lingua viva - SNL VIGO
Transcrição
lingua viva - SNL VIGO
Ano: 2011 LINGUA VIVA 52 Boletín de Normalización Lingüística do Concello de Vigo EDITORIAL Sumario 2. Dúbidas 3. Galeoke 5. Que fago se...? 7. Recordatorios lingüísticos 9. Biblioteca do SNL 10. E ti, por que falas galego? 12. Actividades do SNL nos centros de ensino 13. A lingua galega entre 1963 e 1975. 14. A diversidade lingüística un valor engadido 15. A regueifa 17. Bibliotecas Viventes 19. Breves Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Vigo, praza do Rei núm. 1-36202 Vigo Teléfono 986 810281 Fax 986 220678 Correo electrónico [email protected] páxina web: http//:snl.vigo.org 2 Lingua Viva D úbidas Continuamos coa relación de verbos que en galego para introducir o complemento directo non precisan a preposición “a” mais que por influencia do castelán cometemos ás veces o erro de pór esa innecesaria preposición. Galego? Galego Exemplo *Alcanzar a alcanzar O pelotón non alcanzou o escapado *Alertar a alertar Co asubío alertaron os compañeiros para marcharen *Alimentar a Alimentar Todos os días vén alimentar os parrulos * Amansar a Amansar Deron amansado as feras que había no circo * Amar a Amar De cativa aprendéronlle amar os animais *Ameazar a Ameazar O cliente ameazou o dependente con denuncialo *Amoestar a Amoestar O árbitro amoestou a Ronaldo con dobre cartón *Amolar a Amolar Amolouno ao escoitar cando lle dixeches CASTELÁN GALEGO? GALEGO Alambrada *Alambreira Aramado Alambre *Alambre Arame Alhaja *Alaxa Alfaia Albañil *Albanil Albanel Albarán *Albarán Albará Albaricoque *Alberchigo Pexego Albóndiga *Albóndiga Albóndega Albrícias *Albricias Albízaras Alcantarilla *Alcantarilla Sumidoiro Alcantarillado *Alcantarillado Rede de sumidoiros Alcornoque *Alcornoque Sobreira 3 Lingua Viva Galeoke Con certeza moitas son (e serán) as celebracións que compartimos coas nosas amizades, familia, compañeiras... compañeiros Seguramente e compartides eses momentos de lecer, de festa, de diversión botando unhas cantigas e mesmo tentando facer uns “pinitos” emulando a cantantes coñecidas e coñecidos. Con certeza habedes de ter participado en karaokes, ou gozar vendo como outras persoas tentan emular as e os cantantes afamados entoando cancións de sempre. Carauta do Galeoke Moitas e moitos de nós, por estarmos nunha asociación veciñal, cultural, xuvenil... Pois ese oco está xa cuberto, esa habemos de programar actividades para ferramenta para a normalización do noso para recolle grupos como Berrugüeto, Fuxan os ocupar o tempo de lecer e ofertar accións achegar música... .. a nosa cultura, lingua, Seguramente que moitas e moitos idioma é xa unha realidade. O GALEOKE Ventos, As Malvelas, Treixadura mais tamén Os Resentidos, Cempés, profes pensaron e pensan que positivo sería Lamatumbá, coma un karaoke para achegarlles aos Espido, Xoán Curiel están presentes neste contarmos cunha ferramenta tan valiosa Os Os Diplomáticos de Montealto... e voces coma a de Uxía, rapaces e ás rapazas as cantigas de sempre e Galeoke con cancións tan coñecidas como mesmo simulando unha competición entre o “Sara, outras máis novas pero de xeito lúdico e alumnado Mais en todos e outros moitos “O Carro”, “O Pirimpinpín”, “Fisterra”, Sariña”, “Galicia Canibal”, “Leverelém”, “Licorcafé”... Coñecer novas cancións, recordar as de sempre, momento e ocasións que se nos poden compartilas en festas, nos momentos de houbese transmitir a nosa cultura son obxectivos ocorrer ben que botabamos de menos que posibilidades de termos ese karaoke con cancións galegas e en galego. lecer e por que non, tamén nas aulas, deste xogo, do GALEOKE. 4 Lingua Viva O Galeoque é un xogo de PC con formato CD para ordenador. Un xogo que nos permite xogar individualmente ou en conxunto, acumulando puntos emulando as e os artistas do país. O SNL adquiriu exemplares deste xogo para lles achegar ás asociacións veciñais viguesas así como aos centros de ensino, vendo a rendibilidade que para a normalización do galego vai supor contarmos Agardamos que o Galeoke traia momentos de entretemento e goce entre as persoas que comparten momentos e actividades nas asociacións e que os nosos mozos e mozas se divirtan e aprendan cantando en galego, e que todas e todos nós queiramos emular, xa non a Manolo Escobar -con todos os nosos respectos para el e o seu carro- senón querendo entoar o poema de Manuel María, O carro. con este galeoke. CD do Galeoke Imaxes da páxina web do Galeoke 5 Lingua Viva Que fago se...? Continuamos, baixo este epígrafe, debullando unha serie de situacións de interaccións lingüísticas nas que o contacto galego-castelán non pode derivar a unha situación de minusvalorización da nosa lingua. Como diciamos noutros números desta revista, cómpre termos argumentos ante situacións cotiáns ás que nos “enfrontamos” as e os galegofalantes, temos que abandonar ese falso criterio de cortesía que nos levaba a abandonar a nosa lingua por un novo hábito: manter a nosa comunicación na lingua de noso. Tamén coma nestas outras ocasións seguimos algúns dos criterios apuntados na revista Què faig si...? da Plataforma per la Llengua. ● Diríxome a unha persoa que hai pouco que está en Galicia e que é de orixe foránea. En que idioma me debo dirixir? E de se me dirixir en castelán, como hei de responder? En galego con toda naturalidade. De primeiras podemos dirixirnos en galego a todas as persoas coas que establecemos unha comunicación. De termos como interlocutora unha persoa que vén de fóra do país podemos preguntarlle se entende se nos expresamos en galego. De ser así, adiante. De dicir que non entende podemos tentar comunicarnos naquela lingua que ambos coñezamos. ● Se acudimos a un restaurante, comercio, supermercado, grandes almacéns ou calquera outro lugar de atención ao cliente... e teñen toda a cartelaría en castelán, aténdenos en castelán... en que idioma debo seguir a conversa?, Podo queixarme? Con certeza, non debemos cambiar de idioma, temos todo o noso dereito de falar en galego, e en caso ningún poden facer que fale en castelán. 6 Lingua Viva Se acudimos a un restaurante, comercio, supermercado, grandes almacéns... e ● teñen toda a cartelaría en castelán, a persoa á que me dirixo en galego dime que cambie de idioma porque non me entende, que debo facer? En caso ningún poden facer que pasemos a falar en castelán, temos os nosos dereitos lingüísticos e dereitos como consumidores. En todo caso, se non entende, podemos pedir que nos atenda outra persoa que si fale en galego. Se nos din que non teñen persoal que entenda/fale en galego ou iso vai facer que teñamos que agardar ou nos poñen máis impedimentos podemos facer unha queixa e solicitar a folla de reclamacións. Mais queremos manifestar que, pola experiencia cotiá neste servizo ao que acode moita xente de fóra para interesarse por cursos, libros, dicionarios... son estas persoas as que nos piden que nos dirixamos en galego porque así xa se están exercitando. Somos, as máis das veces, as galegas e galegos os que temos prexuízos que nos fan rexeitar e desprezar a nosa lingua, inventar falsas barreiras que non existen entre xente que ten vontade entenderse entender e coa de facerse premisa de respectar a lingua e as persoas falantes deste lugar. 7 Lingua Viva Recordatorios lingüísticos: Comezamos, neste número, cunha nova sección para recordar e refrescar aqueles aspectos da lingua, ben sexa de gramática, morfoloxía, ortografía... nos que ás veces temos algunha dúbida. ● Apócope de SANTO e GRANDE: Os adxectivos santo/a e grande apocopan, é dicir, suprimen un son ao final da palabra, cando a palabra que lles segue comeza por consoante. Exemplos: ● Santa Uxía Grande fracaso San Tomé Gran acerto Grupos consonánticos -cc- e -ct-: Suprímese a primeira consoante nos dous grupos cando van precedidos das vogais i e u. Exemplos: -CC- e -CT- precedidos de a, e ou o -CC- e -CT- precedidos de i ou u colección conflito director vitoria didáctico estrutura elección condución cocción vítima *Agás nalgunhas palabras pertencentes a linguaxes especializadas, de escasa presenza na fala ou para evitar confusións. Exemplos das excepcións: adicción, adicto, convicción, convicto, dúctil, ficción, fricción, invicto, succión, veredicto e pictórico (e outras formas con picto-). ● Acentuación dos interrogativos: Cal, cando, canto, como, onde, que e quen non se acentúan en interrogativas e exclamativas directas: cal queres?, cando vés?, canto queres?, como che vai?, onde está?, que queres?, quen cho deu?, que desgraza! Tampouco se acentúan as formas do interrogativo e exclamativo cando introducen interrogativas indirectas (pregúntalle cando volve, pregúntalle onde está, preguntoulle cal quería), agás cando fose preciso para evitar posibles anfiboloxías: dille que queres, / dille que queres, xa sabes que hai?, xa sabes canto lle custou / xa sabes canto lle custou, etc. 8 ● Lingua Viva Acentuación dos adverbios en -mente Ao igual que os interrogativos, estes adverbios non se acentúan. No caso de apareceren varios adverbios en -mente coordinados, esta terminación só aparece no último, e os anteriores manteñen o seu acento: cómoda e facilmente. ● Acentuación das palabras compostas Tampouco mantén o acento gráfico o primeiro termo das palabras compostas xa soldadas: Riotorto, fervellasverzas, vichelocrego, etc. ● Acentuación dos demostrativos Non se acentúan en ningún caso nin os demostrativos nin o indefinido e numeral un: esta mesa, quero esta, mira esa, colle aquela, un can, un deles,dáme ● *Humidal Dise que Galicia é terra de abondosas augas, dos mil ríos, de mananciais a mancheas, de fontes con feitizos, de lagoas con encantamentos... mais o que si é certo é que Galicia non é o país dos *HUMIDAIS mais haber terras enchoupadas que son ecosistemas clave por seren reservas de auga, por manteren a fertilidade do solo, por reciclaren nutrientes... Hai terras húmidas por todo o país, dende as de Begonte ás da xunqueira do Alba, dende Sada até o Morrazo... e tamén temos terras enchoupadas case permanentemente en Vigo: na xunqueira do Lagares, Goberna... Quen non escoitou falar dos *humidais, se cadra sentiu curiosidade e puido ter acudido a unha charla, exposición, manifestación a prol dun dos moitos *humidais que fican pouco protexidos no noso país, que se están a destruír...Pero falamos de xeito ao empregarmos o termo *HUMIDAL para referirnos a un terreo con vexetación e enchoupado? Non, *humidal é un castelanismo que temos que rexeitar pois, como todo castelanismo, está ocupando o lugar das verbas patrimoniais galegas. A seguir indicamos varias palabras de noso que han ser utilizadas no canto de *humidal e apuntamos outras con significados achegados. ● TREMEDAL: terreo cuberto de herba no que hai moita auga, de xeito que treme ao andarmos sobre el. Trémbora, tremedeira, tremesina, tremo. ● BRAÑA: terreo a pasto con humidade constante. Brañal, brañeira, lameiro. Terreo baixo e pantanoso; boedo, chaguazo, chagorza. Monte alto que no verán está sempre verde. Terreo ao carón dun río. Terreo enchoupado próximo ao mar. ● TRALLO: terreo con moita auga; lameiro. Lugar onde se forma moita lama; bulleiro, lamazal, lameiro ● LAMEIRA: terreo onde hai moita lama; bulleiro, lagumada, lagumeiro, lamazal, lameiro, lamela, lamorqueira, lamusada, lodeiro. ● ● VEIGA: terreo baixo, amplo e fértil situado á beira dun río ou corrente de auga. VEIGAL: conxunto de veigas preto dun río. 9 Lingua Viva Biblioteca do SNL O SNL ten recompilados, coas adquisicións de libros e as achegas de distintas institucións ou organismos, ao longo do seu funcionamento no concello distintos volumes, entre libros de literatura, sociolingüística, guías ou dicionarios. Pódense atopar textos en catalán, vasco, castelán... e por suposto na nosa lingua. Pero non só dispoñemos destes textos catalogados senón tamén de publicacións periódicas como poden ser “Cadernos de lingua”, “Grial” ou as cataláns “Llengua i ús” e “Revista de llengua i dret”. Hai tres anos o servizo decidiu darlle pulo e pór en valor este fondo bibliográfico, quixo poñelo a disposición da cidadanía, e non só servizos para e funcionariado organismos. biblioteca do SNL. Así ou outros naceu a Hoxe, a nosa biblioteca, conta con máis de 1400 exemplares repartidos nas distintas categorías nas que se dividiu o fondo bibliográfico: administración pública, biografía, cómic, dicionario, ensaio, estilo, infantil, xuvenil, lexislación, lingüística, literatura, muller, pedagoxía, poesía, teatro, toponimia e outros. O SNL rexistrou nun programa informático todos os volumes do arquivo, dándolles un número de rexistro. O fondo bibliográfico atópase nas oficinas do Servizo de Normalización, na Casa do Concello. A biblioteca ten servizo de consulta para calquera persoa que pase pola oficina e servizo de empréstito para aquela xente que faga o carné da biblioteca. O servizo de empréstito é válido para todas as categorías nas que está dividido do fondo agás os dicionarios, que só poden ser consultados na oficina mais non poden ser prestados, xa que son traballo do persoal do SNL. ferramentas de Cada día tentamos mellorar a oferta mercando e solicitando exemplares dos novos textos que saen do prelo. que Así, agora adquirimos DVDs e Cds prestamos a asociacións culturais e a centros de ensino. veciñais, 10 Lingua Viva E TI, POR QUE FALAS GALEGO? A análise dos prexuízos lingüísticos e rebater esas falsas ideas que menoscaban a lingua propia de Galicia é o argumento dunha nova acción da Coordinadora Galega de Equipos de Normalización e Dinamización (www.coordinadoraendl.org) Actitudes lingüísticas espazo que tenta achegar respostas, recursos, argumentos, experiencias... cara a mudar as imaxes negativas que existen sobre a nosa lingua. Ilustran a primeira campaña cunha viñeta que vén representar un lugar común para as e os galegofalantes. Cantas veces temos perante nosa a quen semella ter un cuestionario predeterminado para o intre de se topar cunha persoa galegofalante soltarllo deseguida: Por que falas en galego? E para que? Para que serve? Por que esa teimosía de seguir a falar galego?, ademais... en vez da ben sabida pregunta E ti de quen vés sendo, teñen unha variante... e ti que galego falas, o bruto da aldea... ou o inventado? E non é unha situación que creamos que non é real... Cóntovos un feito ben certo e de hai uns días. Vigo, unha cea de máis de cen persoas por mor dun acontecemento de celebración para esta cidade. Achéganse catro persoas ao redor da trintena... -Vaya, todo el mundo vestido de gallego -Si, seguro que tambien lo hablan -Yo es que no lo hablo porque no me sale... -Te cuento, el otro día estuve con X, que mira que viste bien y es fino... pero habla gallego. Es un chico finísimo que viste de marca, pero cuando habla mira que es bruto, habla con ese acento y con esas palabras... No sé porque lo hace, la verdad. De verdade que non é inventado, aconteceu de certo. E é que os prexuízos están na nosa sociedade, viven e perviven entre as e os galegos,de aí a importancia de accións coma esta, de podermos desterrar estes prexuízos da sociedade galega e que son unha das principais causas de non termos normalizada a lingua de noso. Imaxes doutras campañas da Coordinadora 11 Un Lingua Viva outro exemplo. Hai uns Actividades días inauguraron un centro comercial na Coruña de reflexión Autoxenofobia, Usos da lingua e actitudes cunha notable campaña nos medios de lingüísticas ... pregunta U-lo galego? Toda a campaña está comentarios sobre porque somos comunicación que serviu para facermos esta en castelán, non contan coa lingua deste lingüística, E ti por que falas? Abre unha ventá a galegofalantes. país para se dirixir aos galegos e galegas, que habelos e habelas hainas que falan galego. Unha vez máis a nosa lingua faise invisible para a propia sociedade galega por eses prexuízos que aniñan entre nós. Volvendo coordinadora, accións e á comprende recursos. “Experiencias” experiencias campaña de Así presenta realizadas distintas o polo da apartado diversas alumnado sempre en torno aos prexuízos: 24 h galego fullscreen (Galegolab), vídeos de como máximo 5 minutos nos que se resumen as 24 horas dun ou dunha galegofalante. Que está pasando? É un intento de explicar os prexuízos e mostrar exemplos que a súa falsidade. Galegando, Corazón galego son outros dos apartado. podemos topar neste En “Recursos didácticos” atopamos ferramentas que cruzadas un poden servir para que tenta argumentar contra dos prexuízos. Linguas é documental responder a preguntas como Existe confllito lingüístico por mor da lingua?, Que lle falta ao galego para estar normalizado?, Que futuro lle espera?... Recóllense un traballo de alumnado do IES da Pobra do caramiñal verbo da clasificación dos prexuízos lingüísticos e outros traballos como Imaxes da páxina web da Coordinadora 12 Lingua Viva Actividades do SNL nos centros de ensino O Servizo de Normalización Lingüística organiza cada trimestre actividades para os centros de ensino. Nesta ocasión organizáronse distintas actividades para infantil, primaria e secundaria. Estas son algunhas das actividades organizadas: ● contacontos) adaptado Cine en galego Continuamos co cinema en lingua galega . Agora cos rapaces e rapazas de primaria e infantil. As curtas para infantil: A flor máis grande do mundo e A nena que tiña unha soa orella. Para primaria: O pudin máxico, Jack, rei do Amazonas, O Soño dunha noite de San Xoán e Pepiña Maruxiña quere voar. (Teatro- Conto ● baseado nunha tradición popular. Pepiña busca polo xardín alguén que a axude a voar. Vai así coñecendo os distintos Donkei Xote. Coma en todos os anos anteriores, desenvolveuse a actividade no cine Yelmo, e ao remate da proxección realizáronse actividades arredor do filme. insectos que o habitan. Mistura a música e ● diferentes personaxes: insectos feitos de escuma No e globos. Un conto interactivo onde os cativos e cativas participan de xeito activo. Achegáronse recortables con léxico e debuxos para as e os cativos que acudiron á actividade. Esta actividade desenvolveuse nos propios centros. Vicentiño e as árbores da paz. (Teatro se sombras-contacontos) Grazas á música, o bardo Abelardo conseguiu traducir á linguaxe dos humanos os sentimentos dos seres que moran nos bosques, nos ríos e nos mares. Coñeceremos a historia dun paxaro que descobre que nas pólas das árbores aniña a número 50 falamos desta actividade. Naquela ocasión era desenvolvida no verán, fóra do horario escolar, nas praias e prazas da cidade. Desta vez, démoslle unha volta a actividade, sen que perdese a súa esencia, para levala aos centros de ensino. ● ● Camiño da lingua Outras actividades que se desenvolveron foron as Bibliotecas Viventes, para o alumnado de secundaria; e os obradoiros de regueifa, tamén para os rapaces e rapazas de secundaria (estes obradoiros están inxeridos no programa Duplo R). Destas actividades fálase máis polo miúdo noutros artigos deste mesmo número de Lingua Viva. palabra paz, a dun carballo que naceu na bota dun soldado, a dun trasno que vai deitando lixo pola mata... Achegouse unha unidade didáctica sobre a actividade para traballar no centro de ensino. Para esta actividade contouse coa colaboración do Verbum, foi alí onde tivo lugar a acción. Imaxe da actividade de Pepiña maruxiña quere voar nun centro de ensino 13 Lingua Viva A lingua galega entre 1963 e 1975. Situación sociolingüística e discurso dende o galeguismo Por Villanueva Gesteira, María Dolores Hoxe comprácenos traer a esta revista a obra de Malores coa que gañou no ano 2008 o premio da Deputación de Pontevedra na categoría de Novos Investigadores. E esa satisfacción é por, cando menos, un dobre motivo. Por unha banda polo traballo que nela se recolle, e como se recolle, do que axiña falaremos. Pola outra, e para nós máis entrañábel por ser de Malores, unha moza que aquí estivo neste Servizo de Normalización Lingüística durante dous veráns, aló nos anos 2001 e 2002 facendo prácticas, realizando un traballo máis que salientábel, como por exemplo un estudo sobre o uso do galego nas escolas infantís, públicas e privadas de Vigo. A lingua galega entre 1963 e 1975. Situación sociolingüística e discurso dende introdución dunha lingua ningún recoñecemento oficial na universidade ou no ensino obrigatorio, a proliferación de asociacións culturais que loitaron para mostrar o galego, a creación do Instituto da Lingua Galega, ou as cada vez máis numerosas publicacións en galego” Os prexuízos sobre o galego, o futuro da lingua, a pouca iniciativa e mesmo compromiso de certas institucións coa lingua (por exemplo, a administración, a xustiza e a igrexa) son tamén analizados por Malores nesta obra, que como diciamos ao comezo é imprescindíbel para sabermos máis da nosa lingua, historia, e daquela de nós. Parabéns Malores o galeguismo é unha nova achega para sabermos da historia da sociolingüística do noso idioma. Ë un estudo preciso da situación do galego entre 1963 (ano no que comeza a segunda andaina da revista Grial e do centenario da publicación de Cantares Galegos de Rosalía de Castro) e 1975 (ano da morte de Franco). Doce anos nos que se produciron acontecementos sociais e políticos que repercuten de xeito notábel no idioma galego, como a propia autora manifesta: “a sen Portada do libro 14 Lingua Viva A diversidade lingüística un valor engadido Pa negra foi, con 9 Goyas, o filme ● Co catalán no mundo... triunfador dos premios Goya deste ano. Pa “Fago o cinema en catalán sempre que para uns fonte de crítica, para outros o con esas películas por todo o mundo. E negra é un filme catalán feito en catalán; podo, e realmente, sempre podo. E fun recoñecemento á diversidade lingüística do nunca tiven problemas por ir en catalán. lingua propia e polo cinema catalán. Isona de globalización adversidade é un pracer” un dos éxitos de Pa negra foi precisamente o ... E por que non co galego?, co cinema estado, o que si é certo é que é a aposta pola Passola, produtora da película, recoñece que catalán. Ao contrario, para a xente nestes tempos galego en galego? de “Brindo polo cinema en galego. O cinema sobre a diversidade lingüística e cultural. colectividade, dun país, dunha lingua. discurso moi musical. Encantaríame ver moita Nunha entrevista no Xornal Galicia Isona Passola fai unha reflexión é a mellor carta de presentación dunha Diversidade que tamén foi motivo do seu Tedes moito que ensinar e unha lingua vantaxes na desta gala, e reafirmándose manifestando recoñecemento á diversidade. o nas seu máis versión orixinal en galego.” Velaí algúns fragmentos da citada entrevista: ● As vantaxes da diversidade “Ás veces parece que só se pode falar unha lingua e que as outras están só para molestar. Nunca se considera a diversidade idiomática como unha riqueza que temos e nos fai máis sabios, máis respectuosos e máis tolerantes a todas e todos” ● Defendamos o patrimonio da humanidade “Non hai nada mellor que reivindicar unha lingua... E que é unha cousa tan inofensiva! Que dano pode facer iso? Os que falan contra as linguas son ignorantes tremendos que se cargan o patrimonio da humanidade” Cartel publicitario do filme Pa negre 15 Lingua Viva A regueifa No ano 2003 comézase un proxecto de recuperación da tradición oral a través dos centros de ensino. O propósito era achegar a regueifa ao alumnado vigués. Para conseguir ese propósito realizáronse obradoiros de regueifa en varios centros da cidade. Os obradoiros son ofertados á totalidade dos centros da cidade, tanto de titularidade pública como privada. Están dirixidos á poboación secundaria e son realizados no propio centro en dúas quendas. Nunha primeira sesión os regueifeiros achegan o alumnado á tradición oral, e máis en concreto a regueifa, facendo que xa teñan que compor versos e as súas primeiras coplas. Na segunda, quince días despois e tras o traballo de aula, os mozos e mozas xa regueifan de seguido simulando combates Imaxes do Certame de Regueifa 2011 entre elas e elas. Ao finalizar os obradoiros realízase un certame coa participación dos centros. Para iso cóntase coa colaboración da AVC de Valadares e de Oral de Galicia. Neste certame arredor de 6-10 rapaces e rapazas de cada centro, que os monitores do obradoiro capacidades atoparon para a con máis improvisación, participan nun concurso onde regueifan entre eles improvisando coplas. Este ano participaron nos obradoiros 15 centros de ensino. No certame o público está formado polos participantes nos obradoiros, polo que nesta edición do Certame Escolar de Regueifas houbo máis de 500 rapaces e rapazas que Imaxe do Certame de Regueifa 2011 animaron aos compañeiras. seus compañeiros e 16 Lingua Viva Os obradoiros de regueifa non só pretenden dar a coñecer á mocidade viguesa a regueifa, senón tamén dar a coñecer a ampla tradición oral galega e en galego. Este achegamento resulta moi interesante, xa que ollamos unha grande aceptación dos obradoiros entre os rapaces e rapazas participantes; e ademais eles mesmos demandan que se realice unha maior oferta Páxina da unidade didáctica da regueifa de actividades relacionadas coa regueifa. Un exemplo, que xurdiu froito destes certames e obradoiros, foi a demanda, que fixo a mesma mocidade, da creación dun lugar onde poder perfeccionando seguir os aprendendo coñecementos e da regueifa. Así nace o proxecto de creación do Centro de interpretación oral da cidade de Vigo. Este proxecto xa conta cunha unidade didáctica sobre a tradición oral, particularmente a regueifa. Esta unidade didáctica foi entregada aos centros participantes neste último certame para coñecer a súa opinión sobre a mesma. Na unidade didáctica recóllese información sobre a historia, a evolución e a forma da regueifa. Preséntanse actividades para desenvolver as capacidades do alumnado á hora de xogar coas verbas, para acadar coplas cargadas de imaxinación e picaresca. Tamén contamos cun local situado no edificio da Casa da Xuventude. Quérese poñer en funcionamento a partir do mes de maio de 2011, para así cumprir coa promesa que se lles fixo aos rapaces e rapazas do Certame celebrado o 2010. Neste centro terá cabida tanto a aprendizaxe (con obradoiros) como o desenvolvemento de certames orais, exhibicións... Agardamos que moitas e moitos mozos da nosa cidade atopen un lugar para coñecer máis polo miúdo a tradición da regueifa e que deste centro saian auténticos regueifeiros e regueifeiras Páxinas da unidade didáctica da regueifa que asombren improvisación. ao mundo coa súa 17 Lingua Viva Bibliotecas Viventes O pasado mes de febreiro, concretamente entre os días 15 e 18, tivo lugar no Verbum a primeira biblioteca vivente que se puxo en marcha en Galicia. Que é unha Biblioteca Vivente, e por que esta experiencia? Hai uns 6 meses achegouse até o SNL unha representación de Xandobela (empresa de xestión e dinamización sociocultural coa que ten traballado este SNL) para programar novas actividades. Entre elas estaba un proxecto que axiña vimos que encaixaba co programa Meu, coñecéndonos, descubríndonos: as bibliotecas viventes. Unha biblioteca vivente é unha biblioteca na que os libros son persoas. Persoas con singulares historias de vida ou que posúen determinados coñecementos e que difunden a súa exèriencia a través da interacción, entrevista e diálogo cos e coas lectoras. Para ser un libro non hai que ser un persoeiro da nosa historia, cidade senón que abonda (e xa é abondo) contar con expirencia vitalou saberes cos que poder ilustrarlles a outras persoas que teñen curiosidade, que queren saber máis... Todos e todas, de feito, somos potenciais libros e lectores/as. A biblioteca vivente é un proxecto educativo e cultural que pretende achegar coñecementos dun xeito ameno, paricipativo e Proxecto Grundtvig con parceiros de Polonia, República Checa, Alemaña e Grecia. rpoxecto desenvolvido Books 21 ten, entre outros obxectivos, difundir no ámbito local bibliotecas viventes. Os tesouros vivos A nosa particular biblioteca “os tesouros vivos” quixo (e ben que o logrou!!!!) pór en contacto á mocidade (alumnado de secundaria) con persoas de idade (tesouros vivos). Lectores/ as e libros vivos interactuaron durante catro mañás no Verbum cunha exitosa participación e sobre todo, cus resultados e cunha demanda tanto por parte de libros como de lectores de quereren máis que xa nos “obriga” a traballar para o novo proxecto países europeos. partillado con outros A nosa biblioteca dos tesouros vivos estaba organizada en seis contidos: o mar, a terra, os ciclos festivos, a artesanía, a literatura oral e testemuñas de vida. 12 libros, realmente 11 pois un tiña “dous tomos” (dúas mulleres que contaban a súa experiencia na guerra cicil e anos posteriores) que deron voz e visibilidade da sucesos, experiencias, realidades nunca contadas dese xeito, en viva voz e vida propia. Como dicían os lectores... é que estes libros non hai que lelos, falan!!! directo. Dinamarca, no ano 2000, foi a que experimentou este proxecto de dinamización por vez primeira e dende un ano máis tarde o Consello de Europa promove esta experiencia como ferramenta de educación intercultural que axuda a combater prexuízos e estereotipos. Certamente a iniciativa é tan exitosa que está a espallarse por todo o mundo. Xandobela coa intencicón de achegar esta iniciativa a Galicia desenvolveu un O Imaxe da publicidade do proxecto en Polonia 18 Lingua Viva Cada sesión (á que acudían ao redor de 90 alumnos/as) duraba máis de hora e media e os rapaces tiñan sobre vinte minutos para “consultar” o libro, do que xa nos centrso de ensino tiñan unha reseña e tiñan que terse apuntado para a consulta. Cada mañá dúas sesións con case 500 mozos e mozas que deron lido eses tesouros vivos. Moitas serían as ideas, suxestións, experiencias dos propios lectores e libros, achegas que poderiamos tirar como avaliación. En dúas palabras... Im presionante Destacariamos o recoñecemento da mocidade para coas persoas maiores (“a partir deste momento vou ver doutro xeito ás persoas maiores, empezando polo meu avó,” deixaba como comentario un lector) e das persoas maiores para con estes. Cando comezamos e contactamos cos libros estes tiñan os seus temores... pero que lle imos contar, aos dous segundos mandarannos a paseo, van pasar de nós... e tamén os mozos destes: falar con vellos...menudo rollo. Eses temores convertéronse en atención, curiosidade, respecto, diálogo, interacción... Imos botar man dunha frase ben coñecida: unha cousa é contalo e outra é velo. Páxinas do catálogo de reseñas dos libros da biblioteca vivente de Vigo A emoción, o orgullo de seren útiles, a incredibilidade por crer que o que aqueles libros contasen acontecesen na súa cidade (e non hai tanto, en sitios que coñecen e recoñecen) , romper estereotios e prexuízos... é unha mínima reseña da avaliación que tiramos dende o SNL e compartida con Xandobela. E o profesorado... a colaboración, o interese, o seren eles e elas tamén lectores foi fundamental xunto co bibliotecarios, dicionarios moi bo facer dos que pululaban polo Verbum axudando aos lectores a se acomodaren para meterse na súa particular viaxe a un pasado cercano e propio pero moi, moi descoñecido. Nestes primeiros días de abril o SNL acudiu (xunto con Xandobela e Ponte nas ondas, por parte galega) ao encontro de Atenas (a quinta xuntanza, a cuarta foi a glega e en Vigo estiveron o 2 de marzo). Alí, ao rematar o proxecto, avaliouse o conxunto de todas as expeirencias, e de Imaxe do proxecto en Grecia e en Galicia escoitaren, ver, preguntar, “liar”... estamos xa traballando nun novo proxecto pero con novos andeis e servizo... Xa vos contaremos. 19 Lingua Viva BrevesBrevesBrevesBrevesBrevesBrevesBreves Galicia co galego, rede de escolas infantís Tras a reconversión das Galescolas en Galiñas azuis constatouse que, sobremaneira nas de nova creación, o dereito dos cativos e cativas de seren educados en galego non sempre se ve cumprido. Para acadar este dereito pais e nais, educadores/as e persoas interesadas en teren un ensino onde a lingua vehicular sexa o galego están a dar os pasos para crearen a asociación Galicia co galego e pulo á Rede popular de ensino en galego. Rede que “estará composta por un conxunto de instalacións de ensino a todos os niveis e modalidades que teñan como obxectivo a transmisión de coñecementos científicos e útiles para a formación integral da persoa e que a lingua vehicular, a do ensino sexa o galego” Aprender galego O director da Axencia de Pesca en Vigo, o holandés Harm Koster, anunciou na rolda de prensa na que manifestaba a súa renuncia a renovar o seu mandato que, ao ter tempo dabondo, dedicará parte deste a aprender galego. Guia Branca Todos coñecemos guías telefónicas ou guías de negocios. A quen non lle gustaría poder acudir a un local falando galego e querendo atopar a información en galego sen sentirse por iso un “becho raro”? Xa chegou o momento de crear unhas páxinas onde incluír todos aqueles negocios da Galicia que empreguen a nosa lingua! A plataforma GalegoLab propuxo a iniciativa, máis para conseguir que funcione é necesaria a implicación de moitos e moitas colaboradoras. O obxectivo final é dobre: ● Crear unha páxina web onde se inclúan todos os negocios e lugares que empreguen o galego (a nivel escrito e falado) e onde a presenza da lingua non sexa anecdótica. ● Informar á xente galega sobre os establecementos, empresas, asociacións, bares, pubs etc que usan a lingua galega e nos que non se sintan discriminados ou mesmo raros. ● Pódese ver a información do proxecto en: http://galegolab.org/proxecto-aberto/guia-branca/ Galego na Bretaña O día 18 de febreiro de 2011 os nenos e nenas bretóns da escola Diwan Kistreberzh (Bretaña francesa) falaron por medio de videoconferencia e por terceira vez cunha persoa bretonfalante que vive no estranxeiro. Desta volta foi cunha galega que vive na cidade de Vigo quen respondeu ás preguntas preparadas polo alumnado da escola. Tamén puideron escoitar a lingua galega e mesmo aprender algunhas palabras grazas ás láminas de debuxos elaboradas polo Servizo de Normalización. A lingua galega escóitase en todo o mundo!