swrafi reagirebis SesaZleblobas.
Tu Tqveni SeniSvnebi uyuradRebod darCa;
Tu Tqven TvliT, rom Tqveni da Tqveni jgufis mier warmodgenil SeniSvnebs saTanado
yuradReba ar mieqca, Tqven SegiZliaT gaasaCivroT saboloo gadawyvetileba (ix. saxelmZRvanelos Tavi 3). am SemTxvevaSi sajaro dawesebulebas mouwevs imis damtkiceba,
rom
• man ganixila da saTanado yuradReba miaqcia
Tqvens mier mowodebul SeniSvnebs
• amave dros, man unda moiyvanos dasabuTebuli mizezi, ris gamoc Tqveni SeniSvnebi
ar iqna asaxuli saboloo gadawyvetilebaSi.
2.2.3.6.8 gadawyvetilebis da misi
dasabuTebis gamoqveyneba
es valdebuleba gulisxmobs, rom:
• saxelmwifo organom swrafad unda acnobos
sazogadoebas miRebuli gadawyvetilebis
Sesaxeb;
• gadawyvetilebis miRebaze momuSave Tanamdebobis pirebma unda gansazRvron am informaciis gavrcelebisaTvis Sesabamisi saSualebebi;
• gadawyvetilebasTan erTad sajaro unda
gaxdes is mizezebi da mosazrebebi, romlebic gadawyvetilebis safuZvels warmoadgenen.
saqarTveloSi
sajaro administraciuli warmoebis
safuZvelze gamocemuli administraciuli aqti (anu, am SemTxvevaSi garemosdacviTi nebarTva an gadawyvetileba
nebarTvis ar-gacemis Sesaxeb) aucileblad unda gamoqveyndes111. gamoqveynebis
gareSe igi ZalaSi ar Sedis. aqti ZalaSi
Sedis rogorc wesi misi gamoqveynebis
dRes112.
rodesac SeniSvna raodenobrivad cotaa, saukeTeso midgomaa yovel maTganze individu110
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 96
111
iqve, muxli 121
112
iqve, muxli 54
62
swrafi informireba:
swrafi informireba niSnavs, rom informacia xelmisawvdomi unda gaxdes rac SeiZle-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
ba swrafad gadawyvetilebis miRebidan da
aucileblad manamde, vidre raime saqmianoba daiwyeba. es aucilebeli pirobaa imisaTvis, rom, Tu Cven gadawyvetilebas ar veTanxmebiT, SesaZlebloba mogveces igi droulad
gavasaCivroT.
informirebis gzebi:
Cveulebriv, daintersebuli mxareebisaTvis
am informaciis wardgenis yvelaze Sesabamisi
gza igive saSualebebis gamoyenebaa, romliTac Setyobinebebi vrceldeboda procesis msvlelobis dros.
neba ar aris sakmarisi. aqve unda iyos naCvenebi, rom es ar aris SemTxveviTi arCevani. sajaro dawesebulebam unda daasabuTos, Tu ratom iqna arCeuli kerZod es varianti, raSia
misi upiratesobebi da Zlieri mxareebi. dasabuTebis mniSvnelovan nawils warmoadgens pasuxi sazogadoebis SeniSvnebze. aq unda iyos
miTiTebuli:
• miRebuli SeniSvnebis tipebi;
• ra gziT iqna miRebuli SeniSvnebi;
• rogor gadaiWra isini;
• rogor aisaxa isini gadawyvetilebaSi.
saqarTveloSi
saqarTveloSi
dasabuTeba:
mxolod gadawyvetilebis teqstis
gamoqvey-
2.2.3.7 garemosdacviT
gadawyvetilebaTa kavSiri
sxva gadawyvetilebebTan amave
saqmianobaze
garemosdacviTi kuTxiT saqmianobis ganxilva da alternativebis SerCeva Sedegiania mxolod maSin, Tu igi am saqmianobaze sxva gadawyvetilebebis paralelurad mimdinareobs
(mag. miwis gamoyofa, nebarTva mSeneblobaze,
nebarTva resursebis moxmarebaze, nebarTva
emisiebze, nebarTva komunikaciebze SeerTebaze da sxva) sxva sityvebiT rom vTqvaT, garemosdacviT Sefasebasa da ganxilvas saqmianobis ukve Camoyalibebuli proeqti ki ar
unda gadiodes, aramed proeqtis Camoyalibeba (zusti adgilmdebareobis gansazRvra, teqnologiis SerCeva, teqnikuri dokumentaciis
SemuSaveba) garemosdacviTi sakiTxebis ganxilvis paralelurad da maTi gaTvaliswinebiT
unda xdebodes. sazogadoebis CarTva da misi
azris garkveva da gaTvaliswinebac swored
aseT pirobebSia yvelaze efeqturi. Sedegad,
izogeba investoris Tanxebi, damproeqteblis
dro da saboloo proeqtic ufro misaRebia
sazogadoebisaTvis.
qvemoT sqemaze moyvanilia saqmianobaze sxvadasxva gadawyvetilebebis miRebis sworad awyobili procesi.
113
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 56
iqve, muxli 57
115
saqarTvelos kanoni samewarmeo saqmianobis licenzirebisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb, muxli 20
116
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, muxli 53
114
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
63
sazogadoebis monawileoba
gadawyvetilebis teqstis gamoqveyneba
administraciuli
aqti
(dasabuTebiTurT) unda gamoqveyndes Sesabamisi
administraciuli organos oficialur
beWdviT organoSi. Tu aseTi ar arsebobs, administraciuli aqti unda gamoqveyndes beWdviT organoSi, romelic
vrceldeba administraciuli organos mTel samoqmedo teritoriaze da
gamoicema kviraSi erTxel mainc113.
mZime finansuri realobidan gamomdinare administraciulma organoebma SeiZleba ver moaxerxon administraciuli
aqtebis beWdviT presaSi ganTavseba
(gansakuTrebiT, Tuki administraciuli
aqti, Tavisi dasabuTebiTurT, sakmaod
moculobiTia). am SemTxvevaSi kanoni
uSvebs administraciuli aqtis sajarod
gamocxadebas. es niSnavs mis ganTavsebas
administraciul organoSi sazogadoebisaTvis iolad xelmisawvdom adgilas114.
Tuki es ar xerxdeba, administraciuli
aqti sajaro Sekrebebis adgilas unda
gamoikras, raTa, saboloo jamSi, uzrunvelyofili iqnas yvela dainteresebuli pirisaTvis misi Seuferxeblad
gacnobis SesaZlebloba.
gadawyvetilebis Sesaxeb informaciis gamoqveyneba
garemosdacviTi nebarTvis gacemis,
masSi cvlilebebis Setanis, ganaxlebis,
SeCerebis an gauqmebis Sesaxeb informacia unda gamoqveyndes „saqarTvelos
sakanonmdeblo macneSi“ gadawyvetilebis
miRebidan 10 dRis ganmavlobaSi115.
administraciuli aqtis savaldebulo Semadgenel nawils warmoadgens
misi dasabuTeba116. aq mieTiTeba rogorc sakanonmdeblo safuZveli, aseve
administraciuli organos mier Seswavlili Tu gamokvleuli yvela sxva
faqtobrivi garemoeba, romelsac arsebiTi mniSvneloba hqonda am aqtis
gamocemisas.
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
sazogadoebis monawileoba
sqema 5. sworad awyobili garemosdacviTi gadawyvetilebis miRebis procesi
saqarTveloSi
samwuxarod, es sfero uaRresad mouwesrigebelia. garemosdacviTi gadawyvetilebis miReba mimdinareobs am saqmianobis Sesaxeb sxva gadawyvetilebebis
miRebisagan (miwis gamoyofa, teqnologiis SerCeva da damtkiceba, sanitaruli
moTxovnebis damtkiceba) damoukideblad.
rogorc aRvniSneT, gzS-s stadia praqtikulad ar reglamentirdeba, xolo seestadiis dasawyebad, investorma winaswar unda moitanos SeTanxmeba yvela sxva
117
uwyebidan117. gasagebia, rom proeqtSi raime
cvlilebis Setana (an nebarTvis ar-gacema) praqtikulad ukve SeuZlebelia. ufro
metic, radgan mewarmes am saqmianobisaTvis miwis nakveTi ukve oficialurad aqvs
gamoyofili, xSirad igi garemosdacviT
nebarTvis miRebamde mosamzadebel samSeneblo samuSaoebsac ki iwyebs. am pirobebSi SeuZlebeli xdeba garemosdacviTi
moTxovnebis gamo proeqtis adgilmdebareobis Secvlaze saubari.
saqarTvelos kanoni garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb, muxli 5
64
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
2.2.3.7.1 saqmianobaze misaReb sxvadasxva
gadawyvetilebaTa urTierTkavSiri
sqema 6. garemoze zemoqmedebis mqone saqmianobasTan dakavSirebul gadawyvetilebaTa
miReba saqarTveloSi
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
65
sazogadoebis monawileoba
garemoze mniSvnelovani zemoqmedebis mqone
saqmianobebTan dakavSirebiT sxvadasxva gadawyvetilebaTa urTierTdamokidebuleba sqematurad warmodgenilia qvemoT. am da kargad organizebuli procesis sqemis (ix. zemoT) Sedarebisas Cans, rom saqarTveloSi garemosdacviTi
gadawyvetilebis miRebis procesis organizebis ZiriTadi naklovaneba saqmianobaze ZiriTad
gadawyvetilebaTa (miwis gamoyofa, mSeneblobis
nebarTva, saqmianobis nebarTva) miRebis arakoordinirebulobaa. sainteresoa, rom samive procesi garkveul etapze iTvaliswinebs
sazogadoebis monawileobas. jamSi, procedura
sakmaod grZelia, sazogadoebis monawileobis
efeqti ki samwuxarod saTanado ar aris.
saWiroa zewola saTanado organoebze, raTa
moxdes am procedurebis daaxloeba da saboloo Serwyma. es mewarmesac gaumartivebs
cxovrebas da sazogadoebis monawileobasac
ufro efeqturs da Sedegians gaxdis.
sainteresoa, rom realobaSi, miuxedavad imisa, rom kanoni amas ar iTxovs, xSirad investori, an saqmianobis iniciatori, gzS-s SemuSavebamde winaswar mimarTavs saministros
saqmianobis ganzraxvis Sefasebis TxovniT.
gasagebia, rom Tavad investorsac ar awyobs
Tanxebis da drois fuWad xarjva, Tuki sabolood uaryofiTi pasuxi SeiZleba miiRos
da amitom cdilobs winaswar dazveros situacia da SeaTanxmos poziciebi. amgvari SemTxvevis magaliTi ixileT saxelmZRvanelos
danarT IVg-Si
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
magaliTi
sazogadoebis monawileoba
gadawyvetilebis miReba baqo-Tbilisijeihanis transasazRvro navTobsadenis
saqarTvelos monakveTis Sesaxeb.
miuxedavad imisa, rom saqarTveloSi
gzS-s procedura saTanadod daregulirebuli ar iyo, transasazRvro navTobsadenis investorma (BTC Co), apirebda ra
proeqtis gasaxorcieleblad sesxis aRebas msoflio bankis evropis ganyofilebidan, am saerTaSoriso organizaciis wesebiT ixelmZRvanela da Seecada gzS-s
procesis yvela stadia srulfasovnad
ganexorcielebina, m.S. sazogadoebis monawileobis uzrunvelyofac. dainteresebuli sazogadoebis gamovlena moxda
skopingis etapzeve. msurvelebs miewodaT
amomwuravi informacia, mTeli procesis
ganmavlobaSi regularulad tardeboda
sajaro mosmenebi da ganxilvebi.
investoris am Zalisxmevam Sedegi ar
gamoiRo. saboloo gadawyvetilebam sazogadoebis udidesi ukmayofileba gamoiwvia da saWiro gaxda qveynis prezidentis
uxeSi zewola garemos dacvis ministrze,
raTa saqmianobaze gacemuliyo garemosdacviTi nebarTva. vfiqrobT, rom amis
erT-erTi ZiriTadi mizezi iyo proeqtSi
saqarTvelos warmomdgeni mxaris, saqarTvelos saerTaSoriso navTobis korporaciis (GIOC) mier ZiriTadi problemuri sakiTxis _ navTobsadenis zusti
2.2.3.8 sazogadoebis monawileoba
biousafrTxoebis sferoSi
gadawyvetilebis miRebis procesSi
ra saxis gadawyvetilebebi?
ukanaskneli ori aTwleulis ganmavlobaSi genetikuri inJineriis gamoyenebam laboratoriebidan da institutebidan fermerebis mindvrebsa da adgilobrivi maRaziebis Taroebze
gadainacvla.
mTeli evropis farglebSi es sakiTxi amJamad
mwvave diskusiebis sagans warmoadgens: bioteqnologiebis eqspertebi am teqnologiebis
saWiroebas asabuTeben sasoflo-sameurneo
produqciis gacilebiT maRali mosavlianobis perspeqtivebiT, farmacevtuli warmoebis saWiroebebiT, progresis moTxovnilebebiT. maTi oponentebi ki iseT sakiTxebs ayeneben wina planze, rogoricaa eTikuri normebi,
religisTan kavSiri, adamianis janmrTelobis
usafrTxoeba da is Sedegebi, romlebic SesaZloa biomravalferovnebaze moaxdinon genmodificirebulma mcenareebma da cxovelebma, adgilobrivi fermerebis multinacional-
66
marSrutis dadgena araTu sazogadoebis
yovelgvari monawileobis gareSe, aramed,
viTomda politikuri da uSiSroebis mizezebis gamo, sruli gasaidumloebis pirobebSi.
amgvari gaumarTlebeli midgomis Sedegia
is, rom:
1) navTobsadeni saqarTveloSi gadis garemosdacviTi TvalsazrisiT uaRresad sensitiur ubnebze (mtknari wylis
umdidresi maragi walkis raionSi da
mineraluri wylebiT ganTqmuli borjomis xeobis zeda SesarTavi);
2) SerCeuli marSruti uaRresad Zviri
da rTulia mSeneblobisaTvis (mewyersaSiSi kodianas monakveTi, sadac mSeneblebs navTobsadenis Cadeba 23 metris
siRrmeze uxdeba), maSin, rodesac alternatiuli marSruti gacilebiT ioli da iafi SeiZleba yofiliyo;
3) navTobsadenis mSenebloba sazogadoebis ukmayofilebisa da arasamTavrobo
organizaciebis mier sasamarTlosa
da msoflio bankis ganyofilebebSi
mis winaaRmdeg aRZruli saCivrebis
friad araxelsayrel fonze mimdinareobs;
4) Camoyalibda sazogadoebis uaryofiTi
damokidebuleba navTobsadenisadmi,
ramac momavalSi navTobsadenis operators sirTuleebi SeiZleba Seuqmnas.
uri korporaciebis damokidebulebaSi moqceva da sxva.
orhusis konvencia ar ganixilavs bioteqnologiis upiratesobebsa Tu naklovanebebs.
sakiTxi martivia: genetikurad modificirebuli organizmebis zemoqmedebis Sedegebi
grZelvadiania. miuxedavad imisa, rom arsebobs
miniSnebani maT usafrTxoebaze, mainc aris
imis SesaZlebloba, rom grZelvadian perspeqtivaSi maT uaryofiTi zemoqmedeba moaxdinon
garemoze da adamianis janmrTelobaze. aseT
SemTxvevebSi gamoiyeneba sifrTxilis principi: sanam sawinaaRmdego damtkicdeba, miCneul
unda iqnas, rom arsebobs saziano zemoqmedebis
moxdenis SesaZlebloba.
amgvarad, genetikurad modificirebuli organizmebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas
srulfasovani sazogadoebis monawileoba aucilebelia.
orhusis konvenciis muxli 6.11 adgens, rom
mxareebma, ramdenadac es SesaZlebelia da mizanSewonilia, unda gamoiyenon konvenciis me6 muxlis debulebani genetikurad modificirebuli organizmebis garemoSi ganzrax gaSve-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
samuSao jgufis miTiTebebis Tanaxmad
qveynebma Semdegi qmedebebi unda ganaxorcielon:
1. TiToeulma qveyanam unda miiRos genetikurad modificirebuli organizmebis maregulirebeli kanonmdebloba (dReisaTvis, kartahenas biousafrTxoebis oqmis ganxorcielebis farglebSi globaluri garemosdacviTi fondis proeqtis meSveobiT mimdinareobs aseTi kanonmdeblobisa da praqtikuli instituciuri mowyobis SemuSaveba
qveynebisaTvis).
2. erovnuli kanonmdebloba unda Seicavdes naTel debulebebs imis Sesaxeb, Tu rogor SeuZlia sazogadoebas monawileoba miiRos genetikurad modificirebuli organizmebis
sxvadasxva gamoyenebasTan dakavSirebiT nebarTvebis gacemis procesSi.
qveynebma rac SeiZleba srulad unda gamoiyenon orhusis konvenciiT dadgenili principebi sazogadoebis monawileobis Sesaxeb debulebebis SemuSavebisa da gamoyenebisas.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
67
sazogadoebis monawileoba
baze nebarTvis gacemisas.
samwuxarod, orhusis konvenciis teqstis
momzadebisas evro-kavSiris direqtivebi genetikurad modificirebuli organizmebis winaswarganzraxuli gaSvebis (dargva), bazarze moTavsebis (gayidva) da SezRuduli gamoyenebis
(kvleva SezRudvis RonisZiebebis qveS) Sesaxeb 1998 wels Sesworebis fazaSi iyo da amitom, orhusis konvenciis 6.11 muxlis zemoT
moyvanili debuleba sakmaod bundovani gamovida. konvenciis mxare qveynebma gadawyvites
mas mogvianebiT dabrunebodnen da saxelmwifo
organoebisaTvis am sakiTxze damatebiTi saxelmZRvanelo miTiTebebi moemzadebinaT.
konvenciis mxareTa Sexvedraze amisaTvis
samuSao jgufi Camoyalibda. samuSao jgufma
SeimuSava saxelmZRvanelo miTiTebebi genetikurad modificirebuli organizmebis Sesaxeb
sazogadoebis monawileobaze gadawyvetilebis
miRebasa da informaciaze xelmisawvdomobis
Sesaxeb. amJamad jgufi muSaobs konvenciis teqstis ganmartebaze.
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
Tavi 3
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
Tavi 3. marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
uflebis realizaciisaTvis misi mxolod
deklarireba sakmarisi ar aris _ mas Tan
unda axldes misi dacvis meqanizmi. informaciis xelmisawvdomobis, gadawyvetilebis
miRebaSi monawileobis da zogadad, sufTa
garemoSi cxovrebis uflebebi gamonaklisi
ar aris _ maTac Zlieri kanonaRsrulebis
meqanizmebi sWirdeba dasacavad. magram,
es dacvis meqanizmebi TavisTavad ar imoqmedebs. isini imuSavebs mxolod maSin, Tu
Cven maT regularulad gamoviyenebT.
arsebobs darRvevaTa sami kategoria, romelTa
gasaCivrebis uflebas iZleva orhusis konvenciis me-9 muxli:
• informaciis xelmisawvdomobis uflebis
darRveva;
• gadawyvetilebis miRebaSi monawileobis uflebis darRveva;
• erovnuli garemosdacviTi kanonmdeblobis
darRveva.
3.1.1 informaciis
xelmisawvdomobis uflebis
darRveva
•
•
•
•
orhusis konvencia, muxli 9.1
nebismier pirs unda SeeZlos gaasaCivros sajaro dawesebulebis mier:
informaciis misi moTxovnis ignorireba;
usafuZvlo uari misTvis informaciis gacemaze;
misTvis arasaTanado informaciis
mowodeba;
konvenciis me-4 muxliT misTvis miniWebul uflebaTa sxvagvarad darRveva
saqarTveloSi
Tqven SegiZliaT gaasaCivroT sajaro
dawesebulebis mier Cadenili Semdegi
darRvevebi:
• Tqveni werilobiTi gancxadeba informaciis moTxovnaze ar miiRes, an ar
gaatares registraciaSi (ix. seqcia
1.2.3.2.5);
• informaciis moTxovnaze saerTod ar
gagces pasuxi (ix. seqcia 1.3.1.1);
• mogawodes arasruli, araswori an arasaTanado informacia (arasaTanado pasuxis gacema igivea, rac pasuxis argacema);
• informacia ar gaica dadgenil vadebSi (vadebi ix. 1.3.1.1 seqciaSi);
• ar mogces dokumentis dedanSi gacnobis saSualeba an saTanado wesiT
damowmebuli misi asli (ix. gv. 19);
• informaciis gacemaze uari giTxres
da 3 dRis vadaSi werilobiT ar gangimartes mizezebi, Tqveni uflebebi da gasaCivrebis wesi (ix. seqcia
1.3.2.3);
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
71
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
centraluri da aRmosavleT evropis, kavkasiisa da Sua aziis regionisaTvis garemosdacviTi sasamarTlo saqmeebi maincdamainc
damaxasiaTebeli ar aris. am regionis mosaxleobas sasamarTlo maincdamainc ar uyvars
da mxolod ukidures SemTxvevaSi mimarTavs
mas. mizezi erTis mxriv sasamarTlo procesis
xangrZlivobaa da meores mxriv, arasakmarisi
ndoba sasamarTlosadmi. sasamarTlo momsaxurebis baJi da advokatis fasi agreTve damabrkolebeli faqtoria. damatebiT, ra dasamalia da, mosamarTleebi xSirad saTanadod
ar icnoben garemosdacviT kanonmdeblobas
da arc Tu iSviaTad, maTi gadawyvetilebani
am sferoSi standartebs namdvilad ar Seesabameba.
miuxedavad amisa, bolo periodSi sul ufro da ufro matulobs am regionSi sajaro
organoebis winaaRmdeg mimarTuli garemosdacviTi administraciuli sasamarTlo saqmeebis raodenoba. mizezi albaT isaa, rom administraciuli saqmeebi, rogorc wesi, ufro
swrafad mimdinareobs, da momsaxurebis fasebic ufro dabalia.
sinamdvileSi arc ise rTulia, magaliTad informaciis xelmisawvdomobis Sesaxeb saqmis mogeba. roca kanoni ambobs, rom
informacia unda gaices da adgens amisaTvis konkretul vadebs, mosamarTlisaTvis
yvelaferi aSkara da gasagebia da WoWmanisaTvis adgili ar rCeba. amgvar process
ormagi Sedegi aqvs: erTi, rom Tqven miiRebT im informacias, rasac iTxovdiT, da
meore, rac ufro mniSvnelovanic ki SeiZleba iyos _ Tqven qmniT precedents, romelic
uiolebs sakiTxs sxva, Tqvens msgavs situaciaSi moxvedril adamianebs. garda amisa,
Tavad is organoc, romlis winaaRmdegac
aRZariT saqme, TandaTanobiT Wkuas iswavlis da mixvdeba, rom ufro iolia ubralod
mogceT informacia, vidre yovel jerze sasamarTloSi hqondes saqme.
3.1 risi gasaCivrebis uflebas
gvaZlevs orhusis konvencia
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
saqarTveloSi
• informacia, romelsac Tqven iTxovT,
aramarTebulad aris dasaidumloebuli (informaciis dasaidumloebis
kanonieri mizezebi ix. 1.3.2.1 seqciaSi);
• Tqven uari giTxres saidumlo informaciis mowodebaze, romelzec arsebobs safuZvliani eWvi, rom misi gacnobis sazogadoebrivi interesi aRemateba informaciis saidumlod Senaxvis interess (ix. seqcia 1.3.2.2.3);
• ar mogces informacia garemoSi emisiebis Sesaxeb misi konfidencialurobis sababiT (ix. seqcia 1.3.2.2.1)
• informaciis gacemisaTvis moTxovnil
iqna imaze meti safasuri, vidre
saWiroa aslis gadaRebis xarjis dasafaravad (ix. seqcia 1.3.1.2);
• da sxva.
3.1.2 monawileobis uflebis
darRveva
orhusis konvencia, muxli 9.2
dainteresebuli sazogadoebis118 warmomadgenels unda SeeZlos gaasaCivros administraciuli organos nebismieri gadawyvetileba, moqmedeba, an
umoqmedoba, romliTac sazogadoebis
gadawyvetilebis miRebis procesSi
monawileobis ufleba dairRva.
saqarTveloSi
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
Tqven (nebismier pirs119) SegiZliaT gaasaCivroT sajaro dawesebulebis mier Cadenili Semdegi darRvevebi:
• administraciuli warmoebis dawyebis
Sesaxeb ganacxadi ar gakeTda, an gakeTda iseT adgilas an iseTi formiT, rom
sazogadoebamde informacias ar miuRwevia (magaliTad, informacia gamoikra
sajaro dawesebulebaSi, magram iseT
adgilas, rom ar iyo yvelasaTvis xelmisawvdomi, ix. seqciebi 2.1.4 da 2.2.3.6.4);
• ganacxadi ar Seicavda srul informacias (ix. seqciebi 2.1.5 da 2.2.3.6.5),
masTan dakavSirebuli dokumentacia
ar iyo warmodgenili, an iyo arasruli, an ar iyo xelmisawvdomi (ix. seqciebi 2.1.6 da 2.2.3.6.6);
• sazogadoebis monawileoba ganxorcielda mxolod bolo etapze, rodesac gadawyvetilebis SesaZlo variantebs Soris arCevani ukve SezRuduli iyo (ix. seqciebi 2.1.2 da
2.2.3.6.3);
• ar gamoqveynda normatiuli aqtis
proeqti (ix. gv. 39);
• sazogadoebas ar hqonda SeniSvnebis
wardgenis saSualeba, an ar iqna
daculi SeniSvnebis wardgenisaTvis
dadgenili vada (ix. seqciebi 2.1.7 da
2.2.3.1.3, agreTve gv. 62);
• sazogadoebis SeniSvnebi (m.S. anonimuri) ar miiRes an ar gaatares registraciaSi (ix. gv. 62);
• dainteresebul sazogadoebas ar
mieca zepir mosmenaze daswrebisa da
monawileobis saSualeba, an kanoniT
dadgenili wesiT ar ecnoba sxdomis
Catarebis TariRis Sesaxeb (ix. seqcia
2.2.3.1.3 da gv. 59);
• dainteresebul sazogadoebas ar
mieca zepiri mosmenis sxdomis oqmis gacnobisa da Sesworebis saSualeba, an misi Sesworeba gaTvaliswinebuli ar iqna (ix. seqcia
2.2.3.1.3);
• dainteresebuli sazogadoebis mier
warmodgenili SeniSvnebi ar iqna saTanadod gamokvleuli da Seswavlili
(ix. seqciebi 2.1.8 2.2.3.6.7);
• gadawyvetileba ZalaSi Sevida mis
gamoqveynebamde, an gamoqveynebis gareSe (ix. seqcia 2.2.3.6.8);
• gadawyvetileba ar Seicavs dasabuTebas, an dasabuTeba ar aris saTanadod argumentirebuli (ix. seqcia
2.2.3.6.8);
• sxva.
3.1.3 garemosdacviTi
kanonmdeblobis darRveva
orhusis konvencia, muxli 9.3
gasaCivrebas unda eqvemdebarebodes sajaro dawesebulebis an kerZo pirebis moqmedeba an umoqmedoba,
romelic garemos dacvis erovnuli
kanonmdeblobis debulebebs ewinaaRmdegeba.
118
arasamTavrobo organizaciebi, romelTa mizans garemos dacva warmoadgens, ganixilebian dainteresebul sazogadoebad. detalebisaTvis ix. seqciebi 2.1.1 da 3.1.3.1.3, agreTve ganmartebebi me-5 gverdze.
.
119
rogorc zemoT, 2.2.3.1.3 seqciaSi aRvniSneT, sajaro administraciul procesSi dainteresebul mxared (dainteresebul sazogadoebad) mTeli sazogadoeba miiCneva. Sesabamisad, monawileobis uflebis darRvevis gasaCivrebis ufleba yvelas aqvs.
72
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
garemosdacviT kanonmdeblobas specialuri organoebi icavs (garemosdacviTi inspeqtorebi, tyis mcvelebi,
egerebi, policia). am kanondeblobis
debulebaTa darRvevaze dawesebulia
sxvadasxva pasuxismgebloba. Tu darRveva umniSvneloa, igi kvalificirdeba gadacdomad da damrRvevs ekisreba
administraciuli
saxdeli
(jarima,
uflebis CamorTmeva. sasamarTlos, an
zog SemTxvevaSi, uSualod inspeqtoris mier). Tu darRveva mniSvnelovania,
igi kvalificirdeba danaSaulad da mis
Camdens sisxlis samarTlis pasuxismgebloba ekisreba. garemos dacvis kanonmdeblobis darRvevebi da maTze dawesebuli saxdelebi da sasjelebi CamoTvlilia Vb danarTSi.
garemosdacviTi kanonmdeblobis damcavi organoebi valdebulni arian:
• Tavad aRmoaCinon da aRmofxvran garemosdacviTi kanondarRvevebi, da
• iqonion saTanado reagireba, Tu amgvari kanondarRvevis Sesaxeb maT mosaxleoba atyobinebs.
3.1.3.1 vis aqvs ufleba iCivlos?
orhusis konvencia, muxli 9.3
sazogadoebis warmomadgenlebs unda
SeeZloT sajaro dawesebulebis, an
kerZo pirebis mier erovnuli garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis gasaCivreba administraciuli an
sasamarTlo gziT.
3.1.3.1.1 sasamarTlo xelisuflebis
moqmedebis ZiriTadi principebi
sasamarTlo xelisuflebis funqcionirebis
ZiriTadi principebia:
• sasamarTlo ar iwyebs saqmes Tavisi iniciativiT. igi mxolod arCevs sxvaTa mier dayenebul sakiTxebs da rogorc wesi, mxolod
120
121
• sasamarTloSi122 saqmis aRZvris ufleba aqvs
mxolod:
• samarTaldamcav organoebs;
• dainteresebul pirs, anu mas, visac
miadga raime ziani an visi interesebic
uSualod Seilaxa.
es niSnavs, rom Tqven (adamians, an iuridiul pirs)
ar SegiZliaT mimarToT sasamarTlos gancxadebiT imis Sesaxeb, rom viRacam sadRac kanoni daarRvia. sasamarTlo amgvar gancxadebebs ar iRebs.
amgvari gancxadebebis adresati samarTaldamcavi organoebia (policieli, inspeqtori, egeri,
tyis mcveli, prokurori). Tu Tqven gindaT, rom
Tqveni gancxadeba sasamarTlom ganixilos, Tqven
unda daasabuToT Tqveni interesi sakiTxisadmi.
anu is, rom dairRva Tqveni romelime kanonieri
ufleba, an mogadgaT raime uSualo ziani, an SegelaxaT kanonieri interesi.
ufro metic, sasamarTloSi mimarTvisas
Tqven saerTod ar gWirdebaT imis mtkiceba, kanonieri iyo Tu ara meore mxaris qmedeba. Tqveni ZiriTadi meseji sasamarTlosadmi
swored Tqveni kanonieri uflebis Selaxvaa. Tu
meore mxarec kanonis farglebSi moqmedebda,
maSin sasamarTlo Tavad ayenebs sakiTxs kanonis
ori debulebis urTierTwinaaRmdegobis Sesaxeb, dadgenili proceduriT (SesaZloa zemdgom, an konstituciur sasamarTloSi mimarTvis
gziT) ixilavs da wyvets mas, da mxolod amis
Semdeg iRebs gadawyvetilebas Tqvens saqmeze.
3.1.3.1.2 abstraqtuli sarCeli
orhusis konvenciis zemoTmoyvanili debulebis gansakuTrebuloba swored imaSi mdgomareobs, rom igi iTxovs, garemosdacviTi
kanonmdeblobis darRvevisas, sazogadoebis yvela wevrs, miuxedavad imisa, miadga Tu ara mas
uSualo ziani, an Seilaxa Tu ara misi kerZo
interesebi, hqondes Civilis saSualeba121.
im qveynebSi, romlebic orhusis konvenciis mxareebs warmoadgenen da sadac saerTaSoriso xelSekrulebebs (maT Soris konvencias) kanonis Zala aqvs, orhusis konvenciis es debuleba sakmarisi safuZvelia amgvari „abstraqtuli“
sarCelebis sasamarTloSi warsadgenad. sakmarisia Tu ara igi imisaTvis, rom sasamarTlom saqme
warmoebaSi miiRos, Cven jer ar viciT _ mogexsenebaT, sasamarTlo Tavis daskvnebs iZleva mxolod mas Semdeg, rac mas mimarTaven. msjeloba imis Sesaxeb, Tu ramdenad sakmarisia orhusis
konvenciis es norma da rogor muSaobs igi ama
Tu im qveynis sakanonmdeblo sivrceSi, SesaZlebeli gaxdeba mxolod imis Semdeg, rac TiToeul
qveyanaSi vinme Seecdeba mis gamoyenebas.
Cven aq migiTiTebT or aspeqts, romelic
aq ar igulisxmeba sakonstitucio sasamarTlo. mis Sesaxeb detalurad ix. 3.3.6 seqciaSi
es debuleba, garkveulwilad, sazogadoebisaTvis samarTaldamcavi organoebis funqciebis delegirebad SeiZleba CavTvaloT.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
73
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
aq igulisxmeba, rom nebismier adamians, an iuridiul pirs, miuxedavad imisa, uSualod miadga
Tu ara mas ziani da Seilaxa Tu ara maTi uflebebi da interesebi, unda SeeZlos garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevaTa gasaCivreba.
es orhusis konvenciis yvelaze rTuli debulebaa. rom gavigoT, kerZod raSi mdgomareobs misi sirTule, mokled gaverkveT sasamarTlo xelisuflebis funqcionirebis ZiriTad principebSi.
im farglebSi, rasac momCivani (bralmdebeli, mosarCele) iTxovs;
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
SeiZleba damatebiT iqnas gamoyenebuli garemosdacviTi sarCelis aRZvrisas Tqveni interesis dasasabuTeblad (Tumca, vimeorebT,
orhusis konvenciis 9.3 muxlis safuZvelze
Tqven SegiZliaT SeecadoT waradginoT sarCeli sasamarTloSi an saCivari administraciul
organoSi121 garemosdacviTi kanonmdeblobis
darRvevis Sesaxeb yovelgvari sakuTari interesis dasabuTebis gareSe). esenia:
• miTiTeba arasamTavrobo organizaciebis
gansakuTrebul uflebebze (dainteresebuli sazogadoebis cnebidan gamomdinare);
• miTiTeba adamianis garemosdacviT uflebebze.
3.1.3.1.3 dainteresebuli sazogadoeba
orhusis konvenciam kidev erTi mniSvnelovani
instrumenti daafuZna: dainteresebuli piris
cnebas man daupirispira „dainteresebuli
sazogadoebis“ cneba (ix. agreTve seqcia 2.1.1).
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
orhusis konvencia, muxli 2.5
dainteresebuli sazogadoeba niSnavs sazogadoebas, romelsac exeba
an SesaZloa Seexos garemosdacviTi
gadawyvetilebebis miReba an romelic
dainteresebulia garemos dacvis
sferoSi gadawyvetilebebis miRebis
procesSi monawileobiT; arasamTavrobo organizaciebi, romlebic xels
uwyoben garemos dacvas da pasuxoben erovnuli kanonmdeblobis yvela
moTxovnas, ganixilebian rogorc dainteresebuli subieqtebi.
am ganmartebis Tanaxmad, nebismieri arasamTavrobo organizacia, romlis saqmianobis
mizania garemos dacva, ganixileba dainteresebul sazogadoebad. es maT saSualebas aZlevs
aRZran garemosdacviT sakiTxebze sarCeli
sasamarTloSi im SemTxvevaSic ki, Tu sadao
sakiTxi uSualod maT ar exebaT da arc raime
pirdapir da uSualo (individualur) zians ayenebs maT122.
122
Tu kanondamrRvevi misi qvemdgomi administraciuli organoa
123
es bolo debuleba mxolod saqarTvelosaTvis aris WeSmariti! saqme imaSia, rom konvenciis 9.2 muxlis oficialuri
Targmani mniSvnelovnad gansxvavdeba originalisagan da igi
arasamTavrobo organizaciebs aZlevs met uflebebs, vidre
Tavad konvenciis teqsti gulisxmobs. kerZod, Targmans aklia teqsti, sadac miTiTebulia, rom konvencia arasamTavrobo organizaciebs sasamarTloSi daSvebis gansakuTrebul
uflebebs mxolod konvenciis me-6 muxliT gaTvaliswinebul
uflebaTa darRvevis mimarTebaSi aZlevs (ix. agreTve seqcia
3.1.2).
vinaidan oficialuri Targmani ratificirebulia saqarTvelos parlamentis mier, igi ZalaSia saqarTvelos teritoriaze miuxedavad imisa, rom igi konvenciis oficialuri teqstisagan gansxvavdeba
124
Handbook on Access to Justice under the Aarhus Convention, REC-CEE
2003, p.207, UK Case 1
74
saqarTveloSi
sasamarTlo praqtika
2003 wlis 17 maiss, asociacia „mwvane
alternativam“ sarCeli aRZra mopasuxeebis: garemosa da bunebrivi resursebis
dacvis saministrosa da baqo-Tbilisijeihanis milsadenis kompaniis mimarT,
2002 wlis 30 noembers saministros mier
kompaniaze gacemuli navTobis transportirebis garemosdacviTi nebarTvis
baTilad cnobis moTxovniT.
Tavis saproceso uflebaunarianobas am
saqmeSi asociacia asabuTebda swored
orhusis konvenciis 2.5 muxlze miTiTebiT, romlis mixedviTac garemosdacviTi arasamTavrobo organizacia miiCneva
„dainteresebul sazogadoebad“.
es dasabuTeba sakmarisi aRmoCnda imisaTvis, rom Tbilisis saolqo sasamarTlos saqme warmoebaSi mieRo. Tumca Tavad sarCeli man ar daakmayofila.
3.1.3.1.4. adamianis garemosdacviTi
uflebebi
bevri qveynis kanonmdebloba adgens adamianis
ganuyofel uflebad sufTa, jansaR, an usafrTxo garemoSi cxovrebas. rig qveynebSi sasamarTlo praqtikam aCvena, rom SesaZlebelia saqmeSi sakuTari interesis dasabuTeba am
uflebaze apelirebiT.
sasamarTlo praqtika:
gaerTianebuli samefos magaliTi124
1993 wlis dekemberSi gaerTianebuli samefos
saxelmwifo mdivanma, mosaxleobis ekonomikuri da socialuri interesebis dakmayofilebis mizniT, lapel-benkis Waobebze, romelic gadamfreni frinvelebis Sesvenebisa
da gamravlebis erT-erT mniSvnelovan adgils warmoadgenda, bunebis dacvis reJimi
gaauqma.
am gadawyvetilebis winaaRmdeg saqme aRZra
britanulma arasamTavrobo organizaciam „frinvelTa dacvis samefo sazogadoeba“ (RSPB).
saqme organizaciam aRZra ara raime sakuTari kerZo interesis, an misdami miyenebuli
konkretuli zianis safuZvelze, aramed sufTa
garemoSi cxovrebis uflebisa da am garemos
dacvis misi valdebulebis safuZvelze.
sasamarTlom es dasabuTeba organizaciis
„sakmaris interesad“ miiCnia da saqme warmoebaSi miiRo.
saqme sxvadasxva instanciaSi mimdinareobda 3
wlis manZilze. arasamTavrobo organizaciam
saboloo jamSi saqme moigo. Tumca, samwuxarod, ar dakmayofilda misi moTxovna sarCelis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
uzrunvelyofis Sesaxeb (ix. 3.3.5.3 seqcia) da
saboloo ganaCenis gamotanis momentisaTvis
(1996 wlis ivlisi) lapel-benkis Waobebi ganadgurebuli iyo.
saqarTveloSi
• Tu migaCniaT, rom konstituciiT TqvenTvis moniWebuli uflebebi ilaxeba, an
SeiZleba Seilaxos normatiuli aqtiT
(saerTaSoriso SeTanxmebiT, kanoniT,
debulebiT, instruqciiT), SegiZliaT
mimarToT sakonstitucio sasamarTlos (seqcia 3.3.6);
• Tu migaCniaT, rom romelime saxelmwifo organo, an iuridiuli piri arRvevs adamianis uflebebs (Tqvensas an
sxvisas), SegiZliaT mimarToT saxalxo
damcvels (seqcia 3.2.3)
sasamarTlo praqtika:
sloveniis magaliTi125
1995 wels sloveniis arasamTavrobo organizaciam „sloveniis ekologTa kavSiri“ (Drustvo Ekologov Slovenije) mimarTa sakonstitucio
sasamarTlos bledis tbis maxloblad sawarmo zonis ganviTarebis gegmis arakonstituciurobis Sesaxeb.
sakonstitucio sasamarTlom sarCeli daakmayofila. magram yvelaze saintereso iyo
daskvna, romelic sasamarTlom gansjadobis ganxilvisas gamoitana: man daaskvna, rom
sufTa sacxovrebeli garemos uflebidan
gamomdinare yvelas gaaCnia interesi garemos
dacvisadmi (anu SeuZlia aRZras Sesabamisi
sarCeli sasamarTloSi) da es interesi mxolod axlomaxlo teritoriiT ar Semoifargleba.
3.1.3.1.5 ra SeiZleba movimoqmedoT
garemosdacviTi kanonmdeblobis
darRvevisas?
saqarTveloSi
125
126
127
orhusis konvenciiT miniWebuli uflebebis dacva Tqven sasamarTlos gareSec SegiZliaT. kerZod, Tu Tqvens uflebebs (maT Soris uflebas informaciaze, gadawyvetilebis miRebaSi monawileobaze, an sufTa garemoSi cxovrebaze) administraciulo organo arRvevs, Tqven SegiZliaT:
• mimarToT zemdgom organos;
• mimarToT ombudsmens.
Tu Tqven gsurT aRmofxvraT kerZo piris mier
garemosdacviTi kanonmdeblobis darRveva,
Tqven SegiZliaT mimarToT:
• garemosdacviT organoebs;
• samarTaldamcav organoebs;
• prokurors.
3.2.1 gasaCivreba zemdgomTan
Tu Tqven ukmayofilo xarT administraciuli organos an Tanamdebobis piris qmedebiT,
umoqmedobiT, an miRebuli gadawyvetilebiT,
Tqven SegiZliaT saCivriT mimarToT mis zemdgom instancias.
saqarTveloSi
administraciuli organos nebismieri
gadawyvetileba, qmedeba Tu umoqmedoba SeiZleba gasaCivrdes zemdgom instanciaSi. am proceduras administraciuli
saCivari ewodeba.
upiratesobani
zemdgom instanciaSi gasaCivrebas mniSvnelovani upiratesobebi gaaCnia:
• ganxilvis procedura sasamarTlosTan SedarebiT bevrad swrafia;
• procedura ufasoa;
• SemdgomSi amave sakiTxze sasamarTloSi mimarTvisas Tqven127 TavisufldebiT saxelmwifo baJis gadaxdisagan.
Handbook on Access to Justice under the Aarhus Convention, REC-CEE 2003, p.237
ix. agreTve am wignis 3.2.2.1.1 seqcia
es wesi ar vrceldeba iuridiul pirebze
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
75
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
Tu Tqven visime mxridan garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis aRkveTa
gsurT, Tqven SegiZliaT126:
• mimarToT garemosdamcvel organoebs
(seqcia 3.2.2); es organoebi valdebulni arian gadaamowmon miRebuli informacia da Tu igi sworia, aRZran saqme
kanondamrRvevis winaaRmdeg. Tu maT
es ar moimoqmedes, mimarTeT prokurors;
• Tu kanons administraciuli organo arRvevs, SegiZliaT waradginoT administraciuli saCivari zemdgom organoSi
(seqcia 3.2.1), an sarCeli sasamarTloSi
(seqcia 3.3). orive SemTxvevaSi unda daasabuToT Tqveni interesi saqmisadmi
(seqcia 3.1.3.1), an miuTiToT orhusis
konvenciis 9.3 muxliT sazogadoebisaTvis miniWebul uflebaze;
• Tu kanons kerZo piri arRvevs, SegiZliaT waradginoT sarCeli sasamarTloSi (seqcia 3.3). am SemTxvevaSic unda
daasabuToT Tqveni interesi saqmisadmi
(ix. zemoT), an miuTiToT orhusis konvenciis 9.3 muxliT sazogadoebisaTvis
miniWebul uflebaze;
3.2 Tu sasamarTlosTvis
mimarTva ar gsurT
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.2.1.1 ras niSnavs „zemdgomi“?
saqarTveloSi
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
SezRudvebi:
• Tqven gaqvT mxolod erTi Tve saCivris
Sesatanad! Tu Tqven administraciuli organos raime gadawyvetilebas asaCivrebT, es vada aiTvleba gadawyvetilebis gamoqveynebidan, an
TqvenTvis misi oficialuri gacnobidan. Tu Tqven administraciuli organos qmedebas an umoqmedobas uCiviT,
maSin erTi Tve aiTvleba im momentidan, rodesac TqvenTvis am qmedebisa
Tu umoqmedobis faqti cnobili gaxda.
• zogierT administraciul organos,
magaliTad, eleqtroenergiis, gazis,
komunikaciebis tarifebis damdgen
damoukidebel erovnul komisiebs
ar gaaCnia „zemdgomi“. maTi gadawyvetileba mxolod sasamarTloSi SeiZleba gasaCivrdes.
• iseve, rogorc sasamarTloSi (ix. seqcia 3.1.3.1), Tqven unda daasabuToT,
rom xarT dainteresebuli piri, anu
gagaCniaT kanonieri interesi sakiTxisadmi (gadawyvetileba an qmedoba
zRudavs an laxavs Tqvens kanonier
uflebebs). informaciis xelmisawvdomobisa da gadawyvetilebis miRebaSi monawileobasTan dakavSirebuli
kanonieri interesis Sesaxeb ix. seqciebi 3.1.1 da 3.1.2.
• Tu igive sakiTxs ixilavs, an ukve ganixila sasamarTlom, an zemdgomma
administraciulma organom, administraciuli organo mas gansaxilvelad
aRar miiRebs.
ra Sedegi miiRweva?
administraciuli saCivris meSveobiT SegiZliaT miaRwioT Semdeg Sedegs:
• sasurveli informaciis miRebas;
• administraciuli aqtis gauqmebas an
baTilad cnobas;
• axali administraciuli aqtis gamocemas;
• administraciuli organos mxridan
raime moqmedebis Sesrulebas an Tavis
Sekavebas.
76
zogjer arc ise iolia gaerkve, Tu romeli
organoa ama Tu im sajaro dawesebulebisa Tu
administraciuli organos „zemdgomi“. raime
universaluri wesis SemoTavazeba aq rTulia.
saqarTveloSi
Tu Tqven romelime dawesebulebis
Tanamdebobis pirs an struqturul qvedanayofs uCiviT, Tqven unda mimarToT
am dawesebulebis rangiT umaRles Tanamdebobis pirs (magaliTad, Tu uCiviT saministros erT-erT departaments, an
ministris moadgiles, an sammarTvelos
ufross, unda mimarToT ministrs).
Tu Tqven dawesebulebis umaRles Tanamdebobis pirs uCiviT:
• kargad SeiswavleT Tavad is administraciuli aqti, romelsac uCiviT.
kanoniT masze miTiTebuli unda iyos
organo, sadac misi gasaCivreba SeiZleba, misi misamarTi da gasaCivrebis
vada.
• werilobiT mimarTeT Tavad im organos (dawesebulebas), romelsac uCiviT da moiTxoveT, gangimarton, Tu
romeli organoa maTi zemdgomi (sad
SeiZleba gasaCivrdes maTi gadawyvetileba an moqmedeba) da mogawodon
misi misamarTi, telefoni da faqsi.
• waradgineT saCivari Tavad im organoSi, romelsac uCiviT. mas win daurTeT werili moTxovniT, rom Tqveni
saCivari gadagzavnon Sesabamis zemdgom organoSi. 5 samuSao dRis ganmavlobaSi maT unda gadagzavnon Tqveni
werili daniSnulebisamebr, an dagibrunon ganmartebiT, rom zemdgomi ar
arsebobs da Tqven mxolod sasamarTloSi SegiZliaT Civili.
• mimarTeT nebismier administraciul
organos TxovniT, daadginon, Tu romeli administraciuli organoa Tqveni
saCivris ganxilvaze uflebamosili.
gancxadebas Tan daurTeT Tqveni saCivari da iTxoveT daniSnulebisamebr
misi gadagzavna (gancxadebis teqsti
ix. 80 gverdze)
Tu am sakiTxis garkvevisas daikarga
bevri dro da Tqven gadaacileT administraciuli saCivrisaTvis dadgenil
vadas, miuTiTeT es garemoeba saCivarSi
da daurTeT Tqvens mier sakiTxis gasarkvevad wardgenili werilebis aslebi.
dro, romelic Tqveni mizeziT ar dakargula, vadis gasvlaSi ar CageTvlebaT.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.2.1.2 rogor viCivloT?
3.2.1.2.1 saCivari
sajaro dawesebulebas (administraciul organos) SesaZloa saCivrebis specialuri forma gaaCndes. ikiTxeT, arsebobs Tu ara aseTi.
Tu forma ar arsebobs, an raime mizezis gamo
igi ver miiReT, ubralo furceli aiReT da
dawereT saCivari qvemoT mocemuli formis
mixedviT.
saCivari administraciuli organos misaRebSi an kancelariaSi miiteneT. administraciuli organo valdebulia miRebisTanave dauyovnebliv gaataros saCivari registraciaSi. aucileblad moiTxoveT da CaiwereT Tqveni gancxadebis registraciis nomeri da TariRi.
saqarTvelos garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis ministrs
(an sxva administraciuli organos
dasaxeleba, romelsac mimarTavT)
moqalaqe ________________________
(Tqveni saxeli da gvari)
_______________________________
(Tqveni misamarTi)
a d m i n i s t r a c i u l i
s a C i v a r i
mogaxsenebT, rom ___________________________________________________________
(im organos dasaxeleba, romelsac uCivixarT)
gadawyvetilebiT / moqmedebiT / umoqmedobiT:
(airCieT erT_erTi)
___________________________________________________________________________
(miuTiTeT gasaCivrebuli administraciuli aqtis nomeri, TariRi da dasaxeleba an aRwereT
administraciuli organos is qmedeba an umoqmedoba, romelsac uCiviT)
___________________________________________________________________________
dairRva Cemi kanonieri ufleba _______________________________________________
(miuTiTeT, kerZod romeli ufleba migaCniaT darRveulad)
(im organos dasaxeleba, romelsac uCivixarT)
__________________________________________________ Semdegi garemoebebis gamo:
(im qmedebis dasaxeleba, romlis Sewyvetas an ganxorcielebas iTxovT)
_________________________________________________________________
(ganmarteT, ra garemoebebis gamo aris, Tqveni azriT, miTiTebuli gadawyvetileba ukanono, an ratom
migaCniaT, rom administraciulma urganom unda Sewyvitos an ganaxorcielos raime qmedeba)
gancxadebas Tan erTvis Semdegi sabuTebi:
_________________________________________________________________
(saCivris safuZvlianobis damadasturebeli sabuTebis CamonaTvali)
ganmcxadebeli: _______________________
(xelmowera TariRi)
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
77
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
mogmarTavT TxovniT, raTa gaauqmoT zemoaRniSnuli gadawyvetileba / daavaldebuloT
____________________________________________ Sewyvitos / ganaxorcielos qmedeba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.2.1.3 ra xdeba Semdeg?
saqarTveloSi
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
damatebiTi dokumentebi
Tqveni saCivris registraciis Semdeg, 3
samuSao dRis ganmavlobaSi, administraciuli organo amowmebs, akmayofilebs Tu
ara saCivari kanoniT dadgenil moTxovnebs.
Tu gancxadeba saWiroebs damatebiTi dokumentaciis wardgenas, Tqven werilobiT
unda gecnoboT amis Sesaxeb da mogeceT
vada (ara nakleb 5 samuSao dRisa) maT warmosadgenad. Tu Tqven am vadaSi moTxovnil
dokumentebs ar warmoadgenT, Tqveni
TxovniT vada SeiZleba gagigrZelon, magram
ara umetes 15 samuSao dRisa. moTxovnili
dokumentebis dadgenil vadebSi warudgenloba gamoiwvevs Tqveni saCivris ganuxilvelad datovebas.
administraciul organos ar aqvs ufleba Tavisi iniciativiT moiTxovos raime
sabuTis warmodgena _ yvela mis mier moTxovnili dokumentis Tu informaciis warmodgenis aucilebloba kanoniT, an mis
safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare
aqtiT unda iqnas dadgenili. moiTxoveT,
rom werilobiT gangimarton, Tu romeli
kanonis, an kanonqvemdebare aqtis romeli debulebis Tanaxmad gTxoven ama Tu
im dokumentis warmodgenas. gadaamowmeT,
marTla iTvaliswinebs Tu ara miTiebuli
kanoni amgvar moTxovnebs.
gasaCivrebuli aqtis moqmedebis SeCereba
Tu Tqven asaCivrebT administraciul
aqts, rogorc wesi, saCivris registraciis
momentidan misi moqmedeba SeCerdeba. Tumca, arsebobs am wesidan mTeli rigi gamonaklisebi, maT Soris rigi nebarTvebisa
da licenziebisa128, ase rom, SesaZloa gasaCivrebuli aqtis moqmedeba ar SeCerdes.
Tumca mewarmes, romelsac ekuTvnis gasaCivrebuli licenzia an nebarTva, ra Tqma
unda, droulad acnobeben am dokumentebTan dakavSirebiT Semosuli sarCelis Sesaxeb da SesaZloa man Tavad moisurvos Sesabamis saqmianobaTa SeCereba, momavalSi
gaugebrobebis Tavidan acilebis mizniT.
ganxilvis vadebi
administraciulma organom Tqveni saCivari unda ganixilos da gadawyvetileba
miiRos erTi Tvis vadaSi. Tu igi miiCnevs,
rom saqmisaTvis arsebiTi mniSvnelobis
mqone garemoebis dadgenisaTvis erT Tveze
metia saWiro, maSin administraciulma organom, saCivris miRebidan 7 dRis vadaSi unda
128
gamoitanos dasabuTebuli gadawyvetileba
saCivris ganxilvis vadis araumetes erTi
TviT gagrZelebis Sesaxeb. es gadawyvetileba
dauyovnebliv unda gecnoboT.
ganxilva
administraciuli saCivari, rogorc wesi,
ixileba zepir mosmenaze. zepiri mosmenis
TariRi Tqven unda gecnoboT mis Catarebamde 5 samuSao dRiT adre. am periodisaTvis yvela dainteresebul mxares wardgenili unda hqondes saqmesTan dakavSirebuli
masalebi. Tqven SegiZliaT maT gaecnoT da
gadaiRoT asli.
zepiri mosmena, rogorc wesi, sajaroa.
Tumca, piradi, komerciuli, an saxelmwifo
saidumloebis dacvis mizniT igi SeiZleba
daxurulad gamocxaddes.
sxdomas xsnis da xuravs administraciuli
organos uflebamosili Tanamdebobis piri.
zepiri mosmenis movlenaTa zusti mimdevroba (rogorc es sasamarTloSia, ix. seqcia 3.3.3.2) dadgenili ar aris, magram amave
dros Tavmjdomaris amocanaa saqmisaTvis
mniSvnelovani yvela garemoeba gamoikvlios da yvela dainteresebul mxares Tavisi azrisa da argumentis warmoTqmis saSualeba misces. amave dros, rogorc wesi,
zepiri mosmena erT samuSao dReze mets ar
unda gagrZeldes.
iseve, rogorc sasamarTlo darbazSi, girCevT daemorCiloT Tavmjdomares, vinaidan mas ufleba aqvs wesrigis damrRvevi
darbazidan gaaZevos da sxdoma mis gareSe
gaagrZelos. girCevT, agreTve, winaswar
werilobiT moamzadoT saTqmeli, yuradRebiT usminoT gamomsvlelebs, ar gaawyvetinoT, magram amave dros, dabejiTebiT
moiTxovoT sityva, Tuki saTqmeli gaqvT.
gadawyvetileba
administraciul organos saCivris ganxilvis Sedegad gamoaqvs Semdegi erT-erTi
gadawyvetileba:
• saCivris dakmayofilebis Sesaxeb;
• saCivris nawilobriv dakmayofilebis Sesaxeb;
• saCivris dakmayofilebaze uaris Tqmis
Sesaxeb;
saCivris daymayofilebaze uaris Tqmis Sesaxeb administraciuli aqtis gamocemamde, administraciuli organo valdebulia misces ganmcxadebels sakuTari azris
wardgenis SesaZlebloba, Tu:
am gamonaklisebis mizania daicvan mewarme dausabuTebeli zaralisgan
78
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
• uari efuZneba informacias ganmcxadeblis (momCivanis) Sesaxeb;
• informacia, romelsac efuZneba uari,
gansxvavdeba ganmcxadeblis mier wardgenili informaciisagan.
ganmcxadebelma (momCivanma) sakuTari
mo sazreba unda waradginos 5 dRis vadaSi.
administraciuli organos gadawyvetileba Tqven unda gadmogeceT werilobiTi
saxiT.
ZalaSi Sesvla
administraciuli organos gadawyvetileba
saCivris Taobaze ZalaSi Sedis adminis-
traciuli aqtis ganmcxadeblisaTvis (momCivanisaTvis) gadacemis an gamoqveynebis
momentidan.
gasaCivreba
administraciuli organos gadawyvetileba saCivris Taobaze SeiZleba kvlav gasaCivrdes. gadawyvetilebaSi miTiTebuli
unda iqnas zemdgomi organo, romelSic
SeiZleba misi gasaCivreba da misi misamarTi. administraciuli wesiT saCivris
wardgenis vadaa 1 Tve. gadawyvetilebis gasaCivreba SesaZlebelia agreTve sasamarTloSi, misi TqvenTvis gadmocemidan 6 Tvis
ganmavlobaSi.
3.2.2 garemosdamcvel organoebisadmi mimarTva
saqarTveloSi
garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevebis aRmoCena da aRmofxvra evalebaT129:
• garemos dacvis da bunebrivi resursebis saministros Sesabamis organoebs,
• TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis adgilobrivi organoebis garemosdacviT samsaxurebs,
• policias (sisxlis samarTlis danaSaulebani).
samwuxarod, am wignis dasrulebis momentisaTvis es sfero mniSvnelovani restruqturizaciis mdgomareobaSi imyofeboda. amitom Cven ver mogcemT zust miTiTebebs, Tu romeli kanondarRvevis SemTxvevaSi vis da sad unda mimarToT. SegviZlia mxolod zogadi
rCevebi mogawodoT.
Tu Tqven aRmoaCineT raime qmedeba, romelic Tqveni azriT saqarTvelos garemosdacviT
kanonmdeblobas ewinaaRmdegeba:
1. aRwereT faqtebi, romlis mowme gaxdiT. magaliTad, teqsti SeiZleba aseTi sqemiT
SeadginoT:
moqalaqis ___________________________
(Tqveni saxeli, gvari, misamarTi)
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
g a n c x a d e b a
garemosdacviTi kanondarRvevis faqtis Sesaxeb
gacnobebT, rom a.w. _____________ me gavxdi Semdegi faqtis mowme: ______________
(TariRi, adgili)
(faqtis aRwera)
gTxovT aRniSnul faqtze iqonioT saTanado reagireba.
____________________________________
(xelmowera, TariRi)
2. warudgineT es gancxadeba romelime zemoTmiTiTebul adresats (jobs samives),
aucileblad moiTxoveT Tqveni werilis (gancxadebis) registracia130 da CaiwereT registraciis nomeri.
129
130
saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsis 239-e muxlis mixedviT
samwuxarod, ar aris gamoricxuli, rom inspeqtori an policieli Seecados gaiiolos cxovreba da dagarwmunoT, rom amgvari
gancxadebebi maT ar exeba, rom Tqvens mier SemCneuli faqti kanondarRvevas ar warmoadgens, an `megobrulad gamogitydeT”, rom
`mas Tqvenze ufro unda kanondarRvevebis aRmofxvra, magram winaswar icis, rom aqedan araferi gamova” da girCioT Civils Tavi
daaneboT da a.S. ar miiRoT amgvari `megobruli” rCevebi. dabejiTebiT moiTxoveT gancxadebis dauyovnebliv registraciaSi gatareba da mianiSneT, rom Tu reagireba saTanado ar iqneba, apirebT prokuraturaSi iCivloT.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
79
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
3. Tqven SegiZliaT agreTve mimarToT nebismier sxva administraciul organos Semdegi
TxovniT:
_________________________________________________
(organizaciis an Tanamdebobis piris dasaxeleba, romelsac mimarTavT)
moqalaqis ________________________
(Tqveni saxeli, gvari, misamarTi)
g a n c x a d e b a
uflebamosili organos dadgenisa da gancxadebis gadagzavnis Sesaxeb
vinaidan CemTvis ucnobia, Tu romeli administraciuli organo aris uflebamosili
ganixilos Cemi TandarTuli gancxadeba, gTxovT, saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis me-80 muxlis Sesabamisad, daadginoT mis ganxilvaze
uflebamosili organo da dadgenil vadebSi gadaugzavnoT mas Cemi TandarTuli
gancxadeba.
pativiscemiT
danarTi: _____ gv
________________________________
(xelmowera, TariRi)
mimarTeT igive organos 5 dRis Semdeg, TxovniT, gacnobon, Tu romel uflebamosil organos gadaegzavna Tqveni gancxadeba garemosdacviTi kanondarRvevis faqtTan dakavSirebiT.
4. 2-3 kviris Semdeg gadaamowmeT uflebamosili organos reagireba Tqvens mier miwodebul
faqtebze. magaliTad, mimarTeT maT amgvari weriliT:
___________________________________________________________
(organizaciis an Tanamdebobis piris dasaxeleba, romelsac mimarTavT)
moqalaqis _________________________
(Tqveni saxeli, gvari, misamarTi)
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
g a n c x a d e b a
gancxadebis msvlelobaze informaciis moTxovnis Sesaxeb
a.w. ____________ me mogmarTeT gancxadebiT (sareg. # ______________________ )
(TariRi)
(wina gancxadebis registraciis nomeri)
romelSic gacnobeT ________________________ Sesaxeb.
(wina gancxadebis mokle Sinaarsi)
gTxovT macnoboT, ra msvleloba mieca aRniSnul gancxadebas. gTxovT momceT
saSualeba gavecno am sakiTxTan dakavSirebiT Tqvens xelT arsebul masalebs.
pativiscemiT
______________________________
(xelmowera, TariRi)
5. gaecaniT saqmis msvlelobas da masalebs. Tu migaCniaT, rom garemosdamcveli organoebis reagireba kanondarRvevaze ar aris saTanado, mimarTeT prokurors.
80
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.2.2.1.1 ra instrumentebi gaaCnia
inspeqtors?
Tqven gancxadebaSi aRwerili faqtebi garemosdacviTma inspeqtorma (policielma) unda
gadaamowmos da kanonTan maTi Sesabamisoba
Seafasos. Tqveni gancxadeba inspeqtors (policiels) aZlevs saSualebas miiRos sasamarTlos nebarTva kerZo teritoriis (sawarmos an
sacxovreblis) daTvalierebis Sesaxeb.
kanondarRvevis aRmoCenis SemTxvevaSi:
• inspeqtori adgens oqms administraciuli
samarTaldarRvevis Sesaxeb da agzavnis mas
gansaxilvelad raionul sasamarTloSi. ganxilvis Sedegad, sasamarTlos gamoaqvs dadgenileba kanondamrRvevisaTvis Sesabamisi administraciuli saxdelis an (mZime danaSaulis
SemTxvevaSi) sasjelis dakisrebis Sesaxeb131;
• garkveuli tipis darRvevebisas, Tu damrRvevi sadaod ar xdis administraciuli samarTaldarRvevis Cadenis faqts da
Tanaxmaa gadaixados Sesabamisi darRvevisaTvis dadgenili jarima, inspeqtors SeuZlia adgilze amoiRos jarima.
• garda amisa, garemosdacviT inspeqtors
specialuri meTodikiT SeuZlia daiangariSos kanondarRvevis Sedegad garemosadmi
miyenebuli ziani da sasamarTloSi aRZras
saqme kanondamrRvevisadmi am zianis anazRaurebis dakisrebis Sesaxeb. amoRebuli
Tanxa Cairicxeba saxelmwifo biujetSi.
3.2.2.1.2 mimarTva prokurorTan
3.2.3 mimarTva ombudsmens (saxalxo
damcvels)
ombudsmenis instituti Camoyalibda skandinaviaSi da sityvasityviT niSnavs xalxis warmomadgenels. ombudsmeni xalxis interesebs
warmoadgens samTavrobo dawesebulebebTan
mimarTebaSi. es instituti mraval qveyanaSi moqmedebs. zogierT qveyanas ramdenime ombudsmenic ki yavs, romlebic sxvadasxva sferoebSi
arian specializebuli (mag. ungreTSi sami ombudsmenia: Cveulebrivi ombudsmeni, eTnikur
umciresobasTan dakavSirebuli sakiTxebis ombudsmeni da informaciis dacvis ombudsmeni).
amocanebi
ombudsmeni ar aris gadawyvetilebis mimRebi
piri. da ar aris sasamarTlo an arbitri. ombudsmeni swavlobs xelisuflebis organoebis
mier moqalaqeTa uflebebis Selaxvis faqtebs
da gamoaqvs daskvna. es daskvnebi ar aris Sesasruleblad savaldebulo, isini ufro sarekomendacio xasiaTisaa.
ombudsmenis institutis umTavresi daniSnulebaa sazogadoebrivi azris formireba da
misi meSveobiT sajaro dawesebulebebze zewola. am Tanamdebobaze, rogorc wesi, sakonstitucio kanonebisa da maTTan dakavSirebuli
sakiTxebis sferoebSi momuSave cnobili eqsperti iniSneba. ombudsmeni iniSneba da pasuxismgebelia parlamentis winaSe da sruli TavisuflebiTa da xelSeuxeblobiT sargeblobs.
saqarTveloSi
131
ombudsmeni (saxalxo damcveli) konstituciuri Tanamdebobis piria. misi funqciaa
adamianis konstituciur uflebebze zrunva. igi airCeva saqarTvelos parlamentis
mier 5 wlis vadiT. mas damoukideblobisa
da dacvis udidesi garantiebi gaaCnia.
ras ixilavs saxalxo damcveli?
saxalxo damcveli xelisuflebis da iuridiuli pirebis mier adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa darRvevis faqtebs
ixilavs. ombudsmens SegiZliaT mimarToT, Tu Tqveni uflebebi dairRva, an
Tavisufleba SeizRuda romelime administraciuli organos mier, sasamarTlos
an prokuroris mier, cixeSi, romelime
iuridiuli piris mier.
am wignis Va danarTSi moyvanilia saqarTvelos konstituciis II Tavi, romelSic
CamoTvlilia adamianis is uflebebi da
Tavisuflebebi, romelTa dacvas ombudsmeni meTvalyureobas uwevs.
garemosdacviTi kanondarRvevebi da maTze dawesebuli sasjeli Tu saxdeli CamoTvlilia Vb danarTSi
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
81
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
prokuraturis funqcias warmoadgens procesualuri zedamxedveloba sxva organoebis
mier danaSaulis aRkveTis RonisZiebebis
ganxorcielebaze.
Tqven SegiZliaT mimarToT prokurors magaliTad Semdeg situaciebSi:
• inspeqtorma ar gadaamowma Tqvens gancxadebaSi moxseniebuli kanondarRvevis
faqtebi
• inspeqtoris mier Catarebulma Semowmebam gamoavlina samarTaldarRveva, magram
inspeqtorma arc Sesabamisi oqmi Seadgina
da arc saTanadod daajarima damrRvevi;
• inspeqtorma droulad ar gadagzavna
samarTaldarRvevis Sesaxeb oqmi sasamarTloSi gansaxilvelad;
• policiis muSakma 20 dRis ganmavlobaSi
ar Seamowma Tqvens gancxadebaSi miTiTebuli informacia sisxlis samarTlis braldebis Semcveli moqmedebebis Sesaxeb;
• sisxlis samarTlis braldebis aRmoCenis
miuxedavad, policiis muSakma ar aRZra
sisxlis samarTlis saqme da sxva.
saqarTveloSi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
vis SeuZlia mimarTos saxalxo damcvels?
saxalxo damcvelTan mimarTva SeuZlia nebismier pirovnebas (saqarTvelos moqalaqes,
aseve saqarTveloSi myof ucxoelsa da moqalaqeobis armqone pirs), an arasamTavrobo
organizacias. ombudsmens SeuZlia mimarTos
ara mxolod Tavad im pirma, romlis uflebebi dairRva, aramed nebismierma sxva pirmac.
rogor mivmarToT?
saxalxo damcvelis ofisi mdebareobs TbilisSi, maCablis #11, telefoni: 939223 an
939218. darekeT da gaigeT miRebis saaTebi, CaewereT miRebaze. yovelTvis sasargebloa winaswar werilobiT CamoayaliboT
Tqveni pretenzia. saxalxo damcvelis momsaxureba ufasoa.
ra SeuZlia saxalxo damcvels?
gancxadebis miRebis Semdeg, saxalxo damcveli amowmebs gancxadebaSi moyvanil faqtebs. Semowmebis Catarebisas, saxalxo damcvels ufleba aqvs:
• daubrkoleblad Sevides nebismier administraciul organoSi;
• moiTxovos da miiRos nebismieri administraciuli organosagan da Tanamdebobis pirisagan, aseve nebismieri iuridiul
pirisagan SemowmebisaTvis aucilebeli
yvela cnoba, sabuTi da sxva masala;
• miiRos axsna-ganmarteba gamosakvlev sakiTxebze nebismieri Tanamdebobis pirisagan;
• saxelmwifo an/da arasaxelmwifo dawesebulebebis meSveobiT Caataros saeqsporto gamokvlevebi da moamzados
daskvnebi, agreTve moiwvios specialistebi saeqsperto da sakonsultacio samuSaoTa Sesasruleblad;
• gaecnos sisxlis samarTlis, samoqalaqo
da administraciul saqmeebs, romelTa
Taobaze miRebuli gadawyvetilebebic
Sesulia kanonier ZalaSi.
saqarTvelos saxalxo damcvelis moTxovnis safuZvelze, is administraciuli organo da Tanamdebobis piri, aseve iuridiuli
piri, romlis moqmedeba an gadawyvetileba
mowmdeba an gasaCivrebulia, valdebulia
saqarTvelos saxalxo damcvels warudginos axsna-ganmarteba gamosakvlev sakiTxze.
3.3 mimarTva sasamarTloSi
miuxedavad gavrcelebuli azrisa, sasamarTloSi sarCelis aRZvra yovelTvis ukiduresad
rTuli, grZeli da uimedo wamowyeba ar aris.
gansakuTrebiT iolia administraciuli saqmeebi, iseTebi, rogorc informaciis xelmi132
ra xdeba Semdgom?
Tu Semowmebis Sedegad adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa darRvevis faqti
dadasturda, saxalxo damcvels SeuZlia:
• warudginos winadadebebi parlaments
kanonmdeblobis srulyofis Sesaxeb;
• gaugzavnos rekomendaciebi im administraciul organos, Tanamdebobis an
iuridiul pirs, romlis moqmedebamac
gamoiwvia adamianis uflebaTa darRveva;
• mis xelT arsebuli masalebi gadasces
Sesabamis organoebs sisxlis samarTlis
saqmis aRZvris rekomendaciiT;
• Seitanos winadadebebi Sesabamis organoebSi im pirTa disciplinaruli Tu administraciuli pasuxismgeblobis Sesaxeb,
romelTa moqmedebamac gamoiwvia adamianis
uflebaTa da TavisuflebaTa darRveva;
• rekomendaciiT mimarTos Sesabamis sasamarTlos, ZalaSi Sesuli sasamarTlo
gadawyvetilebis kanonierebis Semowmebis Taobaze;
• acnobos Semowmebis Sedegebi masobrivi
informaciis saSualebebs;
• gamoaqveynos Semowmebis Sedegebis safuZvelze miRebuli gadawyvetilebebi specialur moxsenebebsa da yovelwliur angariSebSi;
• werilobiT mimarTos prezidents da
moxsenebiT warsdges saqarTvelos parlamentis winaSe adamianis uflebaTa da
TavisuflebaTa uxeS an masobriv darRvevaTa SemTxvevaSi, Tuki mis gankargulebaSi arsebuli reagirebis saSualebebi arasakmarisi iqneba;
• konstituciuri sarCeliT mimarTos sakonstitucio sasamarTlos;
• mimarTos parlaments droebiTi sagamoZiebo komisiis Seqmnisa da saqarTvelos parlamentis mier sakiTxis ganxilvis moTxovniT.
administraciuli organo, Tanamdebobis
piri, aseve iuridiuli piri valdebulni
arian saxalxo damcvelis rekomendaciebi Tu winadadebebi ganixilon erTi Tvis
vadaSi da ganxilvis Sedegebi werilobiT
acnobon saxalxo damcvels.
sawvdomobis an gadawyvetilebis miRebaSi monawileobis procedurebis darRvevaa. darRveva sakmaod ioli dasasabuTebelia da sasamarTlo gadawyvetilebac, rogorc wesi, erTazrovania. agreTve, rogorc wesi, es procesebi ufro swrafi, mokle da iafia132.
rogorc wesi, administraciul saqmeebSi mtkicebis tvirTi administraciul organozea. anu, Tqven ki ar unda amtkicoT, rom misi
gadawyvetileba an qmedeba ukanonoa, aramed administraciulma organom unda daamtkicos, rom igi kanonis farglebSi moqmedebda.
82
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.3.1 romel sasamarTlos unda
mivmarToT?
sxvadasxva qveynebSi sasamarTlo sistemebi
mniSvnelovnad gansxvavdeba. imisaTvis, rom
gaverkveT, romel sasamarTlos mivmarToT
da rogor, sasargebloa sasamarTlo sistemis
ZiriTad maxasiaTeblebs gavecnoT.
3.3.1.1 sasamarTlo saqmeebis
ZiriTadi tipebi
saqarTveloSi
133
• Tu darRveva mniSvnelovania, igi kvalificirdeba, rogorc danaSauli da
Camdens ekisreba sisxlis samarTlis
pasuxismgebloba (mxolod fizikur
pirebs, mxolod sasamarTlos mier,).
• Tu darRveva mcirea, igi kvalificirdeba rogorc gadacdoma (administraciuli
samarTaldarRveva)
da Camdens ekisreba administraciuli
saxdeli (SesaZloa sasamarTlos gareSec, saamisod uflebamosili moxelis
mier).
saqme SeiZleba dasruldes: braldebulis gamarTlebiT an sasjelis (saxdelis) dakisrebiT.
4. sakonstitucio dava. exeba kanonis
(normatiuli dokumentis) ama Tu im debulebis Sesabamisobas konstituciasTan.
erTi da igive faqtze sxvadasxva tipis
saqme erTmaneTis damoukideblad SeiZleba aRiZras.
3.3.1.2 rogori sasamarTloebi
arsebobs?
zogierT qveyanaSi sasamarTloebi specializebulia gansaxilveli sakiTxebis mixedviT.
magaliTad, SeiZleba arsebobdes specializebuli administraciuli sasamarTloebi,
mcirewlovanTa sakiTxebis ganmxilveli sasamarTloebi, saojaxo saqmeTa sasamarTloebi da sxva.
saqarTveloSi
sul ori tipis sasamarTlo arsebobs.
esenia:
• saerTo sasamarTloebi da
• sakonstitucio sasamarTlo.
sakonstitucio sasamarTlo erTaderTia. igi mxolod normatiuli aqtebis
konstituciasTan Sesabamisobis sakiTxebs ganixilavs. yvela danarCeni saqmeebi saerTo sasamarTloebSi ganixileba.
saerTo sasamarTloebis sistema 83 sasamarTlos moicavs da ierarqiuladaa
agebuli. saerTo sasamarTloTa sistema sqematurad warmodgenilia qvemoT.
Tu mxareebi Tanaxma arian, qonebrivi dava SeiZleba gansaxilvelad gadaeces arbitraJs _ am SemTxvevaSi saqmes ganixilavs ara mosamarTle, aramed pirovneba, romelsac orive mxare endoba.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
83
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
sasamarTlo saqmeebis ZiriTadi tipebia:
1. samoqalaqo saqme. exeba erTi piris
kanonieri uflebis darRvevas (kanonieri
interesis Selaxvas) meore piris mier.
aRiZvreba mxolod dainteresebuli mxaris sarCelis an gancxadebis safuZvelze.
mimdinareobs mxolod sasamarTloSi133.
saqme SeiZleba dasruldes:
• mxareze raime qmedebis valdebulebis
dakisrebiT
• mxareze meore mxarisaTvis fuladi
Tanxis gadaxdis valdebulebis (magaliTad, miyenebuli zianis anazRaurebis) dakisrebiT
• mxarisaTvis raime qonebis mikuTvnebiT
• mxareTa morigebiT.
2. administraciuli dava. exeba administraciuli kanonmdeblobis darRvevas:
administraciulma organom ganaxorciela ukanono qmedeba an miiRo ukanono
gadawyvetileba. saqme ganixileba mxolod dainteresebuli piris saCivris
safuZvelze, zemdgom administraciul
organoSi (administraciuli saCivris
ganxilva) an sasamarTloSi (administraciuli dava). SeiZleba dasruldes:
• administraciuli organos qmedebis
Tu gadawyvetilebis kanonierebis aRiarebiT
• gadawyvetilebis gauqmebiT an baTilad cnobiT
• administraciuli organosaTvis raime
qmedebis ganxorcielebis davaldebulebiT
3. sisxlis samarTlis saqme. exeba dadgenili sazogadoebrivi wesebis darRvevas piris mier. saqme aRiZvreba kanondarRvevis faqtze, dazaralebuli
piris saCivris (an, rig SemTxvevaSi, am
piris arsebobis) miuxedavad, kanondamcavi organoebis an specialuri uflebamosilebis moxeleebis mier (policieli, inspeqtori, prokurori):
saqarTveloSi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
sqema 7. saerTo sasamarTloebis ierarqia saqarTveloSi
3.3.1.2.1 romel sasamarTlos unda
mivmarToT?
saqarTveloSi
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
sarCeliT pirvelad, rogorc wesi,
raionul an saqalaqo sasamarTlos unda
mimarToT. qveda donis sasamarTlos
gadawyvetilebis gasaCivreba ki Semdegi
donis Sesabamis sasamarTloSi xdeba (ix.
sqema da ganmartebani 89 gverdze).
rigi saqmeebisa Tavidanve saolqo sasamarTloSi ganixileba134. Tu Tqveni
saqme amgvari aRmoCnda, sasamarTlo
Tqvens sarCels Tavad gadagzavnis saTanado sasamarTloSi da amis Sesaxeb
Tqven SegatyobinebT.
3.3.1.2.2 teritoriuli iurisdiqcia
rogorc wesi, erTi da igive donis sasamarTloebs Soris iurisdiqcia gadanawilebulia
qveynis administraciuli dayofis Sesabamisad.
sarCeli, rogorc wesi, waredgineba im sasamarTloSi, romlis teritoriazec cxovrobs (ganTavsebulia) romelime mopasuxe135.
134
135
magaliTad, Tu Tqven uCiviT prezidents, an mis samxareo rwmunebuls, an Tbilisis, quTaisis, baTumis, rusTavis, foTis an soxumis
(es qalaqebi ar arian raionul daqvemdebarebaSi) sakrebulos an merias, an Tu saqme exeba 500 000 larze meti zianis anazRaurebas
anu piri, romelsac uCiviT. zogierTi sasamarTlo terminologia ufro gasagebi rom gaxdes, gaecaniT sqemas 87 gverdze
84
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
saqarTveloSi
Tu Tqven uCiviT administraciul organos, sarCeli SegiZliaT nebismier sasamarTloSi waradginoT _ sasamarTlo
Tavad gansazRvravs, Tu romeli sasamarTlos iurisdiqciaSi Sedis sakiTxi,
gadagzavnis sarCels da SegatyobinebT
amis Sesaxeb. Tumca, saqmis ganxilvas es
procedura, ra Tqma unda, gaaWianurebs.
Tu Tqven kerZo pirs uCiviT, sarCeli
saTanado raionul (saqalaqo) sasamarTloSi unda waradginoT.
3.3.2 sarCelis wardgena
3.3.2.1 administraciuli sarCelis
wardgenis vada
administraciuli aparatis muSaoba SeuZlebeli gaxdeboda, administraciuli aqtebis gasaCivrebisaTvis zRvruli vadebi rom ar iyos
dadgenili.
Tu Tqven administraciul organos
uCiviT, Tqven sasamarTlosTvis misamarTad gaqvT 6 Tve im momentidan, rodesac
TqvenTvis cnobili gaxda (an gamoqveynda) misi gadawyvetileba, qmedeba, an umoqmedoba, romelsac Tqven asaCivrebT.
Tu Tqven administraciuli organos
mier miRebul normatiul aqts (magaliTad, raime debulebas, an instruqcias)
asaCivrebT, romelmac Tqveni interesebi
daaziana, sasamarTlosaTvis misamarTad
Tqven gaqvT 3 Tve zianis miyenebis momentidan136.
am vadebis gasvlis Semdeg sasamarTlo
Tqvens administraciul sarCels aRar
ganixilavs!
kerZo piris qmedebaTa sasamarTloSi gasasaCivreblad Tqven gaqvT sul cota 3
weli TqvenTvis zianis miyenebis momentidan. amis Semdeg, imis mixedviT, Tu
kerZod ra Sinaarsisaa Tqveni sarCeli,
SesaZloa sasamarTlom miiCnios, rom
kanondarRvevis xandazmulobis vada gavida, da aRar ganixilos sakiTxi.
_______________________ raionul (saqalaqo) sasamarTlos
mosarCele: __________________________
(Tqveni saxeli, gvari, misamarTi)
mopasuxe: ______________________________________
(administraciuli organos dasaxeleba, misamarTi)
a d m i n i s t r a c i u l i
s a r C e l i
mogaxsenebT, rom __________________________________________________
(administraciuli organos dasaxeleba)
(administraciuli aqtis saxelwodeba, TariRi da nomeri)
Seilaxa Cemi kanonieri interesi ___________________________________ dakavSirebiT.
gTxovT, ganixiloT Cveni sarCeli, gaauqmoT zemoaRniSnuli administraciuli aqti
da daavaloT axali administraciuli aqtis gamocema. Cveni moTxovna efuZneba Semdeg
garemoebebs: ________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
aRniSnuli garemoebebi dasturdeba Semdegi mtkicebulebebiT: _____________________
___________________________________________________________________________
sarCels Tan erTvis: _______________________________________________
(TandarTuli sabuTebis CamonaTvali)
mosarCele: ________________________
saxeli, gvari, xelmowera
TariRi:
136
ufro zustad: zianis miyenebis ukanaskneli faqtidan.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
85
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
gadawyvetilebiT __________________________________________________
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.3.2.2 sarCelis wardgena
3.3.2.2.2 samoqalaqo sarCeli
3.3.2.2.1 administraciuli sarCeli
samoqalaqo sarCelis forma qvemoT aris
moyvanili.
administraciuli sarCelis forma mocemulia 85-e gverdze. masSi SeiZleba damatebiTi
moTxovnebic daayenoT.
3.3.2.3 damatebiTi dokumentebi
saqarTveloSi
saqarTveloSi
sarCels SeiZleba daematos Semdegi
moTxovnebi:
• Tu is mtkicebuleba, romelzec Tqven
Tqvens moTxovnebs amyarebT, Tqven
ar gagaCniaT, magram gaaCnia mopasuxe
mxares (magaliTad, Tqven ar SeinaxeT
im werilis asli, romliTac administraciuli organodan informacia
moiTxoveT), SegiZliaT sarCelSi sTxovoT sasamarTlos, raTa man daavalos
mopasuxe mxares misi warmodgena;
• Tu ama Tu im dawesebulebaSi Tqven aramarTlzomierad giTxres uari raime
im sabuTisa Tu masalis gacemaze,
romelic Tqvens sarCelSi aRniSnul
garemoebebs daadasturebda, Tqven SegiZliaT sarCelSi sTxovoT sasamarTlos, raTa man daavalos mopasuxe mxares misi warmodgena;
• Tqven SegiZliaT moiTxovoT agreTve
sasamarTlo sxdomaze ama Tu im mowmis gamoZaxeba da dakiTxva.
• SegiZliaT agreTve moiTxovoT sarCelis uzrunvelyofa (ganmarteba ix. am
wignis 92 gverdze).
sarCels unda daurToT saxelmwifo baJis
gadaxdis damadasturebeli dokumenti.
informacia baJis ganakveTebis da baJis
gadavadebis an misgan gaTavisuflebis
Taobaze ix. am wignis 3.4.1.1 seqciaSi.
sarCeli da TandarTuli sabuTebi sasamarTlos unda waredginos imdeni
asliT, ramdenic mopasuxea.
3.3.2.4 sarCelis miReba
sarCeli (gancxadeba) unda miitanoT sasamarTlos kancelariaSi (moqalaqeTa misaRebSi), sadac mas atareben registraciaSi.
amis Semdeg 5 samuSao dRis ganmavlobaSi sasamarTlo iRebs gadawyvetilebas (ganCinebas) sarCelis warmoebaSi miRebis Sesaxeb. Tu
am periodis ganmavlobaSi sasamarTlom gadawyvetileba ar miiRo, 5-dRiani periodis amowurvis momentidan sarCeli iTvleba miRebulad.
Tu saqme warmoebaSi miRebuli iqna, sasamarTlo iwyebs saqmis momzadebas 3.3.3 seqciaSi aRwerili proceduris Sesabamisad.
Tu sasamarTlom gamoitana ganCineba sar-
_______________________ raionul (saqalaqo) sasamarTlos
mosarCele: ________________________
(Tqveni saxeli, gvari, misamarTi)
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
mopasuxe: ______________________________________________
(im piris saxeli, gvari (iuridiuli piris forma dadasaxeleba) da
misamarTi,romelsac uCiviT)
s a r C e l i
mogaxsenebT, rom ____________________________________________________________
(im piris saxeli, gvari (iuridiuli piris forma da dasaxeleba) da misamarTi, romelsac uCiviT)
moqmedebiT Seilaxa Cemi kanonieri interesebi da me momadga ziani _______ laris
odenobiT. gTxovT, ganixiloT Cemi sarCeli da daakisroT mopasuxes CemTvis zianis
anazRaureba da ____________________________________________ ganxorcieleba.
(kidev ris ganxorcielebas iTxovT mopasuxisagan)
Cemi moTxovna efuZneba Semdeg garemoebebs: _____________________________________
(saqmis garemoebebi)
aRniSnuli garemoebebi dasturdeba Semdegi mtkicebulebebiT: ______________________
___________________________________________________________________________
sarCels Tan erTvis: _________________________________________________________
(TandarTuli sabuTebis CamonaTvali)
mosarCele: _________________________
(saxeli, gvari, xelmowera)
TariRi:
86
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
Celis miRebaze uaris Tqmis Sesaxeb, is valdebulia es gadawyvetileba Tqven droulad
mogawodoT. Tu amgvari ganCineba mogividaT,
gaiTvaliswineT, rom Tqven gaqvT mxolod
12 samuSao dRe (miRebis momentidan) mis gasaCivrebisaTvis. saCivari Setanil unda iqnas
imave sasamarTloSi. Tu sasamarTlo eTanxmeba moTxovnas, is TviTonve daakmayofilebs
saCivars, xolo Tu ar eTanxmeba, gadagzavnis
zemdgomi instanciis sasamarTloSi, romelic
iRebs saboloo gadawyvetilebas.
3.3.3 sasamarTlo procedura
3.3.3.1 saqmis momzadeba
Tu Tqven sasamarTloSi romelime pirs an organizacias uCiviT, sasamarTlo valdebulia
gadaugzavnos mas Tqveni sarCeli da misces vada
Tavis poziciis SemuSavebisa da dasabuTebisaTvis. Tqven mogecemaT am argumentebis gacnobis
SesaZlebloba da vada kontrargumentebis mosamzadeblad. sarCels da orive mxaris argumentebs sasamarTlo moismens ZiriTad sxdo-
maze. SesaZloa mowveuli iqnas agreTve mosamzadebeli sxdoma, romlis mizania mxareebisaTvis
morigebis SesaZleblobis micema.
saqarTveloSi
qvemoT sqemaze asaxulia tipiuri sasamarTlo procedura samoqalaqo da administraciuli saqmeebisaTvis.
saqmis momzadebis periodSi Tqven gaqvT
ufleba:
• gaecnoT saqmis masalebs, gaakeToT
amonawerebi, gadaiRoT aslebi,
• waradginoT mtkicebulebani, monawileoba miiRoT mtkicebulebaTa gamokvlevaSi,
• misceT sasamarTlos zepiri da werilobiTi axsna-ganmartebani,
• waradginoT Tqveni daskvnebi da gamoTqvaT mosazrebebi saqmis ganxilvis
dros wamoWril yvela sakiTxze,
• uaryoT meore mxaris Suamdgomlobebi137, daskvnebi da mosazrebebi.
sqema 8. tipiuri sasamarTlo procedura
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
137
Suamdgomlobis wardgena niSnavs sasamarTlosadmi ama Tu im TxovniT mimarTvas
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
87
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.3.3.2 sasamarTlos mTavari sxdoma
me-3 cxrilSi mocemulia movlenaTa mimdevroba sasamarTlos ZiriTad sxdomaze.
gasagebia, rom, Tu Tqven mosarCele xarT,
Tqven (an Tqvens advokats) sasamarTlos mTavar sxdomaze uqmad jdoma ar mogiwevT. Tqven
unda warmoadginoT Tqveni moTxovna, aRweroT
garemoebebi, romelsac igi emyareba, miuTiToT
mtkicebulebebi, ganacxadoT, xom ar apirebT
morigebas; dausvaT kiTxvebi mowinaaRmdege
mxares, upasuxoT mis da mosamarTlis SekiTxvebs, warmoTqvaT Tqveni daskvniTi sityva da
replika mowinaaRmdegis daskvniT sityvaze.
ra Tqma unda umjobesia, Tu Tqven profesionali advokati warmogadgenT. magram Tu
es ase ar aris, nu SeSindebiT. ramodenime
rCeva mosarCeles:
sasamarTlo sxdomamde
• guldasmiT waikiTxeT mopasuxis Sesagebeli
da saqmis sxva masalebi. moifiqreT pasuxi
mopasuxis argumentebze. CamoayalibeT pasuxi werilobiT.
• Tu Tqveni pasuxi damatebiT garemoebebs an
mtkicebulebebs Seicavs, miawodeT igi sa-
mopasuxe
mosarCele
mdivani
mosamarTle
cxrili 3. sasamarTlos ZiriTadi sxdoma
moqmedeba
sxdomis gaxsna
gansaxilveli saqmis gamocxadeba
CamoTvla, Tu vin gamocxadda da vin ara.
gamoucxadeblobis mizezebis gaJRereba
damswreTa vinaobis dadgena
warmomadgenelTa uflebamosilebis Semowmeba
mowmeTa darbazidan gasvla
eqspertis, Tarjimnis, mdivnis vinaobis gamocxadeba
kiTxva acilebis Sesaxeb
s a q m i s
g a m o k v l e v a
saqmis moxseneba
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
mosarCelis axsna-ganmarteba (moTxovna, garemoebebi, romelsac
emyareba, ra adasturebs am garemoebebs, xom ar ambobs uars, xom ar
surs morigeba)
mopasuxis axsna-ganmarteba (Sesagebelis Sinaarsi, xom ar cnobs
sarCels, xom ar surs morigeba)
mxareTa urTierT-SekiTxvebi da pasuxebi
mosamarTlis SekiTxvebi mxareebisadmi da maTi pasuxebi
mtkicebulebaTa ganxilva da Semowmeba
p a e q r o b a
mosarCelis sityva
mopasuxis sityva
mosarCelis replika
mopasuxis replika
g a d a w y v e t i l e b i s
m i R e b a
sasamarTlos gasvla gadawyvetilebis misaRebad
sasamarTlos dabruneba sxdomis darbazSi
gadawyvetilebis gamocxadeba, misi Sinaarsis, gasaCivrebis wesis da
vadis ganmartva
88
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
samarTlos mTavar sxdomamde.
• Tu axal argumentebs mTavar sxdomaze acxadebT, ganmarteT, ratom ver SeZeliT
maTi warmodgena mTavar sxdomamde.
• moamzadeT SekiTxvebi mowinaaRmdegisaTvis.
CamoayalibeT isini werilobiT da iqonieT
Tan mTavar sxdomaze.
• moamzadeT Tqveni sityva
• Tu sasamarTlos sxdomaze daswrebas raime
mizezis gamo ver axerxebT, acnobeT amis Sesaxeb sasamarTlos
sasamarTlos mTavar sxdomaze
• gamocxaddiT droze;
• daemorCileT mosamarTlis disciplinarul miTiTebebs;
• yuradRebiT usmineT mosamarTles da mowinaaRmdege mxares. CainiSneT mniSvnelovani
momentebi. Tu raime ver gaigeT, iTxoveT
ganmarteba;
• nu gaawyvetinebT laparaks mosamarTles
an mowinaaRmdege mxares. daelodeT maTi
sityvis damTavrebas da mxolod Semdeg iTxoveT sityva;
• Tu Tqvenma mowinaaRmdegem mTavar sxdomaze axali garemoebebi da mtkicebulebebi wamoayena, romelzec pasuxis gasacemad
Tqven mzad ar xarT:
• Tu aSkaraa, rom mas es garemoebe-
bi da mtkicebulebebi adreve (SesagebelSi) SeeZlo wamoeyenebina da
ar moiqca ase mxolod saqmis gaWianurebis mizniT, sTxoveT mosamarTles ar gaiTvaliswinos isini;
• Tu mosamarTlem miiCnia, rom axali
garemoebebi da mtkicebulebebi sapatio mizniT ar iqna warmodgenili
adre, moiTxoveT sxdomis gadadeba,
raTa Tqven mogeceT saSualeba am
garemoebaTa da mtkicebulebaTa
Sesaswavlad da kontrargumentebis
mosamzadeblad.
• moiTxoveT sxdomis oqmi.
saqarTveloSi
sasamarTlo sxdomis darbazSi qcevis
wesebsa da mxareTa sxva uflebebis Sesaxeb
ix. saqarTvelos saerTo sasamarTloebis
veb-gverdi http://www.court.gov.ge/
3.3.4 sasamarTlos gadawyvetilebis
gasaCivreba
sasamarTlo gadawyvetilebaTa gasaCivrebis
zogadi wesi qvemoT sqemazea moyvanili:
sqema 9. sasamarTlo gadawyvetilebaTa gasaCivrebis zogadi wesi
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
89
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.3.4.1 apelacia
3.3.4.1.2 iurisdiqcia
3.3.4.1.1 vada
saqarTveloSi
sasamarTlo gadawyvetilebis gamocxadebidan
erTi Tvis vadaSi orive mxares SeuZlia misi gasaCivreba zemdgomi instanciis sasamarTloSi.
amgvari saCivris (apelaciis) wardgena aCerebs
gasaCivrebuli gadawyvetilebis moqmedebas.
moZebneT 84 gverdze ganTavsebul
sqemaSi im sasamarTlos zemdgomi sasamarTlo, romlis gadawyvetilebasac
uCiviT. es iqneba Tqveni saapelacio sasamarTlo. misi zusti dasaxeleba unda
miuTiToT saapelacio saCivris mimarTvaSi (ix qvemoT).
margam, gaxsovdeT: saapelacio saCivari unda waradginoT imave sasamarTloSi, romelmac gamoitana gadawyvetileba, romelsac Tqven uCiviT. sasamarTlo saCivarTan erTad mTel
saqmes Tavad gadaagzavnis saapelacio
sasamarTloSi.
saqarTveloSi
Tu Tqven Tavdapirveli sarCeliT administraciul organos uCiodiT, saapelacio vadis aTvla iwyeba im momentidan, rodesac Tqven gadawyvetilebasTan erTad gangimartes sasamarTlo
gadawyvetilebis gasaCivrebis SesaZlebloba, gasaCivrebis organo, misi adgilmdebareoba, gasaCivrebis vada da
gasaCivrebis wesi. Tu Tqven amgvari
ganmarteba ar migiRiaT, maSin apelaciis ufleba gigrZeldebaT sasamarTlos
mier gadawyvetilebis miRebidan erTi
wlis ganmavlobaSi.
3.3.4.1.3 saapelacio saCivari
saapelacio saCivari aseTi saxis SeiZleba
iyos:
________________________________________ sasamarTlos
(saapelacio sasamarTlos dasaxeleba)
moqalaqe: ________________________
(Tqveni saxeli da gvari)
mcxovrebi: _______________________
(Tqveni misamarTi)
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
s a a p e l a c i o
s a C i v a r i
mogaxsenebT, rom _______________________________________________ sasamarTlos
(im sasamarTlos dasaxeleba, romelsac uCivixarT)
____________________________________________________________ gadawyvetilebis
(miuTiTeT gasaCivrebuli gadawyvetilebis nomeri, TariRi da dasaxeleba)
___________________________________ nawili arasworia Semdegi garemoebebis gamo:
(gadawyvetilebis nawili, romelsac ar eTanxmebiT)
_________________________________________________________________
(ra garemoebebis gamo aris miTiTebuli gadawyvetileba ukanono, da ra mtkicebulebebi arsebobs saamisod)
mogmarTavT TxovniT, raTa gaauqmoT zemoaRniSnuli gadawyvetileba da daakmayofiloT
Cemi Tavdapirveli sarCeli ___________________________________________ Taobaze
(Tavdapirveli sarCelis moTxovna, romelic ar dakmayofilda)
saCivars Tan erTvis Semdegi sabuTebi: ________________________________________
ganmcxadebeli: ___________________________________
(xelmowera TariRi)
90
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.3.4.1.4 procedura
saqarTveloSi
saCivars Tan unda axldes saxelmwifo
baJis gadaxdis damadasturebeli sabuTi. baJis ganakveTebis Sesaxeb ix seqcia
3.4.1.1.
saCivris Setanis Semdeg 10 samuSao
dRis manZilze saapelacio sasamarTlo
adgens, dasaSvebia Tu ara saCivari138.
Tu saCivari dasaSvebia, sasamarTlo
daadgens zepiri ganxilvis TariRs da
3 dRis ganmavlobaSi gacnobebT Tqven
mas.
3.3.4.2 kasacia
saapelacio sasamarTlos gadawyvetileba kvlav eqvemdebareba gasaCivrebas, oRond e.w.
„kasaciis wesiT“. es niSnavs, rom sakasacio
sasamarTlo ar miiRebs gansaxilvelad raime
axal garemoebebs da mtkicebulebebs. igi
ZiriTadad arCevs, sworad moqmedebda Tu
ara wina instanciis sasamarTlo. Sesabamisad
saCivris arsic ZiriTadad mdgomareobs imaSi, Tu sasamarTlos ra moqmedebas ar eTanxmebiT da ratom. Tu sakasacio sasamarTlo
Tqvens saCivars safuZvlianad miiCnevs, igi
daabrunebs saqmes wina instanciis sasamarTloSi xelaxla gansaxilvelad.
saqarTveloSi
138
magaliTad, samoqalaqo saqmeebze apelacia dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu sadavo sagnis fasi 500 lars aRemateba. rogorc wesi, ar daiSveba apelacia sasamarTlos gadawyvetilebebze jarimis dakisrebis Sesaxeb. Tumca administraciul saqmeebSi (anu, Tu Tqven administraciul organos
uCiviT), apelacia daiSveba yvela SemTxevaSi
3.3.5.1 saproceso Tanamonawileoba:
Zala erTobaSia
saqarTveloSi
sarCeli sasamarTloSi SeiZleba Setanil iqnas rogorc erTi calke aRebuli
mosarClis, ise erTad aRebuli ramdenime
mosarClis mier. amas saproceso Tanamonawileoba ewodeba. am instituts Tavisi pozitiuri mxareebi gaaCnia. Tavi rom
davaneboT princips `Zala erTobaSia~, am
SemTxvevaSi bevrad ufro advilia sazogadoebis mobilizacia, misi yuradRebis
fokusireba sakiTxze, masmediis CarTva da
a.S., radganac procesi ukve scildeba erTi
konkretuli piris interesis farglebs da
gadadis sazogadoebrivi interesis CarCoebSi. garda amisa, aseT SemTxvevaSi, administraciuli saproceso kodeqsis me-10
muxlis Tanaxmad, sasamarTlo xarjebi ganawildeba Tanabrad TiToeul pirs Soris,
rac TavisTavad procesis monawilesaTvis
sasamarTlo procesis gaiafebas iwvevs.
saproceso TanamonawileobiT sarCelis
wardgena SeiZleba, Tu:
• sarCelis sagans warmoadgens saerTo
ufleba;
• sasarCelo moTxovnebi gamomdinareobs erTi da imave safuZvlebidan;
• sasarCelo moTxovnebi erTgvarovania, miuxedavad imisa, erTgvarovania
Tu ara maTi safuZveli da sagani.
Tanamonawileebs SeuZliaT saqmis warmoeba erT-erT Tanamonawiles miandon.
es xdeba maT mier notariusis TandaswrebiT Sesabamisi rwmunebulebis xelmoweriT.
3.3.5.2 precedentis gamoyeneba
yvela evropul qveyanaSi, garda inglisisa,
gadawyvetilebis miRebisas sasamarTlo eyrdnoba mxolod kanons da Tu aucilebelia, Tavis Sinagan rwmenas. Tumca, anglo-amerikuli
sasamarTlo sistemis zegavleniT, TandaTan
sul ufro da ufro meti mniSvneloba eniWeba msgavs saqmeze sxva, gansakuTrebiT ierarqiulad zemdgomi sasamarTlos gadawyvetilebebs (precedents).
umaRlesi sakasacio sasamarTloebi Cveulebriv ama Tu im saxiT gamoscemen TavianT
mniSvnelovan gadawyvetilebebs. am gamocemebs
Taviseburi saxelmZRvanelos efeqti aqvs ierarqiulad ufro dabla mdgom sasamarTloebze.
yovel SemTxvevaSi, friad mosalodnelia, rom
mosamarTle Tqveni saqmis momzadebisas am ga-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
91
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
saapelacio sasamarTlos gadawyvetileba 1 Tvis ganmavlobaSi SeiZleba kasaciis
wesiT gaasaCivroT saqarTvelos uzenaes
sasamarTloSi. iseve, rogorc apelaciis
SemTxvevaSi, saCivris Setana xdeba imave
sasamarTloSi, romelmac gamoitana gasaCivrebuli gadawyvetileba. es ukanaskneli saCivarTan erTad mTel saqmes Tavad
gadagzavnis uzenaes sasamarTloSi.
ufro detalurad saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Sesaxeb, agreTve misi
gadawyvetilebani ix. http://www.supremecourt.ge/
3.3.5 sxva mniSvnelovani detalebi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
mocemebSi mocemul msgavs saqmeebs gadaxedavs.,
SesaZloa maTze oficialuradac ki miuTiTos
saboloo gadawyvetilebis dasabuTebisas.
sasamarTloSi sarCelis wardgenamde girCevT, gadaamowmoT, arsebobs Tu ara msgavsi
saqmeebis garCevis precedentebi Tqveni qveynis umaRlesi sasamarTlos mier da Tu am
saqmeTa Sedegi TqvenTvis sasurvelia, miuTiToT maTze sarCelSi.
saqarTveloSi
uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebs SegiZliaT gaecnoT uzenaesi sasamarTlos internet gverdze:
http://www.supremecourt.ge/
3.3.5.3 sarCelis uzrunvelyofa
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
orhusis konvencia, muxli 9.4
marTlmsajulebis
procedurebi
unda iTvaliswinebdes Sesatyvis da
efeqtur gamosworebis zomebs, sarCelis uzrunvelyofis CaTvliT, sadac
es mizanSewonilia.
sarCelis uzrunvelyofa niSnavs sasamarTlos mier droebiTi RonisZiebebis gatarebas
sarCelis ganxilvis ganmavlobaSi damatebiTi
zianis Tavidan asacileblad. es RonisZiebebi SeiZleba iyos: qonebaze droebiT yadaRis
dadeba, saqmianobis gagrZelebis akrZalva, nebarTvis SeCereba da sxva. garemosdacviTi sasamarTlo procesebis konteqstSi es Cveulebriv gulisxmobs gasaCivrebuli qmedebisa
Tu aqtis SeCerebas im mizniT, rom SesaZlebeli
gaxdes momavali sasamarTlo gadawyvetilebis
ganxorcieleba. magaliTad, Tu sasamarTloSi
irCeva raime sawarmos mSeneblobis nebarTvis
kanoniereba, sasamarTlom SeiZleba SeaCeros
am nebarTvis moqmedeba (da, Sesabamisad, mSenebloba), sasamarTlos msvlelobisas garemosaTvis gamousworebeli Sedegebis Tavidan acilebis mizniT.
sarCelis uzrunvelyofis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs mosamarTle mosarCelis
moTxovnis safuZvelze.
sasamarTlo praqtika: ukraina
80-ian wlebSi q. lvovis (ukraina) xelisuflebam nebarTva gasca sacxovrebeli kompleqsis
aSenebis Taobaze. kompleqsi dagegmili iyo
Zveli qalaqis centralur moedanze, gamwvanebul parkSi da ar iyo gaTvaliswinebuli
qalaqis dagegmarebis dokumentaciaSi. moedani da parki mdebareobda adgilobrivi sakaTedro taZris win da adilobrivi mosaxleobisa
92
da mrevlisaTvis dasvenebis adgils warmoadgenda.
adilobrivma mosaxleobam saqmeSi CarTo
garemosdacviT advokatTa organizacia, raTa
maTi saxeliT gaesaCivrebinaT kompleqsis
mSeneblobisa da ganTavsebis nebarTvebi. saqme
aRiZra, magram, amasobaSi samSeneblo kompanim
moedanze ganaTavsa saWiro aRWurviloba da
daiwyo mSeneblobisaTvis mzadeba.
advokatebma mosamarTles mimarTes TxovniT
aekrZala kompaniisaTvis samuSaoebis ganxorcieleba sasamarTlos mier gadawyvetilebis
miRebamde. paralelurad, mosaxleoba quCaSi
gamovida da gza gadauketa buldozerebsa da
mZime teqnikas. mosamarTlem daakmayofila
advokatTa Txovna da gasca brZaneba nebarTvebis SeCerebis Sesaxeb. adgilze mivida sasamarTlos aRmasrulebeli da aiZula kompania SeeCerebina samuSaoebi.
mogvianebiT, imave wels, rodesac sasamarTlo gadawyvetilebiT gauqmda mSeneblobis nebarTva, parkSi, taZris win isev Srialebdnen
gadarCenili xeebi.
samwuxarod, sarCelis uzrunvelyofis moTxovna yovelTvis aseTi warmatebuli ar aris.
magaliTad, am wignis 75 gverdze Tqven naxavT
am mxriv cudi praqtikis magaliTs.
problema mdgomareobs imaSi, rom Tuki
saqmes waagebT, sasamarTlom SeiZleba meore
mxarisaTvis saqmianobis SeCerebis Sedegad miyenebuli zaralis anazRaureba dagakisroT.
ufro metic, SeiZleba sasamarTlom winaswarve
moiTxovos Tqvens mier am zaralis anazRaurebis garantiis wardgena, rac SeiZleba mniSvnelovan Tanxas warmoadgendes. praqtikuli
rCevebi aseTi SemTxvevisaTvis ix 95 gverdze.
zogierT qveyanaSi (magaliTad, saqarTveloSi da ukrainaSi) mdgomareoba gamartivebulia: sarCelis aRZvra raime administraciuli
aqtis mimarT avtomaturad iwvevs am aqtis moqmedebis SeCerebas.
saqarTveloSi
zogadi wesi mdgomareobs imaSi, rom
sasamarTloSi sarCelis an administraciul organoSi saCivaris registraciis momentidan gasaCivrebuli aqtis
moqmedeba Cerdeba.
Tumca, am wesidan arsebobs mTeli rigi
gamonaklisebi, romelic bevr nebarTvebsa da licenziebzec vrceldeba. amitom, Tu gasaCivrebuli aqtis SeCereba
gsurT, girCevT sarCelSi es moTxovna
daayenoT da saTanadod daasabuToT.
am sakiTxs sasamarTlo sami dRis vadaSi
ganixilavs da gadmogigzavniT Sesabamis
gadawyvetilebas (ganCinebas).
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3.3.6 sakonstitucio sasamarTlo
saqarTveloSi
saqarTvelos
sakonstitucio
sasamarTlo warmoadgens sakonstitucio
kontrolis sasamarTlo organos. igi
adgens kanonebis da sxva normatiuli
dokumentebis konstituciasTan Sesabamisobas.
sakonstitucio sasamarTloSi normatiuli aqtisa Tu misi calkeuli normis
konstituciurobis Taobaze sarCelis
Setanis ufleba aqvT:
• saqarTvelos moqalaqeebs;
• saqarTveloSi mcxovreb sxva fizikur
pirebs;
• saqarTvelos iuridiul pirebs,
Tu maT miaCniaT, rom darRveulia, an
SesaZloa uSualod dairRves saqarTvelos konstituciis meore TaviT aRiarebuli maTi uflebani da Tavisuflebani.
sakonstitucio sasamarTloSi garemosdacviTi sakiTxebis aRZvra, rogorc wesi, adamianis garemosdacviT uflebebze apelirebiT
xdeba (ix. 3.1.3.1.4 seqcia)
sasamarTlo praqtika: ungreTi139
139
Handbook on Access to Justice under the Aarhus Convention, REC-CEE
2003, p.235, Hungary: The Protected Forest Case
saqarTvelos konstituciis II Tavi, romelic adgens saqarTveloSi adamianis
uflebebsa da Tavisuflebebs moyvanilia Va
danarTSi. am Tavis 37-e muxli adgens, rom:
• adamians aqvs ufleba cxovrobdes
janmrTelobisaTvis uvnebel garemoSi;
• yvela valdebulia gaufrTxildes bunebriv garemos.
amdenad, normatiuli aqti, romelic
garemos interesebs ar icavs, erTi
mxriv arRvevs adamianis uflebas _
icxovros sufTa garemoSi, da, meores
mxriv ewinaaRmdegeba mis valdebulebas
_ gaufrTxildes garemos. Tu pirovneba
aRZravs sakiTxs amgvari normatiuli
aqtis winaaRmdeg, unda vivaraudoT, rom
sakonstitucio sasamarTlo warmoebaSi
miiRebs mas. Tumca amgvari saCivrebis
precedenti saqarTveloSi jer-jerobiT ar arsebobs.
detalurad saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi mimarTvis wesi da
procedura ix. http://www.iris.ge/docs/
translations/rules_app_const_court.pdf
3.4 ra sirTuleebi SeiZleba
SegxvdeT?
miuxedavad imisa, rom sasamarTlosTan urTierToba arc ise saSiSi da rTulia, rogorc
zogierTi fiqrobs, unda vaRiaroT, rom mainc
aris garkveuli aspeqtebi, romelic arTulebs
marTlmsajulebis xelmisawvdomobas.
am sferoSi arsebobs ori ZiriTadi da
urTierTgadajaWvuli problema: sasamarTlos damoukidebloba da undobloba marTlmsajulebis sistemis mimarT. pirveli ufro saxelmwifos instituciuri mowyobis sakiTxia.
miuxedavad imisa, rom problema namdvilad arsebobs, xSirad mas azviadeben. meore problema
ufro saxifaToa. Tu SeadarebT keTilmosurne
mosamarTleebisa da moqalaqeTa raodenobas,
romlebic sasamarTloSi keTilganwyobiT midian, pirveli bevrad meti SeiZleba aRmoCndes.
erTaderTi efeqturi gza am problemebis
gadasawyvetad aris samoqalaqo sazogadoebis aqtiuroba. Tu gindaT, Tqven qveyanaSi sasamarTlo sistema gamoswordes, gamoiyeneT
igi, nu moeridebiT, nu SegeSindebaT, piriqiT
_ rac SeiZleba xSirad mimarTeT mas.
ufro praqtikul doneze arsebobs ramodenime barieri, romlisTvisac mzad unda iyoT.
Cven maT qvemoT aRvwerT. Tumca, gasaTvaliswinebelia, rom orhusis konvencia iTxovs
qveynebisagan sazogadoebisaTvis garemosTan
dakavSirebul marTlmsajulebaze realuri
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
93
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
garemosdamcvelTa jgufma waradgina sarCeli ungreTis sakonstitucio sasamarTloSi
kanonis cvlilebis winaaRmdeg, romelic
iZleoda kultivirebuli tyeebis privatizebis uflebas im SemTxvevaSic ki, roca
es tye dacul teritoriaze mdebareobda.
garemosdamcvelebi sarCels asabuTebdnen
imiT, rom am kanoniT Seilaxa ungreTis konstituciiT dadgenili adamianis uflebebi:
ufleba sufTa garemoze da ufleba SesaZlo
maRali donis fizikur da sulier janmrTelobaze.
sakonstitucio sasamarTlom ganixila sakiTxi
da daakmayofila sarCeli. kerZod, man daaskvna, rom zemoxsenebuli uflebebi niSnavs,
rom saxelmwifo valdebulia uzrunvelyos da
SeinarCunos garemos dacvis SeZlebisdagvarad
maRali standartebi. daculi plantaciuri
tyeebis privatizeba ki, maTi usafrTxoebis
SenarCunebis moTxovnis gareSe, garemos dacvis standartis dawevas niSnavs da amdenad,
arakonstituciuria.
saqarTveloSi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
xelmisawvdomobis uzrunvelsayofad
aseTi barieris moxsnas:
yvela
saqarTveloSi
sasamarTlo praqtika (gagrZeleba)
orhusis konvencia, muxli 9.5
qveyanam unda ganixilos saTanado
daxmarebis meqanizmebis SemoRebis
sakiTxi, marTlmsajulebis xelmisawvdomobis finansur Tu sxva dabrkolebaTa moxsnis an SemcirebisaTvis.
regularulad SeaxseneT saxelmwifo organoebs (maT Soris sasamarTlos) am valdebulebis Sesaxeb da moiTxoveT misi Sesruleba.
3.4.1 finansuri sakiTxebi
3.4.1.1 saxelmwifo baJi
orhusis konvencia, muxli 9.4
marTlmsajulebis procedurebi ar
unda iyos miuwvdomlad Zviri.
Cveulebriv, administraciul saqmeebze gadasaxadi mcirea da mniSvnelovan dabrkolebas
ar warmoadgens. samoqalaqo procesis xarjebi
ki mudmiv problemad rCeba.
pirvel rigSi, es exeba saqmeebs, sadac mosarCle iTxovs misTvis miyenebuli zaralis anazRaurebas. aseTi saqmis aRZvrisaTvis saWiroa
moTxovnili Tanxis garkveuli procentis baJis saxiT winaswar gadaxda.
saqarTveloSi
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
sasamarTloSi sarCelis aRZvrisas,
pirma unda gadaixados baJi. baJi diferencirebulia da gamoiangariSeba davis
sagnis fasidan. saerTo sasamarTloebSi
es aris davis sagnis:
• 2,5% _ sarCelze;
• 3% _ sakasacio saCivarze;
• 4% _ saapelacio saCivarze.
saxelmwifo baJis odenoba ar unda aRematebodes 5 000 lars.
Tu Tqven miyenebuli zianis anazRaurebas iTxovT, davis sagnis fasi aris
swored Tqvens mier miTiTebuli Tanxa.
araqonebrivi davebis dros, davis sagnis
Rirebuleba ganisazRvreba sasamarTlos
mier yvela garemoebisa da konkretuli
monacemis gaTvaliswinebiT. mxedvelobaSi miiReba saqmis moculoba, agreTve
mxareTa qonebrivi mdgomareoba, maTi Semosavali. samwuxarod, aris SemTxvevebi,
rodesac administraciul davebze sasamarTlo sakmaod maRal baJs adgens.
140
asociacia „mwvane alternativas“ zemoT
aRwerili sarCelis (ix. seqcia 3.1.3.1.3)
misaRebad, Tbilisis saolqo sasamarTlom araTu ar gaaTavisufla arasamTavrobo organizacia saxelmwifo baJis gadaxdisgan, aramed miiCnia ra, rom
mosarCle kerZo samarTlis iuridiuli
piria da saqme didi moculobis da rTuli kategoriisaa, organizacias mosTxova 10 dRis vadaSi saxelmwifo baJis saxiT 3100 laris (1500$) gadaxda. rom ara
saerTaSoriso daxmareba, garemosdacviTi arasamTavrobo organizacia ra Tqma
unda ver SesZlebda amas. vfiqrobT, rom
aq saqme gvqonda swored im gaumarTlebel miuwvdomel siZviresTan, romlis aRmofxvrasac moiTxovs konvencia140.
Tu Tqven apirebT amgvari sarCelis
wardgenas sasamarTloSi, girCevT sarCels daumatoT Semdegi:
• miuTiToT Tqveni organizaciis saqmianobis miznebi. xazi gausviT saqmianobis ara-momgebian xasiaTs, Semosavlebis winaswar mizanmimarTulobas.
miuTiTeT im wliuri Tanxis odenoba,
romelic organizacias Tavis Sexedulebisamebr SeuZlia gankargos;
• miuTiTeT orhusis konvenciis me-9
muxlis me-4 punqtze, romlis Tanaxmad
garemosTan dakavSirebul sakiTxebze
marTlmsajuleba ar unda iyos miuwvdomlad Zviri;
• iTxoveT, sasamarTlom mxedvelobaSi
miiRos zemoaRniSnuli garemoebani saxelmwifo baJis dadgenisas.
es ganmartebani ar gaganTavisuflebT
saxelmwifo baJisagan. magram SesaZloa,
mniSvnelovnad Seamciros misi zoma. Tu
sasamarTlom mainc miuwvdomlad maRali
baJi dagakisraT, SeecadeT gaasaCivroT
Tavad es faqti (12 dRis ganmavlobaSi
imave sasamarTloSi waradgineT e.w. kerZo saCivari ganCinebaze, romliTac baJis odenoba dagidgines).
arasamTavroboorganizaciebisagangansxvavebiT, moqalaqeebisaTvis saqarTvelos
kanonmdebloba mTel rig SeRavaTebs iTvaliswinebs:
• Tu Tqven jer zemdgom organos mimarTavT saCivriT da mxolod am proceduris amowurvis Semdgom (Tu Sedegi
ar dagakmayofilebT) mimarTavT sasamarTlos, Tqven TavisufldebiT saxelmwifo baJis gadaxdisagan.
ar aris gamoricxuli, mxareTa Semdeg Sexvedraze es SemTxveva ganxiluli iqnas, rogorc saqarTvelos mier konvenciis moTxovnaTa darRveva _ ix. seqcia 3.5.1 konvenciis samdivnosadmi arasamTavrobo organizaciebis mier ”Crdilovani” angariSis wardgenis
uflebis Sesaxeb
94
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saqarTveloSi
• Tu Tqven pirdapir sasamarTlos
mimarTeT, sarCelSive miuTiTeT Tqveni Semosavlis wyaro da iTxoveT, gaganTavisuflon saxelmwifo baJisagan.
moqalaqis qonebrivi mdgomareobis
gaTvaliswinebiT, sasamarTlos SeuZlia mTlianad an nawilobriv gaiTvaliswinos Tqveni Txovna.
• Tu Tqven baji mainc dagekisraT,
gaiTvaliswineT, rom aucilebeli ar
aris misi dauyovnebliv gadaxda. fizikuri piris mier baJis gadauxdeloba
ar daabrkolebs saqmis ganxilvasa da
gadawyvetas141. Tumca, saboloo jamSi
baJi mainc gadasaxdeli iqneba.
• da kidev, saxelmwifo baJi fizikuri
piris mier sakonstitucio sasamarTloSi mimarTvis SemTxvevaSi sul 10
laria (5$).
3.4.1.2 sasamarTlo xarjebis
anazRaureba
rogorc wesi, mxare, romelmac waago saqme,
anazRaurebs procesis xarjebs. es moicavs
eqpertebis da advokatis xarjebs, transportirebis xarjebs, saxelmwifo baJs da sxva xarjebs. ra Tqma unda es friad sasiamovnoa, rodesac saqmes igebT. saqmis wagebisas ki piriqiT.
saqarTveloSi
3.4.1.3 iuridiuli momsaxurebis
fasi
meore problema exeba eqspertTa da advokatis xarjebs. im SemTxvevaSi, Tu saqme teqnikurad rTulia, an moiTxovs Rrma Seswavlasa
Tu gamokvlevas, es xarjebi SeiZleba sakmaod
maRali iyos.
mraval qveyanaSi inergeba ufaso iuridiuli konsultaciebis praqtika. garda amisa, rogorc wesi, moqalaqes saSualeba aqvs moiTxovos saxazino advokati.
141
Tqven ufleba gaqvT moiTxovoT saxazino advokati.
garda amisa, saqarTveloSi arsebobs iuristTa arasamTavrobo organizaciebi,
romlebic ufaso iuridiul daxmarebas
uweven moqalaqeebs:
• axalgazrda iuristTa asociacia
http://www.gyla.ge/
• kavSiri „konstituciis 42-e muxli“
http://www.article42.ge/
3.4.1.4 saqmianobis SeCerebiT
miyenebuli zaralis anazRaurebis
garantia
rogorc zemoT, 3.3.5.3 seqciaSi iyo aRniSnuli,
Tu mosarCle moiTxovs sakamaTo saqmianobis
SeCerebas, sasamarTlom mas SesaZloa daakisros meore mxaris mosalodneli zaralis dafarvis garantiis winaswar warmodgena. es SeiZleba niSnavdes mniSvnelovani fuladi Tanxis dadebis moTxovnas, rac, Cveulebrivi moqalaqisaTvis, an moqalaqeTa jgufisTvis Zalian
rTuli SeiZleba iyos. garda amisa, yovelTvis
aris riski, rom Tu saqmes waagebT, mopasuxes
misi saqmianobis SeCerebis Sedegad miyenebuli
zarali unda aunazRauroT.
amgvari problemebis Tavidan asacileblad girCevT, uCivloT ara kerZo pirs, romelic arRvevs kanonmdeblobas, aramed administraciul organos, romelmac misca mas saamisod ufleba, an ar aRkveTa misi kanonsawinaaRmdego qmedebebi. saqmis garCeviT administraciul organos xom araviTari zarali ar
miadgeba.
meore gzaa iTxovoT sasamarTlosagan gaTavisufleba zaralis anazRaurebisagan imis
safuZvelze, rom sarCeli ara kerZo, aramed
sazogadoebrivi interesis dacvis mizniTaa
wardgenili. ar aris gamoricxuli, rom sasamarTlom gaiTvaliswinos es moTxovna.
3.4.2 vadebi
orhusis konvencia, muxli 9.4
marTlmsajulebis procedurebi unda iyos drouli.
Tu migaCniaT, rom saqme ganzrax Wianurdeba (magaliTad, mopasuxe poulobs axal-axal
mizezebs sxdomis gadadebisaTvis), mimarTeT
sasamarTlos TxovniT (SuamdgomlobiT) ar
daakmayofilos mopasuxis moTxovnebi sxdomis
gadadebis Sesaxeb. miuTiTeT orhusis konven-
saqarTvelos administraciuli saprocesi kodeqsi, muxli 9
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
95
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
Tu Tqven administraciul aqts asaCivrebT da sasamarTlom daaskvna, rom
igi gamocemuli iyo saqmis garemoebebis
saTanado gamokvlevis gareSe, administraciuli organo valdebulia aanazRauros procesis xarjebi mis sasargeblod
gadawyvetilebis gamotanis SemTxvevaSic.
SeecadeT miaRwioT sasamarTlos mier
aseTi daskvnis gamotanas.
saqarTveloSi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
ciis me-9 muxlis me-4 punqtiT qveyanaze dakisrebul movaleobaze garemosdacviT sakiTxebSi marTlmsajulebis procedurebis droulobis uzrunvelyofis Sesaxeb.
sazogadoebis monawileobis aRkveTaa da
moiTxoveT Tqvens mier advokatsa da eqspertze gaweuli xarjebis anazRaureba.
3.4.3 Segebebuli sarCeli
3.5 saerTaSoriso procesi
mogexsenebaT, dacvis saukeTeso saSualebas
Tavdasxma warmoadgens. xoda ra gasakviria,
roca garemosdacviT saqmeSi mopasuxe mxare
sasamarTloSi Segebebul sarCels waradgens.
tipiuri braldeba, romelsac igi aseT SemTxvevebSi mosarCeles uyenebs _ ciliswameba da
reputaciis Selaxvaa.
xandaxan potenciuri mopasuxe aswrebs kidevac sazogadoebas da winaswar Seaqvs sarCeli
ciliswamebaze. aseT sarCelebs arasamTavrobo organizaciebma specialuri dasaxelebac
ki mouZebnes: „strategiuli sarCeli sazogadoebis monawileobis winaaRmdeg“ (sssm)142.
aseTi procesebis mizania sazogadoebis aqtiuri wevris ganeitraleba, misi drois, energiis, saxsrebis da enTuziazmis daxarjva
grZel, gawelil, uazro sasamarTlo procesSi, raTa mas realur saqmeze (raRac konkretul gadawyvetilebis miRebaSi monawileobaze
da am monawileobis uflebis dacvaze) resursi aRar darCes. amave dros, am gatanjuli adamianis magaliTi sazogadoebis sxva wevrebsac
gadaafiqrebinebs mTavrobis saqmeebSi aqtiur
Carevas.
konvenciis debulebaTa dacvis meqanizmebi
aseve saerTaSoriso donezec arsebobs. maTi
mizania mTavrobebis mier aRebuli valdebulebebis Sesrulebis uzrunvelyofa da agreTve
moqalaqeebis daxmareba, Tu maT ver miaRwies
marTlmsajulebas TavianT qveyanaSi.
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
sasamarTlo praqtika: yazaxeTi143
2000 wlis aprils q. atirauSi adgilobrivi
ganviTarebis proeqtis garemoze zemoqmedebis
Sefasebis angariSis ganxilvisas arasamTavrobo organizaciis „kaspi tabigati“ wevrma,
q-nma Cernovam ganacxada, rom kompania, romelic proeqtis ganxorcielebis nebarTvas
iTxovda, mniSvnelovnad abinZurebda garemos.
es gancxadeba sruliad sawinaaRmdego iyo Sps
„monitoringis“ angariSis, romlis mixedviTac kompania garemos ar abinZurebda.
Sps „monitoringma“ q-n Cernovas sasamarTloSi
uCivla. man ganacxada, rom q-n Cernovas gancxadeba
mis biznes reputacias zians ayenebda da moraluri kompensaciis saxiT 7000$ moiTxova.
saqme mimdinareobda 7 Tve. sasamarTlom gadawyvetileba ver gamoitana da saqme daxura.
samagierod am uazro procesma q-n Cernovas
nervebi, dro da advokatis dasaqiravebeli
sakmaod didi Tanxa Seiwira.
rogor moviqceT?
erTaderTi efeqturi gza sazogadoebis monawileobis winaaRmdeg strategiuli sarCelis
winaaRmdeg misive dabrunebaa. aRZariT Segebebuli sarCeli, miuTiTeT, rom sarCelis mizani
142
143
3.5.1 Sesrulebis Sefasebis
meqanizmi
orhusis konvenciis mxareTa pirvelive Sexvedram SemoiRo e.w. „Sesrulebis Sefasebis meqanizmi“, anu procedura, romlis mixedviT xdeba qveynis mier konvenciis moTxovnaTa Sesrulebis Sefaseba da adeqvaturi reagireba.
Sesrulebis meqanizmi dafuZnebulia qveynebis mier periodul angariSgebaze konvenciis TiToeul debulebis SesrulebasTan dakavSirebiT. mTavrobis paralelurad, alternatiuli moxsenebebis wardgenis ufleba arasamTavrobo organizaciebsac aqvT.
rodis xdeba angariSebis wardgena?
Sesrulebis angariSebis wardgena xdeba mxareTa yovel Sexvedraze. Sexvedrebi tardeba
2-3 weliwadSi erTxel. yvela dokumentis gadacema xdeba Sexvedris dawyebamde sul cota
4 TviT adre. zusti vadebi da angariSis formati SegiZliaT ixiloT internetSi: www.unece.org/env/pp
sagangebo Setyobineba
mxares ufleba aqvs acnobos konvenciis depozitars (gaeros ofisi niu-iorkSi), rom ar ZaluZs warudginos gansaxilvelad angariSi Sesabamisobis komitets da moiTxovos angariSis
wardgenis valdebulebis gadavadeba 4 wlamde.
amiT mxareebs saSualeba eZlevaT moTxovnili vadis ganmavlobaSi konvenciasTan SesabamisobaSi moiyvanon TavianTi kanonmdebloba da
saqmianoba. Tumca, es gamonaklisis saxiT xdeba, vinaidan, amgvari Setyobineba faqtobrivad
niSnavs de-faqto aRiarebas, rom qveyana ver
akmayofilebs xelSekrulebis pirobebs.
3.5.1.1 Sesrulebis komiteti
mxareTa angariSebs ganixilavs specialuri
„Sesrulebis komiteti“. igi Sedgeba 8 individualuri eqspertisagan, romlebsac konvenciis mxareebi da garemosdacviTi arasamTavrobo
organizaciebi asaxeleben. rogorc wesi, isini
inglisurad: Strategic Law Suits Against Public Participation, SLAPP
Handbook on Access to Justice under the Aarhus Convention, REC-CEE 2003, p.157
96
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
dafasebuli da cnobili specialistebi arian.
komitetSi wevrebi ar warmoadgenen TavianT
qveyanas da ar gamoxataven TavianTi mTavrobis interesebs. isini moqmedeben mxolod sakuTari Sexedulebebis mixedviT.
komitetis wevrebs irCeven rigiT Sexvedraze wardgenili kandidatebidan da rotaciis principiT, yovel 4 weliwadSi icvleba 4 wevri. komitetis wevrebis mimdinare sia
ganTavsebulia internetSi, zemoT miTiTebul veb-gverdze.
Sesrulebis komiteti ar warmoadgens sasamarTlos. igi ndobiT aRWurvil eqspertTa
jgufia, romelic iZleva daskvnebsa da rekomendaciebs ama Tu im mxaris mier, konvenciis an
mis calkeul debulebaTa Sesrulebis Sesaxeb.
garda angariSebisa, komiteti ganixilavs
agreTve Setyobinebebs romelime mxaris mier
konvenciis moTxovnaTa Seusruleblobis Sesaxeb. Setyobinebebi komitets (samdivnos saSualebiT) SeiZleba warudginon rogorc mTavrobebma, aseve sazogadoebis warmomadgenlebma.
Setyobinebas Tan unda axldes mtkicebiTi dokumentacia.
aseTi Setyobinebis miRebisas:
• Sesrulebis komiteti atyobinebs mxares,
rom igi ar asrulebs konvenciis moTxovnebs
da aZlevs 5 Tves axsna-ganmartebis warmosadgenad;
• dadgenili vadis gasvlis Semdeg, komiteti
Tavis rigiT Sexvedraze ganixilavs Setyobinebas da masTan dakavSirebiT warmodgenil axsna-ganmartebas;
• komitetma SesaZloa Caataros zepiri
mosmenebi (sasamarTlo mosmenis msgavsad).
Tavis daskvnebs da gamosworebis rekomendaciebs komiteti moaxsenebs mxareTa Sexvedras.
Sesrulebis komitetis moxsenebisa da rekomendaciebis safuZvelze, mxareTa Sexvedras SeuZlia mxaris mimarT Semdegi zomebis miReba:
• rCeva, daxmareba, rekomendaciebi;
• moTxovna mxarisadmi, warmoadginos konkretuli strategia, gegma da vadebi, konvenciis SesrulebisaTvis;
• rekomendacia konkretul sakiTxTan dakavSirebiT;
• mxaris mier konvenciis moTxovnebis darRvevis gamocxadeba;
• mxaris gafrTxileba;
• mxarisaTvis konvenciiT gaTvaliswinebu144
3.5.2 adamianis uflebebaTa
evropuli sasamarTlo
evropis adamianTa uflebebis konvencia adamianTa ZiriTadi uflebebisa da Tavisuflebis garantiaa konvencias mierTebuli saxelmwifoebisaTvis. konvencia pirdapir ar exeba garemosdacviT Tu monawileobis uflebebs. amasTan,
sasamarTlom miiRo ramdenime gadawyvetileba,
romlebic qmnis precedents da ganmartavs zogierT debulebas, romelic exeba garemosdacviT da orhusis konvenciiT gaTvaliswinebul
uflebebs. kerZod, jansaR garemoze ufleba
dakavSirebulia normalur sacxovrebel pirobebTan, xolo marTlmsajulebis swrafi, patiosani da samarTliani xelmisawvdomobis ufleba _ saTanado proceduris uflebasTan.
konvenciis farglebSi moqmedebs strasburgis saerTaSoriso sasamarTlo, romlis funqciaa wevri saxelmwifos mier konvenciis muxlebis darRvevis dadgena. misi aRmoCenis SemTxvevaSi, sasamarTlos SeuZlia saxelmwifos
daakisros finansuri sanqciebi dazaralebulis sasargeblod (materialuri Tu aramaterialuri zianis asanazRaureblad). sasamarTlos gadawyvetilebebis Sesruleba savaldebuloa mTavrobebisaTvis144.
saqarTveloSi
saqarTvelos evrosabWoSi gawevrianebis Semdeg (1999), qveyanaSi mcxovreb
nebismier pirovnebas, aseve arasamTavrobo organizacias, SeuZlia saCivriT
mimarTos strasburgis saerTaSoriso
sasamarTlos misi darRveuli uflebebis dasacavad.
adamianTa uflebebis evropis sasamarTlos veb-gverdia www.echr.coe.int. qarTul enaze literatura am Temaze ixileT II danarTSi, 42 da 45. arasamTavrobo organizacia „konstituciis 42-e
muxli“ dagexmarebaT gaerkveT procedurebSi da SeadginoT sarCeli.
imisaTvis, rom strasburgis sasamarTlom gansaxilvelad miiRos sakiTxi, saWiroa yvela Sida saxelmwifoebrivi procedurebis
amowurva. Tumca arsebobs sasamarTlo praqtikiT dadgenili gamonaklisebi _ Tu ganmcxadebeli daasabuTebs, rom Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi imdenad gaWimulia droSi, rom faqtiurad azri ekargeba maT gavlas da SeuZlebels xdis sakuTari uflebis
dasacavad dadgenili meqanizmebis efeqturad gamoyenebas; aseve im SemTxvevaSi, rodesac qveyanaSi dadgenili procedurebiT an
praqtikiT, azri ara aqvs Sidasaxelmwifoebrivi instanciebTan mimarTvas. Tumca amas Zalze seriozuli dasabuTeba sWirdeba
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
97
marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
3.5.1.2 ra SeiZleba moimoqmedos
Sexvedram Seusruleblobis
SemTxvevaSi?
li privilegiebis gauqmeba (es SesaZlebelia gavrceldes konvenciis farglebSi
miRebul teqnikur daxmarebaze. magaliTad,
proeqtebis dafinansebaze).
miuxedavad imisa, rom arc erTi zoma ar aris
arc iuridiuli da arc konfrontaciuli xasiaTis, es zomebi sakmaod qmediTia. arc erT
mTavrobas ar awyobs, rom saerTaSoriso doneze xelSekrulebebis damrRvevad gamoacxadon.
orhusis konvenciis teqsti
orhusis konvenciis
qarTuli oficialuri Targmani
gamoyenebuli da
damatebiTi literatura
informaciis xelmisawvdomoba
sazogadoebis monawileoba
marTlmsajulebis xelmisawvdomoba
sakontaqto informacia
danarTi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi I. orhusis konvenciis
teqsti
orhusis konvenciis qarTuli oficialuri Targmani145
gaerTianebuli erebis organizacia
ekonomikur da socialur sakiTxTa sabWo
evropis ekonomikuri komisia
garemosdacviTi politikis komiteti
ministrTa meoTxe konferencia `garemo evropisaTvis~
orhusi, dania, 23-25 ivnisi 1998
konvencia garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebuli informaciis xelmisawvdomobis,
gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileobisa da am sferoSi
marTlmsajulebis sakiTxebze xelmisawvdomobis Sesaxeb
winamdebare konvenciis mxareebi.
• iTvaliswineben ra, adamianis garemos Sesaxeb
stokholmis deklaraciis pirvel princips,
• iTvaliswineben ra agreTve, garemosa da ganviTarebis Sesaxeb rio-de-Janeiros deklaraciis meaTe princips,
• mxedvelobaSi iReben ra, generaluri asableis
1982 wlis 28 oqtombris 37/7 rezolucias bunebis msoflio qartiis Sesaxeb da 1990 wlis
14 dekembris 45/94 rezolucias adamianTa
keTildReobisaTvis janmrTeli garemos uzrunvelyofis aucileblobis Sesaxeb,
• iTvaliswineben ra, 1989 wlis 8 dekembers
germaniis qalaq mainis frankfurtSi, msoflios janmrTelobis dacvis organizaciis pirvel evropul konferenciaze garemosa da janmrTelobis Sesaxeb miRebul evropul qartias `garemo da janmrTeloba~,
• adastureben ra, garemos mdgomareobis
dacvis, SenarCunebis da gaumjobesebis au-
oficialuri teqsti aRebulia gaeros evropis ekonomikuri komisiis internet-gverdidan http://www.unece.org/env/pp/documents/
cep43georgian.pdf. masSi Setanilia minimaluri koreqtura, kerZod:
I. numeraciis gasworebis mizniT mTels teqstSi:
• sityva `Tavi~ Secvlilia sityviT `muxli~;
• sityva `paragrafi~ Secvlilia sityviT `punqti~;
• sityva `qveparagrafi~ Secvlilia sityviT `qvepunqti~;
• qarTuli numeracia Secvlilia inglisuriT;
• me-19 muxlis me-2 punqtSi sityvebi `me-17 punqtSi~ Secvlilia sityvebiT `me-17 muxlSi~.
II. konvenciis mierve SemoRebuli terminebis dacvis mizniT:
• preambulis me-17 abzacSi, me-5 muxlis pirveli punqtis b) qvepunqtSi, amave muxlis me-2 punqtis (a) qvepunqtSi, me-6 muxlis
me-6 punqtis pirvel winadadebaSi, amave punqtis (f) qvepunqtSi, amave muxlis me-9 da me-10 punqtebSi, me-7 da me-8 muxlebSi,
me-9 muxlis pirveli punqtis me-2 da me-3 abzacebSi, amave muxlis me-3 punqtSi sityva `saxelmwifo~ Secvlilia sityviT
`xelisuflebis~. preambulis me-10 abzacSi sityva `xelisuflebas~ Secvlilia sityvebiT `xelisuflebis organoebs~;
• me-4 muxlis pirvel da me-6 punqtebSi sityva `ekologiur~ Secvlilia sityviT `garemosdacviT~;
• preambulis me-10 da me-13 abzacebSi, me-5 muxlis pirveli punqtis (c) qvepunqtSi (orjer) sityva `mosaxleoba~ Secvlilia
sityviT `sazogadoeba~;
• me-9 muxlis me-2 punqtis pirvel abzacSi sityvebi `sazogadoebrivi uwyebebis ~ Secvlilia sityvebiT `dainteresebuli
sazogadoebis~; amave punqtis me-5 abzacSi sityvebi `farTo sazogadoebisaTvis~ Secvlilia sityvebiT `dainteresebuli
sazogadoebisaTvis~.
III. mbeWdavis Secdomebis gasworebis mizniT:
• yvelgan teqstSi sityva `iqnes~ Secvlilia sityviT `iqnas~;
• preambulis me-10 abzacSi sityva `gaTvicnobierebas~ Secvlilia sityviT `gaTviTcnobierebas~, me-12 abzacSi sityva
`Tavazoben~ Secvlilia sityviT `sTavazoben~, 21-e abzacSi da me-5 muxlis me-2 punqtSi sityva `gamWirvalobis~ Secvlilia
sityviT `gamWvirvalobis~, 22-e abzacSi sityva `konveciis~ Secvlilia sityviT `konvenciis~;
• me-2 muxlis me-3 punqtis a) qvepunqtSi sityva `organizaciebi~ Secvlilia sityviT `organizmebi~, xolo b) qvepunqtSi sityva
`radacia~ Secvlilia sityviT `radiacia~
• me-4 muxlis pirveli punqtis b) (i) qvepunqtSi sityva `xelusuflebis~ Secvlilia sityviT `xelisuflebis~, me-2 punqtSi sityvis
`iqnas~ Semdeg amoRebulia sityva `iqneba~, me-4 punqtis d) qvepunqtSi sityva `informacis~ Secvlilia sitviT `informaciis~,
amave punqtis f ) qvepunqtSi sityva `monacenebis~ Secvlilia sityviT `monacemebis~;
• me-5 muxlis pirvel punqtSi sityva `uzrunvelhyofs~ Secvlilia sityviT `uzrunvelyofs~, amave punqtis c) qvepunqtSi sityva
`dauyonebliv~ Secvlilia sityviT `dauyovnebliv~, amave muxlis me-5 punqtis b) qvepunqtSi sityva `xelSekrilebebi~ Secvlilia sityviT `xelSekrulebebi~, xolo me-9 punqtSi sityva `saero~ Secvlilia sityviT `saerTo~;
• me-9 muxlis me-2 punqtis pirvel abzacSi sityva `wevrebi~ Secvlilia sityviT `wevrebs~, me-4 abzacSi sityva `mieciT~ Secvlilia sityviT `mieceT~, me-6 abzacSi ki sityva ~qveynid~ Secvlilia sityviT `qveyniT~; amave muxlis me-3 punqtSi sityvebi
`qmedebebi da daudevrobebi~ Secvlilia sityvebiT `qmedebebs da daudevrobebs~;
• me-10 muxlis me-2 punqtis a) qvepunqtSi sityvebi `garemos gacvasTan~ Secvlilia sityvebiT `garemos dacvasTan~;
• me-16 muxlis saTaurSi sityva `dacvis~ Secvlilia sityviT `davis~;
• me-20 muxlis meore punqtSi sityva `dokumentebus~ Secvlilia sityviT `dokumentebis~;
• danarTi I-is me-3 punqtis me-3 abzacSi sityva `asbestis~ Secvlilia sityviT `azbestis~, me-19 punqtis c) qvepunqtis me-3
abzacSi sityva `misacileblad~ Secvlilia sityviT `mosacileblad~, 22-e punqtSi sityva `qinamdebare~ Secvlilia sityviT
`winamdebare~.
oficialuri teqstis punqtuacia SenarCunebulia.
145
100
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
•
•
•
•
•
•
•
•
•
cileblobas, agreTve mdgrad da garemos
dacvis TvalsazrisiT gamarTlebul ganviTarebas,
acnobiereben ra, rom garemos adekvaturi
dacva umniSvnelovanesia adamianis keTildReobisaTvis da misi uflebebis, maT Soris sicocxlis uflebis dacvisaTvis,
aRiareben agreTve ra, rom yovel adamians aqvs
misi janmrTelobisa da keTildReobis Sesabamis garemoSi sicocxlis ufleba, agreTve
yovel moqalaqes gaaCnia movaleoba, rogorc
individualurad, ise sxvebTan erTad daicvas
da gaaumjobesos garemo axlandeli da momavali Taobebis sakeTildReod,
miiCneven ra, rom am uflebebis dasacavad da movaleobebis Sesasruleblad moqalaqeebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos
garemosdacviTi informacia, unda hqondes
gadawyvetilebebis miRebis procesSi monawileobis ufleba, xeli unda miuwvdebodeT
garemosdacviTi sferos kanonmdeblobaze
da amasTan dakavSirebiT vaRiarebT ra, rom
moqalaqeebs SesaZloa dasWirdeT daxmareba
TavianTi uflebebis cxovrebaSi gatarebisas,
aRiareben ra, rom garemos dacviT sferoSi
informaciis xelmisawvdomobis gaumjobeseba da gadawyvetilebebis miRebisas sazogadoebis monawileobis procesis srulyofa
amaRlebs gadawyvetilebebis miRebisa da
maTi ganxorcielebis xarisxs, agreTve xels
uwyobs sazogadoebis ekologiur sakiTxebSi gaTviTcnobierebas, saSualebas aZlevs
sazogadoebas gamoxatos SeSfoTeba ama Tu
im sakiTxTan dakavSirebiT, xolo xelisuflebis organoebs aZlevs saSualebas gaiTvaliswinos maTi interesebi,
miznad isaxaven ra, am gziT uzrunvelyon
gadawyvetilebebis miRebis procesis kontrolirebadoba da sajarooba da garemos
dacvis sferoSi sazogadoebrivi mxardaWeris gaZliereba,
aRiareben ra, rom sasurvelia xelisuflebis
struqturebis saqmianobis yvela sferos
sajarooba, sTavazoben sakanonmdeblo organoebs ganaxorcielon am konvenciis principebi TavianT saqmianobebSi,
aRiareben ra, rom sazogadoeba gaTviTcnobierebuli unda iyos garemos dacvis sferoSi gadawyvetilebebis miRebis procesSi
TavianTi monawileobis miRebis proceduraSi. mosaxleobas xeli unda miuwvdebodes
masTan dakavSirebul masalebze da unda
icodes maTi gamoyeneba,
aRiareben agreTve, rom calkeul moqalaqeebs, arasamTavrobo organizaciebs da
kerZo seqtors SeuZliaT Seasrulon mniSvnelovani roli garemos dacvis sferoSi,
surT ra, xeli Seuwyon ekologiur ganaTle-
•
•
•
•
•
•
•
•
•
bas garemos dacvis da mdgradi ganviTarebis
sakiTxebis ukeT SemecnebisaTvis da xeli
Seuwyon ra, mosaxleobis sayovelTao gacnobierebas da mis monawileobas im gadawyvetilebaTa miRebis procesSi, romelic
zemoqmedebas axdens garemoze da mdgrad
ganviTarebaze,
amasTan dakavSirebiT aRniSnaven ra, masobrivi sainformacio saSualebebisa da eleqtronuli da komunikaciis sxva uaxlesi saSualebebis (momavali formebis) gamoyenebis mniSvnelovan rols,
aRiareben ra, samTavrobo doneze gadawyvetilebebis miRebisas garemosdacviTi mosazrebebis sruli gaTvaliswinebis did mniSvnelobas da aqedan gamomdinare imis aucileblobas, rom xelisuflebis organoebi
flobdnen zust, amomwurav da uaxles garemosdacviT informacias,
aRiareben ra, rom xelisuflebis organoebi
sazogadoebis interesebis gaTvaliswinebiT
floben garemosdacviT informacias,
Tvlian ra, rom sazogadoebisa da organizaciebis kanonieri uflebebis dacvisaTvis aucilebelia maTTvis xelmisawvdomi
iyos efeqturi sasamarTlo meqanizmebi, da
amdenad maTi kanonieri interesebi daculi
iqneba, xolo kanons ki Zala eqneba,
aRniSnaven ra, rom mniSvnelovania momxmareblisaTvis produqtebze saTanado informaciis miwodeba, raTa momxmarebels saSualeba mieces gaakeTos dasabuTebuli arCevani garemosdacviTi interesebis gaTvaliswinebiT,
acnobiereben ra, sazogadoebis SeSfoTebas
garemoSi genetikurad modicifirebuli organizmebis winaswar ganzraxulad gaSvebasTan
dakavSirebiT, aucileblad miiCneven am sferoSi gadawyvetilebebis miRebisas sazogadoebis ufro aqtiuri monawileobisa da ufro
meti gamWvirvalobis aucileblobas,
darwmunebulni arian ra, rom am konvenciis
ganxorcieleba xels Seuwyobs demokratiis
damkvidrebas gaeros evropis ekonomikuri
komisiis regionSi,
kargad esmiT ra, am mxriv ECE-s mier Sesrulebuli roli da iTvaliswineben ra, 1995
wlis 25 oqtombers bulgareTis dedaqalaq
sofiaSi ministrebis mesame konferenciaze
`garemo evropisaTvis~ miRebul ministrTa
deklaracias garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomobisa da gadawyvetilebebis
miRebis procesSi sazogadoebis monawileobis Sesaxeb ECE-s saxelmZRvanelo principebs,
mxedvelobaSi iReben ra, 1991 wlis 25 Tebervals fineTis qalaq espoSi garemoze zemoqmedebis Sefasebis konvenciaze transsasazRvro konteqstSi gakeTebul Sesabam-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
101
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
is debulebas da 1992 wlis 17 marts helsinkSi samrewvelo avariebis transsasazRvro zegavlenis konvenciis da transsasazRvro wyalsadinarebisa da saerTaSoriso
tbebis gamoyenebisa da dacvis konvenciebze
gakeTebul Sesabamis debulebebs, aseve sxva
regionul konvenciebs,
• kargad esmiT ra, rom winamdebare konvenciis
miReba xels Seuwyobs `garemo evropisaTvis~
procesis Semdgom gaZlierebas da 1998 wlis
ivnisSi daniis qalaq orhusSi ministrebis
meoTxe konferenciis Sedegebis ganviTarebas.
• SeTanxmdnen Semdegze:
muxli 1
mizani
imisaTvis, rom uzrunvelyofil iqnas axlandeli da momavali Taobebis yoveli adamianis
ufleba icxovros sakuTari janmrTelobis
da keTildReobisaTvis Sesaferis garemoSi,
am konvenciis debulebis Sesabamisad yvela
mxare iZleva sazogadoebisaTvis garemosdacviTi informaciis da masTan dakavSirebul marTlmsajulebis sakiTxebze xelmisawvdomobisa da gadawyvetilebebis miRebis
procesSi maTi monawileobis uflebis garantias.
muxli 2
gansazRvrebebi
winamdebare konvenciis miznebisaTvis:
1. Tu teqstSi ar aris gansakuTrebuli miTiTeba, `mxare~ niSnavs winamdebare konvenciis mxares;
2. `xelisuflebis organoebi~146 niSnavs:
a) xelisuflebas erovnul, regionul da sxva
doneebze;
b) fizikur da iuridiul pirebs, romlebic
erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad asruleben saxelmwifo administraciul funqciebs, garemosTan dakavSirebuli konkretuli valdebulebebis, momsaxurebis da
qmedebebis CaTvliT;
c) nebismier sxva fizikur Tu iuridiul pirs,
romelic asrulebs saxelmwifo valdebulebebs an funqciebs, an garemos dacvis sakiTxebTan dakavSirebiT zemoT a) da b) qvepunqtebSi gansazRvruli organoebis an pirebis kontrolqveS eweva sazogadoebriv
momsaxurebas;
146
147
d) me-17 muxlSi miTiTebul ekonomikuri integraciis nebismier regionul organizacias,
romelic aris winamdebare konvenciis mxare.
es gansazRvreba ar gulisxmobs organizaciebsa da dawesebulebebs, romlebic moqmedeben sasamarTlo an sakanonmdeblo statusiT.
3. `garemosdacviTi informacia~ gulisxmobs
werilobiTi, audiovizualuri, eleqtronuli
an nebismieri sxva materialuri formiT mowodebul yvela informacias iseT sakiTxebze,
rogoricaa:
a) garemos Semadgeneli iseTi elementebis mdgomareoba, rogoric aris haeri da atmosfero, wyali, niadagi, miwa, landSafti da
bunebrivi obieqtebi, biologiuri mravalferovneba da misi komponentebi, genetikurad modificirebuli organizmebi da am
elementebis urTierTqmedeba;
b) iseTi faqtorebi, rogoricaa nivTierebebi, energia, xmauri da radiacia, moqmedebebi da RonisZiebebi, agreTve administraciuli RonisZiebebi, SeTanxmebebi
garemos dacvis sferoSi, politika, kanonmdebloba, gegmebi da programebi, romlebic gavlenas axdens an savaraudoa, rom
moaxdens zemoT a) qvepunqtSi CamoTvlil
garemos Semadgenel elementebze, xarjmogeba da sxva ekonomikuri analizebi da
mosazrebebi, romlebsac iyeneben garemos
dacvasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebisas;
c) adamianis janmrTelobis mdgomareoba da
usafrTxoeba, misi cxovrebis pirobebis,
kulturuli obieqtebis da Senoba-nagebobebis mdgomareoba, imdenad, ramdenadac maTze zegavlenas axdens an SesaZloa moaxdens garemos Semadgeneli elementebis mdgomareoba an am elementebis meSveobiT zemoT b) qvepunqtSi miTiTebuli faqtorebi,
qmedebebi an RonisZiebebi.
4. `sazogadoeba~ niSnavs erT an erTze met fizikur an iuridiul pirs da erovnuli kanonmdeblobis da qmedebebis Sesabamisad maT asociaciebs, organizaciebs an jgufebs.
5. `dainteresebuli sazogadoeba~ niSnavs sazogadoebas, romelsac exeba an SesaZloa Seexos garemosdacviTi gadawyvetilebebis miReba an romelic dainteresebulia garemos
dacvis sferoSi gadawyvetilebebis miRebis
procesSi monawileobiT147; arasamTavrobo organizaciebi, romlebic xels uwyoben garemos dacvas da pasuxoben erovnuli kanonmdeblobis yvela moTxovnas, ganixilebian, rogorc dainteresebuli subieqtebi.
inglisur originalSi gamoyenebulia termini Public Authority.konvencia qarTulad iTargmna periodSi, rodesac saqarTvelos kanonmdebloba am terminis saTanado Targmans ar icnobda. dRevandel qarTul sakanonmdeblo sivrceSi Public Authority-s Sesaferi qarTuli termini aris `sajaro dawesebuleba~. winamdebare saxelmZRvaneloSi swored es termini gamoiyeneba.
inglisur originalSi naTqvamia: `an romelsac interesi gaaCnia garemosdacviTi gadawyvetilebis miRebis procesisadmi~
102
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
muxli 3
zogadi debulebebi
1. TiToeuli mxare miiRebs aucilebel sakanonmdeblo, maregulirebel da sxva zomebs,
agreTve RonisZiebebs, maT Soris, romlebic
uzrunvelyofen winamdebare konvenciis informaciis xelmisawvdomobis, sazogadoebis
monawileobis da marTlmsajulebis sakiTxebze xelmisawvdomobis debulebebs Soris erTmaneTTan SesabamisobaSi moyvanas, agreTve ganaxorcielebs marTebul RonisZiebebs am debulebebis ganxorcielebisaTvis mkafio sajaro da Tanamimdevruli struqturis148 Sesaqmnelad.
2. yoveli mxare ecdeba uzrunvelyos, rom
oficialurma pirebma da xelisuflebis organoebma warmarTon da xeli Seuwyon sazogadoebas, raTa maTTvis xelmisawvdomi gaxadon garemosdacviTi informacia, gauadvilon
garemos dacvis sferoSi gadawyvetilebebis
miRebis procesSi monawileoba da xelmisawvdomi gaxadon samarTalwarmoeba.
3. TiToeuli mxare xels Seuwyobs sazogadoebis garemosdacviT ganaTlebas da garemosdacviTi cnobierebis amaRlebas, gansakuTrebiT garemosdacviTi informaciis mopovebis gzebis da garemosdacviT sferoSi
gadawyvetilebebis miRebis processa da samarTalwarmoebaSi sazogadoebis monawileobis
sakiTxebs.
4. TiToeuli mxare daexmareba im jgufebis,
asociaciebis Tu organizaciebis saTanado
aRiarebas, romlebic xels uwyoben garemos
dacvas da uzrunvelyofen erovnuli samarTlebrivi sistemis Tanxmobas am movaleobasTan.
5. winamdebare konvenciis debulebebi ar SezRudavs romelime mxaris uflebas gaagrZelos
an ganaxorcielos RonisZiebebi, romlebic
iTvaliswineben garemosdacviTi informaciis
ufro farTo xelmisawvdomobasa da garemos
dacvis sferoSi gadawyvetilebebis miRebis
procesSi da samarTalwarmoebaSi sazogadoebis ufro aqtiur monawileobas, vidre es winamdebare konvenciaSia gaTvaliswinebuli.
6. winamdebare konvencia ar iTvaliswinebs garemos dacvis sferoSi informaciisa da marTlmsajulebis sakiTxebze xelmisawvdomobis,
agreTve gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileobis ukve arsebuli
uflebebis SezRudvas.
148
149
7. TiToeuli mxare xels Seuwyobs winamdebare
konvenciis principebis gatarebas garemos
dacvasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis
miRebis saerTaSoriso procesSi da garemos
dacvasTan dakavSirebuli saerTaSoriso organizaciebis CarCoebSi.
8. TiToeuli mxare uzrunvelyofs, rom pirebi, romlebic winamdebare konvenciis Sesabamisad axorcieleben TavianT uflebebs, ar
iqnen dasjilni, devnilni an raime formiT Seviwroebulni. arsebuli debuleba ar Seexeba
erovnuli sasamarTloebis uflebebs iuridiul procedurasTan dakavSirebiT daawesos
zomieri gadasaxadi.
9. winamdebare konvenciis Sesabamisi debulebebis farglebSi sazogadoebas eqneba garemosdacviTi informaciis da marTlmsajulebis
sakiTxebis mopovebis da gadawyvetilebebis
miRebis procesSi monawileobis SesaZlebloba
miuxedavad misi moqalaqeobisa, erovnebisa da
sacxovrebeli adgilisa, xolo iuridiuli
piris SemTxvevaSi, miuxedavad imisa, sad aris
registrirebuli maTi samyofeli an sad ewevian faqtiur saqmianobas.
muxli 4
garemosdacviTi informaciis
xelmisawvdomoba
1. TiToeuli mxare uzrunvelyofs, rom winamdebare muxlis Semdegi punqtebis pirobebis
Sesabamisad xelisuflebis organoebma erovnuli kanonmdeblobis normebis gaTvaliswinebiT
daakmayofilon garemosdacviT informaciaze
sazogadoebis moTxovna, xolo moTxovnis SemTxvevaSi (b) qvepunqtis Sesabamisad miawodos
agreTve zusti dokumentaciis aslebi, romlebic Seicavs an Seexeba aseT informacias149:
a) raime interesis gancxadebis gareSe;
b) moTxovnili formiT, im gamonaklisiT Tu;
i) xelisuflebis organos gaaCnia safuZveli miawodos is sxva formiT. aseT
SemTxvevaSi miTiTebul unda iqnas
mizezebi, romelic gaamarTlebs informaciis sxva formiT gacemas.
ii) es informacia ukve aris xelmisawvdomi sazogadoebisaTvis sxva formiT.
2. zemoT punqt 1-Si aRwerili garemosdacviTi
informacia mowodebul unda iqnas moTxovnis
wardgenidan araugvianes erTi Tvisa, im gamonaklisis garda Tu informaciis moculoba da
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `yoveli mxare valdebulia miiRos aucilebel
sakanonmdeblo, maregulirebel da sxva zomebi, raTa danergos da SeinarCunos mkafio, gamWvirvale da Tanamimdevruli sistema
konvenciis debulebaTa cxovrebaSi gasatareblad, m.S. imgvari zomebi, romlebic uzrunvelyofen winamdebare konvenciis informaciis xelmisawvdomobis, sazogadoebis monawileobis da marTlmsajulebis sakiTxebze xelmisawvdomobis debulebebis urTierTSesabamisobaSi moyvanas, iseve rogorc iZulebis saTanado RonisZiebani.~
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `yovelma mxarem unda uzrunvelyos, rom winamdebare muxlis momdevno punqtebis gaTvaliswinebiT, garemosdacviTi informaciaze sazogadoebis moTxovnis sapasuxod sajaro
organoebma, erovnuli kanonmdeblobiT dadgenili wesiT, miawodon mas es informacia, maT Soris, moTxovnis SemTxvevaSi da am
punqtis (b) qvepunqtis gaTvaliswinebiT, im faqtiuri dokumentebis aslebi, romlic Seicavs an exeba aseT informacias.~
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
103
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
sirTule amarTlebs am periodis or Tvemde
gazrdas. momTxovn mxares unda miewodos informacia nebismieri gadavadebisa da am gadavadebis gamamarTlebeli mizezebis Sesaxeb.
3. garemosdacviTi informaciis miwodeba SesaZloa uaryofil iqnas Tu:
a) xelisuflebis organo, romlis misamarTiT
gaigzavna moTxovna ar flobs moTxovnil
garemosdacviT informacias;
b) wardgenili moTxovna sruliad usafuZvloa an aris Sedgenili zedmetad zogadi
formiT; an
c) moTxovna exeba masalas, romelic momzadebis etapzea an xelisuflebis organoebs
Soris mimoweris stadiaSia, rodesac aseTi
gamonaklisi gaTvaliswinebulia erovnuli
kanonmdeblobiT anda damkvidrebulia arsebuli praqtikiT da maTSi gaTvaliswinebulia sazogadoebis daintereseba miiRos
aseTi informacia150.
4. garemosdacviTi informaciis miwodebis
moTxovna SeiZleba uaryofil iqnas, Tu misi
gancxadeba negatiur zemoqmedebas moaxdens:
a) xelisuflebis organoebis samuSao procedurebis konfidencialurobaze, Tu es
konfidencialuroba erovnuli kanonmdeblobiT aris gansazRvruli;
b) saerTaSoriso urTierTobebze, erovnul
Tavdacvaze an saxelmwifo usafrTxoebaze;
c) samarTalwarmoebaze, adamianis SesaZleblobaze miiRos obieqturi sasamarTlo garCeva an xelisuflebis organos SesaZleblobaze Caataros sisxlis samarTlis an
disciplinaruli xasiaTis gamoZieba;
d) samrewvelo an komerciuli informaciis
konfidencialurobaze, rodesac kanonieri
ekonomikuri interesebis dacvis mizniT aseTi konfidencialoba daculia kanoniT. aseTi pirobebis CarCoebSi informacia gamofrqvevis Sesaxeb, romelic garemos dacvasTan aris kavSirSi unda gaixsnas;
e) inteleqtualuri sakuTrebis uflebaze;
f) piradi monacemebis da/an arqivebis iseTi
informaciis konfidencialurobaze, romelic exeba fizikur pirs da am pirisagan
erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad ar
aris Tanxmoba am informaciis sazogadoebisaTvis miwodebis Taobaze;
g) mesame mxaris interesebze, romelmac miawoda moTxovnili informacia Tu mas ara aqvs
an ar SeiZleba daekisros iuridiuli movaleoba gasces amgvari informacia an rodesac es mxare ar iZleva Tanxmobas am masa-
lebis gamoqveynebaze;
h) garemoze, romelsac es informacia exeba,
magaliTad iSviaTi saxeobebis gamravlebis
adgilebi.
uaris Tqmis zemoaRniSvnuli mizezebi unda iyos mkacrad gansazRvruli da amasTan,
gaTvaliswinebuli unda iqnas sazogadoebis mier am informaciis miRebis ufleba, agreTve gaTvaliswinebul unda iqnas ramdenad exeba moTxovnili informacia garemoSi
gafrqvevas151.
5. Tu xelisuflebis organos ar gaaCnia moTxovnili garemosdacviTi informacia, es organo maqsimalurad mokle vadebSi Seatyobinebs
momTxovn mxares xelisuflebis im organos
Sesaxeb, romelsac misi azriT unda gaaCndes
aseTi informacia an TviTon gadascems am
moTxovnas aseT organos da Sesabamisi formiT Seatyobinebs momTxovn mxares.
6. yovelma mxarem unda uzrunvelyos, rom is
informacia, romelic am muxlis me-3 (c) da me-4
punqtebis Sesabamisad ar eqvemdebareba gamoqveynebas, gamoyos danarCeni informaciisagan
ise, rom ar dairRves am informaciis konfidencialuroba, xolo xelisuflebis organoebma uzrunvelyon moTxovnili garemosdacviTi informaciis danarCeni nawilis mowodeba.
7. Tu informaciis miwodebis moTxovna wardgenili iyo werilobiTi saxiT an Tu ganmcxadeblis Txovnaa miiRos pasuxi werilobiT, Sesabamisad uaric waredgineba werilobiTi saxiT. masSi mieTiTeba uaris mizezebi da momTxovn mxares miewodeba informacia mis mier
miRebuli gadawyvetilebebis gadasinjvis SesaZleblobis Sesaxeb (me-9 muxlis Sesabamisad).
uari wardgenili unda iqnas rac SeiZleba
swrafad da ara ugvianes erTi Tvisa, im gamonaklisiT, roca informaciis moZiebis sirTule
amarTlebs am periodis gazr das moTxovnis
wardginebidan ori Tvis vadamde. moTxovnis
warmdgeneli piri informirebuli unda iyos
vadis gazrdisa da misi mizezebis Taobaze.
8. TiToeul mxares SeuZlia informaciis miwodebisaTvis xelisuflebis organoebs misces gadasaxadis dawesebis ufleba, Tumca es gadasaxadi ar unda aRematebodes zomierebis
farglebs. xelisuflebis organoebi, romlebic apireben aseTi gadasaxadebis dawesebas valdebulni arian gaacnon damkveTs gadasaxadis tarifebi im pirobebis da garemoebis miTiTebiT, ra pirobebSic es gadasaxadebi
SeiZleba iqnas dawesebuli an gauqmebuli.
150
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `moTxovna exeba masalas, romlis momzadebac
dasrulebis etapzea an wermoadgens sajaro organos Sida mimoweras, Tu aseTi gamonaklisi gaTvaliswinebulia erovnuli kanonmdeblobiT anda damkvidrebulia arsebuli praqtikiT, magram moTxovnili informaciis gansajaroebis sazogadoebrivi interesis
gaTvaliswinebiT~.
151
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `uaris Tqmis zemoaRniSnuli safuZvlebi ganmartebuli unda iyos viwrod da amasTan, imis gaTvaliswinebiT, Tu ra sazogadoebriv interess emsaxureba moTxovnili informaciis
gansajaroeba da ramdenad exeba moTxovnili informacia garemoSi emisiebs~.
104
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
muxli 5
garemosdacviTi informaciis
Segroveba da gavrceleba
1. yoveli mxare uzrunvelyofs, rom:
a) xelisuflebis organoebi flobdnen da
anaxlebdnen maT funqciebTan dakavSirebul
garemosdacviT informacias;
b) Seiqmnas savaldebulo sistemebi, raTa uzrunvelyofil iqnas xelisuflebis organoebisaTvis zusti informaciis miwodeba
im mimdinare an dagegmili saqmianobis Sesaxeb, romelmac sagrZnobi zemoqmedeba SeiZleba moaxdinos garemoze;
c) garemosaTvis an adamianTa janmrTelobisaTvis bunebrivi xasiaTis an adamianTa qmedebebiT gamowveuli raime safrTxis moaxloebis SemTxvevaSi, xelisuflebis organoebma
dauyovnebliv unda miawodos sazogadoebas,
romelsac SeiZleba es Seexos maT gankargulebaSi arsebuli mTeli informacia, rac
sazogadoebas miscems saSualebas miiRos
zomebi gamomdinare mavne zemoqmedebis Tavidan asacileblad an zegavlenis Sesamcireblad.
2. TiToeulma mxarem unda uzrunvelyos, rom
erovnuli kanonmdeblobis CarCoebSi xelisuflebis organoebis mier garemosdacviTi informaciis sazogadoebisaTvis miwodebis procedura gaxdes gamWvirvale da informacia advilad xelmisawvdomi, maT Soris:
a) uzrunvelyos sazogadoebisaTvis sakmarisi informaciis miwodeba Tu ra saxis da
moculobis garemosdacviT informacias
flobs Sesabamisi xelisuflebis organo
da im ZiriTadi pirobebis Sesaxeb, romlebic gansazRvraven aseTi informaciis mowodebis SesaZleblobas, masze xelmisawvdomobas da misi miRebis proceduras;
b) iseTi praqtikuli RonisZiebebis organizeba da ganxorcieleba, rogoricaa:
i) sazogadoebisaTvis siebis, reestrebis
da arqivebis xelmisawvdomobis uzrunvelyofa;
ii) xelisuflebis warmomadgenlebis mimarT moTxovna winamdebare konvencis
Sesabamisad xeli Seuwyos sazogadoebas informaciis moZiebaSi; da
iii) sakontaqto adgilebis gansazRvra;
da
c) zemoT b) i) qvepunqtis Sesabamisad siebSi,
reestrebSi an arqivebSi arsebuli garemosdacviTi informaciis ufaso xelmisawvdomobis uzrunvelyofa.
3. yoveli mxare uzrunvelyofs eleqtronul
monacemTa bazebSi garemosdacviTi informaciis moculobis TandaTanobiT zrdas, rac Tavis
mxriv xels Seuwyobs sazogadoebas informaciis ufro advilad mopovebaSi telekomunikaci-
uri qselebis meSveobiT. am formiT xelmisawvdomi informacia unda Seicavdes:
a) qvemoT moyvanili me-4 qvepunqtis Tanaxmad
garemos mdgomareobis Sesaxeb moxsenebas;
b) garemos dacvis an amasTan dakavSirebul
sakanonmdeblo teqstebs;
c) Sesabamisad, garemosTan an garemosdacviT
SeTanxmebebTan dakavSirebuli politikis,
gegmebis an programebis dokumentacias; da
d) sxva informacias imdenad, ramdenadac am
formiT amgvari informaciis xelmisawvdomoba gaaadvilebs winamdebare konvenciis
ganxorcielebisaTvis erovnuli kanonmdeblobis gamoyenebas.
imis gaTvaliswinebiT, rom amgvari informacia ukve arsebobs eleqtronuli formiT.
4. TiToeuli mxare regularulad, araumetes
3-4 wlis intervalisa, aqveynebs da avrcelebs
erovnul moxsenebas garemos mdgomareobis
Sesaxeb, garemos mdgomareobis xarisxisa da
garemoze datvirTvis monacemebis CaTvliT.
5. TiToeuli mxare sakuTari kanonmdeblobis
CarCoebSi miiRebs zomebs, raTa gaavrcelos:
a) sakanonmdeblo aqtebi da sadireqtivo dokumentebi, rogoricaa dokumentebi strategiis, politikis Sesaxeb, garemos dacvasTan dakavSirebuli programebi da samoqmedo gegmebi agreTve sxvadasxva samTavrobo doneebze momzadebuli moxsenebebi maT
ganxorcielebaze;
b) garemos dacvis sakiTxebTan dakavSirebuli
saerTaSoriso SeTanxmebebi, konvenciebi da
xelSekrilebebi; da
c) garemos dacvasTan dakavSirebuli sxva
mniSvnelovani saerTaSoriso dokumentebi,
mizanSewonilobis mixedviT.
6. TiToeuli mxare mouwodebs mwarmoeblebs,
romelTa saqmianoba mniSvnelovan zegavlenas
axdens garemoze, Sesabamisad nebayoflobiTi
ekomarkirebis, ekologiuri auditis an sxva
saSualebebis meSveobiT regularulad miawodon sazogadoebas informacia maTi saqmianobis da produqciis garemoze zemoqmedebis
Sesaxeb.
7. TiToeuli mxare:
a) aqveynebs faqtobriv informacias da faqtebis analizs, rasac gansakuTrebiT mniSvnelovnad miiCnevs garemosdacviTi politikis CamoyalibebaSi;
b) aqveynebs an sxva formiT xdis xelmisawvdoms ganmartebiT masalas sazogadoebasTan
sakuTari kontaqtebis Sesaxeb im sakiTxebze, romelic Sedis winamdebare konvenciis moqmedebaTa sferoSi; da
c) Sesabamisi formiT waradgens informacias
sxvadasxva donis saxelmwifo organoebis
mier TavianTi saxelmwifo funqciebis Sesrulebis an maT mier garemos dacvasTan dakavSirebul sakiTxebSi sazogadoebrivi mom-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
105
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
saxurebis pirobebis Sesaxeb.
8. TiToeuli mxare SeimuSavebs meqanizmebs,
romlebic uzrunvelyofen sazogadoebisaTvis sruli informaciis xelmisawvdomobas iseTi formiT, rom momxmarebelma SeZlos safuZvliani arCevani gaakeTos garemosdacviTi
sakiTxebis gaTvaliswinebiT152.
9. TiToeuli mxare miiRebs zomebs TandaTan
ganavrcos struqturirebuli kompiuterizebuli da sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi monacemTa baza, romelic Sedgenilia standartizebuli moxsenebebisagan, romlebic SeTanxmebulia dabinZurebis kadastrebis an registrebis saerTo erovnul sistemasTan da Sesabamis SemTxvevaSi iTvaliswinebs saerTaSoriso doneze mimdinare procesebs. aseTi sistema SesaZloa moicavdes monacemebs garkveuli
saxeobis qmedebebis Sedegad rigi nivTierebebis da produqtebis gamoyenebis, gamoyofisa da gadatanis Sesaxeb. maT Soris garemos sxvadasxva sferoSi wylis, energiis da
resursebis gamoyenebis, agreTve gadamamuSavebeli obieqtebis da gadasayreli adgilebis
SigniT da gareT153.
10. me-4 muxlis mesame da meoTxe punqtebis Sesabamisad am muxlis arc erT punqts ar SeuZlia SezRudos romelime mxaris ufleba uari
ganacxados garkveuli garemosdacviTi informaciis gamoqveynebaze.
muxli 6
sazogadoebis monawileoba
saqmianobaTa garkveul sferoebSi
gadawyvetilebebis miRebis
procesSi154
1. TiToeuli mxare:
a) I danarTSi CamoTvlili SemoTavazebuli
saqmianobis nebarTvaze gadawyvetilebebis
miRebis procesSi gamoiyenebs winamdebare
muxlis debulebebs;
b) sakuTari erovnuli kanonmdeblobis CarCoebSi agreTve gamoiyenebs winamdebare muxlis debulebebs im SemoTavazebul saqmianobebSi, romlebic ar aris CamoTvlili I
danarTSi, Tumca SeuZliaT mniSvnelovani
zegavlena moaxdinon garemoze. amisaTvis
152
153
154
155
mxareebma unda gansazRvron ramdenad exeba
aseTi saxis SemoTavazebuli saqmianoba winamdebare debulebebs; da
c) Tu es gaTvaliswinebulia erovnuli kanonmdeblobiT, yovel calkeul SemTxvevaSi
SeuZlia miiRos gadawyvetileba ar gamoiyenos am muxlis debulebebi im saqmianobasTan dakavSirebiT, romelic exeba erovnul
Tavdacvas, Tu es mxare miiCnevs, rom es
uaryofiT zegavlenas iqoniebs am miznebze.
2. dainteresebuli sazogadoeba adekvaturad, droulad da efeqturad unda iyos informirebuli sazogadoebrivi Tu individualuri Setyobinebis meSveobiT (garemoebaTa
gaTvaliswinebiT) garemos dacvasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesis
sawyis etapze. maT Sorisaa Semdegi sakiTxebi:
a) SemoTavazebuli saqmianoba da ganacxadi,
romelzec iqneba miRebuli gadawyvetileba
b) SesaZlebeli gadawyvetilebebis xasiaTi an
gadawyvetilebis proeqti;
c) xelisuflebis organo, romelic pasuxismgebelia gadawyvetilebis miRebaze;
d) gaTvaliswinebuli procedura imis CaTvliT Tu rodis da rogor iqneba es informacia mowodebuli155:
i) proceduris ganxorcielebis dawyeba;
ii) sazogadoebis monawileobis SesaZleblobani;
iii) nebismieri winaswar dagegmili saxalxo mosmenis dro da adgili;
iv) miTiTeba xelisuflebis organodan,
saidanac saTanado informaciis miRebaa SesaZlebeli da sadac es informacia igzavneba sazogadoebisaTvis gansaxilvelvad;
v) Sesabamisi xelisuflebis organos an
nebismieri sxva saxelmwifo uwyebis miTiTeba, romelsac SesaZlebelia gaegzavnos SeniSvnebi, kiTxvebi da maTi
wardgenis ganrigi;
vi) miTiTeba imis Sesaxeb Tu SemoTavazebul saqminaobasTan dakavSirebuli romeli garemosdacviTi informacia aris
xelmisawvdomi; da
e) faqti, rom saqmianoba eqvemdebareba garemoze zemoqmedebis Sefasebis erovnul Tu
transsasazRvro proceduras.
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `yovelma mxarem unda danergos meqanizmebi, romlebic uzrunvelyofs sazogadoebisaTvis nawarmis Sesaxeb sakmarisi informaciis xelmisawvdomobas imgvarad, rom momxmarebelma
SeZlos gaTviTcnobierebuli garemosdacviTi arCevanis gakeTeba.~
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `yovelma mxarem, sadac es mizanSewonilia saerTaSoriso procesebis gaTvaliswinebiT, unda miiRos zomebi standartizebul angariSgebaze dafuZnebuli dabinZurebis kadastrebis
an reestrebis Tanmimdevruli, saerTo erovnuli sistemis TandaTanobiT danergvisaTvis, struqturizebul, kompiuterizebul
da sazogadoebisTvis xelmisawvdom monacemTa bazis saxiT. aseTi sistema SesaZloa moicavdes monacemebs garkveuli saxis saqmianobebis Sedegad garemos sxvadasxva mediebSi garkveuli nivTierebebisa da produqtebis moxvedris, gaSvebisa da gadaadgilebis
Sesaxeb, wylis, energiisa da resursebis moxmarebis CaTvliT, maT gadasamuSaveblad, Tu saboloo ganTavsebis mizniT, saqmianobaTa
teritoriebis SigniT Tu maT gareT.~
inglisuri originalidan am muxlis saTauris ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `sazogadoebis monawileoba konkretul saqmianobaTa Sesaxeb gadawyvetilebebis miRebaSi~.
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `gaTvaliswinebuli procedura, Semdegi informaciis CaTvliT, rogorc ki misi miwodeba SesaZlebelia.~
106
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3. sazogadoebis monawileobis procedurebi sxvadasxva fazebisaTvis iTvaliswinebs
gonivrul vadebs, riTac zemoT, meore punqtis Sesabamisad iZleva sakmaris dros
sazogadoebis informirebisaTvis da garemos
dacvis sakiTxebis gadawyvetilebis miRebis
procesSi efeqturi momzadebisa da monawileobisaTvis.
4. yoveli mxare uzrunvelyofs sazogadoebis
monawileobas adreul etapze, rodesac variantebi Riaa da sazogadoebas aqvs masSi efeqturi monawileobis miRebis SesaZlebloba.
5. yoveli mxare, sadac es SesaZlebelia, valdebulia ganacxadis wardgenamde waaxalisos
potenciuri monawileebi gansazRvros dainteresebuli sazogadoeba, gamarTos masTan
msjeloba da ganacxadis wardgenamde miawodos mas informacia maTi ganacxadebis amocanebze nebarTvis miRebis Sesaxeb.
6. yoveli mxare kompetenturi xelisuflebis
organosagan moiTxovs, moTxovnis Sesabamisad
Tuki amas iTvaliswinebs erovnuli kanonmdebloba, misces dainteresebul sazogadoebas
saSualeba, rogorc ki amis SesaZlebloba gamoCndeba, ufasod da droulad Seamowmos yvela is informacia, romelic gadawyvetilebis
misaRebad iqneba saWiro, romelzec am muxlSia saubari da romelic sazogadoebis monawileobis proceduris momentisaTvis xelmisawvdomi iqneba mxareebis im uflebis Selaxvis gareSe, rac gulisxmobs garkveuli informaciis gamJRavnebaze uaris Tqmas, (meoTxe muxlis me-3 da me-4 punqtebis Sesabamisad). aseT informaciaSi Seva minimum meoTxe
muxlis informacia am muxlis pirobebis darRvevis gareSe156;
a) savaraudo saqmianobis adgilis da fizikur-teqnikuri maxasiaTeblebis aRweriloba mosalodneli narCenebisa da gamonabolqvebis157 Sefasebis CaTvliT;
b) im mniSvnelovani gavlenis aRwera, romelsac moaxdens SemoTavazebuli saqmianoba garemoze;
c) im RonisZiebebis aRwera, romelic gaTvaliswinebulia Sedegebis Tavidan asacileblad an Sesamcireblad, gamonabolqvebis158
CaTvliT;
d) zemoaRniSnulis arateqnikuri Sejameba;
e) ganmcxadeblis mier Seswavlili ZiriTadi
alternativis monaxazi;
f) erovnuli kanonmdeblobis Tanaxmad is ZiriTadi moxsenebebi da informacia, romelsac gamoscems xelisuflebis organo im droisaTvis, rodesac dainteresebul sazogadoebas zemoT mocemuli meore punqtis mixedviT unda miewodos informacia159.
7. sazogadoebis monawileobisaTvis dadgenili procedura nebas rTavs sazogadoebas
waradginos sazogadoebis mosmenaze an SekiTxvisas werilobiTi saxiT, ganmcxadeblis xeliT nebismieri SeniSvna, informacia, analizis
Sedegi an azri, romelsac igi SemoTavazebuli
saqmianobisaTvis Sesatyvisad miiCnevs, Tuki es
xelsayrelia160.
8. yoveli mxare uzrunvelyofs, rom jerovani
yuradReba mieqces sazogadoebis monawileobis Sedegebs.
9. yoveli mxare valdebulia Sesabamisi proceduris mixedviT dauyonebliv acnobos sazogadoebas xelisuflebis organos mier
miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb. yvela mxare valdebulia neba darTos sazogadoebas, gaecnos gadawyvetilebis teqsts,
im mizezebisa da Sexedulebebis CaTvliT,
romelsac gadawyvetileba daeyrdno.
10. yoveli mxare valdebulia uzrunvelyos,
rom Tu xelisuflebis organo xelaxla ganixilavs an daxvews samoqmedo pirobebs pirvel
punqtSi mocemuli saqmianobisaTvis, agreTve
maSin, rodesac es mizanSewonilia, gaiTvaliswinos, winamdebare muxlis meore _ mecxre
punqtis debulebebi Sesabamisi cvlilebebiT.
(mutatis mutandis).
11. yoveli mxare sakuTari qveynis erovnuli kanonmdeblobis CarCoebSi SesaZleblobis
da mizanSewonilobis mixedviT gamoiyenebs winamdebare muxlis pirobebs, im gadawyvetilebebis miRebisas, rodesac sakiTxi exeba genetikurad modificirebuli organizmebis garemoSi winaswar mofiqrebulad gaSvebisaTvis nebis
darTvas.
156
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: „yoveli mxare valdebulia moiTxovos kompetenturi
sajaro organoebisagan, raTa saTanado moTxovnis SemTxvevaSi, Tuki erovnuli kanonmdebloba am ukanasknels moiTxovs, maT miscen
dainteresebul sazogadoebas ufasod da maSinve, rogorc ki es xelmisawvdomia, am muxlSi moxseniebul gadawyvetilebis miRebasTan
dakavSirebuli mTeli informaciis Seswavlis saSualeba, romelic sazogadoebis monawileobis proceduris droisaTvis arsebobs,
mxareebis im uflebis Selaxvis gareSe, rac gulisxmobs me-4 muxlis me-3 da me-4 punqtebis Sesabamisad garkveuli informaciis
gamJRavnebaze uaris Tqmas. aseTi informacia unda Seicavdes, me-4 muxlis moTxovnaTa darRvevis gareSe, sul cota:~
157
aq konvenciis inglisur teqstSi naxmaria termini emission, rac ara marto gamonabolqvs, aremed garemoSi nebismier emisias niSnavs
158
igive
159
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad, is ZiriTadi
angariSebi da rCevebi, romlebic sajaro organosaTvis iqna gadacemuli im droisaTvis, rodesac dainteresebul sazogadoebas
zemoT mocemuli me-2-e punqtis Tanaxmad unda miewodos informacia~.
160
inglisuri originalidan am debulebis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `sazogadoebis monawileobisaTvis dadgenili procedura saSualebas unda aZlevdes sazogadoebas, waradginos werilobiTi saxiT an, Tuki es xelsayrelia, sajaro mosmenaze an
ganmcxadeblis TandaswrebiT ganxilvisas, nebismieri SeniSvna, informacia, analizis Sedegi an mosazreba, romelsac igi SemoTavazebuli saqmianobisaTvis Sesatyvisad miiCnevs~.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
107
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
muxli 7
sazogadoebis monawileoba im
gegmebSi, programebsa da politikaSi,
romelic garemosTan aris
dakavSirebuli
yoveli mxare valdebulia miiRos Sesabamisi praqtikuli da/an sxva zomebi imisaTvis,
raTa sazogadoebam gamWvirvale da samarTlian CarCoebSi miiRos monawileoba garemosTan dakavSirebuli gegmebis da programebis SemuSavebaSi da miawodos sazogadoebas saWiro informacia. am CarCoebSi gamoiyeneba me-6 muxlis me-3, me-4 da me-8 punqtebi.
monawile sazogadoeba, moziduli unda iyos
Sesabamisi xelisuflebis organoebis mier
winamdebare konvenciis amocanebis gaTvaliswinebiT. mxareebma, SesaZleblobis farglebSi, yvela Rone unda ixmaron, raTa saSualeba miscen sazogadoebas, monawileoba miiRos garemos dacvasTan dakavSirebuli
politikis SemuSavebaSi.
muxli 8
sazogadoebis monawileoba
aRmasrulebeli debulebebis
da/an sayovelTaod misaRebi
samarTlebrivad savaldebulo
normatiuli dokumentebis
SemuSavebis procesSi
yoveli mxare ecdeba xeli Seuwyos sazogadoebis efeqtur monawileobas garkveul safexurze, sanam arCevanis gakeTeba daSvebulia
xelisuflebis organoebis mier im savaldebulo Zalis mqone aRmasrulebeli debulebebis da sxva sazogadoebisaTvis misaRebi masalebis momzadebis procesSi, romlebsac mniSvnelovani gavlenis moxdena SeuZliaT garemoze. amisaTvis aucilebelia Semdegi nabijebis gadadgma:
a) efeqturi monawileobisaTvis dadgenili unda iqnas saWiro vadebi;
b) saWiroa gamoqveyndes an sxvagvarad gaxdes
sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi kanonebis
proeqtebi; da
c) sazogadoebas unda mieces SeniSvnebis gakeTebis SesaZlebloba uSualod an warmomadgenlobiTi sakonsultacio organoebis meSveobiT. sazogadoebis monawileobis
Sedegi SeZlebisdagvarad iqneba miRebuli
mxedvelobaSi.
muxli 9
marTlmsajulebis xelmisawvdomoba
1. yoveli mxare sakuTari qveynis kanonmdeblobis farglebSi valdebulia sasamarTloSi an damoukidebel da kanonierad arCeul
kompetentur organoSi uzrunvelyos sakiTxis garCevis SesaZlebloba im pirisaTvis, romelic Tvlis, rom misi moTxovna informaciis xelmisawvdomobis Sesaxeb meoTxe muxlis
mixedviT ar dakmayofilda. mas usamarTlod
eTqva uari, nawilobriv an mTlianad araswori
pasuxi gaeca an sxvagvarad dairRva zemoaRniSnuli muxlis pirobebi.
im SemTxvevaSi, Tu mxare uzrunvelyofs sasamarTlos mier amgvar gadasinjvas, man unda
uzrunvelyos agreTve am pirisTvis xelmisawvdomoba kanoniT dadgenili daCqarebuli procedurebisadmi xelisuflebis, damoukidebeli
an miukerZoebeli organoebis mxridan, garda
sasamarTloebisa da aseTi xelaxali procedura unda iyos ufaso an ufro iafi.
am punqtis Sesabamisad saboloo gadawyvetilebebis miReba ekisreba informaciis mqone xelisuflebis organoebs. mizezebi mocemul unda iqnas werilobiT maSin mainc
rodesac informaciis misawvdomobaze uaria
naTqvami am punqtis Sesabamisad161.
2. yoveli mxare sakuTari qveynis kanonmdeblobis farglebSi valdebulia uzrunvelyos
rom dainteresebuli sazogadoebis wevrebs162:
a) romlebic sakmaod dainteresebulni arian,
an, sxvagvarad;
b) uflebebi aqvT SezRuduli, iq sadac am mxa-
161
inglisuri originalidan am punqtis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `yoveli mxare, sakuTari qveynis kanonmdeblobiT
dadgenili wesiT, valdebulia uzrunvelyos, rom im pirisaTvis, romelic Tvlis, rom misi meoTxe muxlis Sesabamisi moTxovna
informaciaze ignorirebul iqna, aramarTlzomierad eTqva uari, nawilobriv an mTlianad, araswori pasuxi gaeca an sxvagvarad
dairRva zemoaRniSnuli muxlis pirobebi, misawvdomi iyos sasamarTloSi an sxva, kanoniT dadgenil damoukidebel da miukerZoebel organoSi sakiTxis ganxilvis procedura. im SemTxvevaSi, Tu mxare uzrunvelyofs amgvar ganxilvas sasamarTlos mier, man
agreTve unda uzrunvelyos am pirisTvis sajaro organoebis mier gadawyvetilebis gadasinjvis, an damoukidebeli da miukerZoebeli organos mier sakiTxis garCevis kanoniT dadgenili, daCqarebuli, ufaso an iafi proceduris xelmisawvdomoba. am punqtis
safuZvelze miRebuli saboloo gadawyvetilebebi savaldebulo unda iyos Sesasruleblad informaciis mflobel sajaro organosTvis. dasabuTeba Camoyalibebuli unda iqnas werilobiT, im SemTvevaSi mainc, rodesac informaciis misawvdomobaze am punqtis
farglebSi uari iTqva.~
162
inglisuri originalidan am punqtis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `yoveli mxare erovnuli kanonmdeblobis farglebSi
valdebulia uzrunvelyos, rom dainteresebuli sazogadoebis wevrebs:
a) romlebsac gaaCniaT dasabuTebuli interesi, anda
b) romelTa uflebebi ilaxeba, iq sadac am mxaris administraciul-saproceso kanonmdebloba moiTxovs amas, rogorc winapirobas,
mieceT saSualeba sasamarTloSi an/da kanoniT dadgenil sxva damoukidebel da miukerZoebel organoSi gaasaCivron nebismieri
gadawyvetilebis, qmedebisa Tu umoqmedobis arsebiTi an procesualuri samarTlianoba, romelic winamdebare konvenciis me-6
muxlis debulebebiTa, da, Tuki qveynis kanonmdeblobiT amgvaradaa gaTvaliswinebuli da qvemoT moyvanili me-3 punqts es ar
ewinaaRmdegeba, winamdebare konvenciis sxva Sesabamisi debulebebiT regulirdeba. is, Tu ra SeiZleba CaiTvalos dasabuTebul
interesad, an uflebebis Selaxvad, gansazRvruli unda iyos qveynis kanonmdeblobis moTxovnebis mixedviT da Seesabamebodes
108
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
ris administraciuli procesualuri kanoni moiTxovs amas, rogorc wina pirobas.
mieceT saSualeba gaiaron gadaxedvis procedura sasamarTlos winaSe, aicilon substanciuri an procesualuri samarTlianobis nebismieri gadawyvetileba, Tuki qveynis kanonmdeblobiT amgvaradaa gaTvaliswinebuli qvemoT
moyvanili mesame punqtis an winamdebare konvenciis sxva Sesabamisi pirobis darRvevis gareSe.
is, rac SeiZleba CaiTvalos sakmao interesad an uflebebis Selaxvad gansazRvruli unda
iyos qveynis kanonmdeblobis moTxovnisamebr, xolo dainteresebuli sazogadoebisaTvis
marTlmsajulebis sakiTxebze xelmisawvdomoba gansazRvrulia winamdebare konvenciiT. am
mizniT nebismieri arasamTavrobo organizaciis interesebi, romlebic akmayofileben meore
muxlis mexuTe punqtSi mocemul moTxovnebs,
CaiTvleba sakmarisad zemoT moyvanili (a) qvepunqtisaTvis. zemoT moyvanili (b) qvepunqtis
miznebisaTvis CaiTvleba agreTve, rom aseTi
organizaciebi sargebloben uflebiT ganacxadon maTi uflebebis darRvevis Sesaxeb.
winamdebare punqt 2-is debulebebi ar gamoricxavs winaswari, ganxilvis proceduris SesaZleblobas administraciuli organos winaSe. es pirobebi gavlenas ar moaxdens administraciuli garCevis procesis amowurvis moTxovnaze, iuridiuli garCevis procedurisaken xelmeored Catarebamde, Tuki qveynis kanonmdebloba aseT moTxovnas iTvaliswinebs.
3. mokvlevis im procedurebTan erTad da maTi
darRvevis gareSe, romlebic zemoT moyvanil,
pirvel da meore punqtebSia ganxiluli, yoveli mxare valdebulia uzrunvelyos sazogadoebis warmomadgenlebis ufleba gaecnon administraciul da iuridiul proceduras, acileba miscen kerZo pirebisa da xelisuflebis
organoebis qmedebebs da daudevrobebs, romlebic garemos dacvis erovnul debulebebs
ewinaaRmdegebian, iq, sadac es akmayofilebs
kriteriumebs, Tuki aseT kriteriumebs iTvaliswinebs erovnuli kanonmdebloba163.
163
164
4. zemoT moyvanili punqti 1-is damatebis saxiT da ara misTvis sazianod 1-li, me-2 da me-3
punqtebSi aRniSnuli procedurebi gvTavazoben Sesatyvis da efeqtur zomebs, romlebSic
Sedis daxmareba, rogorc Sesabamisi, keTilsindisieri, samarTliani, drouli da ara ukiduresad Zvirad Rirebuli RonisZieba. am punqtTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi gaicema da registrirdeba werilobiTi saxiT. sasamarTloTa da sxva organoTa gadawyvetilebebi, Tuki aseTi arsebobs, sazogadoebisaTvis
xelmisawvdomi unda iyos164.
5. winamdebare muxlis debulebebis efeqturobis asamaRleblad yoveli mxare valdebulia uzrunvelyos da sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi gaxados administraciuli da iuridiuli mokvlevis procedurasTan dakavSirebuli informacia da ganixilos Sesatyvisi daxmarebis meqanizmebis Camoyalibebis sakiTxi, raTa miRweul iqnas marTlmsajulebasTan dakavSirebuli finansuri
da sxva saxis dabrkolebis gadalaxva an Semcireba.
muxli 10
mxareTa Sexvedrebi
1. mxareebis pirveli kreba moiwveva winamdebare konvenciis ZalaSi Sesvlidan araugvianes erTi wlisa. Semdgomi rigiTi krebebis
mowveva moxdeba or weliwadSi erTxel mainc
Tuki sxvagvarad ar iqneba gaTvaliswinebuli mxareebis mier an nebismieri mxaris werilobiTi moTxovnis safuZvelze im pirobiT, rom am werilobiTi moTxovnis Setyobinebidan mxareebisaTvis evropis ekonomikuri komisiis aRmasrulebeli samdivnos
mier mowvevis Sesaxeb moTxovnas eqvsi Tvis
ganmavlobaSi mxars dauWers mxareTa minimum erTi mesamedi.
2. krebebze mxareebi maT mier gakeTebuli moxsenebebis safuZvelze mudmivad ganixilaven
winamdebare konvenciis Sesrulebis sakiTxs da
am mizniT:
winamdebare konvenciis farglebSi dainteresebuli sazogadoebisaTvis marTlmsajulebis sakiTxebze farTo xelmisawvdomobis
uzrunvelyofis mizans. amisaTvis nebismieri arasamTavrobo organizaciis interesebi, romlebic akmayofileben me-2 muxlis
me-5 punqtis moTxovnebs, CaiTvleba dasabuTebulad zemoT moyvanili (a) qvepunqtis miznebisaTvis. unda CaiTvalos agreTve,
rom aseTi organizaciebi uflebamosilni arian ganacxadon maTi uflebebis Selaxvis Sesaxeb zemoT moyvanili (b) qvepunqtis
miznebisaTvis.
winamdebare punqt 2-is debulebebi ar gamoricxavs administraciul organoSi winaswari ganxilvis proceduris SesaZleblobas da
ar ewinaaRmdegeba sasamarTlo garCevis proceduramde administraciuli garCevis procesis amowurvis moTxovnas, Tuki erovnuli
kanonmdebloba aseT moTxovnas iTvaliswinebs.~
inglisuri originalidan am punqtis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `pirvel da meore punqtebSi ganxilul procedurebze
damatebiT da maTi darRvevis gareSe, yoveli mxare valdebulia uzrunvelyos, rom sazogadoebis wevrebs, ramdenadac isini akmayofileben kriteriumebs, Tuki aseT kriteriumebs iTvaliswinebs erovnuli kanonmdebloba, xeli miuwvdebodeT administraciul an
sasamarTlo proceduraze, kerZo pirebis Tu sajaro organoebis im qmedebebis an umoqmedobis gasasaCivreblad, romlebic garemos
dacvis erovnuli kanonmdeblobis debulebebs ewinaaRmdegeba~.
inglisuri originalidan am punqtis ufro zusti Targmani amgvarad JRers: `zemoT moyvanil pirvel punqtze damatebiT da misi
darRvevis gareSi pirveli, me-2 da me-3 punqtebSi aRniSnuli procedurebi unda iTvaliswinedes Sesatyvis da efeqtur gamosworebis zomebs, sasamarTlo uzrunvelyofis CaTvliT, Tuki es mizanSewonilia, da iyos samarTliani, miukerZoebeli, drouli da ar
iyos miuwvdomlad Zviri. am punqtTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi unda gaices an gaformdes werilobiTi saxiT. sasamarTloTa da sadac es SesaZlebelia, sxva organoTa gadawyvetilebebi sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos~.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
109
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
a) mimoixilaven iuridiuli da meTodologiuri midgomebs da zogadad politikas informaciis xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileobisa da garemos dacvasTan dakavSirebuli marTlmsajulebis xelmisawvdomobis sakiTxebs maTi Semdgomi gaumjobesebis
mizniT;
b) cvlian informacias ormxrivi da mravalmxrivi xelSekrulebebis dadebasa da ganxorcielebaSi da sxva RonisZiebebis mogvarebis sakiTxSi miRebuli gamocdilebis Sesaxeb, romlebic uSualo SexebaSi arian winamdebare konvenciis miznebTan da romlis
mxaresac warmoadgens am mxareTagan erTi an
meti mxare;
c) eZieben, sadac es SesaZlebelia, Sesabamisi
ECE-s (evropis ekonomikuri komiteti) momsaxurebas da sxva kompetenturi saerTaSoriso organoebis da sagangebo komitetebis
daxmarebas yvela sakiTxSi, romelic winamdebare konvenciis miznebis miRwevas Seuwyobs xels;
d) qmnian nebismier qvedanayofebs, romlebsac
isini CaTvlian saWirod;
e) sadac saWiroa adgenen winamdebare konvenciis oqmebs;
f) me-14 muxlis debulebebis Sesabamisad ganixilaven da Rebuloben winadadebebs winamdebare konvenciis Sesworebebis Sesaxeb;
g) ganixilaven da Rebuloben nebismier damatebiT RonisZiebebs, romlebic winamdebare konvenciis miznebis ganxorcielebas
waadgeba;
h) pirvel krebaze ganixilaven da konsensusiT
iReben Tavisi da Tavisi qvedanayofebis krebebis procedurul wesebs;
i) maT pirvel krebaze mimoixilaven TavianT gamocdilebas mexuTe muxlis me-9
paragrafis debulebebis ganxorcielebis
sakiTxSi da adgenen, ra nabijebia aucilebeli am punqtSi miTiTebuli sistemis Semdgomi ganviTarebisaTvis, saerTaSoriso procesebis da ganviTarebis mxedvelobaSi miRebiT, Sesabamisi dokumentis
SemuSavebis CaTvliT, romelic Seexeba
dabinZurebisagan gaTavisuflebis da misi gadatanis registraciul da inventarizaciul masalas, romelic SeiZleba danarTis saxiT axldes winamdebare konvencias.
3. mxareTa krebebs saWiroebisamebr SeuZliaT
konsensusis safuZvelze ganixilon finansuri
SeTanxmebis dadebis sakiTxic.
4. garTianebuli erebis organizacia, misi
specializebuli saagentoebi da atomuri energiis saerTaSoriso saagento, agreTve nebismieri saxelmwifo an regionuli ekonomikuri gaerTianebuli organizacia, romelic
110
me-17 muxlis mixedviT uflebamosilia xeli
moaweros winamdebare konvencias, magram, ar
warmoadgens am konvenciis mxares, da nebismieri samTavrobaTaSoriso organizacia, romelic im sferoSi moRvaweobs, romlebsac
iTvaliswinebs winamdebare konvencia, uflebamosilia monawileoba miiRos mxareTa krebebSi damkvirveblis saxiT.
5. nebismier arasamTavrobo organizacias, romelic im sferoSi moRvaweobs, rasac iTvaliswinebs winamdebare konvencia, romelic evropis ekonomikuri komisiis aRmasrulebel
samdivnos atyobinebs Tavis survils daeswros mxareTa krebas, mieniWeba damkvirveblis
uflebebi im SemTxvevaSi, Tu minimum mxareebis erTi mesamedi ar iqneba am winadadebis winaaRmdegi.
6. zemoT me-4 da me-5 punqtebis miznebisaTvis
me-2 punqtSi (T) aRniSnuli proceduruli wesebi gvTavazoben daswrebis proceduras da
sxva Sesabamis pirobebs.
muxli 11
xmis micemis ufleba
1. yoveli mxare sargeblobs erTi xmiT im
SemTxvevebis garda, rasac qvemoT mocemuli
meore punqti iTvaliswinebs.
2. regionuli ekonomikuri gaerTianebis organizaciebi, TavianTi kompetenciis sazRvrebSi sargebloben uflebiT miscen imdeni xma, ramdenic maT im wevr qveynebs Seesabameba, romlebic winamdebare konvenciis
mxareebs warmoadgenen. aseTi organizaciebi ver isargebleben xmis uflebiT, Tu maTi
wevri qveynebi isargebleben Tavisi xmebiT
da piriqiT.
muxli 12
samdivno
evropis ekonomikuri komisiis aRmasrulebeli samdivno Seasrulebs Semdeg samdivno funqciebs:
a) mxareTa krebebis momzadeba da mowveva;
b) mxareTaTvis im moxsenebebisa da informaciis miwodeba, romlebsac igi iRebs winamdebare konvenciis debulebebis Tanaxmad;
c) sxva funqciebi, romlebsac mxareebi daakisreben.
muxli 13
danarTebi
winamdebare konvencis yvela danarTi warmoadgens mis Semadgenel nawils.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
muxli 14
Sesworebebi konvenciaSi
1. nebismier mxares SeuZlia Semoitanos winadadeba konvenciaSi Sesworebis Setanis Sesaxeb.
2. winamdebare konvenciis nebismieri Sesworebis teqsti werilobiTi saxiT waredgineba evropis ekonomikuri komisiis aRmasrulebel mdivans, romelic awvdis mas yvela mxares im krebamde minimum oTxmocdaaTi
dRiT adre, romelzec am Sesworebis miRebaa
dadgenili.
3. mxareebi yvela Rones xmaroben konvenciis
yvela SemoTavazebul Sesworebaze miaRwion
Tanxmobas konsensusis meSveobiT. im SemTxvevaSi, Tu morigebiT amis miRweva SeuZlebelia, Sesworeba SeiZleba miRebul iqnas damswre da kenWisyraSi monawile mxareebis sami
meoTxedis Tanxmobis SemTxvevaSi.
4. winamdebare konvencis Sesworeba, romelic
miiReba me-3 punqtis pirobebis dacviT, depozitaris (ndobiT aRWurvili piris) meSveobiT ecnobeba yvela mxares ratificirebisaTvis, mosawoneblad an misaRebad. Sesworebebi konvenciaSi, romlebic ar formdebian danarTebis saxiT im mxareebisaTvis, romlebmac ratificireba, mowoneba an miReba ganaxorcieles, ZalaSi Sedis depozitaris mier im
ratificirebis, Tanxmobis an mowonebis miRebidan oTxmocdameaTe dRes, romlebic aseTi
mxareebis minimum samma meoTxedma gamoagzavna. amis Tanaxmad, es Sesworebebi ZalaSi Sedis
sxva nebismieri mxarisaTvisac oTxmocdameaTe
dRes mas Semdeg, rac es mxare Caabarebs Tavis ratificirebis, mowonebis an miRebis dokuments.
5. nebismieri mxare, romelic ver axerxebs
daamtkicos Sesworeba konvenciis danarTSi,
valdebulia Setyobinebis miRebidan 12 Tvis
ganmavlobaSi werilobiT acnobos depozitars Tanxmobis Sesaxeb. depozitari dauyonebliv atyobinebs yvela mxares nebismieri
aseTi cnobis Sesaxeb. am cvlilebebis miRebiT mxares nebismier dros SeuZlia Secvalos
Tavisi wina pasuxi. depozitarTa cvlilebebis miRebis dokumentis Catarebis momentidan, am mxarisaTvis danarTis cvlilebebi ZalaSi Sedis.
6. im dRidan Tormeti Tvis Semdeg, rodesac depozitari mxares awvdis Setyobinebas, rogorc es me-4 punqtSia aRniSnuli, danarTis Sesworeba ZalaSi Sedis im mxareebisaTvis, romlebmac me-5 punqtis mixedviT
ar warudgines Setyobineba depozitars Sesworebis miRebis Sesaxeb, im SemTxvevaSi Tu
mxareebis maqsimum erTma mesamedma waradgina aseTi Setyobineba.
7. am muxlis miznebisaTvis `damswre da ken-
WisyraSi monawile mxareebi~ gulisxmobs mxareebs, romlebic eswrebian krebas da aZleven
uaryofiT Tu dadebiT xmas.
muxli 15
Sesabamisobis ganxilva
mxareTa kreba winamdebare konvenciis debulebebis Sesabamisobis dasadgenad, konsensusis safuZvelze adgens arawinaaRmdegobriv,
arasamarTlebriv, aramed sakonsultacio xasiaTis saorganizacio sakiTxebs. es garigebebi sazogadoebis Sesabamisi monawileobis saSualebas iZleva da SesaZloa winamdebare konvenciasTan dakavSirebuli im winadadebebis
ganxilvis SesaZleblobasac iZleodes, romlebsac sazogadoebis wevrebi miawvdian konvencias.
muxli 16
davis gadawyveta
1. im SemTxvevaSi, Tu dava wamoiWreba or an
met mxares Soris, winamdebare konvenciis interpretaciis an gamoyenebis Sesaxeb, mxareebi
valdebulni arian sakiTxi gadaWran molaparakebis an sxva iseTi gziT, romelic modave mxareebisaTvis misaRebi iqneba.
2. winamdebare konvenciis xelmoweris, ratificirebis, miRebis, damtkicebis an masTan mierTebis, an nebismier sxva dros, mxares werilobiT SeuZlia acnobos depozitars (ndobiT aRWurvil pirs), rom im davasTan dakavSirebiT, romelic ver iqna gadaWrili pirveli punqtis mixedviT, igi irCevs qvemoT mocemuli davis gadawyvetis oridan erTs an orive
gzas, rogorc davis gadaWris iZulebiT formas, imave valdebulebebis mqone mxaresTan
damokidebulebaSi:
a) davis sakiTxis gadacema saerTaSoriso sasamarTloSi;
b) arbitraJi II danarTSi mocemuli proceduris mixedviT.
3. Tu modave mxareebi davis gadaWris aqve, zemoT moyvanil punqt 2-is orive gzas uWeren
mxars, davis sakiTxi gadaecema mxolod saerTaSoriso sasamarTlos, Tuki mxareebi sxvagvarad ar SeTanxmdnen.
muxli 17
xelmowera
winamdebare konvencia Ria iqneba xelmosawerad
orhusSi (dania) 1998 wlis 25 ivniss, xolo Semdgom niu-iorkSi gaerTianebuli erebis organizaciis ofisSi 1998 wlis 21 dekembramde.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
111
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
xelmoweris ufleba aqvT evropis ekonomikuri komisiis wevr qveynebs. qveynebs, romlebic mrCeveli qveynebis statusiT sargebloben evropis ekonomikur komisiaSi, ekonomikuri da socialuri sabWos 1947 wlis 28
martis nomer 36 (IV) dadgenilebis me-8 da me-11
punqtebis Tanaxmad da regionul ekonomikuri
integraciis im organizaciebs, romlebic dafuZnebulni arian evropis ekonomikuri komisiis damoukidebuli saxelmwifoebis mier da,
romlebsac konvencia iTvaliswinebs xelSekrulebis dadebis CaTvliT.
muxli 18
depozitari (ndobiT aRWurvili piri)
winamdebare konvenciis ndobiT aRWurvil pirs
warmoadgens gaerTianebuli erebis organizaciis generaluri mdivani.
muxli 19
ratificireba, miReba, damtkiceba da
xelmisawvdomoba
1. winamdebare konvenciis ratificirebas,
miRebas an damtkicebas axdenen xelmomweri
saxelmwifoebi da regionuli ekonoikuri integraciis organizaciebi.
2. winamdebare konvencia saxelmwifosaTvis da
me-17 Si CamonaTvali regionuli integraciis organizaciebisaTvis xelmisawvdomia 1998
wlis 22 dekembridan.
3. is saxelmwifo, romelic ar Sedis meore punqtis CamonaTvalSi, e.i. gaerTianebuli erebis
wevri saxelmwifo konvencias gaecnoba mxareTa krebaze misi damtkicebis dros.
4. organizacia, romelic miTiTebulia me-17
muxlSi da romelic am konvenciis wevri xdeba
ise, rom misi arc erTi wevri saxelmwifo ar
warmoadgens konvenciis mxares, valdebulia
Seasrulos winamdebare konvenciiT gaTvaliswinebuli yvela piroba. Tu aseTi organizaciis erTi an ramdenime wevriqveyana am konvenciis mxares warmoadgens, organizacia da misi
wevri qveynebi TviTon inawileben valdebulebebs, romlebsac konvencia iTvaliswinebs. am
SemTxvevaSi organizacia da wevri qveynebi ver
isargebleben konvenciiT gaTvaliswinebuli
uflebebiT erToblivad.
5. Tavis ratificirebis, miRebis, damtkicebis
an mierTebis dokumentSi me-17 muxlSi aRniSnuli regionuli ekonomikuri integraciis organizaciebi miuTiTeben konvenciis sakiTxebSi maTi kompetenciis doneze. organizaciebi, agreTve valdebulni arian acnobon generalur mdivans maT kompetenciaSi raime mniSvnelovani cvlilebebis Sesaxebac.
112
muxli 20
konvenciis ZalaSi Sesvla
1. winamdebare konvencia ZalaSi Sedis ratificirebis, miRebis, damtkicebis da mierTebis
meTeqvsmete dokumentis Cabarebidan oTxmocdameaTe dRes.
2. zemoT punqt 1-is miznebisaTvis, nebismieri dokumenti, romelsac Semoitans regionuli ekonomikuri integraciis organizacia,
ar CaiTvleba im dokumentebus damatebiT dokumentad, romlebic Semoitanes aseTi organizaciebis wevrma saxelmwifoebma.
3. me-17 muxlSi aRniSnuli yoveli calkeuli saxelmwifosa da organizaciisaTvis, romelic am konvenciis ratificirabas, miRebas,
damtkicebas axdens an urTdeba am konvenciis ratificirabis, miRebis, damtkicebis an
mierTebis meTeqvsmete dokumentis wardgenis Semdeg, winamdebare konvencia ZalaSi Sedis aseTi saxelmwifos an organizaciis mier
ratificirabis, miRebis, mowonebis an Tanxmobis dokumentis wardgenidan oTxmocdameaTe dRes.
muxli 21
gamosvla
winamdebare konvenciis ZalaSi Sesvlidan sami
wlis Semdeg nebismier dros romelime mxaresTan mimarTebaSi, am mxares ufleba aqvs gamovides konvenciidan depozitarisaTvis werilobiTi Setyobinebis safuZvelze. nebismieri aseTi gamosvla ZalaSia Setyobinebidan oTxmocdameaTe dRes.
muxli 22
sarwmuno teqstebi
winamdebare konvenciis originali, romlis inglisuri, franguli da rusulenovani teqstebi Tanabrad sarwmunoa, inaxeba gaerTianebuli
erebis organizaciis generalur mdivanTan.
amis dasturad, qvemore xelismomwerni, saTanadod uflebamosili piri, xels awers winamdebare konvencias.
konvencia Sedga orhusSi (dania) aTascxraas
oTxmocda Tvrameti wlis ocdaxuT ivniss.
danarTi I
me-6 muxlis punqt 1-Si a) miTiTebul
saqmianobaTa CamonaTvali
1. energoseqtori
• navTobgadamamuSavebeli da airgadamamuSavebeli qarxnebi;
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
• gazificirebisa da gaTxevadebis danadgarebi;
• Tboeleqtrosadgurebi da wvis sxva danadgarebi, romlebic moixmaren 50 megavat an
met siTbur simZlavres;
• dakoqsvis Rumelebi;
• birTvuli energiis sadgurebis da sxva birTvuli reaqtorebi aseTi sadgurebis da reaqtorebis damontaJebisa da dekomisirebis165
CaTvliT; (im kvleviTi danadgarebis gamoklebiT, romlebic iseTi daSladi da aRdgenadi masalis gamomuSavebisa da konversiisaTvis gamoiyeneba romelTa maqsimaluri simZlavre ar aRemateba 1 kilovat uwyvet siTbur datvirTvas);
• gamoyenebuli birTvuli sawvavis xelaxali
gadamuSavebis danadgari;
• danadgarebi, romelTa daniSnulebaa:
i) birTvuli sawvavis warmoeba da gamdidreba;
ii) gamoyenebuli birTvuli sawvavis da
sxva maRali aqtiobis mqone narCenebis
gadamuSaveba; gamoyenebuli birTvuli
sawvavis saboloo ganTavseba;
iii) radioaqtiuri narCenebis saboloo ganTavseba;
iv) gamoyenebuli birTvuli sawvavis da
sxva radioaqtiuri narCenebis Senaxva
sawarmoo teritoriis gareT, Tu maTi Senaxva dagegmilia aT welze meti
vadiT.
2. liTonebis warmoeba da damuSaveba
• liTonebis madnebis (sulfiduri madnis CaTvliT) gamowvis an aglomeraciis danadgarebi;
• Tujis an foladis sadnobi danadgarebi (pirveladi an meoradi dnobis) uwyveti
Camosxmis CaTvliT, saaTSi 2,5 tonis warmadobiT;
• Savi liTonebis dasamuSavebeli danadgarebi:
i) cxladdamuSavebis qarxnebi, romelTa
warmadoba aRemateba 20 tona nedl
folads saaTSi;
ii) samWedloebi grdemlebiT, romelTa energia aRemateba 50 kilojouls/TiTo
grdemlze, sadac gamoyenebuli siTburi simZlavre aRemateba 20 megavats;
iii) damcavi liTonis fenis dafarva foladis miwodebiT, romlebic aRemeteba 2
tonas/sT;
• Savi liTonis sadnobebi, romelTa warmadoba
dReSi 20 tonas aRemateba;
• danadgarebi:
i) metalurgiuli, qimiuri an eleqtro165
qimiuri procesebis meSveobiT madnidan, koncentratebidan an meoradi nedleulidan uJangavi feradi
liTonebis sawarmoeblad;
ii) danadgarebi feradi liTonebis dnobisaTvis da SenadnobTa miRebisaTvis, /
aRdgenili produqciis CaTvliT/ (gawmenda, rafinireba, sadnobi cxoba da
sxva) warmadobiT, romelTa warmoebloba aRemateba dReSi 4 tonas kadmiumisa da tyviisaTvis an 20 tonas
yvela sxva liTonisaTvis;
• nagebobebi liTonis da plastikuri masalis
zedapiruli wmendisaTvis eleqtrolituri an qimiuri procesis gamoyenebiT, sadac
dasamuSavebeli cisternis moculoba aRemateba 30 kubur metrs
3. mineraluri nedleulis mrewveloba
• danadgarebis cementis klinkeris sawarmoeblad, mbrunav gamosawvav RumelebSi,
romelTa warmadoba aRemateba 500 tonas
dReSi an kiris sawarmoeblad mbrunav gamosawvav RumelebSi 50 tonaze meti warmadobiT an sxva RumelebSi, romelTa warmadobac aRemateba 50 tonas dReSi;
• azbestis da azbestSemcvleli produqciis
sawarmoo danadgarebi;
• minis da minis boWkos mwarmoebeli sawarmoebi dReSi 20 tonaze maRali lRobis
warmadobiT;
• nagebobebi mineraluri nivTierebebis salRobad mineraluri boWkos warmoebis CaTvliT dReSi 20 tonaze maRali warmadobiT;
• keramikuli produqciis gamowvis sawarmoTa
danadgarebi, kerZod ki kramitis, aguris,
refraqtoruli aguris, filebis, qvis an
faifuris nawarmis sawarmoeba, romelTa
warmadoba dReSi 75 tonas, da/ an gamowvis warmadobiT, romelic aRemateba 4 kubur metrs, xolo erT RumelSi CatvirTvis
warmadoba udris 300 kg/kub. metrze.
4. qimiuri mrewveloba: am punqtis saqmianobis kategoriebis farglebSi warmoeba gulisxmobs samrewvelo masStabebSi warmoebas im masalebis an masalaTa jgufebis qimiuri damuSavebiT, romelTa CamonaTvali mocemulia a) _ g) punqtebSi:
a) qimiuri danadgarebi, romlebic gamoiyeneba
iseTi ZiriTadi organuli naerTebis misaRebad, rogorebicaa magaliTad:
i) martivi naxSirwyalbadebi (sworxazovani an cikluri, najeri an ujeri,
alifaturi an aromatuli);
ii) Jangbadis Semcveli naxSirwyalbadebi,
magaliTad spirti, aldehidebi, ke-
aq samudamo gaCereba da konservacia unda igulisxmebodes
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
113
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
b)
c)
d)
e)
f)
g)
tonebi, karboqsilis mJavebi, martivi
eTerebi, acetatebi, rTuli eTerebi,
zeJangebi, epoqsiduri fisebi;
iii) gogirdovani naxSirwyalbadebi;
iv) azotovani naxSirwyalbadebi, rogoricaa aminebi, amidebi, azotovani naerTebi, nitro naerTebi an nitratebi,
nitritebi, cianidebi, izocianidebi;
v) fosforSemcveli naxSirwyalbadebi;
vi) halogenuri naxSirwyalbadebi;
vii) metalorganuli naerTebi;
viii)ZiriTadi plastikuri masalebi (polimerebi, sinTezuri boWko da celulozis
safuZvelze damzadebuli boWko);
ix) sinTezuri kauCuki/reziniT;
x) saRebavebi da pigmentebi;
xi) zedapiruli aqtiuri nivTierebebi da
zedapiruli aqtiur naerTebi.
qimiuri danadgarebi ZiriTadi araorganuli naerTebis misaRebad:
i) ftorwyalbadi, naxSirJangi, gogirdnaerTebi, azotis Jangebi, wyalbadi,
airebi, rogoricaa amiaki/niSaduris
spirti, qlori an qlorwyalbadi, ftori an gogirdorJangi, fosgeni;
ii) mJavebi, magaliTad qrommJava, ftorwyalbadmJava, fosformJava, ZmarmJava, qlorwyalbadmJava, gogirdmJava,
oleumi, gogirdovani mJavebi;
iii) tuteebi, rogoricaa amoniumis hidroqsidi, kaliumis hidroqsidi, natriumis
hidroqsidi;
iv) marilebi, rogoricaa amoniumis qloridi, kaliumqloridi, kaliumkarbonati, natriumkarbonati, perborati,
vercxlis nitrati;
v) arametalebi, metalisJagebi an axva araorganuli naerTebi mag: kalciumis
karbidi, silikoni, silikonis karbidi.
qimiuri danadgarebi fosforovani, azotovani da kaliumis sasuqebis sawarmoeblad
(martivi da rTuli sasuqebi);
qimiuri danadgarebi ZiriTadi mcenareuli produqciisa da biocidebis dasamzadeblad;
danadgarebi, romlebSic qimiur da biologiur procesebs iyeneben ZiriTadi farmakoproduqciis mosaRebad;
qimiuri danadgarebi, romlebic gamoiyeneba
asafeTqebeli masalis sawarmoeblad;
qimiuri danadgarebi, sadac qimiuri da biologiuri gadamuSaveba gamoiyeneba, rogorc cilovani kvebis danamatebis warmoebisTvis aseve fermentebisa da sxva colovani nivTierebebis misaRebad.
5. narCenebis marTva
• danadgarebi mavne narCenebis dasawvavad,
aRsadgenad, qimiuri dasamuSavebisTvis da
114
saxifaTo narCenebis dasamarxad;
• danadgarebi sayofacxovrebo narCenebis dasawvavad, saaTSi 3 tonaze meti warmadobiT;
• danadgarebi arasaxifaTo narCenebis ganTavsebisTvis, dReSi 50 tonaze meti warmadobiT;
• nagavsayreli, romelic dReSi 10 tonaze met
narCens miiRebs an romlis saerTo tevadoba 25 000 tonas aRemateba (inertuli narCenis gamoklebiT).
6. naxmari
wylis
gamwmendi
nagebobebi
150 000-iani mosaxleobis Sesabamis warmadobiT.
7. samrewvlo qarxnebi:
a) xis masalidan an sxva msgavsi boWkovani masalidan celulozis sawarmoeblad;
b) qaRaldis da muyaos warmoeba dReSi 20 tonaze meti warmadobiT;
8.
a) SormanZiliani sarkinigzo xazebisa da aeroportebis mSenebloba, romelTa ZiriTadi
asafreni biliki 2 100 metri da meti sigrZisaa;
b) samanqano da eqspres gzebis mSenebloba;
c) oTx da xuTrigiani axali gzebis mSenebloba
an arsebuli or an naklebrigiani gzebis aRdgena da/an gafarToeba ise, rom uzrunvelyofil iqnas oTxi an meti rigi da axali
an gadakeTebuli da gafarToebuli gzis
monakveTi mTlianad 10 km an meti sigrZis
iyos;
9.
a) Sida samdinaro gzebi da sazRvao portebi
Sida sawylosno moZraobisaTvis 1350 tona
da meti wyalwyvis transportisaTvis;
b) savaWro portebi, misadgomebi datvirTvisa da gadmotvirTvisaTvis, romlebic dakavSirebulia xmeleTTan da sxva portebTan /
garda saborne misadgomebisa/ 1350 tonaze
meti wyalwyvis transportisaTvis.
10. miwisqveSa wylebis amosatumbi an miwisqveSa wylebis xelovnuri Sevsebis sqemebi, sadac
wliuri amosatumbi an CasatvirTi wyali udris
an aRemateba 10 milion kubur metrs.
11.
a) samuSaoebi wylis resursebis gadasasrolad mdinareTa auzebs Soris, rodesac wylis gadatana xdeba wylis naklebobis Tavidan asacileblad da roca gadasrolili wylis moculoba aRemateba 100 milion kubur
metrs weliwadSi;
b) yvela sxva SemTxvevaSi, wylis resursebis
gadasasrolad mdinareTa auzebs Soris,
rodesac auzis mravalwliuri saSualo Camonadeni aRemateba 2000 milion kubur metr
wyals weliwadSi da sadac gadatanili wylis moculoba am nakadis 5% aRemateba.
orive SemTxvevaSi milebiT sasmeli wylis
gadatana gamoricxulia.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
12. navTobisa da bunebrivi airis mopoveba komerciuli mizniT, sadac mopovebuli produqciis moculoba aRemateba 500 tonas dReSi,
navTobis SemTxvevaSi, xolo airis SemTxvevaSi
ki 500 000 kubur metrs dReSi.
13. jebirebi/kaSxlebi da sxva nagebobebi, romlebic wylis Sesakaveblad an dasagroveblad
gamoiyeneba, sadac axali an dagrovebuli wyali 10 milion kubur metrs aRemateba.
14. milsadenebi airis, navTobis an qimiuri
naerTebis gadasatanad, romelTa diametri
800mm aRemateba da romelTa sigrZe 40 km-ze
metia.
15. nagebobebi, romlebic gankuTvnilia frinvelis an Roris intensiuri gamravlebisaTvis:
i) frinvelisaTvis 40 000-ze met adgilze;
ii) goWebisaTvis 2 000-ze met sulze
(30 kg-s zemoT);
iii) RorebisaTvis 750 sadgomiani.
16. maRaroebi da karierebi, sadac Ria wesiT
mopovebis adgilis zedapiri aRemateba 25
heqtars an miwisqveSa mopoveba, sadac samTo-samuSaoebis gavlenis zona aRemateba 150
heqtars.
17. miwiszeda 220 kv an meti Zabvis eleqtrogadamcemi xazebis ageba, rodesac xazis sigrZe
aRemateba 15 km-s.
18. navTobis, navTobproduqtebis an qimiuri
produqciis Sesanaxi saTavsoebi, 200 000 tonaze meti warmadobiT.
19. sxva saqmianoba:
• qarxnebi an danadgarebi winaswari damuSavebisaTvis /boWkos an qsovilis gawmenda,
gauferuleba, merserizacia an SeRebva/, sadac warmadoba dReSi 10 tonas aRemateba;
• tyavis an Cliqebis damamuSavebeli fabrikebi, sadac damuSavebuli mza produqcia dReSi 12 tonas aRemateba.
a) sasaklao 50 tonaze meti warmadobiT;
b) damuSaveba, romelic gulisxmobs kvebis produqtebis warmoebas qveviT CamonaTvali masalidan.
i) cxoveluri
warmoSobis
masalidan
(rZis gamoklebiT) dReSi 75 tonaze
meti saboloo mza produqciis miRebiT;
ii) mcenareuli warmoSobis nedleulidan dReSi 300 tonaze meti mza produqciis miRebiT (saSualo sididis
gaangariSeba kvartalur sawyisebze
daiangariSeba);
c) rZis damuSaveba, rodesac miRebuli rZis
raodenoba aRemateba 200 tonas dReSi (saSualo sidide daiangariSeba wliuri monacemebis safuZvelze).
• danadgarebi saqonlis da cxoveluri narCenebis miwodebisa da gadamuSavebisaTvis,
rodesac gadamuSavebis warmadoba dReSi 10
tonas aRemateba;
• danadgarebi nivTierebebis, obieqtebis an
produqtebis pirveladi damuSavebisaTvis
organuli gamxsnelebis meSveobiT, kerZod
ki dakvla-gamoSignisaTvis, mosaxatad, dasafarad, cximis safaris mosacileblad, wylis mimarT mdgradobis misacemad, azomvisaTvis, SeRebvisaTvis, gawmendisa da gaJRenTisaTvis, 150 kg-ze meti odenobiT moTxovnisas dReSi an weliwadSi 200 tonaze meti
moTxovnisas;
• danadgari naxSiris eleqtrodis (Znelad
wvadi naxSiris) an eleqtrografitis miRebisaTvis wvis an grafitirebis saSualebiT.
20. nebismieri saqmianoba, romelsac ar iTvaliwinebs punqtebi 1-19. sadac qveynis kanonmdeblobis Tanaxmad, sazogadoebis monawileoba
gaTvaliswinebulia garemoze zemoqmedebis Sefasebis proceduraSi.
21. me-6 muxlis 1(a) punqti ar Seexeba zemoaRniSnul proeqtebs, romlebic mxolod axali meTodebis an produqciis kvlevis, ganviTarebis da gamocdisaTvis iqneba gamoyenebuli minimum or wlamde, im SemTxvevebis garda,
rodesac maT SeiZleba mniSvnelovani uaryofiTi gavlena iqonion garemosa da janmrTelobaze.
22. saqmianobaSi nebismieri cvlileba an misi
gaxangrZliveba, rodesac aseTi cvlileba an
gaxangrZliveba TavisTavad jdeba im zRvrebSi, romlebic winamdebare danarTSia nagulisxmevi eqvqmdebareba winamdebare konvenciis me-6 muxlis punqt 1(a)-s moTxovnebs.
saqmianobis nebismieri sxvagvari cvlileba
an gaxangrZliveba daeqvemdebareba winamdebare konvenciis me-6 muxlis punqti 1(b)-s
moTxovnebs.
SeniSvnebi
1. birTvuli eleqtrosadgurebi an sxva birTvuli reaqtorebi aRar CaiTvlebian aseT danadgarebad, Tu mTeli birTvuli sawvavi da
sxva radioaqtiuri narCenebi sistematiurad
gaaqvT nagebobis zonidan.
2. winamdebare konvenciis miznebisaTvis `aeroporti~ niSnavs iseT aeroports, romelic
eTanadeba Cikagos 1944 wlis konvencias, saerTaSoriso samoqalaqo aviaciis organizaciis
Sesaxeb (danarTi 14).
3. winamdebare
konvenciis
miznebisaTvis
`eqspres gza~ niSnavs iseT gzas, romelic akmayofilebs gansazRvrebas, mocemuls 1975
wlis 15 noembris evropi xelSekrulebaSi, romelic Seexeba mTavar saerTaSoriso satransporto arteriebs.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
115
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi 2
arbitraJi
1. Tu winamdebare konvenciis me-16 muxlis me2 punqtis Tanaxmad dava gansaxilvelad iqna
gadacemuli, mxare an mxareebi valdebulni
arian acnobon samdivnos sadavo sakiTxis arsis Sesaxeb da kerZod ki xazi gausvan imas, Tu
am konvenciis romeli muxlis interpretirebaze an gamoyenebaze ver SeTanxmdnen mxareebi.
samdivno miRebul informacias gadascems winamdebare konvenciis yvela mxares.
2. saarbitraJo sasamarTlo sami wevrisgan
unda Sedgebodes. momCivani mopasuxe mxare an
mxareebi irCevs TiTo arbitrs (momrigebels),
xolo arCeuli ori arbitri ki irCevs mesames,
romelic saarbitraJo sasamarTlos prezidentis funqciebs Seasrulebs. es ukanaskneli ar
unda iyos arc erTi mxaris erovnebisa, mas ar
unda hqondes mudmivi sacxovrebeli romelime
mxaris teritoriaze, ar unda iyos romelime
mxaris TanamSromeli da ar unda hqondes saqme
romelime maTganTan raime mimarTebiT.
3. Tu saarbitraJo sasamarTlos prezidenti ver dainiSneba meore arbitris daniSvnidan
ori Tvis vadaSi, evropis ekonomikuri komisiis mdivani davis nebismieri mxaris moTxovnoT
niSnavs prezidents Semdgomi ori Tvis vadaSi.
4. Tu romelime mxare ar airCevs arbitrs
moTxovnidas miRebidan ori Tvis vadaSi, meore
mxares SeuZlia acnobos amis Sesaxeb evropis
ekonomikuri komisiis mdivans, romelic valdebulia daniSnos prezidenti Semdgomi ori
Tvis ganmavlobaSi. daniSvnisTanave saarbitraJo sasamarTlos prezidenti sTxovs mxares,
romelmac ar airCia arbitri, airCios igi ori
Tvis vadaSi. Tu es mxare ver airCevs arbitrs
am periodSi, prezidenti acnobebs amis Sesaxeb
evropis ekonomikuri komisiis aRmasrulebel
mdivans, romelic valdebulia Seasrulos es
moTxovna Semdgomi ori Tvis vadaSi.
5. saarbitraJo sasamarTlo Tavis gadawyvetilebas saerTaSoriso kanonisa da winamdebare konvenciis pirobebis Tanaxmad iRebs;
6. nebismieri saarbitraJo sasamarTlo, romelic winamdebare danarTis pirobebis mixedviT iniSneba Tavis procedurul kanonebs/wesebs SeimuSavebs.
7. saarbitraJo sasamarTlos gadawyvetilebebi, rogorc procesualur, aseve sakiTxTan
dakavSirebiT, misi wevrebis xmaTa ubralo umravlesobiT miiReba.
8. sasamarTlom yvela daSvebuli xerxi unda
ixmaros faqtebis dasadgenad.
9. modave mxareebi valdebulni arian Seumsubuqon saarbitraJo sasamarTlos Sroma da kerZod ki gamoiyenon maT xelT arsebuli yvela
saSualeba:
116
a) miawodon mas saTanado dokumentacia da informacia da uzrunvelyon pirobebiT;
b) miscen mas saSualeba, aucileblobis SemTxvevaSi gamoiZaxon mowmeebi da eqspertebi da
miiRon maTgan Cvenebebi;
10. mxareebi da arbitrebi daicaven maT mier
saarbitraJo sasamarTlos dros saidumlod
miRebuli informaciis konfidencialurobas.
11. saarbitraJo sasamarTlo uflebamosilia,
romelime mxaris moTxovniT, SesTavazos mxareebs dacvis droebiTi zomebi.
12. Tu romelime modave mxare ar gamocxaddeba tribunalis winaSe an ver SeZlebs daicvas Tavisi interesebi, meore mxares ufleba
aqvs sTxovos tribunals gaagrZelos procesi
da gamoitanos saboloo gadawyvetileba. mxaris argamocxadeba an uunaroba daicvas Tavisi interesebi ar warmoadgens procesisaTvis
xelSemSlel pirobas.
13. saarbitraJo sasamarTlos SeuZlia moisminos da daadginos sapasuxo pretenziebi, romlebic davis sakiTxis garkvevisas warmoCindeba.
14. im SemTxvevebis garda rodesac saarbitraJo sasamarTlo sxvagvarad gadawyvets
sakiTxs davis saganTan dakavSirebuli pirobebis gamo, sasamarTlos xarjebs misi wevrebis
gasamrjelos CaTvliT Tanabrad gainawileben modave mxareebi, sasamarTlo valdebulia
awarmoos yvela Tavisi xarjis aRricxva da warudginos mxareebs misi saboloo angariSi.
15. winamdebare konvenciis nebismier mxares,
romelic dainteresdeba, davis sakiTxis samarTlebrivi xasiaTiT da romelzedac tribunalis gadawyvetilebam SeiZleba gavlena iqonios, SeuZlia Caerios procesSi sasamarTlos
TanxmobiT.
16. saarbitraJo sasamarTlos Tavisi gadawyvetileba gamoaqvs misi daniSvnidan 5 Tvis
vadaSi, Tuki igi ar CaTvlis aucileblad
gaagrZelos dadgenili dro periodiT, romelic ar unda aRematebodes 5 Tves.
17. saarbitraJo sasamarTlos gadawyvetilebas unda axldes mizezTa dasabuTeba. igi sabolooa da davis orive mxarisaTvis savaldebulo. saarbitraJo sasamarTlo atyobinebs
modave mxareebs da samdivnos am gadawyvetilebas. samdivno ki Tavis mxriv am informacias
miawvdis winabdebare konvenciis yvela mxares.
18. nebismieri dava, romelic SieZleba warmoiSvas mxareebs Soris miRebuli gadawyvetilebis
interpretirebasa da aRsrulebaze mxareebma
SeiZleba gadascen im saarbitraJo sasamarTlos, romelmac es gadawyvetileba gamoitana,
xolo im SemTxvevaSi Tu am saarbitraJo tribunalTan dakavSireba ver moxerxda, gadascen
sxva tribunals, romelic imgvarad da imave
miznebisTvisaa Seqmnili, risTvisac pirveli
sasamarTlo Seiqmna.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi II. gamoyenebuli da
damatebiTi literatura
1.
Aarhus Convention: The Implementation Guide. United Nations, New York and Geneva, 2000
http://www.unece.org/env/pp/acig.htm
2.
Aarhus Convention, Electronic Tools Task Force, Case Gallery, REC,
http://www.rec.org/e-aarhus/
3.
Developing and Implementing Integrated National Pollutant Release and Transfer Registers in the
Accession Countries of Central and Eastern Europe, REC, Hungary, May 2003
4.
Developing Skills of NGOs. Public Education to Raise Environmental Awareness, Training material, REC,
Hungary, 2003
5.
Environmental Democracy in Practice, Handbook for environmental and water management authorities on
public participation, REC, 2002
6.
Handbook on Access to Justice under the Aarhus Convention, REC, Hungary, 2003
http://www.rec.org/REC/Programs/EnvironmentalLaw/PDF/accesstojustice.pdf
7.
Strengthening Community Networks: The Basis for Sustainable Community Renewal (Formative
Evaluation), Prepared by Brett Lane and Diane Dorfman, June 30, 1997
http://www.nwrel.org/ruraled/strengthening.html#b
8.
О.М.Черп, В.Н.Виниченко, М.В.Хотулёва, Я.П.Молчанова, С.Ю.Дайман, Экологическая оценка и
экологическая экспертиза, © Эколайн, 2000
http://www.ecoline.ru/mc/books/eiabook/index.html
9.
Экологическая оценка. Пособие для преподователей. Программа ООН по окружающей среде,
© Эколайн, 2000
http://www.ecoline.ru/mc/books/eiamanual/
10.
М.В. Хотулева, О.М. Черп, В.Н. Виниченко, Е.А. Заика, КАК ОРГАНИЗОВАТЬ ОБЩЕСТВЕННУЮ
ЭКОЛОГИЧЕСКУЮ ЭКСПЕРТИЗУ, Рекомендации для общественных организаций, © Эколайн, 2000
http://www.ecoline.ru/mc/books/expertiz/
11.
Proceedings of International Workshop on Public Participation and Health Aspects in Strategic
Environmental Assessment, REC, Hungary, 2001
http://www.rec.org/REC/Programs/EnvironmentalLaw/PDF/accesstojustice.pdf
12.
Working with NGOs: A Practical Guide to Operational Collaboration between the World Bank and Nongovernmental Organisations, World Banks, 1995
13.
Public Access to Environmental Information and Data. Practice Examples from the United States, the
European Union, and Central and Eastern Europe. REC, Hungary, 2001
14.
Guide to Implementing Local Environmental Action Programs in Central and Eastern Europe, REC-Hungary
2000 http://www.rec.org/REC/Publications/LEAP_Guide/default.html
15.
Public Participation in Making Local Environmental Decision: Good Practice Handbook, DETR, UK, July 2000
http://www.unece.org/env/pp/newcastle.handbook.htm
16.
C.R. Pete Petersen, Coming Together: Building Community Collaboration and Consensus.
http://www.communitycollaboration.net/
17.
zurab adeiSvili, gard vinteri, dimitri qitoSvili, saqarTvelos zogadi
administraciuli kodeqsis komentari, Tbilisi, 2002
18.
adgilobrivi mmarTvelobis axali perspeqtivebi saqarTveloSi. konferenciis masalebi.
2003w. © adgilobrivi mmarTvelobis sainformacio centri,
http://www.lgic.info/media/downloads/nationalconf.zip ,
saqarTvelos sazogadoebis saqmeTa instituti www.gipa.ge
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
117
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
19.
Environmental Impact Assessment, Caucasus Environmental NGO Network
http://eia.cenn.org/
20.
Building Democracy in Georgia: Discussion Papers.
demokratiis mSenebloba saqarTveloSi. sadiskusio masala.
© International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA) 2003
http://www.idea.int/southcaucasus/papers.htm
21.
Демократия на местном уровне: руководство для южного Кавказа. под ред. Игоря Корякова и Тимоти
Сиск, © International Institute for Democracy and Electoral Assistance 2003
http://www.idea.int/publications/democracy_at_local_level/DLL_in_SC/dll_in_SC.htm
22.
informaciis Tavisuflebis gzamkvlevi, airis-saqarTvelos momzadebuli sainformacio
resursebi
http://www.iris.ge/docs/translations/guide_foi_geo_2003.zip
23.
informaciis xelmisawvdomobisa da sazogadoebis Tanamonawileobis ganmtkiceba
gardamaval periodSi myof qveynebSi. malkolm rasel-einhorni, jefri labersi, vedat
mailori, airis-saqarTvelos momzadebuli sainformacio resursebi
http://www.iris.ge/docs/translations/latvia_admin_geo.zip
24.
kiTxvari `administraciuli aqtis gamocema saqarTvelos zogadi administraciuli
kodeqsis mixedviT~ , airis-saqarTvelos momzadebuli sainformacio resursebi
http://www.iris.ge/docs/translations/checklist_admin_acts.pdf
25.
kiTxvari `normatiuli administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocema saqarTvelos
zogadi administraciuli kodeqsis mixedviT~ , airis-saqarTvelos momzadebuli
sainformacio resursebi
http://www.iris.ge/docs/translations/checklist_admin_decrees.pdf
26.
paata leJava, saqarTvelos saxalxo damcvelis, saqarTvelos moqalaqeebis, saqarTveloSi
mcxovrebi sxva fizikuri pirebisa da saqarTvelos iuridiuli pirebis mier saqarTvelos
sakonstitucio sasamarTloSi mimarTvis wesi da procedurebi, airis-saqarTvelos
momzadebuli sainformacio resursebi.
http://www.iris.ge/docs/translations/rules_app_const_court.pdf
27.
administraciuli samarTlis reforma yofil sabWoTa kavSirSi, hovard fentoni, airissaqarTvelos momzadebuli sainformacio resursebi
http://www.iris.ge/docs/translations/fenton_essay_geo.zip
28.
gzamkvlevi `kanonSemoqmedeba da saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi~, airissaqarTvelos momzadebuli sainformacio resursebi
http://www.iris.ge/docs/translations/guide_drafting_geo.zip
29.
xelisuflebis TviTSezRudva, andraS Saio, airis-saqarTvelos momzadebuli
sainformacio resursebi http://www.iris.ge/docs/translations/book_sajo.pdf
30.
konstituciuri marTlmsajulebis damkvidreba postkomunistrur evropaSi, herman
Svarci, airis-saqarTvelos momzadebuli sainformacio resursebi
http://www.iris.ge/docs/translations/book_schwartz.pdf
31.
sajaro informacia yvelasaTvis xelmisawvdomia, saqarTvelos axalgazrda iuristTa
asociaciis gamocemebi
http://213.157.203.106/GYLAgamocemebi/SAGAZETO/2002/adm.sajaro.info.rtf
32.
administraciuli aqti, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis gamocemebi,
http://213.157.203.106/GYLAgamocemebi/SAGAZETO/2002/adm.aqti.rtf
33.
sazogadoebis monawileoba administraciuli organos mier gadawyvetilebis miRebis
procesSi, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis gamocemebi,
http://213.157.203.106/GYLAgamocemebi/SAGAZETO/2003/adm.org.gadackv.rtf
34.
rogor miviRoT monawileoba xelisuflebis organoebis mier gadawyvetilebis miRebis
procesSi, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis gamocemebi,
http://213.157.203.106/GYLAgamocemebi/SAGAZETO/2002/xelisuf.monac.rtf
35.
administraciuli organos pasuxismgebloba, saqarTvelos axalgazrda iuristTa
asociaciis gamocemebi,
118
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
http://213.157.203.106/GYLAgamocemebi/SAGAZETO/2002/adm.pasuxismg.rtf
36.
saCivari sisxlis samarTlis kanonmdeblobis mixedviT, saqarTvelos axalgazrda iuristTa
asociaciis gamocemebi,
http://213.157.203.106/GYLAgamocemebi/SAGAZETO/2002/sachivari.sisxli.rtf
37.
administraciuli saxdelis dadebis wesi, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis
gamocemebi,
http://213.157.203.106/GYLAgamocemebi/SAGAZETO/2002/admsaxdel.dadeb.rtf
38.
marTlmsajulebis sistema saqarTveloSi, arasamTavrobo organizacia kavSiri
`konstituciis 42-e muxli~-s bukletebi,
http://www.article42.ge/booklet_ge4.htm
39.
rogor gavasaCivroT samoqalaqo saqmeze sasamarTlos mier gamotanili gadawyvetileba da
ganCinebebi, arasamTavrobo organizacia kavSiri `konstituciis 42-e muxli~-s bukletebi,
http://www.article42.ge/booklet_ge3.htm
40.
rogor gavasaCivroT sisxlis samarTlis saqmeze sasamarTlos ganaCeni an sxva
gadawyvetileba, arasamTavrobo organizacia kavSiri `konstituciis 42-e muxli~-s
bukletebi,
http://www.article42.ge/booklet_ge1.htm
41.
rogor davicvaT sakuTari uflebebi, Ria sazogadoeba-saqarTvelo,
http://www.court.gov.ge/index/categories/298
42.
Tamar kobaxiZe, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo, studenturi forumi,
qarTuli samarTlis mimoxilva, ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis
qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 6#4, 2003
http://www.geplac.org/publicat/law/glr03n4g/10%20kobakhidze%20geo.pdf
43.
nino Coxeli, daviT kereseliZe, garemosaTvis saSiSi saqmianobiT gamowveuli zianisaTvis
samoqalaqo pasuxismgeblobis sakiTxi qarTul kanonmdeblobaSi, qarTuli samarTlis
mimoxilva, ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli
sakonsultacio centri, 2000 wlis I da II kvarta
http://www.geplac.org/publicat/law/glr03n4g/10%20kobakhidze%20geo.pdf
44.
garemoze zemoqmedebis Sefasebis proceduris ganxorcielebis mimoxilva, nana gogitiZe,
mzia gvilava, oTar TurmaniZe, ralf iulixi, qarTuli samarTlis mimoxilva, ekonomikuri
politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 1999
wlis meoTxe kvartali http://www.geplac.org/publicat/law/archives/glr99q4g.pdf
45.
lali fafiaSvili, adamianis uflebaTa evropis sasamarTlo, qarTuli
samarTlis mimoxilva, ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis
qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 1999 wlis meoTxe kvartali
http://www.geplac.org/publicat/law/archives/glr99q4g.pdf
46.
administraciuli samarTali, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis almanaxebi,
almanaxi #17, 2001 weli
http://213.157.203.106/GYLAgamocemebi/ALMANAXI/almanakhi%2017.pdf
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
119
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi III. informaciis
xelmisawvdomoba
danarTi IIIa. informaciis gacema saqarTveloSi.
magaliTi, rodesac informaciis gacemas
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulze bevrad meti
dro dasWirda
mokle Sinaarsi: informaciis moTxovna sxvadasxva saxis SeiZleba iyos. zogjer es arsebuli dokumentis aslis moTxovnaa. aseTi
moTxovnis dauyovnebliv dakmayofileba mxolod aslis gadaRebis aparatis SesaZleblobebzea damokidebuli. xolo rodesac sazogadoebis kiTxvaze pasuxisaTvis bevri sxvadasxva dokumentis moZieba da analizia saWiro,
kanonmdeblobiT dadgenili vada (maqsimum 10
dRe) SesaZloa sakmarisi ar iyos.
moyvanil magaliTSi informaciis moTxovnaze pasuxis, da isic arasrulis gacema saministrom moTxovnidan mxolod 3,5 Tvis Semdeg
SeZlo.
2003 wlis 2 ivliss (oTxSabaTs) saqarTvelos garemos dacvis saministroSi Semovida
asociacia `mwvane alternativis~ werili informaciis moTxovniT. kerZod, asociacia iTxovda pasuxs Semdeg kiTxvebze:
• iTvaliswinebs Tu ara baqo-sufsis navTobsadenis narCenebis marTvis gegma nagavsawvavi Rumelebis mSeneblobas?
• Tu iTvaliswinebs, ramdeni nagavsawvavi Rumeli iqna aSenebuli baqo-sufsis navTobsadenis proeqtis saWiroebebisaTvis?
• sad aris ganlagebuli aRniSnuli Rumelebi?
• axorcielebs Tu ara operatori kompania
periodul angariSgebas garemos dacvis saministros winaSe? Tu axorcielebs, gTxovT
mogvawodoT maTi angariSebi.
• axorcielebs Tu ara garemos dacvis saministro Rumelebis monitorings? Tu axorcielebs, gTxovT mogvawodoT monitoringis gegma da Sedegebi.
yovelive am informacias asociacia iTxovda zogadi administraciuli kodeqsiT dadgenil vadebSi.
vinaidan werili ara zogadad saministros,
aramed ministris saxelze iyo Sedgenili, igi
moxvda ministris fostaSi. ori samuSao dRe
dasWirda imas, rom ministrs werili waekiTxa
da rezoluciiT gadaewera informaciis gacemaze pasuxismgebeli pirisaTvis. amis Semdeg
werili kvlav dabrunda saministros kancel-
120
ariaSi, romelmac, Semdeg samuSao dRis (7 ivliss) ganmavlobaSi igi informaciis gacemaze pasuxismgebel pirs gadasca. aq werili
Seiswavla Tavad informaciis gacemaze pasuxismgebelma pirma (sazogadoebasTan urTierTobis sammarTvelos ufrosma) da Sesasruleblad gadasca Tavis TanamSromels.
Semdegi dRe sazogadoebasTan urTierTobis sammarTvelos TanamSromelma moandoma
sakiTxSi CaRrmavebas, imis garkvevas, Tu saministroSi vis SeiZleba hqondes Sesabamisi informacia. igi daukavSirda agreTve mwvane alternativas, raTa ufro zustad garkveuliyo
sakiTxSi da agreTve SeeTanxmebina damatebiTi
vada informaciis mosapoveblad.
9 ivliss sazogadoebasTan urTierTobis
sammarTvelo faqsiT ugzavnis mwvane alternativis werils garemosdacviTi nebarTvebisa da
ekologiuri eqspertizis departaments (romelic sxva SenobaSi mdebareobs). imave dRes
igi aseve faqsiT iRebs pasuxs 5-dan 3 kiTxvaze
(baqo sufsis narCenebis marTvis gegmaSi gaTvaliswinebulia sakancelario-sayofacxovrebo narCenebis 1 sawvavi Rumeli, igi ganTavsebulia sufsis terminalis teritoriaze) da
agreTve miTiTebas im organoze (saministros
Sesabamisi teritoriuli samsaxuri), romelsac
unda gaaCndes danarCen or kiTxvaze sapasuxo
informacia.
imave dRes, 9 ivliss, sazogadoebasTan urTierTobis sammarTvelo faqsiT agzavnis werils guriis garemos dacvis sammarTveloSi.
18 ivliss guriis sammarTvelodan modis pasuxi imis Sesaxeb, rom baqo-sufsis navTobsadens nagavsawvavi Rumelebi saerTod ar gaaCnia. sazogadoebasTan urTierTobis sammarTvelo amjerad ukve telefoniT ukavSirdeba
guriis sammarTvelos da sTxovs, gadaamowmos es informacia, vinaidan nebarTviT gaTvaliswinebuli nagavsawvavebis ararseboba nebarTvis darRvevas niSnavs. guriis sammarTvelo sakiTxs azustebs sufsis navTobterminalis direqciasTan da 30 ivliss sazogadoebasTan urTierTobis sammarTveloSi faqsiT
agzavnis pasuxs imis Sesaxeb, rom sufsis ter-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
minalSi araviTari nagavsawvavi Rumeli ar arsebobs. rom sufsis terminalis informaciiT aseTi Rumeli aSenebulia q. rusTavis teritoriaze.
am pasuxis miRebis Semdeg gasagebi gaxda,
rom sakiTxi safuZvlian `gamoZiebas~ saWiroebda. sazogadoebasTan urTierTobis sammarTvelo ukavSirdeba mwvane alternativas, uxsnis situacias da aRwevs maTgan gagebas imisas, rom sammarTvelo (da saministro) ar qmnis xelovnur Seferxebas informaciis gacemaze da informaciis gacemis dagvianeba obieqturi mizezebiT aris gamowveuli.
paralelurad sazogadoebasTan urTierTobis sammarTvelo kvlav cdilobs gaarkvios, Tu saidan unda moipovos moTxovnili informacia. 8 agvistos igi SekiTxvebs ugzavnis sufsis terminals da baqo-sufsis navTobsadenis operators, britiS petroleums, raTa
maT acnobon, aSenda Tu ara navTobsadenis
nebarTviT gansazRvruli nagavsawvavi sufsis terminalis teritoriaze. erTi Tvis manZilze arc erTs ar upasuxia da sammarTvelo,
Sida proceduris Tanaxmad, raTa aicilos sayveduri informaciis moTxovnaze 2 Tvis ganmavlobaSi informaciis ar-gacemis gamo, wers
axsna-ganmartebiT baraTs ministris saxelze.
paralelurad axsna-ganmartebebi miewodeba
agreTve mwvane alternativas.
araerTgzis Sexsenebis Semdeg, 15 seqtembers, britiS petroleumi agzavnis pasuxs
saministros SekiTxvaze, saidanac irkveva, rom baqo-sufsis navTobsadenis nebarT-
viT gaTvaliswinebuli sayofacxovrebo narCenebis sawvavi danadgaris sanacvlod (??) ss
`sarinis~ mier 1999 wels rusTavSi aSenebula navTobproduqtebis (!!) wvis danadgari,
romelzec garemosdacviTi nebarTvac gacemula. angariSs am nagavsawvavSi gagzavnili
narCenebis Sesaxeb britiS petroleumi awvdis
saqarTvelos saerTaSorisi navTobkompanias
(GIOC), xolo monitoringi Tavad ss `sarin~ma unda awarmoos.
amis Semdeg sazogadoebasTan urTierTobis sammarTvelo akeTebs mcdelobas, moipovos britiS petroleumis angariSebi saqarTvelos saerTaSoriso navTobkompaniisagan da
ss `sarini~-s monitoringis angariSebi saministros qvemo qarTlis regionuli samsaxurisagan. irkveva, rom ss `sarini~, araerTgzis
moTxovnis miuxedavad, ar awvdis angariSebs
garemos dacvis saministros regionul samsaxurs. GIOC-isagan ki sammarTvelom pasuxi saerTod ver miiRo.
sabolood, 28 oqtombers (werilis Semosvlidan 3,5 Tvis Semdeg!) garemos dacvis saministros informaciis gacemaze pasuxismgebeli piri ugzavnis pasuxs mwvane alternativas, sadac awvdis im informacias, risi mopovebac SesZlo (rom baqo-sufsis navTobsadenis nebarTvis mixedviT unda aSenebuliyo sayofacxivrebo narCenebis nagavsawvavi sufsaSi
da realobaSi ki aSenda navTobproduqtebis
insineratori rusTavSi), da acnobebs, rom
monitoringis masalebi, araerTgzis mcdelobis miuxedavad, man ver miiRo.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
121
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi IIIb. saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebul
cnobaTa nusxa
damtkicebulia saqarTvelos prezidentis
1997 wlis 21 ianvris # 42 brZanebulebiT
Setanilia cvlilebebi saq. prezidentis
08/23/99 # 502
08/23/99 # 503
brZanebulebebiT
I. zogadi debulebani
II. Tavdacvis sfero
1.1. am nusxaSi Sesuli informaciebi an maTi materialuri Semcveli nakeTobebi da masalebi
ganekuTvneba saxelmwifo saidumloebas. maTi
gamJRavneba an dakargva iwvevs pasuximgeblobas moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.
1.2. nusxa ar gansazRvravs masSi Sesuli informaciebis an maTi materialuri Semcveli
nakeTobebisa da sxva masalebis saidumloebis
xarisxs. nusxaSi Sesuli informaciebis Semcveli konkretuli cnobebis, nakeTobebis da
sxva masalebis saidumloebis xarisxis (grifis) miniWebis ufleba aqvT im Tanamdebobis
pirebs, romlebic gansazRvruli arian saqarTvelos prezidentis mier damtkicebuli
nusxiT.
1.3. am nusxaSi Sesuli informaciebis an maTi
materialuri Semcveli konkretuli nakeTobebisa da sxva masalebis saidumloebis xarisxis (grifis) Secvlis ufleba aqvT aRniSnuli
saidumloebis mflobeli uwyebis, organizaciis, dawesebulebis saidumloebis mimniWebeli pasuxismgebeli piris zemdgomi Tanamdebobis pirebs, romlebsac aqvT konkretuli
informaciis saidumloebisaTvis mikuTvnebis
ufleba, an aRniSnuli dawesebulebis saidumlo-sareJimo ganyofilebebis pasuxismgebel
pirebs.
1.4. dauSvebelia saidumloebis grifis miniWeba
im informaciisaTvis, romelic ar aris gansazRvruli saqarTvelos kanoniT `saxelmwifo
saidumloebis Sesaxeb~ da ar Sedis am nusxaSi.
1.5. am nusxaSi Sesuli informaciebis CamonaTvalSi cvlilebebi Seitaneba saqarTvelos prezidentis brZanebulebiT erovnuli uSiSroebis sabWos wardginebis safuZvelze.
1.6. saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebul
cnobaTa nusxaSi CamoTvlili informaciebis
an maTi materialuri Semcveli nakeTobebisa da sxva masalebis gasaidumloebis, gansaidumloebisa da dacvis wess gansazRvravs
`saxelmwifo saidumloebisaTvis informaciis
mikuTvnebisa da dacvis wesi~.
1.7. saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebul
winamdebare cnobaTa nusxa gaTvaliswinebulia
mSvidobiani periodisaTvis.
Tavdacvis sferoSi saqarTvelos saxelmwifo
saidumloebas warmoadgens:
2.1. saqarTvelos samxedro Zalebis strategiuli da operatiuli gegmebiT gaTvaliswinebuli informacia an misi materialuri Semcveli
(Semdgomi _ informaciis Semcveli) masala.
2.1.1. mosalodneli saomari moqmedebis regionis strategiuli da operatiuli moqmedebis
mimarTulebaTa Sesaxeb;
2.1.2. SesaZlo omebis, maTi etapebis, periodebisa da calkeuli operaciebis xasiaTisa da
Taviseburebebis Sefasebis da prognozirebis
Sesaxeb;
2.1.3. samxedro mSeneblobis, strategiis, operatiuli xelovnebisa da taqtikis Sesaxeb;
2.1.4. saqarTvelos samxedro Zalebis ganviTarebis, organizaciisa da srulyofis gegmebisa
da prognozebis (yvela masStabiT) Sesaxeb;
2.1.5. samxedro uwyebebis mier mowyobili (da
mimdinare) agenturuli da teqnikuri dazvervis, maT mier mopovebuli monacemebis Sesaxeb;
2.1.6. krebsiTi monacemebi samxedro nawilebis,
xomaldebis, qvedanayofebis, samxedro dawesebulebebis, Stabebis, samxedro aerodromebisa da dasafreni moednebis, poligonebis, bazebis sawyobebis, samSeneblo moednebisa da
sxva samxedro obieqtebis dislokaciis Sesaxeb;
2.1.7. cnobebi saerTaSoriso xelSekrulebebiT da SeTanxmebebiT gaTvaliswinebuli saqarTvelos samxedro Zalebsa da sazRvargareTis qveynebis SeiaraRebul Zalebs
Soris operatiul-sabrZolo TanamSromlobis Sesaxeb;
2.1.8. cnobebi samxedro Zalebis saxeobaTa
TanamSromlobis operatiuli gegmebis Sesaxeb;
2.1.9. saqarTvelos teritoriis samxedro daniSnulebis specialuri rukebi da koordinatebi, maT Soris:
• gravimetriuli punqtebisa da geografiuli
obieqtebis, agreTve gamoTvliTi da sxva masalebi, romlebic saSualebas iZleva dadgindes koordinatebi 150 metrisa da meti si-
122
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
zustiT;
• saqarTvelos nebismieri teritoriisaTvis mikuTvnebuli gravimetriuli informaciebis mixedviT Sedgenili gravitaciuli velis modeli, gravitaciuli anomaliis sqemebi da grafikebi;
2.1.10. samxedro da reJimuli obieqtebis
teritoriaze (akvatoriaze) Sesrulebuli
hidrografiuli, anemometriuli, okeanografiuli da aerofotogadaRebaTa monacemebi;
2.1.11. samxedro la reJimuli obieqtebis fotosuraTebi da koordinatebi;
2.1.12. Savi zRvis konkretuli raionebis samamulo instrumentul gamokvlevaTa Sedegebi:
xmis gavrcelebis anomaliebi, akustikuri signalebis ganTesva da STanTqma, wylis namdvili
da kavitaciuri sixiste;
2.1.13. sistemaSi moyvanili monacemebi zRvis
Relvaze saqarTvelos teritoriul wylebSi, sadac siRrme 10 metrze naklebia, cnobebi
200 metrze nakleb siRrmeSi aRmoCenili axali
(sanavigacio cnobarSi Seutaneli) fskeris amaRlebis Sesaxeb;
2.2. saqarTvelos samxedro Zalebis samxedro
operaciebis momzadebisa da Catarebis Sesaxeb
informaciis Semcveli masala:
2.2.1. Tanamedrove samxedro operaciebSi jaris saxeobebis, brigadebis,nawilebisa da gemebis erToblivi da damoukidebeli moqmedebisa da gamoyenebis strategiul-taqtikuri gegmebis Sesaxeb;
2.2.2. samxedro Zalebis salaSqro da sabrZolo ganlagebis,operatiul-taqtikuri normativebis, sabrZolo SesaZleblobebis, operatiuli darazmvis Sesaxeb;
2.2.3. cnobebi saqarTvelos samxedro Zalebis
samxedro mzadyofnis mdgomareobis an mzadyofnis erTi donidan meoreSi gadayvanis Sesaxeb;
2.2.4. cnobebi sabrZolo da operatiuli momzadebis mimdinareobis, Sinaarsisa da momzadebis
Sedegebis, operatiuli da sabrZolo uzrunvelyofis, manevrebis, swavlebisa da sainspeqtoro Semowmebis Sesaxeb;
2.3. saqarTvelos samxedro Zalebis mobilizaciis, sabrZolo mzadyofnis da samobilizacio resursebis gamoyenebis Sesaxeb informaciis Semcveli masala:
2.3.1. samobilizacio xasiaTis cnobebi saqarTvelos samxedro Zalebisa da saxalxo meurneobis Sesaxeb;
2.3.2. cnobebi samoqalaqo saministroebsa
da uwyebebSi omis droisaTvis gankuTvnili
formirebebis(sarkinigzo, saaviacio, avtosatransporto, xidebis, samedicino-sanitaruli momsaxurebisa da sxva specialuri moZravi
formirebebis) Sesaxeb;
2.3.3. cnobebi samoqalaqo saministroebis, uw-
yebebis SemadgenlobaSi samxedro formirebebis, samxedro dawesebulebebis mosamsaxureebis Sesaxeb;
2.3.4. cnobebi samxedro aerodromebisa da
dasafreni moednebis, samxedro qalaqebis,
yazarmebis, saswavlo centrebis da sxva obieqtebis mSeneblobisa da samxedro miznebisaTvis samoqalaqo obieqtebis gamoyenebis Sesaxeb;
2.3.5. cnobebi samxedro nawilebis, xomaldebisa da sxva samxedro dawesebulebebis Camoyalibebis, daSlis, reorganizaciisa da saxelwodebaTa Secvlis Sesaxeb;
2.3.6. im axalgazrdebze krebsiTi monacemebi,
romlebmac gaiares an gadian dawyebiT samxedro momzadebas;
2.3.7. informaciebi samxedro aRricxvaze myof
samxedrovaldebulTa krebsiTi monacemebis
Sesaxeb;
2.3.8. informaciebi im wvevamdelTa da samxedrovaldebulTa krebsiTi monacemebis Sesaxeb, romlebic samobilizacio wesiT gadian
samxedro Sekrebas;
2.3.9. cnobebi, romlebic amJRavneben umaRlesi da saSualo samxedro specialuri saswavleblebis (centrebis) kursantTa samxedro
momzadebis daxurul profils, programebs,
saswavlo gegmebsa da moculobas, aRniSnul
sasawavleblebSi specialur miRebasa da vadamde gamoSvebas;
2.3.10. cnobebi umaRlesi saswavleblebis
studentebisa da saSualo specialuri saswavleblebis moswavleTa daxurul samxedro-saaRricxvo specialobebSi momzadebis
Sesaxeb;
2.3.11. informaciebi rezervistTa dagegmili
samobilizacio gawvevis Sesaxeb;
2.3.12. cnobebi jarebis organizaciis, sabrZolo da piradi Semadgenlobis ricxovnobis,
iaraRis, samxedro teqnikis, transportisa da
materialur-teqnikuri uzrunvelyofis saSualebaTa odenobis, jarebis dakompleqtebis,
uzrunvelyofisa da da dakompleqtebis wesis
Sesaxeb _ samxedro nawilebis mixedviT da zemoT.
2.4. informaciis Semcveli masalebi SeiaraRebisa da sabrZolo teqnikis ganviTarebis
miznobrivi programebis, samecniero-kvleviTi
da sakonstruqtoro samuSaoebis Sesaxeb, romlebic exeba axali saxeobis samxedro iaraRis,
sabrZolo teqnikisa da TavdacviTi teqnologiebis SemuSavebas:
2.4.1. cnobebi romlebic exeba iaraRisa da teqnikis axal nimuSebs, agreTve specialur qvedanayofebs;
2.4.2. iaraRis, samxedro teqnikisa da qonebis
axali nimuSebis namdvili (sruli an Semoklebuli) da pirobiTi (Sifrebi) saxelwodebani,
pirobiTi aRniSvnebi (indeqsi, markebi, nomre-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
123
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
bi), naxazebi, sqemebi, gamosaxulebani, fotosuraTebi, aRwerilobani da taqtikur-teqnikuri maxasiaTeblebi;
2.4.3. cnobebi samxedro Zalebis SeiaraRebaSi
axali an modernizebuli samxedro teqnikisa
da qonebis gamoyenebis, SeiaraRebidan Zveli
nimuSebis moxsnis Sesaxeb; 2.4.4. cnobebi samxedro ZalebSi gamoyenebuli marTvis avtomatizebuli sistemebis teqnikuri maxasiaTeblebis
Sesaxeb;
2.4.5. cnobebi samxedro teqnikisa da SeiaraRebis dargSi aRmoCenebis, gamogonebebis, samecniero-kvleviT da im smuSaoTa Sesaxeb, romlebic dagegmilia an sruldeba qveynis Tavdacvis interesebisaTvis
da aqvs samxedro mniSvneloba; am samuSaoTa dafinansebisa da materialur-teqnikuri
uzrunvelyofis Sesaxeb; aRniSnul samuSaoTa konkretul sawarmoSi Sesrulebis da am
saqmianobaSi konkretuli pirebis monawileobis Sesaxeb;
2.4.6. cnobebi sawarmoebSi, dawesebulebebSi, organizaciebSi daxuruli samecniero sabWoebis, fakultetebis, ganyofilebebis, kaTedrebis, laboratoriebis Sesaxeb;
2.4.7. cnobebi,romlebic amJRavneben mecnierebisa da teqnikis uaxlesi miRwevebis arss,
gansazRvraven mecnierebisa da teqnikis mimarTulebebs da romlebic SesaZloa gamoiyenon samxedro daniSnulebis principulad axali nakeTobebis Tu teqnologiuri procesebis
Sesaqmnelad;
2.4.8. masalebi manqanaTa axali teqnologiis, saxeobebisa da aRWurvilobis, teqnikis sacdel nimuSTa Sesaxeb, romlebsac upiratesoba aqvT samamulo da ucxour analogebTan SedarebiT, Tu maTSi mocemulia zedmiwevniT aRwera, detalizacia, sxva monacemebi warmoebis saidumloebaze, romelTa saSualebiTac SeiZleba sazRvargareT Seiqmnas samxedro daniSnulebis manqanebi, mowyobilobebi.
2.5. informaciebi gansakuTrebiT daculi samxedro da samoqalaqo Tavdacvis obieqtebis reJimis, struqturisa da Semadgenlobis Sesaxeb:
2.5.1. saqarTvelos samxedro ZalTa nawil
ebis,batalionebis,xomaldebis, sawarmoebisa da dawesebulebebis pirobiTi saxelwodebani;
2.5.2. cnobebi samoqalaqo Tavdacvis organizaciis mdgomareobisa da mmarTvelobis organoebis, bazebisa da sawyobebis Sesaxeb. samoqalaqo TavdacvaSi Semavali arasamxedro
formirebebis raodenobisa da dakompleqtebis
Sesaxeb;
2.5.3. cnobebi saxalxo meurneobis obieqtebis
TavdacviTi kategoriisaTvis mikuTvnebis Sesaxeb, omis SemTxvevaSi konkretuli obieqtebis
124
qalaqgareT gatanis, warmoebis adgilzeve
gagrZelebis SesaZleblobis Sesaxeb;
2.5.4. cnobebi samoqalaqo Tavdacvis mzadyofnis xarisxze, samoqalaqo Tavdacvis pirvel da
meore rigSi gansaxorcielebel RonisZiebaTa
Sesaxeb;
2.5.5. cnobebi saqteqzedamxedvelobis kontrols daqvemdebarebuli obieqtebis (miwisqveSa gamonamuSevrebis, mRvimeebis da a.S.)
samoqalaqo Tavdacvis miznebisaTvis SesaZlo
gamoyenebis Sesaxeb;
2.5.6. saqarTvelos saxelmwifo sazRvris,
sxva gansakuTrebiT daculi samxedro, samoqalaqo da samoqalaqo Tavdacvis obieqtebis
dacvis organizaciis, meTodebis saSualebebisa da mdgomareobis, gamoyenebuli sainJinro-teqnikuri, kavSirgabmulobisa da signalizaciis saSualebebis sqemebis, ganlagebisa da moqmedebis teqnikuri monacemebis
Sesaxeb;
2.5.7. masalebi samxedro daniSnulebiT atomuri energiis Seswavlis, miRebisa da gamoyenebis Sesaxeb;
2.5.8. masalebi im eqsperimentul da gamoTvliT-Teoriul samuSaoTa Sesaxeb, romlebic gaenkuTvneba TermobirTvul samizneebsa da detonaciebs da gamoiyeneba lazerul
sinaTleze, eleqtronul da iuonur sxivebze,
magnitur Tu asafeTqebel nivTierebebze zemoqmedebisaTvis. optikur kvanturi generatorebis (lazerebis) daproeqtebis Seqmnisa da
gamoyenebis Sesaxeb.
2.5.9. masalebi sxvadasxva zedapirul-aqtiur
nivTierebaTa SemuSavebis,gamocdisa da gamoyenebis Sesaxeb keramikis, liTonisa da Senadnobebis simtkicis dasaqveiTeblad (garda liTonebis Senadnobebis, keramikis wneviT
Wris procesSi instrumentebis sapox-gamaciebeli siTxiT damuSavebisa);
2.5.10. masalebi feTqebadi nivTierebebis, iniciirebis saSualebebis, piroteqnikuri Semadgenlobebis Sesaxeb,romlebic SemuSavda an SemuSavebis procesSia qveynis Tavdacvis interesebisaTvis;
2.5.11. masalebi axali feTqebadi saSualebebis, iniciirebis saSualebebis, piroteqnikis warmoebisa da Seqmnis, cnobil feTqebad
nivTierebebSi axali komponentebis damateba-gamoyenebis recepturis, damzadebis teqnologiis procesebis parametrebis Sesaxeb;
2.5.12. samxedro teqnikis standartizaaciis
saxelmwifo sistemisa da erTiani materialuri kodis samsaxuris struqturebisa da funqciebis Sesaxeb. monacemebi etalonTa daxasiaTebaze, ganzomilebis sanimuSo saSualebebze,
romlebic gamoiyeneba samxedro nakeToba da
samxedro teqnikis damzadebisas an eqspluataciisas.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
III. ekonomikis sfero
ekonomikis sferoSi saqarTvelos saxelmwifo
saidumloebas ganekuTvneba:
3.1. informaciis Semcveli masalebi saxalxo
meurneobis samobilizacio gegmebisa da simZlavreebis, samxedro daniSnulebis strategiuli nedleulisa da masalebis maragisa da
miwodebis moculobis, agreTve saxelmwifo
da samobilizacio rezervebis ganlagebisa da
moculobis Sesaxeb:
3.1.1. krebsiTi cnobebi TavdacviTi daniSnulebis, saaviacio mrewvelobis, saerTo manqanaTmSeneblobis, radiomrewvelobis, gemTsaSeni mrewvelobis, eleqtronuli mrewvelobis, kavSirgabmulobis, gamoTvliTi teqnikisa
da informatikis uwyebaTa sawarmoebis dislokaciis Sesaxeb;
3.1.2. cnobebi samxedro teqnikis warmoebis aTvisebis, remontisa da samxedro ZalebisaTvis
miwodebis Sesaxeb;
3.1.3. sawarmoo simZlavreebi, samxedro da
samoqalaqo produqciis warmoebisa da realizaciis erToblivi gegmebi, samxedro produqcia mTlianad, saxeobebis, tipebisa da markebis
mixedviT, maTi sawarmoo gegemebis Sesruleba drois nebismier monakveTSi naturalurSi
an fuladi gamoxatulebiT sawarmodan da zemoT:
3.1.4. samxedro da samoqalaqo produqciis
xvedriTi wili warmoebis saerTo moculobaSi _ sawarmodan, romelic uSvebs samxedro
produqcias, da zemoT;
3.1.5. samxedro produqciis Semadgenloba, receptura da warmoebis teqnologia;
3.1.6. samxedro produqciis saimedobis, gamosadegobisa da gamZleobis gamocdis Sedegebi;
3.1.7. samxedro prduqciis warmoebaSi dasaqmebuli yvela momuSavis da calke muSaobis,
mosamsaxureebis, samecniero da sainJinroteqnikuri muSakebis raodenoba da xelfasis
fondebi, aseve moTxovnileba maTze _ sawarmodan da zemoT;
3.1.8. TavdacviTi mrewvelobis dafinanseba, ZiriTadi fondebis(sawarmoo da arasawarmoo) Rirebuleba,sabrunavi fondebi (saSualebebi); saamortizacio gadaricxvebis moculoba, mogebis moculoba, rentabelobis done, sabrunav saSualebaTa ukugeba. danaxarji erTi
laris sasaqonlo produqciaze, fondukugeba
da fondtevadoba _ im sawarmoebisa, romlebic
uSveben samxedro produqcias;
3.1.9. samxedro produqciis Sesaqmnelad (gamosaSvebad) saWiro axali teqnikisa da axali teqnologiuri procesebis danergvis, kapitaluri dabandebis, samSeneblo-samontaJo samuSaoebis. ZiriTadi amoqmedebis gegmebi, am gegmebis Sesruleba _ sawarmodan da zemoT.
3.1.10. TavdacviTi mniSvnelobis specialuri
miwisqveSa nagebobebis Sesaxeb.
3.1.11. sawarmoo simZlavreebi, warmoebis, produqciis realizaciis gegmebi da maTi Sesruleba drois nebismier monakveTSi,warmoebisa da
realizaciis moculoba naturalur da fuladi gamoxatulebiT sawarmodan da zemoT
Semdegi produqciis mixedviT:
• oqro, vercxli, platina, maTi naxevarfabrikatebi, Senadnobebi, fxvnilebi da naglini _
mTlianad, saxeobisa da markebis mixedviT;
• zemtkice masalebi _ mTlianad, saxeobisa da
markebis mixedviT.
• eleqtrowidur, eleqtrovakuumur, plazmur da eleqtrosxivur RumelebSi gamodnobili foladi da misi naglini, cecxlgamZle Senadnobebi, maTgan miRebuli naglini
da naWdeurebi,preciziuli Senadnobebi,
metaluri qromi, ferovolframi da feromolibdeni _ mTlianad da markebis mixedviT;
• feradi da iSviaTi liTonebi, iSviaT miwaTa
da gafantuli elementebi,maTi naxevarfabr
ikatebi,Senadnobebi, fxvnilebi da naglini
– mTlianad, saxeobisa da markebis mixedviT;
• feTqebadi nivTierebebi, iniciirebis saSualebebi mTlianad da saxeobis mixedviT
(garda feTqebadi nivTierebebisa, romlebic mzaddeba uSualod maTi gamoyenebis
adgilas);
• samxedro daniSnulebisaTvis gamoyenebuli
radio eleqtronuli mrewvelobis, kavSirgabmulobis saSualebebis, gamoTvliTi teqnikis produqcia _ mTlianad, saxeobis, tipebisa da markebis mixedviT;
• samxedro daniSnulebis specialuri teqnikuri aRWurviloba radio da eleqtronul
mrewvelobaSi radioeleqtronuli aparatebis meqanizebuli awyobisaTvis; antenur-talRuri
traqtis
elementebis
damzadeba _ mTlianad, saxeobis, tipebisa
da markebis mixedviT;
• samxedro daniSnulebis saaviacio mrewvelobis produqcia (TviTmfrinavebi, vertmfrenebi, aviaZravebi) _ mTlianad, saxeobis,
tipebis, markisa da modifikaciis mixedviT;
• samxedro daniSnulebis gemTmSeneblobis
produqcia _ mTlianad; sazRvao da samdinaro TviTmaTvli gemebi _ mTlianad, saxeobisa da tipebis mixedviT;
3.1.12. cnobebi xeluxlebeli maragis, saxelmwifo materialuri da samobilizacio
rezervebis, maTi sasawyobo da sarezervo tevadobaTa Sesaxeb.
3.2. informaciis Semcveli masalebi transportis, kavSirgabmulobis qveynis infrastruqturis sxva dargebisa da obieqtebis dacvis sistemebisa da reJimis Sesaxeb maTi usafrTxoebis uzrunvelyofis interesebisaTvis:
3.2.1. rkinigzebisa da saavtomobilo gzebze
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
125
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
konkretul sainJinro nagebobaTa teqnikuri
monacemebi (garda tipis, sigrZisa da siganisa).
_ xidebisa (viadukebisa), romelTa sigZe aRemateba 200 metrs an simaRle 20 metrze metia;
• saavtomobilo gzagamtarebisa, galereebisa, maTi konstruqciuli Taviseburebebi, saxide gadasasvlelebisa geologiuri
Wrilebi;
• gvirabebisa, maT Soris metropolitenis
(moqmedi da gaangariSebuli datvirTva, gamWoli profili, siRrmis niSnulebi, geologiuri Wrili, trasebi, saventilacio Saxtebis ganlagebis sqemebi);
3.2.2. rkinigzis, saavtomobilo, sanaosno da
sahaero transportis specialuri gadayvanagadazidvis (datvirTva-gadmotvirTvis punqtebi, svlis marSruti, gadayvana-gadazidvis TariRebi, usafrTxoebis uzrunvelyofis
sistema da a.S.) Sesaxeb:
• samxedro kontigentisa da samxedro tvirTisa;
• saqarTvelos da saqarTveloSi stumrad myofi sazRvargareTis qveynebis umaRles saxelmwifo-politikur Tanamdebobis pirTa;
• patimarTa;
• savaluto faseulobebis, feTqebadi, radioaqtiuri, momwamvleli da sxva saSiSi
nivTierebebisa da specialuri tvirTebis;
• narkotikebisa da narkotikebis Semcveli
nedleulisa;
3.2.3. signalizaciis, centralizaciisa da
blokirebis sqemebi, kavSirgabmulobis magistraluri da sagzao (sahaero, sakabelo, radioreleuri) xazebi erTi an ramdenime qvemoT CamoTvlili elementebis miTiTebiT:
trasa, simZlavre (arxTa raodenoba), kabelis
tipi, tevadoba wredebis raodenoba), CarTvis
xarisxi, dayenebuli aparatura;
3.2.4. krebsiTi monacemebi rkinigzis uwyebaTa moZravi radiosadgurebisa da stacionaruli radiocentrebis raodenobis, zusti adgilmdebareobis, simZlavrisa da teqnikuri aRWurvilobis Sesaxeb (garda sasadguro kavSirisa da samatareblo radiosadgurebisa);
3.2.5. metropolitenebis eleqtro, wyal da
Tbomomaragebis, kavSirgabmulobisa da ventilaciis sqemebi;
3.2.6. monacemebi metropolitenSi samoqalaqo
Tavdacvis specmowyobilobaTa Sesaxeb;
3.2.7. masalebis samxedro dasatvirTi-gadmosatvirTi mowyobilobis, stacionaluri
da moZravi samxedro-sasursaTo punqtebis,
saizolacio-gasaSvebi punqtebis, sadenzifeqcio razmebis dislokaciis Sesaxeb;
3.2.8. zRvis fskerisa da mdinareTa SesarTavebis gruntis daxasiaTeba napiridan zRvisken 50 metramde farglebSi;
3.2.9. sazRvao navsadgurebis sawvavi normebi
126
da mudmivi maragi, sawvavis bazebisa da sawyobebis tevadoba;
3.2.10. masalebi gemTmSenebeli da gemTSemkeTebeli qarxnebis, sazRvao navsadgurebis,
milsadenebis samxedro miznebisaTvis mowyobis Sesaxeb, maTi vargisianoba da gamoyeneba
samxedro gemebis sadgomad;
3.2.11. samoqalaqo gemebis aRWurva samxedro
miznebisaTvis, maTi kavSiri samxedro-sazRvao
flotis xomaldebTan, saTvalTvalo postebTan da sanapiros radiosadgurebTan;
3.2.12. krebsiTi monacemebi safreni saSualebebis, aviaZravebis raodenobis, teqnikuri mdgomareobis, maTze moTxovnisa da miwodebis
Sesaxeb, aRweriloba mTlianad, tipebisa da
modifikaciebis mixedviT;
3.2.13. krebsiTi monacemebi mfrinavTa da sainJinro-teqnikuri Semadgenlobis raodenobisa
da piradi Semadgenlobis Sesaxeb;
3.2.14. krebsiTi monacemebi samoqalaqo aviaciis gaerTianebuli aviarazmebis (sawarmoo gaerTianebebis), safrenosno razmebis
da calkeuli aviaeskadriliebis dislokaciis Sesaxeb;
3.2.15. cnobebi samoqalaqo da samxedro aviaciis erToblivi bazirebis an samxedro aviaciis (satransportos garda) mier samoqalaqo
aerodromebis (aeroportebis) da dasafreni
moednebis gamoyenebis Sesaxeb;
3.2.16. samoqalaqo aviaciis TviTmfrinavebisa
da aerodromebis aRWurva samxedro miznebisaTvis;
3.2.17. saqarTvelosa da misi mezobeli qveynebis sahareo trasebis sanavigacio aRweriloba (Rrublebidan gasvlis sqemebi, dabrkolebaTa sqemebi, daSvebis sqemebi da a.S.);
3.2.18. cnobebi frenis radioSuquzrunvelyofis saSualebaTa raodenobisa da dislokaciis, radiosadgurebis talRaTa sixSiris,
moxmobis niSnebisa da muSaobis drois Sesaxeb, frenis uzrunvelsayofi radiolokaciuri aRWurvilobis (TviTmfrinavze da miwaze)
teqnikuri mdgomareobis Sesaxeb _ aerodromis (aeroportis), gaerTianebuli aviarazmis
(gaerTianebuli aviasawarmos) da ufro didi
masStabiT.
3.2.19. cnobebi, romelTa meSveobiT SeiZleba
gaixsas sahaero xomaldis xelSi Cagdebis an
gatacebis cdisas ekipaJis wevrTaTvis dadgenili samsaxurebrivi instruqcia;
3.2.20. monacemebi radiosixSiris zolebis, moxmobis signalebis ganawilebis, saministroebisa
da uwyebebis mier maTi gamoyenebis Sesaxeb;
3.2.21. cnobebi eTerisadmi kontrolisa da sakontrolo-sapelengacio sadgurebis Sesaxeb;
3.2.22. miwisqveSa antenebis, swrafmoqmedi,
nelamoqmedi da metad grZeltalRiani kavSirgabmulobis Sesaxeb;
3.2.23. saerTaSoriso xelSekrulebebiT gaT-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
valiswinebuli mezobeli qveynebis magistraluri da zonaluri qselebis sqemebi maTi kvanZebisa da simZlavreebis CvenebiT;
3.2.24. cnobebi samTavrobo da sauwyebo daxuruli kavSiris, gamoyenebuli kavSirgabmulobis saSualebebis, arxebisa da sistemebis Sesaxeb;
3.2.25. cnobebi saTadarigo (sarezervo, dafaruli) satelefono-satelegrafo kvanZebis, radiosadgurebisa da radiokvanZebis,saka
belo,radiosareleo da kavSirgabmulobis sahaero rgolebis, sadeniani, radio da radiosareleo kavSirgabmulobis specialuri obieqtebis Sesaxeb;
3.2.26. TavdacviTi mniSvnelobis sawarmoTa
energomomaragebisa da Sidasatelefono kavSiris sakabelo qselis sqemebi;
3.2.27. masalebi satelegrafo gadacemebis xelSi Cagdebisagan da satelefono saubrebis miyuradebisagan dacvis teqnikuri saSualebebisa
da RonisZiebebis Sesaxeb;
3.2.28. krebsiTi monacemebi saqarTvelosa da
avtonomiuri respublikebis centrebis saqalaqTaSoriso satelefono sadgurebisa da
telegrafis teqnikuri aRWurvilobisa da energetikuli uzrunvelyofis sarezervo wyaroebis Sesaxeb;
3.2.29. cnobebi mikroorganizmebis Stamebis
Sesaxeb, romlebic iwveven laqsaRebavebisa da
sawvav-sapoxi masalebis degradacias;
3.3. masalebi oqros saerTo maragSi Semavali
monetaruli jgufis _ Zvirfasi liTonebis,
Zvirfasi qvebisa da sxva savaluto faseulobebis _ saxelmwifo maragis konkretul
saxeobaTa, fulis niSnebisa da fasiani qaRaldebis damzadebis, Senaxvis, dacvisa da
yalbismqnelobis Tavidan acilebasTan, mimoqcevasTan, gacvlasTan an momoqcevidan
amoRebasTan dakavSirebuli operaciebis
Sesaxeb;
3.3.1. oqros saerTo maragSi Semavali monetaruli jgufis _ Zvirfasi liTonebis,Zvirfasi
qvebis da sxva savaluto faseulobebis saxelmwifo maragis moculoba konkretul saxeobaTa mixedviT.maTi Senaxvis da dacvis wesi,
Senaxvis adgili.
3.2.2. safinanso gegemebi (Semosaval-gasavlis balansebi) mTlianad da muxlebad, maTi
Sesrulebis angariSebi im saministroebis,
uwyebebis mixedviT, romlebic muSaoben saxelmwifo saidumloebis Semcveli produqciis warmoebaze an samecniero-kvleviT Tematikaze;
3.3.3. cnobebi sagangebo an saomari mdgomareobis sawyis etapze saqarTvelos samxedro Zalebisa da erovnuli meurneobis finansuri da
materialur-teqnikuri uzrunvelyofis gegmebisa da instruqciebis Sesaxeb;
3.3.4. saqarTvelos strategiuli interesebis
finansuri uzrunvelyofis calkeuli damuSavebani;
3.3.5. cnobebi saqarTvelos prezidentis
sarezervo fondis specialuri miznebisaTvis
xarjvis Sesaxeb;
3.3.6. saqarTvelos erovnul bankSi fulis
niSnebis rezervebi da faqtobrivi raodenoba;
3.3.7. cnobebi saqarTveloSi axali fulis niSnebis beWdvasa da monetebis damzadebis proeqtebis Sesaxeb (garda saiubileo da samaxsovro monetebisa), sxva erovnuli valutis kursis stabilurobis SesanarCuneblad dagegmili safinanso da savaluto operaciebis Sesaxeb, romelTa naadrevma gamJRavnebam SeiZleba ziani miayenos saqarTvelos saxelmwifo interesebs;
3.3.8. cnobebi fulis niSnebis, liTonis monetebis, fasiani qaRaldebisa da sxva savaluto
nawarmis gayalbebisagan dacvis saidumlo niSnebisa da meqanizmis Sesaxeb;
3.3.9. cnobebi yalbi fulis bileTebis, liTonis monetebis damzadebis meTodebisa da
eqspertizis wesis Sesaxeb;
3.3.10. cnobebi saqarTvelos sabanko sistemidan saxelmwifo saxsrebisa da faseulobebis
datacebisas gamoyenebuli meTodebis Sesaxeb.
IV. sagareo urTierTobaTa sfero
sagareo urTierTobaTa sferoSi saqarTvelos
saxelmwifo saidumloebas ganekuTvneba:
4.1. cnobebi saqarTvelos sagareo politikisa da sagareo-ekonomikuri urTierTobebis Sesaxeb, romelTa winaswarma gamJRavnebam SeiZleba ziani miayenos saxelmwifo interesebs:
4.1.1. cnobebi saxelmwifoTaSoriso SeTanxmebebis mosamzadebeli samuSaoebis mimdinareobis Sesaxeb, romelTa gamJRavnebac SeiZleba
uaryofiTad imoqmedos molaparakebis Sedegebze;
4.1.2. saqarTvelos mTavrobis, saministroebis (uwyebebis), sagareo ekonomikuri organizaciebis molaparakebebi ucxoeTis saxelmwifoebTan an firmebTan sagareo ekonomikur,
savaluto-sakredito da samecniero-teqnikur
sakiTxebze oficialuri SeTanxmebis, xelSekrulebis dadebamde;
4.1.3. saxelmwifoTaSoriso xelSekrulebebiT da molaparakebebiT gaTvaliswinebuli
SeTanxmebebi, romelTa konfidencialuroba
urTierTSeTanxmebulia mxareebTan;
4.1.4. cnobebi saqarTvelos saxelmwifo
strategiuli interesebis Sesaxeb, Tu maTi
gamJRavneba zians miayenebs saqarTvelos saxelmwifo interesebs;
4.1.5. cnobebi, romelTa gamoyenebam SeiZleba
mniSvnelovanwilad ganapirobos saxelmwifoTaSorisi molaparakebebis Sedegebi, konkret-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
127
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
uli molaparakebebis taqtika;
4.1.6. cnobebi;
• saqarTvelos samTavrobo delegaciebis sazRvargareT vizitebis mzadebaze, Tu maTi
naadrevi gamJRavneba zians miayenebs saqarTvelos saxelmwifo interesebs;
• saqarTvelos diplomatiur samsaxurSi mosalodneli Tanamdebobrivi cvlilebebis Sesaxeb;
• samxedro diplomatiuri samsaxurisaTvis
konkretuli muSakebis momzadebis Sesaxeb.
4.2. cnobebi ucxo saxelmwifoebTan samxedro,
samecniero-teqnikuri da sxva saxis TanamSromlobis sakiTxebis Sesaxeb, Tu maTma gamJRavnebam SeiZleba ziani miayenos saqarTvelos interesebs:
4.2.1. iaraRis, tyvia-wamlis samxedro teqnikisa da samxedro saqonlis saqarTveloSi ucxoeTis qveynebidan Semotanisa da gatanis, am operaciebis dafinansebisa da dakreditebis Sesaxeb;
4.2.2. samxedro gamogonebebsa da sawarmoo
saidumloebebze, romlebic saqarTvelom gadasca an mihyida ucxoeTis xelisufalT, organizaciebsa da calkeul pirebs;
4.2.3. saqonlis savaraudo Sesyidva-gayidvis,
maTi mosalodneli fasebis, molaparakebis taqtikisa da firmebis im wris Sesaxeb, romelTanac mosalodnelia molaparakebis dawyeba.
cnobebi, romlebic gaamJRavneben saqarTvelos gansakuTrebul dainteresebas calkeul
saxeobaTa mowyobilobis, masalebisa da sxva
saqonlis importiT;
4.2.4. cnobebi gasayidad an SesaZenad gamiznuli licenziebis, teqnologiuri procesebis,
mowyobilobis nimuSebis teqnikuri dokumentaciis Sesaxeb, sazRvargareT patentebisa da
teqnikuri dokumentaciis, axali teqnikis nimuSebis licenziebis Sesyidvisa da maTi axali teqnikis dasamuSaveblad gamoyenebis pirobebis, konkretuli samamulo gamogonebebisa da samecniero-teqnikuri miRwevebis
licenziis gayidvis pirobebis Sesaxeb; saxalxo meurneobis dargebSi ucxouri licenziebis aTvisebis mimdinareobis krebsiTi monacemebi.
V. saxelmwifo uSiSroebisa da
marTlwesrigis dacvis sferoSi
saxelmwifo uSiSroebisa da marTlwesrigis
dacvis sferoSi saqarTvelos saxelmwifo
saidumloebas warmoadgens:
5.1. informaciebi sadazvervo, kontrsadazvervo da operatiul-samZebro saqmianobis gegmebis, organizebis, materialur-teqnikuri uzrunvelyofis saSualebebis, formebis, meTodebisa da Sedegebis, agreTve konkretuli
128
programebis Taobaze, romlebic zemoaRniSnul sferoebSi
konfidencialur safuZvelze TanamSromloben an adre TanamSromlobdnen aseTi saqmianobis ganmaxorcielebel saqarTvelos Sesabamis
uwyebebTan.
5.1.1. sadazvervo da kontrsadazvervo uwyebebis mier operatiuli da operatiul-teqnikuri saSualebebiT mopovebuli informaciebi,
romelTa gamJRavnebamac SeiZleba ziani miayenos saqarTvelos saxelmwifo interesebs, SesaZlebeli gaxados informaciis wyaros, misi
mopovebis meTodebisa da saSualebebis gamoaSkaraveba;
5.1.2. operatiuli saqmianobis uflebamosili saxelmwifo uwyebebis informacia im pirTa Sesaxeb, romlebic konfidencialur safuZvelze TanamSromloben maTTan an adre TanamSromlobdnen;
5.1.3. sadazvervo, kontrsadazvervo da sxva
specsamsaxurebis struqtura da funqciuri
movaleobani, romelTa gamJRavneba gamoaaSkaravebs maTi muSaobis mimarTulebas da dainteresebis obieqtebs;
5.1.4. sadazvervo,kontrsadazvervo, operatiuli da operatiul-teqnikuri saqmianobis
konkretuli amocanebi, gegmebi da angariSebi;
5.1.5. sadazvervo, kontsadazvervo da sxva operatiuli saqmianobisaTvis gamoyenebuli operatiuli da operatiul-teqnikuri mowyobilobebi, maTi srulyofis, axali nimuSebis
damzadebis samuSaoebi, maTi teqnikuri maxasiaTeblebi;
5.1.6. cnobebi, romlebic gamoaaSkaraveben saxelmwifo da arasaxelmwifo uwyebebSi, organizaciebsa da dawesebulebebSi saqarTvelos
specialuri samsaxurebis moqmedi rezervis
oficerTa muSaobis faqts, maTi saqmianobis
formebs, meTodebsa da saSualebebs.
5.1.7. sadazvervo, kontrsadazvervo da sxva
specialuri samsaxurebis struqturuli qvedanayofebis pirobiTi dasaxelebebi, maTi dislokaciis adgilebi, saqmianobis mimarTulebebi, formebi da meTodebi;
5.1.8. informaciebi operatiuli saqmianobis
uflebamosili uwyebebis mier konkretuli
operatiuli RonisZiebebisaTvis gaweuli xarjebis, sadazvervo da kontrsadazvervo saqmianobis moklevadiani da grZelvadiani specialuri programebisa da gamokvlevebis dafinansebis wyaroebisa da xarjebis moculobis Sesaxeb;
5.1.9. saqarTvelos samxedro Zalebis (Tavdacvis, saxelmwifo uSiSroebis, Sinagan
saqmeTa saministroebis, dazvervisa da saxelmwifo sazRvris dacvis saxelmwifo departamentebis da saxelmwifo dacvis specialuri samsaxuris) Sidasauwyebo normati-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
uli aqtebi, romlebic awesrigeben maT Sida
saqmianobas uSualod saxelmwifos Tavdacvisa da uSiSroebis uzrunvelyofis TvalsazrisiT.
5.2. informaciebi saqarTvelos da saqarTveloSi stumrad myofi sazRvargareTis qveynebis umaRlesi saxelmwifo-politikuri Tanamdebobebis pirTa, administraciuli Senobebis,
samTavrobo rezidenciebisa da sxva sareJimo obieqtebis (SemdgomSi dasacavi obieqtebi)
dacvis reJimis Sesaxeb
5.2.1. cnobebi dasacavi obieqtebis dacvis reJimis, meTodebis, gamoyenebuli teqnikuri saSualebebisa da Zalebis Sesaxeb;
5.2.2. informacia dasacavi obieqtebis dacvis
organizaciaSi arsebuli susti adgilebis Sesaxeb.
5.3. informaciebi samTavrobo da specialuri
kavSirgabmulobis sistemis Sesaxeb
5.4. informaciebi saxelmwifo Sifrebis damuSavebisa da gamoyenebis, kriptografiis sferoSi samecniero-kvleviTi muSaobis Sesaxeb.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
129
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi IIIg. Tanamdebobis pirTa nusxa, romlebic
uflebamosilni arian gascen saxelmwifo saidumlo
informaciasTan daSvebis ufleba
damtkicebulia saqarTvelos prezidentis
1997 wlis 21 ianvris # 42 brZanebulebiT
Setanilia cvlilebebi
saq. prezidentis
08/23/99 # 502
08/23/99 # 503
brZanebulebebiT
1. saqarTvelos prezidenti;
19. damoukidebeli saxelmwifo departamentebis ufrosebi (maTi movaleobis Semsruleblebi);
2. parlamentis Tavmjdomare;
3. sakonstitucio
mare;
sasamarTlos
Tavmjdo-
4. uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomare;
6. parlamentis Tavmjdomaris moadgileebi;
7. saxelmwifo kancelariis ufrosi;
8. saxelmwifo ministris moadgileebi;
9. saqarTvelos prezidentis TanaSemweebi;
10. saxelmwifo kancelariis ufrosis moadgileebi;
11. aWarisa da afxazeTis avtonomiuri respublikebis sakanonmdeblo da aRmasrulebeli xelisuflebis pirveli pirebi da maTi
moadgileebi;
12. ministrebi (maTi movaleobis Semsruleblebi);
14. kontrolis palatis Tavmjdomare;
15. erovnuli bankis prezidenti;
16. saxelmwifo dacvis specialuri samsaxuris
ufrosi;
18. ministrebis moadgileebi;
130
23. kontrolis palatis Tavmjdomaris moadgileebi;
24. saxelmwifo kancelariis mTavari saxelmwifo mrCevelebi TavianTi kompetenciis
farglebSi;
25. saxelmwifo dacvis specialuri samsaxuris
ufrosis moadgileebi;
26. saministroebSi Semavali departamentebis
ufrosebi (maTi movaleobis Semsruleblebi);
27. mTavari saxelmwifo sammarTveloebis da
inspeqciebis ufrosebi (maTi movaleobis
Semsruleblebi);
28. saidumloebis mflobeli uwyebebi, organizaciebis da sawarmoebis ufrosebi (maTi
movaleobis Semsrulebelebi);
13. generaluri prokurori;
uzrunvelyofis
21. generaluri prokuroris moadgileebi;
22. aWarisa da afxazeTis avtonomiuri respublikebis prokurorebi;
5. saxelmwifo ministri;
17. saxelmwifo
ufrosi;
20. parlamentis aparatis ufrosi;
29. Tavdacvis, Sinagan saqmeTa da saxelmwifo
uSiSroebis saministroebis umaRlesi saswavleblebis reqtorebi-ufrosebi (maTi
movaleobis Semsruleblebi);
samsaxuris
30. aWarisa da afxazeTis avtonomiuri respublikebis Sesabamisi saministroebis, uwyebebis xelmZRvanelebi (maTi movaleobis
Semsruleblebi).
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi IIId. Tanamdebobis pirTa nusxa, romelTac
aqvT konkretul informaciaze saxelmwifo
saidumloebis mikuTvnebis ufleba
damtkicebulia saqarTvelos prezidentis
1997 wlis 21 ianvris # 42 brZanebulebiT
Setanilia cvlilebebi
saq. prezidentis
08/23/99 # 502
08/23/99 # 503
brZanebulebebiT
1. saqarTvelos prezidenti;
23. saxelmwifo kancelariis mTavari saxelmwifo mrCevelebi;
2. parlamentis Tavmjdomare;
3. sakonstitucio
mare;
sasamarTlos
Tavmjdo-
24. erovnuli uSiSroebis sabWos aparatis wamyvani saxelmwifo mrCevelebi;
25. Tavdacvis saministros struqturaSi:
4. uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomare;
5. saxelmwifo ministri, saxelmwifo ministris moadgileebi;
6. parlamentis Tavmjdomaris moadgileebi;
7. saparlamento umravlesobis liderebi;
8. parlamentis komitetebis Tavmjdomareebi;
9. saparlamento fraqciebis Tavmjdomareebi;
10. parlamentis wevrebi;
• jarebis saxeobaTa sardlebi, maTi moadgileebi;
• jarebis gvareobaTa
moadgileebi;
ufrosebi,
maTi
• mTavari sammarTveloebis ufrosebi, maTi
moadgileebi;
• ministris aparatis ufrosi, misi moadgileebi;
• damoukidebeli ganyofilebebis ufrosebi, maTi moadgileebi;
11. ministrebi, ministrebis moadgileebi;
12. uzenaesi sasamarTlos wevri mosamarTleebi;
• samxedro nawilebis ufrosebi, maTi moadgileebi;
13. sagangebo da sruluflebiani elCebi;
• Stabebis ufrosebi, maTi moadgileebi;
14. kontrolis palatis Tavmjdomare, misi
moadgileebi;
15. generaluri prokurori da misi moadgileebi;
• operatiuli sammarTvelos pasuxismgebeli muSakebi;
• sadazvervo qvedanayofebis pasuxismgebeli muSakebi;
16. saqarTvelos prezidentis TanaSemweebi;
26. saxelmwifo uSiSroebis saministroSi:
17. saxelmwifo kancelariis
moadgileebi;
ufrosi,
mis
• qveganyofilebis ufrosebi da zemoT;
18. saxelmwifo departamentebis Tavmjdomareebi, maTi moadgileebi;
19. saxelmwifo dacvis specialuri samsaxuris
ufrosi, misi moadgileebi;
20. saqarTvelos prezidentis sagangebo rwmunebebiT aRWurvili Tanamdebobis pirebi;
21. saxelmwifo uzrunvelyofis
ufrosi, misi moadgileebi;
samsaxuris
22. mTavari saxelmwifo sammarTveloebis da
inpeqciebis ufrosebi, maTi moadgileebi;
• operatiuli da operatiul-teqnikuri qvedanayofebis pasuxismgebeli muSakebi;
27. Sinagan saqmeTa saministroSi:
• ganyofilebis ufrosebi da zemoT;
• operatiuli da operatiul-teqnikuri qvedanayofebis pasuxismgebeli muSakebi;
28. saxelmwifo dacvis specialur samsaxurSi:
• ganyofilebis ufrosebi da zemoT;
• operatiuli da operatiul-teqnikuri qvedanayofebis pasuxismgebeli muSakebi;
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
131
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
281. dazvervis saxelmwifo departamentSi:
• qveganyofilebis ufrosebi da zemoT;
• operatiuli da operatiul-teqnikuri qvedanayofebis pasuxismgebeli muSakebi
29. saxelmwifo sazRvris dacvis saxelmwifo
departamentSi:
• qveganyofilebis ufrosebi da zemoT;
• operatiuli samsaxurebis pasuxismgebeli
muSakebi;
• sasazRvro razmebis, calkeuli sasazRvro
komendaturebis, calkeuli sakontrolo
gamSvebi punqtebis oficrebi;
30. mokvlevis, operatiuli da operatiul-teqnikuri saqmianobis uflebis mqone uwyeba-
132
Ta pasuxismgebeli TanamSromlebi;
31. saxelmwifo saidumloebis dacvis saxelmwifo inspeqciis pasuxismgebeli muSakebi;
32. saxelmwifo saidumloebis mflobeli uwyebebis, organizaciebis, saswavlo, samecniero dawesebulebebis da sawarmoebis
ufrosebi, maTi moadgileebi; saidumlo
Tematikaze momuSave qvedanayofebis ufrosebi, maTi moadgileebi;
33.
saxelmwifo uwyebebSi, organizaciebsa
da sawarmoebSi saidumlo sareJimo ganyofilebebis ufrosebi, maTi moadgileebi.
34. aWarisa da afxazeTis avtonomiuri respublikebis Sesabamisi struqturebisa da
struqturuli danayofebis pasuxismgebeli pirebi.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi IV. sazogadoebis
monawileoba
danarTi IVa: saqarTveloSi moqmed kanonTa
CamonaTvali
(2004 wlis seqtembrisaTvis)
1. saqarTvelos konstitucia (1995-24-08)
2. aWaris avtonomiuri respublikis
statusis Sesaxeb (2004-01-07)166
sazRvrebi, simbolika167
3. saqarTvelos saxelmwifo gerbis Sesaxeb168
(1990-14-11)169
4. saqarTvelos saxelmwifo himnis Sesaxeb
(2004-21-05)
5. saqarTvelos saxelmwifo droSis Sesaxeb
(2004-14-01)
6. arsebuli uqme dReebis gauqmebisa
da tradiciulTa aRdgenis Sesaxeb
(1990-22-11)
7. saqarTvelos saxelmwifo jildoebis
dawesebis Sesaxeb (1992-24-12)
8. saqarTvelos sazRvao sivrcis Sesaxeb
(1998-24-12)
9. saqarTvelos saxelmwifo sazRvris
Sesaxeb (1998-17-07)
10. geografiuli obieqtebis saxeldebis
Sesaxeb (2000-29-09)
11. `adamianis uflebaTa dRis~ dawesebis
Sesaxeb (1998-04-02)
12. samSoblos dacvisas daRupulTa da
omis Semdeg gardacvlil meomarTa
xsovnis ukvdavyofis Sesaxeb
(2000-27-10)
moqalaqeoba, imigracia, emigracia
13. saqarTvelos moqalaqeobis Sesaxeb
(1993-25-04)
14. emigraciis kanoni (1993-20-07)
15. saqarTveloSi ucxoelTa droebiTi
Semosvlis, yofnisa da gasvlis Sesaxeb
(1993-27-07)
16. imigraciis kanoni (1993-27-07)
17. ucxoelTa samarTlebrivi
mdgomareobis Sesaxeb (1993-3-06)
18. saqarTvelos sakonsulo
dawesebulebaTa Sesaxeb (1994-22-11)
19. sakonsulo mosakreblis Sesaxeb
(1997-26-06)
20. saqarTvelos moqalaqeTa da
saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa
registraciisa da piradobis
dadasturebis wesis Sesaxeb (1996-27-06)
21. migrantTa inspeqtirebis Sesaxeb
(1998-26-06)
22. migrantTa inspeqtirebis mosakreblis
Sesaxeb (1998-26-06)
23. saqarTvelos mosaxleobis sayovelTao
aRweris Sesaxeb (2001-12-10)
arCevnebi, sakanonmdeblo xelisufleba
24. Sekrebebisa da manifestaciebis Sesaxeb
(1997-12-06)
25. moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis
Sesaxeb (1997-31-10)
26. sazogadoebriv gaerTianebaTa
saqmianobis SeCerebisa da maTi akrZalvis
Sesaxeb (1997-14-11)
27. saqarTvelos saarCevno kodeqsi
(2001-02-08)
28. referendumis Sesaxeb (1996-15-05)
29. impiCmentis Sesaxeb (1997-11-11)
30. saqarTvelos parlamentis reglamenti
(2004-17-02)
31. saparlamento fraqciis Sesaxeb
(1997-16-09)
32. saqarTvelos parlamentis komitetebis
Sesaxeb (1995-01-12)
33. saqarTvelos parlamentis droebiTi
sagamoZiebo komisiis Sesaxeb
(1996-17-04 )
34. saqarTvelos parlamentis droebiTi
komisiebis Sesaxeb (1997-16-09)
35. ndobis jgufis Sesaxeb (1998-04-03)
36. lobisturi saqmianobis Sesaxeb
(1998-30-09)
37. saqarTvelos parlamentis wevris
statusis Sesaxeb (1998-05-03)
38. saqarTvelos parlamentis wevris
Sromis anazRaurebis Sesaxeb
166
konstituciuri kanoni
Tematuri saTaurebi araoficialuria. kanonebi Tematikis mier Cvens mier pirobiTad aris dalagebuli.
168
gamuqebulia organuli kanonebi
169
frCxilebSi miTiTebulia kanonis pirveladi saxis miRebis TariRi (weli-ricxvi-Tve)
167
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
133
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
(1996-21-02)
39. parlamentis wevris sicocxlisa da
janmrTelobis savaldebulo dazRvevis
da sapensio uzrunvelyofis Sesaxeb
(1999-24-06)
sasamarTlo xelisufleba
organoebi
40. saqarTvelos sakonstitucio
sasamarTlos Sesaxeb (1996-31-01)
41. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos
Sesaxeb (1999-12-05)
42. saerTo sasamarTloebis
Sesaxeb (1997-13-06)
43. prokuraturis Sesaxeb (1997-21-11)
44. saqarTvelos saxalxo damcvelis Sesaxeb
(1996-16-05)
45. kerZo arbitraJis Sesaxeb (1997-17-04)
46. advokatTa Sesaxeb (2001-20-06)
darRvevebi
47. saqarTvelos sisxlis samarTlis
kodeqsi (1999-22-07)
48. administraciul samarTaldarRvevaTa
kodeqsi (1984-15-12)
procesi
49. sakonstitucio samarTalwarmoebis
Sesaxeb (1996-21-03)
50. saqarTvelos samoqalaqo saproceso
kodeqsi (1997-14-11)
51. administraciuli saproceso kodeqsi
(1999-23-07)
52. saqarTvelos sisxlis samarTlis
saproceso kodeqsi (1998-20-02)
53. saxelmwifo baJis Sesaxeb (1998-29-04)
54. sisxlis samarTlis saerTaSoriso
sasamarTlosTan saqarTvelos
TanamSromlobis Sesaxeb (2003-14-08)
55. saqarTvelos saerTo sasamarTloebis
mosamarTleTa disciplinuri
pasuxismgeblobisa da disciplinuri
samarTalwarmoebis Sesaxeb (2000-23-02)
aRsruleba
56. saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb
(1999-16-04)
57. patimrobis Sesaxeb (1999-22-07)
58. arasapatimro sasjelTa aRsrulebis
wesisa da probaciis Sesaxeb (2001-19-06)
59. sasjelis gansakuTrebuli RonisZiebis
_ sikvdiliT dasjis sruli gauqmebis
Sesaxeb (1997-11-11)
kerZo sakiTxebi
60. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos
wevrTa socialuri dacvis garantiebis
Sesaxeb (1996-25-06)
134
61. saqarTvelos sakonstitucio
sasamarTlos wevrTa socialuri dacvis
garantiebis Sesaxeb (1996-25-06)
62. saqarTvelos sakonstitucio
sasamarTlos wevrTa Sromis
anazRaurebis Taobaze (1996-20-09)
63. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos
wevrTa Sromis anazRaurebis Taobaze
(1996-20-09)
64. saqarTvelos sasamarTloebis
msajulTa uflebamosilebis vadis
gagrZelebis Sesaxeb (1997-27-06)
65. saerTo sasamarTloebSi saqmeTa
ganawilebisa da uflebamosilebis sxva
mosamarTlisaTvis dakisrebis wesis
Sesaxeb (1998-26-06)
66. afxazeTis avtonomiur respublikaSi
saqarTvelos iurisdiqciis srulad
aRdgenamde afxazeTis avtonomiuri
respublikis sasamarTloTa
gansjadobisa da sisxlis samarTlis
saqmeebze sagamoZiebo qvemdebareobis
Sesaxeb (1998-26-06)
67. mosamarTlis socialuri da
samarTlebrivi dacvis garantiebis
Sesaxeb (2002-03-12)
68. saqarTvelos prokuraturis muSakTa
socialuri dacvis garantiebis Sesaxeb
(2002-03-12)
69. notariatis Sesaxeb (1996-03-05)
70. sanotaro moqmedebaTa
SesrulebisaTvis sazRauris Sesaxeb
(1998-11-06)
71. samoqalaqo aqtebis registraciis
Sesaxeb (1998-15-10)
aRmasrulebeli xelisufleba
zogadi
72. normatiuli aqtebis Sesaxeb
(1996-29-10)
73. saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesaxeb
(1997-16-10)
74. zogadi administraciuli kodeqsi
(1999-25-06)
75. sajaro samsaxuris Sesaxeb (1997-31-10)
76. sajaro samsaxurSi interesTa
SeuTavseblobisa da korufciis Sesaxeb
(1997-17-10)
centri
77. mTavrobis struqturis,
uflebamosilebisa da saqmianobis wesis
Sesaxeb (2004-11-02)
78. sajaro samarTlis iuridiuli piris
Sesaxeb (1999-28-05)
79. saqarTvelos kontrolis palatis
Sesaxeb (1997-15-04)
80. damoukidebeli erovnuli
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
maregulirebeli organoebis Sesaxeb
(2002-13-09)
81. saparlamento mdivnis Sesaxeb
(2004-25-06)
82. diplomatiuri samsaxuris Sesaxeb
(1999-25-06)
83. saxelmwifo specialuri wodebebis
Sesaxeb (2000-5-12)
regionebi
84. adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da
mmarTvelobis Sesaxeb (1997-16-10)
85. saqarTvelos dedaqalaqis _ Tbilisis
Sesaxeb (1998-20-02)
86. pirdapiri saxelmwifo mmarTvelobis
Sesaxeb (1999-09-06)
87. adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da
mmarTvelobis organoebis ekonomikuri
saqmianobis organizebis Sesaxeb
(1999-22-06)
88. maRalmTiani regionebis socialurekonomikuri da kulturuli
ganviTarebis Sesaxeb (1999-08-06)
dagegmva, aRricxva
89. saqarTvelos ekonomikuri da
socialuri ganviTarebis indikaturi
dagegmvis safuZvlebis Sesaxeb
(1997-28-10)
90. statistikis Sesaxeb (1997-12-11)
91. geodeziuri da kartografiuli
saqmianobis Sesaxeb (1998-28-04)
92. saxelmwifo reestris Sesaxeb
(2004-01-06)
informaciis Tavisufleba
93. sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis
Sesaxeb (2004-24-06)
94. saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb
(1996-29-10)
usafrTxoeba, uSiSroeba, Tavdacva
95. erovnuli uSiSroebis sabWos Sesaxeb
(1996-24-01)
96. saxelmwifo dacvis specialuri
samsaxuris Sesaxeb (1996-20-02)
97. saxelmwifo uSiSroebis samsaxuris
Sesaxeb (1998-18-02)
98. sadazvervo saqmianobis Sesaxeb
(1999-19-03)
99. saqarTvelos Tavdacvis Sesaxeb
(1997-31-10)
100. mobilizaciis Sesaxeb (1999-23-06)
101. samxedro valdebulebisa da samxedro
samsaxuris Sesaxeb (1997-17-09)
102. arasamxedro, alternatiuli SromiTi
samsaxuris Sesaxeb (1997-28-10)
103. samxedro savaldebulo samsaxuris
gadavadebis mosakreblis Sesaxeb
(2002-21-06)
104. samxedro Zalebis raodenobis
damtkicebis Sesaxeb (2000-28-06)
105. samxedro mosamsaxuris statusis
Sesaxeb (1998-25-06)
106. SeiaraRebuli Zalebis samSvidobo
operaciebSi monawileobis Sesaxeb
(1999-22-07)
107. Sinagani jarebis Sesaxeb (1998-30-04)
108. sagangebo mdgomareobis Sesaxeb
(1997-17-10)
109. saomari mdgomareobis Sesaxeb
(1997-31-10)
110. terorizmTan brZolis gaZlierebis
Sesaxeb (1998-20-02)
111. samxedro da specialuri wodebebisa
da diplomatiuri rangebis Sesaxeb
(1993-29-04)
112. iaraRis Sesaxeb (2003-08-05)
113. policiis Sesaxeb (1993-27-07)
114. operatiul-samZebro saqmianobis
Sesaxeb (1999-30-04 )
115. sagzao moZraobis usafrTxoebis
Sesaxeb (1999-28-05)
116. avtomototransportis mflobelTa
samoqalaqo pasuxismgeblobis
savaldebulo dazRvevis Sesaxeb
(1997-27-06)
117. saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb (199812-05)
118. savaldebulo xanZarsawinaaRmdego
dazRvevis Sesaxeb (1999-03-02)
119. sazRvao-samaSvelo samsaxuris Sesaxeb
(2000-29-09)
120. samrewvelo daniSnulebis feTqebadi
masalebis Sesaxeb (2003-07-05)
121. SeiaraRebis, samxedro teqnikisa da
ormagi daniSnulebis produqciis
saeqsporto kontrolis Sesaxeb
(1998-28-04)
saxelmwifo finansebi, bankebi,
biujeti, gadasaxadebi
bankebi
122. saqarTvelos erovnuli bankis kanoni
(1995-23-06)
123. komerciuli bankebis saqmianobis
Sesaxeb (1996-23-02)
124. laris SemoRebamde sabanko
angariSebze ricxuli naSTebis Sesaxeb
(1998-25-06)
125. saxelmwifo valis Sesaxeb (1998-05-03)
126. ukanono Semosavlis legalizaciis
aRkveTis Sesaxeb (2003-06-06)
biujeti
127. saqarTvelos saxelmwifo
materialuri rezervebis Sesaxeb
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
135
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
(1998-13-12)
urTierTobebis Sesaxeb (1998-25-06)
128. saqarTvelos sabiujeto sistemis
Sesaxeb (2003-24-04)
129. saqarTvelos prezidentis
rwmunebulis fondis Seqmnis Taobaze
(1997-21-02)
130. saxelmwifo gadasaxadebidan
afxazeTis da aWaris avtonomiuri
respublikebisa da saqarTvelos sxva
teritoriuli erTeulebis biujetebSi
anaricxebis grZelvadiani ekonomikuri
normativebis Sesaxeb
131. ganviTarebisa da reformebis fondis
Sesaxeb (2004-14-01)
132. sagadasaxado davalianebebisa
da saxelmwifo sesxebis
restruqturizaciis Sesaxeb
(2004-13-02)
133. saqarTvelos 2004 wlis saxelmwifo
biujetis Sesaxeb (2004-11-05)
134. finansuri policiis Sesaxeb
(2004-24-02)
gadasaxadebi
135. saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi
(1997-13-06)
136. grantiT miRebuli saqonlisa da
fuladi saxsrebis dabegvris Taobaze
(1996-27-06)
137. grantebis Sesaxeb (1996-28-06)
138. saqarTvelos sabaJo kodeqsi
(1997-14-11)
139. mosakreblebis sistemis safuZvlebis
Sesaxeb (1998-06-02)
140. sabaJo mosakreblebis Sesaxeb
(1998-18-02)
141. adgilobrivi mosakreblebis Sesaxeb
(1998-29-05)
142. sabaJo tarifisa da gadasaxadis
Sesaxeb (1998-20-03)
kerZo sakiTxebi
143. importuli msubuqi avtomobilebis
dabegvris zogierT RonisZiebaTa
Sesaxeb (1997-07-03)
144. Savi da feradi liTonebis jarTisa da
narCenebis eqsportis da reeqsportis
regulirebis Sesaxeb (1998-26-06)
145. saqarTvelos energetikis reabilitaciisaTvis saxelmwifoebrivi
xelSewyobis zogierTi RonisZiebis
Taobaze (1996-12-11)
sakuTreba, mewarmeoba, bazari
146. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi
(1997-26-06)
147. mewarmeTa Sesaxeb (1994-28-10)
148. sacxovrebeli sadgomiT
sargeblobisas warmoSobili
136
149. saxelmwifo qonebis privatizebis
Sesaxeb (1997-30-05)
150. sazogadoebrivi saWiroebisaTvis
gadaudebeli aucileblobisas
sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb
(1997-11-11)
151. aucilebeli sazogadoebrivi
saWiroebisaTvis sakuTrebis
CamorTmevis wesis Sesaxeb (1999-23-07)
152. samomxmareblo kooperaciis Sesaxeb
(1997-15-05)
153. saerTaSoriso kerZo samarTlis
Sesaxeb (1998-29-04)
154. fasebisa da faswarmoqmnis
safuZvlebis Sesaxeb (1993-27-07)
155. Cekis Sesaxeb (1995-19-04)
156. Tamasuqis Sesaxeb (1995-19-04)
157. fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb
(1998-24-12)
158. sasaqonlo birJebisa da sabirJo
vaWrobis Sesaxeb (1999-23-06)
159. salizingo saqmianobis xelSewyobis
Sesaxeb (2002-07-05)
160. arasabanko sadepozito
dawesebulebebis-sakredito kavSirebis
Sesaxeb (2002-04-07)
161. momxmarebelTa uflebebis dacvis
Sesaxeb (1996-20-03)
162. saqarTvelos savaWro-samrewvelo
palatis Sesaxeb (2001-26-10)
163. gakotrebis saqmeTa warmoebis Sesaxeb
(1996-25-06)
164. monopoliuri saqmianobisa da
konkurenciis Sesaxeb (1996-25-06)
165. organizebuli danaSaulisa da reketis
Sesaxeb (2004-24-06)
166. sainvesticio saqmianobis
xelSewyobisa da garantiebis Sesaxeb
(1996-12-11)
167. saqarTvelos erovnuli sainvesticio
saagentos Sesaxeb (2002-19-06)
168. saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb
(1998-09-12)
169. mcire sawarmoTa mxardaWeris Sesaxeb
(1999-23-07)
registracia, licenzireba da kontroli
170. saxelmwifo reestris Sesaxeb
(2004-01-06)
171. saregistracio mosakreblebis Sesaxeb
(2002-20-03)
172. samewarmeo saqmianobis kontrolis
Sesaxeb (2001-08-06)
173. saqarTvelos kanoni auditoruli
saqmianobis Sesaxeb (1995-07-02)
174. buRaltruli aRricxvisa da
angariSebis regulirebis Sesaxeb
(1999-05-02)
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
175. samewarmeo saqmianobis licenziisa da
nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb
(2002-14-05)
176. salicenzio da sanebarTvo
mosakreblebis Sesaxeb (2003-12-08)
177. latariisa da sxva momgebiani
TamaSebis mowyobaze momsaxurebis
miznobrivi mosakreblis Sesaxeb
(2001-16-03)
178. momxmarebelTan fuladi
angariSsworebis ganxorcielebisas
sakontrolo-salaro aparatebis
gamoyenebis Sesaxeb (2003-26-08)
179. Tambaqos nawarmiT vaWrobis Sesaxeb
(2003-05-12)
bazris dacva
180. gazomvaTa erTianobis uzrunvelyofis
Sesaxeb (1996-05-09)
181. produqciis da momsaxurebis
sertifikaciis Sesaxeb (1996-06-09)
182. saqarTvelos sapatento kanoni
(1999-05-02)
183. sasaqonlo niSnebis Sesaxeb (1999-05-02)
184. reklamis Sesaxeb (1998-18-02)
185. saqonlis adgilwarmoSobis
dasaxelebisa da geografiuli
aRniSvnebis Sesaxeb (1999-22-06)
186. saavtoro da momijnave uflebebis
Sesaxeb (1999-22-06)
187. standartizaciis Sesaxeb (1999-25-06)
188. integraluri mikrosqemebis
topologiis Sesaxeb (1999-22-06)
189. inteleqtualur sakuTrebasTan
dakavSirebul sasazRvro RonisZiebaTa
Sesaxeb (1999-23-06)
190. Zvirfasi liTonebisa da Zvirfasi
qvebis saxelmwifo kontrolis,
analizisa da dadamRvis Sesaxeb
(1998-17-09)
miwa
191. sasoflo-sameurneo daniSnulebis
miwis sakuTrebis Sesaxeb (1996-22-03)
192. miwis marTvis saxelmwifo
departamentis Seqmnis Sesaxeb
(1996-13-11)
193. miwis registraciis Sesaxeb
(1996-14-11)
194. sasoflo-sameurneo daniSnulebis
miwis arasasoflo-sameurneo
mizniT gamoyofisas sanacvlo
miwis aTvisebis Rirebulebisa da
miyenebuli zianis anazRaurebis
Sesaxeb (1997-02-10)
195. saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli
arasasoflo-sameurneo daniSnulebis
miwis marTvisa da gankargvis Sesaxeb
(1998-28-10)
196. fizikuri pirebisa da kerZo
samarTlis iuridiuli pirebis
sargeblobaSi arsebuli arasasoflosameurneo daniSnulebis miwis kerZo
sakuTrebad gamocxadebis Sesaxeb
(1998-28-10)
soflis meurneoba
197. sanaSene mecxoveleobis Sesaxeb
(1996-05-09)
198. seleqciuri miRwevebis dacvis Sesaxeb
(1996-18-10)
199. samynobi, saTesle da sargavi masalis
warmoebaze licenziis gacemis Sesaxeb
(2003-07-05)
200. sasoflo-sameurneo kulturebis
jiSebis gasavrceleblad daSvebis,
xarisxiani Teslisa da sargavi masalis
Sesaxeb (1999-25-06)
201. mefutkreobis Sesaxeb (2002-18-05)
202. veterinaruli medicinis Sesaxeb
(1995-14-06)
203. veterinaruli samewarmeo saqmianobis
licenziisa da nebarTvis gacemis
Sesaxeb (2003-20-06)
204. niadagis dacvis Sesaxeb (1994-12-05)
205. niadagebis konservaciisa da
nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis
Sesaxeb (2003-08-05)
206. miwebis melioraciis Sesaxeb
(1997-16-10)
207. mavne organizmebisagan mcenareTa
dacvis Sesaxeb (1994-12-10)
208. sasoflo-sameurneo karantinis
Sesaxeb (1997-15-05)
209. sakarantino momsaxurebis
mosakreblebis Sesaxeb (2003-07-05)
210. pesticidebisa da agroqimikatebis
Sesaxeb (1998-25-11)
211. agroqimikatebis warmoebis,
agroqimikatebiT vaWrobis,
agroqimiuri da niadagis dacvisa da
agroqimikatebis xarisxis gansazRvris
sferoSi laboratoriuli saqmianobis
licenziis da agroqimikatebis
eqsportisa da importis nebarTvebis
gacemis Sesaxeb (2003-07-05)
212. pesticidebis warmoebasa da vaWrobaze
licenziisa da eqsport-importze,
aseve kontrols daqvemdebarebuli
mcenareuli warmoSobis produqciis
importsa da tranzitze nebarTvebis
gacemis Sesaxeb (2003-07-05)
213. vazisa da Rvinis Sesaxeb (1998-12-06)
214. sursaTis da Tambaqos Sesaxeb
(1999-25-06)
215. kvebis produqtebisa da Tambaqos
warmoebis licenziisa da nebarTvis
gacemis Sesaxeb (2003-07-05)
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
137
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemos dacva
216. garemos dacvis Sesaxeb (1996-10-12)
217. garemos dacviTi nebarTvis Sesaxeb
(1996-15-10)
218. saxelmwifo ekologiuri eqspertizis
Sesaxeb (1996-15-10)
219. atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb
(1999-22-06)
qimia, radiacia
220. saqarTvelos teritoriaze narCenebis
tranzitisa da importis Sesaxeb
(1997-16-10)
221. birTvuli da radiaciuli
usafrTxoebis Sesaxeb (1998-30-10)
222. saSiSi qimiuri nivTierebebis Sesaxeb
(1998-12-06)
223. saSiSi nivTierebebiT gamowveuli
zianis kompensaciis Sesaxeb
(1999-23-07)
wiaRi, wyali
224. wiaRis Sesaxeb (1996-17-05)
225. wylis Sesaxeb (1997-16-10)
226. navTobisa da gazis Sesaxeb (1999-16-04)
227. geologiuri saqmianobis licenziis
gacemis Sesaxeb (2003-08-05)
228. saqarTvelos teritoriaze
navTobis transportirebis
zogierTi saSualebis mSeneblobis,
funqcionirebis, momsaxurebis,
SekeTebisa da eqspluataciis da am
saSualebebiT navTobis importis,
transportirebis, Senaxvisa da
eqsportis samarTlebrivi principebis
Sesaxeb (1996-02-04)
flora, fauna
229. cxovelTa samyaros Sesaxeb
(1996-25-12)
230. saqarTvelos `wiTeli nusxisa~ da
`wiTeli wignis~ Sesaxeb (2003-06-06)
231. saqarTvelos tyis kodeqsi (1999-22-06)
232. qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mis
mimdebare teritoriaze arsebuli
mwvane nargavebisa da saxelmwifo
tyis fondis gansakuTrebuli dacvis
Sesaxeb (2000-10-11)
daculi teritoriebi
233. daculi teritoriebis sistemis
Sesaxeb (1996-07-03)
234. kolxeTis daculi teritoriebis
Seqmnisa da marTvis Sesaxeb
(1998-09-12)
235. borjom-xaragaulis erovnuli parkis
teritoriis gafarToebis Sesaxeb
(2001-28-03)
236. TuSeTis, bawara-babaneuris,
138
lagodexisa da vaSlovanis daculi
teritoriebis Seqmnisa da marTvis
Sesaxeb (2003-22-04)
socialuri dacva
Sromis dacva
237. saqarTvelos Sromis kanonTa kodeqsi
(1973-28-06)
238. dasaqmebis Sesaxeb (2001-28-09)
239. koleqtiuri xelSekrulebisa da
SeTanxmebis Sesaxeb (1997-10-12)
240. koleqtiuri SromiTi davis
mowesrigebis wesis Sesaxeb (1998-30-10)
241. profesiuli kavSirebis Sesaxeb (199702-04)
242. saarsebo minimumis gaangariSebis wesis
Sesaxeb (1997-17-04)
invalidTa, veteranTa da ltolvilTa
dacva
243. invalidTa socialuri dacvis Sesaxeb
(1995-14-06)
244. iZulebiT gadaadgilebul pirTa _ devnilTa Sesaxeb (1996-28-06)
245. ltolvilTa Sesaxeb (1998-18-02)
246. omisa da samxedro Zalebis
veteranebis Sesaxeb (1995-17-10)
247. samedicino-socialuri eqspertizis
Sesaxeb (2001-07-12)
248. samxedro da Sinagan saqmeTa
organoebis samsaxurebidan TadarigSi
daTxovnil pirTa da maTi ojaxis
wevrTa sapensio uzrunvelyofis
Sesaxeb (1996-16-10)
249. saqarTvelos teritoriuli
mTlianobisaTvis, Tavisuflebisa da
damoukideblobisaTvis brZolaSi
daRupul, ugzo-ukvlod dakargul,
miRebuli Wrilobebis Sedegad
gardacvlilTa ojaxebis socialuri
dacvis Sesaxeb (1996-27-12)
250. saqarTvelos moqalaqeTa politikuri
represiebis msxverplad aRiarebisa da
represirebulTa socialuri dacvis
Sesaxeb (1997-11-12)
251. q. TbilisSi 1989 wlis 9 aprils
saqarTvelos damoukideblobis
moTxovniT gamarTuli mSvidobiani
aqciis darbevis Sedegad
dazaralebulTa aRiarebisa da maTi
socialuri dacvis garantiebis Sesaxeb
(1999-30-04)
252. Cernobilis atomuri
eleqtrosadgurisa da sxva samxedro
da samoqalaqo daniSnulebis birTvul
obieqtebze avariuli situaciebisa
da maTi Sedegebis likvidaciis
monawileebisa da maTi ojaxis wevrebis
socialuri dacvis Sesaxeb (2000-8-11)
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
bavSvebis dacva
253. Svilad ayvanis wesis Sesaxeb
(1997-17-10)
254. obol da mSobelTa
mzrunvelobamoklebul bavSvTa
Svilobilad ayvanis Sesaxeb
(1999-22-06)
255. bavSvTa da axalgazrduli kavSirebis
saxelmwifoebrivi mxardaWeris Sesaxeb
(1999-22-06)
256. mavne zegavlenisagan
arasrulwlovanTa dacvis Sesaxeb
(2001-28-09)
janmrTelobis dacva
257. janmrTelobis dacvis Sesaxeb
(1997-10-12)
258. pacientis uflebebis Sesaxeb
(2000-05-05)
259. fsiqiatriuli daxmarebis Sesaxeb
(1995-21-03)
260. adamianis imunodeficitis virusiT
infeqciis (Sidsis) profilaqtikis
Sesaxeb (1995-21-03)
261. janmrTelobisaTvis mavne produqciis
warmoebisa da realizaciis
gadasaxadis Sesaxeb (1995-04-04)
262. saqarTvelos sanitaruli kodeqsi
(2003-08-05)
263. saeqimo saqmianobis Sesaxeb
(2001-08-06)
264. wamlisa da farmacevtuli saqmianobis
Sesaxeb (1996-25-12)
265. sisxlisa da misi komponentebis
donorobis Sesaxeb (1995-21-03)
266. adamianis organoTa gadanergvis
Sesaxeb (2000-23-02)
267. wiTeli jvrisa da wiTeli
naxevarmTvaris emblemebisa da
saxelwodebebis Sesaxeb (1997-02-10)
268. saqarTvelos wiTeli jvris
sazogadoebis Sesaxeb (1997-16-10)
269. samedicino da farmacevtuli
saqmianobis licenzirebis
Sesaxeb (2003-08-05)
270. Tambaqos kontrolis Sesaxeb
(2003-06-06)
271. narkotikuli saSualebebis,
fsiqotropuli nivTierebebis,
prekursorebisa da narkologiuri
daxmarebis Sesaxeb (2002-05-12)
272. bavSvTa bunebrivi kvebis dacvisa da
xelSewyobis, xelovnuri sakvebis
moxmarebis Sesaxeb (1999-09-09)
dazRveva
273. dazRvevis Sesaxeb (1997-02-05)
274. samedicino dazRvevis Sesaxeb
(1997-18-04)
275. savaldebulo socialuri dazRvevis
Sesaxeb (2003-20-06)
276. arasaxelmwifo sapensio dazRvevisa da
uzrunvelyofis Sesaxeb (1998-30-10)
277. savaldebulo sadazRvevo pensiebis
Sesaxeb (2003-20-06)
278. savaldebulo socialuri dazRvevis
sferoSi individualuri (personificirebuli) aRricxvisa da individualuri angariSebis SemoRebis Sesaxeb (2003-20-06)
transporti, komunikaciebi
279. saavtomobilo gzebis Sesaxeb
(1994-11-11)
280. saavtomobilo transportis Sesaxeb
(1995-04-04)
281. saqarTvelos respublikaSi sagzao
fondis Sesaxeb (1995-02-09)
282. saqarTvelos sahaero kodeqsi
(1996-29-10)
283. saqarTvelos sazRvao kodeqsi
(1997-15-05)
284. saqarTvelos sarkinigzo kodeqsi
(2002-28-12)
285. kavSirgabmulobisa da fostis Sesaxeb
(1999-23-07)
286. transportisa da komunikaciebis
sferos saxelmwifo marTvisa da
regulirebis wesis Sesaxeb (2001-20-07)
287. samoqalaqo saaviacio saqmianobis
licenzirebis Sesaxeb (2000-15-09)
288. mezRvaurTa momzadebisa da
diplomirebis Sesaxeb (2000-26-09)
mSenebloba
289. samSeneblo saqmianobis Sesaxeb
(2000-27-10)
290. arqiteqturuli saqmianobis Sesaxeb
(1998-14-04)
291. mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb
(2004-25-06)
292. saproeqto-samSeneblo saqmianobis
licenzirebis Sesaxeb(1999-09-09)
293. mSeneblobis proeqtebis saxelmwifo
kompleqsuri eqspertizisa da
damtkicebis Sesaxeb (1999-16-04)
294. arqiteqturul _ samSeneblo
saqmianobaze saxelmwifo
zedamxedvelobis Sesaxeb (1997-14-11)
295. saSiSi sawarmoo obieqtebis
usafrTxoebis Sesaxeb (1997-10-12)
296. saqarTvelos zRvisa da mdinareTa
napirebis regulirebisa da sainJinro
dacvis Sesaxeb (2000-27-10)
297. gansakuTrebuli mniSvnelobis
da strategiuli daniSnulebis
obieqtebis sainJinro-geodeziuri
kontrolisa da usafrTxoebis Sesaxeb
(2003-5-12)
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
139
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
kultura
298. kulturis Sesaxeb (1997-12-06)
299. muzeumebis Sesaxeb (2001-22-06)
300. kulturuli memkvidreobis dacvis
Sesaxeb (1999-25-06)
301. kulturul faseulobaTa
sazRvargareT gatanisa da
saqarTveloSi Semotanis Sesaxeb
(2001-22-06)
302. Semoqmed muSakTa da SemoqmedebiTi
kavSirebis Sesaxeb (1999-08-06)
303. Teatrebis Sesaxeb (1999-22-06)
304. kinematografiis saxelmwifo
mxardaWeris Sesaxeb (2000-5-12)
ganaTleba, mecniereba
305. ganaTlebis Sesaxeb (1997-27-06)
306. mecnierebis, teqnologiebis da maTi
ganviTarebis Sesaxeb (1994-22-11)
307. dawyebiTi profesiuli ganaTlebis
Sesaxeb (1998-09-12)
308. mecnierebaTa akademiis Sesaxeb
(1999-22-06)
309. umaRlesi kvalifikaciis samecniero
da samecniero-pedagogiuri kadrebis
atestaciis Sesaxeb (2002-21-06)
140
310. mecnierTa socialuri uzrunvelyofis
garantiebis Sesaxeb (2003-18-07)
biblioTeka, arqivi
311. sabiblioTeko saqmis Sesaxeb
(1996-11-06)
312. parlamentis erovnuli biblioTekis
Sesaxeb (1997-28-10)
313. erovnuli saarqivo fondis Sesaxeb
(1995-02-05)
sporti, turizmi
314. sportis Sesaxeb (1996-20-09)
315. turizmisa da kurortebis Sesaxeb
(1997-06-03)
316. kurortebisa da sakurorto
adgilebis sanitaruli dacvis zonebis
Sesaxeb (1998-20-03)
317. saqarTveloSi Semosuli da
saqarTvelodan gasuli turistebis
aRricxvis mowesrigebis Sesaxeb
(1998-24-12)
energetika
318. eleqtroenergetikisa da bunebrivi
gazis Sesaxeb (1997-27-06)
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi IVb. saqmianobani, romelTa ganxorcielebas
saqarTveloSi esaWiroeba garemosdacviTi nebarTva
saqmianobaTa kategoriebi
saqarTvelos kanonmdeblobis
mixedviT
saqarTveloSi
garemosdacviTi
nebarTvas
saWiroebs qvemoT CamoTvlili saqmianobebi.
maTgan
I kategoriis saqmianobas
ganekuTvneba170:
a) mineraluri nedleulis mopoveba
• wiaRiseuli resursebis mopoveba (garda
qvemoT II kategoriis saqmianobebSi CamoTvlili saqmianobisa) da mineraluri nedleulis gamdidreba; mineraluri nedleulis
mopovebasTan da gamdidrebasTan dakavSirebuli miwiszeda da miwisqveSa nagebobebis
mSenebloba;
• Rrma burRva, gansakuTrebiT Rrma cirkulaciis Termuli wylebis mosapoveblad gamiznuli samuSaoebi;
• samTo gamonamuSevrebis Segroveba da maT
ganTavsebasTan dakavSirebuli samuSaoebi.
b) energetikuli mrewveloba
• navTobnedleulis gadamuSaveba da navTobqimiuri warmoeba;
• naxSiris gazificireba da gaTxevadeba;
• naxSiris dakoqsva;
• naxSirisa da lignitis briketireba;
• Tboeleqtrosadgurebisa da sxva Termuli
obieqtebis mSenebloba (10 megavatze meti
simZlavris);
• gazis, orTqlis, cxeli wylisa da eleqtroenergiis magistralur gadamcem saSualebaTa mSenebloba;
• hidroeleqtrosadgurebis (10 megavatze meti simZlavris) mSenebloba; kaSxlebisa da
xelovnuri wyalsacavebis, sxva hidroteqnikuri nagebobebis mSenebloba;
• nebismieri daniSnulebisa da simZlavris
birTvuli reaqtorebis mSenebloba;
• atomuri eleqtrosadgurebis mSenebloba;
• birTvuli sawvavis warmoeba da gamdidreba,
gamomuSavebuli sawvavis gadamuSaveba.
g) soflis meurneoba
• Tevzis sarewi mizniT moSeneba bunebriv wyalsatevebSi;
170
• miwebis samelioracio samuSaoebis warmoeba;
• sasoflo-sameurneo miwebis arasasoflosameurneo daniSnulebiT gamoyeneba (50
heqtarze farTobis);
• mosalodneli saSiSi stiqiuri procesebis
winaaRmdeg brZolis RonisZiebaTa ganxorcieleba.
d) kvebis mrewveloba
• Tevzisa da cxoveluri Zvlebisagan fqvilis
warmoeba;
• mcenareuli da cxoveluri zeTebisa da cximebis warmoeba;
• saxameblis samrewvelo warmoeba;
• konservis warmoeba (weliwadSi 5000 tonaze
meti nedleulis gadamamuSavebeli obieqtebi);
• ludsaxdeli liqioris, koniakis, aryis saxdeli da Rvinis warmoeba (weliwadSi 30
milion litrze meti mwarmoeblobis obieqtebi).
e) qimiuri mrewveloba
• nebismieri tipisa da simZlavris qimiuri warmoeba; maT Soris: naxevarfabrikatebis (Sualeduri produqtebis) qimiuri damuSaveba da qimiuri nivTierebebis
warmoeba; pesticidebis, farmacevtuli
produqtebis, qimiuri saRebavebis, laqis, peroqsidebisa da elastiuri nivTierebebis (rezinis an plastikuri nivTierebebis) warmoeba da damuSaveba; denTisa da
sxva asafeTqebeli nivTierebebis warmoeba da SefuTva; akumulatorebis warmoeba; grafitis eleqtrodebis damzadeba;
macivrebis warmoeba.
v) metalurgia
• nebimieri tipisa da simZlavris metalurgiuli warmoeba.
z) manqanaTmSenebloba da gemTmSenebloba
• manqanaTsaSeni, maT Soris saavtomobilo,
gemTsaSeni, sarkinigzo da saaviacio warmoeba;
• gemTsaSeni, sarkinigzo da saaviacio saremonto warmoeba;
• Zravebis, turbinebisa da reaqtorebis warmoeba da maTi gamocda.
T) saSen masalaTa mrewveloba
saqarTvelos kanoni garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb, muxli 4
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
141
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
• nebismieri warmoeba, sadac gamoyenebuli
iqneba azbesti;
• cementis warmoeba;
• asfaltis warmoeba;
• minisa da minis produqciis warmoeba.
i) xe-tyis gadamamuSavebeli, qaRaldis, tyavisa da safeiqro mrewveloba merqan-burbuSelovani da merqan-boWkovani filebis warmoeba;
• xelovnuri mineraluri boWkos warmoeba;
• celulozis, qaRaldisa da muyaos warmoeba;
• tyavis gadamamuSavebeli warmoeba;
• maud-kamvolis (matylis gamwmendi, gaucximovanebeli da gamTeTrebeli) kombinatis
mSenebloba.
k) narCenebis gadamuSaveba da ganTavseba
• sayofacxovrebo da samewvelo narCenebis
ganTavseba, maTi samarxebis, gadamuSavebisa da dawvis qarxnebis ganTavseba da funqcionireba; toqsikuri, saxifaTo da radiaqtiuli narCenebis ganTavseba, maTi samarxebis ganTavseba-funqcionireba da maTi
gauvnebelyofa.
l) sacavebis ganTavseba-funqcionireba
• gazis, navTobis, naxSiris, navTobqimiuri produqtebis miwiszeda da miwisqveSa
sacavebis ganTavseba-funqcionireba;
• radiaqtiur nivTierebaTa sacavebis ganTavseba-funqcionireba.
m) infrastruqturuli gegmebis, proeqtebisa
da programebis ganxorcieleba urbanizaciisa
da qalaqgegmarebis programebi;
• mrewvelobis ganviTarebis prgramebi;
• energosistemis ganviTarebis programebi;
• dasaxlebuli punqtebis gamwmendi nagebobebis proeqtebi;
• tyeTmowyobis proeqtebi (satyeo da samonadireo meurneobebis organizaciisa da gaZRolis perspeqtiuli gegmebis proeqtebis
CaTvliT);
• satransporto infrastruqturebis ganviTarebis progamebi;
• administraciul-teritoriuli erTeulebis
(raionebis) miwaTmowyobis sqemebi;
• saavtomobilo gzebis, rkinigzebis da aerodromebis, xidebis da estakadebis proeqtebi;
• nebismieri daniSnulebis magistraluri
milsadenebis proeqtebi; sazRvao portebis
da terminalebis proeqtebi;
• metropolitenis, miwisqveSa saavtomobilo
da sarkinigzo komunikaciebis proeqtebi;
• sastumro da sakurorto kompleqsebis proeqtebi;
• sportuli kompleqsebisa da nagebobebis
proeqtebi;
• onkologiuri, infeqciuri da tuberkulozis saavadmyofo proeqtebi; daculi
teritoriebis grZelvadiani reabilitaciis
142
programebi;
• saqarTvelos teritoriaze arsebuli
wyle bis, tyis, miwis, wiaRis da sxva bunebrivi resursebis dacvisa da gamoyenebis
gegmebi da proeqtebi; saqarTvelos teritoriaze mosalodneli bunebrivi stiqiuri procesebis uaryofiTi Sedegebis
Tavidan acilebisaTvis gamiznuli,yvela
saxis sameurneo-sainJinro obieqtebis
ganlagebis erovnuli, regionaluri da
adgilobrivi mSeneblobis programebi da
proeqtebi.
II kategoriis saqmianobas
ganekuTvneba:
a) mineraluri nedleulis mopoveba
• wiaRiseuli nedleulis sakvlevi da samTo
samuSaoebi;
• mcire zomis (100 000 tonamde weliwadSi) saSeni, inertuli da dekoratiuli masalebis karierebis muSaoba da daZiebis samuSaoebi;
• mtknari sasmeli da mineraluri wylebis
daZiebis burRviTi samuSaoebi.
b) energetikuli mrewveloba
• samrewvelo daniSnulebis Tboeleqtrosadgurebis da sxva Termuli sawarmoebis (10
megavatze naklebi simZlavris) mSenebloba;
• hidroeleqtrosadgurebis (10 magavatze naklebi simZlavris) mSenebloba.
g) soflis meurneoba da kvebis mrewveloba
• yamiri miwebisa da bunebrivi (xeluxlebeli)
teritoriebis gamoyeneba intensiuri soflis meurneobisaTvis;
• sasmeli da sarwyavi wylebiT momaragebis
Sidasameurneo sistemebis mSenebloba-funqcionireba;
• sasoflo-sameurneo
savargulebis
(30dan 50 heqtramde farTobis) arasasoflosameurneo daniSnulebiT gamoyeneba;
• mefrinveleobisa da mecxoveleobis kompleqsuri fermebis mSenebloba;
• Sardovanis miReba mecxoveleobidan;
• marikulturisa da akvakulturis fermebis
Seqmna;
• TevzsaWeri da samonadireo meurneobis Seqmna;
• Saqris warmoeba;
• xilfafis, xilis vaJinisa da wvenebis warmoeba;
• ludsaxdeli, liqioris, koniakis, arayis saxdeli da Rvinis warmoeba (weliwadSi 20-dan
30 milion litramde warmadobis obieqtebi);
• rZis produqtebis warmoeba;
• safuaris warmoeba;
• Sesaboli sawarmoebis Seqmna;
• cxovelTa narCenebis gadamamuSavebeli sa-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
warmoebis Seqmna;
• marcvleuli sakvebis damamzadebeli fabrikebis mSenebloba;
• ualkoholo, Rvinis da spirtiani sasmelebis
boTlebSi Camosasxmeli sawarmoebis Seqmna;
• miwebis rekultivacia (100 heqtarze meti
farTobis);
• konservis warmoeba (weliwadSi 3000-dan
5000 tonamde nedleulis gadamamuSavebeli
obieqtebi).
d) satyeo meurneoba
• satyeo fondis miwebis (100 heqtarze meti
farTobis) arasatyeo _ sameurneo daniSnulebiT gamoyeneba;
• tyis Wra _ 500 heqtarze meti farTobis
tyekafze (yvela saxeobis Wris CaTvliT).
e) sxva saqmianoba
• beWdviTi warmoeba;
• merqani da xis avejis damamzadebeli fabrikebis mSenebloba;
• mineraluri da saizolacio bambis sawarmoebis mSenebloba;
• kirqvis, carcis damamzadebeli sawarmoebis
mSenebloba;
• komunaluri meurneobis, maT Soris kanalizaciis samuSaoebi;
• boWkos saSrobi warmoeba;
• aguris da kafelis damamzadebeli sawarmoebis mSenebloba;
• TabaSiris filebis damamzadebeli sawarmoebis mSenebloba;
• samSeneblo konstruqciebis damamzadebeli
sawarmoebis mSenebloba; komunaluri meurneobis, maT Soris kanalizaciis samuSaoebi;
• mineraluri nedleulisagan samSeneblo masalis damamzadebeli sawarmoebis Seqmna;
• qimiuri produqtebis gadasatani cisternebis sarecxi sawarmoebis mSenebloba.
III kategoriis saqmianobas
ganekuTvneba:
a) soflis meurneoba da kvebis mrewveloba
• samkurnalo mcenareuli resursebis mopoveba bunebaSi;
• sasaklaoebis mowyoba;
• yavisa da mzesumziris mosaxali sawarmoebis
Seqmna;
• kvercxis nawarmis damamzadebeli (weliwadSi 40 tonaze meti warmadobis) sawarmoebis
Seqmna;
• sasoflo-sameurneo savargulebis 20-dan 30
heqtramde farTobis) arasasoflosameurneo daniSnulebis gamoyeneba;
• sakvebi naxevarfabrikatebis damamzadebeli sawarmoebis (weliwadSi 200 tonaze meti
171
warmadobis) Seqmna;
• marcvleulis gasaSrobi, gasawmendi, Sesanaxi da sasilose koSkebis mSenebloba;
• ualkoholo sasmelebis warmoeba;
• Tambaqos warmoeba;
• sasoflo-sameurneo produqciis Sesanaxi
Senobebis da nagebobebis mSenebloba;
• samrewvelo mniSvnelobis saTburebis mSenebloba;
• marcvleulis Sesanaxi da gadammuSavebeli Senobebis, nagebobebisa da sawarmoebis
mSenebloba;
• mcenareTa qimiuri damcavi saSualebebis
da mineraluri sasuqebis sawyobebis mSenebloba;
• sakonservo warmoebis (weliwadSi 2000-dan
3000 tonamde nedleulis gadamamuSavebeli
obieqtebi);
• ludsasxmeli, liqioris, koniakis, aryis saxdeli da Rvinis warmoeba (weliwadSi 10-dan
20 milion litramde nedleulis gadamamuSavebeli obieqtebi);
b) satyeo meurneoba
• satyeo fondis miwebis (50-dan 100 heqtramde farTobis) arasatyeo _ sameurneo
daniSnulebis gamoyeneba;
• tyis Wra _ 100-dan 500 heqtramde farTobis
tyekafaze (yvela saxeobis Wris CaTvliT).
g) sxva saqmianoba
• selis warmoeba;
• xis saxerxi sawarmoebis (weliwadSi 1000 kubur metrze meti warmadobis) Seqmna;
• merqnis Sesanaxi (saxmeleTo, wylis Sesasxurebeli mowyobilobiT, an wyalze 1000 kubur metrze meti) obieqtebis mSenebloba;
• keramikuli sawarmoebis mSenebloba;
• Sidasameurneo saavtomobilo gzebis gayvana;
• benzinis gasamarTi sadgurebis mowyoba;
• ialqniani navebis navsayudelebis gamarTa;
• saavadmyofoebis sasterilizacio mowyobilobebis saqmianoba eTilis oqsidis gamoyenebiT;
• komunaluri samrecxaoebis mowyoba;
• saavadmyofoebis mSenebloba.
IV kategoriis samewarmeo an sxva saxis
saqmianobas ganekuTvneba171:
a) kvercxis nawarmis damamzadebeli (weliwadSi 40 tonamde warmadobis) sawarmoebis proeqtebi;
b) sakvebi naxevarfabrikatebis damamzadebeli
sawarmoebis (200 t-mde warmadobis weliwadSi) proeqtebi;
g) Cais fabrikebis mowyobis proeqtebi;
d) tyis fondis miwebis (50 ha-mde farTobis)
saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis ministris 2002 wlis 15 noembris #109 brZanebiT damtkicebuli
`garemosdacviTi nebarTvis gacemis procedurebiT dadgenili meoTxe kategoriis saqmianobis CamonaTvalis Sesaxeb” debulebis
mixedviT.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
143
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
arasatyeo-sameurneo daniSnulebiT gamoyenebis proeqtebi;
e) tyis Wris (100 ha-mde farTobis tyekafze
yvela saxeobis Wris CaTvliT, garda mosaxleobis socialuri saWiroebisaTvis gamosayenebeli tyis Wrisa) proeqtebi;
v) xis saxerxi sawarmoebisa da merqnis Sesanaxi
sasawyobo meurneobebis (weliwadSi 1000 m3mde warmadobiT) proeqtebi;
z) inkubatorebis, mesaqonleobis (50-dan 90
sulamde), meRoreobis (50-dan 100 sulamde),
mcire fermebis proeqtebi;
T) wylis wisqvilebis, romelTa ageba da funqcionireba dakavSirebulia mdinareebis kalapotis nawilobriv an srul gadaketvasTan,
proeqtebi;
i) sasoflo-sameurneo savargulebis (20 ha-mde
farTobis) arasasoflo-sameurneo daniSnulebiT gamoyenebis proeqtebi;
144
k) avtosamrecxaoebis, avtosaremonto saxelosnoebis, avtomanqanebis sadgomebis proeqtebi;
l) samWedloebis, sadurglo, Jangbadis misaRebi, fexsacmlis Zirebis Camosasxmeli, samRebro saamqroebis proeqtebi;
m) savaWro (sabazro) teritoriebis mowyobis
proeqtebi;
n) avtosaburavebis aRsadgen sawarmoTa proeqtebi;
o) sakonservo sawarmoebis (weliwadSi 2000 tmde nedleulis gadamuSavebiT) proeqtebi;
p) Savi da feradi liTonebis jarTis da/an Savi
da feradi liTonebis arasaxifaTo narCenebis mimRebi punqtebis mowyobis proeqtebi;
J) sasaflaoebis mowyobis proeqtebi;
r) miwis nayofieri fenis moxsnis an beltebis
moWris proeqtebi 1 heqtar farTobze zeviT.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi IVg. garemosdacviTi nebarTvis gacema
saqarTveloSi. magaliTi, rodesac sazogadoebrivi
azris gaTvaliswinebiT saqmianobaze nebarTva ar gaica
mokle Sinaarsi: raionis eleqtro- da wyalmomaragebisaTvis, adgilobriv mmarTvelobasTan SeTanxmebiT, investorma ganizraxa mcire hesebis kaskadis ageba (saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT _ I kategoriis saqmianoba) nakrZalis teritoriaze. miwis gamoyofisas gamoikveTa garemos dacvis saministros
SesaZlo uaryofiTi pozicia. investorma
moiTxova `saministros daskvna mSeneblobis
koordinatebTan dakavSirebiT~, anu faqtobrivad, winaswari eqspertiza. miuxedavad imisa, rom saministrom uaryofiTi daskvna gasca, investorma SeimuSava gzS da warmoadgina saxelmwifo ekologiur eqspertizaze. adgilobrivi mosaxleobis azri orad gaiyo _
iyvnen hesis mSeneblobis mowinaaRmdegenic
da momxreebic. am ukanasknelT saTaveSi edga
raionis maJoritari deputati, romelmac nakrZalis am teritoriis dacvis sakanonmdeblo reJimis Serbilebasac ki miaRwia. Tumca investorisa da adgilobrivi mmarTvelobis yvela mcdeloba uSedegod damTavrda _
saxelmwifo ekologiuri eqspertizis saboloo daskvnac uaryofiTi gamodga da saministrom saqmianobaze garemosdacviTi nebarTva ar gasca.
aRmosavleT saqarTveloSi, azerbaijanisa
da daRestnis (ruseTis federacia) mosazRvre
lagodexis raionSi 1912 wlidan arsebobs lagodexis nakrZali, sadac 30-mde reliqturi172
da 100-mde kavkasiis endemuri173 mcenare xarobs (aqedan 9 mxolod am nakrZalSi izrdeba).
aq daculia Sveli, arCvi, focxveri, daTvi, da
saqarTveloSi irmis erTaderTi sicocxlisunariani populacia. Tumca saTanado movla da
dacva teritorias, gansakuTrebiT q. lagodexis mimdebare nawils, gansakuTrebiT sabWoTa periodSi, arasodes hqonia da teritoria
mravaljer iqna xelyofili raionis ama Tu im
moTxovnilebaTa dasakmayofileblad.
1930 wels mdinare lagodexisxevze daidga
mcire eleqtrosadguri (150kvt simZlavris),
romlis saTave nageboba nakrZalis teritoriaze, misi sazRvridan 2,8km-is siRrmeze mde172
173
174
bareobda. mikrohesi 1980 wlamde funqcionirebda.
1956-59 wlebSi nakrZalis teritoriaze
aigo wyalgamwmendi nagebobebi q. lagodexis sasmeli wyliT momaragebisaTvis. es sistema funqcionirebda 1970 wlamde. amis Semdeg ki, ukve nakrZalis teritoriiis gareT,
samxreTiT, aigo kooperirebuli wyalsadeni
WaburRilebidan amoqaCuli wyliT sami raionis momaragebisaTvis. postsabWour periodSi, eleqtroenergiis deficitis mdgomareobaSi, wyalsadenis funqcionireba Seferxda.
Semdeg gaiZarcva wyalsadeni milebi. Sedegad
raionis mosaxleoba darCa sasmeli wyliT momaragebis gareSe. mosaxleobam moaxerxa sasmeli wylisaTvis umartivesi tipis wyalmimRebis
gakeTeba, romelsac yovel wels wyaldidoba
angrevs da macxovreblebi agroveben fuls mis
xelaxla mosawyobad.
2002 wels solidaruli pasuxismgeblobis
sazogadoeba `mzeTa~ dainteresda nakrZalis
teritoriaze mcire hesis reabilitaciis proeqtiT. raionis gamgeobam investors mosTxova,
rom imave proeqtiT wyalmomaragebis sakiTxic mogvarebuliyo. gaTvlebis Sedegad gairkva, rom, imisaTvis, rom aseTi proeqti investorisaTvis saintereso yofiliyo, saWiro iyo
hesis simZlavris sul cota 2-2,5 mvt-mde gazrda. Sesabamisad, saTave nagebobis mdebareoba da zomebic unda Secvliliyo. sabolood
investorma, reabilitaciis magivrad, mdinare
lagodexisxevze ori axali mcire hesebis kaskadis (saerTo simZlavriT 5,7 mvt) mSenebloba
ganizraxa da raionis gamgeobas miwis gamoyofis moTxovniT mimarTa.
2002 wlis 7 ivniss gamgeobam Sekriba miwis nakveTis SemrCevi komisia174, romelmac miiRo miwis nakveTis SerCevis aqti, romliTac
mizanSewonilad miiCnia `mzeTa~-sTvis lagodexis nakrZalSi, q. lagodexis da sof. Sromis teritoriaze maT mier SerCeuli miwis gamoyofa hesebis kaskadis asaSeneblad. SemuSavda agreTve hesebis kaskadis arqiteqturuli
proeqti, romelic 2002 14 ivniss lagodexis
reliqti aris uaRresad Zveli warmoSobis organizmi, romelic ucvlelad SemorCa dRemde
endemi aris organizmi, romelic bunebriv pirobebSi mxolod am teritoriaze arsebobs
komisiis Semadgenloba:
•
•
•
•
•
•
•
lagodexis raionis miwis marTvis sammarTvelos ufrosi,
s.p.s. `mzeTa~-s direqtori
lagodexis sakrebulos Tavmjdomare
lagodexis nakrZalis direqtori
bunebis dacvis inspeqciis ufrosi
satyeo meurneobis ufrosi
raionis mTavari arqiteqtori
•
•
•
•
•
•
•
lagodexis wyalkanalis ufrosi
sanepidsadguris mTavari eqimi
lagodexis eleqtro qselis ufrosi
lagodexis saxanZros ufrosi
kulturis ganyofilebis ufrosi
lagodexis raionis gamgeblis moadgile
sof. Sromis sakrebulos Tavmjdomare
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
145
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
raionis arqiteqturisa da mSeneblobis ganyofilebam daamtkica.
miwis gamoyofis aqtis safuZvelze 2002 wlis
16 ivniss lagodexis raionis gamgeobam gamoitana dadgenileba imis Sesaxeb, rom saWiroa
eTxovos mTavrobas `mzeTa~-sTvis miwis gamoyofis misi gadawyvetilebis damtkiceba.
2002 11 oqtombers saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis saministro iRebs
werils, romliTac lagodexis raionis gamgeoba iTxovs Tanxmobas hesebis saTave nagebobebisa da miwisqveSa sadawnevo milsadenebis gasayvanad nakrZalis teritoriis gamoyofaze.
saministros warmomadgenlebi iwveven mecnierebs da erTad gadian adgilis dasaTvaliereblad. aq isini xvdebian investors da raionis warmomadgenlebs da ganumartaven, rom
nakrZalis teritoriaze yovelgvari mSenebloba akrZalulia, da rom mini-hesis mSenebloba I kategoriis saqmianobas warmoadgens
da mas garemoze zemoqmedebis Sefaseba sWirdeba.
gamgeobis werilma saministros yuradReba
agreTve gaamaxvila im faqtze, rom lagodexis nakrZalis statusi da sazRvrebi kanonmdeblobiT saTanadod daregulirebuli ar iyo.
saministro aCqarebs Sesabamisi kanonis wardgenas parlamentSi. gamgeoba iTxovs q. lagodexis mimdebare teritorias SedarebiT rbili dacvis reJimi mieniWos da am ideas raionis maJoritari deputatis saSualebiT lobirebs parlamentSi.
saministrosa da mecnierebis Casvlam da
ganmartebebma gamoiwvia adgilobrivi mosaxleobis azrTa gayofa. gamgeobam moagrova 6000mde adamianis xelmowera hesebisa da wyalgayvanilobis mSeneblobis moTxovniT. amave dros
mogrovda 160 xelmowera nakrZalis SenarCunebis moTxovniT. es werilebi gaigzavna parlamentSi, prezidentTan, garemos dacvis saministroSi, mecnierebaTa akademiaSi. saqmeSi CaerTo samxareo administracia, romelmac
mTavrobas sakiTxis kompleqsuri Seswavla
mosTxova.
amasobaSi Sedegi gamoiRo raionis maJoritari deputatis lobirebam da parlamentma
miiRo kanoni, romliTac lagodexis nakrZalis q. lagodexis mimdebare teritoria, mTeli im teritoriis CaTvliT, romelic hesebis
asaSeneblad iyo saWiro, ara nakrZalad (Strict
Nature Reserve / Wilderness Area), aramed aRkveTilad (Habitat / Species Management Area) gamocxadda. gansxvaveba nakrZalsa da aRkveTils Soris
imaSi mdgomareobs, rom aRkveTilSi `mkacri
kontrolis pirobebSi daSvebulia calkeuli
ganaxlebadi resursebis moxmareba~. rogorc
Cans, investori varaudobda, rom teritoriis dacvis reJimis amgvari Secvla mas daculi teritoriis farglebSi proeqtis ganxor-
146
cielebis saSualebas miscemda.
prezidentma garemos dacvis saministros
daavala hesebis mSeneblobis mizanSewonilobis sakiTxis ganxilva da daskvnis warmodgena. gamgeobam saministroSi warmoadgina yvela is masala, romelic saministrom sakiTxis Sesaswavlad moiTxova: hidrometeorologiuri obsarvatoriis cnoba mdinare lagodexisxevis saSualo Tviuri Camonadenis Sesaxeb,
cnoba lagodexis raionis wylis moxmarebis
raodenobis Sesaxeb, hesis mSeneblobis variantebi, simZlavrisa da gamomuSavebis gaTvlebi
svadasxva muSaobis reJimisaTvis, ruqebi.
sakiTxis ganxilva daevala saministros saxelmwifo ekologiuri eqspertizis departaments. vinaidan es jer ar iyo formaluri nebarTvis gacemis procedura, rodesac departaments SesaZlebloba eqneboda damoukidebeli eqspertebi daeqiravebina (investoris xarjze), departamentma iTxova, rom gamoyenebuli yofiliyo saxelmwifo struqturebSi arsebuli eqspertiza. amisaTvis masalebi gadaegzavna yvela Sesabamis saxelmwifo dawesebulebas TxovniT, warmoedginaT TavianTi rekomendaciebi sakiTxTan dakavSirebiT. kerZod, masalebi gadaegzavna:
• daculi teritoriebis, nakrZalebisa da
samonadireo meurneobebis saxelmwifo departaments (romlis gamgeblobaSi Sedis nakrZalebi);
• saministros biomravalferovnebis dacvis
departaments;
• saministros bunebrivi da anTropogenuri
katastrofebis prognozirebis, maTi Sedegebis Serbilebisa da mosaxleobis ekologiuri usafrTxoebis uzrunvelyofis saxelmwifo sakoordinacio samsaxurs;
• msoflio bankis da globaluri garemos fondis daculi teritoriebis ganviTarebis
proeqtis farglebSi Seqmnil daculi teritoriebis ganviTarebis centrs.
sainteresoa am uwyebaTa pasuxebi:
• bunebrivi da anTropogenuri katastrofebis
prognozirebis, maTi Sedegebis Serbilebisa
da mosaxleobis ekologiuri usafrTxoebis
uzrunvelyofis saxelmwifo sakoordinacio samsaxurma mizanSewonilad miiCnia hesebis ageba, radgan es raionis mosaxleobis
sasmeli wylisa da eleqtroenergiis problemas gadaWrida. am dadebiT SedegTan SedarebiT aRkveTilis teritoriis 5 heqtaris dazianeba maT umniSvnelod zianad miiCnies;
• daculi teritoriebis, nakrZalebisa da
samonadireo meurneobebis saxelmwifo departamentma ganacxada, rom, vinaidan usaxsrobis gamo nakrZalis saTanado movla da
dacva mainc ver xorcieldeba, departamenti Tanaxmaa proeqtis ganxorcielebaze im
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
pirobiT, rom gamomuSavebuli eleqtroenergiis mogebis garkveuli procenti lagodexis nakrZalis specangariSze Cairicxos
da nakrZals moxmardes;
• biomravalferovnebis dacvis departamenti da msoflio bankis da globaluri garemos fondis daculi teritoriebis ganviTarebis proeqtis farglebSi Seqmnil daculi
teritoriebis ganviTarebis centrma kategoriulad proeqtis sawinaaRmdego pozicia
daikaves. maT ganacxades, rom aseTi didi
raodenobiT wylis aReba ekosistemidan
daarRvevda hidrologiur balanss, gamoiwvevda tenis moyvarul mcenareTa saxeobebis gaqrobas, tyis sicocxlisunarianobis daqveiTebas. swored tenis moyvaruli
mcenareebi warmoadgens irmis sakvebs zamTarSi da maTi gaqroba irmis populaciis
sicocxlisunarianobas kiTxvis qveS daayenebda. aRiniSna agreTve, rom saqarTvelos
am teritoriis bunebrivi saxiT SenarCunebas saerTaSoriso valdebulebebic akisrebda da amdenad, milsadenis mSenebloba
dauSvebeli iyo rogorc samarTlebrivi,
aseve bunebisadmi racionaluri damokidebulebis TvalsazrisiT.
am daskvnebis safuZvelze, 2003 wlis 5 ivniss
garemos dacvis saministro agzavnis oficialur pasuxs prezidentis davalebaze, sadac `mzeTa~-s mier SemoTavazebuli proeqtis ganxorcielebas mizanSeuwonlad miiCnevs. werilis asli miiRo investormac da gamgeobamac. miuxedavad amisa, investorma mainc
Caatara garemoze zemoqmedebis Sefaseba da
2003 wlis 29 ivliss garemos dacvis saministros warudgina proeqtis teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba da gzS saxelmwifo ekologiur eqspertizaze garemosdacviTi nebarTvis
miRebis mizniT.
2003 wlis 1 agvistos, gazeT `saqarTvelos
respublika~-Si gamoqveynda cnoba imis Sesaxeb,
rom saqarTvelos garemos dacvis saministroSi I kategoriis saqmianobaze garemosdacviTi
nebarTvis miRebis mizniT warmodgenilia proeqtis teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba da
gzS; miTiTebuli iqna, Tu sad SeiZleba dokumentebis gacnoba da werilobiTi komentar-
175
ebis wardgena. miTiTebuli iyo agreTve sajaro ganxilvis TariRi da adgilmdebareoba.
2003 wlis 16 seqtembers, garemos dacvis saministroSi Catarda sajaro ganxilva. mas eswrebodnen saministros warmomadgenlebi, daculi teritoriebis, nakrZalebis da samonadireo meurneobis saxelmwifo departamentis
warmomadgenlebi, saeqsperto komisiis wevrebi (daqiravebuli damoukidebeli eqspertebi), arasamTavrobo seqtori (2 kaci), lagodexis raionis mosaxleoba (6 kaci), lagodexis maJoritari deputati, lagodexis raionis
sakrebulos Tavmjdomaris moadgile, saproeqto dokumentaciis avtorebi, wyalproeqtis
warmomadgeneli, energetikosi.
erT-erTma damoukidebelma eqspertma warmoadgina Tavisi saeqsperto daskvna, romelSic
aRniSna, rom saqmianobis ganxorcieleba SesaZleblad miaCnia, vinaidan xeoba, romlebSic
hesebi ganTavsdeba, aRkveTilis rangSia gadayvanili da iq nebadarTulia mkacri kontrolis farglebSi ganaxlebadi resursis gamoyeneba, wyali ki ganaxlebad resurss warmoadgens. es gancxadeba kategoriulad gaaprotesta garemosdamcveli arasamTavrobo organizaciis warmomadgenelma, romelmac ganacxada,
rom kanons araswori interpretacia eZleva da
ganaxlebadi resursis moxmareba mSeneblobas
araviTar SemTxvevaSi ar niSnavs. nakrZalebis
departamentis warmomadgenelma daamata, rom
wyali, romelic aiReba aRkveTilis teritoriaze, imave teritorias ar ubrundeba, ase,
rom is aq veRar ganixileba, rogorc aRdgenadi resursi. hesebis aSenebis kategoriuli winaaRmdegi iyo botanikuri baRis warmomadgenelic. arasamTavrobo organizaciis warmomadgenelma isic ki ganacxada, rom Tu saministro am saqmianobaze nebarTvas gascemda, misi
organizacia sasamarTloSi iCivlebda.
2003 wlis 24 oqtombers175 saeqsperto komisiam gasca saxelmwifo ekologiuri eqspertizis uaryofiTi daskvna proeqtze. imave
dRes gamoica ministris brZaneba `mzeTa~s nebarTvis Sesaxeb ganacxadis ar-dakmayofilebis Sesaxeb, romelic 27 oqtombers, detaluri dasabuTebiTurT investors gadaegzavna.
garemos dacvis saministroSi 2001 wels saqarTvelos kanonmdeblobis cvlileba ver SeniSnes da am saxelmZRvanelos 51-e gverdze
miTiTebuli proceduris dacvis magivrad dRemde garemosdacviTi nebarTva 1996 wels dadgenili proceduris mixedviT gaicema,
romlis Sesabamisad ganacxadis Semosvlis Semdeg 10 dRis ganmavlobaSi saministro aqveynebs gazeTSi cnobas, aZlevs sazogadoebas
45 dRes SeniSvnebis warmosadgenad, Semdeg atarebs zepir mosmenas, da amis Semdeg 4-5 kviraSi (saerTo jamSi procedura 3 Tveze
meti ar unda iyos) gascems nebarTvas.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
147
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi V. marTlmsajulebis
xelmisawvdomoba
danarTi Va.
saqarTvelos konstitucia, Tavi II
saqarTvelos moqalaqeoba. adamianis ZiriTadi
uflebani da Tavisuflebani
(saqarTvelos romelime normatiuli aqtiT aq miTiTebul adamianis uflebebisa
da Tavisuflebebis darRvevis an SesaZlo darRvevis Sesaxeb saCivrebs ixilavs
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlo)
muxli 12
muxli 15
1. saqarTvelos moqalaqeoba moipoveba dabadebiT da naturalizaciiT.
2 saqarTvelos moqalaqe imavdroulad ar SeiZleba iyos sxva saxelmwifos moqalaqe, garda am punqtiT dadgenili gamonaklisi SemTxvevisa. saqarTvelos prezidentis mier saqarTvelos moqalaqeoba SeiZleba mieniWos
ucxo qveynis moqalaqes, romelsac saqarTvelos winaSe aqvs gansakuTrebuli damsaxureba an misTvis saqarTvelos moqalaqeobis miniWeba gamomdinareobs saxelmwifo interesebidan. (6.02.2004.#3272)
3. saqarTvelos moqalaqeobis mopovebisa da
dakargvis wesi ganisazRvreba organuli kanoniT.
1. sicocxle adamianis xelSeuvali uflebaa
da mas icavs kanoni.
2. sasjelis gansakuTrebuli RonisZieba _ sikvdiliT dasja, mis srul gauqmebamde, SeiZleba gaTvaliswinebul iqnes organuli kanoniT sicocxlis winaaRmdeg mimarTuli gansakuTrebiT mZime danaSaulisaTvis. am sasjelis Sefardebis ufleba aqvs mxolod saqarTvelos uzenaes sasamarTlos.
muxli 13
1. saqarTvelo mfarvelobs Tavis moqalaqes
ganurCevlad misi adgilsamyofelisa.
2. moqalaqeobis CamorTmeva dauSvebelia.
3. saqarTvelodan saqarTvelos moqalaqis
gaZeveba dauSvebelia.
4. saqarTvelos moqalaqis ucxo saxelmwifosaTvis gadacema dauSvebelia, garda saerTaSoriso xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli SemTxvevebisa. gadawyvetileba moqalaqis gadacemis Sesaxeb SeiZleba gasaCivrdes sasamarTloSi.
muxli 14
yvela adamiani dabadebiT Tavisufalia da kanonis winaSe Tanasworia ganurCevlad rasisa,
kanis ferisa, enisa, sqesisa, religiisa, politikuri da sxva Sexedulebebisa, erovnuli, eTnikuri da socialuri kuTvnilebisa, warmoSobisa, qonebrivi da wodebrivi mdgomareobisa,
sacxovrebeli adgilisa.
148
muxli 16
yvelas aqvs sakuTari pirovnebis Tavisufali
ganviTarebis ufleba.
muxli 17
1. adamianis pativi da Rirseba xelSeuvalia.
2. dauSvebelia adamianis wameba, arahumanuri,
sastiki an pativisa da Rirsebis Semlaxveli
mopyroba da sasjelis gamoyeneba.
muxli 18
1. adamianis Tavisufleba xelSeuvalia.
2. Tavisuflebis aRkveTa an piradi Tavisuflebis sxvagvari SezRudva dauSvebelia sasamarTlos gadawyvetilebis gareSe.
3. adamianis dakaveba dasaSvebia kanoniT gansazRvrul SemTxvevebSi sagangebod uflebamosili piris mier. dakavebuli Tu sxvagvarad TavisuflebaSezRuduli piri unda waredginos
sasamarTlos gansjadobis mixedviT ara ugvianes 48 saaTisa. Tu momdevno 24 saaTis ganmavlobaSi sasamarTlo ar miiRebs gadawyvetilebas dapatimrebis an Tavisuflebis sxvagvari
SezRudvis Sesaxeb, piri dauyovnebliv unda
ganTavisufldes.
4. dauSvebelia dakavebuli Tu sxvagvarad TavisuflebaSezRuduli piris fizikuri an fsiqikuri iZuleba.
5. dakavebul an dapatimrebul pirs daka-
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
vebis an dapatimrebisTanave unda ganemartos
misi uflebebi da Tavisuflebis SezRudvis
safuZveli. mas dakavebis an dapatimrebisTanave SeuZlia moiTxovos damcvelis daxmareba,
rac unda dakmayofildes.
6. danaSaulis CadenaSi eWvmitanilis dakavebis
vada ar unda aRematebodes 72 saaTs, xolo
braldebulis winaswari patimroba _ 9 Tves.
7. am muxlis moTxovnaTa darRveva isjeba kanoniT. ukanonod dakavebul an dapatimrebul
pirs aqvs kompensaciis miRebis ufleba.
muxli 19
1. yovel adamians aqvs sityvis, azris, sindisis, aRmsareblobisa da rwmenis Tavisufleba.
2. dauSvebelia adamianis devna sityvis, azris,
aRmsareblobis an rwmenis gamo, agreTve misi
iZuleba gamoTqvas Tavisi Sexeduleba maT Sesaxeb.
3. dauSvebelia am muxlSi CamoTvlil TavisuflebaTa SezRudva, Tu maTi gamovlineba ar
laxavs sxvaTa uflebebs.
muxli 20
1. yoveli adamianis piradi cxovreba, piradi saqmianobis adgili, piradi Canaweri, mimowera, saubari satelefono da sxva saxis teqnikuri saSualebiT, agreTve teqnikuri saSualebebiT miRebuli Setyobinebani xelSeuxebelia. aRniSnuli uflebebis SezRudva daiSveba sasamarTlos gadawyvetilebiT an mis gareSec, kanoniT gaTvaliswinebuli gadaudebeli
aucileblobisas.
2. aravis ara aqvs ufleba Sevides sacxovrebel
binaSi da sxva mflobelobaSi mflobel pirTa
nebis sawinaaRmdegod, agreTve Caataros Cxreka, Tu ar aris sasamarTlos gadawyvetileba an kanoniT gaTvaliswinebuli gadaudebeli
aucilebloba.
muxli 21
1. sakuTreba da memkvidreobis ufleba aRiarebuli da uzrunvelyofilia. dauSvebelia
sakuTrebis, misi SeZenis, gasxvisebis an memkvidreobiT miRebis sayovelTao uflebis gauqmeba.
2. aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis dasaSvebia pirvel punqtSi aRniSnul
uflebaTa SezRudva kanoniT gansazRvrul
SemTxvevebSi da dadgenili wesiT.
3. aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis sakuTrebis CamorTmeva dasaSvebia kanoniT
pirdapir dadgenil SemTxvevebSi, sasamarTlos gadawyvetilebiT an organuli kanoniT
dadgenili gadaudebeli aucileblobisas da
mxolod saTanado anazRaurebiT.
muxli 22
1. yvelas, vinc kanonierad imyofeba saqarTveloSi, aqvs qveynis mTel teritoriaze Tavisufali mimosvlisa da sacxovrebeli adgilis
Tavisufali arCevis ufleba.
2. yvelas, vinc kanonierad imyofeba saqarTveloSi, SeuZlia Tavisuflad gavides saqarTvelodan. saqarTvelos moqalaqes SeuZlia Tavisuflad Semovides saqarTveloSi.
3. am uflebaTa SezRudva SeiZleba mxolod kanonis Sesabamisad, demokratiuli sazogadoebis
arsebobisaTvis aucilebeli saxelmwifo uSiSroebis an sazogadoebrivi usafrTxoebis uzrunvelyofis, janmrTelobis dacvis, danaSaulis Tavidan acilebis an marTlmsajulebis
ganxorcielebis mizniT.
muxli 23
1. inteleqtualuri Semoqmedebis Tavisufleba uzrunvelyofilia. inteleqtualuri sakuTrebis ufleba xelSeuvalia.
2. SemoqmedebiT procesSi Careva, SemoqmedebiTi saqmianobis sferoSi cenzura dauSvebelia.
3. SemoqmedebiTi nawarmoebis dayadaReba da
gavrcelebis akrZalva dauSvebelia, Tu misi
gavrceleba ar laxavs sxva adamianis kanonier uflebebs.
muxli 24
1. yovel adamians aqvs ufleba Tavisuflad
miiRos da gaavrcelos informacia, gamoTqvas
da gaavrcelos Tavisi azri zepirad, werilobiT an sxvagvari saSualebiT.
2. masobrivi informaciis saSualebebi Tavisufalia. cenzura dauSvebelia.
3. saxelmwifos an calkeul pirebs ara aqvT
masobrivi informaciis an misi gavrcelebis
saSualebaTa monopolizaciis ufleba.
4. am muxlis pirvel da meore punqtebSi CamoTvlil uflebaTa ganxorcieleba SesaZlebelia
kanoniT SeizRudos iseTi pirobebiT, romlebic aucilebelia demokratiul sazogadoebaSi saxelmwifo uSiSroebis, teritorialuri
mTlianobis an sazogadoebrivi usafrTxoebis
uzrunvelsayofad, danaSaulis Tavidan asacileblad, sxvaTa uflebebisa da Rirsebis dasacavad, konfidencialurad aRiarebuli informaciis gamJRavnebis Tavidan asacileblad
an sasamarTlos damoukideblobisa da miukerZoeblobis uzrunvelsayofad.
muxli 25
1. yvelas, garda im pirebisa, romlebic arian
samxedro Zalebis, policiisa da uSiSroebis
samsaxuris SemadgenlobaSi, ufleba aqvs winaswari nebarTvis gareSe Seikribos sajarod
da uiaraRod rogorc WerqveS, ise gareT.
2. kanoniT SeiZleba dawesdes xelisuflebis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
149
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
winaswari gafrTxilebis aucilebloba, Tu
Sekreba an manifestacia xalxisa da transportis samoZrao adgilas imarTeba.
3. xelisuflebas SeuZlia Sekrebis an manifestaciis Sewyveta mxolod im SemTxvevaSi,
Tu man kanonsawinaaRmdego xasiaTi miiRo.
muxli 26
1. yvelas aqvs sazogadoebrivi gaerTianebebis,
maT Soris profesiuli kavSirebis Seqmnisa da
maTSi gaerTianebis ufleba.
2. saqarTvelos moqalaqeebs ufleba aqvT organuli kanonis Sesabamisad Seqmnan politikuri partia, sxva gaerTianeba da monawileoba
miiRon mis saqmianobaSi.
3. dauSvebelia iseTi sazogadoebrivi da
politikuri gaerTianebis Seqmna da saqmianoba, romlis mizania saqarTvelos konstituciuri wyobilebis damxoba an ZaladobiT Secvla, qveynis damoukideblobis xelyofa, teritoriuli mTlianobis darRveva, an romelic
eweva omis an Zaladobis propagandas, aRvivebs
erovnul, kuTxur, religiur an socialur
SuRls.
4. dauSvebelia sazogadoebriv da politikur
gaerTianebaTa mier SeiaraRebuli formirebebis Seqmna.
5. piri, romelic Cairicxeba samxedro Zalebis, saxelmwifo uSiSroebis an Sinagan saqmeTa
organoebis pirad SemadgenlobaSi, gamwesdeba
mosamarTled an prokurorad, wyvets politikuri gaerTianebis wevrobas.
6. sazogadoebriv da politikur gaerTianebaTa saqmianobis SeCereba an maTi akrZalva SeiZleba mxolod sasamarTlos gadawyvetilebiT,
organuli kanoniT gansazRvrul SemTxvevebSi
da dadgenili wesiT.
muxli 27
saxelmwifo uflebamosilia daawesos ucxo
qveynis moqalaqeTa da moqalaqeobis armqone
pirTa politikuri saqmianobis SezRudva.
muxli 28
1. saqarTvelos yovel moqalaqes 18 wlis asakidan aqvs referendumSi, saxelmwifo da TviTmmarTvelobis organoebis arCevnebSi monawileobis ufleba. uzrunvelyofilia amomrCevelTa nebis Tavisufali gamovlineba.
2. arCevnebsa da referendumSi monawileobis ufleba ara aqvs moqalaqes, romelic sasamarTlom qmeduunarod cno an sasamarTlos ganaCeniT imyofeba sasjelis aRsrulebis
dawesebulebaSi.
muxli 29
1. saqarTvelos yovel moqalaqes ufleba aqvs
daikavos nebismieri saxelmwifo Tanamdeboba,
Tu igi akmayofilebs kanonmdeblobiT dadge-
150
nil moTxovnebs.
2. saxelmwifo samsaxuris pirobebi ganisazRvreba kanoniT.
muxli 30
1. Sroma Tavisufalia.
2. saxelmwifo valdebulia xeli Seuwyos Tavisufali mewarmeobisa da konkurenciis ganviTarebas. akrZalulia monopoliuri saqmianoba, garda kanoniT daSvebuli SemTxvevebisa.
momxmarebelTa uflebebi daculia kanoniT.
3. SromiTi urTierTobis momwesrigebel saerTaSoriso SeTanxmebaTa safuZvelze saxelmwifo icavs saqarTvelos moqalaqeTa SromiT
uflebebs sazRvargareT.
4. SromiTi uflebebis dacva, Sromis samarTliani anazRaureba da usafrTxo, jansaRi pirobebi, arasrulwlovanisa da qalis Sromis
pirobebi ganisazRvreba kanoniT.
muxli 31
saxelmwifo zrunavs qveynis mTeli teritoriis Tanabari socialur-ekonomikuri ganviTarebisaTvis. maRalmTiani regionebis socialur-ekonomikuri progresis uzrunvelsayofad kanoni adgens SeRavaTebs.
muxli 32
saxelmwifo xels uwyobs umuSevrad darCenil saqarTvelos moqalaqes dasaqmebaSi. saarsebo minimumiT uzrunvelyofis pirobebi da
umuSevris statusi ganisazRvreba kanoniT.
muxli 33
gaficvis ufleba aRiarebulia. am uflebis
ganxorcielebis wesi ganisazRvreba kanoniT.
kanoni adgens agreTve sasicocxlod mniSvnelovani samsaxurebis saqmianobis garantiebs.
muxli 34
1. saxelmwifo xels uwyobs kulturis ganviTarebas, kulturul cxovrebaSi moqalaqeTa SeuzRudav monawileobas, kulturuli
TviTmyofobis gamovlinebasa da gamdidrebas,
erovnul da zogadsakacobrio RirebulebaTa
aRiarebas da saerTaSoriso kulturul urTierTobaTa gaRrmavebas.
2. saqarTvelos yoveli moqalaqe valdebulia
zrunavdes kulturuli memkvidreobis dacvaSenarCunebaze. kulturul memkvidreobas saxelmwifo icavs kanoniT.
muxli 35
1. yvelas aqvs ganaTlebis miRebisa da misi
formis arCevis ufleba.
2. saxelmwifo uzrunvelyofs saganmanaTleblo programebis Sesabamisobas saerTaSoriso
wesebTan da standartebTan.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
3. skolamdel aRzrdas uzrunvelyofs saxelmwifo. dawyebiTi da sabazo ganaTleba
savaldebuloa. moqalaqeebs ufleba aqvT kanoniT dadgenili wesiT da gansazRvrul farglebSi saxelmwifo saswavleblebSi ufasod
miiRon saSualo, profesiuli da umaRlesi ganaTleba.
4. saxelmwifo mxars uWers saganmanaTleblo
dawesebulebebs kanoniT dadgenili wesiT.
muxli 36
1. qorwineba emyareba meuRleTa uflebriv
Tanasworobasa da nebayoflobas.
2. saxelmwifo xels uwyobs ojaxis keTildReobas.
3. dedaTa da bavSvTa uflebebi daculia kanoniT.
muxli 37
1. yvelas aqvs ufleba isargeblos janmrTelobis dazRveviT, rogorc xelmisawvdomi
samedicino daxmarebis saSualebiT. kanoniT
dadgenili wesiT gansazRvrul pirobebSi uzrunvelyofilia ufaso samedicino daxmareba.
2. saxelmwifo akontrolebs janmrTelobis dacvis yvela dawesebulebas, samkurnalo saSualebaTa warmoebas da am saSualebebiT vaWrobas.
3. yvelas aqvs ufleba cxovrobdes janmrTelobisaTvis uvnebel garemoSi, sargeblobdes
bunebrivi da kulturuli garemoTi. yvela
valdebulia gaufrTxildes bunebriv da kulturul garemos.
4. adamianis janmrTelobisaTvis usafrTxo
garemos uzrunvelsayofad, sazogadoebis
ekologiuri da ekonomikuri interesebis Sesabamisad, axlandeli da momavali Taobebis interesebis gaTvaliswinebiT saxelmwifo uzrunvelyofs garemos dacvasa da racionalur
bunebaTsargeblobas.
5. adamians ufleba aqvs miiRos sruli, obieqturi da drouli informacia misi samuSao da
sacxovrebeli garemos mdgomareobis Sesaxeb.
muxli 38
1. saqarTvelos moqalaqeni Tanaswori arian socialur, ekonomikur, kulturul da
politikur cxovrebaSi ganurCevlad maTi
erovnuli, eTnikuri, religiuri Tu enobrivi kuTvnilebisa. saerTaSoriso samarTlis
sayovelTaod aRiarebuli principebisa da
normebis Sesabamisad maT ufleba aqvT Tavisuflad, yovelgvari diskriminaciisa da
Carevis gareSe ganaviTaron TavianTi kultura, isargeblon dedaeniT pirad cxovrebaSi da sajarod.
2. saerTaSoriso samarTlis sayovelTaod
aRiarebuli principebisa da normebis Sesabamisad, umciresobaTa uflebebis ganxorcieleba
ar unda ewinaaRmdegebodes saqarTvelos suverenitets, saxelmwifo wyobilebas, teritoriul mTlianobasa da politikur damoukideblobas.
muxli 39
saqarTvelos konstitucia ar uaryofs adamianisa da moqalaqis sxva sayovelTaod aRiarebul uflebebs, Tavisuflebebsa da garantiebs, romlebic aq ar aris moxseniebuli, magram TavisTavad gamomdinareoben konstituciis principebidan.
muxli 40
1. adamiani udanaSaulod iTvleba, vidre misi
damnaSaveoba ar damtkicdeba kanoniT dadgenili wesiT da kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlos gamamtyunebeli ganaCeniT.
2. aravin ar aris valdebuli amtkicos Tavisi
udanaSauloba. braldebis mtkicebis movaleoba ekisreba bralmdebels.
3. dadgenileba braldebulis saxiT piris
pasuxisgebaSi micemis Sesaxeb, sabraldebo daskvna da gamamtyunebeli ganaCeni unda
emyarebodes mxolod utyuar mtkicebulebebs.
yovelgvari eWvi, romelic ver dadasturdeba kanoniT dadgenili wesiT, unda gadawydes
braldebulis sasargeblod.
muxli 41
1. saqarTvelos yovel moqalaqes ufleba
aqvs kanoniT dadgenili wesiT gaecnos saxelmwifo dawesebulebebSi masze arsebul informacias, agreTve iq arsebul oficialur
dokumentebs, Tu isini ar Seicaven saxelmwifo, profesiul an komerciul saidumloebas.
2. oficialur CanawerebSi arsebuli informacia, romelic dakavSirebulia adamianis janmrTelobasTan, mis finansebTan an
sxva kerZo sakiTxebTan, aravisTvis ar unda
iyos xelmisawvdomi TviT am adamianis Tanxmobis gareSe, garda kanoniT dadgenili SemTxvevebisa, rodesac es aucilebelia saxelmwifo uSiSroebis an sazogadoebrivi
usafrTxoebis uzrunvelsayofad, janmrTelobis, sxvaTa uflebebisa da Tavisuflebebis dasacavad.
muxli 42
1. yovel adamians ufleba aqvs Tavis uflebaTa da TavisuflebaTa dasacavad mimarTos sasamarTlos.
2. yoveli piri unda gansajos mxolod im sasamarTlom, romlis iurisdiqciasac eqvemdebareba misi saqme.
3. dacvis ufleba garantirebulia.
4. aravis ar SeiZleba ganmeorebiT daedos msjavri erTi da imave danaSaulisaTvis.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
151
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
5. aravin ar agebs pasuxs im qmedobisaTvis,
romelic misi Cadenis dros samarTaldarRvevad ar iTvleboda. kanons, Tu is ar amsubuqebs an ar auqmebs pasuxismgeblobas, ukuZala ara aqvs.
6. braldebuls ufleba aqvs moiTxovos Tavisi mowmeebis iseTsave pirobebSi gamoZaxeba
da dakiTxva, rogoric aqvT braldebis mowmeebs.
7. kanonis darRveviT mopovebul mtkicebulebas iuridiuli Zala ara aqvs.
8. aravin ar aris valdebuli misces Tavisi an
im axlobelTa sawinaaRmdego Cveneba, romelTa
wrec ganisazRvreba kanoniT.
9. yvelasTvis garantirebulia saxelmwifo da
TviTmmarTvelobis organoTa da mosamsaxureTagan ukanonod miyenebuli zaralis sasamarTlo wesiT sruli anazRaureba saxelmwifo saxsrebidan.
muxli 43
1. saqarTvelos teritoriaze adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa dacvas zedamxedvelobas uwevs saqarTvelos saxalxo damcveli,
romelsac 5 wlis vadiT sruli Semadgenlobis umravlesobiT irCevs saqarTvelos parlamenti.
2. saxalxo damcveli uflebamosilia gamoavlinos adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa
darRvevis faqtebi, Seatyobinos amis Sesaxeb
Sesabamis organoebsa da pirebs. saxalxo damcvelis saqmianobisaTvis dabrkolebaTa Seqmna
isjeba kanoniT.
3. saxalxo damcvelis uflebamosileba ganisazRvreba organuli kanoniT.
muxli 44
1. saqarTveloSi mcxovrebi yoveli piri valdebulia asrulebdes saqarTvelos konstituciisa da kanonmdeblobis moTxovnebs.
2. adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa ganxorcielebam ar unda daarRvios sxvaTa uflebebi da Tavisuflebebi.
152
muxli 45
konstituciaSi miTiTebuli ZiriTadi uflebani da Tavisuflebani, maTi Sinaarsis gaTvaliswinebiT, vrceldeba agreTve iuridiul
pirebze.
muxli 46
1. sagangebo an saomari mdgomareobis dros
saqarTvelos prezidents ufleba aqvs qveyanaSi an mis romelime nawilSi SezRudos konstituciis me-18, me-20, 21-e, 22-e, 24-e, 25-e, 30-e,
33-e da 41-e muxlebSi CamoTvlili uflebani
da Tavisuflebani. saqarTvelos prezidenti
valdebulia ara ugvianes 48 saaTisa es gadawyvetileba Seitanos parlamentSi dasamtkiceblad.
2. Tu qveynis mTel teritoriaze SemoRebulia
sagangebo an saomari mdgomareoba, saqarTvelos
prezidentis, saqarTvelos parlamentis, sxva
warmomadgenlobiT organoTa arCevnebi tardeba am mdgomareobis gauqmebis Semdeg. qveynis
romelime nawilSi sagangebo mdgomareobis SemoRebis SemTxvevaSi qveynis danarCen teritoriaze arCevnebis Catarebis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs saqarTvelos parlamenti.
muxli 47
1. saqarTveloSi mcxovreb ucxoel moqalaqeebs da moqalaqeobis armqone pirebs
saqarTvelos moqalaqis Tanabari uflebani
da movaleobani aqvT, garda konstituciiTa da kanoniT gaTvaliswinebuli gamonaklisebisa.
2. sayovelTaod aRiarebuli saerTaSoriso samarTlis normebis Sesabamisad, kanoniT dadgenili wesiT, saqarTvelo TavSesafars aZlevs
ucxoel moqalaqeebsa da moqalaqeobis armqone pirebs.
3. dauSvebelia sxva saxelmwifos gadaeces Semoxiznuli piri, romelsac devnian politikuri mrwamsisaTvis, an im qmedobisaTvis, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT danaSaulad ar iTvleba.
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
300-500
?
garemosdacviTi moTxovnebis darRveva sameurneo obieqtis
eqspluataciaSi gadacemisas
samrewvelo, sasoflosameurneo, samecniero an sxva obieqtis
daproeqtebis, ganlagebis, rekonstruqciis, mSeneblobis,
saeqspluataciod gadacemis an eqspluataciis dros garemos
dacvis wesis darRveva
±≤3
200-400
garemosdacviTi moTxovnebis darRveva sameurneo obieqtis
likvidaciisas
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
792
300-500
mesame kategoriis saqmianobis ganxorcieleba garemosdacviT nebarTvaSi miTiTebuli pirobebis darRveviT
177
saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi
saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsi pirobiTi aRniSvnebi: ≤ naklebi an toli, ± amiT an uamisod
178
S-iT aRniSnulia Sromis anazRaurebis minimaluri odenoba. 2004 wlis dasawyisisaTvis S=1,5lars
792
200-300
meoTxe kategoriis saqmianobis ganxorcieleba garemosdacviT nebarTvaSi miTiTebuli pirobebis darRveviT
176
79
40-80
garemosdacviTi nebarTvis gacemis proceduriT gaTvaliswinebul moTxovnaTa darRveva
694
695
693
100-350
garemoze mavne zemoqmedebisaTvis licenzirebis wesis darRveva
69
69
692
Tve
muxli
100-300
≤5
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
garemosdacviTi saqmianobis licenzirebis wesis darRveva
60-120
Tavisuflebis
SezRudva
weli
tusaRoba
691
gamoiwvia radiaciuli fonis arsebiTi gauareseba,
adamianis janmrTelobis dazianeba, cxovelTa an
mcenareuli samyaros masobrivi ganadgureba an sxva
mZime Sedegi
weli
jarima
20-80
gamasw. samuSaoebi
lari
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
50-300
Cadenili im piris mier, romelsac wlis ganmavlobaSi
Seefarda administraciuli saxdeli am muxliT gaTvaliswinebuli darRvevisaTvis
samrewvelo obieqtebis saqmianoba
piroba
iaraRis
CamorTmeva
damatebiTi
287
ssk 177
saxdeli-sasjeli
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
ask 176
privatizebis procesSi garemosdacviTi moTxovnebis darRveva
garemos dacvis kanonmdeblobiT dadgenili normebis darRveva
darRveva
gafrTxileba
danarTi Vb. garemosdacviTi darRvevebi da maTze dawesebuli saxdeli da sasjeli
saqarTveloSi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
153
jarima
Cadenili im piris mier, romelsac wlis ganmavlobaSi
aseTive darRvevisaTvis Seefarda administraciuli
saxdeli
Cadenili im piris mier, romelsac wlis ganmavlobaSi
aseTive darRvevisaTvis Seefarda administraciuli
saxdeli
≤2
≤3
3-5
≤8
gamoiwvia adamianis sicocxlis mospoba an adamianTa
masobrivi daavadeba
≤2
Cadenili sagangebo ekologiuri mdgomareobis dros
an ekologiuri ubedurebis zonaSi
?
3-5
SeeZlo gamoewvia adamianis janmrTelobis an garemos arsebiTi dazianeba an sxva mZime Sedegi
toqsikuri, baqteriologiuri, qimiuri an garemosaTvis saSiSi sxva nivTierebisadmi an narCenisadmi mopyrobis wesis
darRveva misi warmoebis, transportirebis, ganTavsebis,
Senaxvis, Camarxvis an gamoyenebis dros
150-200
?
851
791
791
1000-3000
2000-5000
791
791
500-1000
1000-1500
791
200-600
gamoiwvia garemos dabinZureba, mowamvla an dasnebovneba, an adamianis janmrTelobis dazianeba,
anda cxovelTa an mcenareuli samyaros masobrivi
ganadgureba
ramac ziani miayena cxovelTa samyaros da maT sabinadro garemos
qimiur saSualebaTa (maT Soris, mcenareTa dacvis da niadagis ganoyierebis qimiur saSualebaTa) garemoSi gamoyenebis
normebisa da am qimiur saSualebaTa transportirebis,
Senaxvisa da gamoyenebis wesebis darRveva
narCenebi, qimiuri nivTierebebi
pirvel kategoriis saqmianobis ganxorcieleba garemosdacviTi nebarTvis gareSe
meore kategoriis saqmianobis ganxorcieleba garemosdacviTi nebarTvis gareSe
mesame kategoriis saqmianobis ganxorcieleba garemosdacviTi nebarTvis gareSe
Cadenili im piris mier, romelsac wlis ganmavlobaSi
aseTive darRvevisaTvis Seefarda administraciuli
saxdeli
791
100-500
Tve
meoTxe kategoriis saqmianobis ganxorcieleba garemosdacviTi nebarTvis gareSe
weli
792
gafrTxileba
1500-2000
weli
gamasw. samuSaoebi
pirvel kategoriis saqmianobis ganxorcieleba garemosdacviT nebarTvaSi miTiTebuli pirobebis darRveviT
Tavisuflebis
SezRudva
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
792
lari
tusaRoba
800-1000
piroba
muxli
ask
meore kategoriis saqmianobis ganxorcieleba garemosdacviT nebarTvaSi miTiTebuli pirobebis darRveviT
darRveva
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
damatebiTi
288
288
288
288
306
ssk
saxdeli-sasjeli
iaraRis
CamorTmeva
154
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
Tavisuflebis
SezRudva
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
wiaRis dacva
30S-150S
warmoebis
wiaRiT TviTneburad sargebloba, ese igi, wiaRiT sargeboba saTanado nebarTvis (licenziis) gareSe, an wiaRiT
sargebloba nebarTviT (licenziiT) gamoyofili samTo an geologiuri minakuTvnis farglebs gareT, anda wiaRiT
sargebloba aucilebeli saxelmwifo registraciis gareSe
samuSaoTa
50S-70S
Seswavlis
?
SeiZleba mohyoloda an mohyva miwisqveSa wylebze
dakvirvebis sareJimo WaburRilebis, samarkSeidero
da geodeziuri niSnebis mospoba an dazianeba, istoriisa da kulturis Zeglebis, maTi teritoriebisa da
daculi zonebis xelyofa, geologiuri informaciis
sakuTrebis uflebis darRveva, wiaRis Sesaxeb dagvianebuli an cru informaciis Segnebulad miwodeba
wiaRis geologiuri
moTxovnebis darRveva
gamoiwvia adamianis sicocxlis mospoba
Cadenili sagangebo ekologiuri mdgomareobis dros
an ekologiuri ubedurebis zonaSi, ramac miwis mniSvnelovani farTobis gauvargiseba gamoiwvia
gamoiwvia adamianis janmrTelobis an garemos dazianeba
400-500
droebiT dakavebuli miwis Tavis droze daubrunebloba an daniSnulebisamebr gamosayeneblad misi vargis mdgomareobaSi moyvanis Seusrulebloba
samewarmeo, sameurneo an sxvagvari saqmianobisas mavne nivTierebiT miwis mowamvla, degradacia an miwis sxvagvari
gauvargiseba, ganpirobebuli sasuqis, mcenareTa zrdis
stimulatoris, Sxamqimikatis, sxva qimiuri an biologiuri
nivTierebis Senaxvis, gamoyenebis an gadazidvis dros misdami mopyrobis wesis darRveviT
50S -100S
maRalmTian regionebSi sasargeblo wiaRiseuliT sargeblobisas niadagisa da wylis gauvargiseba
1
±≤3
297
2-5
571
297
297
290
≤3
57
53
514
52
51
400-500
Tve
miwis gafuWeba sawarmoo da sxva narCenebiT, Camdinare wyliT misi dabinZureba
gafrTxileba
512
≤2
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
1500-2000
≤3
weli
tusaRoba
miwis nayofieri fenis moxsna da gadaadgileba, rac dakavSirebuli ar aris dadgenili wesiT nebadarTul RonisZiebebTan
≤3
≤1
weli
jarima
?
gamasw. samuSaoebi
lari
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
500-1000
niadagis dacva
gaufrTxileblobiT gamoiwvia mZime Sedegi
piroba
muxli
ask
sasoflo-samurneo daniSnulebis miwis nayofieri fenis moxsna-Senaxvisa da samelioracio samuSaoTa Cautareblobis, agreTve rekultivaciis, qarismieri, wylismieri eroziisa da niadagis mdgomareobis gamauaresebeli sxva
procesebisagan niadagis dacvis miwaTmosargebleze damokidebuli savaldebulo RonisZiebebis Seusrulebloba
mcenaris daavadebasTan an mavnebelTan brZolis wesis darRveva
darRveva
iaraRis
CamorTmeva
damatebiTi
ssk
saxdeli-sasjeli
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
155
gafrTxileba
≤2
?
Cadenili araerTgzis
≤3
61
61
100-200
150-250
wyalsameurneo da wyaldamcavi nagebobebisa da mowyobilobebis dazianeba, maTi eqspluataciis wesebis darRveva
611
611
50-250
50-100
100-150
zedapiruli wylis obieqtebidan wylis amoRebis licenziis gacemaze konkursis da auqcionis Catarebis vadis, wesisa
da pirobebis darRveva
wylis pirveladi aRricxvis warmoebis wesis darRveva, wylis da misi gamoyenebis saxelmwifo aRricxvisa da kadastris SedgenisaTvis saWiro monacemebis wardgenis wesis darRveva
wylis da misi gamoyenebis saxelmwifo aRricxvisa da saxelmwifo kadastris warmoebis wesis darRveva
602
601
50-150
gansakuTrebul SemTxvevebSi wyalmosargebleTa uflebebis SezRudvis pirobebis darRveva
Cadenili ganmeorebiT
601
10-50
601
Tevzis meurneobisaTvis gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone wylis obieqtebisa da maTi calkeuli ubnebis farglebSi wyalsargeblobis SezRudvis pirobebis darRveva
≤3
10-50
≤2
Tve
specaluri wyalsargeblobis uflebis SezRudvis, SeCerebis an Sewyvetis wesebis darRveva
wylis dacva (wyalaReba)
≤1
?
gamoiwvia mniSvnelovani ziani
wiaRiT ukanonod sargebloba
≤2
?
?
aseTive darRvevisaTvis administraciuli saxdelis
dadebis Semdeg
gamoiwvia mniSvnelovani ziani
saqarTvelos kontinenturi Selfis an
gansakuTrebuli
ekonomikuri zonis saTanado nebarTvis gareSe gamokvleva
an dazverva anda misi bunebrivi simdidris damuSaveba
samTomopovebiTi sawarmos an miwisqveSa nagebobis daproeqtebis, ganlagebis, rekonstruqciis, likvidaciis, saeqspluataciod gadacemis an eqspluataciis dros wiaRiseulis gamoyenebis an dacvis wesis darRveva, agreTve TviTneburi mSenebloba sasargeblo wiaRiseulis ganlagebis
adgilas
≤2
weli
572
jarima
70S-100S
weli
Tavisuflebis
SezRudva
wiaRiT sargeblobis normebis, agreTve wiaRiT sargeblobis usafrTxoebis wesebisa da normebis darRveva
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
56
gamasw. samuSaoebi
lari
tusaRoba
50S-150S
piroba
muxli
ask
wiaRiT sargeblobis obieqtebis ganlagebis farTobebis TviTneburad ganaSenianeba, wiaRis dacvis, wiaRiT sargeblobasTan dakavSirebul samuSaoTa mavne gavlenisagan bunebrivi garemos, Senobebisa da nagebobebis dacvis moTxovnebis
Seusrulebloba, sasargeblo wiaRiseulis mompovebeli sawarmos sxvadasxva daniSnulebis miwisqveSa nagebobebis
likvidaciisa da konservacis, miwis minakuTvnis farglebSi niadagis rekultivaciis wesebis da normebis darRveva
darRveva
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
damatebiTi
299
299
296
298
ssk
saxdeli-sasjeli
iaraRis
CamorTmeva
156
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
Cadenili ganmeorebiT
Cadenili ganmeorebiT
piroba
gamasw. samuSaoebi
Tve
±≤3
60
60
50-150
200-500
150-250
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
iseTi sameurneo, komunaluri da sxva obieqtebis saeqspluataciod gadacema, romlebic aRWurvili ar arian wylis
dabinZurebis, danagvianebisa da maTi mavne zemoqmedebis
Tavidan asacileblad saWiro nagebobebiTa da mowyobilobebiT
Cadenili ganmeorebiT
58
58
200-300
200-500
58
200-500
Cadenili ganmeorebiT
58
100-400
sasmeli da sayofacxovrebo daniSnulebis wylis obieqtebis
dacvis reJimis darRveva, sasmeli da sayofacxovrebo wyalmomaragebis da samkurnalo daniSnulebis wylis obieqtebSi
samrewvelo, komunalur-sayofacxovrebo, sadrenaJo da sxva
Camdinare wylebis CaSveba
602
58
200-500
Cadenili ganmeorebiT
100-300
58
gafrTxileba
50-150
?
60
60
200-500
≤1
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
60
weli
tusaRoba
100-300
Tavisuflebis
SezRudva
weli
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
iwvevs niadagis wylismier erozias da sxva mavne movlenebs
wylis dacva (dabinZurebisagan)
gamoiwvia mniSvnelovani ziani
jarima
lari
muxli
ask
wylis obieqtebSi Camdinare wylebis CaSvebis licenziis
gacemaze konkursis da auqcionis Catarebis vadis, wesisa da
pirobebis darRveva
wylis obieqtebis dabinZureba, danagvianeba, wylis obieqtebSi sawarmoo, sayofacxovrebo narCenebisa da sxvagvari
nayaris Cayra
wylis TviTneburi mitaceba an hidroteqnikur samuSaoTa
TviTneburi warmoeba saerTo sargeblobis qselze, agreTve
wyliT sargeblobis wesis sxva darRveva
gansakuTrebuli samecniero da esTetikuri mniSvnelobis zedapiruli wylis obieqtebiT ukanono sargebloba
specialuri wyalsargebloba Sesabamisi licenziis gareSe, an
licenziis pirobebis darRveviT
mosaxleobis sasmeli da sayofacxovrebo daniSnulebisaTvis
saerTo wyalsargeblobis wesebis darRveva
darRveva
iaraRis
CamorTmeva
damatebiTi
291
ssk
saxdeli-sasjeli
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
157
wylis obieqtis dabinZureba, danagvianeba, daSreta an masze
sxva iseTi uaryofiTi zemoqmedeba
sasmelad, sayofacxovrebo daniSnulebiT wyalmomaragebisaTvis, samkurnalod da sakurorto saWiroebisaTvis gankuTvnili sanitaruli dacvis zonebsa da wyaldacviT zolebSi sameurneo saqmianobis kanoniT dadgenili reJimis
darRveva
wyalSemkrebze wylis dacvis reJimis darRveva
wylis obieqtSi sawarmoo, sayofacxovrebo da sxvagvari Camdinare wylis CaSveba Sesabamisi licenziis gareSe an licenziiT dadgenili wylis dacvis pirobebis darRveviT, wylis
mdgomareobis xarisxobrivi normebis, wylis obieqtebSi nivTierebaTa (maT Soris mikroorganizmebis) emisiis (CaSvebis)
zRvrulad dasaSvebi normebisa da wylis obieqtebis datvirTvis normebis darRveva
wylis transportidan, milsadenebidan,wylis obieqtebze arsebuli mcuravi da sxva nagebobebidan, xe-tyis dacurebisas
wylis dabinZureba an danagvianeba zeTis, merqnis, qimiuri,
navTobis, mineraluri da organuli sasuqebis da Sxamqimikatebis danakargebiT, agreTve tivad Seukravi xe-tyis dacureba
darRveva
weli
jarima
lari
Tavisuflebis
SezRudva
Tavisuflebis
aRkveTa
±≤3
?
≤2
≤3
603
100-250
gamoiwvia adamianis janmrTelobis dazianeba, anda
cxovelTa an mcenareuli samyaros masobrivi ganadgureba
gafrTxileba
?
603
50-200
603
60
200-500
≤100
60
150-350
58
Tve
200-500
≤1
weli
tusaRoba
58
weli
muxli
ask
50-250
≤1
gamasw. samuSaoebi
SeiZleba daazianos mosaxleobis janmrTeloba, Seamciros Tevzis maragi, gaauaresos wyalmomaragebis
pirobebi, gamoiwvios wylis fizikuri, qimiuri, biologiuri Tvisebebis gauareseba, bunebrivi TviTgawmendis unaris daqveiTeba, hidrologiuri da hidrogeologiuri reJimis darRveva
Cadenili mkacri reJimis zonaSi
iwvevs wylis dabinZurebas, niadagis wylismier erozias da sxva mavne movlenebs
Cadenili ganmeorebiT
Cadenili ganmeorebiT
piroba
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
damatebiTi
292
292
ssk
saxdeli-sasjeli
iaraRis
CamorTmeva
158
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
gamoiwvia adamianis sicocxlis mospoba
mniSvnelovni ziani miayena adamianis janmrTelobas,
mcenareul samyaros, Tevzis marags an wylis sxva
cocxal organizms, dasvenebis zonas anda kanoniT
dacul sxva sikeTes
safrTxes uqmnis adamianis janmrTelobas an zRvis
cocxal organizms, anda xels uSlis zRvis marTlzomier gamoyenebas, Cadenili aseTi qmedebisaTvis
administraciuli saxdelis dadebis Semdeg
wylis mdgomareobaze zegavlenis momxdeni avariuli situaciebis, zalpuri wyalCaSvebis, sxva gansakuTrebuli
situaciebis Sesaxeb informaciis damalva an damaxinjeba
gemidan, sxva mcuravi saSualebidan, platformidan an zRvaSi xelovnurad agebuli sxva konstruqciidan adamianis
janmrTelobisaTvis an zRvis cocxali organizmisaTvis mavne nivTierebebis, sxva narCenis anda masalis zRvaSi ukanonod Cayra (CaSveba), agreTve maTi Camarxvis wesis darRveviT
zRvis dabinZureba; xmeleTidan da sahaero xomaldidan adamianis janmrTelobisaTvis an zRvis cocxali organizmisaTvis mavne nivTierebis anda sxva narCenis an masalis zRvaSi
ukanonod Cayra (CaSveba), agreTve maTi Camarxvis wesis darRveviT zRvis dabinZureba
50-200
?
65000
gafrTxileba
gemidan, sxva mcuravi saSualebidan, platformidan an zRvaSi xelovnurad agebuli sxva konstruqciidan mavne nivTierebebis, sxva narCenebis anda masalis saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesis darRveviT zRvaSi Cayra
(CaSveba), agreTve maTi Camarxvis wesis darRveviT zRvis dabinZureba
≤2
≤1
≤2
lari
?
weli
jarima
2S-10S
gamoiwvia adamianis sicocxlis mospoba an sxva mZime
Sedegi
Cadenili saxelmwifo nakrZalis an aRkveTilis teritoriaze anda sagangebo ekologiuri mdgomareobis
dros an ekologiuri ubedurebis zonaSi
piroba
gamasw. samuSaoebi
gemis an sxva mcuravi saSualebis kapitnis an meTaurTa Semadgenlobis sxva pirTa mier saxomaldo dokumentebSi
adamianebis janmrTelobisaTvis an zRvis cocxali resursebisaTvis mavne nivTierebebTan anda dadgenili normebis
gadametebiT aseT nivTierebaTa Semcvel minarevebTan dakavSirebuli operaciebis registraciis moqmedi kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul movaleobaTa Seusrulebloba, aRniSnul pirTa mier saxomaldo dokumentebSi araswori Canawerebis Setana am operaciebis Sesaxeb an Sesabamisi Tanamdebobis pirTaTvis am dokumentebis wardgenaze
ukanonod uaris Tqma
darRveva
Tavisuflebis
SezRudva
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
2-5
≤3
2-5
≤3
weli
tusaRoba
≤4
Tve
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
≤3
±≤3
iaraRis
CamorTmeva
damatebiTi
muxli
ask
611
582
59
293
293
293
292
292
ssk
saxdeli-sasjeli
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
159
SeuZlia daazianos dasvenebis zona an xeli SeuSalos zRvis marTlzomier gamoyenebas
gemis, sxva mcuravi saSualebis, sahaero xomaldis, platformis an zRvaSi xelovnurad agebuli sxva konstruqciis
saTanado pasuxismgebeli Tanamdebobis piris mier uaxloesi
portis administraciisaTvis, xolo Camarxvis mizniT Cayris
SemTxvevaSi _ agreTve Cayris nebarTvis mimcemi organizaciisaTvis Seutyobinebloba imisa, rom saqarTvelos Sida
zRvis an teritoriuli wylebis farglebSi anda Ria zRvaSi
mzaddeba an ukiduresi aucileblobis gamo moxda Cayra an
aucdeneli dakargva adamianis janmrTelobisaTvis an zRvis
cocxali organizmisaTvis mavne nivTierebisa an iseTi Senarevisa, romelic aseT nivTierebas dadgenili normis gadametebiT Seicavs, anda sxva narCenisa an masalisa
+
+
+
+
iseTi avtomobilebis, TviTmfrinavebis, gemebisa da sxva moZravi saSualebisa da danadgarebis saeqspluataciod
gaSveba, romelTa ganafrqvevSi gamaWuWyianebel nivTierebaTa Semcveloba, agreTve muSaobisas maT mier warmoqmnili
xmauris done aRemateba dadgenil normativebs
atmosferuli haeris dacvis wesebis darRvevebis aRmofxvris Sesaxeb atmosferuli haeris dacvisadmi saxelmwifo
kontrolis ganmaxorcielebeli organoebis miTiTebaTa Seusrulebloba
samrewvelo da sayofacxovrebo narCenebis dawyobis wesebis darRveva, aRniSnuli narCenebis dawvisas atmosferuli
haeris dacvis moTxovnaTa daucveloba
mcenareTa dacvis saSualebebis, maTi zrdis stimulatorebis, mineraluri sasuqebisa da sxva preparatebis transportirebis, Senaxvisa da gamoyenebis wesebis darRveva
lari
50S-100S
50S-100S
+
+
atmosferoSi gamaWuWyianebel nivTerebaTa zRvrulad dasaSvebi an droebiT SeTanxmebuli ganafrqvevis normativebis gadameteba
atmosferul haerze zRvrulad dasaSvebi mavne fizikuri zemoqmedebis normativebis gadameteba
10S-50S
+
5S-20S
5S-20S
≤10S
5S-10S
≤5S
≤1
weli
jarima
?
gamasw. samuSaoebi
atmosferoSi ganafrqvevis sawmendi mowyobilobebis eqspluataciis wesebis darRveva, agreTve am mowyobilobaTa
gamouyenebloba
mohyva an SeiZleba mohyoloda atmosferuli haeris
gaWuWyianeba
+
gafrTxileba
moqalaqeTa mier iseTi avtomotosatransporto da sxva moZravi saSualebebis eqspluatacia, romelTa ganafrqvevSi
gamaWuWyianebel nivTierebaTa Semcveloba, agreTve muSaobisas maT mier warmoqmnili xmauris done aRemateba dadgenil normativebs
haeris dacva
piroba
darRveva
Tavisuflebis
SezRudva
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
weli
tusaRoba
Tve
±≤3
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
damatebiTi
muxli
ask
77
77
78
83
82
84
80
81
294
ssk
saxdeli-sasjeli
iaraRis
CamorTmeva
160
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
haeris
xarisxis
75
62
721
74
68
67
67
50-150
70-120
70-200
≤10
≤10
50-150
20-50
30-150
saxelmwifo tyisa da saxelmwifo tyis fondis miwebis sameurneo mizniT gamoyofisa da tyiTmosargeleTaTvis gadacemisas kanonmdeblobiT dadgenili moTxovnebis darRveva
tyiTsargeblobis dagegmvis moTxovnaTa darRveva
tyeebSi samijne niSnebis mospoba da dazianeba
saxelmwifo tyis fondis sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwebis dazianeba
saxelmwifo tyis fondis miwebze arsebuli tyis dasaSrobi Txrilebis, sadrenaJo sistemebisa da gzebis mospoba an
dazianeba
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
tyis dacvis an saxelmwifo tyis fondis movlis, aRdgenis an gaSenebis, an saxelmwifo tyis fondis aRdgenisa da
gaSenebis mizniT mcenareTa saxeobebis SerCevisa da maTi gamoyenebis wesebisa da moTxovnebis darRveva
tyis dacvis mizniT biologiuri, qimiuri an seleqciuri saSualebebis gamoyenebis moTxovnaTa darRveva
73
721
72
saxelmwifo tyis fondis aRricxvis wesis an saxelmwifo tyis fondis daculi teritoriebis aRricxvis sistemis
gansakuTrebul moTxovnaTa darRveva
295
295
295
±≤3
≤2
≤3
77
77
2-5
≤2
Tve
50-150
1-2
?
Tavisuflebis
aRkveTa
weli
tusaRoba
saxelmwifo tyisa da saxelmwifo tyis fondis miwebis sazRvrebis dadgenisa da Secvlis, saxelmwifo sameurneo
tyis fondis sazRvrebis dadgenis an saxelmwifo tyis fondisagan adgilobrivi tyis fondis gamijvnis wesebisa da
moTxovnebis darRveva
≤1
?
50S-100S
Tavisuflebis
SezRudva
weli
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
50-150
mniS-
weli
jarima
50S-100S
gamasw. samuSaoebi
lari
muxli
ask
saxelmwifo sameurneo tyis fondis ubnisaTvis dacvis gansakuTrebuli reJimis mikuTvnebis wesis darRveva
tyis dacva (movla, dagegmva)
gamoiwvia adamianis sicocxlis mospoba
gamoiwvia adamianis janmrTelobis dazianeba
gamoiwvia atmosferuli
vnelovani gauareseba
+
atmosferul haerze mavne fizikuri zemoqmedeba saamisod specialurad uflebamosili saxelmwifo organoebis nebarTvis gareSe, rodesac aseTi nebarTvis miReba aucilebelia saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad
mavne nivTierebis atmosferul haerSi gafrqvevis anda gamwmendi danadgaris, nagebobis an sxva obieqtis eqspluataciis
wesis darRveva
+
piroba
gafrTxileba
atmosferoSi gamaWuWyianebel nivTierebaTa gafrqveva specialurad saamisod uflebamosili saxelmwifo organoebis nebarTvis gareSe, rodesac aseTi nebarTvis miReba aucilebelia saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad
darRveva
iaraRis
CamorTmeva
damatebiTi
ssk
saxdeli-sasjeli
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
161
70-150
70-150
50-150
50-150
50-150
saxelmwifo sameurneo tyis fondis gansakuTrebuli funqciuri daniSnulebis an landSafturi ubnis teritoriaze
meurneobis warmoebis reJimis darRveva
satyeo plantaciuri meurneobis warmoebis, saxelmwifo tyiTa da saxelmwifo tyis fondis satyeo, specialuri daniSnulebisa da gamouyenebeli miwebiT sasoflo-sameurneo mizniT sargeblobis, saxelmwifo tyis fondiT specialuri mizniT sargeblobis, saxelmwifo tyis fondis teritoriaze samecniero-kvleviTi da saswavlo RonisZiebebis
ganxorcielebis kanonmdeblobiT dadgenili wesebisa da moTxovnebis darRveva
sakurorto, rekreaciuli, sportuli da sxva kulturul-gamajansaRebeli, samonadireo meurneobis mowyobis mizniT
saxelmwifo tyis fondiT sargeblobis kanonmdeblobiT dadgenili wesebisa da moTxovnebis darRveva
tyis merqniani mcenareebis produqtebisa da xis meorexarisxovani masalebis damzadebis, saxelmwifo tyis fondis
aramerqnuli resursebiT sargeblobis kanonmdeblobiT dadgenili wesebisa da moTxovnebis darRveva
?
satyeo-sameurneo RonisZiebebisa da tyiTsargeblobis ganxorcielebis reJimis darRveva saxelmwifo saxelmwifo
sameurneo tyis fondis niadagdacviti da wyalmaregulirebeli tyis im ubnis teritoriaze, romelsac mikuTvnebuli aqvs dacvis gansakuTrebuli reJimi
tyiTsargebloba
tyis an nargavis dazianeba an ganadgureba cecxlis wakidebiT, afeTqebiT an sxva sayovelTaod saSiSi saSualebiT
tyis an nargavis dazianeba an ganadgureba cecxlTan an mometebuli safrTxis wyarosTan gaufrTxilebeli mopyrobiT
mohyva tyeSi xanZris gaCena an misi gavrceleba
garkveul farTobze
100-200
gafrTxileba
tyis mospoba an dazianeba cecxlis wakidebis an cecxlisadmi daudevrad mopyrobis Sedegad, agreTve tyeebSi saxanZro
usafrTxoebis moTxovnaTa darRveva
?
≤2
≤2
lari
≤50
weli
jarima
50-150
mosdevs tyis gaxmoba an daavadeba
tyis dacva (dabinZurebisgan, cecxlisagan)
piroba
gamasw. samuSaoebi
tyeebSi saxanZro usafrTxoebis an tyis xanZrisagan dacvis RonisZiebaTa dagegmvisa da ganxorcielebis moTxovnaTa
darRveva
tyis an nargavis dabinZureba mavne nivTierebiT
saxelmwifo tyis fondis miwebze tyis dazianeba radiaqtiuri, baqteriologiuri, qimiuri an sxva mavne nivTierebebiT,
radiaqtiuri, samrewvelo, sayofacxovrebo an sxva saxis narCenebiT, samrewvelo, sayofacxovrebo an sxvagvari Camdinare
wylebiT, agreTve mavne nivTierebaTa gamonafrqvevebiT
darRveva
Tavisuflebis
SezRudva
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
tusaRoba
65
65
65
75
304
75
76
304
4-8
76
71
304
Tve
muxli
ask
≤2
≤2
weli
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
damatebiTi
ssk
saxdeli-sasjeli
iaraRis
CamorTmeva
162
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
Tavisuflebis
SezRudva
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
≤2
?
gamoiwvia mniSvnelovani ziani, Cadenili araerTgzis
≤30
30-50
20-150
maRalmTian regionebSi im subalpuri da alpuri mcenareulobis mopoveba, romlis sawvavad da sxva mizniT moxmareba
akrZalulia
gareul cxovelTa zoologiuri koleqciebis (zooparkebis, zoobaRebis, okeanariumebis, saqarTvelos „wiTel
nusxaSi~ Setanil, gadaSenebis safrTxis winaSe myof saxeobaTa genofondis rezervatebis) garemodan gareul cxovelTa amoRebis gziT Seqmnisa da Sevsebis wesebis darRveva
gareuli cxovelebi, Tevzebi, iSviaTi mcenareebi
≤1
?
gamoiwvia mniSvnelovani ziani
cxovelTa samyaros obieqtebiT vaWrobis wesebis darRveva
xe-buCqnaris ukanonod gaCexva
100-200
≤4
≤3
±
50-200
saangariSo tyekafis dadgenis, tyekafis gamoyofis, xe-tyis
zezeurad gacemis, mTavari sargeblobis, movliTi Wrisa da
specialuri Wris wesebis darRveva
saxelmwifo tyis fondis miwebze tyis kulturebis tyis sanergeebsa da plantaciebSi naTesebis an nergebis mospoba
an dazianeba
63
100-200
saxelmwifo tyis fondis miCenili ubnis aramiznobrivi gamoyeneba
50-250
661
40-200
tyiTsargebloba tyiTsargeblobis licenziis, xelSekrulebis an bileTis gareSe, an tyiTsargeblobis licenziaSi,
xelSekrulebaSi an bileTSi miTiTebul pirobaTa darRveviT
Cadenili saxelmwifo tyis fondis miwebis 30-dan 35
gradusamde daqanebis ferdobebze
66
50-150
tyiTsargeblobis licenziis gacemisa da xelSekrulebis dadebis mizniT tenderisa da auqcionis Catarebis wesis
darRveva
852
515
854
64
63
652
651
70-100
75
saxelmwifo tyis fondis miCenili ubnis gamoyofis an am ubnis teritoriaze tyiTsargeblobis, misi SezRudvis,
SeCerebis an akrZalvis wesis darRveva
Tve
651
weli
50-100
gafrTxileba
tyiTsargeblobis uflebis SezRudvis, SeCerebis an Sewyvetis wesis darRveva
jarima
721
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
70-200
weli
tusaRoba
tyiTsargebloba da satyeo-sameurneo samuSaoebis warmoeba tyiTmowyobis an specialuri gamokvlevis kanonmdeblobiT dadgenili wesiT damtkicebuli dokumentaciis gareSe
gamasw. samuSaoebi
lari
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
50-150
piroba
muxli
ask
saxelmwifo sameurneo tyis fondis dacvis gansakuTrebuli reJimis pirobebis ubnebSi satyeo-sameurneo RonisZiebebis ganxorcielebis wesis darRveva
darRveva
iaraRis
CamorTmeva
damatebiTi
303
303
ssk
saxdeli-sasjeli
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
163
lari
jarima
Cadenili zRvis nakrZal raionSi, akrZalul dros an
adgilas, Tevzis an zRvis sxva cocxali organizmebis
mimarT
5000070000
+
+
+
86
86
+
±
86
Tevzis an wylis sxva cocxali organizmebis saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili wesis darRveviT mopoveba saqarTvelos kontinentur Selfze, teritoriul wylebSi an
gansakuTrebul ekonomikur zonaSi Tevzsarewi iaraRiT an
meqanikuri satransporto saSualebebiT, Tevzis anda wylis
sxva cocxali organizmebis ganadgurebis sxva saSualebebiT
Cadenili ganmeorebiT
±
853
3000050000
+
50-300
±
85
85
86
Tve
≤100
weli
TevzWerisa da Tevzis maragis dacvis wesebis darRveva
gafrTxileba
855
weli
gamasw. samuSaoebi
200-300
Tavisuflebis
SezRudva
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
sanitariul-epidemiologiuri, mosaxleobis janmrTelobisa da sicocxlis dacvis, sasoflo-sameurneo da sxva Sinaur cxovelTa daavadebebis profilaqtikis, bunebrivi garemosa da sameurneo saqmianobsaTvis zianis Tavidan acilebis mizniT ganxorcielebuli, gareuli cxovelebis raodenobis regulirebis wesebis darRveva
100-180
50-100
tusaRoba
150-850
Cadenili saqarTvelos „wiTel nusxaSi~ Setanil gareul cxovelTa saxeobebis mimarT an saxelmwifo
nakrZalis, erovnuli parkis bunebis mkacri dacvis zonis, bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis
birTvis (bunebis mkacri dacvis) zonis, msoflio
memkvidreobis ubnisa da saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani teritoriis dadgenili sazRvrebis
farglebSi
piroba
muxli
ask
saqarTvelos „wiTel nusxaSi~ Setanil, gadaSenebis safrTxis winaSe myof gareul cxovelTa mospoba an maTi kvercxis nadebis, kvercxis, bunagis da sxva nagebobebis ganadgureba, rasac SeiZleba mohyves maTi daRupva, raodenobis
Semcireba an sabinadro garemos darRveva, anda am cxovelTa mopoveba mopovebis nebarTvaSi miTiTebul pirobaTa
darRveviT, maTi saTanado nebarTvis gareSe yidva-gayidva an datyveveba
gareul cxovelTa sabinadro garemos, gamravlebis arealebis, gadarCenis staciebis, samigracio da wyalTan misasvleli gzebis dacvis wesebis darRveva, agreTve gareul
cxovelTa TviTneburi gadasaxleba axal sabinadro garemoSi, TviTneburi translokacia (introduqcia, reintroduqcia, restokingi) da hibridizacia
darRveva
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
damatebiTi
ssk
saxdeli-sasjeli
iaraRis
CamorTmeva
164
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
gafrTxileba
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
saqarTvelos „wiTel nusxaSi~ Setanili, gadaSenebis safrTxis winaSe myofi gareuli cxovelis an veluri mcenaris bunebrivi sabinadro an gamravlebis arealis moSla an im adgilebis sxva daniSnulebiT gamoyeneba, sadac saqarTvelos
„wiTel nusxaSi~ Setanili saxeoba bunebrivad binadrobs an
xarobs
?
?
gaufrTxileblobiT Seqmna am adgilebSi cxovelis
an mcenaris saxeobis gadaSenebis safrTxe
gaufrTxileblobiT gamoiwvia saqarTvelos „wiTel
nusxaSi~ Setanili, gadaSenebis safrTxis winaSe myofi
gareuli cxovelis an veluri mcenaris gadaSeneba
?
nadiroba saxelmwifo nakrZalSi an sxva dacul teritoriaze, sadac nadiroba mTlianad akrZalulia, anda meqanikuri satransporto an masobrivi ganadgurebis saSualebiT, an saqarTvelos `wiTel nusxaSi~ Setanil an umweo mdgomareobaSi myof nadir-frinvelze, agreTve sagangebo ekologiuri mdgomareobis dros an ekologiuri ubedurebis
zonaSi
100-300
?
gamoiwvia mniSvnelovani ziani
Cadenili ganmeorebiT anda im iaraRiT an saSualebebiT, romlebiT nadirobac akrZalulia
?
Cadenili saxelmwifo nakrZalSi an aRkveTilSi,
anda akrZalul dros an adgilas, agreTve sagangebo ekologiuri mdgomareobis dros an ekologiuri
ubedurebis zonaSi, an saqarTvelos `wiTel nusxaSi~
Setanili Tevzis an wylis sxva cocxali organizmis
mimarT
≤200
≤2
?
gamoiwvia mniSvnelovani ziani
≤2
≤2
≤2
≤1
lari
?
weli
jarima
aseTive darRvevisaTvis administraciuli saxdelis
dadebis Semdeg
gareuli cxovelebis, Tevzebis, iSviaTi mcenareebis dacva
piroba
gamasw. samuSaoebi
nadiroba saTanado nebarTvis gareSe, anda akrZalul adgilas an akrZalul dros, an akrZaluli iaraRiT an saSualebiT
nadirobis, agreTve cxovelTa samyaros obieqtebiT sxvagvari sargeblobis wesebis darRveva
Tevzis an wylis sxva cocxali organizmis ukanonod mopoveba saqarTvelos kontinentur Selfze, teritoriul wylebSi, gansakuTrebul ekonomikur zonaSi an Sida wylebSi Tevzsarewi iaraRiT an meqanikuri satransporto saSualebiT,
eleqtrodeniT an sxva akrZaluli iaraRiT, asafeTqebeli an
momwamlavi nivTierebiT anda Tevzis an wylis sxva cocxali
organizmis masobrivi ganadgurebis sxva saSualebiT
darRveva
Tavisuflebis
SezRudva
≤3
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
≤5
≤3
≤3
≤3
≤3
weli
tusaRoba
3-6
≤4
≤4
≤4
≤2
Tve
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
≤3
≤3
≤3
±≤3
±
±
iaraRis
CamorTmeva
damatebiTi
±
±
muxli
ask
86
86
302
302
301
301
300
300
300
ssk
saxdeli-sasjeli
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
165
weli
jarima
Tavisuflebis
SezRudva
Cadenili saxelmwifo nakrZalis, erovnuli parkis
bunebis mkacri dacvis zonis, bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis birTvis (bunebis mkacri dacvis)
zonis, msoflio memkvidreobis ubnisa da saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani teritoriis dadgenili sazRvrebis farglebSi
100-150
531
50-100
daculi teritoriebis dadgenili sazRvrebis farglebSi moqceuli, droebiT dakavebuli miwebis droulad daubrunebloba
531
671
68
68
554
554
631
Tve
50-300
weli
erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonis, aRkveTilis, mravalmxrivi gamoyenebis teritoriaze specialurad
gamoyofili zonis, daculi landSaftis, biosferuli rezervatis tradiciul-kulturuli landSaftis zonis teritoriebis tyis fondis miwebze arsebul tyeebSi tyekafis fondis gamoyofis, gamoyenebisa da tvirTsargeblobis
kanonmdeblobiT dadgenili wesebis darRveva
gafrTxileba
20-150
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
erovnuli parkis bunebis marTvadi dacvisa da aRdgenis zonebSi, aRkveTilsa da biosferuli rezervatis bunebis
marTvadi dacvisa (manipulaciebis) da aRdgenis zonebSi ganaxlebadi bunebrivi resursebis aRdginisa da mdgomareobis gaumjobesebis wesebis darRveva
≤30
10-20
≤10
gamasw. samuSaoebi
lari
tusaRoba
30-60
Cadenili saxelmwifo nakrZalis, erovnuli parkis
bunebis mkacri zonis, bunebis Zeglis, biosferuli
rezervatis birTvis (bunebis mkacri dacvis) zonis,
msoflio memkvidreobis ubnisa da saerTaSoriso
mniSvnelobis Warbteniani teritoriis dadgenili
sazRvrebis farglebSi
daculi teritoriebi
piroba
muxli
ask
igive qmedeba Cadenili saxelmwifo nakrZalis,
erovnuli parkis bunebis mkacri dacvis zonis,
bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis birTvis
(bunebis mkacri dacvis) zonis, msoflio memkvidreobis ubnisa da saerTaSorisa mniSvnelobis Warbteniani teritoriis dadgenili sazRvrebis farglebSi
daculi teritoriebis dadgenili sazRvrebis farglebSi
saTibi da saZovari savargulebis dazianeba da Zovebis wesebis darRveva
daculi teritoriebisa da maTi teritoriul-funqcionaluri zonebis sazRvrebis samijne niSnebis mospoba
darRveva
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
damatebiTi
ssk
saxdeli-sasjeli
iaraRis
CamorTmeva
166
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
daculi teritoriebisa da maTi teritoriul-funqcionaluri zonebis dacvis wesebisa da reJimis darRveva
daculi teritoriebisa da maTi teritoriul-funqcionaluri zonebis dadgenili sazRvrebis farglebSi tyis dazianeba radiaqtiuri, baqteriologiuri, qimiuri an sxva mavne
nivTierebebiT, radiaqtiuri, samrewvelo, sayofacxovrebo
an sxva saxis narCenebiT, samrewvelo, sayofacxovrebo an
sxvagvari Camdinare wylebiT, agreTve mavne nivTierebaTa
gamonafrqvevebiT
daculi teritoriebis dadgenili sazRvrebis farglebSi
merqnian mcenareTa ukanono gaCexva da dazianeba
daculi teritoriebis marTvisa da dacvisaTvis uSualod
pasuxismgebel pirTa mier daculi teritoriebisa da maTi
teritoriul-funqcionaluri zonebis miwebis ara im mizniT
gamoyeneba, risTvisac isini gamoiyo
darRveva
lari
jarima
gamasw. samuSaoebi
Tve
511
25-50
89
89
20-40
Cadenili saxelmwifo nakrZalis, erovnuli parkis
bunebis mkacri dacvis zonis, bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis birTvis (bunebis mkacri dacvis)
zonis, msoflio memkvidreobis ubnisa da saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani teritoriis dadgenili sazRvrebis farglebSi
71
70-140
71
641
≤70
gafrTxileba
igive qmedeba Cadenili saxelmwifo nakrZalis,
erovnuli parkis bunebis mkacri dacvis zonis,
bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis birTvis
(bunebis mkacri dacvis) zonis, msoflio memkvidreobis ubnisa da saerTaSorisa mniSvnelobis Warbteniani teritoriis dadgenili sazRvrebis farglebSi
100-350
641
weli
Tavisuflebis
aRkveTa
50-350
weli
tusaRoba
511
Tavisuflebis
SezRudva
weli
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
100-130
50-100
muxli
ask
mosdevs tyis gaxmoba an daavadeba
daculi teritoriebi
Cadenili saxelmwifo nakrZalis, erovnuli parkis
bunebis mkacri dacvis zonis, bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis birTvis (bunebis mkacri dacvis)
zonis, msoflio memkvidreobis ubnisa da saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani teritoriis dadgenili sazRvrebis farglebSi an saqarTvelos „wiTel
nusxaSi~ Setanili saxeobebis mimarT
Cadenili saxelmwifo nakrZalis, erovnuli parkis
bunebis mkacri dacvis zonis, bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis birTvis (bunebis mkacri dacvis)
zonis, msoflio memkvidreobis ubnisa da saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani teritoriis dadgenili sazRvrebis farglebSi
piroba
iaraRis
CamorTmeva
damatebiTi
ssk
saxdeli-sasjeli
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
167
saxelmwifo nakrZalis, aRkveTilis, erovnuli parkis,
bunebis Zeglis, daculi landSaftis an sxva daculi teritoriis reJimis darRveva
saxelmwifo nakrZalis, erovnuli parkis bunebis mkacri dacvis zonis, bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis birTvis (bunebis mkacri dacvis) zonis, msoflio memkvidreobis
ubnis teritoriaze vizitorTa mier sabrZolo, sanadiro,
TevzsaWeri iaraRisa da nebismieri (garda mecnieruli aramanipulaciuri dakvirvebis) mowyobilobis Setana
saxelmwifo nakrZalis, erovnuli parkis bunebis mkacri dacvis zonis, bunebis Zeglis, biosferuli rezervatis birTvis
(bunebis mkacri dacvis) zonis, msoflio memkvidreobis ubnis teritoriebze vizitorTa arasaganmanaTleblo mizniT
daSveba
daculi teritoriebis kanonmdeblobiT dadgenili sazRvrebis farglebSi arsebuli wylis obieqtebis dacvisa da
gamoyenebis reJimis darRveva
darRveva
gamoiwvia mniSvnelovani ziani
Cadenili im piris mier, romelsac wlis ganmavlobaSi
Seefarda administraciuli saxdeli am darRvevisaTvis
Cadenili im piris mier, romelsac wlis ganmavlobaSi
Seefarda administraciuli saxdeli am darRvevisaTvis
Cadenili ganmeorebiT
piroba
lari
jarima
weli
gamasw. samuSaoebi
Tavisuflebis
aRkveTa
≤3
581
?
150-200
50-100
≤80
892
892
891
891
Tve
≤50
≤2
weli
tusaRoba
581
≤2
Tavisuflebis
SezRudva
weli
muxli
ask
450-550
250-350
saqmianobis an
Tanamdebobis
dakavebis uflebis
CamorTmeva
damatebiTi
305
ssk
saxdeli-sasjeli
iaraRis
CamorTmeva
168
mopovebulis
konfiskacia
ZiriTadi
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
gafrTxileba
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi VI. sakontaqto informacia
danarTi VIa: proeqtis monawileni
es saxelmZRvanelo Seiqmna proeqtis: „garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba“ farglebSi. proeqti dafinansda evropuli kavSiris mier da ganxocielda roial haskoningisa da centraluri da aRmosavleT evropis regionuli ekologiuri centris (rec) mier. maTi
sakontaqto rekvizitebia:
• European Commission
• Royal Haskoning
• The Regional Environment Center for
Central and Eastern Europe (REC)
Lena Nielsen
Project Manager
Margriet Hartman
Project Manager
EuropeAid Cooperation Office
Europe, Caucasus, Central Asia
Unit A2 - Centralised Operations
Rue de Loi 200, Office L41 4/39
B-1049 Brussels
Tel: +32 2 296 1800
Fax:+32 2 295 1647
e-mail:[email protected]
http://europa.eu.int/comm//europeaid
Division Environment
Haskoning Nederland bv,
a company of Royal Haskoning
P.O. Box 8520
3009 AM Rotterdam
The Netherlands
Tel: +31 10 2865 505
Fax: +31 10 4562 312
[email protected]
www.royalhaskoning.com
Magda Toth Nagy,
Head of the Public Participation Programme
9-11Ady Endre ut.
Szentendre 2000
Hungary
Tel: +36 26 504 000
Fax: +36 26 311 294
E-mail: [email protected]:
Web: www.rec.org
saqarTveloSi proeqts axorcielebda erovnuli gundi Semdegi SemadgenlobiT:
saxeli,
gvari
organizacia,
Tanamdeboba
tel
el-fosta
lia
Todua
proeqtis erovnuli gundis
xelmZRvaneli
+995 99 577959
[email protected]
nana
nemsaZe
interaqtiuli swavlebis erovnuli eqsperti
+995 99 242722
[email protected]
kavSiri `grid-Tbilisi~
+995 32 942808
[email protected]
eka
badriZe
saqarTvelos strategiuli kvlevebisa da ganviTarebis centri
+995 32 250711
[email protected]
rusudan
simoniZe
saqarTvelos mwvaneTa moZraoba
+995 32 354751
[email protected]
giorgi
gaxelaZe
gazeTi `mTavari gazeTi~
+995 77 793098
[email protected]
Tamar
gobejiSvili
garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis saministro
+995 32 943670
[email protected]
Tamar
feiqriSvili
garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis saministro
+995 32 943670
[email protected]
nino
qituaSvili
garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis saministro
+995 32 943670
[email protected]
garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis saministro, iuridiuli sammarTvelo
+995 32 337340
[email protected]
manana
qurTubaZe
arCil
adamia
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
169
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
danarTi VIb: orhusis konvenciis kontaqtebi
orhusis konvenciis Sesaxeb damatebiTi informaciisaTvis daukavSirdiT centraluri da aRmosavleT evropis regionuli ekologiuri centrs an qvemoTCamoTvlil organizaciebs da pirebs:
orhusis konvenciis samdivno
Aarhus Convention Secretariat
Environment and Human Settlements Division
United Nations Economic Commission for Europe
Office 332, Palais des Nations
CH-1211 Geneva 10
Tel: +41 22 917 2384
Fax: +41 22 917 0107
Email: [email protected]
Web: www.unece.org/env/pp
orhusis konvenciaze pasuxismgebeli piri saqarTveloSi
q-ni nino goxelaSvili
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro
saerTaSoriso urTierTobebisa da konvenciebis sammarTvelo
sammarTvelos ufrosis moadgile
Tbilisi, kostavas 68a
tel: +995 32 334082, faqsi: +995 32 333952, mob:+995 77 760593
el-fosta: [email protected] [email protected]
iuristebi da arasamTavrobo organizaciebi, romlebic saqarTveloSi
muSaoben orhusis konvenciasTan dakavSirebul sakiTxebze
iuristebi:
• merab barbaqaZe, asociacia `samarTlebrivi sazogadoeba~, aRmasrulebeli direqtori
mob: 99 508514,
el-fosta: [email protected]
• zurab maraqveliZe, iuristi
mob: 99 934192,
el-fosta: [email protected]
• pavle abaiaZe, advokati,
mob: 99 589976,
el-fosta: [email protected]
• levan alafiSvili, saadvokato kompnia GLG, mmarTveli partniori
tel/faqsi: 912545, mob: 99 777272,
el-fosta: [email protected]
• arCil adamia, saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro, iuridiuli
departamenti
mob: 93 303287,
el-fosta: [email protected]
• beqa dvali, iuristi
mob: 99 223016,
el-fosta: [email protected]
170
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
rogor gamoviyenoT orhusis konvencia saqarTveloSi:
saxelmZRvanelo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis
• Tamar maRraZe, iuristi
mob: 93 304841,
el-fosta: [email protected]
arasamTavrobo organizaciebi179:
• fondi: kavkasiis regionuli ekologiuri centri
saqarTvelo, Tbilisi, 0162, WavWavaZis gamz. 74, ofisi 901,
tel/faqsi: 253649/48,
el-fosta: [email protected],
veb-gverdi: www.rec-caucasus.org
• kavSiri: mwvane alternativa
Tbilisi 0105, rusTavelis gamz 1, I sad, IV sarT,
tel/faqsi: 932403/223874,
el-fosta: [email protected] [email protected]
• kavSiri: saqarTvelos mwvaneTa moZraoba
Tbilisi 0112, aRmaSeneblis gamz. 182, muStaidis baRi, mwvane saxli,
tel: 354751, faqsi: 351674,
el-fosta: [email protected]
• kavSiri: kavkasiis garemosdacviT arasamTavrobo organizaciaTa qseli
misamarTi: saqarTvelo, Tbilisi 0107, WonqaZis q. 14b,
tel: 923946, faqsi: 923947,
el-fosta: [email protected],
veb-gverdi: www.cenn.org
• kavSiri: saqarTvelos strategiuli kvlevebisa da ganviTarebis centri
misamarTi: Tbilisi 0194, gamsaxurdias gamz.33a,
tel/faqsi: 964124; 250711,
el-fosta: [email protected],
veb-gverdi: http://csrdg.gol.ge/
• kavSiri: garemosdacviTi saganmanaTleblo centri
Tbilisi, mob: 77 760574,
el-fosta: [email protected]
• kavSiri: `guriis mTebi~
ozurgeTi,
mob: 99755450,
el-fosta: [email protected]
179
CamonaTvali amomwuravi ar aris
garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba
EuropeAid 02-0114 _ roial haskoningi da rec-ace
171
garemosdacviTi informacia, ganaTleba
da cnobierebis amaRleba
azerbaijani, belarusi, moldova, saqarTvelo, somxeTi, ukraina
2002 wlis 17 ivnisidan 2004 wlis 17 dekembris CaTvliT azerbaijanSi, belarusSi,
moldovaSi, saqarTveloSi, somxeTsa da ukrainaSi ganxorcielda evrokavSiris proeqti: `garemosdacviTi informacia, ganaTleba da cnobierebis amaRleba~. proeqtis
mizans warmoadgenda garemosdacviT gadawyvetilebaTa, da Sesabamisad garemos mdgomareobis gaumjobeseba sazogadoebrivi interesebis ukeT gaTvaliswinebis xarjze.
proeqtis arsi iyo sajaro moxeleebisa da samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebis mxardaWera maT mier orhusis konvenciis cxovrebaSi gatarebaSi.
proeqti daafinansa evrokavSiris `evroeidis~ programam. proeqti ganaxorciela
`roial haskoningma~ niderlandebis samefodan, aRmosavleT da centraluri evropis
regionul ekologiur centrTan (ganTavsebulia ungreTSi) erToblivad.
TiToeul qveyanaSi proeqts axorcielebda erovnuli gundi, romelic mWidrod
TanamSromlobda erTis mxriv proeqtis makoordinirebel regionul gundTan, da,
meores mxriv _ orhusis konvenciis erovnul koordinatorebTan. erovnuli gundi
Sedgeboda gundis xelmZRvanelisgan, interaqtiuri swavlebis erovnuli eqspertisagan
da kidev rva wevrisagan, romlebic qveynis rogorc samTavrobo, aseve arasamTavrobo
seqtors warmoadgendnen.
proeqtis ZiriTadi Sedegebia:
• momzadda orhusis konvenciis ganxorcielebis mimoxilva TiToeuli qveynisaTvis;
• sagangebo swavlebis Sedegad erovnuli gundis wevrebi Cemoyalibdnen eqspertebad,
romelTac SeuZliaT orhusis konvenciis Temaze interaqtiul mecadineobaTa Catareba
sxvadasxva auditoriisaTvis;
• gamoica (rusul da inglisur enebze) orhusis konvenciis ganxorcielebis ori regionuli
saxelmZRvanelo _ erTi sajaro moxeleTaTvis, xolo meore _ samoqalaqo sazogadoebis
warmomadgenelTaTvis. saxelmZRvaneloebi Seicavs konvenciis debulebaTa ganmartebebs da
maTi ganxorcielebis procedurebisa da gamoyenebis konkretul magaliTebsa da rekomendaciebs;
• gamoica (erovnul da rusul enebze) orhusis konvenciis ganxorcielebis erovnuli saxelmZRvaneloebi _ calke sajaro moxeleTaTvis da calke samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTaTvis. maTSi detalurad ganxilulia konvenciasTan dakavSirebuli erovnuli
kanonmdebloba da konkretuli procedurebi, moyvanilia maTi gamoyenebis magaliTebi da
rekomendaciebi;
• TiToeul qveyanaSi Catarda interaqtiuli swavlebis 6 kursi, ris Sedegadac orhusis konvenciis ganxorcielebisaTvis saWiro codna da Cvevebi gauumjobesda centraluri mTavrobis 195, adilobrivi mmarTvelobisa da TviTmmarTvelobis 193 da samoqalaqo sazogadoebis 210 warmomadgenels;
• gamoica orhusis konvenciis interaqtiuli swavlebis regionuli da erovnuli saxelmZRvaneloebi. isini Seicavs rogorc swavlebis meTodebis aRweras, aseve sesiebis detalur
gegmebs da slaidebs leqciebisaTvis;
• TiToeul qveyanaSi ganxorcielda sapiloto proeqtebi centralur da adgilobriv doneze
orhusis konvenciis ganxorcielebis praqtikuli instrumentebis SesamuSaveblad; gamoica
broSura sapiloto proeqtebis Sedegebis gasaSuqeblad;
• mniSvnelovnad gaizarda mediis daintereseba orhusis konvenciiT da mis gamoyenebasTan
dakavSirebuli SemTxvevebis gaSuqeba.

Documentos relacionados

garemos mdgomareobis Sesaxeb 2001 w.

garemos mdgomareobis Sesaxeb 2001 w. produqciis raodenoba. pirveli yovel 12, xolo meore yovel 15 weliwadSi orkecdeba, rac mniSvnelovnad zrdis anTropogenul datvirTvas garemoze. yovelwliurad matulobs atmosferoSi damabinZurebel nivTiereb...

Leia mais

BP saqarTveloSi mdgradi ganviTarebis angariSi 2008

BP saqarTveloSi mdgradi ganviTarebis angariSi 2008 es aris BP-is mier saqarTveloSi gamocemuli mdgradi ganviTarebis mexuTe angariSi, romelic aRwers Cvens saqmianobas saqarTveloSi 2008 wels da sxvadasxva maCveneblebiT gamoxatul am saqmianobis Sedegeb...

Leia mais

BP saqarTveloSi mdgradi ganviTarebis angariSi 2009

BP saqarTveloSi mdgradi ganviTarebis angariSi 2009 da ekonomikuri zrda mocemul regionSi; cvlilebebi qveynebis kanonmdeblobebSi; valutis kursis cvalebadoba; axali teqnologiebis Seqmna da danergva, sazogadoebis gansxvavebuli molodini da Secvlili bizn...

Leia mais

atmosferuli haeris xarisxobrivi mdgomareoba

atmosferuli haeris xarisxobrivi mdgomareoba “2004 wlis garemos mdgomareobis Sesaxeb erovnuli moxseneba” SemuSavebulia “garemos dacvis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis me-14 muxlis me-3 punqtisa da saqarTvelos prezidentis 1999 wlis 25 ivnisis #38...

Leia mais

garemos mdgomareobis Sesaxeb 1999

garemos mdgomareobis Sesaxeb 1999 wels eqspluataciaSi imyofeba 313700 avtosatransporto erTeuli da misgan gamonafrqvevi Seadgens 1,846 mln. tonas. atmosferuli haeris saerTo dabinZurebaSi avtotransportis wili 90-ian wlebamde Seadgend...

Leia mais

Tavisuflebis instituti, 2005

Tavisuflebis instituti, 2005 ferisa, sqesisa, enisa, politikuri an sxvagvari Sexedulebisa, erovnuli an socialuri kuTvnilebisa, sakuTrebisa, warmoSobisa an socialuri mdgomareobisa~. zogierTi standartuli individualuri ufleba gan...

Leia mais

erovnuli moxseneba garemos mdgomareobis Sesaxeb 2002 w.

erovnuli moxseneba garemos mdgomareobis Sesaxeb 2002 w. aRniSnul mdgomareobas ufro metad Zabavs aramdgradi, feTqebadsaSiSi viTareba qveynis calkeul nawilebSi, gansakuTrebiT ki im regionebSi, sadac kontroli garemos dacvis sferoSi mniSvnelovnad moikoWlebs...

Leia mais

seqsualuri uflebebi: IPPF deklaracia

seqsualuri uflebebi: IPPF deklaracia sferoSi saerTaSoriso masStabiT aRiarebuli liderebisagan, rogoricaa, magaliTad, pol hanti, gaerTianebuli erebis specialuri momxsenebeli janmrTelobis dacvis uflebebis Sesaxeb. warmomadgenlobiTi reziu...

Leia mais

adamianis uflebebi

adamianis uflebebi dasafasebelia am organizaciebSi momuSave adamianebis wvlili: nino kiknaZe (fondi `Ria sazogadoeba saqarTvelo); Tamar ezeri da jonaTan koeni, romlebic zogadad zedamxedvelobisa da redeqtirebis garda,...

Leia mais

municipaluri leqsikoni

municipaluri leqsikoni nebismieri dokumentaciis wardgena; iseTi iuridiuli daxmarebis gaweva, romelic ar ukavSirdeba mesame piris winaSe warmomadgenlobas. („advokatTa Sesaxeb“). 28. advokati sazogadoebrivi– iuridiuli daxm...

Leia mais