4 Zeitalter

Transcrição

4 Zeitalter
Ovid, Metamorphosen 1,89-150 (Die vier Zeitalter)
In der Antike wird das "Goldene Zeitalter“ (aurea aetas) glorifiziert, in dem Mensch und Natur in völligem
Einklang - geradezu in einem paradiesischen Zustand - miteinander leben. Durch Habgier, Krieg und sittlichen
Verfall tritt jedoch eine ständige Verschlechterung des Lebens ein, das silberne, bronzene und eiserne Zeitalter
folgen. Ovid schildert eindrucksvoll die Sehnsucht nach diesem verlorenen Paradies und den Mythos vom
Goldenen Zeitalter:
Das goldene Zeitalter
Lucas Cranach der Ältere (1472–1553)
Aurea prima sata est1 aetas, quae vindice2 nullo,
1
sponte sua3, sine lege fidem rectumque colebat.
3
Poena metusque aberant, nec verba minantia4 fixo
aere5 legebantur, nec supplex turba6 timebat
5
iudicis ora sui, sed erant sine vindice7 tuti.
8
7
Nondum caesa suis, peregrinum9 ut viseret10 orbem,
montibus in liquidas11 pinus12 descenderat undas,
nullaque mortales praeter sua litora no[ve]rant;
9
nondum praecipites cingeban13t oppida fossae14;
non tuba directi, non aeris cornua flexi,
11
15
16
non galeae , non enses erant: sine militis usu
(es gab) keine Tuba aus geradem, keine Hörner aus
gekrümmtem Erz
mollia securae17 peragebant otia gentes.
1
serere, sero, sevi, satum: säen, erschaffen
vindex, vindicis m: Rächer, Richter
3
sponte sua: aus eigenem Antrieb, von selbst
4
minari, minor, minatus sum: drohen
5
fixo aere: auf öffentlich angeschlagenen Gesetzestafeln
6
supplex turba: die flehende Schar (der Freunde und Verwandten, die den Richter um Milde bitten)
7
vindex, vindicis m: Richter
8
Konstruktion: nondum pinus caesa suis montibus descenderat in liquidas undas
9
peregrinus, a, um: fremd
10
visere: besichtigen
11
liquidus, a, um: flüssig, klar
12
pinus, i f: Pinie
13
cingere, cingo, cinxi, cinctum: umgeben
14
fossa, ae f: Graben
15
galea, ae f.: Helm
16
ensis, is: Schwert
17
se-curus, a, um: sorglos
2
13
Ipsa quoque immunis18 rastroque19 intacta20 nec ullis
saucia21 vomeribus22 per se dabat omnia tellus23;
15
contentique cibis nullo cogente creatis
arbuteos fetus24 montanaque fraga25 legebant
17
cornaque26 et in duris haerentia mora27 rubetis28
et, quae deciderant patula29 Iovis arbore30, glandes31.
19
Ver erat aeternum, placidique tepentibus32 auris
mulcebant33 zephyri34 natos sine semine35 flores36.
21
Mox etiam fruges37 tellus inarata38 ferebat,
nec renovatus ager gravidis39 canebat40 aristis41;
23
flumina iam lactis42, iam flumina nectaris43 ibant,
flavaque44 de viridi45 stillabant46 ilice47 mella48.
25
Postquam Saturno tenebrosa49 in Tartara50 misso
sub Iove mundus51 erat, subiit52 argentea53 proles54,
27
18
auro deterior55, fulvo56 pretiosior57 aere.
immunis, is, e: ohne Verpflichtung
rastrum, i n: Hacke
20
intactus, a, um: unberührt
21
saucius, a, um: verletzt, aufgerissen
22
vomer, eris: Pflugschar
23
tellus, uris f ~ terra, ae f
24
arbuteus fetus, us m: Erdbeerfrucht
25
montanum fragum, i n: Bergerdbeere
26
cornum, i n: Kornelkirsche
27
morum, i n: Brombeere
28
rubetum, i n: Brombeerstrauch
29
patulus, a, um: breit, weit ausladend
30
arbor Iovis: = die Eiche (der dem Jupiter heilige Eiche)
31
glans, glandis f: Eichel
32
tepere, tepeo, tepui, -: lau/warm sein
33
mulcere, mulceo, mulsi, mulsum: streicheln
34
zephyrus: warmer Westwind
35
semen, seminis n: Samen
36
flos, floris m: Blume, Blüte
37
fruges, um f: Feldfrüchte
38
in-aratus, a, um: un-gepflügt
39
gravidus, a, um: schwer, schwanger, voll von
40
canere, caneo, canui, -: leuchten
41
arista, ae f: Ähre
42
lac, lactis n: Milch
43
nectar, aris n: Nektar
44
flavus, a, um: goldgelb
45
viridis, is, e: (kräftig) grün
46
stillare: tropfen
47
ilex, ilicis f: Steineiche
48
mel, mellis n: Honig
49
tenebrosus, a, um: finster
50
Tartara, orum n: Tartarus, Unterwelt
51
mundus, i m: Welt
52
subire, subeo, subii, subitum: nachfolgen
53
argenteus, a, um: silbern
54
proles, is f: Geschlecht, Zeitalter
55
deterior, ior, ius: weniger wert, schlechter
19
„Die Menschen waren zufrieden mit den Speisen,
die gewachsen waren, ohne dass jemand sie (=die
Speisen) dazu gezwungen hätte“
Iuppiter antiqui contraxit58 tempora veris
29
perque hiemes aestusque59 et inaequalis60 autumnos
et breve ver spatiis exegit61 quattuor annum.
31
Tum primum siccis62 aer fervoribus63 ustus64
canduit65, et ventis glacies adstricta66 pependit.
33
Tum primum subiere67 domos; domus antra68 fuerunt
et densi frutices69 et vinctae70 cortice71 virgae72.
35
Semina tum primum longis Cerealia73 sulcis74
obruta75 sunt, pressique iugo gemuere76 iuvenci77.
37
Tertia78 post illam successit aenea79 proles80,
saevior ingeniis81 et ad horrida82 promptior83 arma,
39
non scelerata tamen.
De duro est ultima84 ferro.
Protinus irrupit85 venae86 peioris in aevum87
41
omne nefas88; fugere89 pudor verumque fidesque.
In quorum subiere90 locum fraudesque91 dolusque
56
fulvus, a, um: schimmernd
pretiosus, a, um: kostbar, wertvoll (vgl. pretium)
58
contrahere, -traho, -traxi, -tractum: verkürzen
59
aestus, us m: Sommer
60
inaequalis, is, e: ungleich, unbeständig
61
annum exigere: das Jahr einteilen
62
siccus, a, um: trocken
63
fervor, oris m: Hitze, Glut
64
urere, oro, ussi, ustum: verbrennen
65
candescere, candesco, candui, -: aufglühen, erglühen
66
glacies adstricta: das gefrorene Eis
67
subiere: Kurzform zu subierunt (ergänze als Subjekt: homines)
68
antrum, i n: Höhle
69
frutex, icis m: Busch
70
vincire, vincio, vinxi, vinctum: zusammenbinden
71
cortex, icis: Rinde, Bast
72
virga, ae f: Zweig
73
Cerealis: Adjektiv zu Ceres (Göttin des Ackerbaus)
74
sulcus, i m: Furche
75
obruere, -ruo, -rui, -rutum: eingraben
76
gemere, gemo, gemui, gemitum: stöhnen, ächzen
77
iuvencus, i m: (junger) Stier
78
tertia: prädikativ
79
aeneus, a, um: ehern, bronzen
80
proles, is f: Geschlecht, Zeitalter
81
ingenium, i n: Veranlagung, Denkweise
82
horridus, a, um: schrecklich
83
promptus ad: bereit zu, schnell bei der Hand mit
84
ultima: erg. proles
85
irrumpere, irrumpo, irrupi, irruptum: hereinstürzen
86
vena, ae f: Ader, Metallader
87
aevum, i n: Zeitalter
88
nefas n (undkl.): Unrecht, Verbrechen
89
fugere: ~ fugerunt
90
subiere: ~subierunt
91
fraus, fraudis: Täuschung, List, Betrug
57
43
insidiaeque et vis et amor sceleratus habendi.
Vela92 dabat ventis - nec adhuc bene noverat illos -
45
navita93; quaeque94 prius steterant in montibus altis,
fluctibus ignotis insultavere95 carinae96.
47
Communemque prius, ceu97 lumina98 solis et auras,
cautus99 humum longo signavit100 limite101 mensor102.
49
Nec tantum segetes alimentaque debita dives
poscebatur humus, sed itum est in viscera103 Terrae:
51
„Nicht nur wurde Saat und die geschuldete
Nahrung vom ertragreichen Boden gefordert“
104
quasque recondiderat105 Stygiisque admoverat umbris106,
effodiuntur107 opes, irritamenta108 malorum.
53
Iamque nocens109 ferrum ferroque nocentius aurum
prodierat110; prodit bellum, quod pugnat utroque111,
55
sanguineaque112 manu crepitantia113 concutit114 arma.
Vivitur ex rapto115: non hospes ab hospite tutus,
57
non socer116 a genero117; fratrum quoque gratia118 rara est.
Imminet119 exitio120 vir coniugis, illa mariti;
59
lurida121 terribiles122 miscent aconita123 novercae124;
filius ante diem patrios125 inquirit126 in annos.
92
velum, i n: Segel
navita, ae m: Seemann
94
quaeque: ~ et (carinae,) quae
95
insultare + Dat.: hüpfen auf
96
carina, ae f: Schiff
97
ceu: wie, gleichwie
98
lumen, luminis n: ~ lux
99
cautus, a, um: umsichtig, gewissenhaft
100
signare: bezeichnen abgrenzen
101
limes, limitis m: Grenzlinie
102
mensor, oris m: Feldmesser
103
viscera, um n: Eingeweide
104
Konstruktion: opes, quas (Terra) recondiderat …. admoverat, effodiuntur
105
recondere, -condo, -condidi, -conditum: verbergen, verstecken
106
umbrae Stygiae: die Schatten der Unterwelt
107
effodere, -fodio, -fossi, -fossum: ausgraben
108
irritamentum, i n: Lockmittel, Anreiz
109
nocens: schädlich
110
pro-d-ire: hervorkommen, zum Vorschein kommen
111
utroque: gemeint ist ferro et auro
112
sanguineus, a, um: blutig
113
crepitare: klirren, krachen
114
concutere, -cutio, -cussi, -cussum: aneinanderschlagen
115
raptum, i n: Raub
116
socer, i m: Schwiegervater
117
gener, i m: Schwiegersohn
118
gratia: hier: Zuneigung
119
imminere + Dat.: abzielen auf, trachten nach
120
exitium, i n: Tod, Untergang
121
luridus, a, um: tödlich
122
terribilis, is e: schrecklich
123
aconitum, i n: Eisenhut (Pflanze mit tödlichem Gift)
124
noverca, ae f: Stiefmutter
93
61
Victa iacet Pietas, et Virgo127 caede madentes128
ultima caelestum129 terras Astraea reliquit.
125
patrios annos: die Lebensjahre, die der Vater noch vor sich hat
inquirere in: Überlegungen anstellen über
127
Virgo...Astraea: ~ die Göttin der Gerechtigkeit
128
madere, madeo, madui, -: feucht sein, triefen
129
caelestis, is, e: himmlisch; Gott
126