saqarTvelos kontrolis palata
Transcrição
saqarTvelos kontrolis palata
sarCevi winasityvaoba...................................................................................3 • saqarTvelos kontrolis palata (samarTlebrivi da faqtobrivi analizi)..............................4 saqarTvelos kontrolis palatis funqciebi da statusi dRevandeli kanonmdeblobiT................................................4 • saqarTvelos kontrolis palatis sakontrolo funqcia adgilobrivi biujetebis xarjvis procesSi.........................5 • saqarTvelos kontrolis palatis sakontrolo funqcia saxelmwifo sakuTrebis gamoyenebis procesSi.....................6 • kontrolis palatis eqspertuli funqcia sabiujeto da sakanonmdeblo procesSi....................................................8 • saqarTvelos kontrolis palatis sakontrolo funqcia saxelmwifo biujetis xarjvis procesSi................................8 saqarTvelos kontrolis palatis sakontrolo uflebamosileba........................................................................9 kontrolis palata, rogorc makontrolebeli organoebis saqmianobis koordinaciis ganmaxorcielebeli organo..............11 kontrolis palatis saqmianobis wesi da formebi............................12 • dagegmvis problemebi.......................................................................................12 • revizia-Semowmebis aqtebi................................................................................14 kontrolis palatis urTierToba samarTaldamcav organoebTan.....................................................................14 saqarTvelos kontrolis palatis auditoruli saqmianoba......15 kontroli saqarTvelos kontrolis palatis saqmianobaze.......16 kontrolis palatis damoukideblobis xarisxi.................................17 daskvna.........................................................................................................................18 • generaluri inspeqciebi (samarTlebrivi kvleva).............................................................20 Sesavali......................................................................................................................20 generaluri inspeqciis reforma..................................................................20 generaluri inspeqciebis statusi..............................................................21 generaluri inspeqciebis debulebebi......................................................22 generaluri inspeqciebis funqciebi.........................................................22 • q. Tbilisis meriis kanonierebis dacvis generaluri inspeqcia.......23 • saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros generaluri inspeqcia.......................................................................................24 • saqarTvelos generaluri prokuraturis generaluri inspeqcia.......................................................................................24 • saqarTvelos Tavdacvis saministros samxedro policia...............24 generaluri inspeqciebis Sida auditis funqcia..........................25 generaluri inspeqciebis mier gansaxorcielebeli Semowmebis dawyebis iuridiuli safuZvlebi..................................26 generaluri inspeqciebis mier gansaxorcielebeli Semowmebis dawyebis faqtobrivi safuZvlebi................................27 Semowmebis masalebi........................................................................................28 • reestri...............................................................................................................28 • inspeqciis angariSebi gaweuli saqmianobis Sesaxeb..........................28 generaluri inspeqciebis damoukidebloba.....................................29 kanonproeqti generaluri inspeqciebis Sesaxeb..........................30 daskvna.....................................................................................................................30 • saxelmwifo qonebis privatizacia _ problemebi da naklovanebebi!........................................32 Sesavali...............................................................................................................32 1. mizani da meTodi.................................................................................................32 2. privatizaciis maregulirebeli kanonmdebloba...................................33 3. mdgomareobis zogadi mimoxilva, 2005-2006 wlebi.................................34 4. pirdapiri miyidvis formiT qonebis gasxviseba......................................35 5.rogor asruleben qonebis SemZeni pirebi prezidentis gankargulebiT dadgenil da xelSekrulebiT nakisr pirobebs.......38 6. prezidentis gankarguleba, romelsac ar mohyolia xelSekrulebis dadeba......................................................................................40 7. “simbolur fasad” qonebis gasxvisebis tendenciebi............................42 a) “simbolur fasad” qonebis gadacema garkveuli pirobebis SesrulebiT........................................................43 b) “simbolur fasad” qonebis gadacema pirobebis gareSe, anu saxelmwifo qonebis gaCuqeba..........................................................46 g) simbolur fasad qonebis gasxviseba _ TvalTmaqcuri garigeba?!.........................................................................47 8. “investiciebis saxelmwifo mxardaWeris Sesaxeb” saqarTvelos kanonis Tanaxmad qonebis gasxviseba................................48 9.ijara-gamosyidva da Sps “hidros” saqme....................................................49 a) saijaro qirisa da gamosasyidi Tanxis gadaxda................................51 b) konkursis meore piroba _ devnilTa sayofacxovrebo pirobebis gaumjobeseba............................................................................52 10. saxelmwifos mier privatizebis procesis kontroli da sakanonmdeblo berketebi................................................................................54 daskvna..................................................................................................................57 saia-s mier momzadebuli samarTlebrivi daskvna saxelmwifo qonebis privatizebis maregulirebel kanonmdeblobaSi cvlilebebTan da damatebebTan dakavSirebiT...................................................................................................58 danarTebi...........................................................................................................64 winasityvaoba saqarTvelom, rogorc evropis sabWos wevrma qveyanam, aiRo valdebuleba, qmediTi RonisZiebebi gaataros efeqturi mmarTvelobis gansaxorcieleblad. aRniSnuli SeuZlebelia angariSvaldebulebisa da sajaroobis principebis, aseve, dakisrebul amocanaTa ���������������� srulfasovnad���� da kanoniT dadgenili wesis Sesabamisad ganxorcielebis gareSe. am miznis realizebisaTvis Cvenma saxelmwifom sasicocxlod mniSvnelovan amocanad daisaxa korufciis, rogorc qveynis ganviTarebis erT-erTi ZiriTadi Semaferxebeli faqtoris aRmosafxvrelad qmediTi reformebis gatareba. saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 24 ivnisis brZanebulebiT damtkicda `saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategia”, romelmac gansazRvra reformas daqvemdebarebuli ZiriTadi mimarTulebebi. strategiis Sesabamisad, saqarTvelos prezidentis mier 2006 wlis 28 martis gankargulebiT miRebul iqna `saqarTvelos erovnuli ��������������� antikorufciuli� strategiis samoqmedo gegma”. aRniSnuli dokumentiT ganisazRvra konkretuli RonisZiebebi da vadebi, romelTa ganxorcielebis SemTxvevaSi, aSkara unda gamxdariyo antikorufciuli qmedebebis dadebiTi Sedegebi. strategiis Tanaxmad, sxva antikorufciul RonisZiebebTan erTad, saqarTvelos xelisuflebam saxelmwifo dawesebulebebis Sida da gare auditis srulyofis, saxelmwifo qonebis privatizebis procesis maqsimaluri gamWvirvalobis uzrunvelyofis valdebuleba aiRo. swored amitom, winamdebare gamocemis mizania Cveni qveynis mier antikorufciuli mimarTulebiT nakisri calkeuli valdebulebebis Sesrulebis Sesaxeb arsebuli mdgomareobis mimoxilva. Sesabamisad, Cven warmogidgenT, konkretulad ra RonisZiebebi gatarda makontrolebeli institutebis (saqarTvelos kontrolis palata, generaluri inspeqciebi)� ������������� reformirebasTan dakavSirebiT saqarTvelos mTavrobis xelisuflebis mier; ra samarTlebrivi da faqtobrivi xarvezebi gamovlinda ukanaskneli ori wlis ganmavlobaSi saxelmwifo qonebis privatizebis sferoSi (gansakuTrebiT, pirdapiri miyidvis wesiT ����������������� privatizebisas).� amasTan, unda aRvniSnoT, rom saqarTvelos mTavrobis mier, arsebuli xarvezebis aRmofxvris mizniT, mniSvnelovani cvlilebebi iqna inicirebuli����������������������������������������������� saxelmwifo qonebis privatizebis maregulirebel kanonmdeblobaSi. kanonproeqti saqarTvelos parlamentma daamtkica 2007 wlis 11 ivliss. misi gansakuTrebuli mniSvnelobidan gamomdinare, mizanSewonilad miviCnieT, gamogveqveynebina saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis daskvna inicirebul���������������������������� �������������������������������������� sakanonmdeblo cvlilebebTan dakavSirebiT, romelic Tan erTvis winamdebare kvlevas. saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia imeds gamoTqvams, rom warmodgenili kvleva garkveul wvlils Seitans saxelmwifos mier antikorufciuli mimarTulebiT saqmianobis ganxorcielebaSi. saqarTvelos prezidentis 2007 wlis 2 ivlisis gankargulebiT, cvlilebebi Sevida `saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategiis samoqmedo gegmaSi” da ganisazRvra is RonisZiebebi, romlebic unda ganxorcieldes 2007-2010 wlebSi. saqarTvelos kontrolis palata (samarTlebrivi da faqtobrivi analizi) saqarTvelos kontrolis pala tis statusi da funqciebi dRe vandeli kanonmdeblobiT saqarTvelos kontrolis palatis kompetencia ganisazRvreba saqar Tvelos konstituciiT, saqarTve los kanoniT “saqarTvelos kontro lis palatis Sesaxeb~ (SemdgomSi kanoni) da mis safuZvelze miRebuli aqtebiT. kontrolis palatis saqmia nobis sxvadasxva sferosTan dakavSi rebulia sxva kanonebic. magaliTad, saqarTvelos sabiujeto sistemebis Sesaxeb”; “samewarmeo saqmianobis kontrolis Sesaxeb”; “sajaro samsa xuris Sesaxeb” da mravali sxva. saqarTvelos konstituciis ����� 97-e� muxli adgens, rom kontrolis pala tis funqciaa: saxelmwifo saxsrebisa da saxel mwifos sxva materialur faseu lobaTa gamoyenebisa da xarjvis zedamxedveloba; safinanso-sameurneo��������� kontro lis sxva saxelmwifo organoTa saqmianobis kontroli; sagadasaxado kanonmdeblobis srulyofis winadadebebis war dgenis uflebamosileba. konstitucia adgens saqarTvelos kontrolis palatis damoukideb lobas da angariSvaldebulebas����� ������������������������������� mxo lod parlamentis winaSe, rac gamoi xateba: parlamentis Tavmjdomaris eq skluziuri uflebamosilebiT, miRebulia 1997 wlis 15 aprils, #626-I I s. ����������������������������������������� palatis reglamenti, saatestacio komisiis debuleba, saqarTvelos kontrolis palatis prezidiumis saxelmZRvanelo dadgenilebebi, palatis Tavmjdomaris brZanebebi da a.S. warudginos parlaments dasam tkiceblad kontrolis palatis Tavmjdomare; kontrolis palatis valdebu lebiT, weliwadSi orjer, biu jetis Sesrulebis winaswari da sruli angariSis wardgenis dros, parlamentSi gaakeTos moxseneba mTavrobis angariSTan dakavSirebiT; weliwadSi erTxel parlaments warudginos Tavisi saqmianobis angariSi. kanoni “saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb” akonkretebs sa qarTvelos konstituciiT gansazR vrul saqarTvelos kontrolis pa latis sakontrolo sferosa da uf lebamosilebas: “saqarTvelos konstituciiT gan sazRvruli amocanebis Sesasru leblad kontrolis palata: akontrolebs saqarTvelos sa xelmwifo biujetis, avtonomi uri respublikisa da saqarTve los sxva teritoriuli erTeu lebis sabiujeto saxsrebis xar jvis kanonierebas, miznobrioba sa da efeqtianobas; akontrolebs saxelmwifo vale bis, ucxouri saxelmwifo kredi tebis da sesxebis gamoyenebas, racionalurobasa da efeqtia nobas, saxelmwifo kreditebis gacemas; akontrolebs saxelmwifo sa kuTrebis gamoyenebis efeqtu robasa da mizanSewonilobas; swavlobs da aanalizebs sabi ujeto procesSi gamovlenil darRvevebs, dadgenili sabiu jeto maCveneblebisagan gadax rebs da waradgens winadadebebs am darRvevebisa da gadaxrebis aRmosafxvrelad; afasebs saxelmwifo biujetis Semosavlisa da xarjvis nawile bis safuZvlianobas; akontrolebs saxelmwifo biu jetis saxsrebis moZraobis kanonierebas da droulad gada ricxavs saqarTvelos bankebsa da sxva sakredito dawesebule bebSi; saqarTvelos parlamentis ga dawyvetilebiT, atarebs eqsper tizas da iZleva daskvnebs im sakanonmdeblo da normatiuli aqtebis proeqtebze, agreTve, im programebze, romelTa dasa finanseblad gansazRvrulia sa xelmwifo biujetis saxsrebis gamoyeneba an romlebic gavle nas axdenen am saxsrebis formi rebaze.” • kontrolis palatis sakontro lo funqcia adgilobrivi biu jetebis xarjvis procesSi sainteresoa “saqarTvelos kontro lis palatis Sesaxeb” kanonis 83-e muxlis daTqma, romelic acxadebs, “saqarTvelos mTel teritoriaze adgilobrivi arCevnebis Catarebis Semdeg Seicvleba kontrolis pa latis mier saqarTvelos terito riuli erTeulebis biujetebis sax srebis kontrolis wesi da kanoniT ganisazRvreba adgilobrivi biuje tis kontrolis adgilobrivi orga noebis Seqmnisa da funqcionirebis wesi.” aRsaniSnavia, rom “adgilob rivi TviTmmarTvelobis~ da adgi “saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis me-5 muxli. miRebulia 2005 wlis 16 dekembers. lobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesaxeb~ kanonebma prin cipSi gaauqma kontrolis palatis uflebamosileba _ ganaxorcielos kontroli adgilobrivi erTeulis biujetebis xarjvaze da, nacvlad, damtkicda safinanso kontrolis gansxvavebuli formebi: auditoruli Semowmeba, ro melsac sakrebulos erTi mesa medis moTxovniT, ara umetes weliwadSi erTxel, atarebs mowveuli auditori, xolo daskvna egzavneba kontrolis palatas da qveyndeba sajarod; safinanso Semowmeba, romel sac axorcielebs sakrebulos safinanso komisia saxsrebis ga moyenebis Semdeg, maTi miRebagamoyenebis kanonierebis, mizan Sewonilobisa da efeqtianobis dadgenis mizniT. Sesabamisad, kontrolis palatis mier adgilobrivi biujetebis kon trolis SesaZleblobebi mniSvne lovnad SeizRuda da, TviTmmar Tvelobis Sesaxeb kanonmdeblobis mixedviT, formaluri xasiaTi Sei Zina. kontrolis palatis ufleba mosileba, am mxriv, damoukidebeli auditoris daskvnis gacnobiT gamo ixateba. mniSvnelovani siaxleebia parla mentSi gansaxilvelad wardgenil kanonproeqtebSic. es ukanaskneli iTvaliswinebs kontrolis palatis uflebamosilebas _ Seamowmos adgi lobrivi TviTmmarTvelobis saxsre bi mxolod saxelmwifo biujetidan da avtonomiuri respublikebis biu jetebidan gadacemuli miznobrivi miRebulia 2006 wlis 24 maiss. ix. “adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb” kanonis 57-e muxli. igulisxmeba kanonproeqtebi moqmed kanonSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb; kanonproeqti kontrolis palatis axali kanonis Sesaxeb. da specialuri transferebis, subsidiebisa da subvenciebis fargleb Si maTi kanonieri, miznobrivi da efeqtiani gamoyenebis kontrolis gziT. Tumca, praqtikaSi xSiria SemTxve vebi, rodesac kontrolis pala ta, kanonis ignorirebiT, kvlavac atarebs adgilobrivi TviTmmar Tvelobis organoebis revizias. magaliTad, 2006 wels aWaris a/r kon trolis palatis mier gegmiurad Se mowmebulia araerTi adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo eqsklu ziur uflebamosilebaTa fargleb Si, riTac darRveulia 2006 wels moqmedi “adgilobrivi TviTmmar Tvelobisa da mmarTvelobis Sesa xeb” saqarTvelos organuli kanoni, romlis mixedviTac, aseTi Semowme bis ganxorcieleba SesaZlebelia mxolod sasamarTlos wesiT. aRsaniSnavia, rom GRECO-s10 “meo re SefasebiTi raundis” farglebSi saqarTvelos Sesaxeb momzadebul SefasebiT angariSSi aRniSnulia: “adgilobrivi TviTmmarTvelobis, anu korufciulad gansakuTrebiT mgrZnobiare doneze saxelmwifo auditi sakmaod sustia,”11 Sesabami sad, GRECO-s eqspertTa jgufis mi er saqarTvelosaTvis momzadebul 14 rekomendaciaTa Soris, erT-erT rekomendacias warmoadgens “adgi lobrivi xelisuflebis auditis gaZlierebis uzrunvelyofa.”12 ix. saqarTvelos kontrolis palatis 2005 wlis saqmianobis Semswavleli saqarTvelos parlamentis droebiTi komisiis daskvna. ix. saqarTvelos kontrolis palatis 2006 wlis saqmianobis Semswavleli saqarTvelos parlamentis droebiTi komisiis daskvna. 10 evropis sabWos korufciis winaaRmdeg saxelmwifoTa jgufi. 11 ix. GRECO-s 31-e plenarul sxdomaze (strasburgi, 2006) damtkicebuli “meore SefasebiTi angariSis” farglebSi momzadebuli SefasebiTi angariSis 59-e punqti. 12 ix. GRECO-s 31-e plenarul sxdomaze • kontrolis palatis sakontro lo funqcia saxelmwifo sakuT rebis gamoyenebis procesSi saxelmwifo sakuTrebis gamoyenebis kontrolis funqcia konstituci iT daculi debulebaa. kontrolis palata zedamxedvelobs “saxelmwi fos materialur faseulobaTa ga moyenebasa da xarjvas”. Sesabami sad, kanonis me-7 muxli adgens kon trolis palatis uflebamosilebas, Seamowmos nebismier fizikuri Tu iuridiuli piri, romelic dakavSi rebulia raime formiT saxelmwi fo sakuTrebis gamoyenebasa da mis marTvasTan. miuxedavad konstituciisa da ka nonis moTxovnisa, uzenaesma sasa marTlom ganmarta, rom sawarmoSi wilobrivi monawileoba ar warmo adgens kerZo samarTlis iuridiu li piris mier saxelmwifo qonebis raime formiT gamoyenebas an mis marTvas.13 uzenaesi sasamarTlos ganmartebis Semdeg, saqarTvelos kontrolis pa latas, faqtobrivad, CamoerTva uf lebamosileba _ Seamowmos saxelmwi fos wilobrivi monawileobiT Seq mnili sawarmoebis saqmianoba, miuxe davad imisa, rom aseTi saxis ufleba mosilebas, rogorc ukve aRvniSneT, saqarTvelos kontrolis palatas saqarTvelos konstitucia sruli ad naTlad da calsaxad udgens. uzenaesi sasamarTlos zemoaRniS nuli ganmarteba winaaRmdegobaSi modis “finansuri kontrolis di reqtivebis Sesaxeb” “limas” saer (strasburgi, 2006) damtkicebuli “meore SefasebiTi angariSis” farglebSi momzadebuli SefasebiTi angariSis rekomendaciebis 95-e muxlis iv punqti. 13 ix. saqarTvelos kontrolis palatis 2005 wlis saqmianobis Semswavleli saqarTvelos parlamentis droebiTi komisiis daskvna, gv. 4. TaSoriso deklaraciiT14 dadgenil normebTanac, romlis Tanaxmadac, “saxelmwifo Tavisi ekonomikuri saqmianobis areals afarToebs ker Zo samarTlis sawarmoebSi monawi leobiT. amgvari sawarmoebis Semow mebac eqvemdebareba saangariSo kontrolis umaRlesi organos kon trols, Tu saxelmwifos masSi arse biTi wili aqvs, flobs kontrolis pa kets, an mis saqmianobaze gavlena aqvs. am sawarmoebis Sesaxeb parlamenti sa da sazogadoebisadmi angariSebis wardgenisas gasaTvaliswinebelia samewarmeo saidumloebis dacvas Tan dakavSirebuli SezRudvis sa kiTxi.~15 aseve, unda aRiniSnos GRECO-s “meo re SefasebiTi raundis” farglebSi saqarTvelos Sesaxeb momzadebuli SefasebiTi angariSi, sadac naTqva mia, rom “saxelmwifo sawarmoebis, maT Soris, saxelmwifos 50%-iani wilobrivi monawileobiT Seqmnili sawarmoebis auditis ganxorciele ba saqarTvelos kontrolis pala tis mxridan sakamaToa, miuxedavad imisa, rom aseTi saxis uflebamosi leba saqarTvelos kontrolis pa latas kanonmdeblobis safuZvelze gaaCnia.~16 Sesabamisad, GRECO-s eq spertTa jgufis mier saqarTvelo saTvis momzadebul 14 rekomendaci aTa Soris, erT-erT rekomendacias, aseve, warmoadgens “saxelmwifo sa warmoebis efeqturi auditis gan xorcieleba.~17 14 miRebulia saerTaSoriso umaRlesi saxelmwifo makontrolebeli organizaciis INTOSAI me-9 saerTaSoriso kongresze. 15 ix. “finansuri kontrolis direqtivebis Sesaxeb” “limas” saerTaSoriso deklaraciis 23-e muxli. 16 ix. GRECO-s 31-e plenarul sxdomaze (strasburgi, 2006) damtkicebuli “meore SefasebiTi angariSis” farglebSi momzadebuli SefasebiTi angariSis 59-e punqti. 17 ix. GRECO-s 31-e plenarul sxdomaze (strasburgi, 2006) damtkicebuli “meore zemoaRniSnuli rekomendaciebis gaTvaliswineba kontrolis pala tam axali kanonmdeblobis momzade bis procesSi scada, kerZod: 1. kontrolis palatis mier momzadebuli iqna kanonproeqti “saqar Tvelos kontrolis palatis Sesa xeb” moqmed kanonSi cvlilebebis Se tanis Sesaxeb. rogorc kontrolis palatis mier momzadebul saerTo ganviTarebis strategiasa da reor ganizaciis ganxorcielebis 5 wli an gegmaSia miTiTebuli (SemdgomSi samoqmedo gegma), aRniSnuli “ka nonproeqtis saswrafod wardgenis aucilebloba gamowveulia imiT, rom rig sakanonmdeblo aqtebSi Se tanilma cvlilebebma arsebiTad SezRuda palatis uflebamosileba”. kanonproeqtSi pirdapir Caiwera, rom “saqarTvelos konstituciiT gansazRvruli rekomendaciebis Sesasruleblad, kontrolis pala ta amowmebs... im kerZo samarTlis iuridiuli pirebis safinanso-eko nomikur saqmianobas, romlebSic saxelmwifo flobs wilis (aqciaTa) 50%-s da mets.” 2. kontrolis palatam moamzada, aseve, “saqarTvelos kontrolis pa latis Sesaxeb” sruliad axali kano nis proeqti,18 romlis Tanaxmad, kon trolis palata uflebamosilia, Seamowmos ara marto is kerZo samar Tlis iuridiuli pirebi, romleb Sic saxelmwifo 50%-ze met wils (aqciebs) flobs, aramed, parlamen tis moTxovnis safuZvelze, kon trolis palata uflebamosilia, ganaxorcielos im organizaciebis SefasebiTi angariSis” farglebSi momzadebuli SefasebiTi angariSis rekomendaciebis 95-e muxlis iv punqti. 18 kanonproeqti kontrolis palatam sakanonmdeblo winadadebis saxiT parlamentSi 2006 wlis 24 marts waradgina. amJamindeli mdgomareobiT (16.05.07), igi safinanso-sabiujeto komitetSi damuSavebis stadiaSia. Sedegianobis auditi, sadac saxel mwifo flobs wilis an aqciebis 20%ze mets.19 • kontrolis palatis eqsper tuli funqcia sabiujeto da sakanonmdeblo procesebSi aRsaniSnavia, rom saqarTvelos kon trolis palatis 2005 wlis saqmiano bis Semswavleli droebiTi sagamoZi ebo komisiis20 daskvnaSi21 uaryofi Tad aris Sefasebuli palatis saqmi anoba sabiujeto da sakanonmdeblo eqspertizis nawilSi. daskvnaSi aR niSnulia, rom “palatidan gamogzav nili daskvnebis umravlesoba for malur xasiaTs atarebs da ar Seicavs araviTar SeniSvnas.” sagamoZiebo komisiis daskvnaSi aRniSnulia, rom “aucilebelia, gaZlierdes muSaoba am mimarTulebiT. vfiqrobT, rom parlamentma daskvnisaTvis palatas unda gadaugzavnos mxolod ekono mikuri xasiaTisa da, agreTve, iseTi kanonproeqtebi, romlebic saWiro ebs biujetidan damatebiT dafinan sebas.” msgavsi xasiaTis SeniSvnebi gamoiT qva kontrolis palatis 2006 wlis saqmianobis Semswavleli droebiTi sagamoZiebo komisiis daskvnaSic, sadac naTqvamia, rom “komisiam Se iswavla parlamentisagan gadagzav nil kanonproeqtebze kontrolis palatis mier momzadebuli daskvne bis xarisxi. 2006 wlis ganmavloba Si saqarTvelos parlamentidan daskvnis mosamzadeblad gadagzav nilia 215 kanonproeqti, saidanac kontrolis palatam mxolod 30 ka nonproeqtze moamzada SeniSvnebi 19 aucileblad unda aRiniSos, rom xsenebuli kanonproeqti parlaments jer ar ganuxilavs. 20 komisia Seiqmna saqarTvelos parlamentis 2005 wlis 14 dekembris #2259, 2005 wlis 27 dekembris #2503 da 2504 dadgenilebebiT. 21 daskvna parlamentis biuros waredgina 31.05.06 wlis #8450/7/4 weriliT. da winadadebebi, rac saerTo raode nobis 14 procents Seadgens. danar Cen kanonproeqtebze parlamentSi gagzavnil pasuxebSi miTiTebulia, rom kontrolis palatas maT mimarT SeniSvnebi ar gaaCnia. im kanonproeq tebis mimarT, romlebzec gaaCndaT SeniSvnebi, mTel rig SemTxvevebSi, isini formalur xasiaTs atareben.” • saqarTvelos kontrolis pa latis sakontrolo funqcia saxelmwifo biujetis xarjvis procesSi calke unda gamovyoT kontrolis palatis uflebamosileba _ warud ginos parlaments moxseneba mimdi nare wlis saxelmwifo biujetis Sesrulebis mimdinareobis Sesaxeb (saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb kanonis 59-e muxli). saqar Tvelos kontrolis palatis 2006 wlis saqmianobis Semswavleli saqar Tvelos parlamentis droebiTi ko misiis daskvnaSi uaryofiTad aris Sefasebuli kontrolis palatis saq mianoba aRniSnuli mimarTulebiT. kerZod, angariSSi naTqvamia, rom kontrolis palatam moxsenebebSi ver warmoadgina srulyofili da, rac mTavaria, obieqturi Sefaseba saxelmwifo biujetis Semosavlebis da xarjvis safuZvlianobis Taoba ze; kontrolis palatas bolomde srulad Sefasebuli ar aqvs mTavro bis saqmianoba saxelmwifo biujet Tan da, saerTod, ekonomikur ganvi TarebasTan dakavSirebul mniSvne lovan procesebTan mimarTebiT, magaliTad, laris kursis cvlile bis tendenciebi, qveyanaSi ganxor cielebuli eqsportisa da importis Tanafardobis mdgomareoba da misi gavlena saqarTvelos ekonomikaze; ramdenad misaRebia mTavrobis po litika kapitaluri Semosavlebis gamoyenebis Sesaxeb da a.S. kontrolis palatis sakontro lo uflebamosilebis sfero winaaRmdegobrivia kontrolis pa latis sakontrolo uflebamosi lebis sakiTxic. kanoni ambobs, rom “kontrolis palatis sakontrolo uflebamosileba, misi kompetenciis farglebSi vrceldeba sakanonmdeb lo, aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebis yvela organoze, mmarTvelobiT adgilobriv or ganoebze, specialur saxelmwifo fondebze, saqarTvelos erovnul bankze da yvela sxva organizaciasa da dawesebulebaze.” kontrolis palatis uflebamosile ba adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebze zemoT ukve ganvixileT, amitom aq aRar SevCerdebiT. Tumca, problemas qmnis bundovani debule ba imis Sesaxeb, rom sakontrolo uflebamosileba vrceldeba “yvela sxva organizaciasa da dawesebule baze”. Sedegad, xSiria dava imaze, ama Tu im organizaciis Semowmeba warmoadgens Tu ara kontrolis pa latis uflebamosilebas. amitom, saerTaSoriso donori organizaci ebis rekomendaciaTa gaTvaliswine biT,22 kontrolis palata araerT dokumentSi23 moiTxovs sakanonmdeb lo cvlilebebs sicxadis SetanisaT vis. magaliTad, kontrolis palatis 2006-2010 wlebis samoqmedo gegmaSi naTqvamia, rom kontrolis palatis Sesaxeb axal kanonproeqtSi “unda dakonkretdes palatis uflebamosileba sajaro samarTlis iuridiu li piris safinanso-sameurneo saq mianobis kontrolTan mimarTebiT. “sajaro samarTlis iuridiuli pi ris Sesaxeb” kanonis Tanaxmad, maTi saqmianobis kontrols axorcielebs 22 UNDP, GTZ da a.S. kontrolis palatis 2005 wlis saqmianobis angariSi; kontrolis palatis 2006-2010 wlebis samoqmedo gegma. 23 saqarTvelos normatiuli aqtiT gansazRvruli saxelmwifo organo. aRniSnuli norma garkveul prob lemebs uqmnis kontrolis palatas am iuridiul pirTa safinanso-eko nomikuri saqmianobis kontrolTan mimarTebiT. warmodgenili ganmar teba ukve sakanonmdeblo doneze ganmartavs da daakonkretebs kon trolis palatis Sesabamis ufleba mosilebas.” zemoT Cven ganvixileT “saqarTve los kontrolis palatis Sesaxeb kanonis” me-5 muxlSi CamoTvlili uflebamosilebani, romelsac sa qarTvelos kontrolis palata sa qarTvelos konstituciiT gansazR vruli amocanebis Sesasruleblad axorcielebs. Tumca, arsebobs kon trolis palatis kidev erTi kon stituciuri uflebamosileba _ “Seamowmos safinanso-sameurneo kontrolis sxva saxelmwifo orga noTa saqmianoba”, romelsac saqar Tvelos “kontrolis palatis Sesa xeb” kanonis 67-e muxlic iTvaliswi nebs. miuxedavad amisa, saqarTvelos axali sagadasaxado kodeqsis miRe bis Semdeg,24 romelmac daadgina “sa gadasaxado saidumloebis~25 cneba, palatas CamoerTva uflebamosi leba, sagadasaxado da sabaJo or ganoebis saqmianobis Semowmebisas Seiswavlos gadamxdelTa sagadasa xado saqmeebi da daadginos sagada saxado da sabaJo organoebis mier gadamxdelebTan urTierTobaSi samsaxurebriv valdebulebaTa aR srulebis mdgomareoba. kanoniT, “sagadasaxado saidumloebis” gac nobis ufleba miecaT mxolod: saqarTvelos finansTa sami nistros sistemis TanamSrom lebsa da saqarTvelos finan sTa saministrosTan arsebuli 24 25 miRebulia 2004 wlis 22 dekembers. sagadasaxado kodeqsis 122-e muxli. 10 davebis ganxilvis sabWos wev rebs, am ukanasknelTa mier sam saxurebrivi movaleobis Sesru lebis mizniT; samarTaldamcav organoebs – mosamarTlis brZanebis sa fuZvelze, im pirTa Sesaxeb, romlebic kanoniT idevnebian sagadasaxado samarTaldarRve visaTvis; sasamarTlos – gadasaxadis gadamxdelis sagadasaxado val debulebebis an pasuxismgeblo bis gansazRvris mizniT sasamar Tlos warmoebaSi arsebul saq mesTan dakavSirebiT; sxva saxelmwifos sagadasaxa do organoebs �������������������� –������������������� saerTaSoriso xelSekrulebaTa Sesabamisad; sasamarTlos aRmasruleb lebs – sagadasaxado davasTan miRebuli gadawyvetilebis aR srulebis procesSi.26 rogorc vxedavT, kontrolis pala ta CamonaTvalSi ar aris. “sagadasa xado saidumloebis” da “sabaJo sai dumloebis” Semcveli informaciis miRebis gareSe ki, SeuZlebelia, aRsruldes saqarTvelos kontro lis palatis “safinanso-sameur neo kontrolis saxelmwifo or ganoTa saqmianobis” kontrolis konstituciiT gansazRvruli uf lebamosileba. swored amitom, kontrolis palatis mier momzadebul kanonproeqtSi27 pirdapir da naTlad aris gaTvalis winebuli kontrolis palatis uf lebamosileba: ganaxorcielos sagadasaxado da sabaJo organoebis samsaxu 26 sagadasaxado kodeqsis 122-e muxlis me-2 punqti. 27 igulisxmeba kanonproeqtebi: moqmed kanonSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb; kanonproeqti - kontrolis palatis axali kanonis Sesaxeb. rebis saqmianobis, maT Soris, gadasaxadebis administrirebis Semowmeba da auditi; sxva makontrolebel saxelmwi fo organoTa saqmianobis Semow meba da auditi. informaciis gacemis igive wesi da CamonaTvali gamoiyeneba “sabaJo ko deqsiT” gaTvaliswinebuli informa ciis gacemisas. Sesabamisad, kontro lis palatis konstituciiT dadge nili sakontrolo uflebamosileba aRarc sabaJo organoebis saqmiano baze vrceldeba. kontrolis palatis moTxovnebi srul SesabamisobaSia msoflios umaRles makontrolebel institu ciaTa saerTaSoriso organizacia “INTOSAI”-s “limas deklaraciis” principebTan safinanso kontrolis sferoSi direqtivebis Sesaxeb, sa dac miTiTebulia: “saangariSo kon trolis umaRlesma organom unda ganaxorcielos gadasaxadebis ak refis yovlismomcveli kontroli da, amave dros, hqondes gadamxdel Ta individualuri aqtebis Seswav lis ufleba.28 saxelmwifo gadasaxa debis kontroli, upirveles yovli sa, kanonierebisa da Sesabamisobis kontrols warmoadgens. Tumca, saangariSo kontrolis umaRlesma organom sagadasaxado kanonmdeblo bis gamoyenebis kontrolisas unda Seamowmos efeqtianoba, gadasaxadis akrefis organizeba, aseve, Semosav lebis gegmebis Sesruleba da, Tu sa Wiroa, sakanonmdeblo organos Ses Tavazos arsebuli kanonmdeblobis gaumjobesebis winadadebebi.” “saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb kanonis” sxva sakanonmdeblo aqtebTan SeuTavseblobis mTavari 28 ix. “finansuri kontrolis direqtivebis Sesaxeb” “limas” saerTaSoriso deklaraciis me-20 muxli. 11 mizezi is aris, rom kontrolis pa latis uflebamosilebas, kompeten ciasa da saqmianobis wess kanonis Zalis mqone normatiuli aqti gan sazRvravs (da ara organuli kanoni, sxva konstituciuri organoebis msgavsad).29 Sesabamisad, sxva saka nonmdeblo aqtebSi ganxorciele buli cvlilebebi pirdapir axdenen zemoqmedebas kontrolis palatis sakontrolo uflebamosilebaze. Tumca, samwuxaro is aris, rom izR udeba kontrolis palatis ara mar to kanoniT, aramed konstituciiT dadgenili uflebamosilebac. kontrolis palata, rogorc makontrolebeli organoebis saqmianobis makoordinirebe ��������������������� li���������� organo “kontrolis palatis Sesaxeb” kano nis Sesabamisad,30 “saxelmwifo safi nanso-ekonomikurikontrolisefeq turi ganxorcielebis, revizia-Se mowmebis paralelizmis aRkveTis mizniT, safinanso-ekonomikuri kon trolis sferoSi kontrolis pala ta koordinacias uwevs saxelmwifo safinanso-ekonomikuri kontrolis sxva organoTa saqmianobas.” am miz niT, iqmneba koordinaciaSi CarTul obieqtTa xelmZRvanelebisagan Seqmnili sakoordinacio sabWo, ro melTan SeTanxmebiTac, kontrolis palata uflebamosilia, koordina ciis obieqtebs misces rekomendaci ebi Semowmebis obieqtisa da vadis 29 aRsaniSnavia, rom kontrolis palatis mier SemuSavebuli kanonis proeqti “saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb” parlamentSi wardgenilia ara organuli kanonis, aramed kanonis formiT, miuxedavad imisa, rom kontrolis palata araerT angariSSi aRniSnavs palatis momwesrigebeli sakanonmdeblo aqtis organuli kanonis saxiT arsebobis aucileblobas. 30 “saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb” kanonis 67-e, 68-e muxlebi. Secvlis, kompleqsur SemowmebaSi CarTvisa da sxva operatiul Ronis ZiebaTa Taobaze. Tumca, dReisaT vis kanonis es normebi umoqmedo normebad SeiZleba CaiTvalos. Cveni SekiTxvis pasuxad, moewodebinaT in formacia: 1. kontrolis palatis mier koor dinaciis obieqtebisaTvis bo lo 2 wlis manZilze gacemuli rekomendaciebis Sesaxeb; 2. ecnobebinaT, Tu romeli safi ������ nanso-kontrolis���������������� organoebis xelmZRvanelebisagan Sedgeba dResdReobiT sabWo; 3. moewodebinaT sabWos saqmiano bis maregulirebeli debule bis asli,31 kontrolis palatam gvipasuxa,32 rom kontrolis palatis Sesaxeb” kanonis 68-e muxlis Sesabamisad, sabWos saqmianoba regulirdeboda sabWos mier 1997 wlis 30 dekembris #1/1 gadawyvetilebiT damtkicebu li debulebiT, Tumca, aRniSnuli sabWo amJamad ar moqmedebs. Sesabami sad, kontrolis palatas ar gaaCnia informacia koordinaciis obieqte bisaTvis bolo 2 wlis manZilze ga cemuli rekomendaciebis Sesaxeb. kontrolis palatam zemoaRniSnu li weriliT aseve gangvimarta, rom dResdReobiT prezidentTan moqme debs ekonomikuri sabWo, romlis wevrebic gansazRvrulia preziden tis Sesabamisi brZanebulebiT da romelSic saqarTvelos kontrolis palata ar Sedis.33 31 ix. saias 2006 wlis 25 maisis #g-04/241-07 werili saqarTvelos kontrolis palatidan sajaro informaciis gamoTxovnis Sesaxeb. 32 ix. saqarTvelos kontrolis palatis Tavmjdomaris pirveli moadgilis, xaTuna kalandaZis 2007 wlis 12 ivnisis #87/17 werili. 33 ix. saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 14 ianvris #15 brZanebuleba. 12 dResdReobiT, kontrolis palata Si mimdinare reformebs Soris, kon trolis palatis makoordinirebe li rolis gaZliereba erT-erT mniS vnelovan mimarTulebad SeiZleba CaiTvalos. “saqarTvelos konstitu ciisa da kanonmdeblobis moTxovna Ta Sesabamisad, unda amaRldes kon trolis palatis saqmianobis damou kideblobis xarisxi da wina planze wamoiwios safinanso-ekonomikuri kontrolis sferoSi misi makoordi nirebeli roli, riTac SesaZlebeli gaxdeba revizia-Semowmebis sfero Si jer kidev arsebuli paraleliz mis aRmofxvra.” - aRniSnulia saqar Tvelos kontrolis palatis 2005 wlis saqmianobis angariSSi, Tumca, dRes kontrolis palata araTu ko ordinacias uwevs sxva makontro lebeli organoebis saqmianobas, aramed, Tavad aqvs SezRuduli ka nonmdeblobiT miniWebuli ufle bamosilebebis ganxorcieleba, maT Soris, makontrolebeli orga noebis saqmianobis kontroli. kontrolis palata aRniSnul sa kiTxs 2006 wlis saqmianobis anga riSSic exeba: “reformis erT-erT uaxloes amocanas warmoadgens sakontrolo saqmianobis koordi naciis uzrunvelyofa qveynis mas StabiT. rogorc cnobilia, garda saqarTvelos kontrolis palatisa, safinanso-sameurneo saqmianobis kontrolis funqcias axorcieleben msxvili mxarjavi sabiujeto orga nizaciebis sakontrolo-sarevizio (xSir SemTxvevaSi, generaluri in speqciebi) samsaxurebi, finansTa sa ministros sagadasaxado samsaxuri, iusticiis saministros eqspertizi sa da specialur gamokvlevaTa cen tri da a.S. rogorc praqtika gviC venebs, revizia-Semowmebis aqtis Sedgena xSirad xdeba TviTneburad, bundovnad da arakompetenturad. es ZiriTadad gamowveulia rogorc makontrolebelTa dabali kvalifikaciiT, aseve imiTac, rom dRemde ar arsebobs revizia-Semowmebebis erTiani meTodika. gamomdinare aqe dan, uaxloes momavalSi saWiroa, Seiqmnas makontrolebel organo Ta erToblivi komisia, romelic imuSavebs rogorc finansuri kontrolis koordinaciis, aseve, kontrolis erTiani meTodikis SemuSavebis sakiTxebze. amiT gamo iricxeba paralelizmi da urTier TdamTxvevebi sarevizio saqmianoba Si da amaRldeba reviziis Sedegebis samarTaldamcavi organoebis mier gamoyenebis xarisxi.”34 kontrolis palatis saqmiano bis wesi da formebi • dagegmvis problemebi kontrolis palatis, rogorc ma kontrolebeli instituciis, efeq turoba didad aris damokidebuli revizia-Semowmebebis sworad da gegmvaze. dRes moqmedi kanonmdeb lobiT kontrolis palata Tavis mu Saobas perspeqtiuli da mimdinare gegmebiT warmarTavs.35 gegmebis Sed genis dros aucileblad unda iyos gaTvaliswinebuli saqarTvelos prezidentisa da parlamentis wina dadebebi. amasTan, gegmebis Sedgenis dros aucileblad unda iyos gan xiluli parlamentis komitetebis da komisiebis winadadebebi, Tumca, maTi gaTvaliswineba kontrolis pa latisaTvis savaldebulo ar aris. aragegmiuri Semowmeba ki, SeiZleba Catardes mxolod: saqarTvelos prezidentis; saqarTvelos parlamentisa 34 saqarTvelos kontrolis palatis 2006 wlis saqmianobis angariSi, gv. 113, p. 16. 35 “saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb” kanonis VI Tavi. 13 da saqarTvelos parlamen tis droebiTi sagamoZiebo komisiis mimarTvebis; aseve, kontrolis palatis prezidiumis, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respub likebis prezidiumebis, kon trolis palatis biuroebis gadawyvetilebiT. dagegmvis zemoaRniSnuli wesi miu Rebelia rogorc Tavad kontrolis palatis, aseve, kontrolis palatis 2005 wlis saqmianobis Semswavleli droebiTi komisiisTvisac. daskvnaSi komisia yuradRebas amaxvilebs wlis ganmavlobaSi aragegmiuri Semowme bebis simravleze, rac aferxebs geg miuri Semowmebebis ganxorcielebas. komisia aRniSnavs: “calke gvinda ga movyoT is, Tu ra samarTlebriv ba zas eyrdnoba kontrolis palatis mier Catarebuli aragegmiuri revi zia-Semowmebebi da riTaa ganpiro bebuli aseTi Semowmebebis simrav le. rogorc aRiniSna, kontrolis palatis saqmianoba ganisazRvreba specialuri kanoniT “kontrolis pa latis Sesaxeb”, sadac miTiTebulia, rom aragegmiuri revizia-Semowme bebis moTxovnis ufleba mxolod saqarTvelos prezidentsa da par laments gaaCnia, agreTve, aragegmi uri revizia-Semowmebis Catarebis uflebamosileba aqvs Tavad kon trolis palatas, prezidiumis ga dawyvetilebiT. amave dros, sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 55-e muxlis me-4 punqtis, 58-e muxlis me-5 punqtisa da 59-e muxlis “i” qve punqtis Tanaxmad, prokurori da ga momZiebeli uflebamosilni arian, saWiroebis SemTxvevaSi, moiTxovon reviziis, inventarizaciis, sauwyebo Semowmebis Catareba kanonis safuZ velze gamotanili dadgenilebiT, romelic savaldebuloa Sesasru leblad yvela sawarmos, dawesebu lebis, organizaciis, Tanamdebobis pirisa da moqalaqisaTvis. amasTan, aseTi dadgenilebis Seusruleblo ba iwvevs kanoniT dadgenil pasuxis mgeblobas. garda amisa, “saxelmwi fo qonebis privatizaciis Sesaxeb” kanonis me-11 muxlis me-4 punqtis Sesabamisad, mxolod kontrolis pa latas aqvs ufleba, Seamowmos pri vatizaciis kanonierebis sakiTxi. am sami normatiuli aqtis urTierTSe uTavsebloba ganapirobebs, erTi mxriv, samarTaldamcavi organoebis kanonieri moTxovnebis simravles ama Tu im revizia-Semowmebis Cata rebis kuTxiT, meore mxriv, aseTi moTxovnebis dakmayofilebis gamo faqtobrivad SeuZlebeli xdeba palatis perspeqtiuli da mimdina re gegmebis stabiluroba, radgan palatas uwevs gadarTva aragegmi uri reviziis Catarebaze. am prob lemis dasaregulireblad, uaxloes periodSi unda momzaddes iseTi sa kanonmdeblo cvlilebebi, romelic xels Seuwyobs palatis saqmianobis perspeqtiuli dagegmvis principeb ze gadasvlas da, amave dros, ar iqne ba blokirebuli sagamoZiebo saqmi anobac.” aragegmiuri Semowmebebis simravle ze saubrobs, aseve, kontrolis pala tis 2006 wlis saqmianobis Semswavle li saqarTvelos parlamentis droe biTi komisiac. dagegmvaSi arsebul problemebs kontrolis palata da misi donori organizaciebic aRiareben da, am kuTxiT, reformebis aucilebloba zec saubroben. gazeT “rezonansi saTvis” micemul interviuSi36 saqar Tvelos kontrolis palatis Tav mjdomaris moadgile roman bokeria aRniSnavs: “dRes kontrolis pala tis wliuri sarevizio gegma sxvadas 36 gazeTi” rezonansi”, 2006 wlis 12 oqtomberi. 14 xva saxelmwifo uwyebis moTxovne bis Sesabamisad dgeba. “UNDP”-sa da, aseve, Cveni winadadebaa, Seiqmnas gasakontrolebeli organizaciebis monacemTa baza. specialuri kompi uteruli sistemiT damuSavdeba, romel organizaciaSia SesaZlebeli korufciis, TaRliTobis, danaSau lisa da Secdomis riski. Semowmebis prioritetebi swored riskis mixed viT daiyofa. riski Semdegnairad ga nisazRvreba: ra dafinanseba aqvs ama Tu im organizacias, rogoria Sida menejmenti da kontrolis sistema, aseve, ra darRvevebi yofila adre am organizaciaSi da a.S.” saqarTvelos kontrolis palata Tavis samoqmedo dokumentSi37 yu radRebas amaxvilebs palatis da moukideblobis sakiTxze reviziaSemowmebis gegmebis Sedgenisa da koreqtirebis dros da aRniSnuli sirTuleebis aRmofxvris saSuale bad miiCnevs, rom: “sakanonmdeblo doneze ganisazRvros misi ufleba, ganaxorcielos aragegmiuri saq mianoba mxolod sakuTari Sexedu lebisamebr, arsebuli resursebisa da mizanSewonilobis gaTvaliswine biT, vinc ar unda iyos iniciatori (parlamenti, prezidenti, samarTal damcavi organoebi da a.S.)... sasur velia, rom gegmis koreqtirebis sakiTxi winaswar ganixilos saqar Tvelos parlamentis Sesabamisma ko mitetma (safinanso-sabiujeto) da koreqtireba ganxorcieldes maT daskvnaSi mocemuli rekomendaciis gaTvaliswinebiT.”38 37 kontrolis palatis 5-wliani (2006-2010) saerTo ganviTarebis strategia da reorganizaciis ganxorcielebis gegma, 2005 wlis ivnisi. 38 kontrolis palatis 2005 wlis saqmianobis angariSi. revizia-Semowmebis aqtebi kontrolis palatis revizia-Semow mebis aqtebis Sinaarsobriv mxares Tan dakavSirebiT, droebiTi komisia aRniSnavs, palata mxolod afiqsi rebs kanondarRvevis faqtebs da ar axdens maT safuZvelze Sefasebebs, analizs da a.S. Tavad aqtis moculo ba xSirad gazrdilia formaluri aRwerilobiTi nawilis xarjze, rac SesaZlebelia danarTis saxiTac yo filiyo. Sesabamisad, aqti mniSvne lovnad Semcirdeboda da mxolod darRveva-naklovanebebze iqneboda orientirebuli.39 kontrolis palatis urTier Toba samarTaldamcav organo ebTan kontrolis palatis 2006 wlis saq mianobis Semswavleli droebiTi ko misiis daskvnaSi uaryofiTad aris Sefasebuli kontrolis palatis ur TierToba samarTaldamcav organo ebTan, danaSaulis niSnis Semcveli masalis gadagzavnis mxriv. kerZod, daskvnaSi weria, rom: “prezidiumis dadgenilebaSi zustad ar aRniSna ven, aqtis romel nawilSi, konkre tulad romeli faqti Seicavs dana Saulis niSnebs. sagamoZiebo orga noebSi igzavneba mTeli aqti, rac udavod gaurTulebs maT saqmeze obieqturi WeSmaritebis dadgenis procedurebs. ufro metic, araTu aqti, 2005 welSi prokuraturas gadaegzavna parlamentisaTvis war dgenili 271 gverdiani moxseneba biujetis angariSTan dakavSirebiT, imis miTiTebiT, rom enaxaT, zogier Ti masala, romlebic SeiZleba Sei cavdes danaSaulis niSnebis Semcvel faqtebs. vfiqrobT, am sakiTxze pre 39 saqarTvelos kontrolis palatis 2006 wlis saqmianobis Semswavleli saqarTvelos parlamentis droebiTi komisiis daskvna. 15 zidiumma calke unda imsjelos da, rogorc umaRlesma auditorulma institutma, ufro meti pasuxismgeb loba aiRos sakuTar Tavze.” albaT, swored zemoaRniSnuli da sxva mravali obieqturi mizezis gamo, 2006 wels, iseve rogorc wina wlebSi, kontrolis palatisaTvis ucnobi iyo samarTaldamcavTaT vis reagirebisaTvis gadagzavnil revizia-Semowmebis masalebze pa suxebi.40 miuxedavad amisa, kontro lis palatam 2006 wlis saqmianobis Semajamebel angariSSi dadebiTad Seafasa misi saqmiani kavSiri samar TaldamcavebTan: “reagirebisaTvis gadaegzavna 207 revizia-Semowmebis masala, rac, wina welTan SedarebiT, 22 erTeuliT metia.”41 kontrolis palatis audito ruli saqmianoba saqarTvelos kontrolis palatis reformis erT-erT yvelaze mniSvne lovan sakiTxs warmoadgens palatis zedamxedvelobisa da kontrolis funqciebis gardaqmna auditorul saqmianobad. es sakiTxi SeiZleba re formis yvelaze mTavar mimarTule bebad CaiTvalos. GRECO-s mier momzadebuli “meo re SefasebiTi raundis” SefasebiT angariSSi aRniSnulia, rom “saqar Tvelos kontrolis palatis mier ganxorcielebuli kontroli war moadgens post facto kontrols... sa qarTveloSi ar arsebobs auditis erTiani standartebi (maT Soris, efeqtianobisa da finansuri audite bi) da, Sesabamisad, TiToeuli saxel 40 ix. saqarTvelos kontrolis palatis 2006 wlis saqmianobis Semswavleli saqarTvelos parlamentis droebiTi komisiis daskvna, gv. 7. 41 ix. saqarTvelos kontrolis palatis 2006 wlis saqmianobis angariSi, gv. 110, p. 9. mwifo uwyeba audits sxvadasxva stan dartis safuZvelze axorcielebs... radgan saqarTvelos kontrolis pa lata sxvadasxva saqmeSi sxvadasxva kontrolis formas iyenebs, audi tis standartebis mravalferovneba xels uSlis efeqturi da damoukide beli kontrolis ganxorcielebas.”42 zemoaRniSnuli Sefasebidan gamom dinare, GRECO-s eqspertebma sa qarTvelosaTvis SemuSavebul re komendaciebSi gaiTvaliswines, rom saqarTvelom unda uzrunvelyos sajaro seqtoris auditis ganxor cielebisaTvis erTiani standar tebisa da meTodologiis SemuSave ba.43 kontrolis palatis samoqmedo gegmaSi aRniSnulia, rom arsebuli kanonmdebloba winaaRmdegobaSi modis “auditoruli principebis Sesaxeb limas saerTaSoriso dek laraciasTan.” maTi azriT, kanon mdeblobaSi cvlilebebis Setana, auditis saerTaSorisod aRiarebu li standartebis danergva, Sida da gare auditis gamijvna gaaZlierebs kontrolis palatis saqmianobas. ”kontroli is funqciaa, romelic sa ministroebs ekuTvnis. magaliTad, finansTa saministro akontrolebs biujetis momzadebasa da Sesrule bas. finansTa saministros saqmianoba SemdgomSi unda Seamowmos kontro lis palatam, ris Semdegac, angariSi, romelic am auditzea dafuZnebuli, unda miiRos parlamentma. palatas ar SeiZleba erTdroulad hqondes 42 ix. GRECO-s 31-e plenarul sxdomaze (strasburgi, 2006) damtkicebuli “meore SefasebiTi angariSis” farglebSi momzadebuli SefasebiTi angariSis 59-e muxli. 43 ix. GRECO-s 31-e plenarul sxdomaze (strasburgi, 2006) damtkicebuli “meore SefasebiTi angariSis” farglebSi momzadebuli SefasebiTi angariSis rekomendaciebis 95-e muxlis iv punqti. 16 kontrolis da auditis funqciebi, radgan kontrolis funqcia xels uS lis auditis damoukideblobas.” mogexsenebaT, dResdReobiT palata uflebamosilia, wardginebiT daava los auditis obieqtis menejments, ganixilos konkretuli Tanamdebo bis piris pasuxismgeblobis sakiTxi. reformis Sedegad ki, palata dakar gavs wardginebis funqcias, vinaidan igi kontrolis funqciaa da xels SeuSlis palatis damoukideblobas. mis nacvlad, palatas eqneba ufleba, SeimuSaos rekomendaciebi standar tTan Sesabamisobis da darRvevebis aRmofxvris Sesaxeb. auditis obieq tebi da maTi mmarTveli organoebi valdebulni iqnebian, palatis reko mendaciebze moaxdinon reagireba da gansazRvron momavalSi misaRebi zomebi. im SemTxvevaSi, Tu auditis obieqtebi da maTi mmarTveli orga noebi reagirebas ar moaxdenen pala tis rekomendaciebze, palatam amis Sesaxeb unda Seatyobinos parlamen tsa da mTavrobas.44 migvaCnia, miznis misaRwevad mxolod Setyobinebis forma araefeqturi meqanizmia da unda ganisazRvros pa suxismgeblobis ufro konkretuli zomebi, rasac parlamenti da mTav roba unda atarebdes palatis Sety obinebis safuZvelze. kontrolis palatis 2005 wlis saqmi anobis angariSSi aRniSnulia is sava raudo periodi, romlis ganmavloba Sic, mizanSewonilia zemoaRniSnuli cvlilebebis ganxorcieleba: “au cilebelia, finansuri kontrolis dReisTvis arsebuli formebisa da meTodebis gamoyenebis praqtikis SenarCuneba manam, sanam qveyanaSi ar gamoikveTeba finansur samarTal darRvevaTa Semcirebis ualterna tivo tendencia.” 44 ix. saqarTvelos kontrolis palatis 20062010 wlebis samoqmedo gegma. kontroli kontrolis pala tis saqmianobaze moqmedi kanoniT,45 kontrolis pala tis saqmianobas amowmebs saqarTve los parlamentis mier yovelwliu rad Seqmnili specialuri sagamoZi ebo komisia, xolo angariSi saqar Tvelos parlaments waredgineba. parlamenti iRebs zomebs komisiis angariSSi moyvanil samarTaldar Rvevebsa an sxva faqtebTan dakavSi rebiT. Tuki saparlamento komisie bis daskvnebs gadavxedavT, advili SesamCnevia, rom, ama Tu im sakiTxze msjelobisas, komisia movlenebis zo gadi aRwerilobiT Semoifargleba da, Sesabamisad, arakompetenturo bis STabeWdilebas tovebs (magali Tad, kontrolis palatis 2005 wlis saqmianobis Semswavleli komisiis daskvnaSi saubaria uzenaesi sasamar Tlos gadawyvetilebaze, romelmac kontrolis palatas saxelmwifos wilobrivi monawileobiT Seqmnili sawarmoebis Semowmeba aukrZala, Tumca, komisias miTiTebuli ar aqvs sasamarTlos gadawyvetilebis rek vizitebi, rac misi identifikaciis saSualebas mogvcemda46). amitom, sa Wiroa, palatis saqmianobis auditi ganaxorcielos Sesabamisi gamocdi lebis mqone kvalificiurma gare auditorulma organoebma, romel Ta daskvnac momzaddeba saerTaSo risod aRiarebuli wesebis dacviT. qveynis umaRles sakanonmdeblo xe lisuflebasac swored aseTi audi toruli daskvna unda waredginos. 45 ix. “saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis 63-e muxli. saqarTvelos parlamentis reglamentis 63-e muxli. 46 saiam sasamarTlos gadawyvetilebis sxva gziT mopoveba scada, Tumca, uzenaesma sasamarTlom gvacnoba, rom “miTiTebuli monacemebis mixedviT, aseTi gadawyvetileba ar iZebneba” (ix. uzenaesi sasamarTlos 14.05.07 #8-60-07 werili). 17 am azrs iziareben saerTaSoriso eq spertebic.47 amasTanave, kontrolis palatis reglamentis me-8 muxlis Tanaxmad, saqarTvelos kontrolis palataSi safinanso da administraciul sa marTaldarRvevaTa prevencias da savaldebulo audits, sajaro sax srebis miReba-gamoyenebis kanonie rebis, mizanSewonilobisa da efeq tianobis Sefasebas axorcielebs generaluri inspeqcia. Tumca, arc generaluri inspeqciis muSaoba iqna Sefasebuli parlamentis droebiTi komisiis mier dadebiTad: “gasul wels kontrolis palatis xelmZRva nelobis, maT Soris, generaluri in speqciis mxridan praqtikulad ara feri gakeTebula sakuTar sistemaSi korufciis winaaRmdeg sabrZolve lad, uwinares yovlisa, Catarebul revizia-Semowmebebze kontrolis gaZlierebis mxriv, miTumetes, hqondaT araerTi gadaumowmebeli informacia da eWvi, rodesac zogi erTi revizori malavda danaSaulis niSnebis Semcvel masalebs da yvela darRvevas ar afiqsirebda aqtebSi. aseTi eWvi miT ufro unda gasZlie rebodaT, rodesac, wlis ganmavlo baSi, mxolod erTi aqti iqna gada mowmebuli da iqac gamovlinda seriozuli darRvevebi.” marTalia, kontrolis palataSi Seq mnilia “sareformo da antikoruf ciul RonisZiebaTa dagegmvis, koor dinaciisa da monitoringis komisia”, Tumca, aRniSnul komisias Catarebu li aqvs mxolod ori sxdoma, isic mimdinare sakiTxebze da korufci is sawinaaRmdegod, praqtikulad, arc erTi RonisZieba ar dagegmila. komisiis azriT, am mimarTulebiT pa 47 ix. saqarTvelos kontrolis palatis 20062010 wlebis samoqmedo gegma. latam saTanado RonisZiebebi unda ganaxorcielos. vfiqrobT, nebismi eri programis asli da, saWiroebis SemTxvevaSi, aqtic unda igzavnebo des generalur inspeqciaSi, raTa mas hqondes obieqtis Semowmebis dawyebidan dasrulebamde reviziis msvlelobaze monitoringis, maT So ris, aqtebis adgilze gadamowmebis ganxorcielebis saSualeba.” kontrolis palatis damouki debloba kontrolis palatis reformirebis amocanaTa Soris erT-erTi yvelaze mniSvnelovani sakiTxi saqarTvelos kontrolis palatis damoukideb lobis ganmtkicebaa. palatis damo ukideblobis erT-erTi mTavari kri teriumi, mis funqciur da organiza ciul damoukideblobasTan erTad, finansuri damoukideblobis uz runvelyofaa. “safinanso kontro lis direqtviebis Sesaxeb” limas sa erTaSoriso deklaracia umaRlesi auditoruli institutebis finan suri Tu sxva saxis damoukideblo bis uzrunvelsayofad adgens, rom “umaRlesi makontrolebeli orga noebi mxolod maSin ganaxorciele ben TavianT amocanebs efeqturad da obieqturad, rodesac isini Tavi sufalni iqnebian zegavlenisagan. miuxedavad imisa, rom SeuZlebelia saxelmwifo institutebis absolu turi damoukidebloba imis gamo, rom isinic saxelmwifos nawilebi arian, umaRlesi makontrolebeli organoebs TavianTi uflebamosile bis gansaxorcieleblad unda gaaC ndeT funqcionaluri da organiza ciuli damoukidebloba.~48 48 ix. “finansuri kontrolis direqtivebis Sesaxeb” “limas” saerTaSoriso deklaraciis me-5 muxli. 18 deklaracia yuradRebas amaxvilebs, aseve, makontrolebeli organos fi nansur damoukideblobaze da aRniS navs, rom umaRlesi makontrolebe li institutebi uzrunvelyofilni unda iyvnen TavianTi movaleobebis gansaxorcieleblad aucilebeli finansuri resursebiT. saWiroebis SemTxvevaSi, maT unda gaaCndeT uf leba, Tavadve mimarTon biujetis Sedgenaze pasuxismgebel saxelmwi fo organos Sesabamisi Tanxebis ga moyofis moTxovniT.49 moqmedi kanonis Tanaxmad, kontro lis palatis momavali wlis biujets mTavrobas parlamenti warudgens. anu, kontrolis palatas Tavad ar aqvs uflebamosileba, mTavrobas momavali wlis biujetis proeqti Tavad warudginos. dafinansebis sakiTxis amgvari regulireba wina aRmdegobaSi modis “auditoruli principebis Sesaxeb limas saerTaSo riso deklaraciasTan”, sadac aRniS nulia, rom palata damoukidebeli unda iyos parlamentisagan da mTav robisagan, rac imas niSnavs, rom pa latis dafinansebis sakiTxi dacu li unda iyos. miuxedavad imisa, rom aRniSnuli rekomendacia mocemu lia rogorc kontrolis palatis sa moqmedo gegmaSi, aseve, kontrolis palatis 2005 wlis saqmianobis anga riSSi, am principma asaxva ver hpova kontrolis palatis Sesaxeb axali kanonis proeqtSi da es sakiTxi isev Zveleburad regulirdeba.50 daskvna sabolood, SeiZleba kidev erTxel gavusvaT xazi im ZiriTad proble 49 ix. “finansuri kontrolis direqtivebis Sesaxeb” “limas” saerTaSoriso deklaraciis me-7 muxli. 50 ix. kontrolis palatis Sesaxeb kanonis proeqtis 57-e muxli. mebs, romelTa aRmosafxvreladac saWiroa reformebis ganxorcieleba: kontrolis palatis saqmianobas Tan dakavSirebul sakanonmdeb lo aqtebSi Sesuli cvlilebebi xSirad winaaRmdegobaSi modis kanonTan “kontrolis palatis Sesaxeb”, Sedegad, adgili aqvs sa qarTvelos kontrolis palatis uflebamosilebis SezRudvas. gamomdinare aqedan, kontrolis palata ver axorcielebs: • konstituciiT dadgenil uf lebamosilebas, ganaxorcie los safinanso kontrolis or ganoTa saqmianobis kontroli; • kontrolis palatis roli ad gilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis kontrolis sakiTx Si minimumamdea dayvanili; • kontrolis palatas sirTule ebi eqmneba sajaro samarTlis iuridiuli pirebis Semowmebis dros; • kontrolis palata veRar amow mebs saxelmwifos wilobrivi monawileobiT Seqmnil sawar moebs, miuxedavad imisa, Tu ram den procentian wils flobs masSi saxelmwifo. kontrolis palata, faqtobri vad, ver axorcielebs kanoniT dadgenil uflebamosilebas, ga uwios koordinacia safinansoekonomikuri datvirTvis sxva makontrolebel organoebs; saqarTvelos kontrolis pa latis saqmianoba, sabiujeto da sxva saxis sakanonmdeblo sakiTxebis eqspertuli Sefase bisa da daskvnebis wardgenis mxriv, araefeqturia; kanoni “saqarTvelos kontro lis palatis Sesaxeb” detalu 19 rad ar adgens kontrolis pala tis sakontrolo uflebamosi lebis sferos, ris Sedegadac, xSirad adgili aqvs ukanono Semowmebebs, an _ piriqiT, kon trolis palata ver amowmebs im dawesebulebebs, romlis kon trolic misi valdebulebaa; kontrolis palatis saqmiano bis araefeqturoba,��������������� ���������������������������������� ZiriTadad, gamomdinareobs: • Sesamowmebeli obieqtebis da gegmvis moZvelebuli forme bidan; • adgili aqvs ������������������� aragegmiuri���� Se ��� mowmebebis��������������������� simravles, rac ga napirobebs gegmiuri����������� ���������������������� ���������� Semowme bebis��������������������� Seusruleblobas; • kontrolis palatis moxele ebs ar gaaCniaT Sesabamisi kva lifikacia, rac saWiroa audi tis ganxorcielebisaTvis. kontrolis palatas ar gaaCnia uflebamosileba, Tavad gan sazRvros sakuTari biujeti, rac palatis damoukideblobis SezRudvis magaliTad SeiZleba ganvixiloT; saqarTvelos kontrolis pala taze ganxorcielebuli kontro lis dResdReobiT arsebuli formebi araefeqturia; kontrolis palatis moxeleebi saWiroeben kvalifikaciis amaR lebas mimdinare reformebis Se sabamisad; aucilebelia, kontrolis pala ta, makontrolebeli organo dan, gardaiqmnas auditis ganma xorcielebel organod. sabolood, SeiZleba iTqvas, rom: kontrolis palatis dRevandeli statusi da uflebamosileba, saq mianobis formebi ar Seesabameba saxelmwifo kontrolis sferoSi sa erTaSorisod aRiarebul standar tebs da moTxovnebs da, gamomdinare aqedan, saWiroebs saTanado refor mebs. 20 generaluri inspeqciebi (samarTlebrivi kvleva) Sesavali generaluri inspeqciebis reformi rebis aucileblobaze saqarTvelo Si didi xania saubroben. sakiTxis mniSvnelobidan gamomdinare, saer TaSoriso antikorufciuli or ganizaciebis rekomendaciaTa gaT valiswinebiT, misi reformirebis sakiTxi erovnul antikorufciul strategiaSi ganisazRvra. Tumca, nakisri valdebulebebi xelisuf lebas dRemde ganuxorcielebeli rCeba. miuxedavad amisa, axali erovnuli antikorufciuli strategiis Se muSavebis procesSi, dRis wesrigSi aRar dgas generaluri inspeqciebis reformirebis, rogorc ganuxorcie lebeli antikorufciuli RonisZie bis gaTvaliswinebis sakiTxi. mocemuli kvlevis mizans genera lur inspeqciebSi arsebuli prob lemebis warmoCena warmoadgens, raTa kidev erTxel SevaxsenoT xe lisuflebas nakisri valdebulebis ganxorcielebis aucilebloba. generaluri inspeqciis reforma generaluri inspeqciebi, gansxva vebiT saqarTvelos kontrolis palatisagan, Sida organizaciuli kontrolis ganmaxorcielebel or ganoebs warmoadgens. maTi refor mirebis aucilebloba, saqarTvelos kontrolis palatis msgavsad, saqar Tvelos prezidentis mier damtki cebuli “saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategiiT” ga nisazRvra. kerZod, erovnul anti korufciul strategiaSi korufci is prevenciis erT-erT saSualebad generaluri inspeqciebis refor ma iyo dasaxelebuli: “miRebuli unda iqnes specialuri kanoni ge neraluri inspeqciebis Sesaxeb, romlis safuZvelzec, moxdeba ar sebuli generaluri inspeqciebis reorganizacia da damoukidebe li generaluri inspeqciebis Camo yalibeba. isini uzrunvelyofilni iqnebian aucilebeli politikuri da moqmedebis damoukideblobis ga rantiebiT da Sesabamisi adamianuri, materialuri da funqciuri resur sebiT, raTa daubrkoleblad moxdes maT kompetenciaSi Semavali, maT So ris, yvelaze maRali rangis struq turebis saqmianobis gamoZieba. generaluri inspeqciebis erT-erTi ZiriTadi funqcia unda iyos Sesaba misi saxelmwifo dawesebulebis Si da auditi. generaluri inspeqciebis ufleba mosileba unda gaimijnos prokura turisa da saqarTvelos kontrolis palatis uflebamosilebisagan.” ”saqarTvelos erovnuli antikoruf ciuli strategiis ganxorcielebis samoqmedo gegmis damtkicebis Taoba ze” saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 28 martis #155 gankargulebis safuZvelze, generaluri inspeqci ebis qmedunarianobis gaZlierebisa da efeqturobis amaRlebis mizniT, “generaluri inspeqciebis Sesaxeb” strategia damtkicebulia saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 24 ivnisis #550 brZanebulebiT. saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategiis 2.5. punqti. 21 kanonproeqtis mosamzadeblad da parlamentSi warsadgenad pasuxis mgebel dawesebulebad ganisazRvra iusticiis saministro, xolo Ronis Ziebis ganxorcielebis bolo vadad – 2006 wlis aprili. ram ganapiroba generaluri inspeq ciebis reformirebis aucileblo ba? Seesabameba Tu ara strategiis miznebis farglebSi momzadebuli “generaluri inspeqciebis Sesaxeb” kanonproeqti strategiiT gaTva liswinebul miznebs? ratom ar gani xila igi saqarTvelos parlamentma da ratom aRar dgas saqarTvelos xelisuflebis winaSe misi reformi rebis aucileblobis sakiTxi? moce mul kvlevaSi Cven SevecdebiT, pasu xi gavceT am da sxva mraval kiTxvas. generaluri inspeqciebis statusi generaluri inspeqciebis statuss, uflebamosilebasa da saqmianobis wess saministroebis, generaluri prokuraturisa da q. Tbilisis meri aSi Seqmnili generaluri inspeqcie bis magaliTze ganvixilavT. generaluri inspeqciebi saminis troebSi ministris brZanebebis sa fuZvelze moqmedeben. maTi funqci ebi da uflebamosilebani erTmane Tisagan arsebiTad ar gansxvavdeba, Tu ar CavTvliT saqarTvelos Sina gan saqmeTa saministrosa da genera luri prokuraturis generalur inspeqciebs, romelTac gamoZiebis uflebamosileba aqvT miniWebuli. saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategiis ganxorcielebis samoqmedo gegmis 2.5. punqti. kanonproeqti saqarTvelos parlamentSi saqarTvelos mTavrobis iniciativis wesiT Sevida 2006 wlis 31 marts da parlamentis sxdomaze ar ganxilula (ix. saqarTvelos parlamentis aparatis 7.07.07 #11576/3-2/1332 werili saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis mimarT); aseve, garkveuli specifikurobiT xasiaTdeba q. Tbilisi meriis kano nierebis dacvis generaluri inspeq ciis funqciebi, romlis Sesaxebac calke visaubrebT. dasawyisisaTvis saintereso iqneba magaliTebis safuZvelze ganvixi loT problema, romelic sistemis araadekvaturobas, savaraudod, yve laze ukeT warmoaCens. rogorc ukve iTqva, generaluri in speqciebi uwyebis struqturuli er Teulis saxiT arseboben. “saqarTve los mTavrobis struqturis, ufle bamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb” kanonis Tanaxmad, ministri uflebamosilia, gaauqmos struqtu ruli qvedanayofis Tanamdebobis pirebis aqtebi ara marti maTi ka nonTan da saministros normatiul aqtebTan Seusabamobis, aramed maTi mizanSeuwonlobis motiviTac. uwy ebis xelmZRvaneli uflebamosilia, Tanamdebobaze daniSnos da gaaTavi suflos struqturuli erTeulis ufrosi. am wesidan erTaderTi gamonaklisi finansTa saministros generaluri inspeqciaa, romelic finansTa sami nistros saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebas warmoadgens da rom lis ufrossac, finansTa ministris wardginebiT, Tanamdebobaze niSnavs da aTavisuflebs premier-ministri. generaluri inspeqciebi pirdapir eqvemdebareba Sesabamisi uwyebis xelmZRvanel pirebs da pasuxismge belia maT winaSe. generaluri in speqciebis damoukideblobis dabal xarisxze miuTiTebs is faqtic, rom (garda finansTa saministros gene raluri inspeqciisa) ar gaaCniaT da saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb” kanonis 32-e muxli. ix. “saqarTvelos 2007 wlis saxelmwifo biujeti”, 25 01 04. 22 moukidebeli biujeti da inspeqciis ufrosebi, rogorc wesi, ministris winaSe Suamdgomloben inspeqciis amocanebis Sesasruleblad saWiro saxsrebisa da materialur saSuale baTa gamoyofis Taobaze. aseve, sainteresoa is faqti, rom ius ticiis saministros generalur in speqcias mxolod ministrTan SeTan xmebis Semdeg aqvs ufleba, moiTxo vos SemowmebaSi specialistis mona wileoba, an, Semowmebis Sedegad mo povebul masalebSi danaSaulis niS nebis arsebobis SemTxvevaSi _ maTi samarTaldamcavi organoebisaTvis gadagzavna. Tumca, unda aRiniSnos, rom arsebobs gamonaklisic. magali Tad, finansTa da ganaTlebis sami nistroebis generalur inspeqciebs ufleba aqvT, ministris Tanxmobis gareSe, gamoiTxovon dokumentebi samarTaldamcavi organoebisaTvis gadasacemad.10 generaluri inspeqciebis debulebebi generaluri inspeqciis debulebebi, garda Sinaarsobrivi mxarisa, erTma neTisagan moculobiTac gansxvavde ba. zogierTi maTgani ufro vrcelia ix. “saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” 2005 wlis 14 aprilis #168 brZaneba, 10.1.”T”; “generaluri inspeqciebis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2006 wlis 31 maisis brZaneba, 7.2.”m”; da a.S. ix. “iusticiis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos iusticiis ministris 2006 wlis 30 ivnisis #645 brZaneba, 8.7. muxli. ix. “iusticiis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos iusticiis ministris 2006 wlis 30 ivnisis #645 brZaneba, 8.12. muxli. 10 ix. “saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” 2005 wlis 14 aprilis #168 brZaneba, 7.”a” muxli. da inspeqciebis ufleba-movaleoba ni da saqmianobis wesebi ufro deta lurad aris gadmocemuli,11 Tumca, ZiriTadad, gxvdeba debulebebi, sadac daregulirebuli ar aris ise Ti mniSvnelovani sakiTxebi, rogo ricaa: ra aris revizia-Semowmebis dawyebis faqtobrivi da iuridiuli safuZvlebi, vin niSnavs da aTavi suflebs generaluri inspeqciis uf ross da mis moadgileebs12 da a.S. generaluri inspeqciis funqciebi generaluri inspeqciebis funqciebi SeiZleba, ZiriTadad, Semdegnairad davajgufoT: uwyebaSi disciplinisa da kanoni erebis dacvaze samsaxurebrivi kontroli; uwyebis sistemaSi saqarTvelos kanonebis, saqarTvelos prezi dentis, saqarTvelos mTavrobi sa da ministris normatiuli aq tebis Sesrulebis kontroli; uwyebaSi interesTa SeuTavseb lobis faqtebis gamovlena; uwyebis mosamsaxureTa mier mo qalaqeTa konstituciuri ufle bebisa da kanonieri interesebis Selaxvis, samsaxurebrivi gadac domis faqtebis gamovlena; 11 magaliTad, “iusticiis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos iusticiis ministris 2006 wlis 30 ivnisis #645 brZaneba; “saqarTvelos finansTa saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis sesaxeb” saqarTvelos finansTa ministris 2004 wlis 13 aprilis #247 brZaneba. 12 ix. “saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” 2005 wlis 14 aprilis #168 brZaneba; “saqarTvelos sagareo saqmeTa saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos sagareo saqmeTa ministris 2006 wlis #39 brZaneba da a.S. 23 uwyebis mosamsaxureebis mier kanonmdeblobis darRvevis faq tebis xelSemwyobi mizezebis ga movlena da prevencia, uwyebis xelmZRvanelisaTvis Sesabamisi rekomendaciebis miwodeba; uwyebis mier sabiujeto da arasa biujeto saxsrebis miRebis, gan kargvis kanonierebisa da mizanSe wonilobis kontroli; uwyebis mosamsaxureebis inte resTa SeuTavseblobis faqtebis gamovlena da eTikis wesebis dac vis kontroli; saministros saqmianobis gamWvir valobis uzrunvelyofa; uwyebis saxeliT ganxorcielebu li nebismieri Semowmebisa da in speqtirebis organizeba; uwyebis gare makontrolebel or ganosTan erTad uwyebis struq turaSi Semowmebis koordinacia. • q. Tbilisis meriis������������ �������������������� kanonie rebis dacvis generaluri in speqcia specifikurobiT xasiaTdeba q. Tbi lisis meriis kanonierebis dacvis generaluri inspeqcia. kerZod, meri is kanonierebis dacvis generaluri inspeqcia, meriis sistemis sajaro mosamsaxureebis mier kanonierebis dacvaze zedamxedvelobisa da kon trolis garda, axorcielebs: q. Tbilisi meriis wilobrivi mo nawileobiT arsebul sawarmoeb Si dasaqmebul mosamsaxureTa kanonierebis dacvaze zedamxed velobasa da kontrols;13 aseve, Tbilisis biujetis xar jvis kanonierebas, miznobrio 13 q. Tbilisis meris 2006 wlis 26 dekembris brZaneba “q. Tbilisis meriis saqalaqo samsaxuris – kanonierebis dacvis generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, 2.1.”a”,“b”. bas, municipaluri sakuTrebis obieqtebis gamoyenebis marTvis, gankargvis kanonierebis zedam xedvelobasa da kontrols;14 saWiroebis SemTxvevaSi, q. Tbili sis mTavrobis, Sesabamisi gamgeo bebisa da saqalaqo samsaxurebis mier gamocemuli samarTlebrivi aqtebis, maT mier dadebuli admi nistraciuli xelSekrulebebis da kerZo samarTlebrivi garige bebis samarTlebriv an/da safi nanso eqspertizas;15 saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb xelSekrulebebis Sesrulebaze kontrols.16 agreTve, aRsaniSnavia, rom q. Tbili sis meriis kanonierebis dacvis gene ralur inspeqcias aqvs specialuri uflebamosileba sabiujeto pro cesebSi monawileobasTan mimarTe biT.17 Tuki saministroebsa da gene ralur prokuraturaSi saxelmwifo saxsrebis xarjvis kontroli gene raluri inspeqciisaTvis daxarju li da aTvisebuli saxsrebis Semowme ba-kontrolSi gamoixateba, meriis inspeqcia sakmaod aqtiurad aris CarTuli qalaqis biujetis Sedgeni 14 q. Tbilisis meris 2006 wlis 26 dekembris brZaneba “q. Tbilisis meriis saqalaqo samsaxuris – kanonierebis dacvis generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, 2.1.”g”. 15 q. Tbilisis meris 2006 wlis 26 dekembris brZaneba “q. Tbilisis meriis saqalaqo samsaxuris – kanonierebis dacvis generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, 2.1.”e”. 16 q. Tbilisis meris 2006 wlis 26 dekembris brZaneba “q. Tbilisis meriis saqalaqo samsaxuris – kanonierebis dacvis generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, 3.1.”d”. 17 q. Tbilisis meris 2006 wlis 26 dekembris brZaneba “q. Tbilisis meriis saqalaqo samsaxuris – kanonierebis dacvis generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, muxli 4. 24 sa da xarjvis mosamzadebel samuSao ebSi. kerZod, inspeqcia: safinanso saqalaqo samsaxurs warudgens qalaqis biujetis Sedgenis procesSi dasabuTe bul daangariSebas da informa cias; amzadebs Tbilisis mTavrobis dadgenilebebis proeqts an sa finanso samsaxuris mimarT we rils, samsaxuris damtkicebul biujetSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb; monawileobs qalaqis biujetis yovelkvartaluri da wliuri angariSebis mosamzadebel samu SaoebSi; amzadebs biujetidan dasafinan sebeli xarjebisaTvis saWiro dokumentaciebs (xelSekrule bebi, miReba-Cabarebis aqtebi, angariSfaqtura da sxva) da a.S. • Sinagan saqmeTa saministros generaluri inspeqcia saqarTvelos Sinagan saqmeTa saminis tros generaluri inspeqcia warmo adgens damoukidebel operatiul struqturul danayofs, mTavari sammarTvelos uflebebiT.18 “opera tiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb” kanonis Tanaxmad, operatiul-sam Zebro saqmianobas axorcieleben Sinagan saqmeTa saministros opera tiuli organoebi.19 Sesabamisad, ka nonisa da generaluri inspeqciebis Sesaxeb debulebis Tanaxmad, Sinagan saqmeTa saministros generaluri in speqcia uflebamosilia, awarmoos sagamoZiebo moqmedebebi Sinagan saq 18 ix. saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministris 2002 wlis 18 ianvris brZaneba “saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros generaluri inspeqciebis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, muxli 1. 19 ix. operatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb” kanonis 12.1. ”a” muxli. meTa saministros TanamSromelTa mier korufciisa da Tanamdebobis borotad gamoyenebis, aseve, sxva sa marTaldarRvevebis faqtebze. • generaluri prokuraturis generaluri inspeqcia generaluri prokuraturis genera lur inspeqcias sagamoZiebo������� ����������������������� ufle bamosilebis farglebSi SeuZlia: Caataros winaswari gamoZieba prokuraturis muSakTa iseT qmedebebTan dakavSirebiT, rom lebic Seicavs danaSaulis niS nebs; generaluri inspeqciebis mier gamoZiebul sisxlis samarTlis saqmeze ganaxorcielos saxel mwifo braldebis mxardaWera sasamarTloSi. aRsaniSnavia generaluri proku raturis generaluri inspeqciis uflebamosileba, samsaxurebrivi moZiebis an sisxlis samarTlis saq mis winaswari gamoZiebis procesSi gaauqmos prokurorebis da gamomZi eblebis kanonsawinaaRmdego gadawy vetilebebi, an gaugzavnos isini ge neraluri prokuraturis Sesabamis samsaxurebs kanonierebis Seswavlis mizniT,20 romelic sxva arc erTi ge neraluri inspeqciis uflebamosi lebaSi ar gvxvdeba. • Tavdacvis saministros sam xedro policia mocemul kvlevaSi, generalur in speqciebTan erTad, Tavdacvis sa ministros samxedro policiis gan xilva ganpirobebulia imiT, rom misi funqciebi garkveul sakiTx 20 ix. saqarTvelos generaluri prokuroris brZaneba “saqarTvelos generaluri prokuraturis generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, 3.7. muxli. 25 ebSi faravs amave saministros ge neraluri inspeqciis funqciebs. kerZod, debulebis Tanaxmad, sam xedro policiis amocanebia:21 saministros sistemaSi admi nistraciulsamarTaldarRve vaTa prevencia da gamovlena; samxedro mosamsaxureTa mier disciplinis dacvis kontro li da a.S. mocemuli funqciebi, faqtobri vad, emTxveva Tavdacvis saminis tros generaluri inspeqciis fun qciebs _ ganaxorcielos samxedro mosamsaxureTa mxridan kanoniere bis darRvevisa da samsaxurebrivi gadacdomis faqtebis, aseve, sxva marTlsawinaaRmdego qmedebebis gamovlena, moaxdinos maTi gamom wvevi da xelSemwyobi mizezebis dadgena da maTi aRmofxvris Ronis Ziebebis gatareba.22 samxedro policias, saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros gene raluri inspeqciis msgavsad, eva leba saqarTvelos sisxlis samar Tlis saproceso kodeqsiT qvemde bared gansazRvruli danaSaulis gamoZieba. generaluri inspeqciebis Sida auditis funqcia rogorc ukve aRvniSneT, antikoruf ciuli strategiis Tanaxmad, refor mirebuli generaluri inspeqciebis erT-erTi mTavari funqcia uwyebis Sida auditis ganxorcieleba unda iyos. “finansuri kontrolis direqti vebis Sesaxeb” limas saerTaSoriso deklaracia adgens,23 rom Sida audi tis samsaxurebi iqmneba samTavrobo dawesebulebis Tu sxva organizacie bis SigniT, maSin, rodesac gare audi tis ganmaxorcielebeli organoebi ar warmoadgens im organos struq turis Semadgenel nawils, romel sac isini amowmeben. Sida auditis ganmaxorcielebeli organoebi iqmneba Sesabamisi uwye bis xelmZRvanelis daqvemdebareba Si, Tumca, amasTanave, maT TavianTi uflebamosilebis gansaxorcieleb lad unda gaaCndeT funqciuri da organizaciuli damoukidebloba.24 GRECO-s25 “meore SefasebiTi raun dis” farglebSi saqarTvelos Sesa xeb momzadebul SefasebiT angariSSi aRniSnulia, rom saqarTveloSi, kon trolis palatis garda, “auditur saqmianobas axorcieleben sxvadas xva saxelmwifo uwyebebSi Seqmnili Sida auditis ganmaxorcielebeli organoebi. miuxedavad amisa, saqar TveloSi ar arsebobs auditis erTi ani standartebi (maT Soris, efeqti anobisa da finansuri auditebi) da, Sesabamisad, TiToeuli saxelmwifo uwyeba audits sxvadasxva standar tis safuZvelze axorcielebs.~26 23 21 ix. saqarTvelos Tavdacvis ministris 2006 wlis 18 ivlisis #211 brZaneba “saqarTvelos Tavdacvis saministros SeiaraRebuli Zalebis generaluri Stabis samxedro policiis departamentis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, 6. ”a”, ”b” ,”g” muxlebi. 22 ix. “saqarTvelos Tavdacvis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos Tavdacvis ministris 2007 wlis 23 ianvris #38 brZaneba, 2.2. muxli. miRebulia saerTaSoriso umaRlesi saxelmwifo makontrolebeli organizaciis INTOSAI me-9 saerTaSoriso kongresze; 24 ix. “finansuri kontrolis direqtivebis Sesaxeb” “limas” saerTaSoriso deklaraciis is me-3 muxli; 25 evropis sabWos korufciis winaaRmdeg saxelmwifoTa jgufi; 26 ix. GRECO-s 31-e plenarul sxdomaze (strasburgi, 2006) damtkicebuli “meore SefasebiTi angariSis” farglebSi momzadebuli SefasebiTi angariSis 59 punqti. 26 zemoaRniSnuli Sefasebidan gamom dinare, GRECO-m saqarTvelos “meo re SefasebiTi raundis” erT-erT re komendaciad ganusazRvra sajaro seqtoris auditis warmoebis erTi ani meTodologiisa da standarte bis SemuSaveba.27 dResdReobiT, generaluri inspeq ciebis funqciebSi auditis gan xorcielebas umniSvnelo adgili uWiravs. magaliTad, igi gvxvdeba mxolod saqarTvelos Tavdacvis saministros,28 saqarTvelos kul turis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros,29 saqarTvelos genera luri prokuraturis funqciebSi.30 rac Seexeba saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministrosa da saqarTve los finansTa saministroebis ge neralur inspeqciebs, maT gaaCnia struqturuli erTeulebi, romleb sac, Sinagan saqmeTa saministros Sem TxvevaSi, “analizis, Sida auditis da regionaluri kontrolis samsa xuri”, xolo finansTa saministros SemTxvevaSi _ “auditisa da mokvle vis sammarTvelo” ewodeba. Tumca, Tuki am sammarTveloebis funqciebs gadavxedavT, davinaxavT, rom miu xedavad maTi saxelebisa, maT ufle bamosilebaSi namdvilad ar Sedis 27 ix. GRECO-s 31-e plenarul sxdomaze (strasburgi, 2006) damtkicebuli “meore SefasebiTi angariSis” farglebSi momzadebuli SefasebiTi angariSis rekomendaciebis 95-e muxlis iv punqti. 28 ix. “saqarTvelos Tavdacvis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos Tavdacvis ministris 2007 wlis 23 ianvris #38 brZaneba, 4.3. muxli. 29 ix. saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros debulebis damtkicebis Sesaxeb saqarTvelos mTavrobis 2004 wlis 27 maisis #41 dadgenilebis 8.6. muxli. 30 ix. saqarTvelos generaluri prokuroris brZaneba “saqarTvelos generaluri prokuraturis generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, 3.9. muxli. auditoruli saqmianobis ganxor cieleba.31 dResdReobiT arsebuli kanonmdeblobis pirobebSi (maSin, rodesac generaluri inspeqciebis TanamSromlebs ar moeTxovebaT spe cialuri ganaTleba auditis gansa xorcieleblad), Zneli warmosadge nia, TanamSromelTa momzadebisa an gadamzadebis gareSe, generaluri inspeqciebis mier Sida auditoruli saqmianobis ganxorcieleba. generaluri inspeqciebis mi er gansaxorcielebeli Semow mebis dawyebis iuridiuli sa fuZveli sxvadasxva uwyebis debuleba sxva dasxvagvarad aregulirebs genera luri inspeqciis uflebamosilebas, daiwyos samsaxurebrivi Semowmeba. generaluri inspeqciebis mier samsa xurebrivi Semowmebebis Catarebis iuridiuli safuZveli SesaZlebe lia ramdenime jgufad davyoT: • generalur inspeqciebad, ro melTac samsaxurebrivi Semow mebis gansaxorcieleblad esa WiroebaT uwyebis xelmZRvane lis Tanxmoba, magaliTad: o saqarTvelos soflis meurneo bis saministros generalur in speqcias ufleba aqvs, Caataros disciplinur/samsaxurebrivi Semowmeba mxolod ministris da valebiT.32 mas, aseve, SeuZlia, 31 ix. saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministris 2002 wlis 18 ianvris brZaneba “saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros generaluri inspeqciebis debulebis damtkicebis Sesaxeb”, 10.3. muxli; “saqarTvelos finansTa saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos finansTa ministris 2004 wlis 13 aprilis #247 brZaneba, me-15 muxli. 32 ix. ”saqarTvelos soflis meurneobis saministros generaluri inspeqciebis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2006 wlis 31 maisis #289 brZaneba, 3.”a” muxli. 27 moiTxovos da Seiswavlos Tanam SromelTa an moqalaqeTagan Semo suli gancxadebebi da saCivrebi mxolod ministris TanxmobiT;33 o finansTa saministros generalu ri inspeqcia Semowmebas axorci elebs ministris davalebiT, an masTan werilobiTi SeTanxmebis safuZvelze.34 • generalur inspeqciebad, ro melTac samsaxurebrivi Semow mebis gansaxorcieleblad ar esaWiroebaT ministris Tanxmo ba. magaliTad: o iusticiis saministros genera luri inspeqciis ufrosi, minis trTan SeTanxmebis gareSe, Tavad iRebs gadawyvetilebas samsa xurebrivi Semowmebis dawyebis Taobaze.35 Tumca, igi uflebamo silia, SeaCeros samsaxurebrivi Semowmeba mxolod ministrTan TanxmobiT.36 o sagareo saqmeTa saministros ge neraluri inspeqcia Tavis saqmi anobas axorcielebs ministris brZanebis safuZvelze.37 • generaluri inspeqciebi, ro melTac samsaxurebrivi Semow 33 ix.”saqarTvelos soflis meurneobis saministros generaluri inspeqciebis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2006 wlis 31 maisis #2-89 brZaneba, 3. ”e” muxli. 34 ix. “saqarTvelos finansTa saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos finansTa ministris 2004 wlis 13 aprilis #247 brZaneba, 4.1. ”a” muxli. 35 ix. “iusticiis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos iusticiis ministris 2006 wlis 30 ivnisis #645 brZaneba, 12.2. muxli. 36 ix. “iusticiis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos iusticiis ministris 2006 wlis 30 ivnisis #645 brZaneba, 20. ”d”. muxli. 37 “saqarTvelos sagareo saqmeTa saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Taobaze” saqarTvelos sagareo saqmeTa ministris 2006 wlis #39 brZaneba, 3.3. muxli. mebis ganxorcieleba SeuZli aT rogorc damoukideblad, aseve uwyebis xelmZRvanelis davalebiT: o magaliTad, saqarTvelos Tav dacvis saministros generalu ri inspeqcia inspeqcirebas, sam saxurebriv Semowmebas, finan sur kontrolsa da monitorings iwyebs Tavdacvis ministris an/da generaluri inspeqciis ufrosis individualuri samar Tlebrivi aqtis safuZvelze.38 generaluri inspeqciebis mi er gansaxorcielebeli Semow mebis dawyebis faqtobrivi sa fuZveli generaluri inspeqciebis mier samsa xurebrivi Semowmebis faqtobrivi safuZvlebi yvela uwyebaSi TiTqmis identuria. es SeiZleba iyos: moqalaqeTa ������������������������� werilobiTi/zepiri� saCivrebi/gancxadebebi; sasamarTlos aqtebi; sxva administraciuli organoe bidan miRebuli Setyobinebebi; masobrivi informaciis saSuale bebiT miRebuli cnobebi; cxeli xaziT miRebuli informa cia; Semowmebis procesSi gamovleni li faqtebi; uwyebis/inspeqciis gegmiuri Se mowmebis grafikebi; uwyebis xelmZRvanelebis dava lebebi; uwyebis moxeleTa moxsenebiTi baraTebi; da a.S. 38 ix. “saqarTvelos Tavdacvis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos Tavdacvis ministris 2007 wlis 23 ianvris #38 brZaneba, 1.7. muxli. 28 Semowmebis masalebi • reestri sainteresoa, aseve, is faqti, rom ge neraluri inspeqciebis debulebebi erTmaneTisagan gansxvavdeba inspeq ciebis mier Seqmnili informaciis damuSavebisa da Senaxvis regulire bis sakiTxebSic. debulebaTa nawili detalurad gansazRvravs genera lur inspeqciaSi arsebuli infor maciis aRricxvis valdebulebas. ma galiTad, finansTa saministrosa da Tavdacvis saministros generaluri inspeqciebis debulebebi iTvalis winebs generaluri inspeqciis mier Catarebuli samsaxurebrivi Semow mebis, aseve, inspeqciaSi Semosuli cnobebis aRricxvis reestris war moebis valdebulebas.39 saqarTvelos iusticiis saminis tros generaluri inspeqciis debu leba kidev ufro detalurad aregu lirebs generaluri inspeqciis mier Catarebuli samsaxurebrivi Semowme bis masalebis Senaxvis da gacnobis wesebs da adgens, rom “generalur inspeqciaSi arsebuli masalebisa da dokumentaciis gacnobisa da aslebis moTxovnis ufleba aqvs nebismier dainteresebul pirs. personaluri monacemebisa da sxva saxis saidumlo informaciis Semcveli dokumente bis, an misi nawilis gacnoba xdeba ka noniT gaTvaliswinebuli wesiT.~40 39 ix. “saqarTvelos Tavdacvis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos Tavdacvis ministris 2007 wlis 23 ianvris #38 brZaneba, 1.8. muxli; “saqarTvelos finansTa saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos finansTa ministris 2004 wlis 13 aprilis #247 brZaneba, 8.2. muxli. 40 ix. “iusticiis saministros generaluri inspeqciis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos iusticiis ministris 2006 wlis 30 ivnisis #645 brZaneba, 8.2. muxli. generaluri inspeqciebis masalebis damuSavebisa da gacnobis amgvari we si srul SesabamisobaSia zogadi ad ministraciuli kodeqsis “informa ciis Tavisuflebis” moTxovnebTan, gansxvavebiT soflis meurneobis generaluri inspeqciis debulebi sagan, romelic adgens, rom “genera luri inspeqciis mier Catarebuli samsaxurebrivi Semowmebis masalebi inaxeba kancelariaSi da maTi gamoTx ovna dasaSvebia mxolod ministrTan SeTanxmebiT.~41 • inspeqciis angariSebi gaweu li saqmianobis Sesaxeb generaluri inspeqciebis TiTqmis yvela debuleba iTvaliswinebs ge neraluri inspeqciebis (maTi uf rosebis) valdebulebas, uwyebis xelmZRvanels garkveuli periodu lobiT (6 Tvidan 1 wlamde) warud ginon angariSebi ganxorcielebuli Semowmebebis Sesaxeb (gamonaklisia saqarTvelos sagareo saqmeTa sa ministros generaluri inspeqciis debuleba). am mxriv, aRsaniSnavia sa qarTvelos iusticiis saministros generaluri inspeqciis debuleba, romelic detalurad adgens im in formaciaTa CamonaTvals, rasac ge neraluri inspeqciis angariSi unda Seicavdes. miuxedavad debulebebSi gawerili informaciis sajaroobis valdebu lebisa, kanonisa da debulebebis calsaxa ganmartebebi xels ar uS lis sxvadasxva rangis Tanamdebobis pirebs, uari ganacxadon kanoniT dakisrebuli valdebulebis ganxor cielebaze. magaliTad, iusticiis saministros sajaro informaciis ga 41 ix.”saqarTvelos soflis meurneobis saministros generaluri inspeqciebis debulebis damtkicebis Sesaxeb” saqarTvelos soflis meurneobis ministris 2006 wlis 31 maisis #2-89 brZaneba, 8.2. muxli. 29 cemaze pasuxismgebelma pirma axal gazrda iuristTa asociacias uari uTxra saministros generaluri inspeqciis mier ministrisaTvis war dgenili angariSebis aslis mowode baze42 im motiviT, rom generaluri inspeqciis mier iusticiis ministri saTvis angariSis wardgenas dReisaT vis moqmedi kanonmdebloba43 ar iTva liswinebda.44 axalgazrda iuristTa asociaciam gaasaCivra zemoaRniS nuli uari,45 saCivris safuZvelze ki, iusticiis ministrma baTilad cno sajaro informaciis gacemaze pasuxismgebeli piris uari sajaro informaciis gacemaze46 da daavala mas saqarTvelos axalgazrda iuris tTa asociaciisaTvis informaciis miwodeba.47 generaluri inspeqciebis da moukidebloba yvelaze mniSvnelovani sakiTxi, ro melic ganapirobebs generaluri in speqciebis reformirebis sakiTxis seriozulobas, generaluri inspeq ciebis damoukideblobaa. Cven ukve ganvixileT generaluri inspeqci ebis statusi, uflebamosileba da saqmianobis wesi da SeiZleba kidev 42 ix. saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis 2006 wlis 22 ivnisis g-04/153-06. 43 im droisaTvis saqarTvelos iusticiis saministros generaluri inspeqciis saqmianobas awesrigebda iusticiis ministris 2002 wlis 11 Tebervlis #57 brZaneba, romlis 14.6. muxli iTvaliswinebda inspeqciis ufrosis valdebulebas, ministrisaTvis waredgina inspeqciis mier gaweuli muSaobis Sedegebi. 44 ix. iusticiis saministros sajaro informaciis gacemaze pasuxismgebeli piris 2006 wlis 26 ivnisis #01/23/01-6410 werili. 45 ix. saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis 2006 wlis 14 ivlisis #g-05/11-06 saCivari. 46 ix. ����������������������������������������� saqarTvelos iusticiis ministris 2006 wlis 17 agvistos #686 brZaneba. 47 informacia saias miawoda saqarTvelos iusticiis saministrom, 2006 wlis 29 seqtembris #01/23/01-9870 weriliT. erTxel gavusvaT xazi im mizezebs, rac, Cveni azriT, xels uSlis genera luri inspeqciebis damoukideblo basa da obieqturobas: generaluri inspeqcia uSualod eqvemdebareba ministrs/uwyebis xelmZRvanels da pasuxismgebe lia mis winaSe; qvemdebarobis principidan ga momdinare, ministri/uwyebis xelmZRvaneli uflebamosilia, daniSnos da gaaTavisuflos gene raluri inspeqciis ufrosi, gaa uqmos mis mier miRebuli aqtebi; generalur inspeqciebs ar gaaCni aT damoukidebeli biujeti, maT biujets amtkicebs ministri/uwy ebis xelmZRvaneli, generaluri inspeqciis ufrosebi Suamdgom loben ministris/uwyebis xel mZRvanelis winaSe materialuri Tu sxva saxsrebis gamoyofis Ta obaze. Sesabamisad, isini materi aluradac damokidebulni arian ministris/uwyebis�������������� xelmZRvane lis gadawyvetilebaze; xSir SemTxvevaSi, samsaxurebri vi Semowmebis dawyebisa da Sewyve tis, masalebis samarTaldamcavi organoebisaTvis gadacemis mi zanSewonilobis sakiTxs wyvets ministri/uwyebis xelmZRvaneli, anu inspeqciebs ar gaaCniaT moq medebis damoukidebloba. yovelive amis Semdeg, kiTxvis niSnis qveS dgeba, magaliTad, generalu ri inspeqciebis mier, uwyebisaTvis gamoyofili sabiujeto saxsrebis gamoyenebis kontrolis funqci is ganxorcielebis obieqturoba, radgan es, xSir SemTxvevaSi, minis tris/uwyebis xelmZRvanelis aqtis safuZvelze xdeba, xolo daqvemde barebis aseT pirobebSi Zneli war mosadgenia, generaluri inspeqcia 30 ministris/uwyebis xelmZRvanelis winaaRmdeg gamovides, anda minis trma/uwyebis xelmZRvanelma neba misces, danaSaulis niSnebis gamovle nis SemTxvevaSi, gadaugzavnos isini samarTaldamcav organoebs. kanonproeqti generaluri in speqciebis Sesaxeb rogorc ukve aRvniSneT, erovnuli antikorufciuli strategia genera luri inspeqciebis Sesaxeb iseTi ka nonproeqtis momzadebas gulisxmob da, romlis safuZvelzec, moxdebo da arsebuli generaluri inspeq ciebis reorganizacia da damouki debeli generaluri inspeqciebis Camoyalibeba, romlebic uzrunvel yofilni iqnebodnen aucilebeli politikuri da moqmedebis damou kideblobis garantiebiT da Sesaba misi adamianuri, materialuri da funqciuri resursebiT, raTa daub rkoleblad momxdariyo maT kompe tenciaSi Semavali, maT Soris, yvela ze maRali rangis struqturebis saq mianobis kontroli.48 parlamentma arc ki ganixila antikorufciuli strategiis samoqmedo gegmis far glebSi momzadebuli kanonproeqti. Tumca, aqve unda aRiniSnos, rom mi si warmodgenili saxiT miRebis Sem TxvevaSi, situacia ukeTesobisken mainc ar Seicvleboda, radgan kvlav ucvleli rCeboda generaluri in speqciebis qvemdebarobisa da SezRu duli moqmedebis problema. kerZod, kanonproeqtis Tanaxmad: inspeqciebi kvlav warmodgeni li iyo struqturuli qvedana yofis formiT, romlebic eqvem debareba da pasuxismgebelia uwyebis xelmZRvanelis winaSe; inspeqciebi ar iyo aRWurvili sabiujeto damoukideblobiT; 48 ix. saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategiis 2.5. punqti. inspeqciebi kvlavac SezRudu li moqmedebis arealSi rCeboda. kerZod, Semowmebis dawyebisa da gamovlenili samarTaldarRve vebis samarTaldamcavi orga noebisaTvis gadacemis ufleba generalur inspeqciebs kvlav mi nistris Tanxmobis SemTxvevaSi eZleodaT; ar icvleboda generaluri in speqciebis uflebamosileba, saq mianobis wesi, Semowmebis vadebi da a.S. daskvna mas Semdeg, rac ganvixileT genera luri inspeqciebis samarTlebrivi mdgomareobis ZiriTadi sakiTxebi, daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom saqarTvelos erovnuli an tikorufciuli strategiiT gaT valiswinebuli generaluri in speqciebis reformirebis sakiTxi ganuxorcielebeli rCeba.49 aseTi daskvnis safuZvels ramdenime gare moeba iZleva: generaluri inspeqciebis Sesa xeb arsebuli samarTlebrivi baza ar Seesabameba Sida kontro lis saerTaSorisod aRiarebul principebs; generaluri inspeqciebis saqmi anobis maregulirebeli aqtebi ar eqvemdebareba erTian samar Tlebriv standartebs; ar aris uzrunvelyofili gene raluri inspeqciebis funqciu ri da struqturuli damouki debloba; kanonproeqti, romelic erovnu li antikorufciuli strategi 49 saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategiis 2.5. punqti, strategia damtkicebulia saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 24 ivnisis #550 brZanebulebiT. 31 is farglebSi aris momzadebu li, ar Seesabameba strategiiT gaTvaliswinebul miznebs. Se sabamisad, saWiroa axali kanon proeqtis momzadeba; iqmneba STabeWdileba, rom ar arsebobs saxelmwifos neba, re alurad ganxorcieldes gene raluri inspeqciebis reforma, rac parlamentSi prezidentis mier damtkicebuli antikoruf ciuli strategiis farglebSi momzadebuli kanonproeqtis ga nuxilvelad datovebaSi gamoi xateba; am eWvs kidev ufro aZlierebs is faqti, rom axali erovnuli anti korufciuli strategiis sawyis proeqtSi aRar gvxvdeba genera luri inspeqciebis reformire bis ganxorcielebis aucileblo bis sakiTxi maSin, rodesac wina erovnuli antikorufciuli strategiiT gaTvaliswinebuli generaluri inspeqciebis re formirebis valdebuleba kvlav ganuxorcieleblad rCeba. Sesabamisad, migvaCnia, rom aucile belia, kvlav gagrZeldes debatebi generaluri inspeqciebis, rogorc damoukidebel Sida uwyebrivi kon trolis ganmaxorcielebel uwye bad gardaqmnasTan dakavSirebul sxvadasxva strategiul sakiTxze da kvlavac dRis wesrigSi dadges gene raluri inspeqciebis reformirebis aucilebloba. 32 saxelmwifo qonebis privatizacia _ problemebi da naklovanebebi! Sesavali saxelmwifo qonebis gansaxelmwifo ebriobis procesi sazogadoebrivi debatebis umniSvnelovanes sagnad iqca. interesi sruliad bunebri via ukanasknel periodSi mimdinare privatizaciis bumisa da im winaaR mdegobebis gaTvaliswinebiT, rac am procesebs Tan sdevs. privatizaciis pirveladi da mok levadiani Sedegebi SesaZloa Zal ze efeqturi aRmoCndes. sabiuje to Semosavlebis erTjeradi zrda erT-erTi maxasiaTebeli dadebiTi efeqtia, Tumca, arc Tu iSviaTad, swored pirvelad efeqtze gaTvli li privatizacia warumatebelia da Tavis funqcias ver asrulebs. grZelvadiani perspeqtiva, bunebri via, qveyanaSi Tavisufali ekonomi kis maqsimaluri xelSewyoba-ganvi Tarebaa, am ukanasknelis Tanmdevi ki _ umuSevrobis Semcireba, infras truqturis ganviTareba da a.S. imisaTvis, rom saxelmwifoSi ganxor cielebuli privatizacia dasaxul mizanTan SesabamisobaSi aRmoCndes, aucilebelia, gasxvisebis procesSi saxelmwifos mxridan meti aqcenti swored grZelvadian efeqtze gakeT des, vidre erTjeradad gadaxdili Tanxis odenobaze. xolo aRniSnu lis uzrunvelyofis samarTlebriv safuZvels unda warmoadgendes ka nonmdebloba da, pirvel rigSi, sa qarTvelos kanoni “saxelmwifo qo nebis privatizebis Sesaxeb”. qonebis gansaxelmwifoebriobis kanonierad da miznobrivad warmar Tvis gansakuTrebuli mniSvneloba mudmivad saqarTvelos xelisufle bis oficialurad deklarirebuli politikis ganuyofeli nawilia. winamdebare naSromi saqarTveloSi 2005-2006 wlebSi ganxorcielebuli privatizaciebis Sefasebis pirvel mcdelobas warmoadgens. mcdelo bas, vinaidan obieqturi mizezebis gamo (sajaro informaciis dayovne ba, ukanonod gasaidumloeba, upasu xo werilebi), igi ver ganacxadebs ar sebuli suraTis srulyofilad asax vis pretenzias. Tumca, SevecdebiT, mkiTxvels davanaxoT kvlevis pro cesSi gamovlenili tendenciebi, saxelmwifos angariSvaldebulebis xarisxi da is SesaZlo uaryofiTi Se degebi, rac SeiZleba Tan axldes qve yanaSi swraf, agresiul (masobriv) da mxolod moklevadian efeqtebze gaTvlil privatizacias. 1. mizani da meTodi Cveni kvlevis miznebisaTvis mniSvne lovani iyo sami faqtoris garkveva: 1. ramdenad gamoricxavs saqarTve los kanonmdebloba subieqturi gadawyvetilebebis miRebis Se saZleblobas; 2. saxelmwifo qonebis gasxvisebis gansakuTrebuli _ pirdapiri miyidvis _ formiT qonebis gas xviseba xdeba Tu ara kanonmdeb lobiT dadgenili moTxovnebis farglebSi; 3. ramdenad asruleben saxelmwi ixileT, saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 24 ivnisis #550 brZanebuleba “saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategia”; aseve, saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 12 seqtembris #377 gankarguleba “saqarTvelo erovnuli antikorufciuli strategiis samoqmedo gegma.” 33 fo qonebis SemZeni pirebi nakisr valdebulebebs. Sesabamisad, mniSvnelovania, ganvixi loT saqarTvelos prezidentis gan kargulebebi pirdapiri gankargvis wesiT saxelmwifo qonebis gasxvise bis Sesaxeb. warmodgenil naSromSi moyvanili faqtebi da argumentebi emyareba, zogadi administraciuli kodeqsiT dadgenili wesiT, sajaro dawese bulebebidan mopovebul sajaro in formacias. kvlevis periodSi sxvadasxva saja ro dawesebulebaSi gagzavnil iqna 65 gancxadeba. maTgan kanoniT dad genil vadaSi sajaro informacia mogvawodes 41 gancxadebaze, dagvia nebiT _ 24-ze. sajaro informaciis gamoTxovnis Sesaxeb gancxadebebze pasuxis gau cemlobasTan dakavSirebiT Setanil iqna sami administraciuli saCiva ri, romlebic dakmayofilebul iqna administraciuli organos mier. ad ministraciuli saCivrebis dakmayo filebis Semdeg arsebuli praqtika mkveTrad Seicvala _ mdgomareoba sajaro informaciis gamoTxovnis Sesaxeb, gancxadebebze reagirebis TvalsazrisiT, gamosworda. 2. privatizaciis mareguli rebeli kanonmdebloba saqarTvelos kanoni “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb” Zi riTadi saxelmZRvanelo aqtia, ro melic gansazRvravs saxelmwifo qonebis gasxvisebis principebsa da formebs. gamonaklisi, romelsac ar awesrigebs kanoni “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb”, mi wis privatizaciaa. es ukanaskneli ix. saqarTvelos kanoni “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb”, muxli 6. regulirdeba “saxelmwifo sakuTre baSi arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizebis Se saxeb” da “saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis marTvisa da gan kargvis Sesaxeb” kanonebiT. amasTa nave, kanonmdeblobiT miwis gankar gvis sruliad gansxvavebuli wesebia dadgenili. aseve, erTmaneTisagan gamijnulia qonebis ganmkargavi subieqtebi. “sa xelmwifo qonebis privatizebis Se saxeb” kanonis Tanaxmad, saxelmwifo qonebis marTvasa da privatizebas axorcielebs ekonomikuri ganviTa rebis saministro, xolo raionebsa da qalaqebSi _ Sesabamisi struqtu ruli qvedanayofebi. rac Seexeba arasasoflo-sameurneo daniSnu lebis miwis gankargvis sakiTxebs, imisda mixedviT, Tu vin aris miwis mesakuTre _ saxelmwifo Tu adgi lobrivi TviTmmarTveloba _ proce durac, Sesabamisad, gansxvavebulia. saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneodaniSnule bis miwis sargeblobaSi an sakuTre baSi gacemis Sesaxeb gadawyvetile bas iReben “Sesabamisi adgilobrivi mmarTvelobis raionis, qalaqis, romelic ar Sedis raionis Semad genlobaSi, TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebi”. sa ix. saqarTvelos kanonebi “sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis gankargvis Sesaxeb”, “saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis marTvisa da gankargvis Sesaxeb”. mniSvnelovania, rom 2007 wlis 11 maiss miRebul iqna kanoni “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb kanonSi cvlilebebis Sesaxeb”, romlis Tanaxmad, saxelmwifos sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizeba eqceva aRniSnuli kanonis regulirebis sferoSi, aseve, miwis Sesyidvis msurvelma gancxadebiT unda mimarTos saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros an mis teritoriul organos. warmodgenili iniciativa gamowveul 34 xelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sa soflo-sameurneo daniSnulebis mi wis gankargva ki xdeba saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saminis tros an sakrebulos mier. 2005 wlis 16 dekembris “adgilob rivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb” organuli kanonis Tanaxmad, erTma neTisagan gaimijna saxelmwifo da adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi arsebuli miwebi. Sesa bamisad, adgilobrivi TviTmmarTve lobis sakuTrebaSi arsebuli miwis gankargva adgilobrivi TviTmmar Tveli erTeulis eqskluziuri uf lebaa. “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT, dad genilia saxelmwifo qonebis priva tizebis oTxi forma: • konkursi; • auqcioni; • ijara-gamosyidva;� • pirdapiri miyidva. iqna imiT, rom “adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb” organuli kanonis Tanaxmad, adgilobrivi mmarTvelobis organoebi gauqmda. garda amisa, saqarTvelos organulma kanonma erTmaneTisagan gamijna adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli da saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwebi. Sesabamisad, miRebuli cvlilebebi miznad isaxavs, erTmaneTisagan gamijnos gadawyvetilebis mimRebi uflebamosili subieqtebi. Tumca, unda aRvniSnoT, rom miRebuli cvlilebebi ar vrceldeba privatizaciebis gansaxilvel periodze. ix. saqarTvelos organuli kanoni “adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb”, muxli 16, punqti 2, qvepunqtebi “a-b”. rogorc wesi, pirdapiri miyidvis wesiT saxelmwifo qonebis (maT Soris, miwis) gasxvisebis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs saqarTvelos prezidenti, magram gamonaklisia sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwebi. sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwa pirdapiri gankargvis wesiT SeiZleba gasxvisdes mxolod im SemTxvevaSi, Tu is ukve ijariT aris gacemuli, anu saxelmwifosa da moijares Soris arsebobs ijaris xelSekruleba da gadawyvetilebas pirdapiri miy- mniSvnelovania, rom 2005 wlis 25 mar tis “adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis Sesaxeb” kanoniT, qonebis gankargvis decentraliza cia ganxorcielda, kerZod, gaimij na TviTmmarTveli erTeulis qoneba (garda miwisa) da TviTmmarTvel er Teulebs gadaecaT am qonebis gasxvi sebis uflebamosileba, anu sakuTre bis uflebis ganxorcielebisas mie niWaT damoukidebloba. saxelmwifo Tu adgilobrivi qone bis gasxvisebis damatebiT wesebs uf ro detalurad konkretuli magali Tebis ganxilvisas SevexebiT. 3. mdgomareobis zogadi mi moxilva, 2005-2006 wlebi 2005-2006 wlebSi, ekonomikuri gan viTarebis saministros veb-gver dze ganTavsebuli informaciis Tanaxmad, saqarTveloSi gasxvisda daaxloebiT 471 obieqti, aqedan 275 _ 2005 wels, xolo danarCeni (206) - 2006 wels. obieqtebis gasxviseba ZiriTadad xdeboda konkursisa da auqcionis formiT. saqarTvelos mTavrobis mier 2005 wlis 12 seqtem bers damtkicebuli erovnuli anti korufciuli strategiis samoqmedo gegmis mixedviT, erT-erT priorite tul mimarTulebad miCneul iqna “sa xelmwifo qonebisa da sawarmoebis privatizaciis daCqareba”. Sesaba misad, qonebis daCqarebuli gasxvi sebis yvelaze xelsayrel formad idvis Sesaxeb iRebs saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro. warmodgenili kvleva ar aris mkacrad Semofargluli 2005-2006 wlebiT. Seswavlili privatizaciebi swored am periodSi ganxorcielda, Tumca, SegxvdebaT iseTi magaliTebi, romelsac adgili hqonda 2007 wels. ix. www. privatization.ge ix. saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 12 seqtembris #377 gankarguleba, muxli 4. 36 kanoniT gansazRvrulia ramdenime savaldebulo moTxovna: 1. dadgenili pirobebis srulad Sesruleba; 2. dadgenili pirobebis keTilsin disierad Sesruleba. konkursis wesiT qonebis gasxvisebis ZiriTadi safuZveli qonebis im piri saTvis gadacemaa, vinc saukeTeso pirobebs SesTavazebs saxelmwifos. “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb” kanoni ar akonkretebs kon kursis safuZvelze SemZenisaTvis pirobebis srulad da keTilsindi sierad Sesrulebis valdebulebas, Tumca, es valdebulebebi xelSekru lebis mxareebs samoqalaqo kodeq siT ekisrebaT. arsebiTi gansxvaveba konkurssa da pirdapiri miyidvis formas Soris aris is, rom, pirvel SemTxvevaSi, obieqtebi ���������������� saprivatiza ciod����������������������������������� gamoaqvs saxelmwifos, winas war adgens saxelmwifosaTvis mniS vnelovan pirobebs da am farglebSi saukeTeso winadadebebis ������������� SemTavaze beli������������������������������������ xdeba gamarjvebuli. pirdapi ri miyidvis SemTxvevaSi ki, qonebis Sesyidvis msurveli Tavad mimarTavs gancxadebiT ekonomikuri ganviTa rebis saministros an adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos, es uka naskneli ganixilavs da sakuTar das kvnas warudgens prezidents. saqarTvelos kanonmdebloba (Tu qo nebis gasxvisebis Sedegad saxelmwi fo ar moizidavs investiciebs) ar adgens pirdapiri miyidvis formiT qonebis gasasxviseblad pirobebis gansazRvris konkretul kriteriu mebs. sakiTxi mTlianad prezidentis diskreciis������������������������������� sferoSia. Sesabamisad, saxelmwifo qonebiT manipulire bisaTvis xelsayrel niadags qmnis. saxelmwifo qonebis gasxvisebis am formis gansakuTrebuli mniSvnelo bis xazgasma pirvel rigSi imaSi ga moixateba, rom gadawyvetilebis mi Rebis ufleba mxolod prezidents aqvs. am ukanasknels ki, SeTavazebu li pirobebis gansakuTrebulobam de mivyavarT. qonebis pirdapiri mi yidvis formiT Sesyidvis msurvelma saxelmwifo unda daarwmunos saku Tari SeTavazebis upiratesobaSi. samarTlebrivi TvalsazrisiT, mniS vnelovania cvlileba, romelic “investiciebis saxelmwifo mxar daWeris Sesaxeb” kanonSi Sevida da pirdapiri miyidviT qonebis gasxvi sebisaTvis damatebiTi moTxovnebi dawesda. kerZod, arsebul kriteri umebs daemata: 1. konkurentuli SerCevis sa fuZveli; 2. am formis gamoyenebis auci leblobis dasabuTeba da sa jaroobis uzrunvelyofa. garda amisa, qonebis pirdapiri mi yidva ar unda ganxorcieldes, Tu: 1. ar arsebobs investiciaTa ganxorcielebis pirobebis simravle; 2. privatizebis pirobebi ar xa siaTdeba gansakuTrebuli specifikurobiT; 3. investorTa mier SemoTava zebuli pirobebi ar aris al ternatiuli; 4. arsebobs pirobaTa Sefasebis winaswar dadgenili kriteri umi. Tumca, uaryofiTia is, rom “investi ciebis saxelmwifo mxardaWeris Sesa xeb” kanoni adgens am wesebidan gamo nakliss. me-8 muxlis me-11 punqtis mixedviT: saqarTvelos preziden ti uflebamosilia, qonebis pirda piri miyidvis Taobaze gadawyveti leba miiRos zemoT miTiTebuli 37 RonisZiebebis gareSe. Tuki gaviT valiswinebT im faqts, rom amgvari gadawyvetilebis miRebis ufleba mxolod qveynis prezidents aqvs, Sesabamisad, gaugebari xdeba prog resuli cvlilebebis realuri arsi. visTvis dawesda damatebiTi valde buleba, vin unda gamoiyenos da ra SemTxvevaSi? ramdenad efeqturi aRmoCnda “in vesticiebis Sesaxeb saxelmwifo mxardaWeris Sesaxeb” kanonis amoqme deba, amis gasarkvevad ganvixiloT prezidentis gankargulebebi kano nis amoqmedebidan dRemde pirdapi ri miyidviT qonebis gasxvisebis Se saxeb. tendencia calsaxaa, sakanon mdeblo siaxleebis Semdeg kvlevis periodSi sul gasxvisebul iqna 10 obieqti. prezidentma pirdapiri miyidvis formiT qonebis gasxvise bisas aTive SemTxvevaSi isargebla kanoniT dadgenili gamonaklisis wesiT. qonebis arc erTi gankargva ar momxdara kanoniT dadgenili zo gadi wesebis dacviT. saqarTvelos prezidentma “gansakuTrebuli” Sem Txvevebi dadgenil wesad aqcia. garda aRniSnulisa, gansaxilvel periodSi, mTeli qveynis masStabiT prezidentis mier miRebul iqna 73 brZanebuleba/gankarguleba qone bis pirdapiri formiT gasxvisebas Tan dakavSirebiT. aqtebis Seswav lisas Cveni dainteresebis sferos swored sakuTrebis SemZenisaTvis dadgenili pirobebi warmoadgenda. magaliTad, Sps “saqarTvelos te lekomis” saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli 51% wili kompania “inter neiSenel telsel inks” gadaeca mxo lod ZiriTadi saqmianobis SenarCu nebis pirobiT.11 miuxedavad imisa, rom Sesasyidi Tanxa sakmaod mimzid velad gamoiyureba (5 mln aSS dola ri), es faqtori mainc ver CaiTvleba pirdapiri miyidvis formis gamoye nebis gamarTlebad, radgan aRniS nul fasad da amave pirobiT aqciaTa paketis privatizeba SesaZlebeli iyo konkursis meSveobiTac. aseve, pirdapiri miyidvis formiT gadaeca Sps “borjom-likanis” sakuTrebaSi arsebuli 100% wili SezRuduli pa suxismgeblobis amxanagobas “yazmu naigaz-serviss”, romelsac pirobad ganesazRvra samkurnalo-profilaq tikuri da gamajansaRebeli kompleq sis aRdgena-reabilitacia.12 moyva nil SemTxvevaSi, Sesyidvis fass (10 mln. aSS dolari) gadamwyveti mniS vneloba mieniWa. saxelmwifos, kano nis moTxovnaTa sawinaaRmdegod, ar auxsnia da ar dausabuTebia, rom, auqcionis Catarebis SemTxvevaSi, gamoricxuli iyo amgvari da ufro meti investiciis mozidva. amasTa nave, uyuradRebod ver davtovebT gankargulebis im pirobas, romlis Tanaxmadac, qonebis SemZeni valde bulia, moaxdinos “borjom-lika nis” samkurnalo-profilaqtikuri da gamajansaRebeli kompleqsis aR dgena-reabilitacia. prezidentis gankargulebiT gansazRvruli piro ba (da kidev ufro detalizebuli pirobebis arseboba) srulad akmayo filebs saxelmwifo qonebis konkur sis wesiT privatizebis pirobebsac. Sesabamisad, dadgenil fasad da dad genili pirobebiT SesaZlebeli iyo, qonebis gasxviseba momxdariyo meti konkurenciis uzrunvelyofiT. moyvanili msjeloba miznad ar isa xavs imis mtkicebas, Tu romeli for maa saukeTeso saxelmwifo qonebis privatizebisas. mniSvnelovania, rom saxelmwifo qonebis privatiza ix. saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 21 aprilis #210 gankarguleba. 12 ix. saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 24 ianvris #31 gankarguleba. 11 38 ciis procesSi gamoiricxos subieq turi gadawyvetilebebis miRebis Se saZlebloba da SerCeuli iqnes for ma, romelic uzrunvelyofs grZel vadian ekonomikur efeqts. 5. rogor asruleben qonebis SemZeni pirebi prezidentis gankargulebiT dadgenil da xelSekrulebiT nakisr pirobebs winamdebare kvlevaSi, SevecdebiT, SemogTavazoT Semsyidveli organi zaciebis mier nakisri valdebule bis Sesrulebis analizi. saqarTvelos prezidentis gankar gulebebis safuZvelze dadebuli xelSekrulebis me-2 muxli iTvalis winebs mxareTa urTierTvaldebu lebebs. myidvels xelSekrulebiT nakisri valdebulebis Sesrulebis Sesaxeb angariSebis wardgenis mova leoba ekisreba. saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 13 martis #119 gankargulebiT, pir dapiri miyidvis formiT, udedmamo da mSoblebis mzrunvelobamokle bul bavSvTa fond “iavnanas” sakuT rebaSi gadaeca q. TbilisSi, wereT lis gamz. #140-Si mdebare Senoba-na geboba _ saerTo farTi 4,104 kv.m da masze damagrebuli 3,891 kv.m miwis farTi, aseve, wyaltuboSi, baraTaSvi lis q. #16-Si mdebare yofili sabav Svo baRis Senoba masze damagrebuli 4240 kv.m miwis farTobiT.13 qonebis gadacemis pirobad, rogorc gankar gulebiT, aseve ekonomikuri ganviTa rebis saministrosa da fonds Soris dadebuli xelSekrulebis Tanaxmad, ganisazRvra: 1. Senobebis remonti da keTilmowy oba; ix. saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 13 martis #119 gankarguleba. 13 2. saqvelmoqmedo saqmianobisa da miznebis ganxorcieleba udedmamo da mSoblebis mzrunveloba mokle buli bavSvebisaTvis. nakisri pirobebis Sesrulebis Sesa xeb angariSis wardgenis valdebule ba fonds yoveli wlis bolos daekis ra. fond “iavnanas” mier ekonomiku ri ganviTarebis saministrosaTvis 2006 wlis 20 dekembers gagzavnili werili “asaxavs” im RonisZiebebs, rac xelSekrulebis Sesabamisad un da ganexorcielebinaT.14 werilis gacnobisas TvalSisacemi xdeba, rom mas formaluri xasiaTi aqvs. warmod genili angariSidan gamovyofT ram denime problemas: 1. prezidentis gankargulebiTa da ekonomikuri ganviTarebis sami nistrosTan dadebuli xelSekru lebis Sesabamisad, fonds sakuT rebaSi gadaeca rogorc Tbilis Si, aseve wyaltuboSi arsebuli garkveuli qoneba, warmodgenili angariSi ki moicavs mxolod Tbi lisSi arsebuli qonebis gankar gvasTan dakavSirebul RonisZie bebs; 2. angariSebi mokle, formaluri da uSinaarsoa. xSir SemTxvevaSi _ arasrulic, nakisr valdebule bebTan SedarebiT. 3. miuxedavad imisa, rom monitorin gis procesSi Cven mier gamoTxov nil iqna xelSekrulebebiT nakis ri valdebulebebis Sesrulebis amsaxveli dokumentebis aslebi, saministros mxolod aRniSnuli werili aRmoaCnda, xolo imis da sadastureblad, realurad gana xorciela Tu ara fondma konkre tuli RonisZiebebi, dokumentebi warmodgenili ar yofila. ix. danarTi #1, udedmamo da mSoblebis mzrunvelobamoklebul bavSvTa fond `iavnanas~ 2006 wlis 20 dekembris #2/272-350 werili. 14 39 Cvens meore mcdelobaze, mogvepo vebina fondis mier xelSekrulebiT nakisri pirobebis Sesrulebis dama dasturebeli dokumentebi,15 pasu xad ekonomikuri ganviTarebis sami nistrosgan kvlav morigi werili miviReT.16 am konkretuli gasxvisebisaTvis ni Sandoblivi is aris, rom udedmamo da mSoblebis mzrunvelobamokle bul bavSvTa fond “iavnanas” simbo lur fasad qoneba gadaeca saqvel moqmedo saqmianobisa da miznebis gansaxorcieleblad, Tumca, am miznis miRwevisaTvis, praqtikulad, naCuqari qonebis gamoyenebis Sesa xeb arc ekonomikuri ganviTarebis saministro dainteresebula da, Se sabamisad, arc fonds mouwodebia informacia.17 prezidentis 2005 wlis 21 aprilis #291 gankargulebiT, Sps “saokea no sanaosno kompaniis” saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli 100% wili pirdapiri miyidvis formiT gadaeca “jorjian tanker limiTed”-s. pirda piri formiT miyidvis pirobebad ga nisazRvra: 1. saprivatizacio Tanxis 2005 wlis 22 aprilamde gadaxda; 2. “saokeano sanaosno kompaniaSi” upiratesad saqarTvelos moqa ix. danarTi #2, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis 2007 wlis 13 aprilis #g-04/185-07 gancxadeba. 16 ix. danarTi #3, udedmamo da mSoblebis mzrunvelobamoklebul bavSvTa fond `iavnanas~ 2007 wlis 23 aprilis #2/86 werili. 17 sazogadoebisaTvis cnobilia fond “iavnanas” saqvelmoqmedo saqmianobis Sesaxeb, magram televiziisa Tu sxva masobrivi informaciis saSualebiT aRniSnuli fondis saqmianobis amsaxveli informaciis gavrceleba ar SeiZleba miviCnioT ekonomikuri ganviTarebis saministros winaSe xelSekrulebiT nakisri valdebulebis Sesrulebad. igive SeiZleba iTqvas saokeano-sanaosno kompaniasTan dadebuli xelSekrulebis pirobebis Sesrulebazec. 15 laqe mezRvaurTa da oficerTa dasaqmeba wilis Sesyidvidan ara nakleb 12 wlis ganmavlobaSi; 3. ekonomikuri ganviTarebis sami nistrosa da “jorjian tanker limiTeds” Soris SeTanxmebuli sxva pirobebis Sesruleba. prezidentis gankargulebiT gan sazRvruli pirveli piroba (wilis Rirebulebis gadaxda) srulad gan xorcielda 2005 wlis 25 aprils. sxva moTxovnebis Sesrulebis Sesa xeb informaciis warmodgena mxares yovel 6 TveSi erTxel daekisra. niSandoblivia, rom ekonomikuri ganviTarebis saministro maTi Ses rulebis mdgomareobiT mxolod Cveni moTxovnis Semdeg dainteres da.18 informaciis mopovebis mizniT, saministros gancxadebiT 2006 wlis 13 oqtombers mivmarTeT, razec saministrom mogvawoda “jorjian tanker limiTed”-isaTvis 2006 wlis 26 oqtombers gagzavnili werili, romliTac saministro meore mxares sTxovda, warmoedgina informacia 2005 wlis 22 aprils dadebuli xel SekrulebiT nakisri valdebulebe bis Sesrulebis Sesaxeb.19 unda aRiniSnos, rom “jorjian tan ker limiTed”-is mier 2007 wlis 18 ianvars gamogzavnili informaciis garda saministrom mogvawoda baTu mis saxelmwifo sazRvao akademiis reqtoris movaleobis Semsruleb lis werili, romelSic igi adastu rebs, rom Sps “saokeano sanaosno kompaniis” kruingis qveS myofi ge mebis TiToeul ekipaJSi Seyvanilia akademiis ori studenti, mTliano ix. danarTi #4, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis 2006 wlis 13 oqtombris 13 noembris #g-04/452-06 gancxadeba. 19 ix. danarTi #5, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris moadgilis 2006 wlis 26 #21/849 werili. 18 40 baSi weliwadSi 60 studenti gadis sawarmoo praqtikas gemTmflobele bis xarjze da a.S.20 aseve, mogvawo des saqarTvelos mezRvaurTa prof kavSiris Tavmjdomaris Sps “saokea no sanaosno kompaniis” generaluri direqtorisadmi miwerili werili, romelSic igi adasturebs qarTuli ekipaJebiT dakompleqtebul yvela gemze saqarTvelos mezRvaurTa kav SirTan dadebuli koleqtiuri xel Sekrulebis moqmedebas.21 garda amisa, “jorjian tanker li miTed”-is mier saministrosaTvis gagzavnil werilSi saubaria kidev bevri sxva RonisZiebis Sesaxeb, rome lic maT mier ganxorcielda nakisri valdebulebebis SesrulebisaTvis. miuxedavad imisa, rom aRniSnuli mi mowera met-naklebad srulyofilad gamoiyureba, problema kvlavac saxe zea, vinaidan igi mTlianad mxolod sityvebzea dafuZnebuli. ekonomi kuri ganviTarebis saministros ar gaaCnia werilebSi aRwerili saqmi anobis realurad ganxorcielebis damadasturebeli dokumentebi. Se sabamisad, 2007 wlis 17 aprils Cven damatebiT gamoviTxoveT ganxorci elebuli RonisZiebebis damadastu rebeli dokumentebis aslebi, Tum ca, pasuxad igive werilebis aslebi miviReT. arsebuli mdgomareoba TvalnaTliv gvaCvenebs, rom saprivatizacio xel SekrulebebiT mxareTaTvis dadgeni li savaldebulo pirobebis arsebo ix. danarTi #6, baTumis saxelmwifo sazRvao akademiis 2006 wlis 20 dekembris #0109/329 werili. 21 ix. danarTi #6, saqarTvelos mezRvaurTa profkavSiris 2006 wlis 20 dekembris #89 werili. gvinda, yuradReba gavamaxviloT bolo danarTebis TariRebzec, radgan isini momzadebulia mxolod mas Semdeg, rac saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia dainteresda xelSekrulebis pirobebis Sesrulebis mdgomareobiT. 20 ba, aseve, maTi Sesrulebis Sesaxeb sa ministrosaTvis informaciis miwo deba, rig SemTxvevebSi, formalur xasiaTs atarebs. 6. prezidentis gankargule ba, romelsac ar mohyolia xelSekrulebis dadeba saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 10 Tebervlis #66 gankargule biT, qalaq Tbilisis merias daevala q. TbilisSi gagarinisa da marSal gelovanis prospeqtis mimdebare te ritoriaze arsebuli miwis nakveTis gadacemasTan dakavSirebuli kanon mdeblobiT gaTvaliswinebuli Ro nisZiebebis uzrunvelyofa22 (prezi dentis gankargulebiT, miwis nakve Ti unda gadascemoda fizikur pirs giorgi javaxiSvils). qonebis gada cemasTan dakavSirebiT, yuradReba miipyro im faqtma, rom gankargule baSi ar aris gansazRvruli arc qone bis fasi, arc misi gasxvisebis piro bebi. Cveni mcdeloba, mogvepovebina damatebiTi informacia, uSedegod damTavrda. q. Tbilisis meriis weri lis Sesabamisad, “meriis urbanuli dagegmarebis saqalaqo samsaxuris sainformacio bazaSi moq. g.G java xiSvilis gancxadeba ar iZebneba.”23 xolo masTan gaformebuli xelSek rulebis aslis mosapoveblad meri am ekonomikuri ganviTarebis sami nistrosken migviTiTa.24 ix. saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 10 Tebervlis #66 gankarguleba. 23 Cven mier meriidan gamoTxovnil iqna informacia saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris 2004 wlis 20 seqtembris #1-1/102 brZanebiT damtkicebuli “saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis formiT privatizebis Sesaxeb debulebis” me-2 muxlis Sesabamisad, romlis Tanaxmad, qonebis Sesyidvis msurveli gancxadebiT mimarTavs Sesabamis uwyebas. 24 ix. danarTi #7, q. Tbilisis meriis 2006 wlis 20 oqtombris #11/16218, 11/15959 werili. 22 41 Tuki aRniSnul werils saqarTve los kanonmdeblobas SevusabamebT, naTelia, rom, yvelaze saukeTeso SemTxvevaSi, saxezea gaugebroba. mi TiTebuli brZanebiT, meria valde buli iyo, Svidi dRis ganmavlobaSi Tavad gaeformebina saTanado xel Sekruleba. ekonomikuri ganviTare bis saministro mxolod mas Semdeg erTveba, Tuki meria ver SeZlebs mis Tvis kanoniT dadgenil vadaSi xel Sekrulebis gaformebas. rac Seexe ba miwis SesyidviT dainteresebuli piris gancxadebas, dauSvebelia, mis gareSe iqnes miRebuli gadawyveti leba miwis pirdapiri miyidvis for miT gasxvisebis Taobaze, radgan gancxadebaSi dasabuTebuli unda iyos miwis gamoyenebis mizani. Sesaba misad, SemoTavazebuli winadadebis safuZvelze, saxelmwifos pirvelma pirma unda gansazRvros qonebis gas xvisebis sakiTxi da savaldebulo pi robebic. meriis pasuxiT erTi mniSvnelova ni sakiTxi gairkva _ prezidentma da q. Tbilisis meriam gadawyveti leba miiRes “saxelmwifo sakuT rebaSi arsebuli arasasoflosameurneo daniSnulebis miwis marTvisa da gankargvis Sesaxeb” ka nonis darRveviT, Tu ar CavTvliT im garemoebas, rom gankarguleba ar pasuxobs “saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis formiT priva tizebis Sesaxeb debulebis” sxva moTxovnebsac.25 saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis formiT privatizebis Sesaxeb debulebis damtkicebis Taobaze saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris mier 2004 wlis 20 seqtembris #120 brZanebiT damtkicebuli debulebis me-2 muxlis Tanaxmad, dadgenilia prezidentis mier gadawyvetilebis miRebamde savaldebulod gansaxorcielebeli RonisZiebebi. kerZod, saxelmwifo qonebis Semsyidveli valdebulia, waradginos gancxadeba (Tu iuridiuli piria, sadamfuZneblo dokumentebi), agreTve, sxva dokumen25 giorgi javaxiSvilTan saxelmwifos mier dadebuli xelSekrulebis mo povebis imedi gagvicrua ekonomi kuri ganviTarebis saministromac. saministrodan gvecnoba, rom aRniS nuli xelSekruleba saerTod ar ga formebula.26 #66 gankargulebasTan dakavSirebuli gaugebroba moyvanili dar RvevebiT ar amoiwureba. aRniSnuli arasasoflo-sameurneo daniSnu lebis miwa jer kidev 2005 wlis 9 seqtembris #708 prezidentis gan kargulebiT unda gadascemoda Sps “van der veeni da kompanias”. Semdeg, sruliad gaurkveveli da auxsneli mizezebis gamo, prezidentma Secva la Tavisi gadawyvetileba da igive teritoriiT (naklebi farTobiT), sxva piri daasaCuqra.27 2006 wlis 20 Tebervlidan 7 martamde xsenebul teritorias (1 heqtar farTobze) tacia, romelic SeiZleba moTxovnil iqnes saministros mier. gancxadebasa da TandarTul dokumentebs ixilavs ekonomikuri ganviTarebis saministro. analogiuri wesebia dadgenili saqarTvelos iusticiis ministris 2000 wlis 10 maisis brZanebiT damtkicebuli debulebis me-7 muxliT. miwis nakveTis pirdapiri gankargviT Sesyidvis msurvelma gancxadeba unda warudginos gamgeobas an saministros, gancxadebaSi naCvenebi unda iyos “miwis gamoyenebis mizani”. 26 ix. danarTi #8, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros 2006 wlis 1 noembris #18/2549/9-6 werili. 27 saqarTvelos prezidentma, 2006 wlis 7 martis #111 gankargulebiT, Zaladakargulad cno Sps “van der veenisaTvis” gagarinis quCisa da marSal gelovanis gamz. mimdebare teritoriaze 10 ha miwis gadacemis Sesaxeb 2005 wlis 9 seqtembris #708 gankarguleba. marTalia, gankargulebis Zaladakargulad cnobis samarTlebriv safuZvlad aqtSi miTiTebulia saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis 61-e muxli, magram amave muxlis meore punqti iZleva aRmWurveli administraciul-samarTlebrivi aqtis Zaladakargulad cnobis amomwurav CamonaTvals. saqarTvelos prezidentis mier aqtSi zogadad mxolod 61-e muxlis miTiTebiT gaurkveveli xdeba, konkretulad romeli safuZvliT iqna cnobili aRniSnuli aqti Zaladakargulad. 42 hyavda erTdroulad ori SesaZlo mesakuTre. erTi SexedviT es “umniS vnelo” detali Zalze seriozuli da savalalo daskvnebis gakeTebis SesaZleblobas iZleva: prezidenti gadawyvetilebebs iRebs dausabu Teblad da gadamowmebis gareSe da, aseve, adasturebs saxelmwifo qone bis gankargvis dros subieqtivizmis maRal xarisxs. 7. “simbolur fasad” qonebis gasxvisebis tendenciebi 2005-2006 wlebSi pirdapiri miyidvis formiT qonebis gasxvisebis Sesaxeb prezidentis aqtebis Seswavlisas, araerTxel SegxvdebaT gadawyveti leba ama Tu im qonebis konkretuli pirisaTvis “simbolur” fasad sakuT rebaSi gadacemis Sesaxeb. upirveles yovlisa, unda aRiniS nos, rom “simbolur” fasad qonebis gayidvis Sesaxeb gadawyvetileba saxelmwifos qonebis gasxvisebis sruliad gaurkveveli formaa da ka noniT ar regulirdeba. SeiZleba ga movyoT sami tipis gankargulebebi. kerZod: 1. “simbolur” fasad qonebis gada cema, garkveuli pirobebis Sesru lebiT; 2. “simbolur” fasad qonebis gada cema, sanacvlod sxva qonebis miRebis pirobiT (realurad gac vlis xelSekruleba);28 3. “simbolur” fasad qonebis gada cema yovelgvari pirobis gareSe. “saxelmwifo qonebis privatize bis Sesaxeb” kanonis me-10 muxlis “simbolur” fasad qonebis gadacemis am formaze ar SevCerdebiT, radgan samoqalaqo kodeqsis Tanaxmad, gacvlis xleSekrulebaze vrceldeba nasyidobis xelSekrulebisaTvis dadgenili wesebi. gacvlis xelSekrulebiT adgili aqvs ekvivalenturi qonebis urTierTgacvlas. 28 pirveli punqtis Sesabamisad: “kon kursiT, auqcioniTa da pirdapiri miyidvis formiT saxelmwifo qone bis privatizebisas (garda auqci onis formiT aqciebis gayidvisa), myidvelsa da gamyidvels Soris ideba sanotaro wesiT damowmebu li xelSekruleba, ijara-gamos yidvis formiT privatizebisas ki _ saijaro xelSekruleba.” amave ka nonis Tanaxmad, privatizeba aris fi zikuri da iuridiuli pirebis an ma Ti gaerTianebebis mier saxelmwifo qonebaze sakuTrebis uflebis SeZe na, ris Sedegad saxelmwifo kargavs privatizebuli qonebis flobis, sargeblobisa da gankargvis, xolo saxelmwifo organoebi _ misi mar Tvis uflebebs. “saxelmwifo sakuT rebaSi arsebuli arasasoflo-same urneo daniSnulebis miwis marTvisa da gankargvis Sesaxeb” kanonis me-11 muxlis me-5 punqtis Tanaxmad, miwis SemZensa da saxelmwifos, rogorc mesakuTres, Soris formdeba nasyi dobis xelSekruleba samoqalaqo kodeqsiT dadgenili wesiT. marTa lia, samoqalaqo kodeqsi qonebaze sakuTrebis uflebis SeZenis sxva dasxva formas icnobs, magram saxel mwifo qonebis gasxvisebis maregu lirebeli kanonmdeblobiT dadgeni lia, rom saxelmwifos sakuTrebaSi arsebuli qonebis gasxviseba unda moxdes (am SemTxvevaSi, sakuTrebaSi gadacema) mxolod nasyidobis for miT, anu rogorc zemoT miTiTebu li normidan Cans, privatizebis Se saxeb garigeba, kanoniT dadgenili formiT qonebis gasxvisebisas, xde ba gamyidvelsa da myidvels Soris, es ukanasknelni ki arian nasyidobis xelSekrulebis mxareebi (samoqala qo kodeqsis 477-e muxli). kerZo samarTlebrivi urTierToba pirTa Tanasworobaze damyarebuli urTierTobaa. Sesabamisad, qone 43 bis gasxvisebisas mesakuTre Tavad wyvets sakuTari qonebis Rirebule bas. Tumca, nasyidoba xelSekrule bis iseTi formaa, romlis aucile bel pirobas warmoadgens fasi. “sim boluri fasis” cnebas saqarTvelos kanonmdebloba ar icnobs. metic, sa qarTvelos kanonis “sanotaro moqme debaTa SesrulebisaTvis sazRauris Sesaxeb” Tanaxmad, “mxareTa mier sagnis aSkarad Seusabamo Rirebu lebis gacxadebis SemTxvevaSi, ga rigebis Rirebulebis gansazRvris safuZvelia saqarTvelos sagada saxado kodeqsiT gaTvaliswinebu li sagnis sabazro Rirebuleba.”29 mocemuli normiT kanonmdebeli cdilobs, daabalansos Tanasworo bis principi samoqalaqo brunvisas. saxelmwifo qonebis gasxvisebisas saxelmwifo (Sesabamisi organoe bis meSveobiT) moqmedebs, rogorc kerZo samarTlis urTierTobis mo nawile mxare, magram, gamomdinare iqidan, rom mxareebs Soris sruli Tanasworobis dacva SeuZlebelia, swored amitom saxelmwifo qonebis gasxvisebis procedurebi kanonmdeb lobiT mkacrad regulirdeba. aRniSnulidan gamomdinare, prezi dentis gadawyvetileba, aSkarad Se usabamo fasSi gaasxvisos qoneba kon kretul pirze, unda miviCnioT samo qalaqo urTierTobebis erT-erTi ZiriTadi principis _ Tanasworobis _ darRvevad. ra konkretul mizans emsaxureba prezidentis gadawyveti lebebi qonebis “simbolur fasad” gasxvisebasTan dakavSirebiT da ram denad efeqturia maTi Sedegebi, amis gaanalizebas qvemoT SevecdebiT. ix. saqarTvelos kanoni “sanotaro moqmedebaTa SesrulebisaTvis sazRauris Sesaxeb”, muxli 5, punqti 4. 29 a) “simbolur fasad” qonebis gada cema garkveuli pirobebis Sesru lebiT saxelmwifo qonebis pirdapiri mi yidvis forma gansxvavdeba privati zebis sxva danarCeni formisagan ro gorc gadawyvetilebis mimRebi su bieqtiT, aseve dadgenili procedu rebiT. kanonmdebeli gamonakliss adgens im SemTxvevisaTvis, rodesac saxelmwifo qonebis gasxviseba ga moirCeva Tavisi gansakuTrebuli mniSvnelobiT da sxva formiT qo nebis privatizebisas SeuZlebelia im pozitiuri Sedegis miReba, rac arsebul konkretul SemTxvevaSi surs saxelmwifosa da meore pirs erTdroulad. “simbolur fasad” qonebis gadacema garkveuli pirobe bis SesrulebiT _ es is SemTxvevaa, rodesac prezidentis gankargule bebi formalur SesabamisobaSia ka nonTan, magram gaurkveveli rCeba mizani, ratom iyo gamoyenebuli pri vatizebis swored es gansakuTrebu li forma, ra konkretuli pirobebi ganisazRvra meore mxarisaTvis, ro melTa ukeT ganxorcieleba ver mo xerxdeboda auqcionis an konkursis formiT. gansaxilvel periodSi prezidentis mier miRebul iqna 10 gankarguleba saqarTvelos sapatriarqosaTvis qonebis sakuTrebaSi gadacemis Sesa xeb, maT Soris mxolod erTi gankar guleba iTvaliswinebs sapatriarqo saTvis qonebis simbolur fasad _ 1000 larad gadacemas. sxva danarCen SemTxvevaSi, saxelmwifo qonebis gas xvisebis fasi, Tundac “simboluri”, miTiTebuli ar aris. niSandoblivia isic, rom qonebis gas xvisebis erTaderT ZiriTad pirobas sapatriarqos mier eklesiis aSeneba warmoadgens. magaliTad, saqarTve los prezidentis 2006 wlis 31 de 44 kembris #842 gankargulebiT, q. Tbi lisis meriis Suamdgomlobis safuZ velze, saqarTvelos sapatriarqos eklesiis mSeneblobisaTvis pirdapi ri gankargvis wesiT gadaeca q. Tbi lisSi, gldani-naZaladevis raionSi, sarajiSvilis q. #6-Si mdebare 1000 kv.m. arasasoflo-sameurneo daniS nulebis miwa.30 amave, gankargulebis meore punqtis Tanaxmad, q. Tbilisis merias daevala miwis nakveTis gada sacemad saqarTvelos kanonmdeblo biT gaTvaliswinebuli RonisZiebe bis ganxorcieleba. q. Tbilisis meri am 2007 wlis 7 marts gvacnoba, rom massa da sapatriarqos Soris dade buli xelSekrulebis Taobaze unda migvemarTa ekonomikuri ganviTare bis saministrosaTvis (saqarTvelos iusticiis ministris #65 brZanebis me-7 muxlis me-5 punqti).”31 sapatriarqosTan sarajiSvilis quCa #6-Si mdebare 1000 kv.m miwis gasxvi sebasTan dakavSirebuli xelSekru lebis Sesaxeb, saqarTvelos ekonomi kuri ganviTarebis saministrom 2007 wlis 23 aprils gvacnoba, rom “miwis nakveTis gadacemis xelSekruleba dReisaTvis dadebuli ar aris, Sesa bamisi xelSekruleba sapatriarqos Tan gaformebuli iqneba aRniSnuli miwis nakveTis normatiuli Rirebu lebis gadaxdis Semdeg.”32 savsebiT logikuri pasuxia, Tumca _ arakano nieri.33 saqarTvelos sagadasaxado ix. saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 31 dekembris #842 gankarguleba. 31 ix. danarTi #9, q. Tbilisis meriis 2007 wlis 7 martis #11/2115 werili. 32 ix. danarTi #10, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros q. Tbilisis saxelmwifo qonebis aRricxvisa da privatizebis sammarTvelos 2007 wlis 23 aprilis #2-6/652 werili. 33 mocemuli Tavi Zalze gadatvirTulia normatiuli aqtebis citirebiT, magram aRniSnuli ganapiroba samarTlebriv aqtebSi xSiri periodulobiT cvlilebebis ganxorcielebam. imavdroulad, isini winaaRmdegobrivic iyo. arsebuli samarTlebrivi da faqtobri30 kodeqsis Tanaxmad, dabegvris obieq ti aris miwa da, aseve, dadgenilia gadasaxadis gadaxdis Sesabamisi ga nakveTebi. garda amisa, miwis norma tiuli fasi dadgenilia q. Tbilisis sakrebulos gadawyvetilebiT “q. Tbilisis teritoriaze saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli arasasof lo-sameurneo daniSnulebis miwis normatiuli fasis Sesaxeb”. Sesaba misad, miwis SemZenma unda gadaixa dos moyvanili aqtebiT dadgenili savaldebulo gadasaxadi, Tumca, mniSvnelovania, rom, Tu 7 dRis vada Si q. Tbilisis meria ar gaaformebda saqarTvelos sapatriarqosTan nas yidobis xelSekrulebas, aRniSnuli valdebulebis Sesruleba ekisrebo da saqarTvelos ekonomikuri gan viTarebis saministros, romelmac kanonmdeblobiT dadgenil (30 dRe) vadaSi unda gaaformos xelSekru leba meore mxaresTan. amdenad, sa ministros mier mowodebuli pasuxi emsaxureboda mxolod da mxolod kanonmdeblobiT dakisrebuli mova leobis Seusruleblobis SeniRbvas. aseTi daskvnis gamotanis safuZ vels gvaZlevs ara mxolod moqmedi kanonmdebloba, aramed arsebuli praqtikac. mocemuli msjelobis samarTlebri vi dadasturebaa “saxelmwifo qone bis privatizebis Sesaxeb” saqarTve los kanonis me-7 muxlis me-7 punqti, romlis Tanaxmad, “saxelmwifo qo nebis pirdapiri miyidvis formiT privatizebisas, myidveli Tanxas ixdis xelSekrulebis gaformebi dan erTi wlis ganmavlobaSi”. dama tebiT igive wess adgens saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis formiT privatizebis Sesaxeb debulebis me3 muxlis me-3 punqti. vi mdgomareobis srulyofilad asaxvis mizniT, iZulebuli gavxdiT mkiTxvelisaTvis am formiT agveRwera arsebuli problemebi. 45 iusticiis ministris “saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli arasasof lo-sameurneo daniSnulebis miwis sakuTrebaSi an sargeblobaSi gan kargvis wesis damtkicebis Sesaxeb” brZanebis me-7 muxlis me-4 punqti adgenda: “miwis pirdapiri gankar gvis Taobaze saqarTvelos prezi dentis samarTlebrivi aqtis ga mocemis Semdeg, adgilze moxdeba miwis gamijvna pirebisaTvis, Tu gadaxdili iqneba, saqarTvelos ekonomikisa da finansTa saminis troebis mier damtkicebuli me Todikis Sesabamisad, adgilobri vi warmomadgenlobiTi organos mier gansazRvruli normatiuli fasi.”34 Tumca, arsebuli norma ar gamoricxavs, rom saqarTvelos eko nomikuri ganviTarebis saministro sa da saqarTvelos sapatriarqos Soris unda gaformebuliyo xelSek ruleba kanonmdeblobiT dadgenil vadaSi, radgan imave muxlis me-5 punqtSi calsaxad dadgenilia, rom “saqarTvelos prezidentis samar Tlebrivi aqtis gamocemis Semdeg Sesabamisi raionis da qalaqis, romelic ar Sedis raionis Semad genlobaSi, gamgeoba (mTavroba) 7 dRis vadaSi uzrunvelyofs saTa nado xelSekrulebis gaformebas miwis gankargvis Taobaze.” aRniSnuli norma moyvanili iqna #31 sqolioSi, 2006 wlis 27 dekembers saqarTvelos iusticiis ministris #65 brZanebaSi Sesuli cvlilebebis Tanaxmad. me-7 muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, miwis fasi dgindeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos mier, romelic ar unda iyos miwis normatiul fasze naklebi da romelic aisaxeba miwis pirdapi- ri gankargvis Taobaze prezidentis gankar- gulebaSi.” aqtSi Sesulma cvlilebebma kidev erTxel daadastura, rom miwis fasis gadaxda ar ukavSirdeba xelSekrulebis dadebas, radgan fasi jer ganisazRvreba aqtiTa da am aqtis safuZvelze dadebuli xelSekrulebiT, xolo fasis gadauxdeloba samarTlebrivad iwvevs sakuTrebis damadasturebeli mowmobis gaucemlobas Sesabamis pirze. 34 xelSekrulebis gaformeba rom ar ukavSirdeba miwis normatiuli fa sis gadaxdis sakiTxs, dasturdeba “saqarTvelos qalaqebis (raionebis) makromdebareobis indeqsebis, teri toriebis zonirebisa da saxelmwi fo sakuTrebaSi arsebuli arasasof lo-sameurneo daniSnulebis miwis normatiuli fasis da wliuri saija ro qiris gansazRvris Sesaxeb” brZa nebis pirveli muxlis me-4 punqtiT, romlis Tanaxmad: “miwis nakveTis fasis gadaxda xdeba miwis nakveTis kerZo sakuTrebaSi gadacemis dama dasturebeli dokumentis wardge nisTanave.” precedentad SeiZleba moviyvanoT prezidentis 2006 wlis 28 ivlisis #412 gankarguleba, romlis Tanax mad, pirvelma pirma saqarTvelos sa patriarqos pirdapiri miyidvis for miT gadasca dedofliswyaroSi yofi li samxedro nawilis sakuTrebaSi arsebuli Senoba-nagebobebi maTze damagrebuli miwis farTobebiT.35 ekonomikuri ganviTarebis saminis trom kanonmdeblobiT dadgenil va daSi, 2006 wlis 16 agvistos, sapatri arqosTan gaaforma xelSekruleba. xelSekrulebiT gansazRvrulia sap rivatizebo qonebis “simboluri fa si” da misi gadaxdis vada. garda ami sa, sakuTrebis ufleba “myidvels” gadaecema xelSekrulebiT nakisri valdebulebis Sesrulebis pirobiT, saxelmwifo qonebis Rirebulebis srulad dafarvis Semdeg. naTelia, rom xelSekrulebis gaformeba ar aris dakavSirebuli qonebis safasu ris gadaxdasTan. “myidvelis” mier qonebis safasuris gadauxdeloba iw vevs qonebaze sakuTrebis uflebis gadaucemlobas. ix. saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 28 ivlisis #412 gankarguleba. 35 46 daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom garkveuli pirobebis SesrulebiT qonebis gadacemis Sesaxeb preziden tis gankargulebebis Seswavlisas, gamovlinda ramdenime mniSvnelova ni problema: 1. kanonmdeblobaSi xarvezebis simravle; 2. pirdapiri miyidvis formiT qo nebis gasxvisebisas dadgenili pirobebis formaluri xasiaTi (xSir SemTxvevaSi, pirobebi mxo lod imitom aris gansazRvru li, rom kanonis moTxovna for malurad iqnes Sesrulebuli); 3. subieqturi gadawyvetilebebis miRebis maRali sakanonmdeblo SesaZleblobebi. b) “simbolur fasad” qonebis gada cema pirobebis gareSe, anu saxel mwifo qonebis gaCuqeba prezidentis mier pirdapiri miyid vis formiT qonebis gasxvisebasTan dakavSirebiT miRebuli gankargule bebis Seswavlam dagvanaxa, rom prob lema mxolod kanonmdeblobaSi ko liziuri normebis arseboba an dad genili pirobebis formaluri xasia Ti araa. 2006 wlis 23 ianvris gankar gulebiT saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli 5 avtomanqana “niva” 5 aSS dolarad gadaecaT Sinagan saqmeTa saministros sapatrulo policiis departamentis TanamSromlebs.36 av tomanqanebis gadacemisaTvis, buneb rivia, pirobebi dadgenili ar yofi la, mxolod ganisazRvra, rom Sesa bamis pirebs saprivatizacio Tanxa unda gadaexadaT erTi Tvis vadaSi. analogiuri gankarguleba miiRo sa qarTvelos prezidentma 2007 wlis 29 ianvars, romlis Tanaxmad, sakon stitucio sasamarTlos yofil mo ix. saqarTvelos prezidentis 2006 wlis 23 ianvris #27 gankarguleba. 36 samarTleebs “simbolur fasad” 1 larad gadaecaT avtomanqanebi.37 kuriozulia sakonstitucio sasa marTlos mosamarTleebisaTvis “sombolur fasad” qonebis pirdapi ri miyidvis formiT privatizebis zemoxsenebul gankargulebaSi cvli lebis SetanasTan dakavSirebiT, pre zidentis 2007 wlis 12 martis gankar guleba. cvlilebebis Tanaxmad, pir veli gankargulebidan amoRebul iq na me-2 da me-3 punqtebi. amoRebuli punqtebi iTvaliswinebda saprivati zacio Tanxis gadaxdas xelSekrule bis gaformebidan 30 kalendaruli dRis vadaSi da ekonomikuri ganvi Tarebis saministros mier, gankargu lebis Sesrulebis mizniT, moqmedi kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis ganxorcielebis uz runvelyofas, anu amoRebul iqna simboluri fasis, erTi laris gadax dis valdebuleba.38 prezidentis mier saxelmwifo qone bis gasxvisebis Sesaxeb moyvanili magaliTebis ganxilvisas, gadavwyvi teT, erTgvari paraleli gagvevlo prezidentis mier sarezervo fon didan Tanxebis gacemasTan dakavSi rebiT miRebul gankargulebebTan. maTi Sedareba TvalsaCinos xdis sa xelmwifo marTvis erTgvarovnebas. prezidentis sarezervo fondi (mTavrobis sarezervo fondTan er Tad) Seadgens saqarTvelos mTeli biujetis 2%-s da misi daniSnuleba aris Tanxebis gankargva iseT gansa kuTrebul SemTxvevebSi, rogori caa bunebrivi da sxva saxis katas trofebi da gauTvaliswinebeli sa xelmwifoebrivi valdebulebebi.39 ix. saqarTvelos prezidentis 2007 wlis 29 ianvris #29 gankarguleba. 38 ix. danarTi #11, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros 2007 wlis 30 martis #1-1/561 brZaneba. 39 ix. saqarTvelos kanoni “sabiujeto sistemebis Sesaxeb”, muxlis 13. 37 47 prezidentis sarezervo fondSi ar sebuli Tanxebis gankargvis kanon mdeblobiT dadgenili sazRvrebi arasakmarisad “efeqturi” aRmoCnda imisaTvis, raTa prezidentis gadawyvetilebebi da kanonmdebloba Se sabamisobaSi yofiliyo. swored ami tom kanonmdeblobaSi mravlobiTi cvlileba ganxorcielda.40 prezidentma 2006 wlis 21 aprilis #214 da 2006 wlis 7 agvistos #434 gankargulebebiT sarezervo fondi dan gamoyo Tanxebi operatiul-sam Zebro saqmianobaSi miRweuli warma tebebisaTvis Sinagan saqmeTa saminis tros TanamSromlebis waxalisebis mizniT. aseve, gulrifSis raionis kodoris xeobaSi antikriminaluri specialuri operaciis monawileebi saTvis prezidentis mier gadasacemi fasiani saCuqrebis SesaZenad _ 5,410 lari. moyvanili gankargulebebi adastu rebs prezidentis marTvis stilis erTgvarovnebas. saxelmwifos pir veli piri “uSurvelad” gankargavs saxelmwifo materialur Tu fulad resursebs. marTalia, saqarTvelos kanoni “policiis Sesaxeb” iTvalis winebs uflebamosili pirebis mier fasiani jildoebis gadacemas, mag ram prezidentis sarezervo fon didan aseTi “jildoebis” gacemis kanoniereba seriozul kiTxvebs war moSobs. rac Seexeba, sakonstitucio sasamar Tlos mosamarTleebisaTvis manqane bis gadacemis faqts, saqarTvelos kanonmdebloba iTvaliswinebs maT Tvis socialur garantiebs, magram sakonstitucio sasamarTlos mosa marTleTaTvis cxovrebis Rirseuli ix. saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis 2006 wlis saqarTvelos prezidentis sarezervo fondis finansuri monitoringis Sualeduri angariSi, gv.3-5. 40 pirobebis uzrunvelyofis mizniT saxelmwifo xarjebi gaTvaliswine bulia saxelmwifo biujetSi. kanoni “sakonstitucio sasamarTlos wev rTa socialuri dacvis garantiebis Sesaxeb” iTvaliswinebs socialuri dacvis saxiT sakonstitucio sasa marTlos wevrTa uflebamosilebis Sewyvetis Semdeg maTTvis samisdRe Sio pensiis daniSvnas 1200 laris odenobiT da sxva saxis SeRavaTebs, magram, “policiis Sesaxeb” kanonis msgavsad, ar aris gaTvaliswinebuli sxva raime fasiani jildoebis gacema. prezidentis mier gadawyvetileba Ta miRebis mravlobiTi magaliTi dan ikveTeba subieqturi da TviT neburi gadawyvetilebebis miRebis praqtika. samwuxarod, swored amgva ri praqtika iqca marTvis ZiriTad mimarTulebad. g) “simbolur fasad” qonebis gas xviseba _ TvalTmaqcuri garige ba?! saxelmwifo qonebis gasxvisebisas mxareTa Soris nasyidobis xelSek rulebis dadebis da samoqalaqo ka nonmdeblobiT dadgenili wesebis dacvis valdebuleba damatebiT msjelobasa da dasabuTebas ar saWi roebs.41 nasyidobis xelSekrulebis arsebiTi piroba aris xelSekrule bis sagnis Rirebuleba anu fasi. “sanotaro moqmedebaTa Sesrulebi saTvis sazRauris Sesaxeb” kanonis me-5 muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, “mxareTa mier sagnis aSkarad Seu sabamo Rirebulebis gacxadebis SemTxvevaSi, garigebis Rirebule bis gansazRvris safuZvelia saqar Tvelos sagadasaxado kodeqsiT gaTvaliswinebuli sagnis sabazro Rirebuleba”. niSandoblivia, rom 41 ix. gverdebi 14-15. 48 kanonis es moTxovna asaxulia nasyi dobis xelSekrulebebis damowmebis Sesaxeb sanotaro aqtebSic. kerZod, 2006 wlis 16 agvistos sanotaro aq tSi aRniSnulia: “nasyidobis fasis Semcireba, gadasaxadis odenobis Semcirebis mizniT, isjeba jarimiT saqarTvelos sagadasaxado kodeq siT dadgenili wesiT. Tu am xelSek rulebiT ifareba sxva garigeba, maSin, davis SemTxvevaSi, gamoiyene ba dafaruli garigebis wesebi. im SemTxvevaSi, Tu mxareebi amcireben nasyidobis fass, davisas mosarCele mxarem unda daamtkicos fasis Semci rebis faqti.~42 samoqalaqo kodeqsis 56-e muxlis me-2 punqti adgens: “Tu mosaCvenebe li garigebiT mxareebs surT sxva garigebis dafarva, maSin gamoiye neba dafaruli garigebis mimarT moqmedi wesebi (TvalTmaqcuri ga rigeba).” prezidentisgankargulebasaxelmwi fo qonebis pirdapiri miyidvis for miT gasxvisebis Sesaxeb individua luri administraciul-samarTleb rivi aqtia, romelic mxareebs Soris nasyidobis xelSekrulebis dadebis safuZvels warmoadgens. preziden tis mier sakuTari uflebamosile bis ganxorcielebisas administra ciul-samarTlebrivi aqtiT imis gacxadeba, rom saxelmwifo qoneba “simbolur fasad” gadaecema konkre tul pirs samoqalaqo samarTleb rivi xelSekrulebis dadebis gziT, aris qveynis pirveli piris sajaro ganacxadi TvalTmaqcuri garigebis dadebis Taobaze, radgan, rogorc moyvanili ganmarteba Tan erTvis yvela nasyidobis xelSekrulebas, magram mocemul konkretul SemTxvevaSi citireba movaxdineT saqarTvelos sapatriarqosTan saxelmwifo qonebis “simbolur fasad” _ 1000 larad qonebis nasyidobis xelSekrulebis dadebisas, notariusis mier damowmebuli aqtidan. 42 ukve araerTxel aRvniSneT, nasyido bis xelSekrulebisaTvis aucilebe li pirobaa fasi, xolo saxelmwifo qonebis gasxvisebisas nasyidobis xelSekrulebis dadeba, romelSic sagnis TviTRirebulebasTan aSka rad Seusabamo fasia gansazRvruli, kanonis enaze sxva araferia, Tu ara Cuqebis dafarvis mizniT dadebuli nasyidobis xelSekruleba. 8. ~investiciebis saxelmwi fo mxardaWeris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Tanax mad qonebis gasxviseba SesavalSi ukve aRvniSneT, rom ~in vesticiebis saxelmwifo mxardaWe ris Sesaxeb~ kanonis amoqmedebidan dRemde, investiciebis mozidvis mizniT, saqarTvelos prezidentis mier miRebul iqna 10 gankargule ba da aTive sagamonakliso wesiT.43 vfiqrobT, rom es faqti sakmarisad warmoaCens erTpirovnuli da subi eqturi gadawyvetilebebis miRebis tendenciebs. prezidentis 2006 wlis 6 noembris #696 da #697 gankargulebebiT “investiciebis saxelmwifo mxarda Weris Sesaxeb” kanonis Sesabamisad, azerbaijanis saerTaSoriso bankma 4 milion aSS dolarad iyida kostavas q. #65 mdebare Senoba-nagebobebi maTze damagrebuli 1398 kv.m miwis nakveTiT, xolo azerbaijanis res publikis navTobis saxelmwifo kom paniam _ 3 milion aSS dolarad 300 aragvelis q. #24-Si mdebare Senobanagebobebi maTze damagrebuli 4,178 miwis nakveTiT. azerbaijanis saerTaSoriso bankma prezidentis gankargulebisa da 2006 wlis 26 dekembers gaformebu li xelSekrulebis safuZvelze, 43 ix. gverdi 8. 49 2008 wlis 1 ianvramde unda ganaxor cielos 25 milioni laris sainvesti cio programa, xolo azerbaijanis navTobis saxelmwifo kompaniam ima ve vadaSi _ 30 milioni laris Rirebu lebis samSeneblo, savaWro da sxva sainvesticio programa.44 saxelmwifos mier azerbaijanis respublikis saxelmwifo navTobis kompaniasa da azerbaijanis saerTa Soriso bankTan dadebuli xelSek rulebebi warmatebul garigebebad SeiZleba miviCnioT, radgan saxezea saxelmwifo qonebis privatizebis pirveladi efeqti, anu saxelmwifo qonebis gasxviseba moxda solidur fasad da, imavdroulad, privatize bisas gaTvaliswinebul iqna saxel mwifos grZelvadiani interesebi _ myidvelma kompaniebma aiRes saqar TveloSi investiciis valdebule ba.45 Tumca, imisaTvis, rom esa Tu is garigeba warmatebulad CaiTvalos, mniSvnelovania, gavarkvioT, ramde nad informirebulia qarTuli sa xelmwifo im investiciebis Sesaxeb, romelTa ganxorcielebis imedadac daido aRniSnuli garigeba. Cven da vinteresdiT, arsebobs Tu ara gawe rili gegma, konkretulad raSi da ra formiT unda moxdes 25 da 30 mi lioni laris investireba, ra saxis mSeneblobas an savaWro saqmianobas daafinansebs navTobis kompania, an, saerTod, ra saxis investireba unda Cven mier gamoTxovnil iqna saqarTvelos prezidentis mier gankargulebis miRebamde yvela savaldebulo dokumenti. saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministrom 2007 wlis 18 ianvars gamogvigzavna mis xelT arsebuli yvela dokumenti, Sesabamisad, azerbaijanis respublikis saxelmwifo navTobis kompaniis gancxadeba ar iqna mowodebuli TandarTul masalebSi. 45 ix. saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministrosa da azerbaijanis respublikis saxelmwifo navTobis kompanias Soris dadebuli 2006 wlis 26 dekembris xelSekruleba. ganaxorcielos azerbaijanis saer TaSoriso bankma. ekonomikuri gan viTarebis saministrom46 gvipasuxa: mxareebs Soris gaformebuli xel Sekrulebebis Sesabamisad, ~myid velma~ nakisri valdebulebebis Ses rulebis Sesaxeb yovel eqvs TveSi erTxel unda warmoadginos infor macia saministroSi.~47 saministros pasuxi naTels xdis, rom kompanias, romelmac prioritetulad miiRo saxelmwifo qoneba saqarTveloSi, “sityvaze endnen” da araviTari kon kretuli sainvesticio gegma da xed va ar warmoudgenia. moyvanili faqtebi cxadyofs, rom am saxis gadawyvetilebebis efeq turoba Semoifargleba myisieri SedegebiT, xolo rac Seexeba grZel vadian interesebs, is yovelTvis Se iZleba dadges kiTxvis niSnis qveS, vinaidan molaparakebebis procesSi saxelmwifos araviTari konkretu li pirobebi da xedva arc Tavad Seu Tavazebia da arc investorebisagan mouTxovia. 9. ����������������������������� ijara-gamosyidva�������� da ���� Sps� “hidros”������� saqme48 ijara-gamosyidva saxelmwifo qone bis privatizebis erT-erTi mniSvne lovani formaa, Tumca, zemoT moy vanili statistika cxadyofs, rom gansaxilvel periodSi qonebis gas xvisebis es forma aqtualurobiT 44 ix. danarTi #12, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis 2007 wlis 5 Tebervlis #g-04/31-07 gancxadeba. 47 ix. danarTi #13, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros 2007 wlis 14 Tebervlis #18/315/9-7 werili. 48 konkretuli privatizebis faqti Cven mier Seswavlil iqna ori garemoebis gamo. kerZod: 1. xelSekrulebis dasrulebis vada dadga winamdebare kvlevisaTvis SerCeul periodSi da 2. dokumentebis pirveladi gacnobisTanave aRmovaCineT mniSvnelovani darRvevebi. 46 50 ar gamoirCeoda. SesaZlebelia, es imiTac aixsnas, rom igi xangrZliv pe riodzea gaTvlili, xolo saxelmwi fos prioriteti qonebis daCqarebu lad gansaxelmwifoebrioba iyo. “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb” kanonis me-6 muxlis me-4 punqtiT: “saxelmwifo qonebis ija ra-gamosyidvis formiT gayidvis mizania gamosyidvamde materialu ri faseulobis vadiani da sasyid liani mflobeloba da sargebloba sameurneo saqmianobis damouki deblad warmarTvisTvis.” misi mom xibvleloba mdgomareobs: 1. qonebiT sargeblobis sasyidli ����������� anobasa���� da 2. sameurneo saqmianobis ganxor cielebis SesaZleblobaSi. ijara-gamosyidvis formiT saxel mwifo qonebis privatizebis poziti uroba mxolod zemoT CamoTvliliT ar Semoifargleba. “saxelmwifo qonebis ijara-gamosyidvis formiT privatizebis Sesaxeb debulebis me-2 muxlis Tanaxmad: “saxelmwifo qonebis ijara-gamosyidviT gace ma xdeba konkursiT, saxelmwifo qonebis konkursis formiT priva tizebis Sesaxeb” debulebis moTx ovnaTa Sesabamisad.” konkursSi ga marjvebulis gamovlenis kriteriu mi ki sakonkurso pirobebis srulad dakmayofileba da gamosasyid saija ro qonebaze maqsimaluri fasis ga daxdaa. ijara-gamosyidva saxelmwifo qone bis gasxvisebis yvelaze moqnil for mad SeiZleba miviCnioT. saijaro urTierTobis periodSi mxareebs SesaZlebloba aqvT, Seafason, Tu ramdenad momgebiani garigeba Sedga saxelmwifosa da Semsyidvel kerZo pirs Soris, SeZlebs Tu ara Semsyid veli mis mier sakonkurso pirobebis srulad Sesrulebas. sakonkurso pi robebis da xelSekrulebiT nakisri valdebulebebis Seusruleblobis SemTxvevaSi, saxelmwifos SesaZleb loba eZleva, calmxrivad Sewyvitos xelSekruleba samoqalaqo kodeq siT dadgenili normebisa da dadebu li xelSekrulebis safuZvelze. ijara-gamosyidvis formiT qonebis gasxvisebis, xelSekrulebebiT nakis ri valdebulebebis da saxelmwifos mxridan sakuTari moqalaqeebis in teresebis dacvis sailustraciod, gvsurs, ganvixiloT daba wyneTSi “saqhidroenergomSenis” balansze ricxuli Senobis privatizebis maga liTi. qonebis marTvis saministrom gazeT Si “kabadoni-8” 1997 wlis 24-26 ma isis gamoaqveyna gancxadeba saxel mwifo sakuTrebaSi arsebuli r/g “saqhidroenergomSenis” balansze ricxuli, d. wyneTSi mdebare dasas venebeli saxlebis ijara-gamosyid viT gacemis mizniT, komerciuli konkursis gamocxadebis Sesaxeb. komerciuli konkursis pirobebad ganisazRvra: a) dasasvenebel-gamajansaRebeli� kompleqsis mowyoba; b)saagarako binebSi mcxovreb ltolvilTa sayofacxovrebo pi robebis gaumjobeseba; g) vinaidan agarakSi ganTavsebuli arian ltolvilebi, aRniSnul obieqtze ar vrceldeba 1997 wlis 31 dekembramde saijaro qo nebis 51%-is aucilebeli gamos yidvis moTxovna da saijaro xel Sekrulebis vada ganisazRvreba 10 wliT; d)“moijaris” mier xelSekrule bis moqmedebis pirveli wlis gan mavlobaSi qonebis gamosasyidi Tanxis (misi nawilis) gadaxdis 51 SemTxvevaSi, saijaro qira gadaix deba 1 wlis saijaro qiris mTlia ni moculobiT.49 konkursSi monawileobaze ganacxa di waradgina holdingurma kompa niam “hidroenergomSeni”. saijaro ganacxadSi aRniSnulia, rom “amxa nagoba dasasvenebel saxlebSi gan Tavsebul ltolvilebs maTi iq cxovrebis periodSi ar wauyenebs pretenzias binebis gaTavisuf lebis Sesaxeb. yvelanairad xels Seuwyobs saagarako binebSi gan Tavsebul ltolvilebs maTi sayo facxovrebo pirobebis gasaumjo beseblad, gaatarebs RonisZiebebs komunaluri momsaxurebis asamaR leblad. saWiroebis SemTxvevaSi, moamaragebs maT saTanado inventa riT, Cautarebs mimdinare SekeTe bas.”50 qonebis marTvis ministris 1997 wlis 24 ivnisis #1-3/404 brZa nebis Sesabamisad, komerciul kon kursSi gamarjvebulad gamocxadda holdinguri kompania “saqhidromSe ni”, romelmac sxva pirobebTan er Tad, gamocxadebuli saijaro qiris 11 200 aSS dolarze meti, maqsimalu ri Tanxis 11 210 aSS dolaris ekvi valenturi Tanxis gadaxda ikisra. Sesabamisad, 1997 wlis 15 oqtombers qonebis marTvis saministrosa da gamarjvebul pirs Soris gaformda saijaro xelSekruleba. xelSekru lebis gacnobisTanave yuradRebas ipyrobs is faqti, rom saijaro xel SekrulebaSi ar aris Cadebuli saaga rako binebSi mcxovrebi devnilebi saTvis sayofacxovrebo pirobebis gaumjobesebis moTxovna. miuxedavad imisa, rom sakonkurso pirobebi srulad ar iyo asaxuli ix. danarTi #14, saqarTvelos qonebis marTvis saministros 1997 wlis 28 martis #13/193 brZaneba. 50 ix. danarTi #15, “saqhidoenergomSenTan” Seqmnili droebiTi amxanagobis saijaro gancxadeba. 49 xelSekrulebaSi, davinteresdiT, ramdenad xdeboda mxareTa mier sa konkurso pirobebisa da saxelSek rulebo moTxovnebis Sesruleba. a) saijaro qirisa da gamosasyidi Tanxis gadaxda xelSekrulebis me-2 muxli gansazR vravs saijaro qiras, misi gadaxdis vadebsa da qonebis gamosyidvis piro bebs. 2.1 muxlis Tanaxmad, “saijaro qira “moijare”-m unda gadauxados “meijare”-s erovnuli valutiT, yovel 6 TveSi erTxel (araugvia nes momdevno Tvis 15 ricxvisa) Ta nabarwilad, gadaxdis dRisaTvis dolaris erovnul valutasTan ar sebuli kursiT.” ekonomikuri ganviTarebis saminis tros mier mowodebuli sagadaxdo davalebis qviTrebis mixedviT, Sps “hidros” 1997 wlidan 2000 wlamde gadaxdili aqvs 23 731.2 lari. sami nistros mier mowodebuli qviTre biT dasturdeba, rom mxare arRvev da xelSekrulebiT nakisr orive valdebulebas: arasrulyofilad da aradroulad ixdida saijaro qi ras, Tumca, mainc ixdida. saxelSek rulebo pirobebis darRvevis gamo, 2001 wlis 31 maiss qonebis marTvis saministrom mimarTa sasamarTlos da moiTxova, Sps “hidros” dakisre boda saijaro qirisa da jarimis ga daxda 14 084 aSS dolaris odenobiT. uzenaesi sasamarTlos mier 2005 wlis 5 oqtombris saboloo ganCine biT dadginda, rom Sps “hidros” sai jaro qira saerTod ar gadauxdia.51 Sesabamisad, sasamarTlom Sps “hid ros” daakisra saxelmwifos sasar geblod 14,084 aSS dolaris gadaxda. 2006 wlis 16 ianvars Sps “hidrom” sa ix. saqarTelos uzenaesi sasamarTlos administraciul da sxva kategoriis saqmeTa palatis 2005 wlis 5 oqtombris ganCineba. 51 52 ijaro qiris saxiT gadaixada 89 029 lari, sauravi _ 7 876 lari da jari ma _ 2 686 lari. gaurkvevlobas war moSobs is faqti, rom ekonomikuri ganviTarebis saministros mier Cven Tvis warmodgenili sagadaxdo qviT rebis Tanaxmad, Sps “hidro” saijaro qiras ixdida 1997-1999 wlebSi,52 Tum ca, gaugebaria, ratom ar aisaxa igi sasamarTlos gadawyvetilebebSi an ratom ar warmoadgina Sps “hidrom” sakuTari interesebis dasacavad mis mier ukve gadaxdili saijaro qiris qviTrebi? b)������������������������������������ konkursis meore piroba _ dev nilTa sacxovrebeli pirobebis ga umjobeseba devnilTa sayofacxovrebo pirobe bis gaumjobeseba erT-erTi mniSvne lovani piroba iyo saxelmwifo qone bis ijara-gamosyidvis formiT Sesa Zenad. swored am pirobis srulyofi lad Sesrulebis mizniT, aRniSnul obieqtze ar gavrcelda 1997 wlis 31 dekembramde saijaro qonebis Ri rebulebis 51%-is aucilebeli ga mosyidvis valdebuleba.53 Tumca, rogorc ukve aRvniSneT, konkursis meore moTxovna mxareebs Soris da debul xelSekrulebaSi aRar aisaxa. miuxedavad amisa, SevecadeT, gagver kvia Sps “hidros” mier aRniSnuli pirobis Sesrulebis mdgomareoba.54 aRmoCnda, rom devnilTa sayofacx ovrebo pirobebis gaumjobesebis Sesaxeb informacias, Cven mier gan cxadebis wardgenamde, ekonomikuri ganviTarebis saministro ar flob da. mowodebuli dokumentebis Ta ix. danarTi #16, 1997 wlis 17 dekembris saijaro qiris sagadaxdo davalebis qviTari. 53 ix. danarTi #14, saqarTvelos qonebis marTvis saministros 1997 wlis 28 martis #13/193 brZaneba. 54 ix. danarTi #17, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis 2006 wlis 10 oqtombris #g04/353-06 gancxadeba. 52 naxmad, Sps “hidro” 2006 wlis 13 oq tombris werilSi aRniSnavs: “saxel mwifo qonebis marTvis saministrosa da Sps “hidros” Soris 1997 wlis 15 oqtombers dadebuli ijara-gamos yidvis xelSekrulebis moqmedebis periodSi Cven ganvaxorcieleT wyliT momaragebis sistemis reabi litacia da eleqtro transforma toris Secvla, romlis meSveobiTac dasasvenebeli kompleqsis “a” da “b” korpusebs miewodebaT el. energia. agreTve, ganxorcielda mimdebare teritoriis keTilmowyoba. garda aRniSnulisa, Cven devnilebi uzrun velvyaviT sayofacxovrebo nivTe biT: aveji, macivari, gazqurebi da a.S.”55 upirveles yovlisa, Tamamad SeiZle ba iTqvas, rom mowodebuli dokumen tebi Cven mier gagzavnili gancxade bis safuZvelze Seiqmna. meore _ miu xedavad ganmeorebiTi moTxovnisa, Sps “hidros” mier ganxorcielebu li RonisZiebebis damadasturebeli dokumentebis aslebi ver miviReT.56 Sps “hidro”, mis mier Catarebuli RonisZiebebis damadasturebeli dokumentebis wardgenasTan dakav SirebiT, ekonomikuri ganviTarebis saministros 2006 wlis 27 oqtom bris weriliT atyobinebs: “yoveli ve aRniSnulis ganxorcielebisaTvis saWiro masalebis (6 metriani wylis mili, transformatori da misi zeTi da a.S.) SeZena moxda Sps “hidros” par tniorebis piradi saxsrebiT... aqve SegaxsenebT, rom es xdeboda 19971998 wlebSi da, nawilobriv amis ga mo, Cven moklebuli varT SesaZleb lobas, warmogidginoT aRniSnuli masalebis SeZenis damadasturebeli ix. danarTi #18, Sps “hidros~ 2006 wlis 13 oqtombris #12 werili. 56 ix. danarTi #19, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis 2006 wlis 20 oqtombris #g04/382-06 gancxadeba. 55 53 dokumentebi, Cven arc gvifiqria maTi Senaxva, radgan “saqhidroener gomSenis” dasasvenebel kompleq sSi mcxovrebi devnilebis mimarT yovelTvis keTilganwyobilni viya viT da ver vivaraudebdiT, rom Cven mier maTTvis gakeTebuli yoveli keTili saqmis dokumenturad da dastureba mogviwevda.”57 amdenad, saxelmwifos winaSe sakonkurso pi robebis Sesabamisad aRebuli val debuleba “keTili saqmis” keTeba yofila, romelsac Turme dokumen turad dadastureba ar sWirdeba. ga ugebrobis sabolood gasarkvevad kvlav mivmarTeT ekonomikuri ganvi Tarebis saministros. amjerad, viTx ovdiT informacias, ekonomikuri ganviTarebis saministrom, saijaro xelSekrulebis 3.1.1 muxlis Sesaba misad, isargebla Tu ara “meijaris” uflebiT, daeTvalierebina ijariT gadacemuli obieqti.58 agreTve, Se saZlebelia Tu ara sakonkurso pi robebis am saxiT (yovelgvari doku mentis wardgenis gareSe) Sesrule ba CaiTvalos xsenebuli pirobebis Sesrulebad. saministros pasuxma yovelgvar molodins gadaaWarba, maTi argumentebi Semoifargla Sem degiT: saministrom “ukve warmogid ginaT informacia Sps ”hidros” mier gaweuli samuSaoebis Sesaxeb, rome lic dadasturebuli iyo Sesabamisi dokumentebiT da ganmartebebiT, rac ar iZleoda saministrosaTvis undoblobisa da eWvis safuZvels.”59 ix. danarTi #20, Sps “hidros~ 2006 wlis 27 oqtombris #16 werili. 58 gvinda, yuradReba gavamaxviloT im faqtze, rom xelSekrulebis me-3 muxlis 3.1.1 muxlis Tanaxmad, “moijares” ufleba hqonda, daeTvalierebina ijariT gacemuli obieqti, Tumca, saministros am uflebiT ar usargeblia saijaro xelSekrulebis mimdinareobis 10 wlis ganmavlobaSi. 59 ix. danarTi #21, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros 2006 wlis 30 oqtombris #21/2795/9-6 werili. 57 mocemuli obieqtis gasxvisebasTan dakavSirebuli “gaugebrobebi” moy vanili faqtebiT ar amoiwureba. sa qarTvelos uzenaesi sasamarTlo 2005 wlis 5 oqtombris ganCinebaSi calsaxad xazs usvams, rom “mxareTa Soris gaformebul xelSekruleba Si obieqtSi ltolvilTa yofnis miuTiTebloba ar warmoadgens mo ijaris saijaro qiris gadaxdis valdebulebisagan gaTavisufle bis safuZvels, ramdenadac aRniS nul garemoebas iTvaliswinebda TviT sakonkurso pirobebi.” amde nad, Tu vixelmZRvanelebT sasamar Tlos ganmartebiT, sakonkurso pi robebis Sesruleba savaldebuloa miuxedavad imisa, pirdapir weria es xelSekrulebaSi Tu _ ara. samwuxa rod, sakonkurso pirobis moTxovna _ ltolvilTa sacxovrebeli piro bebis gaumjobeseba _ umniSvnelo aRmoCnda orive mxarisaTvis. ekono mikuri ganviTarebis saministrom Sps “hidros” 2006 wlis 24 ivliss ise gadasca sakuTrebis damadasturebe li mowmoba, rom arc ki dainterese bula sakonkurso pirobis Sesrule bis mdgomareobiT. sabolood, daba wyneTSi “saqhidroe nergomSenis” balansze ricxuli saa garako Senobebis gayidvasTan dakav Sirebuli dokumentebis gacnobiT, SeiZleba davaskvnaT: 1. saxelmwifos mxridan sakon kurso pirobebis gansazRvra formalur xasiaTs atarebs; 2. saxelmwifo ar interesdeba kontragentis mier “meorexa risxovani” sakonkurso pirobe bis Sesrulebis mdgomareobiT; 3. miuxedavad imisa, rom saijaro xelSekruleba iTvaliswinebda saxelmwifosaTvis _ rogorc “meijarisaTvis” _ xelsayrel pirobebs, saxelmwifom ar gamo 54 iyena mis xelT arsebuli kano nieri berketebi. sakonkurso da saxelSekrulebo pirobebis darRvevisa da Seusruleblo bis miuxedavad, Sps “hidros” samarTlebrivi TvalsazrisiT ukanonod daudasturda aRniS nul qonebaze sakuTreba. 10. saxelmwifos mier priva tizebis procesis kontro li da sakanonmdeblo berke tebi saqarTvelos mTavrobam 2005 wlis 12 seqtembers damtkicebuli gankar gulebiT “saqarTvelos erovnuli antikorufciuli strategiis samoq medo gegmis damtkicebis Sesaxeb”60 erT-erT prioritetad daisaxa “sa xelmwifo qonebisa da sawarmoebis privatizebis daCqareba da maqsima luri gamWvirvalobis uzrunvelyo fa mxolod saxelmwifo funqciebis gansaxorcieleblad saWiro qonebis sakuTrebaSi datovebis mizniT.” privatizaciebis prioritetulo ba 2006 wlis samoqmedo strategi aSic analogiurad ganisazRvra.61 saqarTvelo mTavrobis mier aqcen tirebul iqna saxelmwifo qonebis daCqarebuli gasxviseba da am pro cesis maqsimaluri gamWvirvalobis uzrunvelyofa, magram yuradRebis miRma darCa iseTi sakiTxebi, rogo ricaa privatizebis Sesaxeb kanon mdeblobaSi arsebuli xarvezebis gamovlena da kanonmdeblobis srul yofa. ix. saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 12 seqtembris #377 gankarguleba ”saqarTvelos erovnuli antikorufciuli samoqmedos gegmis damtkicebis Sesaxeb”, muxli 4, punqtebi 4.1, 4.2, 4.3, 4.4. 61 ix. saqarTvelos mTavrobis 2006 wlis 28 martis #155 gankarguleba ”saqarTvelos erovnuli antikorufciuli samoqmedos gegmis damtkicebis Taobaze”, muxli 4, punqtebi 4.1, 4.2, 4.3, 4.4. 60 samoqmedo gegmis pirveli muxliT erT-erT mniSvnelovan mimarTule bad ganisazRvra antikorufciuli kanonmdeblobis srulyofa, konkre tuli korufciuli praqtikis Tavi seburebebis dadgena, Sesabamisi ka nonmdeblobis kritikuli analizi da formireba. Tumca, gansakuTrebu li mniSvnelobidan gamomdinare, sa qarTvelos mTavrobis mier strate giis samoqmedo gegmaSi gamoyofil iqna Sesyidvebis, sagadasaxado, kon trolis palatis, sabaJo kanonmdeb lobis analizi da srulyofa. priva tizebis Sesaxeb kanonmdebloba cal ke punqtad ar gamoiyo. Cven davinte resdiT, saqarTvelos iusticiis sa ministros62 mier, antikorufciuli kanonmdeblobis srulyofisaTvis kanonmdeblobis analizis Sedegad, gamovlenil iqna Tu ara privatize bis kanonmdeblobaSi korufciasaSi Si normebi. saqarTvelos iusticiis saministros mier mowodebul ana lizSi mocemul sferoSi aRmoCeni lia mxolod ori problema: 1. kanonmdeblobiT dadgenili ar aris winasakvalifikacio SerCevaSi monawileobis misaRebad saWiro sa garantio Tanxis statusi, kerZod, eqvemdebareba Tu ara igi dabrune bas; da 2. “saxelmwifo qonebis konkursis formiT privatizebis Sesaxeb debu lebis” me-12 muxliT dadgenil wi nasakvalifikacio SerCevaSi gamov lenil pirsa da saministros Soris xelSekrulebis gaformebis valde buleba ar aris gaTvaliswinebuli “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb” kanonSi. saqarTvelos mTavrobis 2006 wlis 28 martis #155 gankargulebiT ”saqarTvelos erovnuli antikorufciuli samoqmedo gegmis damtkicebis Taobaze”, antikorufciuli kanonmdeblobis srulyofis sakiTxze pasuxismgebel dawesebulebad ganisazRvra saqarTvelos iusticiis saministro. 62 55 problemis gadasaWrelad, rekomen daciis saxiT, gaTvaliswinebulia Sesabamisi cvlilebebi kanonmdeb lobaSi. saqarTvelos iusticiis saminis tros mier kanonmdeblobis anali zis safuZvelze aRmoCenili koli ziuri normebi marTlac saWiroebs cvlilebebsa da daxvewas, magram am sferoSi arsebuli sakanonmdeblo xarvezebi mxolod xsenebuli sakiTx ebiT ar amoiwureba. 1. miuxedavad imisa, rom antiko rufciuli samoqmedo gegma er Tdroulad miznad isaxavs antiko rufciuli kanonmdeblobis srul yofasa da privatizebis procesis maqsimaluri gamWvirvalobis uz runvelyofas, ZalaSi rCeba da moq medebs “saxelmwifo qonebis auqci onis formiT privatizebis Sesaxeb” debulebis pirveli muxlis me-19 punqti,63 romlis Tanaxmad: “auqci onis Catarebamde informacia auq cionSi monawileTa Sesaxeb (maT Soris, auqcionSi monawileTa ra odenobis Sesaxeb) konfidencialu ria.” monawileTa raodenobis gasai dumloeba ewinaaRmdegeba gamWvir valobis elementarul moTxovnebs, arafers vambobT aRniSnuli normis saqarTvelos zogadi administraci uli kodeqsiT dadgenili informa ciis Tavisuflebis moTxovnebTan Sesabamisobaze.64 ix. saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris 2004 wlis 24 oqtombris #1-1/1244 brZanebiT damtkicebuli “saxelmwifo qonebis auqcionis formiT privatizebis Sesaxeb debulebis” pirveli muxlis me-19 punqti. 64 Cven mier saerTo sasamarTloebSi Setanil iqna sarCeli, romliTac viTxovdiT, saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis mesame TavTan Seusabamobis gamo, moyvanili punqtis baTilad cnobas. sasamarTlos 2007 wlis 29 maisis gadawyvetilebiT, sarCeli nawilobriv dakmayofilda da baTilad iqna cnobili moyvanili punqtis Semdegi sityvebi ”maT Soris, auqcionSi monawileTa raode- 63 2. “saxelmwifo qonebis privatize bis Sesaxeb” kanonTan Seusabamoba Sia “saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis formiT privatizebis Se saxeb debulebiT dadgenili xel Sekrulebis gaformebis vadebi.65 “saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb” kanonis me-10 muxli calsa xad adgens, rom Sesabamisi xelSek ruleba mxareebs Soris unda gafor mdes pirdapir miyidvaze gadawyve tilebis miRebidan66 20 kalendaru li dRis ganmavlobaSi. debulebiT gansxvavebuli vadebia dadgenilia: gadawyvetilebis miRebidan 20 ka lendaruli dRis ganmavlobaSi sa qarTvelos ekonomikuri ganviTare bis ministri gamoscems brZanebas saqarTvelos prezidentis gankargu lebis Sesasruleblad aucileblad gansaxorcielebeli qmedebebis Se saxeb, xolo xelSekruleba saminis trosa da myidvels Soris formdeba ministris mier brZanebis gamocemi dan 30 kalendaruli dRis vadaSi. Sesabamisad, kanonqvemdebare aqtiT, kanonisagan gansxvavebiT, xelSekru lebis dadebis vadad dadgenilia 30 kalendaruli dRiT meti. 3. antikorufciuli samoqmedo gegmis 1.1 punqtSi, antikorufci uli kanonmdeblobis srulyofis mizniT, xazgasmulia konkretuli korufciuli praqtikis Tavisebu rebebis dadgena da Sesabamisi ka nobis Sesaxeb”. Tumca, aRniSnuli gadawyvetileba miRebulia sasamarTlos pirveli instanciis mier da jerjerobiT ar aris Sesuli kanonier ZalaSi. 65 ix. saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris 2004 wlis 20 seqtembris #1-1/102 brZaneba “saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis formiT privatizebis Sesaxeb debulebis damtkicebis Taobaze”, muxli 3. 66 pirdapiri miyidvis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis TariRi aris saqarTvelos prezidentis mier pirdapiri miyidvis wesiT qonebis gasxvisebis Sesaxeb gankargulebis miRebis dRe. 56 nonmdeblobis kritikuli analizi. samwuxarod, yuradRebis miRma rCe ba winamdebare kvlevaSi asaxuli erT-erTi mniSvnelovani problema: “investiciebis saxelmwifo mxarda Weris Sesaxeb” saqarTvelos kano niT saxelmwifo qonebis pirdapiri miyidvis formiT gasxvisebasTan dakavSirebuli normebi.67 ramdenad korufciasaSiSia kanonmdeblobiT dadgenili zogadi wesebidan amave ka noniT gansazRvruli gamonaklisis dadgena da, am samarTlebriv safuZ velze ganviTarebuli praqtikis Se sabamisad, mudmivad sagamonakliso wesiT gadawyvetilebis miReba? 4. arasasoflo-sameurneo daniSnu lebis miwis nakveTis pirdapiri we siT gankargvisas, im SemTxvevaSi, Tu adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo ar dadebs xelSekrulebas 7 dRis vadaSi, kanonmdeblobiT ar aris gansazRvruli, ra vadaSi unda gaaformos aRniSnuli xelSekrule ba saqarTvelos ekonomikuri ganvi Tarebis saministrom. 5. absoluturad ignorirebulia iseTi mniSvnelovani sakiTxi, rogo ricaa privatizebisaTvis dadgeni li da xelSekrulebiT gaTvaliswi nebuli pirobebis Sesrulebisas ko rufciis arsebobis SesaZlebloba da am SesaZleblobebis aRmofxvris aucilebloba. marTalia, saqarTve los mTavrobis mier damtkicebuli saqarTvelos ekonomikuri ganviTa rebis saministros debulebis me9 muxlis “z” punqtis Sesabamisad, iuridiul departaments evaleba “saxelmwifo qonebis privatizebas Tan dakavSirebuli xelSekrule bebiTa da SeTanxmebebiT nakisr valdebulebaTa Sesrulebis mo nitoringi da kontroli,” Tumca, debulebiT ar aris gansazRvruli 67 ix. gverdebi 7-8. iuridiuli departamentis mier mo nitoringis Sedegebis ganzogadeba da analizi, aRniSnul sakiTxze Se sabamisi angariSebis momzadeba da gamoqveyneba.68 gamomdinare aqedan, bundovani da gaumWvirvalea iuri diuli departamentis saqmianobis es nawili, radgan ar arsebobs erTiani informacia imasTan dakavSirebiT, realurad sruldeba Tu ara “myid velis” mier qonebis SesaZenad saxel mwifos winaSe nakisri valdebule bebi.69 sakiTxis gansakuTrebuloba imaSi mdgomareobs, rom “myidvelis” mier nakisri valdebulebis srulyo filad Sesruleba aris umTavresi garanti (am SemTxvevaSi, yuradRebas ar vamaxvilebT pirobebis arsze) imisa, rom dRes saxelmwifos mier prioritetad aRiarebuli saxelmwi fo qonebis gansaxelmwifoebrioba ramdenime wlis Semdeg warmatebuli aRmoCndes da is dadebiTi Sedegebi moutanos qveyanas, rac miznad aqvs aRniSnul process. 6. da bolos, kanonmdeblobis moTxovnaTa Seusruleblobis gamo, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros iuridiuli departamentis erTerTi mniSvnelovani funqciaa, saministroSi Semosuli saCivrebisa da saministros saqmianobasTan dakavSirebuli samarTlebrivi davebis analizis safuZvelze, winadadebaTa momzadeba moqmed kanonmdeblobaSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis Taobaze, magram departamentis es uflebamosileba ver CaiTvleba sakmarisad imisaTvis, rom Cven mier dasmuli problemis mogvareba moxdes, radgan, upirveles yovlisa, aRniSnuli analizi efuZneba saCivrebisa da davebis Sedegad aRmoCenili xarvezebis analizs, xolo rac Seexeba mxaris mier nakisri valdebulebebis Sesrulebas, es ukve ormxrivi urTierTobaa saministrosa da “myidvels” Soris da korufciuli garigebebis gacilebiT maRali riski arsebobs. 69 winamdebare kvlevaSi asaxulia saministros midgoma “myidvelis” mier nakisri valdebulebebis Sesrulebisadmi, rac adasturebs saministros araerTgvarovan midgomas aRniSnuli sakiTxisadmi da korufciis maRali riskis arsebobas. ix. gverdebi 9-11, 25-30. 68 57 mkvdar normad aris qceuli saqar Tvelos zogadi administraciuli kodeqsis 158-e muxli, romelic ad gens damoukidebeli organos meSve obiT individualuri administraci ul-samarTlebrivi aqtis gamocemis valdebulebas. kerZod, “individu aluri administraciul-samar Tlebrivi aqti unda gamosces mxo lod damoukidebelma organom sa xelmwifo (municipaluri) qonebis (sawarmos) privatizebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas, Tu fa si aRemateba 100 000 lars.” winamde bare kvlevaSi asaxuli privatizebu li qonebis umetesobis fasi bevrad aRemateboda 100 000 lars, magram, arc erT SemTxvevaSi, adgili ar hqo nia saxelmwifo qonebis gasxvisebis Sesaxeb damoukidebeli organos mi er gadawyvetilebis miRebis _ indi vidualuri administraciul-samar Tlebrivi aqtis gamocemis _ faqts. daskvna winamdebare kvleva miznad ar isaxav da qveyanaSi ganxorcielebuli pri vatizaciebis detalur mimoxilvas, an romelime konkretuli msxvili privatizaciis procesisa Tu faq tis Seswavlas. Cveni mizani iyo am ramdenime wlis ganmavlobaSi priva tizebis faqtebis Seswavlis Sede gad gamovlenil samarTlebriv da praqtikul xarvezebze yuradRebis gamaxvileba. arsebuli viTarebis monitoringis Sedegad, SesavalSive dasmul sam sakiTxTan dakavSirebiT, SegviZlia davaskvnaT, rom: 1. moqmedi kanonmdebloba iZleva subieqturi gadawyvetilebebis mi Rebis SesaZleblobas; 2. saxelmwifo qonebis gasxvisebis gansakuTrebuli _ pirdapiri miyid vis _ formiT qonebis gasxviseba xSi rad ar xdeba kanonmdeblobiT dad genili moTxovnebis farglebSi; 3. xSiria SemTxvevebi, rodesac sa xelmwifo qonebis SemZeni pirebis mier saerTod, an nawilobriv, ar sruldeba nakisri valdebulebebi, xolo ekonomikuri ganviTarebis sa ministro, rogorc xelSekrulebis meore mxare, ar atarebs qmediT Ro nisZiebebs kontragentis mier val debulebaTa Sesrulebis uzrunvel sayofad. da bolos, gamovlenili proble mebis yvelaze mniSvnelovan safuZ vlad unda miviCnioT kanonmdeblo baSi arsebuli xarvezebi. garda amisa, mniSvnelovania, gaZlierdes saxelmwifo qonebis privatizeba ze monitoringisa da kontrolis meqanizmebi, romelTa ararseboba ganapirobebs ganxorcielebuli da mimdinare privatizaciis procesSi korufciuli garigebebis arsebo bis maRal SesaZleblobas. maTi aR mofxvris gareSe srulyofilad ver ganxorcieldeba saxelmwifo anti korufciuli strategiiT dasaxuli miznebi da kiTxvis niSnis qveS dadge ba saxelmwifo qonebis gansaxelmwi foebriobis Sedegad mosalodneli pozitiuri Sedegebi. 58 saia-s mier momzadebuli samarTlebrivi daskvna saxelmwifo qonebis privatizebis maregulirebel kanonmdeblobaSi cvlilebebTan da damatebebTan dakavSirebiT saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciam Seiswavla saqarTvelos mTavrobis iniciativiT warmodgenili sakanonmdeblo cvlilebaTa paketi, romelic Seexeba privatizebis sferoSi sakanonmdeblo xarvezebis aRmofxvrasa da saxelmwifo Tu adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi arsebuli qonebis gasxvisebisa da sargeblobaSi gadacemis erTiani wesebis SemoRebas. nivTisa, romlis gankargvazec ar miiRebs gadawyvetilebas saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro.” cnebis meore nawilSi yuradReba gamaxvilebulia saministros mier moZravi nivTebis gankargvis sakiTxebze. Tumca, arc kanonproeqtSi da arc moqmed kanonSi aRniSnulTan dakavSirebiT sxva (gansxvavebuli) regulaciebi gaTvaliswinebuli ar aris. privatizaciis maregulirebel kanonmdeblobaSi arsebuli xarvezebis aRmofxvris mcdeloba misasalmebelia da warmodgenili cvlilebebi qmediTi nabijia realuri sirTuleebis gadaWris gzaze. Tumca, unda aRiniSnos, rom rigi sakiTxebi saWiroebs damatebiT msjelobasa da gadasinjvas. saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli moZravi nivTebis gankargvis sakiTxebs awesrigebs saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 3 dekembris #218 dadgenileba `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli moZravi nivTebis saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebuli formiT sargeblobis uflebiT marTvis wesis Sesaxeb debulebis damtkicebis Taobaze.” rac Seexeba moZravi nivTebis sakuTrebaSi gadacemis sakiTxs, aRniSnuli wesrigdeba moqmedi kanoniT `saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb”. saxelmwifo qonebis cneba moicavs moZrav nivTs da misi gankargvis wess ar ayenebs gansxvavebul reJimSi. amdenad, warmodgenili proeqtiT, saxelmwifo qonebis cnebaSi arsebuli cvlileba moZrav nivTebTan dakavSirebiT warmoqmnis mTel rig samarTlebriv problemebs. kerZod: privatizebis Sesaxeb kanonis regulirebis sfero saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb kanonis regulirebis sferos cvlilebas (gafarToebas) cxadyofs Tavad kanonis saTauris cvlilebac. kanonis saxelwodeba Semdegi saxiT aris Camoyalibebuli: saqarTvelos kanoni `saxelmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis privatizebisa da sargeblobis uflebiT gacemis Sesaxeb”. Sesabamisad, axleburad aris Camoyalibebuli saxelmwifo qonebis cnebac, anu `saxelmwifo qoneba aris saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli yvela nivTi (maT Soris, sasoflo da arasasoflo sameurneo daniSnulebis miwa) da aramaterialuri qonebrivi sikeTe, garda im moZravi • samarTlebrivad regulirebis miRma rCeba moZravi nivTebis sakuTrebaSi gadacemis sakiTxi; • dausabuTeblad farTo diskreciuli uflebamosileba eniWeba saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros. 59 saxelmwifo qonebis gankargvis Sesaxeb gadawyvetilebis miReba unda xdebodes kanonmdeblobiT, zustad dadgenili kriteriumebis safuZvelze da saxelmwifo dawesebulebebis diskrecia swored am farglebSi unda vrceldebodes. xolo warmodgenili variantis Sesabamisad, moZravi nivTis gasxvisebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis sakiTxi mTlianad saministros nebasurvilzea damokidebuli, radgan, rogorc ukve aRvniSneT, moZrav nivTebTan dakavSirebiT gansxvavebul wesebs ar adgens moqmedi kanoni. aseTi wesebi arc warmodgenil kanonproeqtSia gaTvaliswinebuli. kanonproeqti ar gansazRvravs, ra SemTxvevaSi SeuZlia saministros, ar miiRos gadawyvetileba moZravi nivTis gasxvisebis Taobaze an piriqiT, ra SemTxvevaSi unda miiRos aseTi gadawyvetileba. garda amisa, warmodgenili proeqtis gardamavali debulebebiT, saqarTvelos mTavrobam, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministrom da TviTmmarTveli erTeulis sakrebuloebma unda uzrunvelyon Sesabamisi normatiuli aqtebis miReba da moqmedi normatiuli aqtebis kanonis moTxovnebTan Sesabamisoba. Tumca, ar aris dakonkretebuli im aqtebis CamonaTvali, romlebzec vrceldeba aRniSnuli debuleba da ar aris dadgenili vada, romlis ganmavlobaSic, gansazRvruli konkretuli subieqtebi valdebulni arian, miiRon Sesabamisi aqtebi. aRniSnuli ki, kidev ufro bundovans xdis saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros mier moZravi nivTebis gankargvis sakiTxs. privatizaciis ganmaxorcielebeli subieqtebi warmodgenili proeqtis Sesabamisad, pozitiur Sefasebas imsaxurebs privatizaciis ganmaxorcielebeli subieqtebis uflebamosilebaTa gamijvna. erT-erTi cvlilebis Tanaxmad, me-3 muxls emateba 21 punqti: `aWarisa da afxazeTis avtonomiuri respublikis Sesabamisi struqturuli erTeulebi, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros mier delegirebuli uflebamosilebis farglebSi, axorcieleben saxelmwifo qonebis privatizebas saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros saxeliT.” kanonmdeblobis Sesabamisad, uflebamosilebis delegireba SesaZlebelia kanoniT, administraciuli aqtiT an administraciuli xelSekrulebiT. aseve, SesaZlebelia moxdes uflebamosilebis individualurad delegireba yoveli konkretuli obieqtis gasxvisebisas. mniSvnelovania, delegirebis forma ganisazRvros kanoniT, radgan aRniSnuli uSualod ukavSirdeba qonebis Semsyidvel pirTa interesebs. kanonmdeblobis mixedviT, dainteresebulma pirma gancxadebiT unda mimarTos qonebis mesakuTres (pirdapiri miyidvis SemTxvevaSi), Semdgom Sesabamisma dawesebulebam unda ganixilos aRniSnuli sakiTxi da daskvna warudginos saqarTvelos prezidents. avtonomiuri respublikebis SemTxvevaSi, Tu delegireba moxdeba yovel konkretul SemTxvevaSi, aman SesaZloa gaarTulos privatizebis procesi. privatizaciis sajarod da gamartivebulad ganxorcielebis mizniT, umjobesia, aRniSnuli sakiTxi kanonmdeblis mier Tavidanve naTlad iqnes gansazRvruli. 60 privatizaciis ganxorcieleba da marTva cvlilebas ganicdis me-3 muxlis me-3 punqti, romlis Tanaxmad: `saqarTveloSi privatizebis erTiani politikis gatarebis uzrunvelsayofad, ekonomikuri ganviTarebis saministro aris saxelmwifosgan uflebamosili saxelmwifo qonebis mesakuTre, romelic flobs, gankargavs da marTavs saxelmwifo qonebas.” moqmedi normis Tanaxmad (me-3 muxlis me-3 punqtis “g” qvepunqti), erTiani politikis uzrunvelsayofad saministro valdebulia, `gamoavlinos am sferoSi kanonsawinaaRmdego gadawyvetilebebi da faqtebi, miiRos zomebi maT aRmosafxvrelad.” migvaCnia, rom kanonmdebels ar unda gamorCes mxedvelobidan aseTi mniSvnelovani sakiTxis regulireba, radgan privatizebis procesis gakontroleba aris sasicocxlod mniSvnelovani am procesis warmatebuli dasrulebisaTvis. amave kanonis me-11 muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, `privatizebuli saxelmwifo da TviTmmarTveli erTeulis qonebis dokumentaciis kanonierebas amowmebs mxolod saqarTvelos kontrolis palata”, magram kontrolis palatis Semowmeba ar aris regularuli xasiaTis da mas ar SeiZleba gaaCndes prevenciuli xasiaTi. miuxedavad imisa, rom saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi adgens zemdgomi organos an Tanamdebobis piris mier qvemdgomis ukanono gadawyvetilebis baTilad cnobis SesaZleblobas, aucilebelia aRniSnuli uflebamosileba specialur kanonmdeblobaSic iqnes asaxuli. am kuTxiT, sakmarisi ar aris arc saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros generaluri inspeqciis uflebamosileba, radgan misi kompetencia vrceldeba mxolod gancxadeba/saCivrebTan dakavSirebiT, xolo sakuTari iniciativiT kontrolis ganxorcielebis uflebamosileba mas ar gaaCnia. amdenad, vfiqrobT, rom dRes moqmed kanonSi arsebuli norma (me-3 muxlis me-3 punqtis `g” qvepunqti), romlis Tanaxmad, ekonomikuri ganviTarebis saministro valdebulia, gaakontrolos da aRmofxvras kanonsawinaaRmdego gadawyvetilebebi da faqtebi Sesabamisi zomebis miRebis meSveobiT, ar unda iqnes amoRebuli. im qonebis CamonaTvali, romlis privatizeba dauSvebelia mniSvnelovani cvlilebebia SemoTavazebuli im obieqtTa CamonaTvalSi, romlebic, kanonis Sesabamisad, privatizebas ar eqvemdebareba. am kuTxiT aRsaniSnavia `gansakuTrebuli mniSvnelobis qonebis” cnebis SemoReba. cvlilebis Tanaxmad, `gansakuTrebuli mniSvnelobis qonebis nusxas amtkicebs saqarTvelos mTavroba.” saqarTvelos konstituciis me-3 muxliT dadgenilia saqarTvelos umaRles saxelmwifo organoTa gansakuTrebul gamgeblobas mikuTvnebuli sakiTxebi. konstituciis aRniSnuli muxliT gansakuTrebul gamgeblobas miekuTvneba saerTo-saxelmwifoebrivi mniSvnelobis navsadgurebi, aeroportebi da aerodromebi, sahaero sivrcis, tranzitisa da sahaero transportis kontroli, sahaero transportis registracia, saxelmwifoebrivi mniSvnelobis rkinigza da saavtomobilo gzebi. sakanonmdeblo iniciativiT SemoTavazebuli `gansakuTrebuli mniSvnelobis qonebis” cneba Zalze 61 bundovania. ufro bundovania is kriteriumebi, ris safuZvelzec saqarTvelos mTavrobam unda moaxdinos aseTi qonebis nusxis damtkiceba. kerZod, ra niSniT SeiZleba konkretuli qoneba iyos gansakuTrebuli mniSvnelobis. aRniSnuli sakiTxis aqtualurobas zrdis is garemoebac, rom konstituciis me-3 muxlis `k” punqtis Tanaxmad, calsaxad aris aRniSnuli, rom saxelmwifo organoTa gansakuTrebuli gamgeblobis sagania “saxelmwifoebrivi mniSvnelobis rkinigza da saavtomobilo gzebi”. moqmedi kanonis Tanaxmad, am kategoriis rkinigzisa da saavtomobilo gzebis gasxviseba dauSvebelia. SemoTavazebuli cvlilebebiT ki, konstituciiT dadgenili gansakuTrebuli gamgeblobis sakiTxi ugulebelyofilia da iqmneba SesaZlebloba, saxelmwifoebrivi mniSvnelobis rkinigzis gamgebloba gadaeces kerZo pirs, rac winaaRmdegobaSi modis konstituciur nebasTan. igive unda iTqvas aeroportebsa da aerodromebze. konstituciis Tanaxmad, aRniSnuli sakiTxi saxelmwifos gansakuTrebul gamgeblobas aris mikuTvnebuli, xolo SemoTavazebuli cvlilebebiT, dauSvebelia mxolod `gansakuTrebuli mniSvnelobis” asafren-dasafreni zolebis gasxviseba. amdenad, vfiqrobT, rom warmodgenili iniciativis konstituciasTan SesabamisobaSi moyvanis mizniT: • termini `gansakuTrebuli mniSvnelobis qonebis” nacvlad, kvlav iqnes gamoyenebuli konstituciuri termini _ `saerTosaxelmwifoebrivi mniSvnelobis~; • daematos im qonebis CamonaTvali, romlebic, saqarTvelos konstituciis me-3 muxlis Tan- axmad, saqarTvelos umaRles saxelmwifo organoTa gamgeblobas miekuTvneba. privatizaciis formebi warmodgenili siaxleebi iTvaliswinebs saxelmwifo qonebis gasxvisebis mxolod or formas: auqcionsa da pirdapir miyidvas. ganmartebiTi baraTis Tanaxmad, `ukve arsebobs pirobebiani auqcioni da aRniSnuli formebis gamoyeneba ekonomikurad araefeqturia, Sesabamisad, aRarc gamoiyeneba praqtikaSi.” pirobebian auqcions adges saqarTvelos kanoni `investiciebis saxelmwifo mxardaWeris Sesaxeb,” magram misi moqmedeba ar vrceldeba saxelmwifos mier ganxorcielebul yvela privatizaciaze. misi moqmedeba Semoifargleba mxolod im privatizebaze, romlis Sedegad, saxelmwifo moizidavs mniSvnelovan investiciebs. rac Seexeba sxva danarCeni qonebis gasxvisebas, aRniSnulTan dakavSirebiT, gamoiyeneba privatizebis Sesaxeb kanoni, romlis me-6 muxlis me-3 punqtis Tanaxmad, `auqcionis formiT gayidvis mizania, sakuTrebis ufleba mianiWos im myidvels, romelic vaWrobis procesSi gamyidvels yvelaze met fass SesTavazebs.” rogorc vxedavT, moqmedi norma ar iTvaliswinebs pirobebian auqcions. miuxedavad imisa, rom ganmartebiT baraTSi aRniSnulia gavrcelebuli praqtika, igi ewinaaRmdegeboda am normas, xolo, SemoTavazebuli cvlilebebiT, xdeba mxolod konkursis da ijara-gamosyidvis formebis amoReba, magram araviTari cvlileba ar aris gaTvaliswinebuli auqcionis formiT gasxvisebis safuZvlebSi. amdenad, Tu ar Seicvleba moqmedi kanonis me-6 muxlis me-3 punqti, ma- 62 Sin SeuZlebeli gaxdeba kanonierad auqcionis pirobebiT gamocxadeba. meore sakiTxi, romelic, Cveni azriT, gasaTvaliswinebelia privatizebis formebis Secvlisas, aris is, rom auqcionisa da pirdapiri miyidvis formiT qonebis gayidvis dros sakuTrebis ufleba, SemoTavazebuli cvlilebebis Tanaxmad, myidvelze gadadis Tanxis mTlianad gadaxdis, sakuTrebis damadasturebeli mowmobis gacemis da sajaro reestrSi an Sesabamis organoSi registraciis Semdeg, xolo sakuTrebis damadasturebeli dokumenti gaicema Tanxis mTlianad gadaxdis dadasturebidan 30 kalendaruli dRis Semdeg. umniSvnelo xdeba is Canaweri, romlis Tanaxmad, myidvels sakuTrebis ufleba eZleva nakisri valdebulebis Sesrulebis pirobiT. dRevandel praqtikaSic Zalze xSiria SemTxvevebi, rodesac myidvels sakuTrebis ufleba gadaecema nakisri valdebulebis Sesrulebis pirobiT, magram, kontrolis meqanizmebis araefeqturobis gamo, nakisri valdebulebi an ar sruldeba, an sruldeba arajerovnad, qoneba ki ukve gasxvisebulia da azrs kargavs pirobebiT gasxvisebis sakiTxic. amitom, vfiqrobT, rom pirobebiani auqcionisa Tu pirdapiri miyidvis dros sakuTrebis ufleba unda gadavides mxolod pirobebis srulad Sesrulebis Semdeg. mizanSeuwonlad migvaCnia ijaragamosyidvis, rogorc privatizebis erT-erTi formis, amoReba. igi Zalze efeqturad SeiZleba iqnes gamoyenebuli im SemTxvevebSi, rodesac konkretuli qoneba ver gasxvisdeba auqcionis gziT (auqcioni ar Sedgeba). SesaZlebelia, dainteresebul pirebs ar hqondeT erToblivad auqcionisaTvis saWiro saxsrebi da ver miiRon monawileoba auqcionSi verc erT etapze (auqcionis meored an mesamed gamocxadebisas). aseT SemTxvevaSi, rogorc saxelmwifos, aseve kerZo pirebis interesebs unda Seesabamebodes is, rom konkretuli obieqti gaices ijara-gamosyidvis formiT, anu dainteresebul pirs miecema SesaZlebloba, periodulad ixados saijaro qira da qonebis ZiriTadi Rirebuleba, xolo saxelmwifo amiT, marTalia mcire, magram mainc Semosavals iRebs. amas emateba is garemoebac, rom qonebis ganadgurebisagan dacva ar ekisreba saxelmwifos. amdenad, migvaCnia, rom ijara-gamosyidva, rogorc privatizebis erT-erTi forma, aucileblad unda iyos gaTvaliswinebuli kanonmdeblobiT. rac Seexeba pirdapiri miyidvis formiT qonebis privatizebasTan dakavSirebul cvlilebebs, migvaCnia, rom aRniSnuli debulebebis `investiciebis saxelmwifo mxardaWeris Sesaxeb” kanonidan `saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb” kanonSi gadmotana pozitiuri nabijia, radgan pirdapiri miyidvis formiT qonebis gasxvisebisaTvis dadgenili maRali standartebi unda gavrceldes nebismier qonebaze da ara mxolod imaze, romlis gasxvisebas mosdevs investiciebis ganxorcieleba. Tumca, rogorc `investiciebis saxelmwifo mxardaWeris Sesaxeb” kanoni, aseve warmodgenili cvlilebebi adgens gamonakliss, anu me-6 prima muxlis me-10 punqtis Sesabamisad, `saqarTvelos prezidenti uflebamosilia, konkurentuli SerCevis gziT, qonebis pirdapiri miyidvis Taobaze gadawyvetileba miiRos am muxliT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis gareSe.” Cven mier Seswavlil iqna `investiciebis saxelmwifo mxardaWeris Sesaxeb” 63 kanonis amoqmedebidan dRemde pirdapiri miyidvis wesiT saqarTvelos prezidentis mier miRebuli gankargulebebi. sul miRebul iqna 10 gadawyvetileba da aTive aRniSnuli punqtis gamoyenebiT. amdenad, Tu kanoniT ar ganisazRvra is konkretuli pirobebi, romelTa arsebobis SemTxvevaSi, saqarTvelos prezidents eqneba uflebamosileba, me-6 prima muxliT dadgenili RonisZie- bebis gareSe miiRos gadawyvetileba, aseTi wesebis arseboba yovelgvar azrs aris moklebuli. yovelive zemoT Tqmulidan gamomdinare, migvaCnia, rom saqarTvelos mTavrobis iniciativa misasalmebelia, magram aucilebelia garkveul sakiTxebze damatebiTi msjeloba da proeqtSi cvlilebebis Setana. 64 danarTebi danarTi #1 65 danarTi #2 66 67 danarTi #3 68 danarTi #4 69 danarTi #5 70 danarTi #6 71 danarTi #7 72 danarTi #8 73 danarTi #9 74 danarTi #10 75 danarTi #11 76 77 danarTi #12 78 danarTi #13 79 danarTi #14 80 danarTi #15 81 danarTi #16 82 danarTi #17 83 danarTi #18 84 danarTi #19 85 danarTi #20 86 87 danarTi #21